Anda di halaman 1dari 27

KITAB SHALAT

‫مّقددمّة‬
PENDAHULUAN

‫بمسسمم ال الرسححمن الرحَّسيمم‬


‫صحلحة حفاَسذمكمروُا الح قمحياَممّاَ حوُقمقمعوُمدا حوُحعحلىَ مجمنوُبممكسم فحمإحذا اطسحمأسنْحقسنتمسم فحأحمقيمموُا ال ر‬
‫صلححة‬ ‫فحمإحذا قح ح‬
‫ضسيتممم ال ر‬
(103 ِ:‫ي كمحتاَمباَ حمّسوُمقوُمتاَ )مسوُحرةم النحساَمء‬ ‫مم‬
‫ت حعحلىَ السممسؤمّن ح‬ ‫إمرن ال ر‬
‫صحلةح حكاَنْح س‬

Bismillahirrahmanirrahim
(Dengan nama Allah, Maha Pemurah Maha Pengasih)
"Apabila kamu telah selesai shalat, maka ingatlah kepada Allah, sewaktu
berdiri, duduk dan berbaring. Kemudian kalau sudah amat tenteram, maka
kerjakanlah shalat itu (sebagaimana biasa), sesungguhnya shalat itu diwajibkan
kepada orang-orang yang mukmin, dengan tertentu waktunya."(QS. An-Nisa:103)

‫قمسل إمسن مكسنتمسم ممتببوُحن اللرهح حفاَتربمعموُمن مسيبمسبمكمم اللرهم حوُيَحقسغمفسر لحمكسم ذممنْوُبحمكسم حوُاللرهم حغمفوُرر حرمحَّيقرم )مسققوُحرةم‬
(31 ِ:‫ال عمران‬
"Berkatalah (hai Muhammad): Bila kamu cinta kepada Allah, maka
ikutilah aku, pasti Allah mencintai kamu dan mengampuni dosa-dosamu. Dan
Allah itu yang Maha Pengampun dan Yang Maha Pengasih." (QS. Ali Imran:30)

‫صقرلىَ المق حعلحسيقمه‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م م‬ ‫م‬


‫ِ حجققاَءح حرمج قرل احلق حرمسققوُل ال ق ح‬:‫حع قسن طحسلحح قةح بسقمن معبحقسيقد الق حرض قحىَ ال ق حعسنقهم ققحقاَحل‬
ُ‫صققوُتممه حوُلح نْحقسفحق قهم حمّ قاَيَحقمقوُمل ححَّرت ق حدنْقحقاَ فحقاَمحذا مه قحو‬
‫ى ح‬‫حوُحس قلرحم ممّ قسن احسه قمل حسن قدد ثقحقاَئمحر ال قرأسمس نْحسس قحممع حدموُ ر‬
‫ت مفق ق اليحق قسوُمم‬ ‫ِ حخقس قس ص قلحوُا د‬:‫ِ فحقحقققاَحل رسققوُمل الق ق صق قرلىَ الق ق علحيق قمه وُسق قلرم‬:‫يَسق قاَحمل عق قمن املسق قلحمم‬
‫م ح ح‬ ‫م حس حح ح‬ ‫ح‬ ‫حم‬ ‫س‬ ‫حس ح‬
(‫ث ممّترقحفرق حعلحسيمه‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫َ )الحديَس ح‬.‫ع‬ ‫ِ حهسل حعلحرىَ حس‬:‫ِ فحقحقاَحل‬:‫حوُالرليلحة‬
‫َا الر احسن تحطحروُ ح‬,‫ِ لح‬:‫غيقمرحهاَ؟ حقاَحل‬
Hadis dari Thalhah bin 'Ubaidillah bahwa ada seorang laki-laki penduduk
Najed yang kusut rambut kepalanya, datang kepada Rasulullah saw. yang kami
dengar dengungan suaranya, tetapi tidak memahami apa yang dikatakannya
sehingga setelah dekat rupanya ia menanyakan tentang Islam; maka sabda
Rasulullah saw. :"Shalat lima waktu dalam sehari semalam." Kata orang

1
‫‪tadi:"Adakah lagi kewajibanku selain itu? Jawab Nabi saw. :"Tidak, kecuali bila‬‬
‫‪kamu hendak bertathawwu' (shalat sunnat). (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dan‬‬
‫‪Muslim).‬‬

‫ص لبوُا‬ ‫م‬ ‫م م م‬ ‫مم‬


‫ص رلىَ المق حعلحسيقه حوُحسقلرحم‪ ِ:‬ح‬
‫حعسن حمّاَلك بسقمن المقحوُيَسمرث حرضقحىَ الق حعسنقهم قحقاَحل‪ ِ:‬قحقاَحل حرمسقوُمل الق ح‬
‫صللىَ‪) َ.‬حرحوُاهم البمحخاَمرى(‬‫حكحماَ حرأحيَسقتممموُمن ام ح‬
‫‪Hadits dari Malik bin Huwairits ra. bahwa Rasulullah saw. bersabda:‬‬
‫‪"Shalatlah kamu sebagaimana kamu melihat aku melakukan shalat".‬‬
‫‪(Diriwayatkan oleh al-Bukhari).‬‬

‫صلحةم السكمتوُبحمة‬ ‫حكسيمفيرةم ال ر‬


‫م‬ ‫م‬ ‫م مح‬ ‫امحذا قممت امحل ال ر م‬
‫ك ححَّسذحوُ‬
‫ك ل )‪ (2‬حرافمعاَ يَححديَ ح‬ ‫صاَ نْيرتح ح‬
‫صلحة فحقمقسل‪ ِ:‬الم ادسكبحقمر )‪ (1‬ممسل م‬ ‫س ح‬
‫م م‬
‫ك )‪(3‬‬ ‫ك محماَذميَاَ بماَبسقحهاَحمّسي ح‬
‫ك امذمنْحقسي ح‬ ‫حمّسنمكبحقسي ح‬

‫‪CARA SHALAT WAJIB‬‬


‫)‪Bila kamu hendak menjalankan shalat, maka bacalah: "Allahu Akbar" (1‬‬
‫‪dengan ikhlas niyatmu karena Allah (2) seraya mengangkat kedua belah tanganmu‬‬
‫)‪sejurus bahumu, mensejajarkan ibu jarimu pada daun telingamu (3‬‬

‫صسدحرحك )‪ (4‬مثر اقسقحرأس مدحعاَءح املفستمحتاَمح‬ ‫ك اليمسسحرى حعحلىَ ح‬ ‫ضسع يَححدحك اليمسمحن حعحلىَ ظحسهمر حكلف ح‬ ‫مثر ح‬
‫ب‪ َ.‬اللحمهرم نْحقلقمن ممّحن‬ ‫ي السشمرمق وُالسغمر م‬
‫ح‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ت بحق‬‫ح‬ ‫ى حكحماَ حباَحعسد‬
‫ح‬ ‫ي حخحطاَحيَاَ‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫حوُمهحوُ‪ ِ:‬اللحمهرم حباَمعسدبحقسيمن حوُبحق‬
‫ح‬ ‫مح‬
‫ى مباَلاَمء حوُالثرقسلمج حوُالبحقحرمد‬ ‫ح‬ ‫يَاَ‬
‫ح‬ ‫طاَ‬
‫س‪ َ.‬اللحمهرم اسغ س ح ح‬
‫خ‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ض ممّحن الردنْح م‬‫م‬ ‫ح‬‫ب احلبسقي‬‫م‬ ‫الححطاَحيَاَ حكحماَ يَمقنحقلقىَ الرثوُ‬
‫ح‬
‫ض ححَّمنيمفاَ ممّسسلممماَ حوُحمّاَ اححنْاَ ممّحن‬ ‫م‬ ‫مم‬
‫ت حوُسجمهحىَ للرذى فحطححر الرسحمحوُات حوُ الحسر ح‬ ‫)‪ (5‬احسوُ حوُرجسه م‬
‫م‬
‫ك لحهم حوُبمحذال ح‬
‫ك‬ ‫ي‪َ,‬ا لححشمريَس ح‬ ‫السشركمي‪َ,‬ا امرن صلحمتىَ وُنْمسمكىَ وُحسمياَى وُححماَمتىَ لم ر ل م‬
‫ب الحعاَلحم س ح‬ ‫ح‬ ‫ح م ح ح حح‬ ‫ح‬ ‫م حس‬
‫م م‬ ‫امممّرت وُاححنْاَ احروُمل السلمممي )وُاححنْاَ ممّن السلمممي( اللحهرم احنْس م‬
‫ت حرلب‬ ‫ت‪َ,‬ا احنْس ح‬‫ك لح الحهح الر احنْس ح‬ ‫ت الل م‬
‫ح‬ ‫م س سح ح ح م س سح م ح‬ ‫سم ح‬
‫جيقعاَ لحيَقغمفر ال حمذنْوُ م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ت‬‫ب الر احنْس ح‬ ‫ت بححذنْسمب حفاَسغفسرمل ذممنْوُمب ح س م ح س م م ح‬ ‫ت نْحقسفسىَ حوُاسعتحقحرفس م‬ ‫حوُاححنْاَ حعسبمدحك ظحلحسم م‬
‫م‬ ‫م م م م‬ ‫م‬ ‫م م‬
‫ك‬
‫ت لحبرقسي ح‬ ‫ف حعلن حسيلئِّحقحهاَ الر احنْس ح‬ ‫صمر س‬ ‫ت حوُا س‬ ‫حوُاسهدمن لحسحَّحسمن الحسخلحق لحيَحقسهدى لحسحَّحسنحهاَ الر احنْس ح‬

‫‪2‬‬
‫ت‬ ‫َا اححن بم م‬,‫وُسعديَك وُاليقر مكلبه مف يَديَك وُالرشر لحيس املحيك‬
‫ت حوُتحقحعاَلحسي ح‬
‫َا تحقحباَحرسك ح‬,‫ك‬
‫ك حوُاحلي ح‬
‫ح‬ ‫ح ح س ح ح ح حس م م ح ح ح ح ب س ح س ح‬
(6) ‫ك‬ ‫احستقغمفرحك وُاحتوُ م‬
‫ب احلي ح‬
‫سح س م ح ح م‬
Lalu letakkanlah tangan kananmu pada punggung telapak tangan kirimu di atas
dadamu (4) lalu bacalah do'a iftitah:"Alla-humma ba-'id baini-wa baina khatha-ya-
ya kama-ba-'adta bainal masyriqi wal maghrib. Alla-humma naqqini- minal
khatha-ya- kama-yunaqqats tsaubul abyadlu minad danas. Alla-hummaghsil
khatha-ya-ya bilma-i wats tsalji wal barad." (5) atau: "Wajjahtu wajhiya lilladzi-
fatharas sama-wa-ti wal ardla hani-fan musliman wa ma- ana minal musyriki-n.
Inna shala-ti wa nusuki- wa mahya-ya wa mama-ti lillahi-hi rabbil 'a-lami-n. La-
syari-kalahu- wa bidza-lika umirtu wa ana awwalul muslimi-n (wa ana minal
muslimi-n." Alla-humma antal maliku la-ila-ha illa-anta, anta rabbi- wa ana
'abduka, dlalamtu nafsi- wa'taraftu bidzambi- fagh firli- dzunu-bi- jami-'an. La-
yagh firudz dzunu-ba illa- anta, wah dini-liahsanil akhla-qi la-yahdil liahsaniha-
illa- anta. Washrif 'anni- sayyiaha- la-yashrifu 'anni- sayyiaha- illa- anta. Labbaika
wa sa'daika wal khairu kulluhu- fi-yadaika, wasysyarru laisa ilaika. Ana bika wa
ilaika. Taba-rakta wa ta'a-laita astaghfiruka wa atu-bu ilaika."(6)
‫م‬
‫( مثر اقسقحرإم الحفاَتحةح‬8) ‫( مثر اقسقحرإم البحسسحملحةح‬7) ‫ِ احمعوُذم مباَلم ممّحن الرشسيحطاَمن الرمجسيمم‬:‫ل‬
‫مثر اسستحعمسذ حقاَئم م‬
(12) ‫( بمتححدبدر حوُتحقسرتمسيدل‬11) ‫( مثر اقسقحرأس مسوُحرمةح ممّحن المقسرآمن‬10) ‫ي"َن‬ ‫م‬
‫ِ "َنآمّ ح‬:َ‫( حوُقمسل بحقسعحدحها‬9)
Lalu berdo'a mohon perlindungan dengan membaca: "A'u-dzu billa-hi
minasy syaitha-nir raji-m" (7) dan membaca: "Bismilla-hirrahmani-nirrahi-m" (8)
lalu bacalah surat al-Fatihah (9) dan berdo'alah sesudah itu :a-mi-n" (10)
Kemudian bacalah salah satu surat daripada al-Qur'an (11) dengan diperhatikan
artinya dan dengan perlahan-lahan (12)

(15) ‫( ممّحكبلقمرا‬14) ‫( مثر اسرحكسع‬13) ‫ك ممّثسحل حمّاَحرفحقسعتحقمهحماَ مف تحسكبمحيةم املسحَّحرامم‬ ‫مثر اسرفحسع يَححديَس ح‬
‫ت حراكمرع "َنمسسبححاَنْح ح‬
‫ك اللرمهرم‬ ‫م‬ ‫ك آمخمذا مرسكحبتحقسي ح‬
‫ك بميححديَس ح‬
‫( حقاَئلم حوُاحنْس ح‬16) ‫ك‬ ‫ممّحسلوُميَاَ ظمسهحرحك حوُمعنمقحق ح‬
‫م‬ ‫مم‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م م‬
‫صرلىَ الم‬‫ب ح‬ ‫( احموُاسدعم بمحشدئ مّحن الحسدعيرة الحوُامرحدة حعمن النرم ل‬17) ‫حربقرحناَ حوُبحسمدحك اللرمهرم اسغفسرمل"َن‬
‫ك ممّثسحل حمّاَ حرفحقسعتحقمهحماَ مف‬ ‫م‬ ‫( مثر ارفحع رأسس م‬18) ‫علحيمه وُسلرم‬
‫( حرافمعاَ يَححديَ ح‬19) ‫ك لملسعتمحدامل‬ ‫سسحح ح‬ ‫حس حح ح‬

3
‫م م م‬ ‫تحسكبميةم املحَّرامم حقاَئم م م‬
‫ِ "َنحربقرحناَ حوُلح ح‬:‫ت حقاَئممماَ فحقمقسل‬
) ‫ك الحسممد"َن‬ ‫صسب ح‬
‫ِ "َنحسحع ال لحمسن حححدهم"َن فحاَحذانْسقتح ح‬:‫ل‬ ‫ح سح‬
(20
Kemudian angkatah kedua belah tanganmu seperti dalam takbir permulaan
(13) lalu ruku'lah (14) dengan bertakbir (15) seraya melempangkan (meratakan)
punggungmu dengan lehermu, memegang kedua lututmu dengan dua belah
tanganmu (16) , sementara itu berdo'a: "Subha-nakalla-humma rabbana- wa
bihamdikalla-hummaghfirli." (17), atau berdo'alah dengan salah satu do'a dari
Nabi saw. (18) Kemudian angkatlah kepala untuk i'tidal (19) dengan mengangkat
kedua belah tanganmu seperti dalam takbiratul ihram dan berdo'alah: "Sami'alla-
hu liman haidah" dan bila sudah lurus berdiri berdo'alah: "Rabbana- wa lakal-
hamd" (20).

‫ك مثر‬ ‫ك حعحلىَ الحسر م‬


‫ض مثر يَححديَس ح‬ ‫ف قححدحمّسي ح‬
‫ك حوُاحطسحرا ح‬‫ضسع مرسكحبتحقسي ح‬
‫( حوُ ح‬22) ‫( ممّحكبلقمرا‬21) ‫مثر اسسمجسد‬
‫م‬ ‫ف احصاَبممع مرجحلي م‬
‫ك‬‫ك حعسن حجسنبحقسي ح‬ ‫( ممّسستحقسقبملم حاحطسحرا ح ح س ح‬23) ‫ك‬
‫ك ال سقبقلحةح محماَفمياَ يَححديَ ح‬ ‫ك حوُاحنْسقحف ح‬
‫جبقحهتح ح‬‫حس‬
) ‫ك اللرمهرم حربقرحناَ حوُمبحسممدحك اللرمهرم اسغمفسرمل"َن‬ ‫م‬
‫ت حساَجرد "َنمسسبححاَنْح ح‬ ‫م‬
‫( حقاَئلم حوُاحنْس ح‬24) ‫ك‬
‫م‬
‫حرافمعاَ ممّسرفحقحقسي ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫مم‬ ‫م‬
‫( مثر اسرفحسع حرأسحس ح‬36) ‫ك‬
‫ك‬ ‫ب صلعم مف حذل ح‬ ‫( احموُ اسدعم بمحشدئ مّحن الحسدعيحة الحوُامرحدة حعمن النرم ل‬25
‫( مثر‬27) ‫ِ اللرمهرم اسغمفسرمل حوُاسرححسمن حوُاسجبمقسرمن حوُاسهمدمن حوُاسرمزقسمن "َن‬:‫ل‬ ‫ممّحكبلقمرا حوُاطسحمئِّمرن حجاَلممساَ حقاَئم م‬
(29) ‫ض‬ ‫اسسمجمد ممّحكبلقمرا مللرسسجحدةم الرثاَنْميحمة ممّسعتحمممدا حعحلىَ الحسر م‬

Lalu sujudlah (21) dengan bertakbir (22) letakkanlah kedua lututmu dan
jari kakimu di atas tanah, lalu kedua tanganmu, kemudian dahi dan hidungmu (23)
dengan menghadapkan ujung jari kakimu ke arah Qiblat serta merenggangkan
tanganmu daripada kedua lambungmu dengan mengangkat sikumu (24). Dalam
bersujud itu hendaklah kamu berdo'a: "Subha-nakalla-humma rabbana- wa
bihamdikalla-hummaghfirli." (25) atau berdo'alah dengan salah satu do'a daripada
Nabi saw. (26). Lalu angkatlah kepalamu dengan bertakbir dan duduklah tenang
dengan berdo'a: "Alla-hum maghfirli- warhamni- wajburni- wahdini- warzuqni-"
(27). Lalu sujudlah kedua kalinya dengan bertakbir dan membaca "tasbih" seperti
dalam sujud yang pertama. Kemudian angkatlah kepalamu dengan bertakbir (28)

4
‫‪dan duduklah sebentar, lalu berdirilah untuk raka'at yang kedua dengan‬‬
‫)‪menekankan (tangan) pada tanah (29‬‬

‫ك لح تحقسقحرام مدحعاَءح املفستمحتاَمح )‬ ‫غيقحر اح نْر ح‬


‫لوُحل حس‬ ‫ت مف حرسكحعمة ا م‬ ‫م مم م‬
‫حوُافسقحعسل مف الررسكحعة الرثاَنْيحة مّثسحل حمّاَ فحقحعسل ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م م‬ ‫‪ (30‬وُبقعحد فحقرامغ ح م‬
‫ضسع‬ ‫ب اليمسمحن حوُ ح‬ ‫ك اليمسسحرى حوُانْسص س‬ ‫س حعحلىَ مرسجل ح‬ ‫ك مّحن الرسسجحدتحقسي حفاَسجل س‬ ‫حح س ح‬
‫ك‬ ‫م‬ ‫صر وُالبمسن م‬ ‫م م‬ ‫ك اليسرى مّسنمشوُرحة الحصاَبممع وُتحقسقبم م‬
‫صحر حوُحكحذل ح‬ ‫ض مّحن اليمسمحن السن ح ح‬ ‫ك حعحلىَ مرسكحبتحقسي ح م س ح ح ح ح ح م‬ ‫يَححديَس ح‬
‫س مف حغمي حرسكحعمة‬ ‫ضمع البسقحهاَحم حعحلىَ الموُسسحطىَ )‪ (31‬حوُحهحذا المملوُ م‬
‫الوُسحطىَ تممشي مباَلسبلحمة وُتح ح م‬
‫م مح ح ح‬ ‫مس‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ب اليمسمحن حوُتحقسقعمحد حعحلىَ حمّسقحعحدتم ح‬
‫ك‬ ‫م‬
‫ك اليمسسحرى حوُتحقسنص ح‬ ‫الحمخحية‪ َ.‬حوُاحرمّاَ سفيقحهاَ فححكسيفيرتمهم احسن تمقحقلدحم مرسجلح ح‬
‫ت لم حوُال ر‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ك احيَقبحهاَ الندم ب‬
‫ب‬ ‫ت‪ َ.‬الدسلحمم حعلحسي ح‬ ‫صلحةم حوُالطريلحباَ م‬ ‫)‪ ( (32‬حوُاقسقحرا الترحشبهحد حوُمهحوُ "َنالترحرياَ م‬
‫ي‪ َ.‬احسشحهمد احسن لح املحهح املر ال حوُ‬ ‫رسحةم ال وُبقرحكاَتمه‪ َ.‬الرسلحم عحليقحناَ وُعحلىَ عباَمد ال ال ص مم‬
‫صاَل ح‬ ‫م ح س ح ح حح‬ ‫ح ح ح حح م‬
‫احسشحهمد احرن ممحرممدا حعسبمدهم حوُحرمسوُلمهم"َن )‪(33‬‬

‫‪Dan kerjakanlah dalam rakaat yang kedua ini sebagaimana dalam raka'at‬‬
‫‪yang pertama, hanya tidak membaca do'a iftitah (30). Setelah selesai dari sujud‬‬
‫‪kedua kalinya, maka duduklah di atas kaki kirimu dan tumpukkan kaki kananmu‬‬
‫‪serta letakkanlah kedua tanganmu di atas kedua lututmu. Julurkanlah jari-jari‬‬
‫‪tangan kirimu, sedang tangan kananmu menggenggam jari kelingking, jari manis‬‬
‫‪dan jari tengah serta mengacungkan jari telunjukmu dan sentuhkan ibu jari pada‬‬
‫‪jari tengah (31). Duduk ini bukan dalam raka'at akhir. Adapun duduk dalam‬‬
‫‪raka'at akhir maka caranya memajukan kaki kiri, sedang kaki kanan bertumpu dan‬‬
‫‪dudukmu bertumpukan pantatmu (32) Dan bacalah tasyahud begini "attahiyya-tu‬‬
‫‪lilla-h washshalawa-tu waththayyiba-t, assala-mu 'alaika ayyuhan Nabiyyu wa‬‬
‫‪rahmatulla-hi wa baraka-tuh. Assala-mu 'alaina wa 'ala- 'iba-dilla-hish sha-lihin.‬‬
‫‪Asyahadu alla- ila-ha illalla-h wa asyhadu anna Muhammadan 'abduhu- wa rasu-‬‬
‫)‪luh (33‬‬
‫م د‬ ‫د‬ ‫ب صلعم حقاَئم م‬
‫ت‬‫صلرسي ح‬ ‫صلل حعحلىَ ممحرمد حوُ حعحلىَ آل ممحرمد‪َ,‬ا حكحماَ ح‬ ‫ل‪ ِ:‬اللرمهرم ح‬ ‫صللىَ حعحلىَ النرم ل‬‫مثر تم ح‬
‫ت حعحلىَ مابسقحرامهيحم‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م م‬ ‫م م‬
‫حعحلىَ ابسقحراهيحم حوُ حعحلىَ آمل ابسقحراهيحم‪ َ.‬حوُحباَمرسك حعحلىَ ممحرمد حوُ آمل ممحرمد حكحماَ حباَحرسك ح‬

‫‪5‬‬
‫صحر م رماَ تحسدعمسوُ بممه مف‬ ‫( مثر اسدع ربر ح م‬34)َ.‫حيرد حمميرد"َن‬
‫ك بحاَ تححشاَءم بماَحقس ح‬ ‫مح‬
‫ك حم‬ ‫م م م‬
‫َ نْار ح‬.‫حوُ آمل ابسقحراهيحم‬
(35) ‫الترحشبهمد الحمخ سمي‬

Lalu bacalah shalawat pada Nabi saw.: "Alla-humma shalli 'ala-


Muhammad wa 'ala- a-li Muhammad, kama- shallaita 'ala- Ibrahi-m wa a-li Ibra-
him, wa ba-rik 'ala- Muhammad wa a-li Muhammad, kama- ba-rakta 'ala- Ibra-
him wa a-li Ibra-him, innaka hami-dum maji-d.(34) Kemudian berdo'alah kepada
Tuhanmu, sekehendak hatimu yang lebih pendek daripada do'a dalam tasyahhud
akhir (35)

‫( حوُافسقحعسل مف‬36) ‫ك‬ ‫م‬


‫صلحةم مرحباَمعيرةم احسوُ ثملحثميرةم ممّحكبلقمرا حرافمعاَ يَححديَس ح‬ ‫ت ال ر‬ ‫مثر قمم للمررسكعمة الرثاَلمثحمة امسن حكاَنْح م‬
‫س ح‬
‫ك لح تحقسقحرام املر الحفاَمتح مةح فحقحقسط‬ ‫ي حغحي اح نْحر ح‬ ‫ت مف المسوُلح س م‬ ‫م مم‬
‫ي احسوُ محرسكحعة الرثاَلثحة حكحماَ فحقحعسل ح‬ ‫ي المسخريَح م‬
‫ح‬
‫رسكحعتح م‬
‫ح‬
‫ِ اللحرمهرم‬:‫ل‬ ‫ب مثر اسدعم حوُاسستحعمسذ حقاَئم م‬ ‫صلححة حعحلىَ النرم ل‬ ‫خيقحرمة الترحشبهحد حوُال ر‬ ‫م م‬
‫( حوُاقسقحراس بحقسعحد الررسكحعة الح س‬37)
‫ت حوُممّسن حشلر فمستقنحمة‬ ‫ب الحق مب وُممّن فمستقنحمة الحياَ وُالماَ م‬
‫س‬ ‫س‬ ‫ب جهنرم وُممّن حعحذا م‬ ‫ك ممّن حعحذا م‬ ‫ح‬ ‫املن احمعوُذمبم‬
‫ح ح حح‬ ‫ح‬ ‫ح س‬ ‫حح س‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫س‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫لوُحل ححَّرت يَقمحرى حخبدحك الحسيحمن حوُمف‬ ‫شاَلم ممّسلتحفمتاَ مف ا م‬ ‫( مثر حسلسم ح سييقمناَ حوُ ح‬38) ‫الحسيمح الردرجاَمل"َن‬
(40) ‫ِ الرسلحمم حعلحسيمكسم حوُحرسححةم ال حوُبحقحرحكاَتمهم"َن‬:‫ل‬ ‫( حقاَئم م‬39) ‫الرثاَنْميحمة ححَّرت يَقمحرى حخبدحك الحيَسحسمر‬
Kemudian berdirilah untuk raka'at yang ketiga kalau shalatmu itu tiga atau
empat raka'at, dengan bertakbir mengangkat tanganmu (36) dan kerjakanlah
dalam dua raka'at yang akhir atau yang ketiga, seperti dalam dua raka'at yang
pertama, hanya kamu cukup membaca Fatihah saja (37). Dan sesudah raka'at yang
akhir, bacalah tasyahhud serta shalawat kepada Nabi saw., lalu hendaklah berdo'a
mohon perlindungan dengan membaca:
"Alla-humma inni- a'udzu bika min 'adza-bi jahannama wa min 'adza-bil qabri wa
min fitnatil mahya- wal mama-ti wa min syarri fitnatil masi-hid dajja-l (38)
Kemudian bersalamlah dengan berpaling ke kanan dan ke kiri, yang pertama
sampai terlihat pipi kananmu dan yang kedua sampai terlihat pipi kirimu oleh
orang yang dibelakangmu (39) sambil membaca: "Assalamu'alaikum wa
rahmatulla-hi wa baraka-tuh."(40)

6
‫ب صلعم بحقسعحد الررسكحعمة الرثاَنْميحمة مثر‬ ‫صلحةم ثقمحناَئميرةم حفاَملستمعاَحذةم بقعحد ال ر م‬ ‫فحاَمسن حكاَنْح م‬
‫صلحة حعحلىَ النرم ل‬ ‫س ح حس‬ ‫ت ال ر‬
(41) ‫حسلسم حكحماَ تحقحقردحم‬
Jika shalatmu dua raka'at, maka letak do'a isti'adzah (a'udzubilla-h) setelah
nembaca "shalawat kepada Nabi", sesudah raka'at yang kedua, lalu bersalamlah
sebagai yang tersebut (41).

َ.(44) ‫ي الرمجمل حوُالسراحةم مف حهمذهم الحكسيمفيرمة‬


‫ح‬ ‫ِ حوُلح فحقسرحق ب‬:‫ممّلحححَّظحرة‬
‫ح‬
‫ح‬
Perhatian: Tidak ada perbedaan antara pria dan wanita dalam cara melakukan
shalat sebagai yang tersebut di atas (44)

ALASAN (DALIL)

7
‫ضققوُءم حوُحستمريمحهقاَ الترسكمسبي قمر‬ ‫ى بماَمسقحناَدد صقمحيدح‪ ِ:‬ممّسفتقاَح ال ر م‬ ‫ممم‬ ‫مم م‬
‫صقلحة الموُ م‬ ‫ح م‬ ‫)‪ (1‬لحديَسث احمب حداموُحد حوُالتلقسرمّقذ ل س ح‬
‫ث مححسيقمد‬ ‫ث ابقمن مّقاَجه وُصقرححه ابقمن خزسيقحةح وُابقمن محَّبرقاَحن ممّقن حَّقمديَ م‬
‫س ح س‬
‫م‬
‫حوُحست سليقلمحهاَ الترسسقليمم‪ َ.‬حوُححَّقديَس م س ح ح ح ح ح م س م ح ح س‬
‫م‬ ‫م‬
‫ى قحققاَحل‪ ِ:‬حكققاَحن حرمسققوُمل الق ق صققلعم امحذا قحققاَحم امحلق ق ال ر‬
‫صق قلحةم حوُاسسققتحقسقبححل ال م سقبقلقح قةح حوُحرفقح قحع يَقحقحديَسمه‬ ‫الرسققاَمعمد ل‬
‫ث‪) َ.‬ممّترقحفرق حعحليمه(‬ ‫م‬
‫صلحةم فححكبلقسر‪ َ.‬الحديَس م‬ ‫ت امحل ال ر‬ ‫ضاَ قمسم م‬
‫وُحقاَحل‪َ" ِ:‬نال احسكبقر"َن‪ َ.‬وُملمديَ م‬
‫ث‪ ِ:‬اد ح‬ ‫م حم ح ح س‬ ‫ح‬
‫‪(1) Menurut hadis shahih yang diriwayatkan oleh Abu Dawud dan at-Tirmidzi:‬‬
‫‪"Kunci (pembuka) shalat itu wudlu, permulaannya takbir dan penghabisannya‬‬
‫‪salam". Dan hadis shahih dari Ibnu Majah yang dishahihkan oleh Ibnu‬‬
‫‪Khuzaimah dan Ibnu Hibban dari hadis Abi Humaid Sa'idi bahwa Rasulullah,‬‬
‫‪jika shalat ia menghadap ke Qiblat dan mengangkat kedua belah tangannya‬‬
‫‪dengan membaca "Allahu Akbar". Dan menurut hadis:"Bila kamu‬‬
‫‪menjalankan shalat, takbirlah …" seterusnya hadis (Diriwayatkan oleh al-‬‬
‫)‪Bukhari dan Muslim‬‬

‫ث‪ ِ:‬امرنقحقاَ‬
‫صقي لحقه القلديَن )البينققة‪ َ.(5 ِ:‬وُملقمديَ م‬
‫حح س‬
‫مم‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫مم‬
‫)‪(2‬مقحقسوُله تحقحعاَحل‪ ِ:‬حوُحمّاَ أممّمروُا إمرل ليحقسعبممدوُا اللرهح ممسل ح م ح د‬
‫ت‪ َ.‬المديَ م‬
‫ث‪) َ.‬ممّترقحفرق حعحليمه(‬ ‫الحسعماَمل مباَلنلقرياَ م‬
‫ح س‬ ‫ح‬

‫‪(2) Menilik firman Allah:"Dan tidaklah mereka diperintah melainkan supaya‬‬


‫‪menyembah kepada Allah dengan ikhlas kepadaNya daam menjalankan‬‬
‫‪Agama". (al-Bayyinah:6). Dan menurut hadis:"Sesungguhnya (shahnya) amal‬‬
‫)‪itu tergantung kepada niyat." (Diriwayatkan oeh al-Bukhari dan Muslim‬‬

‫بق ق ص ققلعم حك ققاَحن يَحقسرفحق قمع يَقح قحديَمه ححَّق قسذحوُ حمّسنمكبحقسيق قمه امحذا افسقتحتحق قحح‬ ‫م م م‬
‫)‪ (3‬لحق قديَسث ابسق قمن عمحمق قحر رض احرن النرم ل‬
‫ك حوُققحقاَحل "َن حمسقحع المق لمحمقسن‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ال ص م‬
‫صقلححة حوُاحذا حكبر قحر للبرمكققوُمع حوُاحذا حرفحقحع حراسحسقهم ممّقحن البرمكققوُمع حرفحقحعمهحمققاَ حكقحذال ح‬
‫ص قمحيمح‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫حم‬
‫ك مفق البس قمجوُد‪) َ.‬ممّترقحف قرق حعلحي قه(‪ َ.‬حوُ مفق ح‬ ‫ك الحسم قمد"َن حوُحكققاَحن لح يَحقسفحع قمل حذال ق ح‬
‫ح قحدهم حربقرنحققاَ لحق ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫مم‬ ‫م‬
‫ى‬‫ممّسسلدم حعسن حمّاَلقك ابسقمن المقحوُيَمرث احرن حرمسقوُمل الق صقلعم حكقاَحن احذا حكبرق حر حرفحقحع يَحقحديَه ححَّرتق ميحقاَذ ح‬
‫ك‪َ,‬ا‪-‬حوُمفق‬ ‫م‬
‫ح حدمه( فحقحعقحل ممّثسقحل حذالق ح‬ ‫مبمماَ امذمنْحقيمه وُامحذا رفحع راسسقه ممّقن البرمكقوُمع فحقحققاَحل‪ ) ِ:‬حمسقع الق لممقن حم‬
‫ح م حس‬ ‫ح س ح ح ح ح حم ح‬
‫م م‬ ‫م م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م م‬ ‫م‬
‫مرحوُايَحقة امسخحرىَحع قسن حوُائ قدل عسن قحد احمب ق حداموُحد بملحسف قظ‪ ِ:‬ححَّرت ق حكاَنْحقتحققاَ حَّيحققاَحل حمّسنكبحي قه حوُححَّققاَحذ بماَبسقحهققاَحمّيه امذمنْحقهم‬
‫)حقاَلحهم مف الحفستمح ج ‪2‬ص ‪(150‬‬

‫‪8‬‬
(3) Menurut hadis Ibnu Umar bahwa Nab saw. Mengangkat kedua tangannya
selurus ahunya bila ia memulai shalat, bila takbir hendak ruku' dan bila
mengangkat kepalanya dari ruku' ia mengangkat kedua tangannya juga dengan
mengucapkan "Sami'alla-hu liman hamidah rabbana- wa lakalhamd". Dan
tidak menjalankan demikian itu dalam (hendak) sujud". (Diriwayatkan oleh al-
Bukhari dan Muslim). Tersebut dalam shahih Muslim dari Malik bin Huwarits,
bahwa Rasulullah saw. apabila takbir ia mengangkat kedua tangannya sampai
sejajar pada telinganya, begitu juga bila hendak ruku', dan bila mengangkat
kepalanya dari ruku' lalu mengucapkan:"Sami'alla-hu liman hamidah", ia
mengerjakan dsemiian juga. Dan dalam hadis riwayat Abu Dawud dari Wail
dengan kalimat:" sehingga kedua tangannya itu selempang dengan bahunya
serta ibu jarinya sejajar dengan telinganya".(Tersebut dalam kitab Tah juz II
halaman 150)

‫ضحع يَححدهم اليمسمحن حعحلىَ يَححدهم اليمسسحرى‬ ‫مم م م‬


‫ت حمّحع حرمسوُمل ال صلعم حوُحوُ ح‬ ‫صرلي م‬ ‫ِ ح‬:‫( لحديَسث حوُائدل حقاَحل‬4)
‫ِ مثر‬:َ‫ث حوُائمدل معسنحد احمب حداموُحد حوُالرنساَئملى‬ ‫َ وُ مف حَّمديَ م‬.‫َ روُاه ابن خزيحةح مف صمحيمحمه‬.‫عحلىَ صسدمرمه‬
‫ح ح س‬ ‫ح‬ ‫ح ح حح م س م مح‬
‫م‬ ‫مم‬ ‫م‬
‫غيقمرهم‬
‫صرحححهم ابسمن مخحزيحةح حوُ حس‬ ‫َا حوُ ح‬,‫َا حوُالبرسسمغ حوُالرساَعد‬,‫ضحع يَححدهم اليمسمحن حعحلىَ ظحسهمر حكلفه اليمسسحرى‬ ‫حوُ ح‬
‫ى حعسن‬ ‫َ حوُمف البمحخاَمر ل‬.(152 ‫ص‬2 ‫صمحيمح ممّسسلمدم بممدوُمن اللزحيَاَحدةم حقاَلحهم مف الحفستمح )ج‬ ‫صلمهم مف ح‬ ‫حوُاح س‬
َ.‫ضحع الرمجمل يَححدهم اليمسمحن حعحلىَ مذحرامعمه‬ ‫د‬
‫س يَقمسؤحمّمروُحن احسن يَح ح‬‫ِ حكاَحن الرناَ م‬:‫حسسهمل ابسمن حسسعد حقاَحل‬
(4) Menilik hadis shahih dari Wail yang berkata:"Saya shalat bersama Rasulullah
saw. dan beliau meletakkan tangan kanannya pada tangan kirinya di atas
dadanya". (Diriwayatkan oleh Ibnu Khuzaimah dan dishahihkannya). Dan
hadis dari Wail juga menurut riwayat Abu Dawud dan an-Nasa'I "Lalu beliau
meletakkan tangan kanannya pada punggung telapak tangan kirinya, serta
pergelangan dan lengannya". (Hadis ini dishahihkan oleh Ibnu Khuzaimah dan
lainnya, sedang asalnya dalam shahih Muslim, dengan tidak ada tambahannya,
sebagaimana yang tersebut dalam kitab Fath juz II halaman 152). Dan tersebut
dalam al-Bukhari dari Sahl bin Sa'ad yang berkata:"Bahwa orang-orang
diperintah supaya meletakkan tangan kanannya pada lengannya."

َ.(‫ك )ممّترقحفرق حعحليمه‬ ‫م‬ ‫( ملمديَ م‬5)


‫ث احمب مهحريَحرحة رض مف حذال ح‬ ‫حس‬

9
‫‪(5) Menurut hadis Abu Hurairah tentang bacaan itu (Diriwayatkan oleh al-‬‬
‫)‪Bukhari dan Muslim‬‬

‫صمحيمحمه(‪َ.‬‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫)‪ (6‬ملمديَ م م‬


‫ك )حرحوُاهم ممّسسلرم مف ح‬
‫ث حعلنىَ رض مف حذال ح‬‫حس‬
‫‪(6) Mengambil dari hadis "Ali ra. tentang bacaan itu. (Diriwayatkan oleh Muslim‬‬
‫‪dalam Shahihnya).‬‬

‫ت السمقسرحءاحن حفاَسسقتحعمسذ بقمقاَللرمه ممّقحن الرشقسيحطاَمن الرمجيقمم )الندحققل‪(98 ِ:‬‬ ‫م مم‬


‫)‪ (7‬لحقوُله تحقحعاَحل‪َ" ِ:‬ن فحمإحذا قحقحرأس ح‬
‫ك حاى "َناحعمققوُذم بقمقاَلم ممّقحن‬ ‫م‬
‫ى رض احرن النرم ل‬
‫بق صققلعم حكققاَحن يَحقمقققوُمل حذالق ح‬ ‫حوُلمحمققاَ حرحوُى احبقمقوُ حسقمعيدد القمسدمر ل‬
‫م‬ ‫الرشسيحطاَمن الرمجسيمم"َن )حقاَحل لحهم مف الهرذ م‬
‫بق صقلعم حنْقارهم حكقاَحن‬ ‫ب(‪ َ.‬حوُ حقاَحل ابسمن المسنذمر‪ ِ:‬حجاَءح حعمن النرم ل‬ ‫مح‬
‫يَحقمقوُمل قحقسبحل المقحراءحةم "َن احعمقوُذم بمقاَلم ممّقحن الرشقسيحطاَمن الرمجسيقمم"َن )حكحمقاَ حوُحرحد مفق نْحقسيقمل الحسوُطحقاَمر مف المقسزمء‬
‫الرثاَمن(‪َ.‬‬

‫‪(7) Menilik bunyi al-Qur'an surat an- Nahl ayat 98:"Apabila kamu akan membaca‬‬
‫‪al-Qur'an hendaklah kamu mohon perlindungan kepada Allah dari Syetan‬‬
‫‪yang terkutuk". (berdo'a: "A'u-dz billa-hi minasy Syaitha-nir raji-m"). Dan‬‬
‫‪menurut hadis yang diriwayatkan oleh Abu Sa'id al-Khudri, bahwa Nabi saw.‬‬
‫‪adalah membaca ta'awwudz itu (sebagai yang tersebut dalam kitab‬‬
‫‪Muhadzdzab). Ibnul Mundzir berkata: Bahwa diceritakan dari Nabi saw.‬‬
‫‪bahwa sebelum membaca al-Qur'an beliau berdo'a:"A'u-dzu billa-hi minasy‬‬
‫‪Syaitha-nir raji-m". (Tersebut dalam kitabNailul Authar juz II).‬‬

‫ت حوُحراءح احمبق ق مهحريَق قحرحة رض فحقحقق قحرأح "َن بمسسق قمم الق ق الرسحقح قمن‬ ‫م‬ ‫م م م‬
‫)‪ (8‬حوُلقح قديَسث نْقمحعسيق قدم للمجسمق قمر قحققاَحل‪ ِ:‬ح‬
‫صق قلرسي م‬
‫م‬ ‫م‬ ‫الرحَّسيقمم"َن مثرق قح قحرأح بمقأملم المققسرآمن ححَّرتق بحقلحقحغ "َنحوُلح ال د‬
‫يق"َن‪َ.‬‬
‫س "َن آمّ ح‬ ‫يق‪َ,‬ا حوُققحقاَحل النقرقاَ م‬ ‫ضققآّل ح‬
‫ي"َن فحقحقققاَحل‪ ِ:‬آمّ ح‬
‫يق ققحقاَحل‪َ" ِ:‬نالمق احسكبح قمر"َن حوُيَحقمققوُمل‬ ‫وُيَحقمقوُمل مكلرماَ حسحجحد "َنالمق احسكبح قر"َن وُامحذا ققحقاَحم ممّقن المملوُمسقمفىَ املثسقحنتحق س م‬
‫ح‬ ‫م ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬
‫لق صققلعم‪) َ.‬حرحوُاه النرسققاَئمبىَ حوُابسقمن‬ ‫امحذا سلرم‪ ِ:‬وُالرذى نْحقسفسىَ بميده الن حلحسبقهمكم صلحةم بمرسوُمل ا م‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫سح م س ح ح م‬ ‫ح ح‬ ‫ح ح ح‬
‫ث‬‫خزيقحةح وُاللسقراج وُابقن محَّبقرقاَحن وُحغيقرهقم‪َ,‬ا ققحقاَحل مفق الحفستقمح )ج ‪2‬ص ‪ (181‬وُهقوُ احصقبح حَّقمديَ د‬
‫حم ح ح ح س‬ ‫ح س مم س‬ ‫مح ح ح م ح س م‬
‫صقلححة لمحمقسن‬ ‫م م‬
‫صاَمّت رض احرن حرمسققوُل الق صققلعم ققحقاَحل‪ ِ:‬لح ح‬
‫ث عباَدحة بن ال ر م م‬ ‫وُرد مف حذالم ح م م م‬
‫ك(‪ َ.‬لحديَس مح ح س م‬ ‫حح ح‬
‫ب‪) َ.‬ممّترقحفرق حعحليمه(‪َ.‬‬ ‫لح يَقسقرأم بقحفاَمتحمة المكحتاَ م‬
‫حح ح‬

‫‪10‬‬
(8) Mengingat hadis dari Nu'aim al-Mujmir, katanya: "Saya shalat di belakang
Abu Hurairah ra. maka ia membaca "Bismilla-hirrahma-nirrahi-m" lalu
membaca induk al-Qur'an (surat al-Fatihah) sehingga tatkala sampai pada "wa
ladldla-lli-n" beliau membaca "a-mi-n" dan orang-orangpun sama membaca
"a-mi-n". Begitu juga tiap-tiap hendak sujud, mengucapkan:"Alla-hu Akbar"
dan bila berdiri dari duduk dalam raka'at kedua beliau mengucapkan: "Alla-hu
Akbar". Setelah bersalam beliau berkata:"Demi Yang menguasai diriku,
sungguh shalatku yang mengerupai dengan shalatnya Rasulullah saw."(HR
oleh an-Nasa'I, Ibnu Khuzaimah, Siraj, Ibnu Hibban dan lainnya; tersebut
dalam kitab al-Fath Juz II halaman 181, dengan katanya bahwa inilah hadis
yang paling shah, tentang hal yang disebut).

‫صق قلححة لمحم قسن لح يَحقسقق قحرأم‬ ‫م م‬


‫ِ لح ح‬:‫صققاَمّت رض احرن حرمسققوُل الق ق صققلعم قحققاَحل‬
‫ث عبققاَدحة بق قن ال ر م م‬
‫(لحقديَس مح ح س م‬9)
‫مم م‬
‫صق قسبمح‬ ‫لق ق صققلعم ال ب‬ ‫ِ صق قرلىَ رسققوُمل ا م‬:‫ث عبققاَدحة قحققاَحل‬ ‫م م م م‬
‫َ حوُلقح قديَس مح ح‬.(‫َ )ممّترقحفق قرق حعلحيق قه‬.‫ب‬ ‫بقحفاَمتحق قمة المكتحققاَ م‬
‫ح حم‬ ‫ح‬
‫م‬ ‫م‬
‫ِ يَقحقاَ حرمسقوُمل‬:َ‫ِ قمقسلحنا‬:‫َ حقاَحل‬.‫ِ الن اححرامكسم تحقسقحرمؤنْحقحوُحراءح احمّاَممّمكسم‬:‫ف حقاَحل‬ ‫م م‬
‫صحر ح‬
‫ت حعحليه القحراءححة فحقلحرماَ انْس ح‬ ‫فحقثحقمقلح س‬
‫م م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫مم‬
‫َحوُلحمققاَ حرحوُاهم‬.(َ‫نق حوُالحبيححققلى‬ ‫َ )حرحوُاهم احسححقمد حوُالقردامر قمطسم ب‬.‫ِ حلتحقسفحعقمل الر بمقاَملم المققسرآن‬:‫َا ققحقاَحل‬,‫ال اى حوُال‬
‫صقلحتممكسم‬ ‫م‬ ‫م مم‬ ‫ابقن محَّبرققاَحن ممّقن حَّقمديَ م‬
‫ِ احتحقسققحرسؤحن مفق ح‬:‫ِ ققحقاَحل حرمسققوُل الق اى حوُالق صققلعم‬:‫س ققحقاَحل‬ ‫ث احنْحق د‬ ‫س ح س‬ ‫سم‬
َ.‫ب مف نْحقسفمسمه‬ ‫ف املمّاَم يَقسقرأم فحلح تحقسفعلموُا وُسليقسقرأس اححَّمدمكم بمحفاَمتحمة المكحتاَ م‬
‫ح حح ح ح س‬ ‫حخسل ح ح م ح ح‬

(9) Mengingat hadis 'Ubadah bin as-Shamit bahwa Rasululllah saw. bersabda:
"Tidak sah shalatnya orang yang tidak membaca permulaan Kitab (al-
Fatihah)". (Driwayatkan oleh al-Bukhari dan Muslim). Ada lagi hadis 'Ubadah
bahwa Rasulullah saw. shalat shubuh maka merasa terganggu oleh pembacaan
ma'mum. Setelah selesai beliau bersabda: "Aku melihat kamu sama membaca
di belakang imammu? " Kata 'Ubadah, bahwa kita semua menjawab: "Ya
Rasulullah, demi Allah benar begitu!" Maka sabda Nabi: "Janganlah kamu
mengerjakan demikian, kecuali bacaan Fatihah." (Diriwayatkan oleh Ahmad,
ad-Daruquthni dan al-Baihaqi). Dan mengingat hadis anas, katanya bahwa
Rasulullah saw. bersabda: "Apakah kamu sekalian membaca dalam shalatmu

11
di belakang imammu, padahal imam sedang membaca? Janganlah kamu
mengerjakannya, hendaklah masing-masing kamu membaca Fatihah sekedar
didengar olehnya sendiri". (Diriwayatkan oleh Ibnu Hibban)

‫ِ امحذا ارمّقحن املحمّققاَمم فحقاَحلمّنموُا فحقمنْاَرهم حمّقسن حوُافحقحق‬:‫بق صققلعم ققحقاَحل‬ ‫مم م‬
‫( لحقديَسث احمبق مهحريَقحرحة رض احرن النرم ر‬10)
‫ِ امحذا‬:‫لق صقلعم قحقاَحل‬ ‫تحأسممّيقنمه تحأسممّي اللحئمحكقمة غممفقر لحقه مّاَتحقحققردم ممّقن حذنْسبمقمه وُعسنقه احيَضقاَ احرن رسقوُمل ا م‬
‫حح م س م حم‬ ‫ح مح ح س‬ ‫س م سح‬
‫ح‬
‫ققحقاَحل اححَّقمدمكم آممّيق فحقوُاقحق م‬
‫َ حوُمفق‬.(‫َ )ممّترقحفقرق حعلحيقمه‬.‫هاَ المسخقحرى غممفحرلحقهم حمّاَتحقحققردحم ممّقسن حذنْسبمقمه‬ ‫ف اسحَّقحدا مح‬
‫ح س سح ح ح‬
َ.‫صلحتممه‬ ‫م م م‬
‫ِ احذا حقاَحل احححَّمدمكسم مف ح‬:‫مرحوُايَحة ممّسسلدم‬

(10) Mengingat hadis Abu Huraerah ra. bahwa Nabi saw. bersabda: "Apabila
imam membaca "A-mi-n" maka kamu hendaklah pula membaca "A-mi-n"
karena sungguh barang siapa yang bacaan "a-mi-n" nya bersamaan "A-mi-n"
Malaikat, tentulah diampuni dosanya yang telah lalu". Dan hadis dari Abu
Huraerah juga, bahwa Rasulullah saw. bersabda: "Apabila salah seorang
diantaramu membaca "A-mi-n" sedang Malaikat di langitpun membaca "A-
mi-n" pula, dan bersamaan keduanya, maka diampunilah ia dari dosanya
yang sudah-sudah." (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dan Muslim dan dalam
hadis riwayat Muslim ada tambahannya: "Apabila salah seorang diantaramu
membaca dalam shalatnya)."

‫ي ق بمقأملم المكتحققاَ م‬ ‫ب ق صققلعم حكققاَحن يَحقسق قحرأم مف ق الظبسه قمر مف ق ا م‬


‫لوُلحيح م‬ ‫م م‬
‫ب‬ ‫(مححَّ قديَسث ابسقمن قحقتحققاَحدحة احرن النرم ر‬11)
‫ب حوُيَمسسقممعمحناَ اليَحقةح حوُيَمطحقلوُمل مفق الررسكحعقمة ا م‬
‫لوُحلق حمّققاَلح‬ ‫يق بمقأملم المكتحقاَ م‬
‫يق المسخريَح م‬
‫ح‬
‫ي وُمف الررسكحعتح م‬‫م‬
‫حوُمسوُحرتح ح‬
(‫صسبمح )ممّترقحفرق حعحليمه‬ ‫يَممطيمل مف الررسكحعمة الرثاَنْميحمة حوُحهحكحذا مف ال ب‬

(11) Menilik hadis Abu Qatadah bahwa Nabi saw. dalam shalat Dluhur pada
rakaat kedua permualaan (rakaat ke1 dan ke 2, membaca induk Kitab
(Fatihah) dan dua surat, serta pada dua rakaat lainnya (rakaat ke 3 dan ke 4)
membaca Fatihah saja, dan beliau memperdengarkan kepada kami akan
bacaan ayat itu, dan pada rakaat ke 1 diperpanjang tidak seperti dalam rakaat

12
ke 2; demikian juga dalam shalat ashar dan shubuh. (Diriwayatkan oleh al-
Bukhari dan Muslim)

‫( لمحقق ققوُلممه‬24 ِ:‫ب أحقسقحفاَملقحققاَ )مدم ققد‬


‫ِ أحفححل يَقتحق قحدبقرروُحن السمقق قرءاحن أحسم حعلقح ققىَ قمقلمققوُ د‬:‫( لمحق ققوُلممه تحقعق ققاَحل‬12)
‫سح‬ ‫ح م‬ ‫ح‬
(4 ِ:‫ِ حوُحرتلمل السمقسرحءاحن تحقسرمتيمل )الزدمّل‬:‫تحقحعاَحل‬
(12) Karena firman Allah swt. "Apakah mereka tidak memperhatikan al-Qur'an,
ataukah pada hati mereka ada tutupnya?" (Muhammad 24). Dan firmannya:
Dan bacalah al-Qur'an itu dengan perlahan-lahan." (Muzammil 5)
‫( ملمديَ م‬13)
َ.-3– ‫ث ابسمن العمحمحر التحقحقردمم مف‬
‫م‬ ‫حس‬
(13) Karena hadis Ibnu Umar tersebut nomor 3 di atas
‫م‬ ‫م مم‬
‫ِ حيَاَأحيَقبحه ققاَ الرق قذيَحن حءاحمّنمق قوُا اسرحكعمق قوُا حوُاسسق قمجمدوُا حوُاسعبمق قمدوُا حربرمكق قسم حوُافسقحعلمق قوُا ا سحس‬:‫( لحق ققوُله تحقحع ققاَحل‬14)
‫لي ق قحر‬
َ.(77 ِ:‫لححعلرمكسم تمقسفلممحوُحن)الدج‬

(14) Karena firman Allah: "Hai orang-orang mu'min, hendaklah kamu ruku',
sujud dan sembahlah Tuhanmu serta berbuatlah kebaikan, agar kamu
berbahagia."(Hajj 77)

‫صلحةم فححكبلقسر مثر اقسقحرأس حمّاَتحقيحرسحر ممّحن المقسرآمن‬ ‫ِ امحذا قمسمتمسم امحل ال ر‬:‫ب صلعمرحاحل‬ ‫حوُلححمب أحم سب مهحريَحةح رض الندم ر‬
‫م‬
‫مثر اسرحكسع ححَّرتق تحطسحمئِّمقرن حراكممعقاَ مثرق اسرفحقسع ححَّرتق تحقسعتحقمدحل حقاَئمممقاَ مثرق اسسقمجسد ححَّرتق تحطسحمئِّمقرن حسقاَمجمدا مثرق‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ك‬ ‫صق قلحتم ح‬
‫ك مفق ق ح‬ ‫اسرفقح قسع ححَّرتق ق تحطسحمئِّقم قرن حجاَلمسققاَ مثقر ق اسسق قمجسد ححَّرتق ق تحطسحمئِّقم قرن حسققاَجمدا مثقر ق افسقحعق قسل حذالق ق ح‬
َ.(‫َ )ممّترقحفرق حعحليمه‬.َ‫مكلحها‬
Dan menurut hadis dari Abu Huraerah ra. bahwa Nabi saw.
bersabda:"Apabila kamu menjalankan shalat bertakbirlah, lalu membaca
sekedar dari al-Qur'an, lalu ruku' sehingga tenang, (tuma'ninah), terus berdiri
sampai lurus, kemudian sujud sehingga tenang, kemudian duduklah sampai
tenang, lalu sujud lagi sehingga tenang pula; kemudian lakukanlah seperti
itu dalam semua shalatmu." (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dan Muslim)

13
‫ص قلحةم‬ ‫ل ق صققلعم امحذا قحققاَحم امحل ق ال ر‬ ‫ل ق ماى وُا م‬
‫ح‬
‫ث احمب ق هريَ قرحة رض قحققاَحل‪ ِ:‬حكققاَحن رسققوُمل ا م‬
‫حم‬ ‫مح ح‬
‫)‪ (15‬مل قمديَ م‬
‫ح س‬
‫صقسلبحهم ممّقحن‬ ‫م م م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫يق يَحقسرفحقمع م‬
‫يق يَحقسرحكقمع مثرق يَحقمقققوُمل‪َ"َ.‬نحسقحع المق لحمقسن ححقحدهم"َن حَّ ح‬ ‫يق يَحقمقققوُمم يَمحكبل قسر حَّ ح‬
‫يَمحكبل قسر حَّ ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫يق يَحقسهقموُى حجاَلمسققاَ مثرق يَمحكبل قسر حَّ ح‬
‫يق‬ ‫ك الحسممد"َن مثر يَمحكبل قمر حَّ ح‬ ‫البرمكوُمع مثر يَحقمقوُمل حوُمهحوُ حقاَئممماَ "َنحربقرحناَ حوُلح ح‬
‫ص قلحةحم مكلحهققاَ‬
‫ك مفق ال ر‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ي ق يَحقسرفحقمع مثرق يَحقسفحع قسل حذال ق ح‬
‫ي ق يَحسس قمجمد مثرق يَمحكبل قسر حَّ ح‬ ‫يَحقسرفحقمع حرأسحس قهم مثرق يَمحكبل قسر حَّ ح‬
‫ي بحقسعحد المملوُمس‪) َ.‬ممّترقحفرق حعحليمه(‪َ.‬‬ ‫ي يَحقمقوُمم ممّن الثلقسنتح م‬
‫يَمحكبلقسر حَّ ح س ح‬
‫م‬
‫‪(15) Karena hadis Abu Huraerah ra. mengatakan bahwa Rasulullah saw. kalau‬‬
‫‪shalat ia bertakbir ketika berdiri, lalu bertakbir ketika ruku, lalu membaca‬‬
‫)‪"sami'alla-hu liman hamidah" ketika mengangkat punggungnya (bangun‬‬
‫‪dari ruku, lalu membaca selagi beliau berdiri:"Rabbana- walakal hamd", lalu‬‬
‫‪takbir tatkala hendak sujud, lalu bertakbir tatkala hendak mengangkat kepala‬‬
‫‪(duduk antara dua sujud), lalu bertakbir tatkala hendak mengangkat kepala‬‬
‫‪(duduk antara dua sujud), lalu bertakbir tatkala hendak berdiri; kemudian‬‬
‫‪melakukan itu dalam smua shalatnya serta bertakbir tatkala berdiri dari‬‬
‫‪rakaat yang kedua sesudah duduk. (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dan‬‬
‫)‪Muslim‬‬
‫ى رض قحققاَحل‪ ِ:‬احنْحققاَ مكسنق قت اححَّحفظحمكق قم لمصق قلحةم رس ققوُمل ا م‬
‫لق ق‬ ‫حيق قمد الرس ققاَمعمد ل‬
‫ث احمبق ق حم‬ ‫‪ -16‬ملق قمديَ م‬
‫س ح حم‬ ‫م س‬ ‫ح س‬
‫صقحر‬ ‫م‬ ‫مم‬ ‫م م م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫صققلعم حراحيَسقتمقهم احذا حكبر قحر حجحعقحل يَحقحديَه ححَّقسذحوُ حمّسنكبحيقه حوُاحذا حرحكقحع احسمّحكقحن يَحقحديَحه مّقسن مرسكبحتحيقه مثرق حه ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫غيق قحر‬ ‫ظحسه قحرهم فحقاَحذا حرفحقحع حرأسحس قهم اسسققتحقحوُى ححَّرت ق يَحقعمققوُحد مك قبل فحقحقققاَدر حمّحكققاَنْحهم فحقاَحذا حس قحجحد موُ ح‬
‫ص قحع يَحقحديَه حس‬
‫س‬ ‫م‬ ‫صاَبممع مرسجلحسيقمه ال م سقبقلحقةح فحلمقحذا حجلحق م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ممّسف حمتدش حوُلح حقاَبمضمهحماَموُاسستحقسعبححل بماَحطسحراف اح ح‬
‫س فق الررسكحعتحيق حجلحق ح‬ ‫ح‬
‫صمحيمحمه(‪َ.‬‬ ‫ب المسخحرى‪ َ.‬حوُقحقحعحد حعحلىَ حمّسقحعحدتممه‪) َ.‬حرحوُاهم البمحخاَمر ب‬ ‫مم‬
‫ى مف ح‬ ‫صح‬ ‫حعحلىَ مرسجله اليمسسحرى حوُنْح ح‬

‫‪(16) Karena hadis dari Abu Humid Sa'idi ra. yang berkata: "Saya lebih cermat‬‬
‫‪(hafal) dari padamu tentang shalat Rasulullah saw. Kulihat apabila beliau‬‬
‫‪bertakbir, mengangkat kedua tangannya sejurus dengan bahunya dan apabila‬‬
‫‪ruku' meletakkan kedua tangannya pada lututnya, lalu membungkukkan‬‬
‫‪punggungnya, lalu apabila mengangkat kepalanya ia berdiri tegak sehingga‬‬
‫‪luruslah tiap tulang-tulang punggungnya seperti semula; lalu apabila sujud,‬‬

‫‪14‬‬
ia letakkan kedua teapak tangannya pada tanah dengan tidak meletakkan
lengan dan tidak merapatkannya pada lambung, dan ujung-ujung jari
kakinya dihadapkan ke arah Qiblat. Kemudian apabila duduk pada raka'at
yang kedua ia duduk di atas kaki kirinya dan menumpukkan kaki yang
kanan. Kemudian apabila duduk pada raka'at yang terakhir ia majukan kaki
kirinya dan menumpukkan kaki kanannya serta duduk bertumpu pada
pantatnya." (Diriwayatkan oleh al-Bukhrai daam kitab Shahihnya)
‫لق ق ص ققلعم يَقمق ققوُمل مفق ق رمك ققوُمعمه وُسق قجوُمدهم‬
‫ِ حك ققاَحن رس ققوُمل ا م‬:‫ث عاَئمحشق قةح رض قحققاَلحت‬‫م م م‬
‫حم م‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫حم‬ ‫س‬ ‫( لحق قديَس ح‬17)
َ.(‫َ )ممّترقحفرق حعحليمه‬.‫َ الديَث‬.‫ك"َن‬
‫"َنمسسبححاَنْح ح‬

(17) Menilik hadits Sayyidatina 'Aisyah ra. menceritakan, bahwa Rasulullah saw.
dalam ruku' dan sujudnya beliau mengucapkan; subha-nakalla-humma
rabbana- wa bihamdikalla-hummagh firli- …. Seterusnya hadits.
(Muttafaqun 'Alaih atau diriwayatkan oleh al-Bukhari dan Muslim)

‫ب ق صققلعم فححكققاَحن يَحقمقققوُمل مفق مرمكققوُمعمه "َنمسقسبححاَنْح ح‬ ‫مم م‬


‫ك‬ ‫صقلرسي م‬
‫ت حمّ قحع النرم ب‬ ‫ِ ح‬:‫( لحقديَسث مخ حذيَسقحف قةح ققحقاَحل‬18)
‫مم‬
‫بق ق الحسعلحق قىَ"َن )الق قديَث روُاه المس ققة وُصق قدححه‬ ‫ك حرلح‬ ‫بق ق الحعمظيق قمم"َن حوُمفق ق مسق قمجوُده "َن مسق قسبححاَنْح ح‬ ‫حرلح‬
‫لق ق صققلعم حكققاَحن يَقمقققوُمل مفق ق رمكققوُمعمه وُسق قجوُمدهم‬ ‫ث عاَئمحشق قةح رض احرن رسققوُمل ا م‬ ‫َ وُحَّق قمديَ م‬.(‫الدتمّققذى‬
‫حم م‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫حح س‬
َ‫كملحمهحقا‬-َ‫َ )روُاه أحسححمد حوُ ممّسسقلمرم حوُ احبقمقوُ حداموُحد حوُ النرسقاَئمبى‬.‫ب اللحئمحكمة حوُالبروُمح"َن‬ ‫س حر ب‬ ‫ر‬ ُ‫"َنمسببوُرح قمبدو‬
‫ح‬
َ.(‫مف حنْيمل احلوُحطاَمر المسزءم الرثاَمن ممّسنمه‬
(18) Menurut hadis Hudzaifah, katanya: "Aku bershalat bersama Nabi saw., maka
dalam ruku'nya beliau membaca: "Subha-na rabbiyal adhim" dan dalam
sujudnya beliau membaca "Subha-na Rabbiyal a'la." … seterusnya hadits.
(Diriwayatkan oleh lima ahli hadits dan dishahihkan oleh at-Tirmidzi). Dan
ada lagi hadits yang diriwayatkan oleh Ahmad , Muslim, Abu Dawud dan
an-Nasa'I dari 'Aisyah ra. bahwa Rasulullah saw. dalam ruku' dan sujudnya
membaca; "Subbu-hun quddu-sun rabbul Mala-ikati war ru-h". (Kedua
hadits ini tersebut dalam kitab Nailul Authar juz 2)

15
-14-‫َالتحقحقردمم مف‬.َ.َ.‫( ملححمب امحذ‬19)
(19) Lihat hadits Abu Hurairah tersebut no. 14 di atas
‫م‬

‫( ملمديَ م‬20)
-15-‫ث احمب مهحريَحرحة التحقحقردمم مف‬
‫م‬ ‫حس‬
(20) Lihat hadits Abu Hurairah tersebut nomor 15 di atas.
‫( ملمديَ م‬20)
-15-‫ث احمب مهحريَحرحة التحقحقردمم مف‬
‫م‬ ‫حس‬
(21) Menurut ayat dan hadits dalam dalil nomor 14.

‫( ملمديَ م‬22)
-15-‫ث احمب مهحريَحرحة التحقحقردمم مف‬
‫م‬ ‫حس‬
(22) Lihat hadits Abu Hurairah tersebut nomor 15 di atas.

‫سبقحعمة‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬


‫ت احسن احسسمجحد حعحلىَ ح س‬ ‫ِ )اممّسر م‬:‫ِ حقاَحل حرمسوُمل ال صلعم‬:‫( لححمب ابسمن حعرباَدس رض حقاَحل‬23)
‫ف الحقحدحمّ م‬ ‫ي وُاحطسرا م‬ ‫م‬ ‫م مم م مم‬ ‫احسعظمدم عحلىَ ا م‬
‫َ )ممّترقحفرق‬.‫ي‬ ‫حوُاليححديَمن حوُالبرسكبحتح ح ح‬-‫حوُاححشاَحر بيحده احل احنْسفه‬-‫لبقحهة‬ ‫ح حس‬
‫ضحع مرسكبححتيمه قحقسبحل‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م م م م‬
‫ت حرمسوُمل ال صلعم احذا حسحجحد حوُحوُ ح‬ ‫ِ حراحيَ م‬:‫َ ححَّديَسث حوُائمل بسمن محَّسجدر حقاَحل‬.(‫حعحليه‬
-‫َ روُاه لمسة احلر أحسححمد حكحماَ مف حنْيمل احلوُحطاَمر‬.‫ض حرفححع يَححديَمه قحقسبحل مرسكبححتيمه‬ ‫م م‬
‫يَححديَه حوُ احذا نْحقحه ح‬
‫ِ امحذا احححَّمدمكسم فحلح يَحسقبقمرسك حكحماَ يَحسقبقمرمك‬:‫ِ حقاَحل حرمسوُمل الم صلعم‬:‫ث احمب مهحريَحرحة رض حقاَحل‬ ‫وُحَّمديَ م‬
‫حح س‬
(‫صوُمل‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫َ )حقاَلحهم مف تحقسيسمي الموُ م‬.‫ضمع يَححديَه قحقسبحل مرسكبححتيه‬
‫البحعيم يَح ح‬

(23) Menurut hadits dari Ibnu 'Abbas yang mengatakan bahwa Rasulullah saw.
bersabda: "Aku diperintah supaya bersujud di atas tujuh tulang: dahi –
seraya menunjuk pada hidungnya – di atas dua belah tangan, kedua lutut dan
di atas kedua ujung kaki." (Muttafaq 'Alaih). Ada lagi hadits dari Wail bin
Hajur, katanya: "Aku melihat Rasulullah saw. bila bersujud meletakkan
kedua lutut sebelum kedua tangannya dan kalau berdiri mengangkat kedua
tangannya sebelum kedua lututnya". (Diriwayatkan oleh lima imam kecuali
Ahmad, sebagaimana yang tersebut dalam kitab Nailul Authar).
Dan menurut hadits dari Abu Hurairah ra. yang mengatakan bahwa
Rasulullah saw. bersabda: "Kalau salah seorang daripadamu bersujud, maka

16
janganlah berdekam sebagaimana unta berdekam, ialah meletakkan
tangannya sebelum lututnya". (Tersebut dalam kitab Taisirul Wushul)
‫ث حعبقمدال بقن مّاَلمق م‬ ‫مم م‬ ‫م‬ ‫ث احمب م م‬ ‫( ملمديَ م‬24)
‫ك بسقمن محبينحقةح احرن النرم ر‬
‫بق‬ ‫حوُ لحقديَس س س م ح‬-16-‫حيد املتحقحققردم مفق‬ ‫ح‬ ‫حس‬
‫صقمحيمح‬ ‫م‬ ‫صلعم حكاَحن امحذا صرلىَ فحقرج بيق يَقحديَمه حَّرتق يَقبقمد وُبقيقاَ م م‬
‫َ حوُمفق ح‬.(‫َ )ممّترقحفقرق حعلحيقه‬.‫ض ابسطحيقه‬‫ح ح ح ح ح ح س ح حح م‬ ‫ح‬
‫م‬ ‫م م م‬ ‫م‬ ‫م م‬ ‫مم‬
‫ض‬‫ممّس قلدم احرن حرمسققوُل ال ق صققلعم حكققاَحن احذا حس قحجحد فح قرحج يَحقحديَه حع قسن ابسطحي قه ححَّرت ق الن ق حلححرى بحقيحققاَ ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫ضققاَ حعقمن الب قرامء بسقمن حعققاَمز د‬ ‫َ وُفميق م‬.‫امبطحيقمه‬
‫ضقسع‬‫ت فح ح‬ ‫ِ احذا حسقحجحد س‬:‫ِ ققحقاَحل حرمسققوُمل الق صققلعم‬:‫ب ققحقاَحل‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫م‬ َ‫ي‬
‫ح‬‫ا‬ ‫ه‬ ‫ح‬ ‫س‬
َ.‫ك‬‫ك حوُاسرفحسع ممّسرفحقحقسي ح‬ ‫حكرفي ح‬
(24) Lihatlah hadits Abi Humaid tersebut nomor 16. Dan mengingat hadits dari
Abdullah bin Malik bin Buhainah, bahwa Nabi saw. jika shalat
merenggangkan antara kedua tangannya sehingga kelihatan putih ketiaknya.
(Muttafaq 'Alaih atau diriwayatkan oleh al-Bukhari dan Muslim). Dan dalam
shahih Muslim, bahwa Rasulullah saw. jika bersujud merenggangkan kedua
tangannya dari ketiaknya, sehingga kulihat putih ketiaknya.Dan hadits dari
al-Barra' bin 'Azib dalam shahih Muslim juga, bahwa Rasulullah saw.
bersabda: "Bila kamu bersujud, letakkanlah kedua belah telapak tanganmu
dan angkatlah kedua sikumu".
‫( ملمديَ م‬25)
-17-‫ث حعاَئمحشةح التحقحقردمم مف‬
‫م‬ ‫حس‬
(25) Lihatlah hadits 'Aisyah tersebut nomor 17 di atas.

-18-‫ي مف‬ ‫( ملحمديَسقحثىَ محَّحذيَحفةح وُ حعاَئمحشةح التحقحقردحمّ م‬26)


‫م‬ ‫ح‬
(26) Menilik hadits udzaifah dan 'Aisyah ra. tersebut nomor 18 di atas.

‫ِ "َناللرمهرم اسغمفسرمل ق‬:‫ي‬


‫ي الرسسجحدتح م‬ ‫ب صلعم حكاَحن يَحقمقوُحل بح ح‬ ‫ى حعمن ابسمن حعرباَدس احرن النرم ر‬
‫م‬
‫( لحماَ مرموُ ح‬27)
َ.(‫ى حكحماَ مف حنْيمل الحسوُحطاَمر‬ ‫حوُاسرححسمن حوُاسجبمقسرمن حوُاسهحدمن حوُاسرمزقسمن"َن )حرحوُاهم اللتممّمذ ب‬

(27) Mengingat hadits yang diriwayatkan oleh at-tirmidzi dari Ibnu 'Abbas ra.
bahwa Nabi saw. di antara kedua sujud mengucapkan; "Alla-hummagh firli-
warhamni- wajburni- wahdini- war zuqni-". (Tersebut dalam kitab Nailul
Authar).

17
‫ث عاَئمحشق قةح مفقق‪-17-‬مللحق قمديَ م‬
‫ث التحقحقق قردحمّ م‬
‫ي‬ ‫ث احبمىِهريَق قرحة التحقحقق قردمم مفقق‪-14-‬ملق قمديَ م‬
‫)‪ (28‬ملق قمديَ م‬
‫م‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ح س‬
‫مف‪-18-‬‬
‫)‪(28‬‬ ‫‪Periksalah hadits Abu hurairah tersebut nomor 14, hadits 'Aisyah ra.‬‬
‫‪tersebut nomor 17 dan kedua hadits tersebut nomor 18 di atas.‬‬

‫صقللىَ فحقاَمحذا حكققاَحن مفق موُتسقدر ممّقسن‬


‫بق صقلعم يَم ح‬
‫م‬
‫ب المقحوُيَمرث رض حنْقارهم حرحوُى النرم ر‬ ‫ث حمّققاَلممك س م‬
‫)‪ (29‬ملقمديَ م‬
‫ح س‬
‫صقححسيمحمه(‪ َ.‬حوُمفق لحسفقدظ لحقمه‪ ِ:‬فحقاَمحذا‬ ‫ى مفق ح‬‫ى حقاَمعقمدا‪) َ.‬حرحوُاهم البمحخققاَمر ب‬
‫ض ححَّرتق يَحسسقتحموُ ح‬
‫مم‬
‫صقلحته حلسق يَحقسنقحهق س‬
‫ح‬
‫حرفححع حرأسحسهم ممّحن الرسسجحدةم الرثاَنْميحمة حجلحس حوُاسعتححمحد حعحلىَ الحسر م‬
‫ض مثر حقاَحم‪َ.‬‬ ‫ح‬
‫‪(29) Menilik hadits dari Malik bin Huwairits mengatakan bahwa ia mengetaui‬‬
‫‪Nabi saw. shalat; maka apabila beliau berada dalam raka'at gasal (ganjil,‬‬
‫‪Jawa) dari shalatnya, beliau sebelum berdiri, duduk dahulu sehingga lurus‬‬
‫‪duduknya. (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam shahihnya).‬‬
‫‪Ada lain hadits oleh al-Bukhari juga, apabila beliau mengangkat kepalanya‬‬
‫‪dari sujud yang kedua , duduk dan menekan kepada tanah, lalu berdiri.‬‬
‫ث احمب هريَرحة التحقحققردم مفق‪-14-‬وُلحقه مف صقحيمح مّسقلمدم‪ ِ:‬حكقاَحن رسقوُمل ا م‬
‫لق صلعم‬ ‫)‪ (30‬ملمديَ م‬
‫حم‬ ‫حم حح مس‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫حس‬
‫ت‪َ.‬‬ ‫ضممن الررسكعمة البثاَنْميمة استحقسفتحح المقراءحة مباَلممد لم ر ل م‬ ‫م‬
‫ي حوُحلس يَحسسمك س‬
‫ب الحعاَلحم ح‬‫ح‬ ‫احذا نْحقحه ح ح ح ح س ح ح ح ح س‬
‫‪(30) Periksalah hadits Abu hurairah tersebut nomor 14. Dan tersebut dalam‬‬
‫‪Shahih Muslim dari Abu Hurairah juga bahwa jikalau Rasulullah saw.‬‬
‫‪berdiri dari raka'at kedua, beliau tidak diam, melainkan memulai bacaan‬‬
‫‪dengan: "Alhamdulillahi rabbil 'a-lami-n".‬‬

‫صمحيمح ممّسسلمدم حعمن ابسمن عمحمقحر‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫حيدد الرساَمعمد ل‬ ‫مم م‬
‫ى املتحقحقردم مف‪-16-‬حوُلحماَ مف ح‬ ‫)‪ (31‬لحديَسث احمب مح‬
‫ضقحع يَحقحدهم اليمسسقحرى حعلقحقىَ مرسكبحتمقمه اليمسمحنق‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫رض احرن حرمسوُمل الق صقلعم حكقاَحن احذا قحقحعقحد مفق الترحشقبهد حوُ ح‬
‫وُعحققحد ثحلحثقمقاَ وُحخسمسقي وُاححشققاَر بماَحصقبعممه الرسقرباَبمة‪ َ.‬وُفميقمه احيَضققاَ عقمن البزبميق رض‪ ِ:‬حكققاَحن رسققوُمل ا م‬
‫لق‬ ‫حم‬ ‫ح حس سم ح ح‬ ‫ح ح ح سم‬ ‫ح‬ ‫حح‬
‫صققلعم امحذا قحقعق قحد يَ قسدعوُ وُوُض قع يَ قحده اليمنق ق علحققىَ فحمخ قمذهم اليمن ق وُيَق قحده اليسق قرى علحققىَ فحمخ قمذهم‬
‫م س ح حح م م س ح ح‬ ‫ح ح م حح ح ح ح م م س ح ح‬
‫صقبمعممه الموُسسقحطىَ حوُيَحقسلحققمم حكبفقهم اليمسسقحرى‬ ‫اليسقرى وُاحشققاَر بماَحصقبعممه السقرباَبمة وُوُ م‬
‫ضقحع ابسقحهققاَحمّهم حعلحققىَ اح س‬
‫م س ح ح ح ح س م ر ح حح ح‬
‫مرسكبحتحمه‪َ.‬‬
‫‪(31) Lihat hadits Abu Humaid Sa'idi tersebut nomor 16 di atas. Dan yang tersebut‬‬
‫‪dalam shahih Muslim dari Ibnu Umar ra. bahwa Rasulullah, jika duduk‬‬

‫‪18‬‬
‫‪dalam tasyahhud, meletakkan tangan kirinya di atas lutut kirinya dan tangan‬‬
‫‪kanan di atas lutut kanannya serta menggenggamkannya seperti membuat‬‬
‫‪isyarat "lima puluh tiga" dengan mengacunkan jari telunjuknya. Dalam‬‬
‫‪shahih Muslim pula dari Zubair ra. bahwa Rasulullah saw. kalau duduk‬‬
‫‪berdo'a meletakkan tangan kanannya di atas paha – kanannya dan tangan‬‬
‫‪kirinya di atas paha kiri, serta mengacungkan jari telunjuknya, dan telapak‬‬
‫‪tangan kirinya menggenggam lututnya.‬‬

‫حيدد الرساَمعمد ل‬
‫ى التحقحقردمم مف‪-16-‬‬ ‫ح‬
‫)‪ (32‬لمماَ مف حَّمديَ م‬
‫ث احمب م‬ ‫ح س‬ ‫ح‬
‫)‪(32‬‬
‫م‬
‫‪Periksalah hadits Humaid Sa'idi dalam dalil nomor 16 di atas.‬‬
‫لق ق بق قمن مّسق قعوُدد رض قحققاَحل‪ ِ:‬مكنرققاَ امحذا صق قرليقحناَ خسلق قف رس ققوُمل ا م‬ ‫م م‬ ‫م‬
‫لق ق‬ ‫ح س ح ح حم‬ ‫ى حعق قسن حعسبق قد ا س ح س م‬ ‫)‪ (33‬لحم ققاَ مرموُ ح‬
‫ت امحسليقنح ققاَ‬ ‫م م‬ ‫م‬
‫ص ققلعم قمقسلنح ققاَ‪َ"ِ:‬نالرسق قلحمم حعلح ققىَ ج سمبيَسق قحل حوُمّيحك ققاَئيلح‪َ,‬ا الرسق قلحمم حعلح ققىَ فملحدن حوُفملحدن"َن فحقسلتحقحفق ق س‬
‫م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م م‬
‫ت‬‫ص ق قرلىَ احححَّ ق قمدمكسم فحقسليحقمق ق قسل "َنالترحيرق ققاَ م‬
‫حرمسق ققوُل ال ق ق صق ققلعم فحقحقق ققاَحل‪ ِ:‬ارن ال ق ق مه ق قحوُ الرس ق قلحمم فحق قاَحذا ح‬
‫ت "َن الق قديَث‪َ,‬ا )ممّترقحفق قرق حعلحيق قمه(‪ َ.‬حوُمملبسق قمن مخحزيقح قةح ممّق قسن حوُسجق قده آحخق قحر حعق قمن‬ ‫ت حوُالطريلبحق ققاَ م‬‫صق ققلحوُا م‬
‫للهحوُال ر‬
‫م‬ ‫الحسوُامد عن عبمد ال علرممن رسوُمل الم صقلعم الترشقبهحد مفق وُسقمط ال ر م‬
‫صقلحة حوُمفق آخمرحهققاَ‪ َ.‬ققحقاَلحهم‬ ‫حح‬ ‫ح‬ ‫ح ح حم‬ ‫س ح ح س حس‬
‫يق ق عمسجق قحرحة حعق قمن النرم ل‬
‫بق ق‬ ‫مفق ق الحفستق قمح )الق ققزء ‪2‬ص ‪ (200‬وُفمىِق ققاَلملم )ج ‪1‬ص ‪ (102‬حعق قسن حكسعبح م‬
‫ح‬
‫د‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫صلعم حنْارهم حكاَحن يَحقمقوُمل مف ال ر‬
‫ت‬ ‫صقلرسي ح‬ ‫صلل حعحلىَ ممحرمد حوُ حعحلىَ احل ممحرمقد‪َ,‬ا حكحمققاَ ح‬ ‫لة‪َ" ِ:‬ن اللرمهرم ح‬ ‫صح‬
‫ت حعلقحقىَ مابسقحرامهيقحم‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م م‬
‫حعحلىَ ابسقحراهيحم حوُ حعحلىَ احمل ابسقحراهيحم‪ َ.‬حوُبقحقاَمرسك حعلقحقىَ ممحرمقد حوُ احمل ممحرمقد حكحمققاَ بحقاَحرسك ح‬
‫م م‬
‫مم‬ ‫م‬ ‫وُ احمل مابقرامهيقم‪ َ.‬منْقار ح م م‬
‫صققوُدر حوُاحمبق‬ ‫ك ححيقرد حميقرد"َن‪َ.‬حوُمفق الحفستقمح )ج ‪2‬ص ‪ (218‬فحعسنقحد حسقعسيدبسمن حمّسن م‬ ‫ح سح ح‬
‫ص ققحقاَحل‪ ِ:‬ققحقاَحل حعسبقمد الق‪ ِ:‬يَحقتححشقرهمد الرمجقمل مفق‬ ‫صقمحسيدح امحلق احمبق الحسحَّقحوُا م‬ ‫م د‬
‫بحسكمربسمن احمب حشسيبحةح بماَسسحناَد ح‬
‫ب مثر يَحسدمعوُ ملنحقسفمسمه بحقسعمد‪َ.‬‬ ‫صللىَ حعحلىَ النرم ل‬
‫ال ر م‬
‫صلحة مثر يَم د‬
‫‪(33) Karena hadits dari Abdullah bin Mas'ud ra. bahwa tatkala kita shalat di‬‬
‫‪belakang Rasulullah saw. kita sama membaca: "Assala-mu 'ala- Jibri-la wa‬‬
‫‪Mi-ka-ila Assala-mu 'ala- fula-n wa fula-n", maka berpalinglah Rasulullah‬‬
‫‪saw. kepada kita lalu bersabda: "Sesungguhnya Allah itu Yang Maha‬‬
‫‪Selamat, maka apabila salah seorang daripadamu shalat, hendaklah berdo'a:‬‬
‫‪"At-Tahiyya-tu lilla-h was shalawa-tu wath thayyiba-t"… dan seterusnya‬‬
‫‪hadits.(Muttafaq 'Alaih). Dalam kitab Fath (Juz II halaman 200) dari Aswad‬‬

‫‪19‬‬
‫‪dan Abdullah pua dengan riwayat lain oleh Ibnu Khuzaimah, bahwa‬‬
‫‪Rasulullah saw. telah mengajarkan kepadaku "tasyahhud" dalam‬‬
‫‪pertengahan dan penghabisan shalat.‬‬

‫بق صققلعم حنْارقهم حكققاَحن يَحقمقققوُمل مفق‬ ‫يق عمسجقحرحة حعقمن النرم ل‬ ‫)‪ (34‬وُمفق الملم )ج ‪1‬ص ‪ (102‬حعقسن حكسعبح م‬
‫ح‬
‫م‬ ‫م‬
‫ت حعلحقىَ ابسقحراهيقحم حوُ حعلقحقىَ احمل‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫د‬
‫صقلرسي ح‬ ‫صلل حعحلىَ ممحرمقد حوُ حعلحقىَ احل ممحرمقد‪َ,‬ا حكحمققاَ ح‬ ‫لة‪َ" ِ:‬ن اللرمهرم ح‬ ‫صح‬‫ال ر‬
‫ك حم‬ ‫م م م‬ ‫م م‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م م‬
‫حيقرد‬ ‫ت حعحلىَ ابسقحراهيحم حوُ احمل ابسقحراهيحم‪ َ.‬نْارق ح‬ ‫ابسقحراهيحم‪ َ.‬حوُحباَمرسك حعحلىَ ممحرمد حوُ احمل ممحرمد حكحماَ حباَحرسك ح‬
‫صققوُدر حوُاحمب ق بحسكمربسقمن احمب ق حش قسيبحةح بماَمسس قحناَدد‬ ‫مم‬ ‫م‬
‫حمي قرد"َن‪َ.‬حوُمف ق الحفست قمح )ج ‪2‬ص ‪ (218‬فحعسن قحد حس قعسيدبسمن حمّسن م‬
‫م‬
‫صقللىَ حعلحقىَ‬ ‫ص قحقاَحل‪ ِ:‬قحقاَحل عبقمد الق‪ ِ:‬يَقتشقرهمد الرجقل مفق ال ر م‬
‫صقلحة مثرق يَم د‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫صقمحسيدح امحلق احمبق الحسحَّقحوُا م‬ ‫ح‬
‫م‬
‫ب مثر يَحسدمعوُ ملنحقسفمسمه بحقسعمد‪َ.‬‬
‫النرم ل‬
‫‪(34) Dan dalam kitab Um (Juz I halaman 102) dari Ka'b bin 'Ujrah, bahwa Nabi‬‬
‫‪saw. membaca shalawat: "Alla-humma shalli 'ala- Muhammad wa 'ala- a-li‬‬
‫‪Muhammad kama- shallaita 'ala Ibra-him wa a-li Ibra-him wa ba-rik 'ala‬‬
‫‪Muhammad wa 'ala- a-li Muhammad kama- ba-rakta 'ala- Ibra-him wa 'ala-‬‬
‫‪a-li Ibra-him innaka hami-dum maji-d". Dan dalam kitab Fath (Juz II‬‬
‫‪halaman 218); maka pada Sa'id bin Mansur dan Abu Bakar bin Abi Syaibah‬‬
‫‪dengan sanad (rangkaian) shahih sampai kepada Abu Ahwash berkata:‬‬
‫‪Berkata 'Abdullah: "Supaya orang itu dalam shalatnya membaca tasyahhud,‬‬
‫‪lalu membaca shalawat kepada Nabi saw. kemudian berdo'a untuk dirinya‬‬
‫‪sendiri".‬‬

‫)‪ (35‬لمحمققاَ حوُحرحد مف ق نْحي قمل الحسوُطقحقاَمر حع قمن ابسقمن حمّسس قمعوُدد قحققاَحل‪ ِ:‬امرن ممحرم قمدا صققلعم قحققاَحل‪ ِ:‬امرن ممحرمقمدا‬
‫ت الرسقلحمم‬ ‫ت حوُالطريلبحقاَ م‬‫صقلححوُا م‬
‫يق فحقمقوُلمقوُا "َنالترمحيقرقاَت م‬
‫لق حوُال ر‬ ‫م‬ ‫صلعم حقاَحل‪ ِ:‬امحذا وُقحقحعسد مست مف مكلل رسكحعتحق س م‬
‫ح‬ ‫ح‬
‫ي‪ َ.‬احسشقحهمد احسن لح‬ ‫ك احيَقبهاَ النرمبق وُرسحقةم الق وُبقرحكققاَتمه‪ َ.‬الرسقلحم عحليقنقحقاَ وُعلقحقىَ معبقاَمدال ال ر مم‬
‫صققاَل ح‬ ‫م حس حح ح‬ ‫ح حح م‬ ‫حعلحسي ح ح ب ح ح ح‬
‫املحقهح املر ال ق حوُاحسش قحهمد احرن ممحرم قمدا حعسب قمدهم حوُحرحسققوُلحهم"َن مثرق لسيحتححخيرق قسر احححَّ قمدمكسم ممّ قحن ال قبدحعاَمء احسعحجبح قهم املحي قمه‬
‫صقوُمل حعقمن ابسقمن حمّسسقمعوُدد رض‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫فحقسليحسدعم بمه حربهم حعرز حوُحجرل‪) َ.‬مرحوُاهم احسححمد حوُالنرحسققاَئىَ(‪ َ.‬حوُمفق تحقسيسقمي الموُ م‬
‫ت يَحقمقوُحم‪َ.‬‬
‫ف ححَّ ر‬ ‫ضم‬ ‫ي حك حنْاَرهم حعحلىَ الر س‬ ‫ي الملحيح م‬ ‫حقاَحل‪ ِ:‬حكاَحن رمسوُمل ال صلعم امحذا حجلحس مف رسكحعتح م‬
‫ح ح‬ ‫ح‬
‫‪(35) Menilik yang tersebut dalam kitab Nailul Authar, dari Ibnu Mas'ud ra.‬‬
‫‪katanya, bahwa Nabi Muhammad saw. bersabda: "Bila kamu duduk dalam‬‬

‫‪20‬‬
tiap-tiap dua raka'at, bacalah: At-Tahiyya-tu lilla-h, washshalawa-tu wath
thayyiba-t, assala-mu'alaika ayyuhan Nabiyyu wa rahmatulla-hi wa baraka-
tuh, assala-mu 'alaina wa 'ala 'iba-dilla-hish sha-lihi-n, Asyhadu alla- ila-ha
illala-h wa asyhadu anna Muhammadan 'abduhu- wa Rasu-luh", lalu pilihlah
do'a yang disukai dan berdo'alah dengan itu kepada Tuhannya.
(Diriwayatkan oleh Ahmad dan Nasai). Dan dalam kitab Taisirul Wushul
dari Ibnu Mas'ud ra. bahwa Rasulullah saw. jika duduk dalam dua raka'at
yang pertama seolah-olah ia duduk di atas batu yang panas , hingga segera
berdiri.

‫صق قمحيمحمه معق قسن نْحققاَفمدع احرن ابسق قحن عمحمق قحر رض حك ققاَحن امحذا حدحخق قحل مفق ق‬ ‫ى مفق ق ح‬ ‫( لمحم ققاَ حوُحرحد البمحخ ققاَمر ب‬36)
‫حقحدهم"َن حرفحقحع يَحقحديَمه حوُامحذا‬
‫ِ "َن حمسع الق لممقن حم‬:‫صلحةم حكبرقر وُرفحع يَحديَمه وُامحذا رحكع وُرفحع يَحديَمه وُامحذا حقاَحل‬
‫حس‬ ‫ح‬ ‫ح حح ح ح ح ح ح حح ح ح ح‬ ‫ال ر‬
‫بق ق صققلعم حوُامحذا قحققاَحم مفق ق‬ ‫ك ابقس قحن عمحمق قحر رض حعق قمن الندم ل‬
‫م‬
‫َ "َن حرفقح قحع حذالق ق ح‬.‫يق ق حرفقح قحع يَقحقحديَمه‬
‫قحققاَحم ممّق قن الررحكعتحق س م‬
‫ح‬
(151 ‫ي حكبرقحر حوُحرفححع يَححديَمه لحهم حشحوُامهمد حقاَلحهم مف الحفستمح )الزء الدثاَن مّنه ص‬ ‫الررحكعتحق س م‬

(36) Dalam shahih al-Bukhari dari Nafi' bahwa Ibnu Umar kalau shalat bertakbir
serta mengangkat kedua tangannya, kalau ruku' mengangkat kedua
tangannya, apabila membaca "sami'alla-hu liman hamidah" mengangkat
kedua tangannya dan jika berdiri dari raka'at yang kedua mengangkat kedua
tangannya. (Hadits ini marfu'/ disambungkan oleh Ibnu Umar kepada Nabi
saw.).
Dan dalam riwayat Abu Dawud yang dishahihkan oleh al-Bukhari
perantaraan Muhrib bin Datstsar dari Ibnu Umar juga, bahwa Nabi saw.
apabila berdiri dari raka'at yang kedua bertakbir dan mengangkat kedua
tangannya. (Dan hadits ini dikuatkan oleh hadits lain sebagaimana yang
diterangkan dalam kitab Fath Juz II halaman 151)
‫( ملمديَ م‬37)
‫ث احمب مهحريَحرحة‬ ‫حس‬
(37) Lihatlah hadits Abu Hurairah yang tersebut pada nomor 14, dan dalam
shahih Muslim dari Abu Hurairah yang tersebut pada no. 30 dan hadits Abu
Qatadah yang tersebut pada no.11 di atas.

21
‫ِ امحذا تححشرهحد احححَّمدمكسم فحقسليحسستحعمسذ مباَل ممّسن‬:‫ِ حقاَحل حرمسوُمل الم صلعم‬:‫ث احمب مهحريَحرحة حقاَحل‬ ‫( ملمديَ م‬38)
‫ح س‬
ِ:‫ضقاَ بملحسفقمظ‬ ‫مم‬ ‫م‬
‫َ حوُفيقه احيَس م‬.(‫َ )روُاه مّسقلم فق صقحيحه‬.‫َ القديَث‬.‫ك"َن‬ ‫احسربحدع يَحقمقوُمل "َناللرمهرم النق احمعوُذمبمق ح‬
(‫َ )الديَث‬.‫غ احححَّمدمكسم ممّحن الترحشبهمد المخمر فحقسلحيتحقحعروُسذ مباَلم ممّسن احسربحدع‬ ‫امحذا فحقحر ح‬
(38) Dalam shahih Muslim dari Abu Hurairah menerangkan bahwa Rasulullah
saw. bersabda: "Apabila salah seorang daripadamu bertasyahhud, hendaklah
minta perlindungan kepada allah dari empat perkara, dengan berdo'a: "Alla-
humma inni- a'udzu bika …dan seterusnya hadits. Demikian pula dalam
riwayat lain, dengan kalimat: "Kalau selesai bertasyahhud akhir, hendaklah
meminta perlindungan dari empar perkara"… seterusnya hadits.

‫ت اححرى حرمسققوُمل‬ ‫مم م د‬ ‫ث احمب حداموُحد حوُالتلقسرممّمذ ل‬


‫( ملمديَ م‬39)
‫ِ مكسنق م‬:‫حوُلحديَث حسقسعد ققحقاَحل‬-1-‫ى املتحقحقردمم مف‬ ‫حس‬
َ.(‫صمحيمحمه‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م مم‬ ‫م‬
‫َ )حرحوُاهم ممّسسلرم مف ح‬.‫ض حخلده‬ ‫ال صلعم يَمحسلمم حعمن حيينه حوُحعمن يَححساَمرمه ححَّرت اححرى بحقحياَ ح‬
(39) Periksalah dalil yang tersebut nomor 1. Dan hadits dari Sa'd: "Saya melihat
Rasulullah saw. bersalam kea rah kanan dan ke arah kirinya, sampai kulihat
putih pipinya". (Diriwayatkan oleh Muslim dalam kitab shahihnya).
‫م‬ ‫ث احمب داوُد بماَمسحناَدد م‬ ‫( ملمديَ م‬40)
‫بق صقلعم‬ ‫صقلرسي م‬
‫ت حمّقحع النرم ل‬ ‫ِ ح‬:‫صحسيدح حعسن حوُائمل بسمن محَّسجقدر قحقاَحل‬ ‫ح مح س ح‬ ‫حس‬
‫شاَمله "َن الرسقلحمم حعلحسيمكقسم‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م مم‬
‫َ حوُحعقسن ح‬.‫فححكاَحن يَمحسلمم حعسن حيينه "َنالرسقلحمم حعلحسيمكقسم حوُحرسححقةم الق حوُ بحقحرحكقاَتمهم"َن‬
َ.(‫حوُحرسححةم الم حوُ بحقحرحكاَتمهم "َن)حقاَلحهم مف بقمملوُمغ الحرامم‬
(40) Menurut hadits Abu Dawud dengan sanad shahih dari Wail bin Hujur,
‫ح‬
katanya: "Aku shalat bersama–sama Rasulullah saw. maka beliau bersalam
ke kanannya dengan membaca: "Assala-mu 'alaikum wa rahmatullahi wa
baraka-tuh dan bersalam ke kirinya dengan membaca: "Assala-mu 'alaikum
wa rahmatulla-hi wa baraka-tuh". (Tersebut dalam kitab Bulughul Maram)
‫وُ ملمديَ م‬-1-‫ث احمب هريَرحة التحقحقردمم مف‬
‫ث حوُائممل بسمن محَّسجدر التحقحقردم‬ ‫ ملمديَ م‬-41
‫م‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫حس‬
(41) Periksalah dalil nomor 38 nomor 1 dan hadis Wail bin Hujur, nomor 40
tersebut di atas.

22
‫ضقلم القرأحةم بقع م‬ ‫م‬ ‫‪ -42‬لمعحدمم وُروُمد المديَ م‬
‫ضقحهاَ‬ ‫ب صلعم احسمّمرهم بم ح حس ح س‬ ‫ى حعمن النرم ل‬ ‫ث مف حذال ح‬
‫ك نْحقحعسم قحسد مرموُ ح‬ ‫ح مم ح‬
‫م‬ ‫صلةم حكماَ مفق حمسقرمج احمبق داوُد عقن زيَقمدبمن احمبق حَّبميق د م‬ ‫امحل بحقسع د م‬
‫ث‬‫ب‪ َ.‬الر احرن حهقحذا الحقديَ ح‬ ‫حس‬ ‫ح م ح ح س حس س‬ ‫ح‬ ‫ض ف ال ر ح ح‬
‫ممّسرحسرل‪) َ.‬حقاَلحهم مف مسبممل الرسلحمم المسزمء الحروُمل(‪َ.‬‬
‫‪(42) Sebab tidak ada hadits tentang hal ini (perbedaan pria dan wanita dalam‬‬
‫‪bershalat). Benar telah diriwayatkan dari Nabi saw. bahwa beliau menyuruh‬‬
‫‪wanita supaya merapatkan setengah anggotanya kepada lainnya dalam‬‬
‫‪shalat, sebagai hadits Abu Dawud dari Zaid bin Abi Habib, hanya sahaja‬‬
‫‪hadits ini mursal (sebagaimana yang tersebut dalam kitab Subulus salam juz‬‬
‫)‪pertama‬‬

‫‪ARTI UCAPAN, DO'A DAN BACAAN‬‬


‫‪Yang dimuat dalam kitab Shalat ini‬‬

‫‪Takbir‬‬
‫الم ادسكبحقمر‬
‫‪Alla-hu Akbar‬‬
‫‪Allah Maha Agung‬‬

‫‪Do'a Iftitah‬‬

‫ب‪ َ.‬اللحمهرم نْحقلقمن ممّحن الححطاَحيَاَ‬ ‫ي السشمرمق وُالسغمر م‬


‫ح‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ت بحق‬
‫ح‬ ‫ى حكحماَ حباَحعسد‬ ‫ح‬ ‫ي حخحطاَحيَاَ‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫اللحمهرم حباَمعسدبحقسيمن حوُبحق‬
‫ح‬ ‫مح‬
‫ى مباَلاَمء حوُالثرقسلمج حوُالبحقحرمد‬
‫ح‬ ‫يَاَ‬
‫ح‬ ‫طاَ‬
‫ح‬ ‫خ‬
‫ح‬ ‫ل‬
‫س‬ ‫س‪ َ.‬اللحمهرم اسغس‬ ‫ض ممّحن الردنْح م‬ ‫ب احلبسقيح م‬ ‫حكحماَ يَمقنحقلقىَ الرثوُ م‬
‫ح‬

‫‪23‬‬
"Alla-humma ba-'id baini-wa baina khatha-ya-ya kama-ba-'adta bainal mayriqi
wal maghrib. Alla-humma naqqini- minal khatha-ya- kama-yunaqqats tsaubul
abyadlu minad danas. Alla-hummaghsil khatha-ya-ya bilma-i wats tsalji wal
barad".
Artinya: Ya Allah, jauhkanlah antaraku dan antara kesalahanku, sebagaimana Kau
telah jauhkan antara Timur dan Barat. Ya Allah, bersihkanlah aku dari
kesalahanku sebagaimana dibersihkannya pakaian putih dari kotoran. Ya Allah,
cucilah segala kesalahanku dengan air, salju dan air hujan beku
Atau:

‫َا امرن‬,‫ض ححَّمنيمفاَ ممّسسلممماَ حوُحمّاَ اححنْاَ ممّحن السشحركمسي‬ ‫ح‬ ‫ت حوُ الحسر‬ ‫وُرجهت وُجمهىَ لملرمذى فحطحر الرسموُا م‬
‫ح حح‬ ‫ح س م حس ح‬
‫م م م‬ ‫صلحمتىَ وُنْمسمكىَ وُحسمياَى وُححماَمتىَ لم ر ل م‬
‫ت حوُاححنْاَ احروُمل‬
‫ك اممّسر م‬‫ك لحهم حوُبمحذال ح‬ ‫َا لححشمريَس ح‬,‫ي‬‫ب الحعاَلحم س ح‬ ‫ح‬ ‫ح م ح ح حح‬ ‫ح‬
‫م‬ ‫م‬ ‫السلمممي )وُاححنْاَ ممّن السلمممي( اللحهرم احنْس م‬
‫ت حرلب حوُاححنْاَ حعسبمدحك‬ ‫ك لح الحهح الر احنْس ح‬
‫َا احنْس ح‬,‫ت‬ ‫ت الل م‬
‫ح‬ ‫م س سح ح ح م س سح م ح‬
‫ت حوُاسهمدمن‬ ‫جيقعاَ لحيَقغمفر ال حمذنْوُ م‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ب الر احنْس ح‬ ‫ت بححذنْسمب حفاَسغفسرمل ذممنْوُمب ح س م ح س م م ح‬ ‫ت نْقحسفسىَ حوُاسعتحقحرفس م‬
‫ظحلحسم م‬
‫م‬ ‫صمر س‬ ‫م م م م‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ك‬‫ت لحبرقسي ح‬ ‫ف حعلن حسيلئِّحقحهاَ الر احنْس ح‬ ‫ت حوُا س‬ ‫لحسحَّحسمن الحسخلحق لحيَحقسهدى لحسحَّحسنحهاَ الر احنْس ح‬
‫ت‬ ‫َا اححن بم م‬,‫وُسعديَك وُاليقر مكلبه مف يَديَك وُالرشر لحيس املحيك‬
‫ت حوُتحقحعاَلحسي ح‬‫َا تحقحباَحرسك ح‬,‫ك‬ ‫ك حوُاحلي ح‬ ‫ح‬ ‫ح ح س ح ح ح حس م م ح ح ح ح ب س ح س ح‬
‫ك‬ ‫احستقغمفرحك وُاحتوُ م‬
‫ب احلي ح‬ ‫سح س م ح ح م‬
Wajjahtu wajhiya lilladzi- fatharas sama-wa-ti wal ardla hani-fan musliman wa
ma- ana minal musyriki-n. Inna shala-ti wa nusuki- wa mahya-ya wa mama-ti
lillahi-hi rabbil 'a-lami-n. La-syari-kalahu- wa bidza-lika umirtu wa ana awwalul
muslimi-n (wa ana minal muslimi-n." Alla-humma antal maliku la-ila-ha illa-anta,
anta rabbi- wa ana 'abduka, dlalamtu nafsi- wa'taraftu bidzambi- fagh firli- dzunu-
bi- jami-'an. La- yagh firudz dzunu-ba illa- anta, wah dini-liahsanil akhla-qi la-
yahdil liahsaniha-illa- anta. Washrif 'anni- sayyiaha- la-yashrifu 'anni- sayyiaha-
illa- anta. Labbaika wa sa'daika wal khairu kulluhu- fi-yadaika, wasysyarru laisa
ilaika. Ana bika wa ilaika. Taba-rakta wa ta'a-laita astaghfiruka wa atu-bu ilaika.
Arttinya: Aku hadapkan wajahku, kehadapan yang Maha Menjadikan semua
langit dan bumi, dengan tulus hati dan menyerah diri dan aku bukanlah golongan
orang-orang musyrik. Sungguh shalatku, ibadahku, hidup dan matiku ada

24
kepunyaan Tuhan yang menguasai semua alam, yag tidak bersyarikat dan
bandingannya, maka dengan demikian aku diperintah dan aku menjadi orang
yang mula-mula berserah diri (daripada orang-orang berserah diri). Ya Allah,
Engkaulah raja, yang tidak ada yang disembah melainkan Engkau. Engkaulah
Tuhanku dan aku inilah hambaMu, aku telah berbuat aniaya pada diriku dan
mengakui dosaku. Maka ampunilah dosa-dosaku semua, yang mana tidak ada
yang mengampuni dosa, selain Engkau. Dan berilah petunjukMu padaku, budi
pekerti yang bagus, yang mana tidak ada yang dapat memberikan petunjuk kepada
bagusnya budi pekerti selain Engkau. Dan jauhkan daripadaku kelakuan yang
jahat, yan g mana tidak ada yang dapat menjauhkannya kecuali Engkau. Aku
junjung dan aku turutlah perintah Engkau; sedang semua kebaikan itu ada pada
tangan Engkau, dan kejahatan iotu tidak kepada Engkau. Aku dengan Engkau dan
kembali kepada Engkau. Engkaulah yang Maha Memberkati dan Maha Mulia, aku
mohon ampun dan bertobat pada Engkau.

Ta'awwudz

" ‫احمعوُذم مباَلم ممّحن الرشسيحطاَمن الرمجسيمم‬


Basmalah
‫بسم ال الرحن الرحَّيم‬

Fatihah
‫المد ل رب العاَلي الرحن الرحَّيم مّاَلك يَوُم الديَن ايَاَك نْعبد وُايَاَك نْستعي‬
‫اهدنْاَ الصراط الستقيم صراط الذيَن انْعمت عليهم غي الغضوُب عليهم وُل الضآّدلي‬

Ta'min

‫آمّي‬

Tasbih dalam ruku'

25
‫ك اللمهرم حوُمبحسممدحك حربقرحناَ حوُمبحسممدحك اللمهرم اسغمفسرم سل‬
‫مسسبححاَنْح ح‬
‫‪Atau‬‬

‫ب الحعمظيمم‬
‫ك حرلح‬
‫مسسبححاَنْح ح‬
‫‪Atau‬‬
‫ب اللحئمحكمة حوُالبروُمح‬
‫مسببوُرح قمبدوُس ر ب‬
‫رح ح‬
‫‪Tasbih dalam I'tidal‬‬
‫ك الحسممد‬ ‫حمسع ال لممن حم‬
‫ححده حربقرحناَ حوُلح ح‬ ‫ح م حس‬
‫‪Atau‬‬
‫ت ممّسن حشسيدء بحقسعمد‬ ‫م‬
‫ض حوُمّسلءح حمّاَشسئِّ ح‬
‫م‬
‫ت وُممّلء اسلحر م م‬ ‫م‬
‫ك اسلحسممد مّسلءح الحسمحوُا ح س ح س‬
‫اللمهحم حربقرحناَ لح ح‬
‫‪Atau‬‬
‫ك اسلحسممد ححسمدا حكمسثيقمرا طحيلمباَ ممّحباَحرمكاَ فمسيمه‬
‫حربقرحناَ حوُلح ح‬

‫‪Tasbih dalam sujud‬‬

‫ك اللمهرم حوُمبحسممدحك حربقرحناَ حوُمبحسممدحك اللمهرم اسغمفسرم سل‬


‫مسسبححاَنْح ح‬
‫‪Atau‬‬

‫ب الحسعحلىَ‬
‫ك حرلح‬
‫مسسبححاَنْح ح‬

‫‪Atau‬‬
‫ب اللحئمحكمة حوُالبروُمح‬
‫مسببوُرح قمبدوُس ر ب‬
‫رح ح‬

‫‪Do'a waktu duduk antara dua sujud‬‬

‫اللرمهرم اسغمفسرمل حوُاسرححسمن حوُاسجبمقسرمن حوُاسهحدمن حوُاسرمزقسمن‬

‫‪Bacaan Tasyahhud‬‬

‫‪26‬‬
‫ك احيَقبحهاَ النرم ب‬
‫ب حوُحرسححةم ال حوُبحقحرحكاَتممه‪ َ.‬الرسلحمم‬ ‫ت حوُالطريلحباَ م‬
‫ت الرسلحمم حعلحسي ح‬ ‫ت لم حوُال ر‬
‫صلححوُا م‬
‫م‬
‫الترحرياَ م‬
‫م م‬ ‫عحليقحناَ وُعحلىَ معباَمدال ال ر مم‬
‫ي‪ َ.‬احسشحهمد احسن لح الحهح الر ال حوُاحسشحهمد احرن ممحرممدا حعسبمدهم حوُحرحسوُلحهم‬ ‫صاَل ح‬ ‫حس حح ح‬
‫‪Do'a Shalawat kepada Nabi‬‬

‫ت حعحلىَ مابسقحرامهيحم حوُ حعحلىَ احمل مابسقحرامهيحم‪َ.‬‬


‫صلرسي ح‬
‫م د‬ ‫د‬
‫صلل حعحلىَ ممحرمد حوُ حعحلىَ احل ممحرمد‪َ,‬ا حكحماَ ح‬ ‫اللرمهرم ح‬
‫حيرد حمميرد‬ ‫ك حم‬ ‫م م م‬ ‫م م‬ ‫د‬ ‫د‬
‫ت حعحلىَ ابسقحراهيحم حوُ احمل ابسقحراهيحم‪ َ.‬نْار ح‬
‫حوُحباَمرسك حعحلىَ ممحرمد حوُ احمل ممحرمد حكحماَ حباَحرسك ح‬
‫‪Do'a setelah tasyahhud awwal‬‬

‫ت حفاَسغمفسرمل حمّسغمفحرمة ممّسن معسنمدحك‬ ‫اللهم املن ظحلحمت نْقسفمسىَ ظمسلماَ حكمثيقرا وُلح يَقغمفر البذنْقوُ م‬
‫ب الر احنْس ح‬
‫م س م ح ح س م مس ح‬ ‫س م ح‬ ‫مر‬
‫ت سالغحمفسوُمر الرمحَّسيمم‬ ‫م‬
‫حوُاسرححسمن نْار ح‬
‫ك احنْس ح‬
‫‪Do'a setelah tasyahhud akhir‬‬
‫ب سالحق مب وُ ممّن مسفتقنحمة اسلحياَ وُاسلماَ م‬
‫ت حوُممّسن‬ ‫ب جهنرم وُممّن حعحذا م‬
‫م‬ ‫اللهرم املن احعوُذم بم ح م‬
‫ح س ح ح حح‬ ‫س ح س‬ ‫ك مّسن حعحذا ح ح ح ح س‬ ‫مس‬ ‫م‬
‫حشلر فمستقنحمة اسلمسسيمح الردرجاَمل‬
‫ح‬
‫‪Salam‬‬
‫م‬ ‫م‬
‫الرسلحمم حعلحسيمكسم حوُحرسححةم ال حوُ بحقحرحكاَتمهم الرسلحمم حعلحسيمكسم حوُحرسححةم ال حوُ بحقحرحكاَتمهم‬

‫‪27‬‬

Anda mungkin juga menyukai