Anda di halaman 1dari 82

1

M odul N ahwu S
horof

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
2
M odul N ahwu S
horof

‫ﻢﹺ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻦﹺ ﺍﻟﺮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻢﹺ ﷲِ ﺍﻟﺮ‬ ‫ﺑﹺﺴ‬

.‫ ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ‬.‫ﺍﳊﻤﺪ ﷲ ﺭﺏ ﺍﻟﻌﺎﳌﲔ ﺍﻟﻠﻬﻢ ﺻﻞ ﻋﻠﻰ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﳏﻤﺪ ﻭﻋﻠﻰ ﺍﻝ ﻭﺻﺤﺒﻪ ﻭﺳﻠﻢ‬
Segala puji bagi Allah SWT yang telah memberikan rahmat dan karunianya sehingga
penulis dapat menyelesaikan risalah kecil ini yang berisi ringkasan dari ilmu nahwu dan shorof
yang penulis ambilkan dari beberapa kitab seperti mutammimah al jurumiyah, al imrithi, Alfiyah
ibnu Malik, al amtshilah at tasrifiyah, qowa’idul I’lal, amsilati dan qowa’idus Shorfiyah.

Semoga tulisan ini bermanfaat di dunia dan di akhirat amiin. Kritik dan saran dari para
pembaca kami harapkan demi sempurnanya karya ini.

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
Kalimah

Kalimah dalam Bahasa Arab di bagi menjadi 3 :

1. Isim ( ‫)ﺍﺳﻢ‬
2. Fi’il ( ‫)ﻓﻌﻞ‬
3. Huruf ( ‫)ﺣﺮﻭﻑ‬
Kalimah dalam bahasa Arab sama dengan kata dalam bahasa Indonesia.

Isim
A. Pengertian kalimat isim

Isim adalah setiap kata yang menunjukan pada .

1. Nama-nama manusia, hewan, tumbuh-tumbuhan benda mati, tempat dan waktu

Muhammad
 ‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻣ‬
Ali
1 Manusia  ‫ﻲ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻋ‬
Usman
‫ﺎﻥﹸ‬ ‫ﺜﹾﻤ‬ ‫ﻋ‬
Gajah
‫ﻞﹲ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻓ‬
Kambing
2 Hewan  ‫ﻢ‬ ‫ﻏﹶﻨ‬
Buaya
 ‫ﺎﺡ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺗ‬
Mawar
‫ﺓﹲ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬
Terung
3 Tumbuh-tumbuhan ‫ﺎﻥﹾ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺎﺫ‬ ‫ﺑ‬
Anggur
 ‫ﺐ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻋ‬
Kursi
 ‫ﻲ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﻛﹸﺮ‬
Sekolah
4 Benda mati ‫ﺔﹲ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻣ‬
Meja
 ‫ﺐ‬ ‫ﻜﹾﺘ‬ ‫ﻣ‬
Semarang
‫ﺞﹺ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺳ‬
Mesir
5 Tempat ‫ﺓﹾ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﺎﻫ‬
Jakarta
‫ﺎ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎﻛﹶﺮ‬ ‫ﺟ‬
Siang
 ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻧ‬
Malam
6 Waktu ‫ﻞﹲ‬ ‫ﻟﹶﻴ‬
Pagi
 ‫ﺎﺡ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺻ‬

2. Kata-kata sifat

Besar ‫ﺮ‬‫ﻛﹶﺒﹺﻴ‬ pandai ‫ﺮ‬‫ﺎﻫ‬‫ﻣ‬

Kecil ‫ﺮ‬‫ﻴ‬‫ﺻﻐ‬ bodoh ‫ﻞﹲ‬‫ﺟﺎﻫ‬


3. Kata-kata yang tidak berwaktu

Perjalanan ‫ﺳﻔﹶﺮ‬ bacaan ‫ﺍَﺀﺓﹸ‬‫ﺮ‬‫ﻗ‬ Tulisan ‫ﺔﹲ‬‫ﺎﺑ‬‫ﺘ‬‫ﻛ‬


B. Tanda-tanda kalimat isim

Tanda-tanda kalimat isim antara lain:

No Tanda Contoh Arti


Orang laki-laki
‫ﻞﹲ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺭ‬
1 Tanwin
Kitab
 ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛ‬
Pohon
‫ﺓﹲ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺷ‬
Orang laki-laki itu
‫ﻞﹸ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺍﹶﻟﺮ‬
Kitab itu
2 Al  ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻜ‬
Pohon itu
‫ﺓﹸ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺍﹶﻟﺸ‬
Hai Zaid !
 ‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻳﺎﹶﺯ‬
Hai Ali !
3 Nida’ (panggilan)  ‫ﻲ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﺎﻋ‬ ‫ﻳ‬
Hai orang laki-laki !
‫ﻞﹸ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻳ‬
Di rumah
 ‫ﺖ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻰ ﺍﻟﹾﺒ‬ ‫ﻓ‬
Di atas kursi
4 Di jarkan  ‫ﻲ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﻠﹶﻰ ﺍﻟﹾﻜﹸﺮ‬ ‫ﻋ‬
Ke pasar
‫ﻕﹺ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻟﹶﻰ ﺍﻟﺴ‬ ‫ﺍ‬
Kitab itu berguna
 ‫ﺪ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻔ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻜ‬
Rumah itu besar
5 Disandarkan pada kalimah lain  ‫ﺮ‬ ‫ ﻛﹶﺒﹺﻴ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﺒ‬
Anak itu pintar
 ‫ﻲ‬ ‫ﻛ‬ ‫ ﺯ‬ ‫ﻟﹶﺪ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻮ‬

Apabila ada suatu kata dapat menerima semua tanda-tanda di atas, atau salah satu dari
pada tanda-tanda tersebut maka kalimat itu adalah isim.

Fi’il

Pengertian kalimat fi’il

Fi’il adalah setiap kata yang menunjukkan terjadinya sesuatu kegiatan/ pekerjaan dalam
waktu tertentu.

Contoh: sudah menulis  ‫ﻛﹶﺘ‬ ‫ﺐ‬ pergilah !


‫ﺍ ‪‬ﺫﹾﻫ ‪‬ﺐ ‪‬‬
6
M odul N ahwu S
horof

Lihatlah !
 ‫ﺍ ﹸﻧ‬ sedang membuka  ‫ﺢ‬ ‫ﻔﹾﺘ‬ ‫ﻳ‬
 ‫ﻈ ﹸﺮ‬
Tanda-tanda kalimat fi’il

No Tanda Contoh Arti


1 Dapat dihubungkan dengan ta’ fa’il (yang Saya telah melihat
menunjukkan pelaku)
 ‫ﻈﹶﺮ‬ ‫ﻧ‬
‫ﺕ‬
Engkau telah hadir
 ‫ﻈﹶﺮ‬ ‫ﺣ‬
‫ﺕ‬
2 Dapat dihubungkan dengan ta’ ta’nis (yang Dia (pr) telah menulis
menunjukkan pada pihak ke tiga perempuan )
 ‫ﺖ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻛﹶﺘ‬
Dia (pr) sedang membaca
‫ﺃﹸ‬ ‫ﻘﹾﺮ‬ ‫ﺗ‬
3 Dapat dihubungkan dengan ya’ mukhotobah Engkau (pr) sedang menulis
(yang menunjukkan kepada orang ke dua
 ‫ﺒﹺﻴ‬ ‫ﻜﹾﺘ‬ ‫ﺗ‬
perempuan)
‫ﻦ‬
Pergilah engkau (pr)
‫ﺒﹺ‬ ‫ﺫﹾﻫ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻲ‬
4 Dapat dihubungan dengan nun taukid Bersyuurlah dengan sungguh-
(penegas )  ‫ﻜﹸﺮ‬ ‫ﺍﹸﺷ‬ sungguh

‫ﻥﱠ‬
Hendalah ia membaca
‫ﺃﹶ‬ ‫ﻘﹾﺮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻟ‬
‫ﻥﱠ‬

Huruf

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
6
M odul N ahwu S
horof adalah setiap kata yang tidak mempunyai arti atau tidak dapat dipahami maksudnya
Huruf
kecuali bila digabungkan dengan kata lain. Contoh:

Di ‫ﻰ‬‫ﻓ‬ dari ‫ﻦ‬‫ﻣ‬

Ke ‫ﱃﹶ‬‫ﺍ‬ dan ‫ﻭ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
7
M odul N ahwu S
horof
Jenis-jenis kalimah

Jenis-jenis kalimah isim

Isim dibedakan menjadi bermacam-macam menurut pengelompokannya, yaitu:

1) Isim mudzakar dan isim muanats


a) Isim mudzakar yaitu isim yang menunjukkan arti laki-laki atau dianggap laki-laki.

Contoh: Muhammad ‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ﻣ‬ Bulan ‫ﺮ‬‫ﺍﹶﻟﹾﻘﹶﻤ‬

Orang laki-laki ‫ﻞﹲ‬‫ﺟ‬‫ﺭ‬ Masjid ‫ﺠﹺﺪ‬‫ﺴ‬‫ﻣ‬


Ada bebrapa isim mudzakar yang mempunyai tanda isim muanats, tetapi tetap dihukumi
mudzakar

Contoh: Tholhah  ‫ﻃﹶﻠﹾﺤ‬ Hamzah ‫ﺓﹸ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺣ‬

Hudzaifah  ‫ﺔﹸ ﺣ‬ Musailamah ‫ﻠﹶ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬

‫ﻔﹶﺔ‬ ‫ﺬﹶﻳ‬ ‫ﺔﹸ‬ ‫ﻤ‬

‫ﹸ‬
b) Isim muanats yaitu isim yang menunjukan arti perempuan atau yang dianggap
perempuan. Isim muanats dibagi menjadi tiga macam
 Mu’anats lafdzi hakiki, yaitu isim yang berakhiran ta’ ta’nits dan menunjukan arti
perempuan atau yang dianggap perempuan.

Contoh: Aisyah ‫ ﺸﺔ‬‫ﺎﺋ‬‫ﻋ‬ murid (Pr) ‫ﺬﹶﺍﺓﹲ‬‫ﻴ‬‫ﻠﹾﻤ‬‫ﺗ‬


‫ﹸ‬
‫ﻳ‬‫ﺪ‬‫ﺣ‬ papan tulis ‫ﺓﹲ‬‫ﺭ‬‫ﻮ‬‫ﺒ‬‫ﺳ‬
Kebun ‫ﹶﻘﺔﹲ‬
www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
7
M odul N ahwu S
horof
 Mu’anats ma’nawi yaitu isim yang tidak berakhiran ta’ ta’nits, akan tetapi menunjukkan
arti perempuan.

Contoh: Maryam ‫ﻢ‬‫ﻳ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬ Zaenab ‫ﺐ‬‫ﻨ‬‫ﻳ‬‫ﺯ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
8
M odul N ahwu S
horof

Hindun ‫ﺪ‬‫ﻨ‬‫ﻫ‬ Ibu ‫ﺍﹸﻡ‬


 Muanats majazi yaitu isim yang menurut kaidahnya dihukumi muanats

Contoh: matahari ‫ﺲ‬‫ﻤ‬‫ﺍﹶﻟﺸ‬ rumah/ kampung ‫ﺍﺭ‬‫ﺩ‬

Angin ‫ﺢ‬‫ﺭﹺﻳ‬ bumi ‫ﺽ‬‫ﺍﹶﺭ‬


Jama’ taksir ghoiru aqil juga dipandang sebagai muanats

Contoh: pena-pena ‫ﺍﹶﻗﹾﻼﹶﻡ‬ buku-buku ‫ﺐ‬‫ﻛﹸﺘ‬

Lampu-lampu
‫ﺎﺑﹺ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻣ‬ pintu-pintu  ‫ﺍﺏ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺍﹶﺑ‬
 ‫ﺢ‬ ‫ﻴ‬
2) Isim mufrod, isim tasniyah dan isim jama’

a) Isim mufrod adalah isim yang menunjukkan arti tunggal (satu) contoh:  ‫ﻴ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬ ,‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺍﹶﺣ‬
 ‫ ﻗﹶﻠﹶﻢ‬ ,‫ﺠﹺﺪ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬  ,‫ﺖ‬
b) Isim tasniyah atau mutsana adalah isim yang menunjukkan arti dua. Cara membuatnya
dengan menambah alif dan nun ketika rafa’ dan ya’ dan nun ketika nasob dan jar pada
akhir isim mufrodnya. Contoh:

‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺯﻳﺪ‬ ‫ﺭﻓﻊ‬ ‫ ﺟﺮ‬/ ‫ﻧ ﺼ ﺐ‬


‫ﺔﹲ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻳ‬..... َ/‫ﺍﻥ‬ َ  ‫ﺎﻥ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻦﹺ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻣ‬
‫ﻦﹺ‬
 ‫ﺠﹺﺪ‬ ‫ﺴ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻳ‬.....َ  /‫ﺍﻥ‬ َ  ‫ﺍﻥ‬ ‫ﺠﹺﺪ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻦﹺ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺠﹺﺪ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬
‫ﻦﹺ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
8
M odul N ahwu S
horof
 ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ ﻛ‬ ‫ﻳ‬....َ  /‫ﺍﻥ‬ َ  ‫ﺎﻥ‬ ‫ﺎﺑ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﻦﹺ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺎﺑ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛ‬
‫ﻦﹺ‬
c) Isim jama’ adalah isim yang menunjukan arti lebih dari dua. Isim jama’ ada tiga macam
yaitu isim jama’ mudzakar salim, isim jama’ muanats salim dan isim jama’ taksir
 Isim jama’ mudzakar salim adalah isim yang menunjukan arti banyak untuk
mudzakar. Caranya dengan menambah wawu dan nun ketika rafa’ , ya’ dan nun
ketika nasob dan jar contoh:

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
9
M odul N ahwu S
horof

‫ ﺟﺮ‬/ ‫ﻧ ﺼ ﺐ‬ ‫ﺭﻓﻊ‬ ‫ﺯﻳﺪ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬


‫ﻣﺴﻠﻤﻮﻥ ﻣﺴﻠﻤﲔ‬ ‫ﻭﻥ‬/ .ِ...‫ﻳﻦ‬ ُ ‫ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﺻﺎﳊﻮﻥ ﺻﺎﳊﲔ‬ ‫ﻭﻥ‬/ .ِ...‫ﻳﻦ‬ ُ ‫ﺻﺎﱀ‬
 Isim jama’ muanats salim adalah isim yang menunjukan arti banyak untuk muanats.
Caranya dengan menambah alif dan ta’ di akhirnya, kalau diakhiri dengan ta’ tanits,
ta tanitsnya dibuang. Contoh

‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﲨﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﱂ‬ ‫ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﲨﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﱂ‬


 ‫ﻢ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺎﺕ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺔﹲ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺎﺕ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻣ‬
 ‫ﺪ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻫ‬  ‫ﺍﺕ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻫ‬ ‫ﺔﹲ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺆ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺎﺕ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺆ‬ ‫ﻣ‬
 Isim jama’ taksir yaitu isim yang menunjukkan arti banyak untuk semua kalimah
isim, baik benda mati atau hidup, mudzakar atau muanats. Contoh

‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﲨﻊ ﺗﻜﺜﲑ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﲨﻊ ﺗﻜﺜﲑ‬


 ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛ‬  ‫ﺐ‬ ‫ﻛﹸﺘ‬  ‫ﺖ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺑ‬  ‫ﺕ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺑ‬
‫ﺓﹲ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺻ‬  ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺻ‬  ‫ﺐ‬ ‫ﻃﹶﺎﻟ‬  ‫ﻃﹸﻼﱠﺏ‬
Adapun bentuk jama’ taksir ini sima’I, artinya mengikuti apa yang diucapkan orang Arab.

3) Isim dhomir

Isim dhomir adalah isim yang menunjukkan kata ganti orang pertama (mutakallim), orang kedua
(mukhatob), atau orang ketiga (ghaib).

Kata ganti untuk ‫ﻭﺍﻗﻊ‬ ‫ﺿﻤﲑ ﺍﺳﻢ‬


Dia laki-laki 1
 ‫ﺐ‬ ‫ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻔﹾﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻮ‬‫ﻫ‬
Dia laki-laki 2
 ‫ﺐ‬ ‫ ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ﺔﹾ ﻣ‬ ‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻫ‬
Dia laki-laki banyak
 ‫ﺐ‬ ‫ ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻢ‬‫ﻫ‬
Dia perempuan 1
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻔﹾﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻲ‬‫ﻫ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
Dia perempuan 2
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺒ‬ ‫ ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ﺔﹾ ﻣ‬ ‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻫ‬
Dia perempuan banyak
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺒ‬ ‫ ﻏﹶﺎﺋ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻦ‬‫ﻫ‬
Kamu laki-laki 1
 ‫ﺎﻃﹶﺐ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻔﹾﺮ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺖ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kamu laki-laki 2
 ‫ﺎﻃﹶﺐ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ﺔﹾ ﻣ‬ ‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kamu laki-laki banyak
 ‫ﺎﻃﹶﺐ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬  ‫ﻢ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kamu perempuan 1
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺎﻃﹶﺒ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻔﹾﺮ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺖ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kamu perempuan 2
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺎﻃﹶﺒ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ﺔﹾ ﻣ‬ ‫ﺜﹾﻨﹺﻴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kamu perempuan banyak
‫ﺔﹾ‬ ‫ﺎﻃﹶﺒ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺬﹶﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬  ‫ﻦ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Saya
‫ﺓﹾ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻜﹶﻠ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺍﹶﻧ‬
Kita
 ‫ﻴ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻐ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﺓﹾ ﻣ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻜﹶﻠ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﻦ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻧ‬
‫ﺮﹺ‬

Macam-macam kalimah fi’il

1. Fi’il madhi

Fi’il madhi adalah fi’il yang menunjuan pekerjaan atau peritiwa yang sudah lampau. Fi’il madhi

mempunyai empat belas bentuk sesuai dengan dhomirnya. Contoh: ‫ﻠﹶﺲ‬‫ ﺟ‬,‫ﺐ‬‫ ﻛﹶﺘ‬,‫ ﻛﹶﻠﹶﻢ‬,‫ﺱ‬
‫ﺭ‬‫ﺩ‬
2. Fi’il mudhari’

Fi’il mudhari’ adalah fi’il yang menunjukan pekerjaan atau peristiwa yang sedang atau akan

terjadi. Tanda-tanda fi’il mudhari’ yaitu diawali dengan huruf mudharo’ah ( ‫ﻱ‬,‫ﻥ‬,‫ﺍ‬, ‫)ﺕ‬. Fi’il
mudhori’ mempunyai empat belas bentuk sesuai dengan dhomirnya. Contoh:
 ,‫ﺐ‬ ‫ﺬﹾﻫ‬ ‫ ﻳ‬ ,‫ﺐ‬ ‫ﺍﹶﺫﹾﻫ‬
 ‫ﺐ‬ ‫ﺬﹾﻫ‬ ‫ ﻧ‬ ,‫ﺐ‬ ‫ﺬﹾﻫ‬ ‫ﺗ‬
‫‪11‬‬
‫‪M odul N ahwu S‬‬
‫‪horof‬‬

‫‪3. Fi’il amar‬‬

‫‪Fi’il amar adalah fi’il yang menunjuan arti perintah untuk melaksanakan pekerjaan. Fi’il amar‬‬

‫‪hanya mempunyai enam bentuk untuk mukhotob dan mukhotobah. Contoh:‬‬


‫ﺍ ‪‬ﻓﹾﺘ ‪‬ﺢ‪  ,‬ﺍ ‪‬ﺟ ‪‬ﻠ ‪‬ﺲ ‪, ‬‬
‫ﺍﹸﻛﹾﺘ ‪‬ﺐ ‪‬‬

‫ﻓ ‪‬ﻌ ‪‬ﻞﹾ ﻣ ‪‬ﻀ ‪ ‬ﻓ ‪‬ﻌ ‪‬ﻞﹾ ﻣ ‪‬ﺎﺿ ‪ ‬ﺍ ‪‬ﺳ ‪‬ﻢ ‪ ‬ﺿ ‪‬ﻤ ‪‬‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻴ ‪‬ﺮ‬ ‫ﻰ‬ ‫ﺎﺭﹺﻉ ‪‬‬
‫ﻫ‪‬ﻮ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻞﹶ‬ ‫ﻳ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻞﹸ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻼﹶ‬ ‫ﻳ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻼﹶﻥ ‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫ‪‬ﻢ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹸﻮ ‪‬ﺍ‬ ‫ﻳ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻠﹸﻮ ‪‬ﻥﹶ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫ‪‬ﻲ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹶﺖ ‪‬‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻞﹸ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹶﺘ ‪‬ﺎ‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻼﹶﻥ ‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫ‪‬ﻦ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﻦ ‪‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻠﹾﻦ ‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺖ ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺖ ‪‬‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻞﹸ‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻐ ‪‬ﻞﹾ‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻼﹶﻥ ‪‬‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ ‪‬ﻼﹶ‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺘ ‪‬ﻢ ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺘ ‪‬ﻢ ‪‬‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻠﹸﻮ ‪‬ﻥﹶ‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ ‪‬ﻠﹸﻮ ‪‬ﺍ‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺖ ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺖ ‪‬‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻠ ‪‬ﻴ ‪‬ﻦ ‪‬‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ ‪‬ﻠ ‪‬ﻰ ‪‬‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻼﹶﻥ ‪‬‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ ‪‬ﻼﹶ‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺘ ‪‬ﻦ ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺘ ‪‬ﻦ ‪‬‬ ‫ﺗ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻠﹾﻦ ‪‬‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ ‪‬ﻠﹾﻦ ‪‬‬
‫ﺍﹶﻧ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﺖ ‪‬‬ ‫ﺍﹶﻓﹾﻌ ‪‬ﻞﹸ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧ ‪‬ﺤ ‪‬ﻦ ‪‬‬ ‫ﻓﹶﻌ ‪‬ﻠﹾﻨ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻧ ‪‬ﻔﹾﻌ ‪‬ﻞﹸ‬ ‫‪-‬‬

‫‪www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com‬‬
Macam-macam kalimah

1. Huruf yang masuk pada kalimah fi’il

Huruf-huruf nasab, yaitu huruf yang menasabkan fi’il mudhori’ :  ,‫ ﻛﹶﻰ‬,‫ﺫﹶﻥﹾ‬ ‫ ﺍ‬ ,‫ ﻟﹶﻦ‬,‫ﺍﹶﻥﹾ‬

Huruf-huruf jazm, yaitu huruf yang menjazmkan fi’il mudhori’: ‫ ﻦ‬,‫ﺎ‬ ‫ ﻣ‬,‫ﻥﹾ‬ ‫ ﺍ‬.  ‫ ﺍﹶﻟﹶﻢ‬,‫ﺎ‬ ‫ ﻟﹶﻤ‬ ,‫ﻟﹶﻢ‬

‫ ﻣ‬Huruf-huruf lainnya seperti: ‫ﻑ‬‫ﻮ‬‫ ﺳ‬,‫ﻦ‬‫ﻴ‬‫ ﺳ‬,‫ﻗﹶﺪ‬

2. Huruf yang masuk pada kalimah isim

Huruf jar

Contoh Arti Huruf


Dari
 ‫ﺔ‬ ‫ﺎﻋ‬ ‫ﻰ ﺍﻟﺴ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ﻦ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺟﹺﻊ‬ ‫ﺍﹶﺭ‬ ‫ﻦ‬‫ﻣ‬
‫ﺎ‬ ‫ ﺍﹶﻧ‬ ‫ﺓ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ﺍﻟﹾﻮ‬
Ke
 ‫ﻊ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻟﹶﻰ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺬﹾﻫ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺍﹶﺣ‬ ‫ﻟﹶﻰ‬ ‫ﺍ‬
 ‫ﻪ‬ ‫ﻗﹶﺎﺋ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﹾﻻﹶﺻ‬
Dari
 ‫ﻪ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﷲ ﻋ‬
ُ ‫ ﺍ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺿ‬ ‫ ﺭ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﺎﻟ‬ ‫ﻦﹺ ﻣ‬ ‫ﺲﹺ ﺍﺑ‬ ‫ ﺍﹶﻧ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻦ‬‫ﻋ‬
Di atas
‫ﺐﹺ‬ ‫ﻜﹾﺘ‬ ‫ﻠﹶﻰ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ ﻋ‬ ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻜ‬ ‫ﻠﹶﻰ‬ ‫ﻋ‬
Di dalam
‫ﻞﹺ‬ ‫ﻰ ﺍﻟﹾﻔﹶﺼ‬ ‫ﺬﹸ ﻓ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻼﹶﻣ‬ ‫ﺍﹶﻟﺘ‬ ‫ﻰ‬ ‫ﻓ‬
Kadang-kadang
 ‫ﻰ ﺍﹾﻻ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﺢ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻼﹶﻥﹶ ﻳ‬ ‫ ﻛﹶﺴ‬ ‫ﺬ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻠﹾﻤ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺏ‬‫ﺭ‬
 ‫ﺎﻥ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻣ‬
Dengan
‫ ﺑﹺﺎﺍﻟﹾﻘﹶﻠﹶﻢﹺ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻛﹶﺘ‬ ‫ﺑﺎﹶﺀ‬
ْ
‫‪Seperti‬‬
‫ﻋ ‪‬ﻤ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﻛﹶﺎﺍﹾﻻﹶﺳ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻓ ‪‬ﻰ ﺍﻟﺴ ‪‬ﺠ ‪‬ﺎﻋ ‪‬ﺔ ‪‬‬ ‫ﻛﹶﻒ ‪‬‬
‫‪Untuk‬‬
‫ﺑ ‪‬ﻴ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﻟ ‪‬ﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬‬ ‫ﻻﹶﻡ ‪‬‬
‫‪Demi‬‬
‫ﷲ ﻻﹶ ﺍﹶﻓﹾﻌ ‪‬ﻠﹶﻦ ‪ ‬ﻛﹶﺬﹶﺍ‬
‫ﻭ ‪‬ﺍ ِ‬ ‫ﻭ ‪‬ﺍﻭ ‪‬ﺍﻟﹾﻘﹶﺴ ‪‬ﻢ ‪‬‬
13
M odul N ahwu S
horof

Demi
 ‫ﻢ‬ ‫ﺗﺎﹶﺀُ ﺍﻟﹾﻘﹶﺴ‬ ‫ﺮﹺ‬ ‫ﻄﹾﻠﹶﻊﹺ ﺍﻟﹾﻔﹶﺠ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﱴ‬ ‫ ﺣ‬ ‫ﻲ‬ ‫ ﻫ‬ ‫ﻼﹶﻡ‬ ‫ﺳ‬
Sejak
‫ﺬﹾ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺔ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻡﹺ ﺍﻟﹾﺠ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺬﹾ ﻳ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻳ‬ ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻣ‬
Sejak
‫ﺬﹸ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻣ‬  ‫ﺔ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻡﹺ ﺍﻟﹾﺠ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺬﹸ ﻳ‬ ‫ﻨ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺍﹶﻳ‬ ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻣ‬

3. Huruf yang bisa masuk pada kalimah isim dan kalimah fi’il

Huruf athof yaitu huruf yang menjadi penyambung (kata sambung) antara dua isim atau dua

lain anatara fi’il ‫ﻞﹾ‬ ‫ ﺑ‬,‫ﺎ‬ ‫ﺍﻣ‬ ,‫ ﺍﹶﻭ‬,‫ ﺍْﹶﻡ‬ ,‫ ﺛﹸﻢ‬,‫ ﹶﻓﺎ ْﺀ‬ ,‫ﻭ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
Jumlah ismiyah

Jumlah ismiyah adalah susunan kalimat yang diawali dengan kalimat isim yang terdiri dari
mubtada’ dan khobar.

Orang islam Kebun itu bagus


sholat di masjid  ‫ﻠﱡﻮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻥﹶ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻤ‬ ‫ﻞﹲ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺎﻥﹸ ﺟ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﺒ‬
‫ﻰ‬ ‫ﻥﹶ ﻓ‬
 ‫ﺠﹺﺪ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬
Khotib khotbah di Burung di atas pohon
atas mimbar  ‫ ﻋ‬ ‫ﻄﹸﺐ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻄ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﺨ‬  ‫ ﺍﻟﺸ‬ ‫ﻕ‬ ‫ ﻓﹶﻮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺍﹶﻟﻄﱠﺎﺋ‬
‫ﻠ ﹶﻰ‬  ‫ﺓ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬
‫ﺮﹺ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬
Apel itu manis Ali menaiki keledai
 ‫ﺓﹲ ﺍﹶﻟﺘ‬ ‫ﻠﹾﻮ‬ ‫ﺣ‬  ‫ ﺍﻟﹾﺤ‬ ‫ﻛﹶﺐ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻋ‬
‫ﺔﹸ‬ ‫ﻔﹶﺎﺣ‬  ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻤ‬
Jumlah Fi’liyah

Jumlah fi’liyah adalah susunan kalimat yang diawali dengan kalimat fi’il yang terdiri dari fi’il dan
fa’il.

Saya makan jeruk Muhammad memetik


‫ﻘﹶﻞﹶ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﺒ‬ ‫ﺍﹶﻛﹶﻠﹾﺖ‬ bunga  ‫ﻫ‬ ‫ ﺯ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻗﹶﻄﹶﻒ‬
‫ﺓﹰ‬ ‫ﺮ‬
Orang miskin itu Hasan membaca kitab
merasakan  ‫ﺩ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺑﹺﺎﻟﹾﺒ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻔﹶﻘ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺷ‬  ‫ﺘ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﻜ‬ ‫ﺴﻦ‬ ‫ﺃﹶ ﺣ‬ ‫ﻗﹶﺮ‬
kedinginan
 ‫ﺎﺏ‬
Pak guru telah Saya membeli bolpoin
datang ‫ﺎﺫﹸ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺎﺀَ ﺍﹾﻻﹸﺳ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺎ‬ ‫ ﻗﹶﻠﹶﻤ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺷ‬ ‫ﺍ‬

Maful bih
Maful bih adalah isim yang dii’robi nashob yang jatuh setelah fi’il dan fa’il

Murid menulis Umar menunggang


pelajaran  ‫ﺭ‬ ‫ﺬﹸ ﺍﻟﺪ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺘﻠﹾﻤ‬‫ ﺍﻟ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻜﹾﺘ‬ ‫ﻳ‬ kuda  ‫ ﺍﻟﹾﺤ‬ ‫ﻛﹶﺐ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻋ‬
‫ﺱ‬ ‫ﺎﻥﹶ‬ ‫ﺼ‬
Sapi jantan itu Anak itu makan nasi
membaja tanah  ‫ ﺍﹾﻻﹶﺭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺙﹸ ﺍﻟﺜﱠﻮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻳ‬  ‫ﻟﹶﺪ‬ ‫ﺄﹾﻛﹸﻞﹸ ﺍﹶﻟﹾﻮ‬ ‫ﻳ‬
‫ﺽ‬  ‫ﺯ‬ ‫ﺍﹶﻻﹶﺭ‬
Laila mendapat Ayah minum kopi
hadiah  ‫ﻠﹶﻰ ﺟ‬ ‫ ﻟﹶﻴ‬ ‫ﺕ‬ ‫ﺎﺯ‬ ‫ﺣ‬  ‫ﺪ‬ ‫ﺍﻟ‬ ‫ ﺍﹶﻟﹾﻮ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﻳ‬
‫ﺓﹰ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﺎﺋ‬ ‫ﺓﹶ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺍﻟﹾﻘﹶﻬ‬
Masdar muawal

( ‫ ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ‬+‫ ﻝ‬,‫ ﻟﻦ‬,‫)ﻋﻦ‬

Fi’il mudhori’ yang terletak setelah


‫ ﻝﹺ‬, ‫ﺍﹶﻥﹾ‬, ‫ ﻟﹶﻦ‬I’robnya mansub. Contoh

Tidak akan ( ‫)ﻟﹶﻦ‬ untuk ( ‫)ﻝﹺ‬

Saya senang jika kamu jujur


 ‫ﻕ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺼ‬ ‫ ﺍﹶﻥﹾ ﺗ‬ ‫ﻧﹺﻰ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻳ‬

pasar ke pergi akan tidak itu Pedagang ‫ﻕﹺ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻟﹶﻰ ﺍﻟﺴ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺬﹾﻫ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ ﻟﹶﻦ‬ ‫ﺎﺟﹺﺮ‬ ‫ﺍﹶﻟﺘ‬

Saya duduk untuk beristirahat


 ‫ﺢ‬ ‫ﺮﹺﻳ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻻﹶﺳ‬ِ‫ﺖ‬ ‫ﻠﹶﺴ‬ ‫ﺟ‬
Masdar adalah kata kerja yang dibendakan (perbuatan yang tidak terikat dengan waktu
tertentu). Contoh
Masdar

 ‫ﺎﺿ‬ ‫ﻞﹾ ﻣ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻓ‬ ‫ﻣﺼﺪﺭ‬


‫ﻰ‬
 ‫ﺐ‬ ‫ﻛﹶﺘ‬  ‫ﺐ‬ ‫ﻜﹾﺘ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺔﹰ‬ ‫ﺎﺑ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛ‬
‫ﺃﹶ‬ ‫ﻗﹶﺮ‬ ‫ﺃﹸ‬ ‫ﻘﹾﺮ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺍﺀَﺓﹰ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻗ‬
‫ﺍ ‪‬ﺳ ‪‬ﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﻊ ‪‬‬ ‫ﺍ ‪‬ﺳ ‪‬ﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎﻉ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﺴ ‪‬ﺘ ‪‬ﻤ ‪‬ﻊ ‪‬‬
‫ﺯ ‪‬ﺍﺭ ‪‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﺰ ‪‬ﻭ ‪‬ﺭ ‪‬‬ ‫ﺯﹺﻳ ‪‬ﺎﺭ ‪‬ﺓﹰ‬
‫ﺑ ‪‬ﺤ ‪‬ﺚﹶ‬ ‫ﻳ ‪‬ﺒ ‪‬ﺤ ‪‬ﺚﹸ‬ ‫ﺑ ‪‬ﺤ ‪‬ﺜﹰﺎ‬
‫ﻣﻌﺮﺏ ﺑﺎﳊﺮﻛﺎﺕ‬

‫ﳕﺮﺓ‬ ‫ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ‬ ‫ﺭﻓﻊ‬ ‫ﻧﺼﺐ‬ ‫ﺟﲑ‬ ‫ﺟﺰﻡ‬


‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫ﻛﺴﺮﺓ‬ ‫‪......‬‬
‫ﻣﻨﺼﺮﻑ‬
‫‪١‬‬ ‫ﺟ ‪‬ﺎَﺀ ﺯ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬ ‫ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑﹺﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺯ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬ﺍ‬
‫ﺍﺳﻢ ﻣﻔﺮﺩ ﻏﲑ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫‪......‬‬
‫ﻣﻨﺼﺮﻑ‬
‫ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺏﹺ ﺍﹶﺣ ‪‬ﻤ ‪ ‬ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﹶﺣ ‪‬ﻤ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺟ ‪‬ﺎَﺀ ﺍﹶﺣ ‪‬ﻤ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫ﺪ‪‬‬ ‫ﺪ‪‬‬
‫ﺿﻤﺔ ﲨﻊ ﺗﻜﺜﲑ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫ﻛﺴﺮﺓ‬ ‫‪......‬‬
‫ﻣﻨﺼﺮﻑ‬
‫ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑِﹺﺮﹺﺟ ‪‬ﻞﹴ ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺭﹺﺟ ‪‬ﺎﻻﹰ ﺟ ‪‬ﺎَﺀ ﺭﹺﺟ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺎ ﻝﹲ‬
‫ﲨﻊ ﺗﻜﺜﲑ ﻏﲑ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫‪......‬‬
‫ﻣﻨﺼﺮﻑ‬
‫ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬ ‫ﺟ ‪‬ﺎﺀَ‬ ‫ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺿ ‪‬ﻮ ‪‬‬ ‫ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺿ ‪‬ﻮ ‪‬‬
‫ﺿ ‪‬ﻮ ‪‬ﺍﺭﹺﺏ ‪‬‬ ‫ﺍﺭﹺﺏ ‪‬‬ ‫ﺍ ﺭ ﹺﺏ ‪‬‬
‫ﲨﻊ ﻣﺆﻧﺚ ﺳﺎﱂ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻛﺴﺮﺓ‬ ‫ﻛﺴﺮﺓ‬ ‫‪......‬‬
‫‪٣‬‬
‫ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬ ‫ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑﹺﺎﻟﹾﻤ ‪‬ﺴ ‪‬ﻠ ‪ ‬ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﺴ ‪‬ﻠ ‪ ‬ﺟ ‪‬ﺎﺋﹶﺖ ‪‬‬
‫ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﺴ ‪‬ﻠ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻤ ‪‬ﺎﺕ ‪‬‬ ‫ﻤ ‪‬ﺎﺕ ‪‬‬
‫ﺕ‪‬‬
‫‪٤‬‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫‪......‬‬ ‫ﺳﻜﻮﻥ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺧﺮ‬
‫ﻟﹶﻢ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺏ ‪‬‬ ‫‪......‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺏ ‪ ‬ﻟﹶﻦ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺏ ‪‬‬ ‫ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫ﺣﺬﻑ ﺣﺮﻑ ﻋﻠﺔ‬ ‫‪......‬‬ ‫ﻓﺘﺤﺔ‬ ‫ﺿﻤﺔ‬ ‫ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ‬
‫ﻣﻌﺘﻞ ﺍﺧﺮ‬
‫‪ ......‬ﻟﹶﻢ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻐ ‪‬ﺰ ‪‬‬ ‫ﻟﹶﻦ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻐ ‪‬ﺰ ‪‬ﻭ ‪‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﻐ ‪‬ﺰ ‪‬ﻭ‬ ‫ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬

‫ﻣﻌﺮﺏ ﺑﺎﳊﺮﻑ‬

‫ﳕﺮﺓ‬ ‫ﺍﻟﻜﻠﻤﺔ‬ ‫ﺭﻓﻊ‬ ‫ﻧﺼﺐ‬ ‫ﺟﲑ‬ ‫ﺟﺰﻡ‬


‫‪١‬‬ ‫ﺍﺳﻢ ﺗﺜﻨﻴﺔ‬ ‫ﺍﻟﻒ‬ ‫ﻳﺎﺀ‬ ‫ﻳﺎﺀ‬ ‫‪......‬‬
‫‪ ......‬ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑﹺﺎﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬ﻳ ‪ ‬ﻗﹶﺎﻡ ‪ ‬ﺍﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬ﺍﻥ ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫‪‬‬ ‫ﻦﹺ‬ ‫ﻳ ‪‬ﻦﹺ‬
‫‪٢‬‬ ‫ﲨﻊ ﻣﺬﻛﺮ ﺳﺎﱂ‬ ‫ﻭﺍﻭ‬ ‫ﻳﺎﺀ‬ ‫ﻳﺎﺀ‬ ‫‪......‬‬
‫‪ ......‬ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑﹺﺎﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬ﻳ ‪ ‬ﻗﹶﺎﻡ ‪ ‬ﺍﻟﺰ ‪‬ﻳ ‪‬ﺪ ‪‬ﻭ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫ﻥﹶ‬ ‫ﻦ‪‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﻦ ‪‬‬
‫‪٣‬‬ ‫ﺍﲰﺎﺀ ﲬﺴﺔ ‪ /‬ﺳﺘﺔ‬ ‫ﻭﺍﻭ‬ ‫ﺍﻟﻒ‬ ‫ﻳﺎﺀ‬ ‫‪......‬‬
‫‪ ......‬ﻣ ‪‬ﺮ ‪‬ﺭ ‪‬ﺕ ‪ ‬ﺑﹺﺎﹶﺑﹺﻴ ‪‬ﻚ ﺭ ‪‬ﺍﹶﻳ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﹶﺑ ‪‬ﺎﻙ ‪ ‬ﻗﹶﺎﻡ ‪ ‬ﺍﹶﺑ ‪‬ﻮ ‪‬ﻙ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬
‫‪‬‬
‫‪٤‬‬ ‫ﺍﻓﻌﺎﻝ ﲬﺴﺔ‬ ‫ﻧﻮﻥ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﻧﻮﻥ‬ ‫‪.....‬‬ ‫ﺣﺬﻑ ﻧﻮﻥ‬
‫‪.‬‬
‫ﻟﹶﻦ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺑ ‪‬ﻮ ‪‬ﺍ ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺑ ‪‬ﻮ ‪‬ﻥﹶ ﻣ ‪‬ﺜﹶﺎﻝﹲ‬ ‫‪......‬‬ ‫ﻳ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮﹺﺑ ‪‬ﻮ ‪‬‬
‫ﺍ ﻟﹶﻢ ‪‬‬
18
M odul N ahwu S
horof

Bagan Pembagian Shighot


Fi’il Madhi

Fi’il Mudhori’

Masdar Mim

Masdar

Masdar Ghoiru Mim


Isim Fa’il

shighot
Isim Maf’ul

Fi’il Amar

Isim Alat

Isim Dzorof Zaman Fi’il Nahi

Isim Dzorof
Isim Dzorof Makan

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
bagan pembagian bina’

Shohih

Mitsal

Wawi dan Yai Ajwaf

Naqis

Bina’
Mu’tal

Fa’ Mudhoa’f

Ain

Mahmuz
Lam

Maqrun Lafif

Mafruq
 Definisi shorof

Menurut bahasa: perubahan

Menurut istilah :ilmu yang membahas tentang perubahan keadaan kalimat, dari suatu bentuk

kepada bentuk yang lain dengan memandang makna yang dikehendaki.

 Definisi tasrif

Tasrif menurut istilah ulama’ shorof adalah perubahan atau perpindahan kalimat dari

bentuk satu atau asal satu (masdar/ fi’il madli) kebentuk lain yang berbeda-beda karena

menghendaki ma’na yang diinginkan/ di tuju.

Asal Ma’na asal Kalimat yang berbeda- Ma’na yang dituju

satu beda

Telah Sedang/ akan memukul


 ‫ﺏ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺿ‬  ‫ﺮﹺﺏ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻳ‬
memukul
Pukullah
 ‫ﺮﹺﺏ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺍ‬
Jangan kau pukul
 ‫ﺮﹺﺏ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻻﹶﺗ‬
Yang memukul
 ‫ﺎﺭﹺﺏ‬ ‫ﺿ‬
Adapun bentuk satu atau asal satu menurut ulama Basroh adalah masdar contoh

Sedangkan menurut ulama’ Kufah adalah fi’il madhi contoh

 Sighot dan bina’


Sighot adalah bentuk kalimat yang ditinjau dari ma’na sedangkan bina’ adalah bentuk

kalimat yang ditinjau dari segi huruf dan tata letaknya.

‫ﻞﹶ‬ ‫ﻓﹶﻌ‬ ‫ﻞﹸ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻼَﹰ‬ ‫ﻓﹶﻌ‬ ‫ﻼﹰ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻭ‬  ‫ﻮ‬ ‫ﻓﹶﻬ‬ ‫ﻞﹲ‬ ‫ﻓﹶﺎﻋ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ‬
Fi’il Masdar ghoiru Masdar Isim
Fi’il madli Isim fai’
mudhori’ mim mim dhomir

Orang
Sudah Sedang Dia laki-
Perbuatan Perbuatan yang
berbuat berbuat laki
Bina’ berbuat

 ‫ﺫﹶﻙ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻝ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻞﹾ‬ ‫ﺍﹸﻓﹾﻌ‬ ‫ﻞﹾ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻞﹲ ﻻﹶﺗ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻞﹲ ﻣ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ﻣ‬
‫ﹲ‬ ٢
Dhorof
Isim Isim
Fi’il amar Fi’il nahi makan/ Isim alat
isyaroh maf’ul
zaman

Yang Waktu / Alat


Itu laki- Jangan
dikenai Berbuatlah ! tempat untuk
laki berbuat !
perbuatan berbuat berbuat

 Macam-macam shighot

1. Shighot fi’il madhi

Fi’il madly adalah kalimat yang menunjukkan arti pekerjaan dalam waktu lampau contoh

Telah duduk Telah menolong


‫ﻠﹶﺲ‬‫ﺟ‬ ‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﻧ‬
Telah membuka Telah memukul
‫ﺢ‬‫ﻓﹶﺘ‬ ‫ﺏ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬
2. Shighot fi’il mudlori’

Fi’il mudlori’ adalah kalimat yang menunjukkan arti pekerjaan dalam waktu sekarang

(sedang) atau akan datang (akan)

Sedang/ akan

duduk Sedang/ akan


 ‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻳ‬
‫ﺲ‬‫ﻠ‬‫ﺠ‬‫ﻳ‬ menolong
Sedang/ akan

membuka
 ‫ﺮﹺﺏ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻳ‬
Sedang/ akan
‫ﺢ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻳ‬ memukul

3. Shighot masdar

Masdar adalah kalimat yang menunjukkan arti pekerjaan atau peristiwa tanpa zaman atau

waktu.

Masdar ada dua macam yaitu

Masdar ghoiru mim adalah masdar yang tidak dimulai dengan mim zaidah contoh

Kedudukan
‫ﻠﹶﺴﺎﹰ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬
Pertolongan
‫ﺍ‬‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬
‫ﻧ‬

Pembukaan Pukulan
‫ﺤﺎﹰ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻣ‬ ‫ﺎ‬‫ﺑ‬‫ﺮ‬‫ﺿ‬
Masdar mim adalah masdar yang dimulai dengan mim zaidah (selain dalam wazan )

4. Isim dlomir

Isim dlomir adalah isim yang menunjukkan kata ganti


Kita Dia laki-laki 1
‫ﻦ‬‫ﺤ‬‫ﻧ‬ ‫ﻮ‬‫ﻫ‬
Kamu perempuan 1 Kamu laki-laki 1
‫ﺖ‬‫ﺍﹶﻧ‬ ‫ﺖ‬‫ﺍﹶﻧ‬

5. Isim fa’il

Isim fa’il adalah kalimat yang menunjukkan arti orang yang melakukan pekerjaan

Orang yang duduk Penolong


‫ﺲ‬‫ﺎﻟ‬‫ﺟ‬ ‫ﺮ‬‫ﺎﺻ‬
‫ﻧ‬

Pembuka Pemukul
‫ﺢ‬‫ﻓﹶﺎﺗ‬ ‫ﺎﺭﹺﺏ‬‫ﺿ‬

6. Isim isyaroh

Isim isyaroh adalah isim yang berfungsi sebagai kata tunjuk

Itu (perempuan jauh) Ini (laki-laki dekat)


‫ﻠﹾﻚ‬‫ﺗ‬ ‫ﺬﹶﺍ‬‫ﻫ‬

Ini(perempuan dekat) Itu (laki-laki jauh)


‫ﻩ‬‫ﺬ‬‫ﻫ‬ ‫ﻚ‬‫ﺫﹶﻟ‬

7. Isim maf’ul

Isim maf’ul adalah isim yang menunjukkan arti yang dikenai pekerjaan (objek)
Yang diduduki Yang ditolong
‫ﺱ‬‫ﻠﹸﻮ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬

‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬

Yang dibuka Yang  ‫ﺏ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻣ‬


‫ﺡ‬‫ﻮ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻣ‬
dipukul

8. Fi’il amar

Fi’il amar adalah kalimat yang menunjukkan arti perintah melakukan pekerjaan contoh

Duduklah Tolonglah
‫ﺲ‬‫ﻠ‬‫ﺟ‬‫ﺍ‬ ‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﺍﹸﻧ‬
Bukalah ‫ﺢ‬‫ﻓﹾﺘ‬‫ﺍ‬ Pukulah
‫ﺮﹺﺏ‬‫ﺿ‬‫ﺍ‬

9. Fi’il nahi

Fi’il nahi adalah kalimat yang menunjukkan arti mencegah atau melarang melakukan

pekerjaan. Contoh

Jangan kau duduk


 ‫ﻠ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﹶﻻ‬ ‫ﺲ‬ Jangan kau tolong
 ‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻻﹶ ﺗ‬

Jangan kau buka


‫ﺢ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻻﺗ‬
Jangan kau  ‫ﺮْﹺﺏ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻻﹶ ﺗ‬
pukul

10. Isim zaman

Isim zaman adalah kalimat yang menunjukkan arti waktu terjadinya pekerjaan contoh

Waktu duduk Waktu menolong


‫ﺲ‬‫ﻠ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬

Waktu membuka Waktu memukul


‫ﺢ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬
11. Isim makan

Isim zaman adalah kalimat yang menunjukkan arti tempat terjadinya pekerjaan contoh

Tempat duduk Tempat menolong


‫ﺲ‬‫ﻠ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬

Tempat membuka Tempat memukul


‫ﺢ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮﹺﺏ‬‫ﻀ‬‫ﻣ‬

12. Isim alat

Isim alat adalah kalimat yang menunjukkan arti alatnya melakukan pekerjaan. Contoh

Alat untuk duduk Alat untuk menolong


‫ﻠﹶﺲ‬‫ﺠ‬‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ﻨ‬‫ﻣ‬

Alat untuk membuka/ kunci


‫ﺢ‬‫ﻔﹾﺘ‬‫ﻣ‬
Alat untuk  ‫ﺏ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻣ‬
memukul

 Wazan

Wazan adalah kalimat yang dijadikan dari huruf fa’, ain dan lam ‫ﻞﹶ‬‫ﻓﹶﻌ‬ dalam fi’il

tsulatsi dan ‫ﻠﹶﻞﹶ‬‫ﻓﹶﻌ‬ dalam fi’il ruba’i yang berfungsi untuk menimbang kalimat lain

(mauzun) agar bisa diketahui huruf asalnya dan ziyadah serta harokat dan sukunnya.

 Mauzun

Mauzun adalah kalimat yang ditimbang untuk diketahui huruf asal dan ziadahnya serta
harokat dan sukunnya.
 Muthobaqoh

Muthobaqoh adalah kalimat yang terdapat pada kitab tasrif (selain wazannya) yang

berfungsi sebagai tempat untuk mencocokkan kalimat lain yang tidak terdapa dalam kitab

tasrif yang sama dalam shighot, bina’ dan wazan serta waqi’nya agar bisa diketahui tasrifnya.

 Bina’

Bina’ adalah bentuk kalimat yang ditinjau dari segi huruf dan tata letaknya.

1. Bina’ shohih

Bina’ shohih adalah kalimat yang fa’, ain dan lam fi’ilnya (huruf asli) tidak berupa huruf

ilat, tadl’if (dobel huruf / tasydid) dan hamzah. Yang termasuk huruf ilat adalah alif, wawu dan

ya’. Contohnya ‫ﺐ‬‫ ﺫﹶﻫ‬,‫ﺮ‬‫ﺼ‬‫ ﻧ‬,‫ﺢ‬‫ﻓﹶﺘ‬

2. Bina’ mu’tal

Bina’ mu’tal adalah kalimat yang salah satu dari fa’, ain’ dan lam fi’ilnya berupa huruf ilat,

tadlif atau hamzah.

a) Bina’ mitsal (mu’tal fa’)

Bina’ mitsal adalah kalimat yang fa’ fi’ilnya berupa huruf ilat. Bina’ mitsal dibagi menjadi

dua yaitu bina’ mitsal wawi dan mitsal yai. Contoh ‫ﺮ‬‫ﺴ‬‫ ﻳ‬, ‫ﺪ‬َ‫ﻭﻋ‬

b) Bina’ ajwaf (mu’tal ain)


Bina’ ajwaf adalah kalimat yang ain fi’ilnya berupa huruf ilat . Bina’ ajwaf dibagi menjadi

dua yaitu ajwaf wawi dan ajwaf yai’. Contoh ‫ﻗﹶﺎﻝﹶ‬ ‫ﻊ‬‫ﻴ‬‫= ﺑ‬‫ﺑﺎﹶﻉ‬

‫ﻝﹶ‬ ‫= ﻗﹶﻮ‬

c) Bina’ naqis (mu’tal lam)

Bina’ naqis adalah kalimat yang lam fi’ilnya berupa huruf ilat. Bina’ naqis dibagi menjadi

dua yaitu naqis wawi dan naqis yai. Contoh: ‫ﻱ‬‫ﺮ‬‫ﺳ =ﻯ‬‫ﺮ‬‫ﺳ‬ َ‫ﻭ‬‫ﻏﹶﺰ =ﺍ‬‫ﻏﹶﺰ‬

d) Bina’ mudloaf

Bina’ mudloaf tsulatsi mujarod dan mazid adalah kalimat yang ain fi’il dan lam fi’ilnya

berupa huruf yang sejenis contoh ‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﻣ‬‫= ﺍ‬‫ﺪ‬‫ﺘ‬‫ﻣ‬‫ﺍ‬ ‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫= ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﻣ‬

Bina’ mudlo’af fi’il ruba’I yaitu kalimat yang fa’ fi’il dan lam fi’il yang pertama sejenis

serta ain dan lam fi’ilnya yang kedua juga sejenis contoh ‫ﻠﹶ‬ ‫ﻔﹶﻌ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﻝﹶ‬ ‫ﻟﹾﺰ‬ ‫ﻠﹶﻞﹶ= ﺯ‬ ‫ﻓﹶﻌ‬
=‫ﻞﹶ‬
‫ﻝﹶ‬ ‫ﻟﹾﺰ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﺗ‬

e) Bina’ mahmuz

Bina’ mahmuz adalah kalimat yang salah satu dari fa’ fi’il, ain fi’il dan lam fi’ilnya berupa

hamzah. Bina’ mahmuz dibagi menjadi tiga yaitu sesuai dengan tempat hamzahnya kalau

bertempat di fa’ fi’il maka dinamakan mahmuz fa, jika bertempat di ain fi’il maka dinamakan
mahmuf ain dan jika bertempat di lam fi’il maka dinamakan mahmuz lam. Contoh
‫ﺄﹶ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﻧ‬ ,‫ﺄﹶﻝﹶ‬ ‫ ﺳ‬,‫ﺬﹶ‬ ‫ﺃﹶﺧ‬

f) Bina’ lafif

Bina’ lafif adalah kalimat yang dua huruf asalnya berupa huruf ilat, apabila huruf ilat

tersebut kumpul dan tidak dipisah( huruf lat sebagai ain fi’il dan lam fi’il atau fa’ fi’il dan ain

fi’il) maka maka dinamakan bina’ lafif maqrun. Contoh ‫ﻱ‬‫ﻮ‬‫ﺷ =ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺷ‬

Apabila dua huruf ilatnya terpisah (huruf ilat sebagai fa’ fi’il dan lam fi’il ) maka

dinamakan bina’ lafif mafruq contoh: ‫ﻗﹶﻲ‬‫ﻭ =ﻗﹶﻰ‬‫ﻭ‬


‫ﻢﹺ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻤﻦﹺ ﺍﻟﺮ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻢﹺ ﺍﷲِ ﺍﻟﺮ‬ ‫ﺑﹺﺴ‬

‫ﺔ‬ ‫ﺪﻣ‬ ‫ﻘﹶ‬ ‫ﻣ‬

ِ‫ﺎﺀ‬ ‫ﻞﹺ ﺍﻟﹾﺒﹺﻨ‬ ‫ﻰ ﻓﹶﺼ‬ ‫ﻓ‬

FASAL BINA’

Secara singkat bina’ itu ada 7, perinciannya secara urut di bawah ini dengan menyanyikan lagu “ 

‫ﺰ‬‫ﺟ‬‫ ”ﺭ‬yaitu :

 ‫ﻮ‬ ‫ﻥﺍﹶﺟ‬ ‫ﺯ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺺ‬ ‫ﺎﻗ‬ ‫ﻧ‬  ‫ﻣ‬ ‫ﺜﹶﺎ ﻝﹲ ﺍَﹶﻭ‬ ‫ﻣ‬ ‫ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺢ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺻ‬
 ‫ﻒ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﻟﹶﻔ‬ ‫ﻑ‬  ‫ﻒ‬ ‫ﺎ ﻋ‬ ‫ﻀ‬

 ‫ﺢ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺍﻟﺼ‬

Bina’ Shokheh

Bina’ shokheh itu ada 2 yaitu tsulatsi dan ruba’i.

Bina’ shokheh tsulatsi : Kalimah yang fa’ fi’il, ‘ain fi’il dan lam fi’ilnya bukan hamzah dan bukan

huruf ‘ilat ( ‫ )ﻭﺍﻯ‬serta huruf ‘ain fi’ilnya tidak sejenis dengan huruf lam fi’il. Seperti lafadz :

 ‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻧ‬


Bina’ shokheh ruba’i : Kalimah yang huruf fa’ fi’ilnya tidak sejenis dengan huruf lam fi’ilnya yang

awal. Seperti lafadz : ‫ﺝ‬‫ﺮ‬‫ﺧ‬‫ ﺩ( ﺩ‬tidak sejenis dengan ‫) ﺭ‬


‫ﺜﹶﺎﻝﹸ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬

Bina’ Mitsal

Bina’ mitsal itu ada 2 yaitu mitsal wawi dan mitsal ya’i.

Ketika fa’ fi’ilnya wawu maka disebut mitsal wawi seperti lafadz ‫ﺪ‬‫ﻋ‬‫ﻭ‬, tetapi jika fa’ fi’ilnya

ya’ maka disebut mitsal ya’i seperti lafadz ‫ﺮ‬‫ﺴ‬‫ﻳ‬

 ‫ﻒ‬ ‫ﺎﻋ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬

Bina’ Mudho’af

Bina’ mudho’af itu ada 2 yaitu tsulatsi dan ruba’i.

Mudho’af tsulatsi : Kalimah yang huruf ‘ain fi’ilnya sejenis dengan huruf lam fi’ilnya seperti lafadz

‫ﺪ‬‫ ﻣ‬asalnya ‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫ﻣ‬.

Mudho’af ruba’I : Kalimah yang huruf fa’ fi’ilnya sejenis dengan huruf lam fi’ilnya yang awal

seperti tho’ dengan tho’, begitu juga jika ‘ain fi’ilnya sejenis dengan huruf lam fi’ilnya yang

‫َﺀ‬ ‫ﺀ‬
kedua seperti hamzah dengan hamzah. Contohnya seperti lafadz ‫ ﻃﹶﺎﹾ ﻃﹶﺎ‬.
 ‫ﻒ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺍﻟﹾﱠ ﻠﻔ‬

Bina’ Lafif

Bina’ lafif juga ada 2 yaitu lafif mafruq dan lafif maqrun.

Lafif mafruq : Kalimah yang fa’ fi’il dan lam fi’ilnya huruf ‘ilat seperti lafadz ‫ﻗﹶﻰ‬‫ﻭ‬.

Lafif maqrun : Kalimah yang ‘ain fi’il dan lam fi’ilnya juga huruf ‘ilat, seperti lafadz ‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﺷ‬

 ‫ﺺ‬ ‫ﺎﻗ‬ ‫ﺍﻟﻨ‬

Bina’ Naqis

Bina’ naqis ada 2 yaitu naqis wawi dan naqis ya’i.

Ketika lam fi’ilnya wawu maka disebut naqis wawi seperti lafadz ‫ﺍ‬‫ ﻏﹶﺰ‬asalnya ‫ﻏﺰﻭ‬, ketika

lam fi’ilnya ya’ maka disebut naqis ya’i seperti lafadz ‫ﻯ‬‫ﺮ‬‫ ﺳ‬asalnya ‫ﻯ‬‫ﺮ‬‫ﺳ‬.

 ‫ﺯ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬

Bina’ Mahmuz

Bina’ mahmuz yaitu kalimah yang fa’ fi’il atau ‘ain fi’ilnya atau lam fi’ilnya berupa hamzah.

Bina’ mahmuz ada3 :


Jika hamzah tadi bertempat pada fa’ fi’il maka disebut mahmuz fa’ seperti lafadz ‫ﻡ‬‫ﺍﹶﺩ‬

‫ﺀ‬
Jika hamzah tadi bertempat pada ‘ain fi’il maka disebut mahmuz ‘ain seperti lafadz ‫ﺎ َ ﻝﹶ‬

‫ﺀ‬
‫ ﺳ‬Jika hamzah tadi bertempat pada lam fi’il maka disebut mahmuz lam seperti lafadz ‫ﺍﹶ‬

‫ﻗﹶﺮ‬

 ‫ﻑ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺍﻟﹾﺎﹶﺟ‬

Bina’ Ajwaf

Bina’ ajwaf ada 2 yaitu ajwaf wawi dan ajwaf ya’i.

Kalimah yang ‘ain fi’ilnya wawu maka disebut ajwaf wawi, seperti lafadz ‫ﺎﻥﹶ‬‫ ﺻ‬asalnya ‫ﻥﹶ‬

‫ﻮ‬‫ ﺻ‬Kalimah yang ‘ain fi’ilnya ya’i maka disebut ajwaf ya’i, seperti lafadz ‫ﺎﺭ‬‫ﺳ‬ asalnya 

‫ﺮ‬‫ﻴ‬‫ﺳ‬

7 jenis bina’ tadi jika dihitung secara terperinci menjadi 15 macam, perhitungannya seperti di

bawah ini :

No. Bina’ Jenis Contoh


1 Tsulatsi  ‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻧ‬
1. Shokheh
2 Ruba’i  ‫ﺮ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺩ‬
‫ﺝ‬
2. Mitsal 1 Wawi  ‫ﺪ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻭ‬
3
M odul N ahwu S
horof

2 Ya’i  ‫ﺮ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻳ‬

1 Tsulatsi ‫ﺪ‬‫ﻣ‬
3. Mudho’af
‫ﺀ‬
2 Ruba’i
‫ﻃﹶﺎﹾﺀﻃﹶﺎﹶ‬
1 Mafruq ‫ﻗﹶﻰ‬ ‫ﻭ‬
4. Lafif
2 Maqrun ‫ﻯ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺷ‬

1 Wawi ‫ﺍ‬ ‫ﻏﹶﺰ‬


5. Naqis
2 Ya’i ‫ﺍ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺳ‬

1 Fa’ fi’il  ‫ﻡ‬ ‫ﺍﹶﺩ‬


‫ﺀ‬
6. Mahmuz 2 ‘Ain fi’il
‫ﺎﹶ ﻝﹶ‬ ‫ﺳ‬
‫ﺀ‬
3 Lam Fi’il
‫ﺍﹶ‬ ‫ﻗﹶﺮ‬
1 Wawi ‫ﺎﻥﹶ‬ ‫ﺻ‬
7. Ajwaf
2 Ya’i  ‫ﺎﺭ‬ ‫ﺳ‬

Setiap kalimah belum tentu hanya mempunyai satu bina’. Kadang-kadang ada yang mempunyai

dua bina’ , seperti lafadz :

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
‫ﻯ ﺍﹶ‬‫ ﺭ‬berbina’ mahmuz ‘ain dan bina’ naqis ya’i

‫ﻓﹶﺎﺀ‬
َ berbina’ ajwaf ya’I dan mahmuz lam

‫ﺍﹶﺩ‬‫ ﻭ‬berbina’ mitsal wawi dan mahmuz ‘ain

Bina’nya kalimah fi’il ruba’i mujarrod dan kalimah fi’il ruba’i mulkhaq itu hanya shokheh atau

mudho’af.

Catatan tambahan :

Jika pada kitab-kitab shorof terdapat istilah mu’tal, maka yang dimaksud mu’tal yaitu kalimah

yang fa’ fi’il, ‘ain fi’il atau lam fi’ilnya huruf ‘ilat. Jadi kalimah bina mitsal, lafif, naqis, ajwaf

semuanya bisa disebut kalimah mu’talah. Hitungan mitsal disebut mu’tal fa’, ajwaf disebut

mu’tal ‘ain, naqis disebut mu’tal lam, lafif disebut mu’tal fa’,dan lam atau disebut mu’tal fai wal

lam.

Keterangan bina’-bina’ di atas bisa diringkas seperti table di bawah ini :

Tabel Bina’ Ruba’i

Fi’il Bina’ ‫ ﻑ‬/‫ ﻉ‬/ ‫ﻝ‬ Huruf Contoh

Shokheh Awal ‫ﻑ‬/ ‫ﻝ‬ Tidak sejenis  ‫ﺮ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺩ‬


Ruba’i
‫ﺝ‬
‫ﺀ‬
Mudho’af Awal ‫ﻑ‬/ ‫ﻝ‬ Sejenis ( ‫ﻁ‬+ ‫ﻃﹶﺎﹾﺀﻃﹶﺎﹶ‬
‫)ﻁ‬

Kedua ‫ﻉ‬/ ‫ﻝ‬ ( ‫ﺀ‬+‫)ﺀ‬

Tabel Bina’ Tsulatsi

‫ﻝ‬/
No. No. Fi’il Bina’ Huruf Contoh
‫ﻉ‬/ ‫ﻑ‬
bukan huruf (
‫ﻑﻉ‬
‫ﻝ‬
‫ )ﻭﺍﻯ‬dan
1 1 Shokheh  ‫ﺮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻧ‬
bukan hamzah

‫ﻉ‬+‫ﻝ‬ dan tidak

sejenis

2 2 TSULATSI Mudho’af ‫ﻉ‬+‫ﻝ‬ sejenis ‫ﺪ‬‫ﻣ‬

3 Wawi ‫ﻭ‬  ‫ﺪ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻭ‬


3 Mitsal ‫ﻑ‬
4 Ya’i ‫ﻱ‬  ‫ﺮ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻳ‬

4 5 Ajwaf Wawi ‫ﻉ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺎﻥﹶ‬ ‫ﺻ‬


6 Ya’i ‫ﻱ‬  ‫ﺎﺭ‬ ‫ﺳ‬

7 Wawi
‫ﻝ‬
‫ﻭ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻏﹶﺰ‬
5 Naqis
8 Ya’i ‫ﻱ‬ ‫ﻯ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺳ‬

9 Mafruq ‫ﻑ‬+ ‫ﻝ‬ ‫ﻗﹶﻰ‬ ‫ﻭ‬


6 Lafif Huruf ‘ilat
10 Maqrun ‫ﻉ‬+‫ﻝ‬ ‫ﻯ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺷ‬

11 Fa’ ‫ﻑ‬ ‫ﻞﹶ‬ ‫ﺍﹶﻣ‬


‫ﺀ‬
7 12 Mahmuz ‘ain ‫ﻉ‬ Hamzah
‫ﺎﹶ ﻝﹶ‬ ‫ﺳ‬
‫ﺀ‬
13 Lam ‫ﻝ‬ ‫ﺍﹶ‬ ‫ﻗﹶﺮ‬
‫‪3‬‬
‫‪M odul N ahwu S‬‬
‫‪horof‬‬

‫ﺑﹺﺴ ‪‬ﻢﹺ ﺍﷲِ ﺍﻟﺮ ‪‬ﺣ ‪‬ﻤﻦﹺ ﺍﻟﺮ ‪‬ﺣ ‪‬ﻴ ‪‬ﻢﹺ‬

‫ﺍﳊﻤﺪﷲ ﳓﻤﺪﻩ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﺍﻧﻌﻢ‪ .‬ﻭﻧﺼﻠﻰ ﻭﻧﺴﻠﻢ ﻋﻠﻰ ﳏﻤﺪﺳﻴﺪﺍﻟﻔﺮﻳﻘﲔ ﻣﻦ ﻋﺮﺏ ﻭﻋﺠﻢ‪ .‬ﺻﻠﻰ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬

‫ﻭﻋﻠﻰ ﺍﻟﻪ ﻭﺻﺤﺒﻪ ﻭﺳﻠﻢ‪.‬‬

‫ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻓﻴﻘﻮﻝ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﳋﻂ ‪ :‬ﳌﺎ ﻋﻠﻤﺖ ﻫﻨﺎﻙ ﺍﳌﻄﺒﻌﺔ ﻋﺪﻡ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﺮﺳﺎﻟﺔ ﺍﻟﱴ ﻓﻴﻬﺎ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻣﻦ‬
‫‪:‬‬

‫ﺍﻟﻘﻮﺍﻋﺪ ﺍﻻﻋﻼﻟﻴﺔ ﻣﻊ ﻛﺜﺮﺓ ﺍﶈﺘﺎﺝ ﺍﻟﻴﻬﺎ‪ ,‬ﻓﺎﺭﺩﺕ ﺍﻥ ﺍﻛﺘﺒﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﻧﻠﺖ ﻣﻦ ﺍﻻﺳﺎﺗﻴﺬﺍﻻﻓﺎﺿﻞ ﻣﻌﻠﻤﻰ‬

‫ﺍﻟﺘﻼﻣﻴﺔﲟﻌﻬﺪﻣﻦ ﺍﳌﻌﺎﻫﺪﺍﻻﺳﻼﻣﻴﺔ ﺭﺍﺟﻴﺎ ﻣﻦ ﺍﷲ ﺭﺿﺎ ﻩ ﻭﺭﲪﺘﻪ‪ .‬ﻭﻛﺘﺒﺘﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺼ ﺳﻬﻞ‬


‫ﺮ‬

‫ﻟﻴﺴﻬﻞ ﻋﻠﻰ ﺍﳌﺒﺘﺪﺉ ﺣﻔﻈﻬﺎﻭﻓﻬﻤﻬﺎ‪ .‬ﻭﺍ ﺍﺳﺎﻝ ﻳﻌﻢ ﻧﻔﻌﻬﺎ ﻭ ﺻﻼﺣﻬﺎ‪ .‬ﻓﺎﻗﻮﻝ ﻭﺑﺎﷲ ﺍﻟﺘﻮﻗﻴﻖ ﻭﻫﻮ‬
‫ﺍﻥ‬ ‫ﷲ‬

‫ﺣﺴﱮ ﻭﻧﻌﻢ ﺍﻟﺮﻓﻴﻖ‪.‬‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻻﻭﱃ‬ ‫‪:‬‬

‫ﻓﹶﺘ ‪‬ﺤ ‪‬ﺔ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺘ ‪‬ﺼ ‪‬ﻠﹶﺔ ‪ ‬ﻓ ‪‬ﻰ ﻛ ‪‬ﻠﹾﻤ ‪‬ﺘ ‪‬ﻴ ‪‬ﻬﹺﻤ ‪‬ﺎ ﺍﹸﺑ ‪‬ﺪ ‪‬ﻟﹶﺘ ‪‬ﺎ ﺍﹶ‪‬ﻟﻔﹰﺎ ﻣ ‪‬ﺜﹾﻞﹸ "ﺻ ‪‬ﺎﻥﹶ"ﻭ" ‪‬ﺑ ‪‬ﺎﻉ‪  ":‬ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠﹸﻬ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ "ﺻ ‪‬‬
‫ﻮ ‪‬ﻥﹶ" ﺍ ‪‬ﺫﹶﺍﺗ ‪‬ﺤ ‪‬ﺮ ‪‬ﻛﹶﺖ ‪ ‬ﺍﻟﹾﻮ ‪‬ﺍﻭ ‪‬ﻭ ‪‬ﺍﻟﹾﻴ ‪‬ﺎُﺀﺑ ‪‬ﻌ ‪‬ﺪ ‪‬‬

‫‪www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com‬‬
3
M odul N ahwu S
horof

."‫ﻊ‬‫ﻴ‬‫"ﺑ‬‫ﻭ‬

Terjemah :

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
Ketika ada huruf wawau atau ya’ yang hidup (berharokat) jatuh setelah fathah dan berkukumpul

dalam satu kalimat, maka wawu atau ya’ harus diganti dengan alif seperti lafadz ‫ﺎﻥﹶ‬‫ ﺻ‬dan  ‫ﺎﻉ‬‫ﺑ‬

yang aslinya ‫ﻥﹶ‬‫ﻮ‬‫ ﺻ‬dan ‫ﻊ‬‫ﻴ‬‫ﺑ‬


‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺜﺎﻧﻴﺔ‬ :

 ‫ﻠﹶﺖ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﺎ ﻧ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺎ ﺻ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ﺎ ﺳ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹶﻬ‬ ‫ﺎ ﻗﹶﺒ‬ ‫ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺍﻑ‬ ‫ﻮ‬ ‫ ﺍﹶﺟ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻛﹶﺔﹰ ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺎ ﻣ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺎُﺀ ﻋ‬ ‫ﺍﻟﹾﻴ‬ ‫ﻭ‬
 ‫ﺍﻭ‬ ‫ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻗﹶﻌ‬ ‫ﺫﹶﺍ ﻭ‬ ‫ﺎ ﺍ‬ ‫ﻟﹶﻰ ﻣ‬ ‫ﺎﺍ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻛﹶﺘ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺣ‬

 ".‫ﻊ‬ ‫ﺒﹺﻴ‬ ‫ ﻭﻳ‬ ,‫ﻡ‬ ‫ﻘﹸﻮ‬ ‫ﺎ "ﻳ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ "‫ﻊ‬ ‫ﺒﹺﻴ‬ ‫ ﻭﻳ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﻘﹸﻮ‬ ‫ "ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻧ‬.‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹶﻬ‬ ‫ﻗﹶﺒ‬

Terjemah :

Ketika wawu atau ya’ berharokat jatuh pada tempatnya lam fi’ilnya bina ajwaf dan huruf

sebelumnya berupa huruf shokheh yang sukun, maka harokat wawu atau ya’ dipindah ke huruf

yang sebelumnya. Seperti lafazd ‫ﻡ‬‫ﻳﻘﹸﻮ‬ dan ‫ﻴﻊ‬ ‫ﺒﹺ‬‫ﻭﻳ‬ aslinya ‫ﻡ‬‫ﻳﻘﹸﻮ‬ dan ‫ﻊ‬‫ﺒﹺﻴ‬‫ﻭﻳ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺜﺎﻟﺜﺔ‬ :

 ‫ﻃﹶﺮ ﻓ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﻓﹶﺎﻋ‬ ‫ ﺍﺳ‬ ‫ﻧﺎﹶ ﻓ‬ ‫ﻜﹸﻮ‬ ‫ ﺍﹶ ﺗ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺑﹺﺸ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻤ‬ ‫ ﻫ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﺍﹸﺑ‬ ‫ﺍﺋ‬ ‫ ﺯ‬ ‫ ﺍﹶﻟ‬ ‫ﻌ‬ ‫ ﺑ‬ ‫ﺍﻟﹾﻴ‬ ‫ﺍﻟ ﻭ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻗﹶﻌ‬ ‫ﺫﹶﺍ ﻭ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻓﹰﺎ ﻰ‬ ‫ﻨﺎﹰ ﻰ ﻢﹴ ﻞﹴ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﻥﹾ ﻋ‬ ‫ ﻁ‬,‫ ﻟﹶﺘﺎﹶ ﺓﹰ‬ ‫ﺓ‬ ‫ ﺪ‬ ‫ ﻒ‬ ‫ ﺎﺀُ ﺪ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ﹾﻮ‬

 ‫ ﻭ‬ ,‫ﺎﻳﹺﺮ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﻭ‬,‫ﺎﻭﹺﻥﹲ‬ ‫ﺎ ﺻ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬.‫ﺎٌﺀ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬ ‫ﺎﺀٌ ﻭ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻛ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺎﺋ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺎﺋ‬ ‫ﺜﹾﻞﹸ ﺻ‬ ‫ﻣ‬
.‫ﺭﹴ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺼ‬ ‫ ﻣ‬ .‫ﺎﻯ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺎﻭ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻛ‬

Terjemah :

Apabila ada wawu atau ya’ jatuh setelah alif tambahan, maka itu harus diganti hamzah. Dengan

syarat : Apabila wawu atau ya’ tadi bertempat pada isim fa’il, maka wawu atau ya’ tadi ada pada
‘ain fi’ilnya. Dan jika pada isim masdar maka wawu atau ya’ tadi berada pada akhir kata, seperti

lafadz :

ٌ‫ﺎﺀ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬ ‫ﺎﺀٌ ﻭ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻛ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺎﺋ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺋﻦ‬ ‫ﺎ‬ ‫ ﺻ‬ aslinya‫ﺎﻯ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺎﻭ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻛ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺎﻳﹺﺮ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﻭ‬,‫ﺎﻭﹺﻥﹲ‬ ‫ﺻ‬
 ‫ﻏ‬ ‫ﺍﹸﺩ‬ ‫ﺎ ﻭ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻟ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﹸﺑ‬ ‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺮﺍﺑﻌﺔ‬ :  ‫ ﻛﹶﻠ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﺍﻟﹾﻴ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﺍﹾﻟﻮ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺫﹶﺍﺍﺟ‬ ‫ﺍ‬
 ‫ﺖ‬ ‫ﻤ‬ ً ‫ ﺀ‬ ‫ ﺍﻭ‬ ‫ﹶ ﺖ‬  ‫ﺔ‬ ‫ﺎُﺀ ﻰ ﻤ‬  ‫ ﺍﻭ‬ ‫ﺖ‬
‫ﻜﹸ‬ ‫ﺍ ﺑﹺﺎﺍﻟﺴ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺒﹺﻘ ﺍ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ﻭ‬
 ‫ﻥ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻫ‬  ‫ﹶﺖ‬  ‫ﺓ‬ ‫ﺪ‬

 ‫ﻮﹺﺕ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﻣ‬: ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ .‫ﻰ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻭ ﻣ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻧ‬ .‫ﺔ‬ ‫ﻰ ﺍﻟﺜﱠﺎﻧﹺﻴ‬ ‫ﻓ‬
‫ﻟﹶﻰ‬ ‫ﺎﺀُ ﺍﹾﻻﹸﻭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻴ‬ .‫ﻯ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻭ ﻣ‬

Terjemah :

Ketika ada wawu dan ya’ berkumpul dalam satu kalimat, dan salah satu dari wawu dan ya’ tadi

yang pertama mati, maka wawunya harus diganti ya’, lalu ya’ yang pertama diidhomkan pada ya’

yang kedua. Seperti lafadz : ‫ﺖ‬‫ﻴ‬‫ﻣ‬

asalnya ‫ﻮﹺﺕ‬‫ﻴ‬‫ ﻣ‬dan ‫ﻰ‬‫ ﻣ‬‫ﺮ‬‫ ﻣ‬asalnya ‫ﻯ‬‫ﻮ‬‫ﻣ‬‫ﺮ‬‫ﻣ‬


‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﳋﺎﻣﺴﺔ‬

 ‫ﻭ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﺎ ﻳ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ ‫ﻰ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺎ ﻧ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻜ‬ ‫ﺔﹰ ﺍﹸﺳ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺎﻣ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻛﹶﺎﻧ‬ ‫ﻭ‬
‫ﺎُﺀ‬ ‫ﺍﻟﹾﻴ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﻓﹶﺖ‬ ‫ﻄﹶﺮ‬ ‫ﺫﹶﺍ ﺗ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﻰ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻭ‬
Terjemah :
Ketika ada wawu atau ya’ yang berharokat dhommah berada pada akhir kalimat, maka wawu atau

ya’ tadi wajib disukun. Seperti lafadz ‫ﻭ‬‫ﺰ‬‫ﻐ‬‫ ﻳ‬dan ‫ﻰ‬‫ﻣ‬‫ﺮ‬‫ ﻳ‬aslinya ‫ﻭ‬‫ﺰ‬‫ﻐ‬‫ﻳ‬ dan ‫ﻰ‬‫ﻣ‬‫ﺮ‬‫ﻳ‬
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺴﺎﺩﺳﺔ‬

 ‫ﻘﹾﻮ‬ ‫ﺿ ﻭ ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﳓﻮ ﻳ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺎﻣ‬ ‫ﻠﹶﻬ‬ ‫ﺎﻗﹶﺒ‬ ‫ﻜﹸ ﻣ‬ ‫ﻟ ﻳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﺍﻟﻄﱠﺮ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﺎﻋ‬ ‫ﺍﺑﹺ ﻓﹶﺼ‬ ‫ﺍ ﺭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﻗﹶﻌ‬ ‫ﺫﹶﺍﻭ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻯ‬ ‫ﻰ‬ ‫ﻳﺎ ًﹶﺀ‬  ‫ﻟﹶﺖ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺎﺍﹸﺑ‬  ‫ ﻦ‬ ‫ ﹶﻢ‬ ‫ﻑ‬ ‫ﺍ ﻰ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺔﹰ‬ ‫ ﻌ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺖ‬

 ‫ﻭ‬ ‫ﻘﹾﻮ‬ ‫ ﻭ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺎ ﻳ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ﺍﹶﺻ‬

Apabila ada wawu jatuh pada urutan yang ke-4, dan seterusnya diakhir (lam fi’il) maka wawu harus

diganti dengan ya’ seperti lafadz ‫ﻰ‬‫ﺿ‬‫ﺮ‬‫ ﻳ‬dan ‫ﻯ‬‫ﻘﹾﻮ‬‫ﻳ‬

asalnya ‫ﻮ‬‫ﺿ‬‫ﺮ‬‫ ﻳ‬dan ‫ﻭ‬‫ﻘﹾﻮ‬‫ﻳ‬


‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺴﺎﺑﻌﺔ‬

‫ﻋ‬ ‫ﻮ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻠﹸﻪ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ ‫ﺬﹶﻑ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ﻑ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺎﺣ‬ ‫ﻠﹶﻬ‬ ‫ﻗﹶﺒ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺓ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺍﻟﹾﻜﹶﺴ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻔﹶﺘ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ﺍﻟﹾﻮ‬
 ‫ﺪ‬ ‫ﻳﻌ‬  ‫ﺪ‬  ‫ﻋﺔ‬ ‫ﳓﻮ‬  ‫ﺤﱠﻘﻘﹶﺔ‬  ‫ﺎﺭ‬ ‫ﻀ‬  ‫ﺖ‬ ‫ﻗﹶﻌ‬ ‫ﺫﹶﺍﻭ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬

Terjemah :

Ketika ada wawu jatuh diantara harokat fathah dan kasroh almukhaqqoqoh, dan sebelumnya

berupa huruf mudhoro’ah , maka wawu tadi wajib dibuang. Seperti lafadz ‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬aslinya ‫ﺪ‬‫ﻋ‬‫ﻮ‬‫ﻳ‬
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺜﺎﻣﻨﺔ‬

‫ﺍﻟﹾﻮ ‪‬ﺍﻭ ‪ ‬ﺑ ‪‬ﻌ ‪‬ﺪ ‪‬ﻛﹶﺴ ‪‬ﺮ ‪‬ﺓ ‪ ‬ﻓ ‪‬ﻰ ﺍﺳ ‪‬ﻢﹴ ﺍﹶﻭ ‪‬ﻓ ‪‬ﻌ ‪‬ﻞﹴ ﺍﹸﺑ ‪‬ﺪ ‪‬ﻟﹶﺖ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﺎﺀً ﳓﻮ ﺭ ‪‬ﺿ ‪‬ﻰ ‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﻏﹶﺎﺯﹴ ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠﹸﻬ ‪‬ﻤ ‪‬‬
‫ﺎ ﺭ ‪‬ﺿ ‪‬ﻮ ‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﻏﹶﺎﺯﹺﻭ ‪ ‬ﺍ ‪‬ﺫﹶﺍﻭ ‪‬ﻗﹶﻌ ‪‬ﺖ ‪‬‬
Terjemah :

Apabila ada wawu yang jatuh sesudah kasroh, baik yang berada di kalimah isim ataupun kalimah

fi’il, maka wawunya harus diganti dengan ya’. Seperti lafadz ‫ﻰ‬‫ﺿ‬‫ﺭ‬dan ‫ ﻏﹶﺎﺯﹴ‬yang berasal

dari lafadz ‫ﻮ‬‫ﺿ‬‫ﺭ‬ dan ‫ﻏﹶﺎﺯﹺﻭ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺘﺎﺳﻌﺔ‬

‫ﻥﹾ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺎ ﺍﹸﺻ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺳ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻓﹶﺘﺎﹶ ﳓﻮ ﺻ‬ ‫ﺬ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻦﹴ ﺍﹶﺧ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ ﺳ‬ ‫ﻑ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺑﹺﺤ‬ ‫ﺎﻥ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ﺍﻟﺴ‬
‫ﺎُﺀ‬ ‫ﺍﻟﹾﻴ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺫﹶﺍﻟﹶﻘ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﻴﹺﺮ‬ ‫ﺳ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﻭ‬

Terjemah :

Kapan ada wawu yang berharokat sukun yang bertemu dengan huruf yang berharokat sukun, maka

wawu tersebut harus dibuang. Seperti lafadz ‫ﻦ‬‫ﺻ‬dan ‫ﺮ‬‫ ﺳ‬aslinya ‫ﻥﹾ‬‫ﻮ‬‫ ﺍﹸﺻ‬dan ‫ﻴﹺﺮ‬‫ﺳ‬‫ﺍ‬
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﻌﺎﺷﺮﺓ‬

 ‫ﺟ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﰱﹺ ﺑ‬  ‫ﻏ ﺍﹾﻻﹶﻭ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ﻘﹶﺎ ﻓ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻣ‬ ‫ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﺟﹺﻨ‬‫ ﻦ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻤ‬ ‫ ﻛﹶﻠ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺫﹶﺍﺍﺟ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻞﹺ‬ ‫ ﻝﹸ ﺍﻟﺜﱠﺎﻧﹺﻰ ﻌ‬ ‫ﺝﹺ ﹶﻢ‬ ‫ ﻰ ﺮ‬ ‫ ﺭﹺﺑﺎﹶﻥ‬ ‫ ﺲﹴ ﺪ‬‫ ﻣ‬ ‫ﻓﺎﹶﻥ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻰ‬‫ﻊ‬
‫ﻣ ‪‬ﺜﹾﻞﹶ ﺍﻟﺜﱠﺎﻧﹺﻰ ﻟ ‪‬ﺜ ‪‬ﻘﹶﻞﹺ ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﻜﹶﺮ ‪‬ﺭﹺ ﻧ ‪‬ﺤ ‪‬ﻮ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﻣ ‪‬ﺪ ُِ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺗ ‪‬ﺼ ‪‬ﻞﹶ ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠﹸﻬ ‪‬ﺎ ﻣ ‪‬ﺪ ‪‬ﺩ ‪ ‬ﻭ‬
‫‪‬ﺍﹸﻣ ‪‬ﺪ ‪‬ﺩ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺼ ‪‬ﻞﹶ ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﺘ ‪‬ﻘﹶﺎﺭﹺﺑ ‪‬ﻴ ‪‬ﻦﹺ‬
Terjemah :

Ketika ada dua huruf yang sejenis atau berdekatan dalam makhrojnya yang berkumpul dalam

satu kalimat, baik kedua huruf itu yang awal mati atau hidup, maka huruf yang awal tadi harus

diidhomkan kepada huruf yang kedua, jika dua huruf tadi mutaqoribaen, maka huruf yang awal

harus dijadikan seperti huruf yang kedua karena kalau tidak demikian diperkirakan berat. Seperti

lafadz

ِ‫ﺪ‬‫ ﻣ‬‫ﺪ‬‫ﻣ‬dan ‫ﻞﹶ‬‫ﺼ‬‫ﺗ‬‫ﺍ‬ aslinya ‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫ ﻣ‬‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫ ﺍﹸﻣ‬dan ‫ﻞﹶ‬‫ﺼ‬‫ﺗ‬‫ﻭ‬‫ﺍ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﳊﺪﻳﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬

‫ﻟﹶ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺎﺳ‬ ‫ ﻧ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺍﻟﺜﱠﺎﻧﹺ ﺑﹺﺤ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺑ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺟ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ ﺳ‬ ‫ﺘ‬ ‫ ﺛﹶﺎﻧﹺﻴ‬ ‫ﺍﺣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﻛﹶﻠ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﺫﹶﺍﺍﹾﻟﺘ‬ ‫ﺗﺎ ﺍ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺍﹶﻟﹾﻬ‬
‫ ﻰ‬‫ﺐ‬ ‫ﻑ‬  ‫ﺔ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﺍﻝﹸ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺔﹲ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬  ‫ﺓ‬ ‫ﺪ‬  ‫ﺔ‬ ‫ﺎ ﻰ ﻤ‬ ‫ﻘﹶﺘ‬  ‫ﹶﻥ‬

 ‫ﻣ‬ ‫ﺃﹸﺅ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺎ ﺃﹶﺃﹾﻣ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻞﹾ ﻭ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺍﹸﻭ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻦ‬ ‫ ﺀﺍﹶﻣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻧ‬
‫ﻟﹶﻰ‬ ‫ﺍﹾﻻﹸﻭ‬ ‫ﻛﹶﺔ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺣ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﺋﹾﺪ‬ ‫ﺃ‬ ‫ﻞﹾ ﻭ‬

Terjemah :

Apabila ada dua hamzah yang berkumpul dalam satu kalimat dan hamzah yang kedua mati, maka

hamzah yang kedua tadi harus diganti dengan huruf yang pantas terhadap harokat hamzah yang

pertama. ‫ﻡ‬‫ﺪ‬‫ﻳ‬ ‫ﻭﺍ ﻞﹾ‬‫ﻣ‬‫ ﻭﺍﹸﻭ‬‫ﻦ‬‫ َﺀﺍﻣ‬aslinya ‫ﻞﹾ‬‫ﻣ‬‫ ﻭﺃﹸﺅ‬‫ﻦ‬‫ ﺃﹶﺃﹾﻣ‬‫ﻡ‬‫ﻭﺇﹺﺋﹾﺪ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺜﻨﻴﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬


‫ﺍ ‪‬ﻥﱠ ﺍﻟﹾﻮ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍﻟﹾﻴ ‪ ‬ﺍﻟﺴ ‪‬ﺎﻛ ‪‬ﻨ ‪‬ﺘ ﻻﹶﺗ ‪‬ﺒ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﺍﹶﻟ ‪‬ﻔﹰﺎﺍ ‪‬ﻻﱠﺍ ‪‬ﺫ ﺳ ‪‬ﻜﹸﻮ ‪‬ﻧ ‪‬ﻬ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎﻏﹶﻴ ‪ ‬ﺑﹺﺎﹶﻥ ﻧ ‪‬ﻘ ‪‬ﻠﹶ ﺣ ‪‬ﺮ ‪‬ﻛﹶﺘ ‪‬ﻬ ‪‬ﻤ‬
‫‪‬ﺎﺍ ‪‬ﻟﹶﻰ‬ ‫ﺮ ‪‬ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠ ‪‬ﻰ ‪ ‬ﹾ ﺖ ‪‬‬ ‫ﹶﺍﻛﹶﺎﻥﹶ‬ ‫ﻻﹶﻥ ‪‬‬ ‫‪‬ﻴ ‪‬ﻦﹺ‬ ‫ﺍﻭ ‪ ‬ﺎ ﺀ َ‬

‫ﻧ ‪‬ﺤ ‪‬ﻮ ‪ ‬ﺍﹶﺟ ‪‬ﺎﺏ ‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﺍﹶﺑ ‪‬ﺎﻥﹶ ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠﹸﻬ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ ﺍﹶﺟ ‪‬ﻮ ‪‬ﺏ‬
‫‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﺍﹶﺑ ‪‬ﻴ ‪‬ﻦ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﺎﻗﹶﺒ ‪‬ﻠﹶﻬ ‪‬ﻤ ‪‬ﺎ‬
Terjemah :

Sesungguhnya wawu dan ya’ sukun itu tidak perlu diganti dengan alif kecuali jika sukun keduanya

bukan asli, yaitu pindahan harokat keduanya ke huruf sebelumnya. Seperti :


 ‫ ﻭ ﺍﹶﺑ‬ ‫ﺎﺏ‬ ‫ﺍﹶﺟ‬
‫ﺎﻥ ﹶ‬
aslinya ‫ﻦ‬‫ﻴ‬‫ ﺍﹶﺑ ﻭ‬‫ﺏ‬‫ﻮ‬‫ﺍﹶﺟ‬
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺜﺎﻟﺜﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬

 ‫ﺒ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ ﺑ‬ ‫ ﻛﹶﺴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ ﺍﻟﻀ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺎ ﻓﹶﻘﹸﻠ‬ ‫ﻟ ﻳ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﺍﹸﺑ‬ ‫ ﺍﹾَﻷﺻ‬ ‫ ﱢ ﻓ‬ ‫ﺘ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ ﺍﺳ‬ ‫ ﻓ‬ ‫ﻓﹰﺎﺑ‬ ‫ﻃﹶﺮ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﻗﹶﻌ‬ ‫ﺫﹶﺍﻭ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻞﹺ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺓﹰ ﺪ‬ ‫ ﺔﹸ ﺮ‬ ‫ ﺀً ﺖ‬ ‫ ﻜ ﻰ ﻞﹺ ﹶﺖ‬ ‫ ﻰ ﻢﹴ ﻤ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺖ‬
‫ﻦﹴ‬

 ‫ﻌ‬ ‫ﺍ ﻭ ﺗ‬ ‫ﺎﻃﹸﻮ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻳﺎﹰ ﺍﺻﻠﻬﻤﺎ ﺗ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺎ ﻭ ﺗ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺎﻃ‬ ‫ﻌ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻧ‬
‫ﺎًﺀ‬ ‫ﺍﻭﹺﻳ‬ ‫ﺍ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺪ‬

Terjemah :

Ketika ada wawu yang berada pada akhir kalimat serta jatuh estela huruf yang berharokat

dhummah yang bertempat pada isim (yang aslinya menerima tanwin) maka harus diganti dengan

ya’ kemudian harokat dhummah tersebut diganti dengan kasroh. Seperti lafadz ‫ﻳﺎﹰ‬‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ ﺗ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺎﻃ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺗ‬
‫ﻭ‬ ‫ﺎ‬

aslinya ‫ﺍ‬‫ﻭ‬‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ﺗ ﻭ ﺍ‬‫ﺎﻃﹸﻮ‬‫ﻌ‬‫ﺗ‬


‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺮﺍﺑﻌﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬
‫ﺳ ‪‬ﺎﻛ ‪‬ﻨ ‪‬ﺔًﹰ ﻭ ‪‬ﻛﹶﺎﻥﹶ ﻣ ‪‬ﺎﻗﹶﺒ ‪‬ﻠﹶﻬ ‪‬ﺎﻣ ‪‬ﻀ ‪‬ﻤ ‪‬ﻮ ‪‬ﻣ ‪‬ﺎﺍﹸﺑ ‪‬ﺪ ‪‬ﻟﹶﺖ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍﻭ ‪‬ﺍ ﻧ ‪‬ﺤ ‪‬ﻮ ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻮ ‪‬ﺳ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﻮ ‪‬ﺳ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠﹸﻬ ‪‬‬
‫ﺴﺮ ‪ ‬ﺍ ‪‬ﺫﹶﺍﻛﹶﺎﻧ ‪‬ﺖ ‪ ‬ﺍﻟﹾﻴ ‪‬ﺎُﺀ‬
‫ﻤ ‪‬ﺎ ﻳ ‪‬ﻴ ‪‬ﺴِﺮ ‪ ‬ﻭ ‪ ‬ﻣ ‪‬ﻴ ‪ِ ‬‬

‫‪Terjemah :‬‬
Apabila ada ya’ mati yang jatuh sesudah dhummah, maka ya’ yang mati tersebut harus diganti

dengan wawu, contoh lafadz ‫ﺮ‬‫ﺳ‬‫ﻮ‬‫ ﻣ ﻭ‬‫ﺮ‬‫ﺳ‬‫ﻮ‬‫ ﻳ‬asalnya ‫ﺴﺮ‬


ِ ‫ﻴ‬ ‫ ﻣ ﻭ‬‫ﺴِﺮ‬‫ﻴ‬‫ﻳ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﳋﺎﻣﺴﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬

 ‫ﺼ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻧ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﺷ‬ ‫ﻨ‬ ‫ ﻋ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻤﻔﹾ ﻣ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ﺬﹾ ﻭ‬ ‫ ﺣ‬ ‫ﺟ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺘ ﺍﻟﹾﻌ‬ ‫ﻌ‬ ‫ ﻣ‬‫ﺫﹶﺍﻛﹶ ﻦ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﻔﹾﻌ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﻥﱠ ﺍ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻥﹲ‬ ‫ ﻮ‬ ‫ ﻮ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻳ‬ ‫ ﻮ‬ ‫ ﺪ‬ ‫ ﻪ‬ ‫ﻮ‬ ‫ ﹺﺍﻟﹾ ﻌ‬ ‫ ﻑ‬ ‫ﻞﱢ ﻦﹺ ﺐ‬ ‫ﻝﹺ ﺎﻥﹶ ﻣ‬ ‫ ﻮ‬ ‫ﻢ‬
‫ﻝﹺ‬

 ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺴ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻥﹲ ﻭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺎ ﻣ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ ﺍﹶﺻ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺴﻴ‬
ِ ‫ﻣ‬

Terjemah :

Apabila ada isim maf’ul bina mu’tal ‘ain/ bina ajwaf, baik ajwaf wawi atau ajwaf ya’i menurut

madzhab Syibawaeh wawu maf’ulnya harus dibuang sebab bertemu dua sukun. Seperti lafadz

 ‫ﺮ‬ ‫ﺴﻴ‬
ِ  ‫ﻥﹲ ﻭ ﻣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ ﻣ‬ aslinya yang ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻥﹲ ﻭ ﻣ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﻣ‬
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ‬

 ‫ﺬﹶﺍﺍ ﻛﹶﺎﻧ‬ ‫ ﻫ‬ ‫ﻭ ﺑ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻔﹰ ﺻ‬ ‫ﺎﺍﹶﻟ‬ ‫ﻟﹶﺘ‬ ‫ﺪ‬ ‫ ﺍﹸﺑ‬ ‫ﺎﻣ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹶﻬ‬ ‫ﺎﻗﹶﺒ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﻛﹶﺎﻧ‬ ‫ﺍ ﻭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ِﺍﺫﹶﺍﺗ‬
 ‫ﻥﹾ ﺖ‬  ‫ﺎﻉ‬ ‫ﻥﹶ‬ ‫ﺎ ﳓﻮ‬ ‫ﺔﹰ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻔﹾﺘ‬ ‫ﺖ‬ ُ‫ﺎﺀ‬ ‫ﻟﹾﻴ‬  ‫ﻛﹶﺖ‬
 ‫ﻞﹺ ﻳ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻻﹶﻡﹺ ﺍﻟﹾﻔ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘﺎﹶﻏﹶﻴ‬ ‫ﻥﹾ ﻛﹶﺎﻧ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻡ‬ ‫ﺍﺍﻟﹾﻘﹶﻮ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻋ‬ ‫ ﺩ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺪﺑﻬﺎ ﻧ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺔﹰﱂﹶ ﻳ‬ ‫ﻋﺎﺭﹺﺿ‬ ‫ﺎﻧﺖ‬ ‫ﻥﹾ ﻛﹶ‬ ‫ﹶﻓﺎ‬
‫ﻴﺔﹰ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﺎﺍﹶﺻ‬ ‫ﺘﻬﻤ‬ ‫ﻛﹶ‬ ‫ﺣﺮ‬ ‫ﻥﹶ‬ ‫ﻜﹸﻮ‬ ‫ﻁﹸ ﺍﹶﻥﹾ ﻳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺸ‬
‫ﺎﻟﹶ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ ﺍﹾﻻ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺟ‬ ‫ ﹶﻻ ﻭ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺧ‬ ‫ﺘﺎﹶ ﻭ‬ ‫ ﻛﹶﺎﻧ‬ ‫ﻃﹶﻮﹺﻳ‬ ‫ﻴﺎﹶ ﻭ‬ ‫ "ﺑ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻧ‬  ‫ﺳ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻏﹶﻴ‬ ‫ﻫ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺎﺑ‬ ‫ﻣ‬
 ‫ﻼﹶﻝﹸ ﻢ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻥﹾ ﻣ‬ ‫"ﻓﹶﺎ‬.‫ﻖﹴ‬ ,‫ﻞﹴ‬  ,‫ﺎ ﻥ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﺤ‬ ‫ﻻﱠﺻ‬  ‫ﻥ‬ ‫ﻜﹸﻮ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬
,

‫ﻥﹶ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻧ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﺫﹶﻟ‬ ‫ ﻭ‬ .‫ﻠﹶﻮﹺﻯ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻴﺎﹶ ﻭ‬ ‫ﻣ‬ ‫ ﻛﹶﺮ‬.‫ﺓﹰ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﻳﺎﹶﺀً ﻣ‬ ‫ﻔﹰﺎﻭ‬ ‫ﺎﺍﹶﻟ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻫ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺑ‬
 ‫ﻦ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ ﺍﻟﺴ‬ ‫ﻜﹸﻦ‬ ‫ ﻳ‬.‫ﻥﹶ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺸ‬ ‫ﺨ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻠﹸﻪ‬ ‫ﺍﹶﺻ‬

Terjemah :

Apabila ada wawu atau ya’ berharokat jatuh sesudah harokat fathah maka wawu atau ya’ harus

diganti alif seperti lafadz ‫ﻭ ﺑ‬ ‫ﺎﻥﹶ‬‫ﺻ‬, hal itu jika harokat wawu atau ya’ asli. Namun

 ‫ﺎﻉ‬ jika

harokat keduanya bukan harokat asli, maka tidak harus diganti alif seperti lafadz ‫ﻡ‬‫ﺍﺍﻟﹾﻘﹶﻮ‬‫ﻮ‬‫ﻋ‬‫ﺩ‬
Namun jika wawu atau ya’ tidak berada pada lam fi’il, maka huuruf yang jatuh sesudah wawu

atau ya’ harus berharokat selain sukun. Jika sebaliknya yaitu huruf yang jatuh sesudah wawu

atau ya’ tersebut berharokat sukun maka wawu atau ya’ dianggap shokheh (bebas dari i’lal),

seperti lafadz ‫ﻖﹴ‬‫ﻧ‬‫ﺭ‬‫ﻮ‬‫ﺧ‬ ‫ﻞﹴ‬, ‫ﻭ‬‫ﻃﹶﻮﹺﻳ‬‫ ﻭ‬,‫ﺎﻥ‬‫ﻴ‬‫ﺑ‬


Apabila wawu atau ya’ berada pada lam fi’il dan huruf yang berharokat sukun yang jatuh

sesudahnya bukan berupa alif atau ya’ musyaddadah (bertasydid), seperti lafadz  ‫ﻠﹶﻮﹺﻯ‬ ‫ﻋ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻛﹶﺮ‬
maka wawu atau ya’ tersebut wajib dii’lal sesuai dengan qoidah yang dibutuhkan.
‫ﺎ‬
46
M odul N ahwu S
horof
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓﺍﻟﺴﺎﺩﺳﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬

‫ﻫ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺮﹺﺍﻟ ﺑ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺎﺅ ﻃﺎﹶ ﻟ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﻇﹶﺎ ﻗﹸﻠ‬ ‫ﻃﺎﹶ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺎ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺎ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺿ‬ ‫ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺎﺩ‬ ‫ ﺻ‬ ‫ﻓﹾﺘ‬ ‫ﺫﹶﺍﻛﹶﺎ ﻓﺎﹶ ﺍ‬ ‫ﺍ‬
 ‫ﻩ‬ ‫ﺬ‬ ‫ﻄﹾﻖﹺ‬ ‫ﻨ‬ ‫ ًﺀ‬ ‫ﻩ‬  ‫ ﺖ‬,ً‫ﺀ‬ ,ً‫ﺀ‬ ,‫ﺍ‬ ‫ﺩ‬ ,‫ﺍ‬ ‫ﺩ‬ ,‫ﺍ‬ ‫ﻞﹶ‬ ‫ﻥﹶ ُﺀ ﻌ‬

‫ﻃﱠ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻄﹶﺮ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻄﹶﻠﹶ ﻭ‬ ‫ﺻ‬ ‫ ﺍ‬: ‫ﻮ‬  ‫ﺮ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﺎ ﻣ‬ ‫ ﺍﻟﺘ‬  ‫ﻘﹸﺮ‬ ‫ﺎ ﺑﹺﺎﻟﻄﱠﺎ ﻟ‬ ‫ﻘﹾﻠﹶ ﺍﻟﺘ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻑ ﻭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺍﻟﹾﺤ‬
 ,‫ﺩ‬ ‫ ﺮ‬ ,‫ﺏ‬  ,‫ﺤ ﺢ‬‫ ﻧ‬.‫ﺎ‬ ‫ﻦ ﺀِ ﺟ‬ ‫ﺎ‬ ‫ِﺀ ﺑﹺﻬ‬ ُ‫ ﺀ‬ ‫ﺎ ﺐ‬ ‫ ﻤ‬ .
‫ﻣ‬

 ‫ﺩ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻃﹾﺘ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻠﹶﺢ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺻ‬ ‫ ﺍ‬:‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻠﹸﻬ‬ ‫ﺍﹶﺻ‬
 .‫ﺮ‬ ‫ﻇًﱠﻬ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ .‫ﺮ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻇﹶﺘ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻭ‬

Terjemah :

Jika ada kalimat yang ikut wazan yang mana fa’ fi’ilnya berupa huruf shod, dhod, tho’, dzo, maka

ta’nya harus diganti dengan tho’. Karena mengucapkan ta’ yang jatuh setelah huruf ithbaq itu

dianggap sulit dan ta’ dengan tho’ itu berdekatan dalam makhrojnya. Contoh ‫ﺮ‬‫ﻄﹶﻠﹶﺢ ﻇﱠﻬ‬ ‫ﺻ‬ ‫ﺍ‬
 ‫ﻭﺍ‬ ,

 ‫ﺩ‬ ‫ﻃﱠﺮ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ,‫ﺏ‬ ‫ﻄﹶﺮ‬ ‫ﺿ‬ ‫ ﻭﺍ‬ asalnya yang‫ﺮ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻇﹾﺘ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻃﹾﺘ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ‫ﺏ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺿ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ‫ﻠﹶﺢ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺻ‬ ‫ﺍ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
‫‪46‬‬
‫‪M odul N ahwu S‬‬
‫‪horof‬‬ ‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓﺍﻟﺴﺎﺑﻌﺔ‬

‫ﺍﺍ ‪‬ﺫﹶﺍﻛﹶﺎ ﻓﹶﺎ ﺍ ‪‬ﻓﹾﺘ ‪ ‬ﺩﺍﹶﻻﹰ ﺍﹶﻭ ‪‬ﺫﹶﺍ ﺍﹶﻭ ‪‬ﺯ ‪‬ﺍ ﻗﹸﻠ ‪‬ﺒ ‪ ‬ﺗ ‪‬ﺎﺀُ ﺩ ‪‬ﺍ ﻟ ‪‬ﻌ ‪‬ﺴ ‪‬ﺮﹺﺍﻟﻨ ﺑﹺﺎﻟﺘ ‪ ‬ﺑ ﻫ ‪‬ﺬ ‪ ‬ﺍﻟﹾﺤ ‪‬ﺮ ‪‬ﻭ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﻧ ‪‬‬
‫‪‬ﻄﹾﻖﹺ ﺎﺀِ ﻌ ‪ ‬ﻩ ‪ ‬ﻑ‪  ,‬ﻤ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻥﹶ ُﺀ ﻌ ‪‬ﻞﹶ ‪ ,‬ﻻﹰ‪ ,‬ﻳﺎﹰ‪ ,‬ﺖ ‪ ‬ﻩ ‪ ‬ﻻﹰ‬
‫ﺪ‪‬‬

‫ﻭﺍ ‪‬ﺯ ‪‬ﺩ ‪ ‬ﺍﺻﻠﻬﻤﺎ ﺍ ‪‬ﺩ ‪‬ﺗ ‪‬‬ ‫‪‬ﺗﻘﹾﻠﹶ ﺍﻟﺘ ‪‬ﺎ ﺑﹺﺎﻟﺪ ‪‬ﺍ ﻟ ‪‬ﻘﹸﺮ ‪ ‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟﺘ ‪‬ﺎ ﻣ ‪‬ﺨ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﻧ ‪‬ﺤ ‪ ‬ﺍ ‪‬ﺩ ‪‬ﺭ ﻭﺍ ‪‬ﺫﱠﻛﹶ‬
‫ﺮ ‪‬ﺃﹶ‪,‬‬ ‫ﺟ ‪‬ﺮ‪ ,‬‬ ‫ﺮ‪ ,‬‬ ‫‪‬ﺃﹶ‪,‬‬ ‫ﻮ‪‬‬ ‫ﺟ ‪‬ﺎ‪.‬‬ ‫ِﺀ‬ ‫ﺑﹺﻬ ‪‬ﺎ ﻣ‪‬‬ ‫ﻝﹺ‬ ‫ﺀُ‬ ‫ﺐ‪‬‬

‫ﻭﺍ ‪‬ﺫﹾﺗ ‪‬ﻜﹶﺮ‪ ,‬ﻭﺍ ‪‬ﺯ ‪‬ﺗ ‪‬ﺠ ‪‬ﺮ‪ .‬‬

‫‪www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com‬‬
4
M odul N ahwu S
horof

Terjemah :

Apabila ada wazan yang fa’ fi’ilnya berupa huruf dal, dzal atau za’, maka ta’nya harus diganti

dengan huruf dal, karena sulit untuk mengucapkan ta’ setelah mengucapkan huruf-huruf ini

(dal, dhal, za’). Hal ini disebabkan karena dekatnya makhroj antara huruf ta’ dengan dal. Contoh

 ‫ﺮ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺯ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ,‫ﺫﱠﻛﹶﺮ‬ ‫ ﻭﺍ‬,‫ﺃﹶ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﺩ‬ ‫ ﺍ‬ adalah aslinya ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺯﺗ‬ ‫ﻭﺍ‬,‫ﺮ‬ ‫ﺗﻜﹶ‬‫ﺫﹾ‬ ‫ﺃﹶ ﻭﺍ‬ ‫ﺩﺗﺮ‬ ‫ﺍ‬

‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓﺍﻟﺜﺎﻣﻨﺔ ﻋﺸﺮﺓ‬

 ‫ﻤ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻴ‬ ‫ ﺑ‬ ‫ ﻟ‬ ‫ﺎﻛ‬ ‫ﻴ ﺍﻟﺴ‬‫ ﺍﱠﻟﻠ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺑﹺﺤ‬ ‫ﺮﹺﺍﻟﻨ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﻌ‬ ‫ ﺗﺎﹶ ﻟ‬ ‫ ﻓﹶﺎﺅ‬ ‫ﺒ‬ ‫ﺛ ﻗﹸﻠ‬ ‫ ﺍﹶﻭ‬ ‫ﺍﺍﹶﻭ‬ ‫ﺍﻭ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻓﹾﺘ‬ ‫ﺫﹶﺍﻛﺎﹶ ﻓﺎﹶ ﺍ‬ ‫ﺍ‬
 ‫ﻦ‬ ‫ ﺎﻣ‬ ‫ﻦﹺ ﻤ‬ ‫ ﻦﹺ‬ ‫ﻄﹾﻖﹺ ﻑ‬ ‫ ًﺀ‬ ‫ ﻩ‬ ‫ﻳﺎﹶﺀً ﺎﹶﺀً ﺖ‬ ‫ﻞﹶ‬ ‫ﻥﹶ ُﺀ ﻌ‬
‫ﺎ‬

 ‫ﺴ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﺍ‬ ‫ﺤ‬ ‫ ﻧ‬  ‫ﻬ‬ ‫ ﻣ‬ ‫ﺍﻟﺘ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﻴ ﻣ‬‫ ﺍﻟﱠﻠ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﺣ‬ ‫ﺻ‬ ‫ﺍﻟﹾﻮ‬ ‫ﺎﻓﹶﺎﺓ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﻣ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ﺍﻟﹾﻤ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻣﻘﹶﺎﺭ‬
 ,‫ ﺮ‬,‫ ﻞﹶ‬ ‫ ﺳ ﻮ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺓﹲ ﺎﺀُ ﻤ‬ ‫ﺭ‬ ‫ ﻦﹺ ﻮ‬ ‫ ِﻻﹶﻥﱠ ﻑ‬ ‫ﻒ‬ ‫ﺝﹺ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺨ‬
‫ﺔﹲ‬
.

 ‫ﺛﹾﺘ‬ ‫ ﻭﺍ‬ ,‫ﺮ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻳ‬ ‫ ﻭﺍ‬,‫ﻞﹶ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺍﺻﻠﻬﻤﺎ ﺍ‬
 .‫ﺮ‬ ‫ﺛﱠﻐ‬ ‫ ﻭﺍ‬ .‫ﺮ‬ ‫ﻐ‬

Terjemah :

Kapan ada kalimat yang berwazan dan pada fa’ fiilnya berupa huruf wawu, ya’ atau tsa, maka

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
4
M odul N ahwu S
horof fa’ fi’il tersebut harus diganti dengan huruf ta’. Karena sulitnya mengucapkan huruf
huruf

layyinah (wawu atau ya’ yang mati) yang bertemu ta’. Hal itu dikarenakan huruf-huruf tersebut

berdekatan dalam makhrojnya. Dan berbeda dalam sifatnya yaitu huruf (wawu atau ya) adalah

huruf majhuroh (mempunyai sifat jahr) dan tsa adalah huruf mahmusah (mempunyai sifat hams)

contoh‫ﺮ‬‫ﱠﺛﻐ‬‫ ﺍ‬‫ﺮ‬‫ﺴ‬‫ﺗ‬ ‫ﻞﹶ‬, ‫ﻭﺍ‬‫ﺼ‬‫ﺗ‬‫ ﺍ‬:

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
‫ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﺓ ﺍﻟﺘﺎﺳﻌﺔ‬

‫‪,‬ﺍﹶﻭ ‪ ‬ﺍﹶﻭ ‪‬ﺯ ‪‬ﺍ ﺍﹶﻭ ‪‬ﺳ ‪‬ﻴ ‪ ‬ﺍﹶﻭ ‪‬ﺷ ‪, ‬ﺍﹶﻭ ‪‬ﺻ ‪‬‬ ‫ﺍ ‪‬ﺫﹶﺍ ﻛﹶﺎﻥ ﻓﹶﺎ " ﺗ ‪‬ﻔﹶﻌ ‪ " "  ‬ﺗ ‪‬ﻔﹶﺎﻋ ‪ ‬ﺗ ‪‬ﺎ ‪,‬ﺍﹶﻭ ‪ , ‬ﺍﹶﻭ ‪‬ﺩ ‪‬‬
‫ﺎﺩ ‪‬ﺍ‪,‬‬ ‫ﺍﻻﹰً ﺫﹶﺍﻻﹰً ‪ ,‬ﻳ ‪‬ﺎ‪ ,‬ﻨ ‪‬ﺎ‪ ,‬ﻴ ‪‬ﻨ ‪‬ﺎ‬ ‫ﻞﹶ ﺀً ﺛﹶﺎﺀً‬ ‫ﻞﹶ" ﻭ‬ ‫ﹶ ُﺀ‬

‫ﺍﹶﻭ ‪‬ﺿﺎﹶﺩ ‪‬ﺍ ﺍﹶﻭ ‪‬ﻃﺎﹶ ﺍﹶﻭ ‪‬ﻇ ‪ :‬ﻳ ‪‬ﺠ ‪ ‬ﻗﹶﻠﹾ ﺗ ‪‬ﺎﺀِﻫ ‪ ‬ﺑﹺﻤ ﻳ ‪‬ﻘﹶﺎﺭ ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﺨ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﺑ ‪‬ﻌ ‪  ‬ﺍﹶﻭ ‪ ‬ﺍﻟﹾﻤ ‪‬ﺘ ‪‬ﻘﹶﺎﺭ ﻣ ‪‬ﺜﹾ‬
‫ﺀً‪ ,‬ﹶﺎﺀً ﻮ ‪‬ﺯ ‪ ‬ﺐ ‪ ‬ﻤ ‪‬ﺎ ‪‬ﺎ ﹺﺑ ‪‬ﻪ ‪ ‬ﺝﹺ ﰱﹺ ﺪ ‪ ‬ﺟﻌ ‪ ‬ﻝﹺ ﹺﺑ ‪‬ﻴ ‪‬ﻦﹺ ﻞﹶ‬ ‫‪,‬‬
‫ﻞﹺ‬

‫ﻫ ‪‬ﻤ ‪‬ﺰ ‪ ‬ﺍﻟﹾﻮ ‪‬ﺻ ‪ ‬ﻟ ‪‬ﻴ ‪‬ﻤ ‪ ‬ﺍﻟﹾﺎ ‪‬ﺑ ‪‬ﺘ ‪ ‬ﺑﹺﺎﻟﺴ ‪‬ﺎﻛ ‪‬ﻦ ﻧ ‪‬ﺤ ‪ ‬ﺍ‪‬ﺗ‪‬ﺮ‪‬ﺱ‪ ,‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺛﱠﺎﻗ‬ ‫ﺍﻟﺜﱠﺎﻧﹺﻰ ﻟ ‪‬ﻠﹾﻤ ‪‬ﺠ ‪‬ﺎﻧ ‪ ‬ﺍﺟ ‪‬ﺘ ‪‬‬
‫‪ :‬ﹶﻞﹶ‪,‬‬ ‫ﹺ ‪ .‬ﻮ‪‬‬ ‫ﻞﹺ ﻜ ‪‬ﻦ ‪ ‬ﺪ ‪‬ﺍﺀُ‬ ‫ﺏ‬
‫ﺓ‪ ‬ﹺ‬ ‫‪‬ﺴ ‪‬ﺔ ‪ ‬ﻊ ﻼﹶ‬
‫ﻣ‬

‫ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺩ ‪‬ﺛﱠ ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺫﱠ ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺯ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺳ ‪‬ﻤ ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺷ ‪‬ﻘ ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺻ ‪‬ﺪ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﺿ ‪‬ﺮ ‪ ‬ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﻇﱠ ﻭ ‪‬ﺍ ‪‬ﻃﱠﺎ ﺍﹶﺻ ‪‬ﻠ ﺗ‪‬ﺘ‪‬ﺮ‪‬ﺱ‪,‬‬
‫‪:‬‬ ‫ﻕ‪  ,‬ﻉ‪  ,‬ﻬ ‪‬ﺮ‪  ,‬ﻫ ‪‬ﺮ‪  .‬ﹸﻬ ‪‬ﺎ‬ ‫ﺮ‪  ,‬ﻛﱠﺮ‪  ,‬ﺟ ‪‬ﺮ‪  ,‬ﻊ‪  ,‬ﱠﻖ‪ ,‬‬

‫ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺬﹶﻛﱠﺮ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺰ ‪‬ﺟ ‪‬ﺮ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺴ ‪‬ﻤ ‪‬ﻊ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺸ ‪ ‬ﱠﻘﻖ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺼ ‪‬ﺪ ‪‬ﻕ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﻀ ‪‬ﺮ ‪‬ﻉ‪  ,‬ﻭ ‪‬‬
‫ﺗ ‪‬ﻈﹶﻬ ‪‬ﺮ‪  ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﻄﹶﺎﻫ ‪‬ﺮ‪  .‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺜﹶﺎﻗﹶﻞﹶ‪ ,‬ﻭ ‪‬ﺗ ‪‬ﺪ ‪‬ﺛﱠﺮ‪ ,‬‬

‫‪Terjemah :‬‬

‫‪Ketika ada kalimat yang mengikuti wazan‬‬ ‫‪, yang mana fa’ fi’ilnya berupa‬ﺗﻔﺎﻋﻞ‬ ‫‪huruf‬‬ ‫ﺩ ‪,‬ﺙ ‪,‬ﺕ‪,‬‬
‫ﻁ‬, ‫ﻅ‬ ,, ‫ﺹ‬ ,‫ﺯ‬, ‫ ﺱ‬,‫ ﺫ‬, maka ta fi’il tersebut boleh diganti dengan huruf yang
‫ﺽ‬, ‫ﺵ‬
mendekati dalam makhrojnya, yaitu setelah menjadikan huruf pertama yang berdekatan tadi

seperti huruf yang kedua agar sejenis dengan mengidghomkannya kepada huruf yang kedua,

serta mendatangkan hamzah wasol untuk mengawali huruf mati. Seperti contoh :

 ‫ﺿ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﻕ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺻ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺷﱠ ﻘﻖ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬,‫ﻤﻊ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬,‫ﺮ‬ ‫ﺯﺟ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺍﺫﱠ ﱠﻛﺮ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﱠﺛﺮ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﻭﺍ‬ ,‫ﱠﺛﺎﻗﹶﻞﹶ‬ ‫ﻭﺍ‬
 ,‫ﺮﺱ‬  ‫ﺍﺗ‬  ‫ﺮ‬ ‫ﻃﱠﺎﻫ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺮ‬ ‫ﻇﱠﻬ‬ ‫ﺍ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﻉ‬ ‫ﺮ‬

aslinya

,‫ﺮ‬ ‫ﻈﹶﻬ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﻉ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﻕ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺼ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺮ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺬﹶﻛﱠﺮ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﺛﱠﺮ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬,‫ﺜﹶﺎﻗﹶﻞﹶ‬ ‫ﺗ‬ ‫ﻭ‬
 ,‫ﺸﱠﻘﻖ‬  ‫ﺮ‬ ‫ﻄﹶﺎﻫ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬  ,‫ﺱ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺘ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﺗ‬ ‫ ﻭ‬ ,‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺴ‬ ‫ﺗ‬
KAIDAH I’LAL

No Pengertian Contoh

‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬hidup sebelumnya fathah:  ‫ﻊ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺑ‬  ‫ﺑﺎﹶﻉ‬ , ‫ﻝﹶ‬ ‫ﻗﹶﺎﻝﹶ ﻗﹶﻮ‬
1
diganti alif

‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬hidup sebelumnya huruf shohih ‫ﻝﹸ‬ ‫ﻘﹾﻮ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻝﹸ‬ ‫ﻘﹸﻮ‬ ‫ﻳ‬ ,  ‫ﻴﹺﻊ‬ ‫ﺒ‬ ‫ ﻳ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﺒﹺﻴ‬ ‫ﻳ‬
2
yang sukun: dipindah harokatnya

‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬sukun (karena harokatnya ‫ﻳ‬  ‫ﻑ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻳ‬  ‫ﻑ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻳ‬
3
dipindah) terletak setelah fathah:  ‫ﺎﻑ‬ ‫ﺨ‬ ‫ﻑ‬
diganti alif

‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬setelah alif tambahan: diganti ‫ﻗﹶﺎﻭﹺﻝﹲ‬ ‫ﻞﹲ‬ ‫ﻗﹶﺎﺋ‬ ,  ‫ﺎﻱ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬ ٌ‫ﺎﺀ‬ ‫ﺑﹺﻨ‬
4
hamzah

‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬beriringan, yang pertama  ‫ﻱ‬ ‫ﻮ‬ ‫ ﺷ‬‫ﻲ‬‫ﺷ‬


5
sukun: wawu diganti ya’

6 ‫ ﻭ‬setelah kasroh: diganti ya’  ‫ﺎﺩ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻣ‬
‫ﺩ‬
7 ‫ ﻱ‬setelah dlomah: diganti wawu  ‫ﺴِﺮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻳ‬  ‫ﺳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻳ‬
‫ﺮ‬
‫ ﻭ‬/ ‫ ﻱ‬berharokat dhumah atau ‫ﻳ‬  ‫ﻲ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ ﻳ‬,  ‫ﻭ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﻳ‬
8
kasroh (pada akhir kata): disukun  ‫ﻲ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬
5
M odul N ahwu S
horof

Untuk menyelamatkan wawu, maka


9  ‫ﻮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻥﹶ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻥﹶ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻳ‬
kasroh sebelumnya diganti dhumah
‫ﻥﹶ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻥﹶ ﻳ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻥﹶ ﻳ‬
Untuk menyelamatkan ya’ (supaya ya’
 ‫ﻦ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﺗ‬  ‫ﻦ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﺗ‬  ‫ﻦ‬ ‫ﻭﹺﻳ‬ ‫ﺰ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﺗ‬
10 tidak diganti wawu) maka dhumah

sebelumnya digani kasroh  ‫ﻦ‬ ‫ﺰﹺﻳ‬ ‫ﻐ‬ ‫ ﺗ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺰﹺﻳ‬ ‫ﻐ‬ ‫ﺗ‬

‫ ﻭ‬sukun antara fathah dan kasroh: ‫ﺪ‬‫ﻋ‬‫ﻮ‬‫ﻳ‬ ‫ﺪ‬‫ﻌ‬‫ﻳ‬


11
wawu dibuang

Hamzah washolnya fi’il amar dibuang


12  ‫ﻦ‬ ‫ﺍﹸﺻ‬ ‫ﻥﹾ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺍﹸﺻ‬ ‫ﻥﹾ‬ ‫ﻮ‬ ‫ ﺍﹸﺻ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺻ‬
jika huruf setelahnya hidup
 ‫ﻦ‬ ‫ﺻ‬
Dua huruf yang sama diidghomkan
13 ‫ﺩ‬‫ﺪ‬‫ﻣ‬ ‫ﺪ‬‫ﻣ‬
Bertemunya dua sukun dihindari
 ‫ ﺍﹸﻣ‬ ‫ﺩ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﹸﻣ‬  ‫ﺩ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﹸﻣ‬  ‫ﺩ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺍﹸﻣ‬  ‫ﺪ‬ ‫ﻣ‬
14 dengan membuang salah satunya atau

memberinya harokat  ‫ﺪ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺪ‬


Alif setelah dhumah diganti wawu
 ‫ﻋ‬ ‫ﻔﹸﻮ‬ ‫ ﺗ‬.‫ﻞﹶ‬ ‫ﻔﹶﺎﻋ‬ ‫ﺗ‬dari majhul ‫ﻞﹶ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻔﹸﻮ‬ ‫ﺗ‬
15
‫ﻞﹶ‬

‫ﻞﹶ‬ ‫ﻔﹸﺎﻋ‬ ‫ﺗ‬


Dua hamzah bertemu, yang kedua
‫ﺍ‬ ‫ﺎﻥﹲ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻳ‬ ‫ ﺍ‬,  ‫ﻦ‬ ‫ﺃﹶﺃﹾﻣ‬  ‫ﻦ‬ ‫ﺃﻣ‬
16 mati, diganti dengan huruf ilat yang

sesuai dengan harokat sebelumnya ‫ﺎﻥﹲ‬ ‫ﺋﹾﻤ‬

www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com
Sumber: PROGRAM PEMULA MEMBACA KITAB KUNING ‫ ﺻﺮﻓﻴﺔ‬Metode Praktis Memahami
Shorof dan I’lal. KH. Taufiqul Hakim.

: Asalnya

: : Maka

‫ ﻭﺍﷲ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺗ‬

‫ﺍﻋﻠﻢ ﺑﺎﻟﺼﻮﺍﺏ‬
Nama Alamat
: Ahmad Maslakhudin

: Semarang

Email : udin87asror@yahoo.co.id

Fb : www.facebook.com/maslakhudin

Twitter : www.twitter.com/maslakhudin

Blog : www.masla87.wordpress.com dan www.ahmadmaslakhudin.blogspot.com

Pendidikan formal:

a) RA Al Iman 1994
b) MI Al Iman 2000
c) MTs Al Asror 2003
d) MA Al Asror 2006
e) Universitas Negeri Semarang (UNNES) : 2006-Sekarang

Pendidikan non formal

a) Pondok Pesantren As Salafy Al Asror, Patemon, Semarang


: 2003-sekarang
b) Madrasah Diniyah Salafiyah Al Asror, Patemon, Semarang
: 2003-2009

Anda mungkin juga menyukai