1.

0 PENGENALAN

Paradigma utama Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) adalah pertumbuhan yang

mampan. Laporan Suruhanjaya Bruntland 1987 menggambarkan idea pembangunan lestari
sebagai "pembangunan yang memenuhi keperluan masa kini tanpa mengorbankan kemampuan
generasi masa depan untuk memenuhi keperluan mereka sendiri.".

Selain itu, apakah ‘sustainability’? ‘Sustainable’ adalah kata sifat untuk sesuatu yang
dapat dipertahankan, iaitu sesuatu yang "ditanggung" dan "mampu pada tahap tertentu untuk
diteruskan". Pada akhirnya, ‘sustainability’ mungkin dapat dilihat sebagai kaedah dengan
mana-mana sesuatu pada tahap tertentu dipertahankan.

Walaupun begitu, realiti pada hari ini, disebabkan oleh pelbagai masalah persekitaran
dan sosial yang dihadapi masyarakat di seluruh dunia, ‘sustainability’ telah digunakan dengan
cara tertentu. Oleh itu, untuk mengekalkan keseimbangan ekologi yang tidak akan
menyebabkan kualiti hidup masyarakat moden merosot, ‘sustainability’ secara amnya
digambarkan sebagai proses dan tingkah laku di mana umat manusia mencegah kemerosotan
sumber semula jadi yang terjadi akibat perbuatan tidak bertanggungjawab mereka.

Oleh itu, istilah 'kelestarian' telah digunakan secara meluas untuk menggambarkan
perubahan di bidang termasuk eksploitasi sumber semula jadi yang berlebihan, operasi
pembuatan (penggunaan tenaga dan produk sampingan yang mencemarkan), penggunaan, cara
pelaburan, gaya hidup warganegara, tingkah laku cara pembelian pelanggan, inovasi teknikal
atau pembaharuan institusi perniagaan dan umum. Berdasarkan kajian sains, ekosistem tidak
akan selalu terjamin dan terus berfungsi dan mewujudkan keadaan yang membolehkan kualiti
hidup masyarakat perindustrian hari ini tidak berkurang, selagi suatu aktiviti sedikit, kurang
atau tidak merosakkan persekitaran semula jadi, seseorang selalu dianggap berkekalan.

Kelestarian dipertahankan oleh Daniel Christian Wahl, pengarang ‘Designing

Regenerative Cultures’, yang merujuk kepada menjaga pola kesihatan, ketahanan, dan
kemampuan menyesuaikan diri yang menjaga planet ini dalam keadaan di mana kehidupan
secara keseluruhan dapat berkembang maju. Selain itu, cara masyarakat moden juga diatur
untuk tidak boleh dilakukan agar hal ini menjadi nyata dalam jangka panjang, tetapi dirancang
semula menggunakan perspektif regeneratif.

1
 Terdapat tiga asas kelestarian iaitu ekonomi, budaya, dan persekitaran. Idea-idea ini
sering digunakan secara berkala sebagai keuntungan, individu dan bumi. John Elkington,
pengarang Cannibals with Forks dan pengasas bersama Sustainabilty and Volans, sebuah
syarikat perunding yang mampan (sebuah badan pemikir untuk membantu menyelesaikan
masalah dunia yang bengkok), adalah salah satu individu pertama yang menggunakan ketiga-
tiga konsep ini. Dia berpendapat bahawa perniagaan harus mulai menerima ketiga-tiga konsep
ini sehingga mereka dapat berjaya dalam jangka panjang. Buku baru Elkington (2020) Greens
Swans: Regenerative Capitalism, juga dikenali sebagai pengasas kelestarian, menerangkan
dengan tepat keperluan untuk merancang semula syarikat dan ekonomi, dan faedah dan cabaran
yang tidak mungkin dibawa oleh reformasi dalam jangka pendek.

Pada masa yang sama, pengguna dan warganegara yang kecewa dengan kerugian
jangka panjang yang disebabkan oleh fokus pandangan korporat pada keuntungan jangka
pendek (baik pada pengagihan kekayaan dan juga persekitaran) telah menjadikan kelestarian
menjadi konsep arus perdana yang mampu merosakkan reputasi dan keuntungan syarikat
sekiranya tidak ditangani. Kelestarian sering disebut hari ini sehubungan dengan perubahan
iklim, yang, seperti yang kita ketahui, mengancam kehidupan kerana ia terutama disebabkan
oleh amalan industri. Itulah salah satu petunjuk mengapa sekarang ini banyak syarikat
mempunyai strategi tanggungjawab korporat (CSR).

Visi 2030 untuk Pembangunan Lestari, yang merangkumi 17 Matlamat Pembangunan

Lestari (SDGs), diadaptasi oleh Perhimpunan Agung pada bulan September 2015. Berdasarkan
konsep ‘leaving no one behind’, agenda semasa menyoroti pendekatan holistik untuk mencapai
pertumbuhan yang mapan untuk semua orang. Berikut adalah 17 Matlamat Pembangunan
Lestari (SDG):

MATLAMAT 1: Tiada Kemiskinan

MATLAMAT 2: Sifar Kelaparan
MATLAMAT 3: Kesihatan dan Kesejahteraan yang baik
MATLAMAT 4: Pendidikan Berkualiti
MATLAMAT 5: Kesaksamaan Jantina
MATLAMAT 6: Air dan Sanitasi yang Bersih
MATLAMAT 7: Tenaga yang Mampu Milik dan Bersih
MATLAMAT 8: Pekerjaan yang Baik dan Pertumbuhan Ekonomi
MATLAMAT 9: Industri, Inovasi dan Infrastruktur
MATLAMAT 10: Mengurangkan Ketaksamaan

2
 MATLAMAT 11: Bandar dan Komuniti yang Lestari
MATLAMAT 12: Penggunaan dan Pengeluaran yang Bertanggungjawab
MATLAMAT 13: Tindakan Iklim
MATLAMAT 14: Kehidupan Di Bawah Air
MATLAMAT 15: Kehidupan di Darat
MATLAMAT 16: Institusi Keadilan dan Kedamaian
MATLAMAT 17: Perkongsian untuk Mencapai Matlamat

Jadi, apakah hubungan antara industri pembinaan dan SDG? Industri pembinaan
sebenarnya memainkan peranan yang sangat besar dalan melestarikan bandar dan komuniti di
atas muka bumi ini. Ini telah dilaporkan secara popular bahawa peningkatan populasi dan
pertumbuhan ekonomi mencabar sumber daya alam yang terhad di bumi untuk habis secara
beransur-ansur. Pembinaan, penyelenggaraan dan penggunaan bangunan dan infrastruktur di
seluruh dunia semuanya melibatkan pengekstrakan dan penggunaan sumber daya alam yang
wujud, yang disebabkan oleh pelepasan CO2 yang dihasilkan yang dipancarkan ke alam
sekitar, memberikan sumbangan besar terhadap perubahan iklim. Jejak karbon yang luas dari
persekitaran binaan ini hanya akan meningkat dengan ramalan pertumbuhan penduduk yang
pesat berlaku pada tahun 2050.

Dengan melihat semua ini, sangat penting bagi kita untuk memastikan bahawa sumber
semula jadi planet kita yang ada digunakan dengan cara yang lestari namun paling penting
dalam industri persekitaran binaan untuk mewujudkan pertumbuhan yang mampan.
Pembangunan yang memenuhi keperluan masa kini, tanpa menjejaskan keupayaan generasi
masa depan untuk memenuhi keperluan mereka sendiri, adalah pembangunan yang mampan.
Kita akan melihat dengan lebih dekat isu-isu utama yang berkaitan dengan pertumbuhan lestari
di persekitaran binaan, serta menyoroti cara-cara di mana pendekatan yang lebih lestari dapat
diambil terhadap isu-isu ini oleh industri pembinaan.

Reka bentuk, penyelenggaraan dan penggunaan bangunan dan struktur di seluruh dunia
menggunakan semua sumber. Tenaga digunakan dalam industri pembinaan apabila: bahan
mentah diekstraksi, bahan diproses dalam proses pengeluaran, bahan diangkut, bangunan dan
struktur dibina, bangunan dan struktur digunakan dan dikuasakan, bangunan dan struktur
terpelihara, dan bangunan dan struktur dirobohkan.

3
Industri bangunan perlu mempunyai pendekatan tenaga yang lebih lestari untuk menyumbang
kepada objektif persekitaran pembangunan lestari di persekitaran tapak binaan. Hal ni dapat
dicapai dengan mengurangkan penggunaan tenaga, menjadi lebih cekap tenaga dan
menggunakan teknologi tenaga boleh diperbaharui alternatif untuk menghasilkan tenaga yang
boleh diperbaharui. Industri pembinaan harus menyasarkan dengan lebih tepat tentang
penghasilan pelbagai reka bentuk projek yang cekap tenaga, dengan mengambil kira fungsi
bangunan/struktur dan berapa banyak tenaga yang diperlukan untuk menggerakkan
bangunan/struktur. Selain itu, kaedah yang boleh menjadikan bangunan semasa lebih cekap
tenaga hendaklah dicari di samping mengurangkan pengangkutan yang tidak perlu dengan
menggunakan tenaga/bahan dari sumber tempatan. Tambahan juga, kadar kitar semula,
penjimatan sumber yang digunakan untuk mengangkut dan membuang sampah, menghasilkan
bahan asli adalah digalakkan untuk ditingkatkan agar dapat mencapai matlamat ke sebelas iaitu
Bandar dan Komuniti Lestari. Penggunaan teknologi tenaga hijau di bangunan baru dan sedia
ada juga diperlukan untuk memastikan penjanaan tenaga maksimum, dengan mengambil kira
lokasi geografi dan kedudukan bangunan.

Untuk menyumbang kepada objektif persekitaran pembangunan lestari di industri

binaan dengan sekitar 50 peratus dari semua sumber global digunakan dalam pembinaan,
sangat penting bagi industri pembinaan untuk memiliki pendekatan yang berkelanjutan
terhadap pilihan dan penggunaan bahan. Industri bangunan juga harus mengambil kira ketika
menilai semula cara bahan digunakan dalam pembinaan seperti bagaimana bahan dapat dikitar
semula untuk mengelakkan bahan buangan dan mungkinkah lebih banyak bahan semula jadi
dimasukkan ke dalam reka bentuk dan pembinaan. Contoh-contoh aspek ini perlu diambil kira
supaya tiada bahan yang dibazirkan begitu sahaja. Dengan pelaksanaan idea ini, kos pembinaan
dapat dikurangkan dan bumi kita juga selamat.

Pengurusan sisa lestari bermaksud penggunaan sumber bahan yang berkesan untuk
meminimumkan kuantiti sampah yang kita hasilkan dan, di mana sampah dihasilkan dapat
ditangani dengan cara yang menyumbang secara berkesan kepada objektif ekonomi, sosial dan
persekitaran pembangunan lestari. Hal ini adalah sangat penting bagi ndustri pembinaan untuk
mengambil langkah-langkah yang diperlukan untuk mengurangkan jumlah sampah yang
dihasilkan terlebih dahulu dan untuk memastikan pengurusan lestari sisa yang dihasilkan agar
dapat menyumbang kepada objektif persekitaran pembangunan lestari di persekitaran binaan.
Untuk mengurangkan tahap sampah yang dihasilkan, industri pembinaan hendaklah
memastikan semua kakitangan menyedari tanggungjawab mereka terhadap alam sekitar di

4
tempat seperti mengurangkan sampah jika boleh dan meningkatkan tahap kitar semula. Selain
itu, reka bentuk pengurusan di tapak bina dan projek binaan itu sendiri diperlukan untuk
mengurangkan penjanaan sisa, reka bentuk yang memastikan peluang penggunaan di masa
akan datang dan kitar semula sumber/bahan yang optimum.

5
2.0 JENIS KESAN PERSEKITARAN DARIPADA AKTIVITI PEMBINAAN
TERHADAP KAWASAN SEKITAR

Pencemaran adalah merupakan kemasukan bahan pencemar seperti

bahan kimia, hingar, haba, cahaya dan tenaga di alam sekitar yang mengakibatkan kesan
memusnahkan sehingga membahayakan kesihatan manusia, mengancam sumber alam
dan ekosistem serta mengganggu ameniti dan kepenggunaan alam sekitar.

Takrifan pencemaran yang lebih bermaklumat adalah menurut Akta Kualiti Alam
Sekitar (AKAS) (1974), yang menyatakan bahawa pencemaran ialah perubahan sama ada
secara langsung atau tidak langsung kepada sifat-sifat fizik, kimia, biologi atau aras sinaran
mana-mana bahagian alam sekeliling dengan melepaskan, mengeluarkan atau meletakkan
buangan hingga menjejaskan kegunaan-kegunaan berfaedah yang menimbulkan sesuatu
keadaan yang mungkin berbahaya kepada kesihatan, keselamatan atau kebajikan awam
manusia atau organisma-organisma lain,iaitu tumbuhan dan haiwan.

Terdapat beberapa bentuk pencemaran yang mengancam bumi antaranya pencemaran

udara iaitu pembebasan bahan kimia berbahaya atau benda asing lain yang masuk ke
dalam atmosfera. Contoh-contoh bahan pencemar termasuk karbon monoksida, sulfur
dioksida, klorofluorokarbon (CFC), nitrogen dioksida yang dikeluarkan oleh kenderaan dan
kilang industri. Selain itu, pencemaran air adalah seperti kebocoran dan pembuangan bahan
kimia ke dalam sumber air atau fenomena eutropikasi, hingga mengubah kandungan, keadaan
dan warnanya sama ada dari segi biologi, kimia atau fizik. Pencemaran tanah juga
mendatangkan kesan kepada alam sekitar iaitu peresapan bahan kimia bahaya seperti logam
berat, hidrokarbon dan racun serangga ke dalam tanih, sehingga terjadinya pertukaran warna,
kesuburan dan hakisan.

Seterusnya, pencemaran radioaktif iaitu pelepasan bahan radioaktif ke dalam alam

sekeliling. Pencemaran bunyi turut memberi kesan yang disebabkan hingar jalan raya, pesawat
dan industri, biasanya melebihi 80 dB. Selain daripada itu, pencemaran bau bermaksud satu
perbuatan yang boleh mencemarkan alam sekeliling dengan bau yang tidak disenangi sehingga
memberikan kesan negatif kepada haiwan dan manusia. Pencemaran cahaya pula yang
disebabkan penyinaran (iluminasi) lebihan, lazimnya di bandar besar. Akhir sekali adalah
pencemaran visual iaitu pemusnahan alam fizikal dan penghakisan keindahan alam. Ia
termasuk sampah terbiar dan kertas-kertas papan iklan dan sebagainya.

6
 Antara kesan pencemaran yang telah dapat di kesan daripada aktiviti pembinaan yang
dijalankan ditapak pembinaan terhadap persekitarannya adalah pertama sekali kesan daripada
pencemaran bunyi (atau bunyi persekitaran) iaitu merupakan penghasilan bunyi yang kuat dan
bising daripada mesin atau peralatan yang digunakan ditapak pembinaan atau kawasan
pembinaan yang boleh mengganggu aktiviti atau keseimbangan kehidupan lain. Pencemaran
bunyi juga boleh berlaku daripada bangunan kilang dan ia boleh menyebabkan pencemaran
bunyi dalam kawasan perumahan. Punca yang lain bagi pencemaran bunyi di kawasan
pembinaan adalah alatan elektrik, dengungan lampu, sistem hiburan audio dan suara yang
bising.

Kesan bunyi adalah berkait dengan kesihatan dan tingkah-laku secara semulajadi.
Bunyi yang tidak diingini ini mampu merosakkan kesihatan secara fisiologi dan juga secara
psikologi. Pencemaran bunyi mampu menyebabkan seseorang itu rimas dan mempunyai
gangguan seperti sikap yang agresif, hipertensi, tahap tekanan tinggi, kehilangan pendengaran,
gangguan tidur, dan kesan buruk yang lain. Seterusnya, tekanan dan hipertensi adalah punca
utama masalah kesihatan, di mana telinga berdengung atau 'tinitus' yang boleh menyebabkan
seseorang mengalami masalah daya ingatan, tekanan teruk dan serangan panik yang tidak dapat
diduga. Pendedahan yang kronik kepada bunyi yang bising mungkin dapat menyebabkan
kehilangan pendengaran kekal. Pencemaran bunyi juga merupakan punca gangguan kepada
orang ramai. Kajian pada tahun 2005 oleh penyelidik dari Sepanyol telah mendapati bahawa
penghuni di sekitar kawasan bandar sanggup untuk membayar sekitar empat Euro pada setiap
desibel dalam tempoh setahun bagi mengurangkan bunyi.

Bunyi bising ini sangat mendatangkan gangguan kepada persekitaran kawasan

pembinaan tersebut. Bunyi bising yang berpunca daripada mesin atau peralatan yang
digunakan ditapak bina juga turut menganggu pekerja lain yang berada disitu. Kesan daripada
pencemaran itu, mungkin ada pekerja yang tidak dapat memberi fokus yang sepenuhnya
kepada tugasnya dan mungkin akan ada berlakunya kesilapan pada tugas yang dilakukan.
Pencemaran ini juga boleh membuatkan pekerja yang tidak menggunakan PPE mendapat
masalah pendengaran. Selain itu, kesan pencemaran bunyi ini boleh membuatkan gegendang
telingan seseorang itu rosak. Dan ia boleh terjadi kepada pekerja di tapak bina tersebut. Mereka
berpotensi besar untuk mendapat penyakit sebegini. Rajah 2.1 menunjukkan contoh kesan
pencemaran bunyi daripada aktiviti pembinaan yang memberi kesan kepada persekitarannya.

7
 Rajah 2.1: Kesan pencemaran bunyi daripada aktiviti pembinaan yang memberi
kesan kepada persekitarannya.

Seterusnya adalah pencemaran sampah yang memberi kesan kepada aktiviti

pembinaan. Sisa pepejal adalah antara pencemaran sampah yang sering berlaku. Sisa pepejal
boleh ditakrifkan sebagai hasil buangan daripada aktiviti sosioekonomi manusia yang memiliki
sifat kotor dan tidak dianggap berguna. Ia merupakan suatu bahan atau sumber yang tidak lagi
digunakan kerana sudah tiada nilai ekonomi sebelum ia melalui proses akhir. Pencemaran sisa
pepejal adalah antara masalah utama yang dihadapi oleh kebanyakan bandar di negara
membangun kerana kesukaran untuk menguruskannya.

Kesan pencemaran tersebut boleh menyebabkan longgokan dan sisa pepejal yang tidak
terurus di tapak pembinaan dan akan menghasilkan air lelehan. Air lelehan ini akan mengalir
ke sungai yang berhampiran khususnya melalui air bawah tanah sekiranya tapak bina kita itu
dikawasan yang berdekatan dengan sungai. Ia juga akan menghasilkan kesan toksik yang
akhirnya mengakibatkan kawasan hijau di sekeliling mati dan layu.

Pencemaran ini akan menyebabkan penyebaran penyakit dikawasan tapak bina kerana
longgokan sampah yang begitu banyak. Ssampah sarap yang tidak terurus menarik perhatian
vektor pembawa penyakit seperti haiwan dan serangga. Ia menjadi tempat atau kawasan
pembiakan serangga dan haiwan yang membawa penyakit seperti nyamuk aedes, tikus dan
lipas. Akibatnya, penyakit dan virus seperti denggi, leptospirosis, salmonella dan poliomyelitis
boleh tersebar dikawasan persekitaran tapak bina. Dan penyakit sebegini boleh menjangkit
kepada satu pekerja kepada pekerja yang lain dan akan menyebabkan pekerja ditapak bina
8
menjadi kurang kerana dijangkiti penyakit tersebut dan ia akan memberi kesan kepada kerja
yang dijalankan ditapak bina. Dan boleh jadi, projek pembinaan tersebut tersebut membuat
EOT akibat daripada pencemaran tersebut.

Pencemaran sampah ini juga boleh membahayakan kawasan persekitaran sekiranya

tidak dibuang ditempat yang betul. Ia boleh mengakibatkan kemalangan ditapak bina seperti
tersadung, terlanggar, terpijak dan sebagainya. Dan pencemaran sampah ini turut
mendatangkan bau yang tidak menyenangkan dan akan memberi kesan untuk berlakunya
pencemaran bau. Rajah 2.2 menunjukkan pencemaran sampah hasil daripada tapak pembinaan
akibat aktiviti pembinaan.

Rajah 2.2: Pencemaran sampah hasil daripada tapak pembinaan

akibat aktiviti pembinaan

Selain daripada itu, pencemaran udara juga salah satu kesan yang mengakibatkan
pencemaran daripada aktiviti pembinaan. Pencemaran udara merupakan satu keadaan yang
melibatkan pengenalan sebarang bahan kimia, jirim zarahan atau bahan biologi yang boleh
menyebabkan kemudaratan , ketidakselesaan kepada manusia atau organisma hidup lain serta
merosakkan alam sekitar yang berada dipersekitaran kawasan pembinaan. Contoh pencemaran

9
udara adalah seperti debu daripada simen, debu daripada kerja-kerja gerudi, kerja-kerja
pengorekan tanah dan sebagainya.

Pencemaran udara berpunca daripada debu-debu di tapak bina amat memberi kesan
kepada kawasan persekitarannya. Antara kesan pencemaran udara yang sering terjadi ditapak
bina adalah debu daripada simen dan bahan-bahan yang digunakan. Pencemaran udara ini
mungkin boleh memberi kesan terhadap kesihatan, keselamatan dan keselesaan kepada pekerja
dan orang yang berada dikawasan persekitarannya. Ditapak pembinaan mempunyai gas-gas
yang boleh memberi pencemaran udara yang memudaratkan kawasan sekeliling.

Kesan utama pencemaran udara kepada manusia adalah sistem pernafasan. Gas-gas
seperti karbon monoksida dan sebagainya akan meracuni sistem
pengangkutan oksigen dalam darah dan melambatkan tindak balas manusia. Kesan seterusnya
akan menyebabkan seseorang itu mengantuk, mempunyai penyakit lelah dan mengurangkan
fungsi paru-paru. Bahan tercemar seperti nitrogen oksida boleh menyebabkan edema dan
pendarahan pulmonari. Bahan tercemar seperti gas ozon boleh menimbulkan kerengsaan dan
akan menyebabkan inflamasi paru-paru dan ketidakupayaan untuk bergerak. Habuk, asap,
kabus, wap atau bahan-bahan lain juga menghalang penglihatan mata manusia.
Kajian Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) telah menyatakan sebanyak 3.3 juta manusia
mati setiap tahun disebabkan oleh pencemaran udara dan salah satu kawasan adalah ditapak
pembinaan. Ia adalah tiga kali lebih tinggi daripada jumlah kematian yang disebabkan oleh
kemalangan kenderaan.

Pencemaran udara ini juga akan memberi kesan kepada tumbuh-tumbuhan atau
landskap yang ada dikawasan persekitaran tapak pembinaan itu seperti mengalami kerosakan
nekrosis (keguguran daun), klorosis (pertukaran warna) dan pertumbuhan terbantut. Mungkin
ditapak bina telah merancang landskap yang menarik tetapi akibat daripada pencemaran udara,
tumbun-tumbuhan tersebut tidak lagi dapat digunakan dan perlu diganti dengan yang baru dan
lain atau terus perlu membuat perancangan baru.

Pencemaran ini juga boleh memberi kesan kepada kekotoran pada pakaian-pakaian
pekerja ditapak bina itu, pencemaran pada permukaan dinding bangunan yang telah dibina dan
sebagainya. Perkara ini berlaku akibat daripada pengenapan asap atau zarah halus.

Pencemaran udara akan menyebabkan berlakunya pemanasan global akibat daripada

penyusutan lapisan ozon yang melindungi bumi daripada sinaran terus cahaya matahari.
Pendedahan secara terus kepada cahaya matahari boleh menyebabkan kanser kulit dan ada

10
berkemungkinan yang pekerja ditapak pembinaan tersebut boleh terkesan akan penyakit
tersebut dan pencemaran udara ini. Di samping itu, pancaran matahari yang terik juga akan
menyebabkan berlakunya pencairan ais di bahagian kutub bumi.

Hujan asid juga boleh terjadi ditapak bina akibat daripada berlakunya penggabungan
gas sulfur dioksida dan nitrogen oksida dengan air hujan dan seterusnya menjadi asid
sulfurik dan asid nitrik. Asid ini akan terkumpul di dalam awan dan bergerak ke tempat-tempat
lain. Asid tersebut akan turun bersama-sama dengan hujan dan menimpa hidupan yang terdapat
di dunia termasuk dikawasan persekitaran tapak pembinaan. Kesannya, ia membunuh tumbuh-
tumbuhan, boleh menghakis pakaian, kertas dan bahan binaan bangunan. Selain itu, asid
tersebut juga meresap ke dalam tanah ditapak pembinaan dan menyebabkan kualiti tanah
berkurang serta tidak subur untuk menjalankan pembinaan. Rajah 2.3 menunjukkan kesan
persekitaran pencemaran udara disebabkan aktiviti pembinaan yang dijalankan.

Rajah 2.3: Kesan persekitaran pencemaran udara disebabkan aktiviti pembinaan iaitu kerja
tanah yang dijalankan

Dan akhir sekali adalah pencemaran air. Pencemaran air ialah perubahan yang berlaku
kepada air dari segi kandungan atau warna serta sifat-sifat kimia yang disebabkan oleh pelbagai
bahan pencemar dalam pelbagai bentuk seperti pepejal, cecair dan gas. Ia merujuk kepada
pencemaran jasad air (mis. tasik, sungai, lautan, akuifer dan air bawah tanah) biasanya akibat
daripada tapak pembinaan. Dalam banyak kes, pencemaran air disebabkan oleh pembuangan
air kumbahan kepada jasad air tanpa rawatan mencukupi. Pencemaran air boleh menyebabkan
kemusnahan ekosistem akuatik. Sebaliknya, ini boleh membawa kepada masalah kesihatan

11
ditapka bina, contohnya jika pekerja yang tinggal dikawasan tapak pembinaan dan
menggunakan air tersebut yang tercemar untuk minum atau mandi. Ia akan memberi kesan
buruk kepada pekerja tersebut. Mungkin boleh mengakibatkan sakit perut, gatal-gatal pada
kulit dan seumpamanya.

Kesannya boleh merosakkan bukan sahaja kepada spesies individu, tetapi juga kepada
komuniti biologi semula jadi. Sumber-sumber pencemaran air boleh dikumpulkan dalam
sumber-sumber titik, sumber-sumber bukan titik (meresap) dan pencemaran air bawah tanah.
Bahan pencemar yang membawa kepada pencemaran air termasuk spektrum bahan kimia,
patogen, dan perubahan fizikal yang meluas seperti suhu tinggi.

Pengukuran pencemaran air dijalankan dengan menganalisis sampel air dengan ujian
fizikal, kimia dan biologi. Kawalan pencemaran air boleh dicapai dengan rawatan air sisa yang
sesuai (ini termasuk rawatan air sisa kumbahan dan perindustrian), menyediakan perkhidmatan
sanitasi yang dikendalikan dengan selamat untuk orang yang tidak mempunyai akses, rawatan
air sisa pertanian, hakisan dan kawalan sedimen dari tapak pembinaan, dan mengawal air larian
bandar (air hujan).

Kesan pencemaran air, satunya adalah menjejaskan kehidupan persekitaran. Menurut

Ainon et al (2002), pencemaran air Malaysia pada tahun 2000 meningkat kerana penggunaan
bahan sisa domestik (46.1%), diikuti oleh sisa industri (43%), ternakan (7.5%) dan sisa industri
berdasarkan pertanian (3.4%) Hal ini kerana, ditapak pembinaan air sangat diperlukan dan
sekiranya tidak mendapat kualiti air yang bagus. Ia akan memberi kesan kepada pembinaan
yang ingin dijalankan. Pembuangan sisa pepejal disungai juga turut mendatangkan pencemaran
air. Tapak pembinaan tidak akan dapat mempunyai kualiti air yang bagus. Mungkin juga akan
ada masanya berlaku ketiadaan air ditapak pembinaan. Seandainya perkara sebegini berlaku,
ia akan memberi kesan kepada tempoh projek pembinaan tersebut dan pekerja tidak dapat
meneruskan kerja-kerja mereka ditapak pembinaan tersebut. Bukan itu sahaja, menurut Pajam
et al., (2017) pembangunan yang tidak terkawal, kesan kerja kawalan dan perlindungan akan
berlaku menjadikan Malaysia menghadapi masalah bekalan air bersih yang tidak mencukupi
bukan di tapak bina sahaja.

Keduanya menjejaskan kesihatan manusia iaitu kehidupan laut seperti ikan dan kerang
yang ada didalam air yang dimakan oleh manusia boleh mengakibatkan penyakit berjangkit.
Pengurusan pelupusan sampah yang buruk boleh menyebabkan masalah pencemaran, ini
disebabkan oleh penggunaan air yang banyak disebabkan oleh air buangan dari tempat
pembuangan sampah. Saliran dari tempat pembuangan sampah akan mengalir ke sungai

12
berdekatan, terutama melalui air bawah tanah secara langsung akan mengotori sungai (Mohd
Nizzam, 2004). Pembuangan sampah turut menyebabkan pembiakan dan memberi masalah
kepada air dan manusia kerana sumber makanan manusia terdiri daripada air. Kandungan nitrat
yang tinggi dan berlebihan di dalam air akan menyebabkan keracunan. Dan boleh mendapat
penyakit seperti taun, gatal-gatal (alahan) dan kuman kepada pekerja yang mencari makanan
mereka daripada air sungai atau laut yang berada dipersekitaran kawasan pembinaan mereka.
Rajah 2.4 menunjukkan pencemaran air yang disebabkan aktiviti pembinaan dilakukan ditapak
pembinaan.

Rajah 2.4: menunjukkan pencemaran air yang disebabkan aktiviti pembinaan

dilakukan ditapak pembinaan.

13
3.0 TINDAKAN PENGURANGKAN KESAN PERSEKITARAN DARI AKTIVITI
PEMBINAAN

Pembinaan bukan merupakan industri yang mesra alam dan banyak penyelidikan
mengaitkannya dengan gangguan dan pencemaran alam sekitar. Pembinaan adalah salah satu
penyumbang utama kepada kesan persekitaran yang membawa risiko pencemaran, biasanya
diklasifikasikan sebagai pencemaran udara, pencemaran sampah, pencemaran bunyi, dan
pencemaran air. Aktiviti dalam pembinaan adalah kompleks, sangat tersebar, dan memerlukan
sumber. Industri ini menyumbang kepada kehilangan aset semula jadi yang penting dan
memberikan kesan dan tekanan yang teruk terhadap alam sekitar. Kegiatan dan amalan
pembinaan yang gagal mengawal risiko terhadap alam sekitar dapat menyebabkan kerosakan
pada sungai, tasik, ekosistem sensitif, dan kehidupan akuatik, termasuk menyebabkan kematian
hidupan laut. Mereka juga dapat mengganggu habitat hidupan liar dan mengakibatkan
pencemaran tanah dan air bawah tanah (Sanvicens dan Baldwin 1996). Risiko terhadap alam
sekitar sangat tinggi ketika pekerjaan dilakukan di dataran tinggi, lereng curam, dan di kawasan
pesisir, sungai, dan tasik.

Di Malaysia, industri pembinaan belum mencapai kesinambungan penuh, dan

persekitaran sering diubah tanpa diselesaikan, sementara risiko tidak dapat ditangani dengan
baik. Contoh yang nyata adalah di Pulau Pinang, kecenderungan untuk menetapkan semula
lokasi optimum atau zon sensitif seperti tempat pendaratan ikan untuk perkembangan kelas
atas. Mengingat kemungkinan akibatnya, pemilihan lokasi perlu dilakukan dengan lebih teliti,
termasuk usaha yang harus dilakukan untuk menjimatkan tenaga melalui pembinaan bangunan
hijau. Bangunan hijau dirancang khusus untuk menyebabkan risiko yang lebih rendah terhadap
kesihatan manusia dan alam sekitar melalui penggunaan tenaga, air, dan sumber lain yang
cekap dengan pengurangan sisa pencemaran dan kesan persekitaran secara bersamaan.

Menurut Tam et al. (2004), pembinaan lestari memerlukan industri pembinaan

tempatan untuk berdaya maju, berkebolehan, dan waspada terhadap keperluan pembinaan
lestari dalam semua aktivitinya. Input daripada mereka yang dapat membuat perubahan dalam
industri, seperti pemaju, kontraktor, arkitek, perancang, dan lain-lain mesti diberikan secara
kohesif dan rela (Gangolells et al. 2011; Christini et al. 2004).

14
 Perkara pertama yang perlu dilakukan oleh organisasi dalam pembinaan adalah
menentukan risiko persekitaran yang harus mereka atasi. Risiko persekitaran adalah risiko yang
berkaitan secara langsung dan tidak langsung dengan aktiviti pembinaan (Põder 2006). Ini
boleh berlaku semasa pembinaan, semasa operasi, atau pada akhir operasi, serta dalam keadaan
tidak normal atau kecemasan seperti ketika hujan lebat atau tanah runtuh. Oleh itu, risiko
persekitaran ini harus dipertimbangkan pada setiap tahap pelaksanaan projek, dari permulaan
hingga selesai (Hickie dan Wade 1997). Sebuah projek boleh menimbulkan sejumlah risiko
persekitaran yang berkaitan dengan aktiviti pelbagai organisasi yang terlibat dalam pembinaan.
Sebilangan risiko akan langsung berada dalam kawalan organisasi (misalnya, risiko langsung
seperti pelepasan udara dan pelepasan air) dan beberapa risiko hanya boleh dipengaruhi secara
tidak langsung (contohnya, aktiviti pembekal bahan mentah) (2005).

3.1 Tindakan Yang Perlu Diambil Dalam Usaha Mengurangkan Kesan Persekitaran

Pihak yang terlibat dalam usaha mengurangkan kesan persekitaran daripada aktiviti pembinaan
ini adalah pihak pengurusan tapak pembinaan. Oleh itu, pengurusan tapak pembinaan perlulah
mengambil langkah kawalan bagi pengurangan kesan ini supaya tidak memberi impak yang
buruk terhadap manusia, bumi dan persekitaran tapak bina pada masa akan datang. Jadual 3.1
menunjukkan antara langkah kawalan yang perlu dititikberatkan adalah seperti berikut:

Jadual 3. 1: Tindakan Dan Langkah Kawalan Pengurangan Kesan Persekitaran

Bil Jenis Kesan Tindakan Langkah Kawalan
Persekitaran

1. Pencemaran 1. Dapatkan nilai kemungkinan 1. Enjin pembakaran dalaman sebaiknya

Bunyi pelepasan kebisingan dari
peralatan yang akan
digunakan sebelum
memulakan kerja
2. Merancang pilihan tempat
atau lokasi di mana peralatan
paling kuat diletakkan;
penjana, pemampat, dan lain-
lain
3. Perancangan aktiviti
pembinaan dengan teliti
diganti dengan alat elektrik
2. Peralatan berkekuatan tinggi harus
terhad, sehingga komponen pembinaan
utama mungkin dihasilkan di luar dan
disesuaikan di tempatnya, sehingga
memerlukan alat elektrik yang lebih
kecil
3. Pelepasan harus dikurangkan melalui
bahan pengasingan bunyi

15
 4. Menyusun tapak pembinaan
supaya kilang, peralatan dan
kenderaan dapat melakukan
pusingan
2. Pencemaran 1. Koordinasi antara pereka dan
Sampah syarikat pembinaan harus
diperhatikan dalam definisi
bahan dan produk pembinaan
2. Menggalakkan komunikasi
yang mencukupi antara
pemilik, pereka projek dan
kontraktor. Kekurangan
komunikasi sering menjadi
penyebab pembongkaran
sebahagian dan penyingkiran
bahan terpakai, menyumbang
16
4. Konkrit siap pakai harus disukai, jika
tidak konkrit, pengadun mestilah
elektrik
5. Kren harus diganti dengan lif elektrik
6. Lakukan penyelenggaraan pada mesin
supaya tidak mengeluarkan bunyi yang
kuat.
7. Walkie-talkie lebih sesuai digunakan
daripada menjerit ketika
berkomunikasi dengan operator kren
8. Masa operasi untuk peralatan yang
bising harus diminimumkan
9. Gandakan peralatan bising sekiranya
ada ruang yang tersedia (lebih banyak
bising tetapi kurang masa pelepasan)
10. Arahkan pekerja untuk mengelakkan
penggunaan jentera dengan kekuatan
penuh jika tidak diperlukan
11. Aktiviti pembinaan yang menjana
bunyi bising perlu dilakukan pada
waktu siang sahaja untuk mengekalkan
ketenteraman waktu malam.
1. Melindungi bahan dari kerosakan.
Simpan di kawasan terlindung jika
terkena hujan atau cahaya matahari.
Bahan yang boleh dihancurkan oleh
lumpur atau habuk mesti disimpan
2. jauh dari kawasan lalu lintas
3. Pemilihan sampah (Couto 2002),
sisa mesti disimpan dalam bekas yang
terpisah, menurut asal bahan; kayu,
logam, bungkusan, agregat dan lain-
lain
 kepada pengeluaran sisa yang 4. Setiap bekas mesti menunjukkan
tidak diperlukan dengan jelas jenis sampah yang
3. Sebelum memulakan kerja dimaksudkan
pembinaan, menilai bahan 5. Menyimpan di kawasan selamat
yang diperlukan dan menggunakan bekas berlabel yang
berusaha untuk cari dan mencukupi untuk bahan buangan
dapatkan bahan terpakai 6. Mengelakkan pencampuran sisa tidak
terlebih dahulu selamat, seperti penapis minyak, bateri,
4. Ketibaan bahan dan produk cat dan pelarut
harus dirancang, sesuai 7. Pengasingan sampah mesti
dengan tempat yang tersedia memaksimumkan penggunaan semula
di lokasi dan ke aliran dan kitar semula
pengeluaran, untuk
mengelakkan stok berlebihan
dan kemungkinan
kemerosotan barang dan
bungkusan
5. Stok pasir, kerikil, tanah dan
bahan lain yang serupa harus
ditempatkan di tempat yang
sesuai supaya tidak tumpah
ke jalan yang berdekatan
6. Tumpahan bahan-bahan yang
tidak disengajakan harus
dibuang sebelum selesai hari
bekerja
7. Syarat pembungkusan harus
dibincangkan dengan
pembekal untuk
mengurangkan bilangan
bungkusan dan jumlah bahan
pembungkusan, terutama
yang tidak mungkin

17
 digunakan semula atau sukar
untuk mengitar semula sisa
8. Pilih produk yang
mengeluarkan jumlah sisa
yang paling sedikit atau,
sekurang-kurangnya sisa
yang kurang toksik.
3. Pencemaran 1. Bahan binaan seperti simen, 1. Kesemua bahan mentah yang disimpan
Udara pasir dan agregat tidak dan diangkut perlu ditutup dengan
disimpan dengan sewajarnya. sebaiknya untuk mengelakkan
2. Peningkatan aras pepejal tumpahan dan diterbangkan angin.
terampai (TSP) akibat 2. Penyediaan “wash trough”.
daripada tumpahan atau pun 3. Pembasahan dan pembersihan
debu terbang terjana dari jalanraya yang terlibat secara kerap.
bahan mentah yang tidak 4. Penyelenggaraan kenderaan dan mesin-
ditutup akan memberi kesan mesin secara berkala dan mematuhi
ke atas nilai estetik dan halaju yang ditetapkan boleh
kesihatan awam. mengurangkan pengeluaran gas ekzos,
3. Meratakan tanah dan debu serta bunyi bising dan gegaran
penggunaan jentera berat yang berlebihan.
untuk pemadatan bahan isian
semasa aktiviti-aktiviti kerja
tanah dan pembinaan akan
menimbulkan pencemaran
debu.
4. Keadaan berjerebu boleh
terjadi akibat dari pergerkan
lalu lintas di atas jalan tanah
terutamanya semasa keadaan
kering dan berangin.
4. Pencemaran 1. Pelaksanaan Projek perlu 1. Terdapat 2 kolam tadahan air yang
Air menyediakan sistem dicadangkan untuk menakung
pengurusan air seperti yang pertambahan air larian. -Cadangan
digariskan oleh JPS untuk pembinaan parit sekeliling dan jalan

18
 memperlahankan arus larian merangkumi rangkaian parit dan
permukaan takungan yang direka untuk menyalur
2. Tanpa perancangan dan air larian ke parit sedia ada di luar
rekabentuk sistem saliran tapak projek.
yang sesuai, kualiti air dan 2. Air larian permukaan akan disalurkan
larian permukaan akan ke badan air yang berfungsi sebagai
terganggu disebabkan guna kawasan takungan dan saluran kawalan
tanah Tapak Projek yang utama ke kawasan discas utama
berbeza dari keadaan sediada. melalui 2 sump.
3. Pelepasan yang tidak
mematuhi Piawai akan
mencemarkan badan air dan
sungai penerima.
4. Pembuangan sampah sarap ke
dalam sistem perparitan akan
menurunkan kualiti air.

19
3.2 Komen Dan Cadangan

Berdasarkan kesan persekitaran daripada aktiviti pembinaan seperti yang telah dinyatakan
di atas. Berikut adalah kes yang telah dilaporkan dan dikesan menghasilkan pencemaran akibat
daripada aktiviti tersebut. Kami telah memilih satu kes kawasan tapak pembinaan yang
memberikan impak dalam persekitran terhadap aktiviti pembinaan kepada persekitarannya
iaitu pembinaan terowong MRT. Rajah 3.1 menunjukkan kawasan pembinaan MRT
dijalankan.

Rajah 3.1: Pembinaan terowong MRT

Menurut komen dan aduan penduduk Taman Tun Dr Ismail, mereka menyatakan bahawa kesan
yang mempengaruhi aktiviti pembinaan ini kepada mereka adalah menyebabkan bunyi terlalu
bising daripada pembinaan terowong MRT (Bernama, 2012). Hal ini menunjukkan, pembinaan
MRT telah memberikan kesan persekitaran terhadap kawasan persekitaran pembinaan dan
manusia. Jenis kesan ini daripada pencemaran bunyi di tapak pembinaan. Melalui kes ini kami
telah kemukakan komen dan cadangan bagi mengatasi masalah kesan persekitaran akibat
aktiviti pembinaan MRT ini. Antaranya ialah:

20
3.2.1 Pencemaran bunyi

1. Kawalan ke atas sumber pengluar bunyi

Kaedah ini merupakan teknik kawalan paling berkesan. Apabila bunyi dibebaskan dari
Kawasan pembinaan MRT ini ia akan menjadi satu masalah yang sukar dirawat.
Kawalan kepada sumber boleh dilakukan dengan dua teknik iaitu:
i. Mengubah suai ciri-ciri sumber serta pembinaan menggunakan teknologi baru,
contohnya penciptaan minyak pelincir atau penggunaan bahan-bahan yang
dapat mengurangkan geseran dan degungan.
ii. Menyediakan alat-alat yang membolehkan penyerapan bunyi seperti
mengelilingi sumber dengan bahan penyerap bunyi.

Sering kalinya, pengurangan bunyi pada sumber adalah terhad akibat oleh faktor
ekonomi. Seperti penciptaan teknologi baru bagi tujuan pengurangan bunyi ianya
memerlukan masa yang agak panjang dan kos yang sangat tinggi sehingga ekonomi
tidak membenarkan lagi pengurangan bunyi dilakukan. Oleh itu, pihak pengurusan
pembinaan tidak mahu menanggung kos yang tinggi dalam mengurangkan pencemaran
bunyi ini.

2. Kawalan kepada pendengar

i. Kawalan kepada pendengar yang dimaksudkan adalah melakukan penghalangan

bunyi daripada diterima oleh pendengarnya.
ii. Langkah boleh diambil bagi pihak menerima bunyi dengan meletakkan penerima
bunyi dari sumber bunyi atau meletakkan suatu penghalang bunyi seperti alat
telinga.
iii. Perancangan tapak dan reka bentuk landskap yang bagus amat sesuai dilaksankan
berdasarkan konsep seperti pelan susun atur di tapak, penempatan penggunaan
jentera pembinaan dan sebagainya.
iv. Penggunaan alat pelindung pendengaran juga berkesan bagi mengurangkan
masalah bunyi. Penutup telinga mampu mengurangkan bunyi sebanyak 50 dBA
merupakan sumbat gentian kaca dan span boleh mengurangkan bunyi sebanyak 37
dBA.

21
 3. Kaedah perancangan guna tanah

i. Perancangan guna tanah dikenali juga sebagai perancangan bandar & wilayah atau
perancangan fizikal adalah sebagai seni & sains mengatur penggunaan tanah seperti
penempatan bangunan, kawasan industri, kawasan lapang serta laluan perhubungan
dalam mencapai keseimbangan optimum dari segi ekonomi, keselesaan dan esteika.
Tujuan perancangan guna tanah adalah mengarah pembangunan atau penggunaan
tanah dari segi kebajikan ekonomi, sosial dan alam sekitar.
ii. Kaedah ini menggunakan dua bentuk iaitu
- Perancangan berbentuk penggubalan polisi melalu pembentukan rancangan
pembangunan (rancangan struktur & rancangan tempatan) berperanan sebagai
petujuk arah pembangunan. Polisi yang digubalkan pada peringkat rancangan
struktur akan diterjemah dan teliti bagi dijalankan di peringkat rancangan tempatan.
- Sistem kawalan pembangunan berfungsi sebagai agen pelaksanaan atau
pengubahsuaian polisi yang ditetapkan dalam rancangan pembangunan. Hal ini
kerana pembinaan MRT ini kedudukannya berhampiran dengan persekitaran
perumahan.

Kesimpulannya, berdasarkan kes ini ia berpunca daripada aktiviti pembinaan terowong

MRT telah memberi kesan persekitaran iaitu pencemaran bunyi. Pembinaan terowong MRT
ini memrupakan pembinaan satu pembinaan melibatkan elemen struktur yang besar
menyebabkan kerja-kerja pemasangan terowong memerlukan peralatan dan jentera yang
berkuasa tinggi. Oleh itu, kesan pencemaran bunyi ini terhasil akibat aktiviti pemasangan
terowong ini. Walaubagaimanapun, kawasan persekitaran pembinaan ini merupakan kawasan
berdekatan dengan kawasan perumahan. Pihak pengurusan pembinaan seharusnya lebih peka
dan mengambil kawalan tindakan semasa pembinaan dijalankan dengan mengambil kira
Kawasan persekitarannya. Bagi pekerja-pekerja pembinaan bunyi bising daripada aktiviti
mereka adalah perkara biasa dan sering mereka hadapi. Namun, bagi penduduk atau orang
sekeliling bunyi bising ini adalah sangat menggangu aktiviti harian mereka. Oleh itu, tindakan
pihak pengurusan pembinaan perlulah mengambil inisiatif dalam kesan persekitaran dari
aktiviti pembinaan ini. Kawalan pencemaran bunyi perlulah dilaksanakan agar tidak memberi
kesan buruk kepada persekitaran.

22
4.0 KESIMPULAN

Secara amnya, Kesan daripada aktiviti pembinaan kepada sekitarnya banyak

memberikan impak yang negatif. Antaranya, berlakunya pencemaran udara, pencemaran
sampah, pencemaran air dan juga pencemaran bunyi. Kesan-kesan daripada aktiviti pembinaan
ini sangat menimbulkan ketidakselesaan kepada pihak penduduk sekitarnya. Bahkan, kesihatan
dan keselamatan juga turut mempertaruhkan orang sekeliling di kawasan tapak binaan tersebut.
Oleh itu, pihak penguruasan pembinaan perlulah memainkan peranan yang penting dalam
membuat tindakan pengurusan kawalan bagi mengelakkan berlakunya kesan persekitaran ini
kepada sekitar tapak pembinaan. Di samping itu, Untuk menjaga alam sekitar terus dipelihara
menuju pembangunan lestari, kawalan dan pemuliharaan hendaklah dilaksanakan agar alam
semulajadi ketika ini mampu dikekalkan dan tidak akan mengalami kerosakan bagi untuk
memenuhi kebutuhan masa akan datang. Alam sekitar yang sihat sangat diperlukan bagi
manusia untuk menjalani kehidupan selesa. Alam sekitar sihat juga merupakan aset yang
berharga dan dapat dinikmati oleh semua pihak demi kebaikan bersama. Kaedah pengurusan
kawalan pmbinaan dalam memastikan aktiviti pembinaan yang dihasilkan ditapak perlulah
diambil kira dalam pelbagai persektif terhadap manusia sekitar, haiwan dan bumi. Pengurusan
kawalan yang sistematik mampu memberikan impak yang positif terhadap tapak pembinaan
dan juga persekiratan serta dapat mengurangkan sebarang risiko yang terdapat di kawasan
pembinaan. Selain itu, kawalan pengurusan hasil daripada aktiviti pembinaan yang dijalankan
seharusnya dikenalpasti sebelum, semasa dan juga selepas pembinaan. Hal ini kerana, dapat
menggelakan perkara-perkara yang tidak ingini berlaku terhadap persekitarannya akibat
kecuaian pihak pengurusan pembinaan tersebut. Langkah-langkah, kaedah dan tindakan
kawalan perlulah dititikberatkan sepanjang proses pembinaan dilaksankan. Oleh itu, pemilihan
kawalan hasil daripada aktiviti pembinaan ini turut mempengaruhi tindakan pengurusan
pembinaan. Secara ringkasnya, bagi menghasilkan pembangunan yang lestari di tapak
pembinaan Langkah-langkah kawalan ini perlulah dipraktikkan setiap tapak pembinaan bagi
mengelakkan berlakunya kesan persekitaran seperti pencemaran alam sekitar akibat hasil
daripada aktiviti pembinaan tersebut. Bukan itu sahaja, pihak berkuasa juga perlu memainkan
peranan dalam memastikan pihak pengurusan pembinaan ini melaksankan tindakan kawalan
ditapak pembinaan dari semasa ke semasa agar tidak berlakunya kecuaian atau kelalaian dari
pihak pengurusan pembinaan dalam mewujudkan pembangunan lestari.

23
5.0 PENGHASILAN POSTER “SUSTAINABLE CONSTRUCTION”

24
 RUJUKAN

Acciona,(2019). What are the Sustainable Development Goals? Retrieved November 06,
2020, from https://www.activesustainability.com/sustainable-development/what-are
the-sustainable-development-goals/
Ainon Hamzah, Siti Rahil Ismail, Saiful Hazwa Kifli (2000) Sewage pollution at Port
Dickson beach: Management aspect. In: Realising Agenda 21, Proceedings
International Conference on Environmental Management: Ten Years After Rio, pp.
455-465. Environmental Management Programmme, Universiti Kebangsaan
Malaysia, Bangi, 22-23 October
Alex Stewart, James L. Allhands Essay Competition (2016) : Strategies for Reducing the
Environmental Impacts of Construction , from
https://www.agc.org/sites/default/files/Alex%20Stewart%20Essay.pdf
Jabatan Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaaan. (2010), Kualiti Udara Dalaman
Retrieved November 21,2020, from
https://www.dosh.gov.my/index.php/ms/chemical-management/indoor-air-quality
Nation, U. (2017). #Envision2030: 17 goals to transform the world for persons with
disabilities Enable. Retrieved November 06, 2020, from
https://www.un.org/development/desa/disabilities/envision2030.html

Nik Norulaini Nik Ab Rahman, Norizan Esa (2014) : Managing Construction

Development Risks to the Environment , from
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-4-431-54804-1_16
Mohd Nizzam Huridi (2004) Pencemaran sisa buangan pepejal tapak pelupusan sampah Hulu
Sg Kembong ke atas kualiti air Sg Beranang. Kertas Projek Sains Pembangunan.
Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi. (tidak diterbitkan).

Pajam, S., Sembilan, N., Sakawi, Z., Hairimi, M., Ali, M., Rostam, K., & Nor, A. R. (2017).
Impak pengurusan tapak pelupusan ke atas kualiti air sungai di Malaysia: Iktibar dari
pengalaman tapak pelupusan Pajam dan Sungai Pajam, Negeri Sembilan (The impact of
wa ste disposal management on the water quality of rivers in Malaysia: Lessons from
Pajam waste disposal sites, Negeri Sembilan). Geografia : Malaysian Journal of Society
and Space, 6(1), 50–59.
Parr, C. (2013, August 30). Sustainable Development in the Construction Industry.
Retrieved November 11, 2020, from
http://www.energysavingwarehouse.co.uk/learning-portal/sustainable-development
in-the-construction-industry/
Sustainability - What Is It? Definition, Principles and Examples. (2020, November 4).
Retrieved November 06, 2020, from https://youmatter.world/en/definition/definitions
sustainability-definition-examples-principles/
Sonya Sikra, GoContractor (2017) : How Does Construction Impact the Environment?,
from https://gocontractor.com/blog/how-does-construction-impact-the-environment/
Tuan Pah Rokiah Syed Hussain (1998) Punca-punca pencemaran kualiti air sungai Jeloh,
Kajang, Selangor. Latihan Ilmiah. Program Geografi, Universiti Kebangsaan
Malaysia, Bangi. (tidak diterbitkan)
25
UNESCO,.(2015). Sustainable Development. Retrieved November 06,2020, from
https://en.unesco.org/themes/education-sustainable-development/what-is esd/sd

26