Galeri Soal

65 Soal dengan Pembahasan, 315 Soal Latihan

Dirangkum Oleh:
Anang Wibowo, S.Pd

MatikZone’s Series
April 2012

Email : matikzone@gmail.com Blog : www.matikzone.wordpress.com HP : 085 233 897 897

© Hak Cipta Dilindungi Undang-undang. Dilarang mengkutip sebagian atau seluruh

isi galeri ini tanpa mendo’akan kebaikan untuk kami dan umat islam seluruhnya. Dan
jangan lupa mencantumkan sumbernya ya…
Soal-soal Limit dan Penyelesaiannya

1. y Dari gambar di samping, tentukan:

f(x)
a). lim− f ( x ) , lim+ f ( x) dan lim f ( x) jika ada.
x →2 x →2 x→ 2
4
3 b). lim− f ( x) , lim+ f ( x ) , dan lim f ( x) jika ada.
x →5 x →5 x→5

2 5 x

Jawab:

Limit kanan dan limit kiri

*) lim+ f ( x) = L , artinya bilamana x mendekati a dari kanan, maka nilai f (x)
x→a
mendekati L.
*) lim − f ( x ) = L , artinya bilamana x mendekati a dari kiri, maka nilai f (x)
x →a
mendekati L.
Definisi limit
lim f ( x) = L (ada) ⇔ lim + f ( x) = lim − f ( x ) = L
x →a x →a x →a

y
f(x)

a x

kiri
kanan

Dari soal di atas dapat ditentukan bahwa:

a). lim f ( x) = 3 dan lim f ( x ) = 3 maka lim f ( x) = 3

x →2 − x →2 +
x→ 2

b). lim f ( x) = 3 dan lim f ( x) = 4 , limit kiri dan limit kanan tidak sama maka
x →5 − x →5 +

lim f ( x) Tidak Ada

x→5

Limit www.matikzone.wordpress.com
  4 x − 1; jk x < 2
2. Jika diketahui f (x ) =  2 maka tentuka nilai dari lim− f ( x ) , lim+ f ( x) ,
x + 3; jk x ≥ 2 x →2 x →2

dan lim f ( x)
x→ 2

Jawab:
• lim f ( x ) = lim 4 x − 1 = 4.2 − 1 = 8 − 1 = 7 (limit kiri, dari kiri, digunakan
x →2 − x→ 2 −

fungsi pertama)
• lim f ( x ) = lim x 2 + 3 = 2 2 + 3 = 4 + 3 = 7 (limit kanan, dari kanan,
x →2 + x→ 2 +
digunakan fungsi kedua)
• lim f ( x ) = 7 (limit kiri = limit kanan)
x→ 2

3. Tentukan nilai limit dari:

x−2
a). lim 788 c). lim (5 x − 6 ) e). lim
x→ 9 x →3 x→ 2 x + 2

5x − 6 8− x
b). lim 7 x d). lim f). lim
x →8 x →−3 x+1 x →−4 x + 4

Jawab:
Untuk lim f ( x ) diselesaikan dengan cara subtitusi (langkah ini tidak boleh
x→a
ditinggalkan)
Ø Jika f (a) = c maka lim f ( x ) = c
x→a
c
Ø Jika f (a) = maka lim f ( x ) Tidak Ada, Tak Hingga, atau Min Tak Hingga
0 x→a

(cek grafik)
0
Ø Jika f (a) = maka lim f ( x) = 0
c x →a

0
Ø Jika f (a) = maka dilakukan faktorisasi atau perkalian dengan sekawan.
0

Sehingga:

a). lim 788 = 788

x →9

b). lim 7 x = 7.8 = 56

x →8

c). lim (5 x − 6 ) = 5.3 − 6 = 15 − 6 = 9

x →3

5 x − 6 5( −3) − 6 − 15 − 6 − 21 21
d). lim = = = =
x +1
x →−3 − 3 +1 −2 −2 2
x−2 2−2 0
e). lim = = =0
x→ 2 x + 2 2+2 4
8 − x 8 − (− 4) 12
f). lim = = Tidak ada (berdasar grafik)
x →−4 x + 4 −4+4 0

Limit www.matikzone.wordpress.com
4. Penyelesaian dengan faktorisasi

x−2 2−2 0
a). lim = 2 = BTT, maka
x→ 2 x − 5 x + 6 2 − 5 .2 + 6 0
2

x−2 x−2 1 1 1
lim 2 = lim = lim = = = −1
x→ 2 x − 5 x + 6 x→ 2 (x − 2)( x − 3) x →2 ( x − 3) 2 − 3 −1
x 2 + 3x + 2 (− 1) + 3(−1) + 2 1 − 3 + 2 0
2
b). lim = = = BTT, maka
x →−1 x 2 − 5 x − 6 ( −1) 2 − 5( −1) − 6 1 + 5 − 6 0

lim
x 2 + 3x + 2
= lim
(x + 1)(x + 2 ) = lim ( x + 2) = − 1 + 2 = 1 = − 1
x →−1 x 2 − 5 x − 6 x →−1 ( x + 1)( x − 6) x→ −1 (x − 6) − 1− 6 − 7 7
x − 5 x + 3 x 0 − 5.0 + 3.0 0
3 2 3 2
c). lim = = BTT, maka
x→ 0 2x − 7x 2 2.0 − 7.0 2 0
lim
x − 5x + 3x
3 2
= lim
(
x x − 5x + 3
2
=
)
lim
( )
x 2 − 5x + 3 0 − 5.0 + 3 3
= =
x→ 0 2x − 7x 2 x →0 x (2 − 7 x ) x→ 0 (2 − 7 x ) 2 − 7.0 2
x + x − 8x + 4
3 2
= lim
( x − 2)(x + 3x − 2) = lim x + 3x − 2 = 2 + 3.2 − 2 = 8
2 2 2

( x − 2 )(x 2 − 1)
d). lim 3
x→ 2 x − 2 x − x + 2
2 x→2 x→2 x 2 −1 22 −1 3
4−x 4− x − (x − 4)
= lim = lim
x →4 ( x − 4 )(x 2 + 4 x + 16) x→ 4 (x − 4)(x 2 + 4 x + 16 )
lim 3
x→ 4 x − 64
e).
1 1 1
= lim − 2 =− 2 =−
x →4 (x + 4 x + 16) 4 + 4.4 + 16 48
lim
8x 3 − 27
= lim
(2x )3 − 33 = lim
(2x − 3)(4 x 2 + 6 x + 9 ) = lim 4x 2 + 6 x + 9
x→
3
4x − 9
2
x→
3
(2 x )2 − 3 2 x→
3 (2 x − 3)(2 x + 3) x→
3 2x + 3
f). 2 2 2 2

2
 3 3
4.  + 6.  + 9
 2 2 9 + 9 +9 27 9 1
= = = = =3
 3  3+ 3 6 2 2
2.  + 3
2

5. Penyelesaian dengan perkalian bentuk sekawan (merasionalkan bentuk akar)

3 − 4x + 1 3 − 8 +1 0
lim = = BTT, maka
a). x→ 2 x−2 2−2 0
3 − 4x + 1 3 − 4x + 1 3 + 4x +1 9 − (4 x + 1)
= lim ⋅ = lim
lim
x→ 2 x−2 x → 2 x−2 3 + 4x +1 x→ 2 (x − 2) 3 + 4 x + 1 ( )
8 − 4x − 4(x − 2)
= lim = lim
x→ 2
(
(x − 2) 3 + 4 x + 1 x →2
)
(x − 2 ) 3 + 4 x + 1 ( )
−4 −4 −4 4 2
= lim = = =− =−
x→ 2
(3 + 4x + 1 ) 3 + 4 .2 + 1 3+ 3 6 3

Limit www.matikzone.wordpress.com
 x + 2 − 2x −1 0
lim = BTT, maka
b).
x →3 2x − 3 − x 0
x + 2 − 2x − 1 x + 2 − 2x −1 x + 2 + 2x −1 Dikali sekawan
lim = lim .
x→3 2x − 3 − x x →3 2x − 3 − x x + 2 + 2x −1 pembilang
( x + 2) − (2x −1)
= lim
x→3 (
2x − 3 − x x + 2 + 2x −1 )( )
− x +3 Jika disubtitusi, masih
= lim
x→3
(
2x − 3 − x x + 2 + 2x −1 )( ) didapat 0/0

= lim
− x +3 2x − 3 + x ( )
x→3 ( )(
2x − 3 − x x + 2 + 2x −1
.
2x − 3 + x )( )
= lim
(− x + 3)(
2x − 3 + x )
x→3 ( x + 2 + 2x −1 ((2x − 3) − (x)) ) Dikali

= lim
(
− (x − 3) 2x − 3 + x ) sekawan
penyebut
x→3
( )
x + 2 + 2x −1 (x − 3)
− ( 2x − 3 + x )
= lim
x→3
( x + 2 + 2x −1)
− ( 2.3 − 3 + 3) − ( 3 + 3) 2 3 3
= = =− =−
( 3 + 2 + 2.3 − 1) 5 + 5 2 5 5
9 − x2
= lim
9 − x2 4+ x2 + 7
= lim
(
9 − x2 4 + x2 + 7 )
c).
lim
x →−3
4 − x2 + 7 x→−3
4 − x2 + 7 4 +
.
x2 + 7 x→−3 (
16 − x 2 + 7 )

= lim
(9 − x )(4 +
2
x2 + 7 ) = lim (4 + )
x2 + 7 = 4 + 9 + 7 = 4 + 4 = 8
x →−3 9−x 2 x →−3

(gabungan cara penyelesaian dengan pemfaktoran dan perkalian dengan sekawan)

 1 3 
lim  −  = .....
( )
6.
x→1 1 − x
 1− x3  a 3 − b 3 = (a − b ) a 2 + ab + b 2

Jawab:
 1
lim  −
3 
 =


1+ x + x2 ( −
3 ) 
 = lim 
(
 1+ x + x2 − 3 ) 

x→1 1 − x

3
lim
1 − x  x →1 (1 − x ) 1 + x + x 2
(
1− x3 ) (
 x →1  (1 − x ) 1 + x + x
2
) 
 x2 + x − 2   ( x + 2)( x − 1) 
= lim   = lim  
 (
x→1 (1 − x ) 1 + x + x
2 
 ) x→1 (1 − x )(1 + x + x ) 

2


= lim
( x + 2) = 1 + 2 = 3 = 1
(
x→1 1 + x + x
2
)
1 + 1 + 12 3

Limit www.matikzone.wordpress.com
 x2
7. lim = .....
x→ 0
1 − 3 1 + x2

Jawab:

x 2
x 2
 3


1+ 1+ x2 + 3 1+ x2 ( 2


) 
(
x 2 1 + 3 1 + x 2 + 3 1 + x 2 
2


)
lim
x →0
1− 1 + x
3 2
= lim
x→0
( .
)

1 − 1 + x 1 + 1 + x + 1 + x 
3 2
3 2 3
(
2
2

= lim
)
x→0 1 − 1 + (
x 2
)
 

(
x 2  1 + 3 1 + x 2 + 3 1 + x 2 
2
)
= lim 
x→ 0 −x 2
 = lim −  3
x →0 
1 + 1 + x 2
+ 3
1 + (
x 2
2



)
= −(1 + 1 + 1) = −3

8. Jika lim ( x + 1) = lim ( 2 x − 3) , maka tentukan nilai dari lim ( x 2 − 16)

x→ n x→n x→ n

Jawab:
lim ( x + 1) = lim (2 x − 3) ⇒ n + 1 = 2n − 3 ⇒ n = 4 maka
x→ n x→ n

lim ( x 2 − 16) = lim ( x 2 − 16) = 4 2 − 16 = 16 − 16 = 0

x→ n x→ 4

2x2 + 5x + 2 3
9. Jika lim = , maka nilai a adalah …
x →−2 x 2 + ax − 10 7

Jawab:
2x 2 + 5x + 2
lim 2 , karena ketika disubtitusi pembilang bernilai 0, sedangkan nilai
x →−2 x + ax − 10

3
limitnya adalah , maka penyebut dipastikan bernilai 0. Sehingga diperoleh
7
(− 2 ) − 2a − 10 = 0
2

⇒ 4 − 10 = 2 a
⇒ 2a = −6
⇒ a = −3

lim
2 x 2 + 5x + 2
= lim
( x + 2 )(2 x + 1) = lim 2 x + 1
x → − 2 x 2 − 3 x − 10 x → − 2 ( x + 2 )( x − 5 ) x → −2 x − 5

2(− 2 ) + 1 − 3 3
= = =
− 2−5 −7 7

x+2 2+2 4 x+ 2
10. lim = = berarti lim tidak ada. Lihat grafiknya berikut ini:
x→ 2 x−2 2−2 0 x→ 2 x − 2

Limit www.matikzone.wordpress.com
 y f(x)=(x+2)/(x-2)
8

4 Limit kiri ≠ Limit kanan

2
x
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8 10 12
-2

-4

-6

x 2 + 2 x − 1 3 2 + 2.3 − 1 14 x 2 + 2x − 1
11. lim = = berarti lim tidak ada. Demikian juga
x →3 x2 − 9 32 − 9 0 x →3 x2 − 9
x 2 + 2x −1 x 2 + 2 x − 1 (− 3) + 2(− 3) − 1 2
2
untuk lim , karena lim = = . Grafiknya
x →−3 x2 − 9 x →−3 x2 − 9 (− 3)2 − 9 0
adalah:

y f(x)=(x^2+2x-1)/(x^2-9)
7

1
x

-7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-1

-2

-3

-4

-5

-6

Limit kiri ≠ Limit kanan

12. Untuk menentukan nilai lim f ( x ) adalah dengan SUBTITUSI,

x →∞

Limit www.matikzone.wordpress.com
 ∞
Ø Jika f (x ) = ± maka lim f ( x) = ± ∞
c x →∞

c
Ø Jika f (x ) = maka lim f ( x) = 0
∞ x →∞

∞
Ø Jika f (x ) = (Bentuk Tak Tentu) maka masing2 pembilang dan
∞
penyebut dibagi dengan variabel pangkat tertinggi dari penyebut.

Ø Jika f (x ) = ∞ – ∞ (Bentuk Tak Tentu) maka masing2 pembilang dan

penyebut dikalikan dengan bentuk sekawannya dan dibagi dengan
variabel pangkat tertinggi dari penyebut.

Soal-soal:
lim 9 = 9
a. x →∞

lim 2 x + 9 = 2.∞ + 9 = ∞
b. x →∞

7 x + 9 7.∞ + 9
lim = =∞
x →∞ 8 8
c.

6 6 6
lim = 2 = =0
d. x →∞ x +1 ∞ + 1 ∞
2

13. Penyelesaian dengan pembagian variabel pangkat tertinggi.

Variabel Pangkat Tertinggi (VPT)

2x ∞ adalah x 2 , maka pembilang dan
a). lim 2 = BTT maka
x →∞ 3x + x − 1 ∞
2
penyebut dibagi dengan x

2x
2 lim 2 x
2x x2 x
lim 2 = lim = lim = x →∞
x →∞ 3 x + x − 1 x→ ∞ 3x 2 x 1 x → ∞
3+ x −
1 1 lim 3 + lim 1 x − lim 1 2
+ − x 2
x→ ∞ x→ ∞ x→ ∞ x
x2 x2 x2
0 0
= = =0
3+0−0 3
Lihat Teorema Limit

2x2 ∞
b). lim = BTT, maka
x →∞ 3x + x − 1
2
∞

Limit www.matikzone.wordpress.com
 2x 2
2x2 2 lim 2
lim 2 = lim x2 = lim = x →∞
x →∞ 3 x + x − 1 x→ ∞ 3x 2
+
x
−
1 x → ∞
3+ x −
1 1 2 lim 3 + lim 1 x − lim 1 2
x x→ ∞ x→ ∞ x→ ∞ x
x2 x2 x2
2 2
= =
3+0−0 3

2x3 + 5x ∞
c). lim = BTT maka
x →∞ 3x + x − 1
2
∞

2 x3 5x
+ 2 2x + 5
2x3 + 5 x x 2
x x = ∞+0 = ∞
lim 2 = lim 2 = lim
x →∞ 3 x + x − 1 x →∞ 3 x x 1
+ 2− 2
x →∞
3 + 1 − 1 2 3+ 0− 0
2 x x
x x x

14. Penyelesaian dengan perkalian bentuk sekawan kemudian membaginya dengan

variabel pangkat tertinggi.

a). lim
x →∞
( 4x − 5x + 1 − 4x + 7 x − 2 ) = ∞ − ∞ BTT, maka
2 2
Dikalikan sekawan

lim ( 4x − 5x + 1 − 4 x + 7 x − 2 )
2 2
x →∞

= lim ( 4x − 5x + 1 − 4 x + 7 x − 2 )⋅
( 4 x − 5 x + 1 + 4x
2 2
+ 7x − 2 )
( 4 x − 5 x + 1 + 4x + 7x − 2 )
2 2
x →∞ 2 2

= lim
(4x 2
) (
− 5x + 1 − 4x2 + 7x − 2 )
x →∞
Sama nilainya dengan
4 x − 5x + 1 + 4 x + 7 x − 2
2 2
(diambil suku yang
− 12x + 3 memuat pangkat tertinggi
= lim dari pembilang dan
x →∞
4 x − 5x + 1 + 4 x + 7 x − 2
2 2
penyebut):
−12 x + 3 − 12 x
x x lim
= lim x →∞
4x 2 + 4x 2
x →∞
4 x 2 − 5 x 2 + 1 2 + 4 x 2 2 + 7x 2 − 2 2
2

x x x x x x
− 12 + 3
= lim x
x →∞
VPT pembilang adalah x,
4 − 5 + 1 2 + 4+ 7 − 2 2
x x x x dan VPT penyebut x 2

− 12 + 0 (setara), maka pembilang

= dan penyebut dibagi
4 −0 +0 + 4 +0 −0 dengan x (jk dlm akar
12 12 menjadi x2)
=− = − = −3 Lihat catatan 2
2 4 4

Limit www.matikzone.wordpress.com
 b). lim
x →∞
( )
x + 6 − x + 3 = ∞ − ∞ , BTT maka:

( x+6 + x+3 )
lim ( )
x + 6 − x + 3 = lim ( x+ 6 − x+3 )
x →∞ x→∞
( x+6 + x +3)
3
= lim
x →∞
( x + 6 + x+ 3 )
3
= lim x
x →∞
( x +6 + x +3
x x x x )
3
x
= lim
x →∞
( 1+ 6 x+ 1+ 3
x )
0
=
( 1+ 1 )
=0

15. Beberapa Kesimpulan untuk limit tak hingga:

ax n + bx n−1 + ...
Ø Jika f ( x ) =
px m + qx n−1 + ...

ax n
maka lim f ( x ) = lim
x →∞ x→ ∞ px m

n adalah pangkat tertinggi dari pembilang dan m adalah pangkat tertinggi dari
penyebut.

 ∞, jk a > p
 b − q
Ø Jika f ( x ) = ax 2 + bx + c − px 2 + qx + r maka lim f ( x) =  , jk a = p
x →∞
2 a
 − ∞, jk a < p

 ∞ , jk a > p

Ø Jika f ( x ) = ax + b − px + q maka lim f ( x) =  0, jk a = p
x →∞
 − ∞ , jk a < p


Limit www.matikzone.wordpress.com
 Soal-soal:

5x3 − x 5
a). lim = (pangkat tertinggi pembilang = pangkat tertinggi penyebut)
x →∞ x − 3 x 3 −3

b). lim
x →∞
( 9x 2
− 15 x + 2 − 9 x 2 − 7 x + 1 = ) − 15 − (− 7) − 8
2 9
=
6
4
= − ( nilai a = p )
3

c). lim
x →∞
( 2 x − 4 − 2 x + 5 = 0 ( nilai a = p ) )

16. Teorema Limit

Untuk n ∈ bilangan bulat positif; c konstanta; f dan g fungsi- fungsi dalam x yang
mempunyai limit di a, maka berlaku:

a. lim c = c g. lim ( f ( x ) • g ( x )) = lim f ( x) • lim g ( x )

x→ a x→ a x →a x→ a

b. lim x = a n n
 f ( x )  lim f ( x)
x→ a
h. lim   = x→ a ; lim g ( x ) ≠ 0
c. lim f ( x) = f ( a) x→ a g ( x)
  lim
x→a
g ( x) x→ a
x→ a

d. lim cf ( x ) = c lim f ( a) i. lim ( f ( x )) n = ( lim f ( x )) n

x→ a x→ a x→ a x→a

e. lim( f (x) + g( x)) = lim f ( x) + lim g( x) j. lim n

f ( x ) = n lim f ( x) ; lim f ( x ) ≥ 0
x→a x→a x→a x→ a x→ a x→ a

f. lim( f ( x) − g( x)) = lim f ( x) − lim g( x)

x→a x→a x→a

Soal-soal:
a). a. lim 25 = 25 b. lim 36 = 36 c. lim 9 = 9
x→ 6 x→ 0 x →−2

b). lim x = 3 = 81 4 4
x →3

c). lim x 3 − 5 x + 7 = 2 3 − 5.2 + 7 = 5

x→ 2

e). lim 5 x = 5 lim x = 5.( −2) = −10

x →−2 x →−2

f). lim 5 x + 3 x 2 = lim 5 x + lim 3 x 2 = 5.4 + 3.4 2 = 20 + 48 = 68

x→ 4 x→4 x→ 4

g). lim 5 x − 3x = lim 5x − lim 3x 2 = 5.4 − 3.4 2 = 20 − 48 = −28

2
x→ 4 x →4 x →4

(
h). lim 5x + 3x
x→1
)(5 x − 1) = lim (5 x + 3 x ). lim (5 x − 1) = 8.4 = 32
2
x →1
2
x →1

(5x + 3x ) = lim (5x + 3x ) = 8 = 2

2
2
x→1
i). lim
x→1 (5 x − 1) lim (5 x − 1) 4
( )
x→1

j). lim (5 x + 2) = lim (5 x + 2) = (5.1 + 2 ) = 7 3 = 343

3 3 3
x→1 x →1

k). lim 3 5 x + 2 = 3 lim (5 x + 2) = 3 (5.1 + 2) = 3 7

x→1 x→1

Limit www.matikzone.wordpress.com
 5x − 3x 2 lim
x →∞
( )
5x − 3x 2 lim 5x − lim 3x 2 5.(−5) − 3.(−5) 2 − 25 − 75 −100
l). lim = = x→∞ x→∞
= = =
x→−5 2 x + 7 lim (2x + 7) lim 2x + lim 7 2.(−5) + 7 −10 + 7 3
x →∞ x→∞ x→∞

17. Limit Fungsi Trigonometri

Cara menentukan nilai limit fungsi trigonometri sama dengan limit fungsi aljabar.
Beberapa persamaan khusus:

sin x x tan ax ax a
a. lim = lim =1 d. lim = lim =
x→ 0 x x →0 sin x x→ 0 bx x → 0 tan bx b
tan x x tan ax sin ax a
b. lim = lim =1 e. lim = lim =
x→ 0 x x → 0 tan x x→ 0 sin bx x → 0 tan bx b
sin ax ax a
c. lim = lim =
x→ 0 bx x → 0 sin bx b

Soal-soal:
x 0 0
a). lim = = =0
x→ 0 cos x cos 0 1
1 1
b). lim1 sin x + cos x = sin π + cos π = 1 + 0 = 1
x→ π 2 2
2

sin 2 x sin 2 x 2 sin 2 x

c). lim = lim . = 2. lim = 2 .1 = 2 (jika x → 0 maka 2 x → 0 )
x→ 0 x x →0 x 2 2 x →0 2x
3 x + sin 4 x 0
d). lim = BTT, maka
x→ 0 5 x − tan 2 x 0
(khusus soal model ini, pembilang dan penyebut dibagi dengan x)

3x + sin 4 x 3+
sin 4 x
lim 3 + lim
sin 4x
3x + sin 4 x x x = lim x = x→0 x→0 x = 3+ 4 = 7
lim = lim
x→0 5x − tan 2 x x →0
5x − tan 2 x x→0 5 − tan 2 x lim 5 − lim tan 2 x 5 − 2 3
x x x x→0 x→0 x
1 − cos 4 x 0
e). lim = BTT, maka
x→ 0 x sin x 0

1− cos4x 1− cos4x 1 + cos4x 1 − cos2 4x sin 2 4x

lim = lim . = lim = lim
x →0 x sin x x →0 x sin x 1 + cos4x x→0 (x sin x)(1+ cos4x) x→0 ( x sin x)(1 + cos4x)
sin 4x.sin 4x 1 4x.4x sin 4x sin 4x 4x 1 4x
= lim . . = lim . . . .
x→0 x sin x 1+ cos4x 4x.4x x→0 4x 4x sin x (1 + cos4 x) x
1
= 1.1.4. .4 = 8
2
 
 cos x  0
f). limπ   = BTT, maka π
Diketahui rumus trigonometri: cos x = sin  − x 

 π  0
2 x −
x→
 2 
 2

Limit www.matikzone.wordpress.com
   π   π  π  π
 cosx  sin − x sin−  x −  − sin x −  sin x − 
limπ   = lim  2  = lim  2  = lim  2  = − lim  2  = −1
x→  π  x→π π π π π π π π
2 x − x− x− x− x−
x→ x→ x→
 2 2 2 2
 2 2 2 2 2

cos x − cos a 0
g). lim = , BTT maka
x→ a x−a 0
− 2 sin ( x + a )sin (x − a) sin (x − a)
1 1 1
cos x − cos a
= −2 lim sin (x + a ). lim
2 2 1 2
lim = lim
x →a x −a x→a x −a x →a 2 x →a x−a
1
= −2 sin a. = − sin a
2

x 3 − (a + 1)x 2 + ax 0
= , BTT maka
( )
h). lim
x→1 x 2 − 1 + tan ( x − 1) 0

x3 − (a +1)x 2 + ax
=
(x x 2 − (a +1)x + a) = lim
x(x −1)(x − a)
lim
x→1 ( 2
) lim
x −1 + tan(x −1) x→1 (x −1)(x +1) + tan(x −1) x→1 (x −1)(x +1) + tan(x −1)
x(x − a) lim x(x − a) 1−a 1
= lim = x→1
= = (1 − a)
x→1 tan(x −1) tan(x −1) 2 +1 3
(x + 1) + lim(x +1) + lim
(x −1) x→1 (x−1)→0 ( x −1)

 
 
 tan x − tan y  = 0 BTT maka
i). lim
x→ y x  x  0
1 − + 1 −  tan x tan y 
 y  y 

 
 
tan x − tan y  = lim 1  tan x − tan y  = lim
 tan( x − y )
1
lim
x→y  
 x→ y  x  1 + tan x tan y  x → y  y x 
x  x
1 − + 1 −  tan x tan y  1 −   − 
 y  y    y  y y
−y
tan (x − y ) = lim tan (x − y )
y
= lim
x→y ( y − x) x → y (x − y )

 tan( x − y )
= − y  lim 
( x − y )→0 ( x − y ) 
= −y

Limit www.matikzone.wordpress.com
18. Apakah fungsi f ( x ) = 2 x + 1 , kontinu di x = 1 ?

Jawab:

Kekontinuan Suatu Fungsi

Suatu fungsi f dikatakan kontinu pada x = a jika:
a. f (a) ada
b. lim f ( x) ada Ciri:
x→ a Grafiknya merupakan lengkungan (kurva)
c. lim f ( x) = f (a) yang tidak terputus.
x→ a

Fungsi f ( x ) = 2 x + 1 , kontinu di x = 1 karena lim (2 x + 1) = 3 = f (1)

x→1

 x2 − 9

19. Apakah fungsi f (x ) =  x − 3 ; x ≠ 3 , kontinu di x = 3 ?
3; x =3

Jawab:
 x2 − 9

Fungsi f (x ) =  x − 3 ; x ≠ 3 maka f(x) tidak kontinu di x = 3, karena
3; x =3
x −9
2
( x − 3)( x + 3)
a. lim = lim = lim ( x + 3) = 3 + 3 = 6
x →3 x − 3 x→ 3 ( x − 3) x→ 3

b. f(3) = 3

maka lim f ( x ) ≠ f (3)

x →3

f ( x + h) − f ( x )
20. Tentukan nilai lim untuk fung[si f ( x ) = 2 x 3
h →0 h

Jawab:
f ( x) = 2x 3 ⇒ f ( x + h) = 2(x + h) = 2( x 3 + 3x 2 h + 3xh2 + h 3 ) = 2 x 3 + 6 x 2 h + 6xh2 + 2h3
3

lim
f (x + h) − f ( x)
= lim
( )
2 x 3 + 6 x 2 h + 6 xh2 + 2h3 − 2x 3
= lim
6 x 2 h + 6 xh2 + 2h3
h →0 h h →0 h h →0 h

= lim
(
h 6 x + 6 xh + 2h
2 2
) ( )
= lim 6 x 2 + 6xh + 2h 2 = 6x 2 + 0 + 0 = 6 x 2
h →0 h h →0

f ( x + h) − f ( x )
21. Tentukan nilai lim untuk fungsi f ( x ) = x 2 + 3 x
h →0 h

Jawab:
f (x ) = x 2 + 3 x

Limit www.matikzone.wordpress.com
 lim
f (x + h) − f (x)
= lim
( [
x + h)2 + 3(x + h) − x 2 + 3x ][
= lim
] [
x 2 + 2xh+ h2 + 3x + 3h − x2 + 3x ] [ ]
h→0 h h →0 h h→0 h
2xh+ h + 3h
2
h(2x + h + 3)
= lim = lim = lim (2x + h + 3) = 2x + 0 + 3 = 2x + 3
h→0 h h →0 h h→0

22. Limit Barisan Bilangan

x x
 1  1
1. lim  1 +  = e 3. lim 1 −  = e −1
x →∞
 x x→ ∞
 x
2. lim (1 + x ) x = e 4. lim (1 − x ) x = e −1
1 1

x →∞ x →∞

1 1
Ket: e = 2,7182818... = 1 + 1 + + + ... (bilangan Euler)
2! 3!

Soal-soal:
x +1 x +1 x +1 x +1
 x   x + 1 −1  x+1 1   1 
a. lim   = lim   = lim  −  = lim 1 −  = e −1
x →∞ x + 1
  x→ ∞
 x+1  x→ ∞ x + 1
 x +1 x→ ∞
 x + 1

Atau
x +1 x +1 x+1 x +1
 x   x + 1− 1  x +1 1   1 
lim   = lim   = lim  −  = lim 1 − 
x →∞ x + 1
  x→ ∞
 x +1  x →∞ x + 1
 x +1  x →∞
 x + 1
−1 −1
−( x +1) − (x +1 )
 1    1  
= lim 1 −   = lim 1 +   = e −1
x →∞
 x + 1   x→ ∞
 − ( x + 1)  

−3 −3

= lim (1 − 3x ) − 3x  = lim (1 + (− 3x )) −3 x 

1 −3
b. lim (1 − 3x ) = lim (1 − 3x )
1 1 1
−
= e−3
.
x 3x 1
x →∞ x →∞ x → ∞   x →∞ 

−4
−2 x
 3+ x 
 ( −4 )+6  
 3+ x 
 2  
  6
 2   2   
= lim 1 + 
 2  2  2 
c. lim 1 +  = lim  1 +    1 +  
x →∞  
x→ ∞
 3+ x  x →∞
 3+ x  3+ x   3 + x  
 
−4
 
 3+ x 
 6
   2 
   = e .(1 + 0 ) = e
2  2  −4 −4
= lim 1 + + 6
 . lim  1
 x→ ∞ 3 + x   x →∞ 3 + x 
 

Limit www.matikzone.wordpress.com
 Catatan: Bentuk Sekawan:
a. a 2 − b 2 = (a − b )(a + b ) a. a − b sekawannya a + b
(
b. a 3 − b 3 = (a − b ) a 2 + ab + b 2 ) b. a + b − c sekawannya a − b − c
(
c. a 3 + b 3 = (a + b ) a 2 − ab + b 2 ) c. a b − c sekawannya a b + c
d. (a + b )2 = a 2 + 2ab + b 2 d. a + b + c − d sekawannya a + b − c − d
e. (a − b )2 = a 2 − 2ab + b 2 e. a + b − c sekawannya a + b + c
f. ( a) = a ⋅
2
a =a
dan lain sebagainya..
g. ( a + b ) =
2
a +b⋅ a+b =a +b

Catatan 2:
a a a a a ax + b ax + b ax + b ax b
a. = b. = = c. = = = +
b b x x 2 x2 x2 x 4 x4 x4 x4
dan lain- lain.

Keterangan:
Sebagian materi adalah materi pengayaan, tidak semuanya dipelajari di kelas.

Limit www.matikzone.wordpress.com
Soal-Soal Latihan
Kerjakan soal-soal berikut, bila perlu gambarlah grafiknya.
 2; jk x ≤ 0
1. Jika f (x ) =  2 , tentukan: a. lim f ( x ) , b. lim f ( x ) , c. lim f (x ) jk ada.
x ; jk x > 0 x →0 − x →0 +
x→ 0

3 x + 2; jk x < 1
2. Jika f (x ) =  , tentukan: a. lim f (x ) , b. lim f ( x ) , c. lim f (x ) .
 x + 4; jk x ≥ 1 x →1− x →1+
x→1

 4 x + 1; jk x ≤ 1
3. Jika f (x ) =  2 , tentukan: a. lim f (x ) , b. lim f ( x ) , c. lim f (x ) .
2 x + 3; jk x > 1 x →1− x →1+
x→1

− 1; jk x < −1

4. Jika f (x ) =  0; jk x = −1 , tentukan: a. lim f ( x ) , b. lim f ( x ) , c. lim f ( x ) .
x →−1 − x →−1 +
x →−1
 1; jk x > −1


 2; jk x < −1

5. Ditentukan f (x ) = 1 − x; jk − 1 ≤ x < 1
 0; jk x ≥ 1

Selidiki apakah ada nilai limit fungsi berikut: a. lim f ( x ) b. lim f (x )
x →−1 x→1

1
6. Tentukan nilai dari: a. lim x − 1 b. lim x 2 c. lim 2
x →1+ x →−1 + x →0 +
x
3
7. Tentukan nilai dari: a. lim 4 x b. lim x c. lim
x →4 − x →−2 − x →0 −
2x

8. Diketahui fungsi f (x ) = x . Tentukan nilai berikut jika ada! (cari limit kiri dan limit

kanan). a. lim f (x ) b. lim f (x ) c. lim f ( x ) d. lim f (x )

x→1 x →3 x →16 x→ 0

1
9. Selidikilah, apakah lim ada? (cari limit kiri dan limit kanan).
x →0 x
10. Tentukan lim f ( x ) dan lim f (x ) dari gambar berikut:
x →−2 x→ 4

y
f (x )
3
2

-2 4 x

Limit www.matikzone.wordpress.com
Carilah Nilai Limit Berikut:

11. lim 1000

x →5
x+5
27. lim
x →−1 x − 2 x − 24
2

12. lim 12345

x→1
6−x
28. lim
13. lim 2 x + 5 x →−3 x+6
x →−2

14. lim 3 x 2 + 5 x − 10 x−3

x→ 0
29. lim
x →3 x
15. lim ( x − 4 )( x + 1) 2x − 3
30. lim 
x →−3 2x 
+ 
[
16. lim (4 x − 7 ).3 (3 − x )
x →−5
] x→ 2
 x 6 − 7x 

31. lim 
9x 
+ 5 x + 14 
x x →−2 8 + 5 x
17. lim  
x→ 4 x+ 2
32. lim
( x − 3)( x − 5)
 3x −1  x 
18. lim  2x − 1
x →5
 
 x + 2  x − 3  ( x − 3)( x − 5)
x→ 4

33. lim
3x 2 − 5 x + 10
x→ 7 2x + 2 + 5x
19. lim
x→ 0 x 3 + 6 x − 45
x + 3 + 5x + 4
34. lim
6x + 9 x→1 15 − 6 x − 2 x − 1
20. lim
7 x − 10
( )
x→ 2
35. lim 8 − 2x + − 5x + 5
x →−4
21. lim 4 x − 11
x→ 9
36. lim
x →3
( 2x 2
+ 3x − 2 − 2x 2 − 4x + 3 )
22. lim x −72
x→ 4
x+9
37. lim
x −6
2 x→ a 2x −1
23. lim
x→1 − x3 7x
38. lim
x →m m
x 2 + 3x + 6
24. lim
x→ 2 x3 +1 x2 + x
39. lim
x→ n n
1
25. lim
x→ 2 x − 2

x+4
26. lim
x→ 4 x − 2 x − 24
2

40. Jika lim (x + 1) = lim (2 x − 3) , maka tentukan nilai dari: lim x 2 − 16

x→ n x →n x→ n
( )
x2 − 6x − 7 4x2 − 7x − 2
41. Jika lim = a , berapakah nilai dari lim ?
x→ 7 x 2 − 10 x + 21 x→ a 3 − 4x + 1
Limit www.matikzone.wordpress.com
 2 x 2 + 5x + 2 3
42. Jika lim 2 = , maka a = …
x →−2 x + ax − 10 7
3x 2 + ax − 1 11
43. Jika lim = , maka a = …
x →3 x 2 − ax − 30 13
x −1 2x + 6
44. lim 49. lim
x →−3 x + x − 6
x −1
x→1 2

x −1 3x2 − 5x
45. lim 50. lim
x→1 1 − x x→ 0 x

x −1 x
46. lim 51. lim
x→1 x −1 x→0 x+ x

x −1 x−4
47. lim 52. lim
x→1 1− x x→ 4 x −2

x2 + 5x − 6
48. lim
x→1 x −1
53. Dengan menyederhanakan lebih dahulu (menyamakan penyebut), hitunglah:

a. lim  2
1
b. lim  2
1 2 1   1 3 
+  −  c. lim  − 3 
x→ 0 x − x x→ 0 x − 1 x −1 
 x  x→1
 1 − x 1− x 

d. lim  2
2 3 
− 2 
x→ 2 x − 4 x + 2x − 8 

2x + 2 x n +3 + 6 x n+1 − x n
54. lim 61. lim
x →−1 x 2 − 3x − 4 x→ 0 x n+ 4 + 2 x n
3x2 − 6x 2 x 3 + 3x 2 − 2 x − 3
55. lim 62. lim
x→ 2 x−2 x→1 x2 − 1

56. lim
(x − 2) 2 − 1 (Ebtanas IPS 99) x 3 + x 2 − 8x + 4
63. lim
x →3 x−3 x→ 2 x3 − 2x2 − x + 2
2x −1 x3 + x2 − 6x
57. lim1 64. lim
x→ 2x + 3x − 2
2
x→ 2 x 3 − 2 x 2 + 6 x − 12
2

x 2 + 3x − 4 x3 − 8
58. lim 2 65. lim
x→1 x − 2 x + 1
x→ 2 x−2

x2 + 2x x3 − 1
59. lim 3 66. lim
x→ 0 x + x 2 + 3x
x→1 1− x
x−3
x 4 − 6x 2 67. lim
60. lim x →3 x 3 − 27
x→ 0 x3 + 2x 2
4− x
68. lim
x→ 4 x 3 − 64
Limit www.matikzone.wordpress.com
 x −1  x2 + x 1 
69. lim
x→1 3 x −1 84. lim  − 
x→ 0  x 
 x x
8 x 3 − 27
70. lim3  x2 1 
4x 2 − 9 85. lim  − 
x + 1 
x→
2 x →−1
 x +1
**
9 − x2
86. lim
x2 − 2x − 8 x →−3
4 − x2 + 7
71. lim
x→ 4 x−2
2x2 − 5x
87. lim
x −1 x→ 0 3 − 9 + x
72. lim
x→1 x −x
4

4 − x2 −9
73. Diketahui g ( x ) = 1+ 2 x , maka nilai 88. lim
x →5 5− x
g (1 + x ) − g (1 − x )
lim = ..... x + 4 − 2x + 1
x→ 0 x 89. lim
x →3 x−3
x −1
74. lim x + 4 − x −4
x→1 2 − 3 x + 1 90. lim
x →5 x− 5
x − 3x + 2
2
75. lim x −2
x→ 2 2x + 5 − x + 7 91. lim
x→ 2 2x +1 + 2 − x
x − 2 − 10 − x
76. lim 3 + x + 5x −1
x→ 6 6x − 5x + 6 92. lim
x→1 3 + x − 5x −1
x + 2 − 2x −1
77. lim 2x − x + 3
x →3 2x − 3 − x 93. lim
x →−2 3x + 6 − x
3 − x − 3x −1
78. lim x 2 − 5x + 6
x→1 5x −1 − x + 3 94. lim
x →−3 3− x − x − 3
x + 2x + 3 − x − 2x + 3
2 2
79. lim 1+ x − 1− x
x→ 0 x + 3 − 3− x 95. lim
x→ 0 x
5x + 1 − 4 4x
80. lim 96. lim
x →3 x2 − 9 x→ 0 1 + 2x − 1 − 2x
x −1 − 3 1− x
81. lim 97. lim
x →10 x − 10 x→1 1 − x − x −1
x − 2x + 3 x2
82. lim 98. lim
x →3 x2 −9 x→ 0
1 − 3 1 + x2
x2 + 3 − x − 1
83. lim x−3 x +2
x→1 1− x2 99. lim
x→1 2 x − 8 x + 6

Limit www.matikzone.wordpress.com
 x x−p p xn − 1
100. lim 102. lim **
x→1 x − 1
x→p
x− p
3
x 2 − 2.3 x + 1
101. lim **
x→1
( x − 1)2
 
 f ( x ) − . f ( 2)( x + 2) 
1

Diketahui f (x ) = 3 x 2 − 2 x , tentukan lim 

4 
103.
x→ 2 x−2

104. Diketahui f (x ) =
3
, tentukan lim
( f ( x ) − f (2) )
x 2 x→ 2 x−2

Hitunglah nilai dari limit fungsi berikut:

2 6 − 8x
105. lim 117. lim
x →∞ x x →∞ x + 5

6 10 + 3x
106. lim 118. lim
x →∞ 5 x 10 x →∞ 9 x − 5

−9 10 + 3x
107. lim 119. lim
x →∞ 2 x 25 x →∞ 3 − 9x
7  3x − 2 
3
108. lim 120. lim  
x →∞ 2 x + 5x 3
x →∞ 5 + x
 
−3
109. lim 7 − 5x 2
x →∞ x − 20
3
121. lim
x →∞ 3x + 12 x 2

110. lim 4 x + 99
x →∞ 5 x 3 − 11x 2
122. lim
x →∞ 3x + 12 x 3
111. lim x 2 + 9 x − 15
x →∞

123. lim
(5x − 1)(2 x + 3)
x →∞ (3 + 12 x )( x − 1)
3x
112. lim
x →∞ 100

x 2 + 5x − 3
7x + 4 124. lim
113. lim x →∞ (3 − x )( x − 1)
x →∞ 55
x 2 − 25 125. lim
(x − 1)(x − 3)
114. lim
x →∞
x →∞ 2 x 2 + 3x − 15
12
x +5 126. lim
(4 x − 1)3
115. lim
x →∞ 2 x − 1
x →∞ 2x3 − 1
4(2 x + 3)
3
4x − 3
116. lim 127. lim
x →∞ 2 x + 5 x →∞ 3 x 3 + 5 x

Limit www.matikzone.wordpress.com
 4 x 4 + 8x x 2 + 5x − 1
128. lim 145. lim
x →∞ 2x 2 x →∞ 3x 2 − 9
4 x 2 + 3x − 1  x + 4 − 2x + 1 
129. lim
x →∞ 3x 2 + 5x − 2
146. lim  

x →∞
 x − 3 
x + 3x3
130. lim x 2 − 17
x →∞ 3 x 3 − 2 147. lim
x →∞
x 6 + 5x 3 − 5 + 3x6 − 2
131. lim
(2 x − 5)4 x−2
x →∞
(3 x 2
+2 )2 148. lim
x →∞
4x 2 − 2x − 6 − x 2 + 1
6x + x3 − 5x4
132. lim x 2 + 5x −1
x →∞ x3 − 2x 4 149. lim
x →∞
3x4 − 9x + 1
x (2 x + 1)
2
133. lim
x →∞ 5x − 4x3 150. lim
x →∞
( x + 6 − x +3)
2( x − 1) lim ( x + 3 − x + 2 )
3
134. lim 151.
x →∞
x →∞ x 3 + 1

6x + 2x3 152. lim ( 2 x − 1 − x + 4 )

x →∞
135. lim
x →∞ ( x − 3)( x + 1)
153. lim ( 4 x + 2 − x − 3 )
(x )( )
x →∞
2
−2 x +2 2

lim ( x + 5 − x )
136. lim
x →∞ x( x − 1)( x + 1) 154.
x →∞

137. lim
2x 3 + 7 x − 5 155. lim ( 3 x + 1 − 3 x − 1 )
x →∞
x →∞ x2 − x
156. lim ( x + 1 − 2 x − 3 )
2x 2 + x x →∞
138. lim
lim (3 x + 6 − 2 1 − x )
x →∞
6 x + 3x 3
157.
x →∞

2x + x4
139. lim 158. lim ( ax + b − px + q )
x →∞ 2x − 3 x →∞

9x 4 + x untuk: a = p, a > p dan a < p

( x + x + 1 − 2x + x )
140. lim
x →∞ x 2 − x 3 2 2
159. lim
x →∞
3x2 − 5
lim ( 4 x + 6 x − 1 − 5 x − x + 9 )
141. lim 2 2
x →∞ 2 x 3 + x − 1 160.
x →∞

lim ( x + 2 x − 1 − ( x − 2 )(2 x + 9 ) )
3x + 5
142. lim 161. 2
x →∞ 2x + 4x + 5
2
x →∞

143. lim
3x 2 + 5x − 7 162. lim ( 4 x − 5 − x − 3x )
2 2
x →∞
x →∞ 10 x 3 + 5 x

x 2 − 17 163. lim ( 2 x + x − 5 − x − 3 x + 12 )
2 2
x →∞
144. lim
x →∞
x 6 + 5x3 − 5
Limit www.matikzone.wordpress.com
164. lim
x →∞
( (3x + 1)(x − 5) − x 2 + 7x +1 ) 178. lim
x →∞
( 4x 4
+ 3 x 2 − 1 − 4 x 4 + 5x 2 + 1)
165. lim ( (3x − 5 )(x + 4 ) − 3x 2 − 7x +1 )
(x )
x →∞

179. lim 3
− 4 − x3 + 8
x →∞

166.
x →∞
(
lim x − 4 x 2 − 7 x − 1) 180. lim 
 1 + 4x 2 − 1 + 9x2 

x →∞  
lim ((x + 2 ) − 4 x − 7 x + 8 )
 x 
2
167.
x →∞
 1+ x2 − 4 + x2 
lim (x + 5 − x − x − 9 )
181. lim  
x →∞  
2
168. x
x →∞  

169.
x →∞
(
lim ( x + 3) − ( x − 3)( x + 3) ) 182. ((
lim x x 2 + 2 − x
x →∞
))
170. lim
x →∞
( 3x + 3x − 5 − x + 4)
2
183.  4 3 
lim  2 − + 2 

x →∞ x x 
171. lim ( x + 6 x + 5 − x − 4 )
2
x →∞  x + 3 2x + 5 
184. lim  − 
lim ( x − 1 − 2 x − 3)
x →∞ 2 x − 1 x−7 
2 
172.
x →∞
 − 4x 2 3x 
lim ( 4 x + 3 x − 5 − (2 x − 3))
185. lim  2 − 
173. 2 x →∞ 2 x + 9 x − 5
 x + 5 
x →∞

lim ( 9 x + x − 4 − (3 x + 5)) x 2 + x3 x
3
2
174. 186. lim **
x →∞ x →∞ x2
175. lim ( 2 x − 3 x + 5)
2
33 x 2 − x 2 x
x →∞
187. lim **
lim ( x − 3x − 2 x + 8 )
2 2
x →∞ 6 + x2 x
176.
x →∞

177. lim  3 x − x − 4 − 3 x + 2 x − 5 
x →∞  

Hitunglah nilai dari limit fungsi berikut:

188. lim sin x + 5 cos x x+5

x→
π 192. lim
2 x→ 0 cos x

189. lim (sin 2 x. cot x ) tan 2 x

x→ 0 193. lim
x→ 0 sin 5 x
 sin x 5 cos x 
190. limπ  +  sin 3x
x→  6 3 sin x  194. lim
2 x→ 0 5x
cos x x sin 5 x
191. lim 195. lim
x→ 0 x→ 0
2x sin 2 3x
Limit www.matikzone.wordpress.com
 1 cos 2 x
tan 2 x 213. limπ
196. lim 2 x→ π − 4x
4
x→ 0 sin 3x sin 2 x

2 cos 2 x
2x 214. lim
x → 1 − sin x
197. lim π
x→ 0 sin 2 x 4

(x )
1
198. lim
sin 2 3x 3
− 1 2 tan (x − 1)
x→ 0
(3 x )2 215. lim
(x − 1) sin ( x − 1)
x→1 1
2 2
tan 2 x
199. lim
x→ 0 x sec 2 x
216. lim
(x 2
− 1)sin 2( x − 1)
x
x→1 − 2 sin 2 ( x − 1)
200. lim
x→ 0
sin
x
cos
x 1 − cos x
217. lim
2 2 x→ 0 x sin x

201. lim
2x 218. lim (sec x − tan x )
π
x→ 0 cos x x→
2

sin 2 2 x sin x − tan x

202. lim 219. lim
x→ 0 x2 x→ 0 x3

203. lim
cos x − cos 3 x
220. lim
(3 x + 3 y ) + tan (x + y )
x→ 0 x2 x →− y 9x + 9 y
sin 3 x + sin 4 x 221. lim (x cot 2 x )
204. lim x→ 0
x→ 0 x
1 − cos 2 x x −1
205. lim 222. lim
x→1 tan π x
x→ 0 x
1 + cos x
tan x − 1
206. lim 223. limπ
x →π sin 2 x x→ cos 2 x
4

1 − cos 2 x cos 2 x
207. lim 224. limπ
x→ 0 2x2 x→ x( tan x − 1)
4

208. lim
sin 2 x ( ) 2
sin 2 x
x→ 0 x + sin 2 3 x
2 225. lim
x→ 0 3 − 2x + 9
sin 4 x tan 2 3x + 6 x 3
209. lim sin 4 x
x→ 0 2 x 2 sin 3x cos 2 x 226. lim
x→ 0 1 − 1 − x

cos x − cos a
210. lim  1  1
x→ a x−a sin 1 −  cos1 − 
 x  x
cos x − cos 3 x 227. lim
211. lim x→1 x −1
x→ 0 1 − cos x
sin ( x − 2 )
cos 5x − cos 9 x 228. lim
212. lim x→ 2 x−2
x→ 0 1 − cos x

Limit www.matikzone.wordpress.com
 sin ( x − π )  sin 5 x − sin 2 x 
229. lim 245. lim  
x →π x−π x→ 0 sin 8 x − sin 3 x
 

230. lim
(3 x + 1) sin ( x − 1)  tan 2 x − tan x 
x→1 x + 2x − 3
2 246. lim  
x→ 0 sin 2 x − sin x
 

231. lim
sin ( x +1 − 2 )  
x →3 x−3  1 − tan x 
247. limπ  
x→  π
232. lim
1 − sin x 4 − x 
x→
π π  4 
2 −x
2  1 − cos 4 x 
248. limπ  
π x →  x sin x 
sin x − sin 2

233. limπ 4
π  sin(cos x ) 
x→
4 x− 249. limπ  
4 x→  cos x 
2

2 tan x
234. limπ cos x − sin x
x→ sec x 250. lim
x→ π
1 1
x− π
2
4
4
tan 2 x. tan 3x
235. lim
x→ 0 5x 2  π  4π 
sin  3 x +  + sin  x − 
1 + cos x 251. limπ  3  3 
236. lim 2π
x→ 0 1 + sin x x →−
3 2x +
3
1 − cos 2 x
237. lim
x→ 0 1 − cos x
sin x − cos x
252. lim1
x→ π 1 − sin 2 x
x 2 + 3x
2

( )
238. lim
x→ 0 sin x sin x 2 − 1
253. lim
x→1 x −1
2x 2
239. lim
x→ 0 1 1 + cos 2 x
1 − cos 2 x 254. lim1
2 x→ π cos x
2

sin 3x − sin 3 x. cos 2 x

240. lim 3( x − a )
x→ 0 4x 3 255. lim
x→ a sin ( x − a ) + 2 x − 2 a

(x 2
)
− 5 x + 6 sin ( x − 2)
241. lim x 3 − ( a + 1) x 2 + ax
x→ 2
(x − x − 2) 2 2
256. lim 2
( )
x→1 x − 1 + tan( x − 1)

242. lim
(x − 1)sin 6 x
2
1 + cos x
x→ 0 x3 + 3x2 + 2x 257. lim
x →π x −π
sin 8 x + sin 2 x sin 2 x(1 + cos x )
243. lim 258. lim
x→ 0 tan x (1 + 3 sec x )
x→ 0 4 x cos 3 x
sin 2 x
244. lim 3 sin 2 x − 2 sin 3 x
x→ 0 3 − 2x + 9 259. lim
x→ 0 x(1 − cos 3x )
Limit www.matikzone.wordpress.com
 x3  x −3 
260. lim 264. lim  
x→ 0 sin 2 x − tan 2 x x →3 x − sin ( x − 3) − 3 
 
tan x − sin x sin 2 x + sin 6 x + sin 10 x − sin 18 x
261. lim 265. lim
x→ 0 x3 x→ 0 3 sin x − sin 3x
1 − cos (x + 3)  
262. lim  
x →−3 x 2 + 6 x + 9
 tan x − tan y 
266. lim   **
1 − 1 − sin 2 ( x − a ) x→y x  x 
 − 1 +  − 1 tan x tan y 
263. lim
x→ a ( x − a ) tan 5( x − a )  y y  
   

Tentukan, jika ada, titik-titik yang menyebabkan fungsi-fungsi berikut tidak kontinu:

x 2 −1  1; unt x < 0
267. f (x ) = 274. f (x ) = 
x2 + x 1 − x; unt x ≥ 0

f (x ) =  2 x; unt x < 0
x
268.
2x − 3 275. f (x ) = 
− x; unt x ≥ 0
x2 − 4
269. f (x ) =  x; unt x < 0

x 2 − 3x + 2 276. f (x ) =  1; unt x = 0
x 2 ; unt x > 0
x2 + 2x + 3 
270. f (x ) =
x3 − 1
x2 − 1
277. f (x ) =
2x 2 − 5x − 3 x −1
271. f (x ) =
x2 + x − 2
 x2 − 1
 ; unt x ≠ 1
x2 + 1
272. f (x ) = 278. f (x ) =  x − 1
x 2 + 3 x − 10 
 2; unt x = 1
2x +1
273. f (x ) =
x − x+1
2

Selidikilah, apakah fungsi-fungsi berikut kontinu pada titik yang diberikan:

279. f ( x ) = 5 , pada x = 1
280. f (x ) = 5 x − 10 , pada x = – 3

f (x ) =
8
281. , pada x = 3
x−3

f (x ) =
1
282. , pd x = 3 dan x = –2
x − x−6
2

Limit www.matikzone.wordpress.com
 3x − 12
283. f (x ) = , pada x = 4
x − 7 x + 12
2

3x 2 + 3x − 6
284. f (x ) = , pada x = – 2
2 x 2 − 2 x − 12

Hitunglah nilai dari limit fungsi berikut:

x +1 2 x +3
 x   3x + 1 
285. lim   291. lim  
x →∞ x + 1 x →∞ 3x + 5
   
−2 x 2 x+ 3
 2   2 − 5x 
286. lim 1 +  292. lim  
x →∞
 3+ x x →∞ 1 − 5 x
 
x+6 7x + 2
 x +5   6x + 5 
287. lim   293. lim  
x →∞ x + 3 x →∞ 6 x − 1
   

 2x + 2 
2x
x 2 +1
288. lim    x + 3x + 2 
2 x +1
x →∞ 2 x + 6
  294. lim  2 
x →∞ x + 5x + 1 
x
 
 a
289. lim 1 + 
x →∞
 x
ax
 1
290. lim 1 + 
x →∞
 x

f ( x + h) − f ( x )
Hitunglah nilai dari lim dari fungsi-fungsi berikut:
h →0 h

295. f (x) = 9
296. f (x) = 5x 302. f (x ) = x 3
297. f (x ) = 8 x − 10 303. f (x ) = 2x 3
298. f (x ) = x 2 304. f (x ) = x
299. f (x ) = 3x 2 305. f (x ) = 2 x
300. f (x ) = −2 x 2 + 1 306. f (x ) = 2 x + 1
301. f (x ) = 2 x + 3 x
2

Limit www.matikzone.wordpress.com
Kerjakan dengan benar soal-soal berikut:

307. Jika lim

x →∞
( ax 2
+ ax − (2 x − 1) = ) 9
4
, carilah nilai a yang memenuhi.

f ( x )( x + 5 ) + f 2 ( x ) − 3
308. Diketahui lim f ( x ) = 6 . Nilai lim adalah ...
x→ 2 x→ 2 x +1

309. Diketahui lim f ( x ) = 16 dan lim g (x ) = −2 . Maka nilai lim

x →10 x →10 x →10
( )
f (x ) + 3g ( x ) adalah ...
4

2
310. Buktikan bahwa lim x sin =2
x →∞ x
 a  a2
311. Buktikan bahwa lim n 2  1 − cos  =
n →∞
 n 2
p−5
312. Diketahui lim = −2 . Maka nilai p adalah...
x →−1 x + 4

ax − b
313. Hitunglah a dan b jika diketahui lim = −2 .
x →3 x2 − 9

314. Jika lim

x →∞
( ax 2
)
+ bx − 1 − 4 x 2 − 7 x + 2 = 4 , maka tentukan nilai a + b.

ax − 3 − bx + 5 1
315. Hitunglah nilai a + b, jika lim = .
x→ 4 x−4 3

Catatan:
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................

Limit www.matikzone.wordpress.com