2
ISSN 1412-5188
TRANSMISI HADIS DAN KONTRIBUSINYA
DALAM PEMBENTUKAN JARINGAN KEILMUAN
DALAM ISLAM
Saifuddin
(197 H), Wakî„ ibn al-Jarrâh (w. sejumlah besar ulama hadis
197 H), Sufyân ibn „Uyainah (w. terlibat aktif dalam kegiatan
198 H), dan Muhammad ibn periwayatan hadis dan sebagian
Idrîs al-Syâfi„iy (w. 204 H).22 mereka telah membukukannya
Proses penyebaran dan dalam karya-karya kompilasi
transmisi hadis mencapai standar yang dikenal dengan “al-
puncaknya pada abad III H yang Kutub al-Sittah”—yakni Shahîh
dianggap sebagai masa paling al-Bukhâriy, Shahîh Muslim,
cemerlang atau era keemasan Sunan Abî Dâwud, Jâmi‘ al-
dalam sejarah perkembangan Tirmidziy, Sunan al-Nasâ’iy, dan
hadis.23 Sepanjang abad ini Sunan Ibn Mâjah—ataupun
dalam karya-karya kompilasi
22
hadis lainnya.24 Pasca abad III
Muhammad ibn Ja„far al- H, penyebaran dan transmisi
Kattâniy, al-Risâlat al-Mustathrafah,
(Beirut: Dâr al-Kutub al-„Ilmiyyah,
hadis, terutama yang bersifat
1400 H), h. 8; Muhammad ibn Mathar lisan (al-riwâyat al-
al-Zahrâniy, Tadwîn al-Sunnat al- syafahiyyah), sudah jauh lebih
Nabawiyyah, (Thaif: Maktabat al-
Shadîq, 1412 H), h. 88-89; Muhammad
Muhammad Abû Syuhbah, Fî Rihâb Musyarrafah, (Madinah: Maktabat al-
al-Sunnat al-Kutub al-Shihâh al-Sittah, „Ulûm al-Hikam, 1415 H/1994 M), h.
(Kairo: Majma„ al-Buhûts al- 308; Muhammad Abû Syuhbah, Fî
Islâmiyyah, 1389 H/1969 M), h. 23-24; Rihâb al-Sunnat, h. 27; Muhammad
Mushthafâ al-Sibâ„iy, al-Sunnat wa ibn Mathar al-Zahrâniy, Tadwîn al-
Makânatuhâ fî al-Tasyrî‘ al-Islâmiy, Sunnat, h. 93; Mushthafâ al-Sibâ„iy, al-
(Kairo: Dâr al-Qaumiyyat li al-Thibâ„at Sunnat wa Makânatuhâ, h. 103; Nûr al-
wa al-Nasyr, 1368 H/1949 M), h. 103; Dîn „Itr, Manhaj al-Naqd, h. 61;
al-Nu„mân „Abd al-Muta„âl al-Qâdliy, Muhammad Abû Syuhbah, al-Wasîth fî
al-Hadîts al-Syarîf: Dirâyatan wa ‘Ulûm, h. 73-74.
24
Riwâyatan, (Kairo: al-Majlis al-A„lâ li Shubhiy al-Shâlih, ‘Ulûm
al-Syu‟ûn al-Islâmiyyah, 1395 H/1975 al-Hadîts wa Mushthalahuhu, (Beirut:
M), h. 30-31; Muhammad „Ajjâj al- Dâr al-„Ilm li al-Malâyîn, 1988 M), h.
Khathîb, Ushûl al-Hadîts, h. 182; 48; Muhammad ibn Ja„far al-Kattâniy,
Muhammad „Ajjâj al-Khathîb, al- al-Risâlat al-Mustathrafah, h. 9-10;
Sunnat Qabl al-Tadwîn, h. 337-338; Muhammad ibn Mathar al-Zahrâniy,
Muhammad Abû Zahwu, al-Hadîts wa Tadwîn al-Sunnat, h. 97-143;
al-Muhadditsûn, h. 244; „Abd al-„Azîz Muhammad Abû Syuhbah, Fî Rihâb
al-Khûliy, Miftâh al-Sunnat, h. 21; al-Sunnat, h. 27-28; Mushthafâ al-
Muhammad Abû Syuhbah, al-Wasîth fî Sibâ„iy, al-Sunnat wa Makânatuhâ, h.
‘Ulûm, h. 71; Jamâl al-Dîn al-Qâsimiy, 103-104; Muhammad Abû Syuhbah,
Qawâ‘id al-Tahdîts, 70. al-Wasîth fî ‘Ulûm, h. 73-74; „Abd al-
23
Akram Dliyâ‟ al-„Umariy, „Azîz al-Khûliy, Miftâh al-Sunnat, h.
Buhûts fî Târîkh al-Sunnat al- 33-34.
264 Ilmu Ushuluddin Vol. 8, No. 2
52
Nûr al-Dîn „Itr, “I„jâz al-
Nubuwwat al-„Ilmiy”, dalam al-
53
Khathîb al-Baghdâdiy, al-Rihlat fî Akram Dliyâ‟ al-„Umariy,
Thalab al-Hadîts, h. 24-28. Buhûts fî Târîkh al-Sunnat, h. 284.
54
Bandingkan dengan Hasan Asari, Shubhiy al-Shâlih, ‘Ulûm
Menguak Sejarah, h. 207-210. al-Hadîts, h. 59.
270 Ilmu Ushuluddin Vol. 8, No. 2