Anda di halaman 1dari 53

PERHITUNGAN NERACA MASSA

Sebagai basis perhitungan :


Waktu Operasi = 330 hari
Produksi FAEE = 300000 ton/tahun
= 909090.909 kg/hari
= 37878.788 kg/jam
Basis Perhitungan = 100 kmol limiting reactan / jam
Satuan Neraca Massa = kg/jam
Data Komponen :
No Nama Komponen BM No Nama Komponen
1. Etanol 46.07 3. Gliserol
2. Trigliserida 4. Fatty Acid Ethyl Ester
Tripalmitat 807.32 Etil Palmitat
Trioleat 885.43 Etil Oleat
Trimyristat 723.16 Etil Miristat
Tristearat 891.49 Etil Stearat
Trilinoleat 879.38 Etil Linoleat

1. Meeting Point-01 (MP-01)


Mencampur CPO dengan Etanol

)1 ( Aliran 1 : Aliran dari Tangki CPO


)3 (
MP-01 ) Aliran 2 : Aliran dari Tangki Etanol
) 2(
Aliran 3 : Aliran menuju Reaktor-01
1. Umpan CPO masuk MP-01 sebesar = 100
Komponen CPO Komposisi kmol/jam
Tripalmitat 46.0% 46.0
Trioleat 41.2% 41.2
Trimyristat 2.2% 2.2
Tristearat 3.6% 3.6
Trilinoleat 7.0% 7.0
Jumlah 100% 100.00
(S.Ketaren, Pengantar Teknologi Minyak dan Lemak Pangan, 2008)

2. Perbandingan mol etanol dan mol CPO adalah sebesar 6:1


( Jon H.Van Gerpen, Biodiesel Production Technology,2002-2004.hal 37)

Etanol yang bertemu di Meeting Point-01 =


=
=
Neraca Massa Masuk = Neraca Massa Keluar
Aliran (1) + Aliran (2) = Aliran (3)

Aliran Masuk
Komponen
Aliran (1) (kg/jam) Aliran (2) (kg/jam)

Tripalmitat 37,136.725 -
Trioleat 36,479.807 -
Trimiristat 1,590.955 -
Tristearat 3,209.365 -
Trilinoleat 6,155.688 -
Etanol - 27,642.000
Subtotal 84,572.540 27,642.000
Total 112,214.540

2. Reaktor-01 (R-01)
Mereaksikan CPO dengan etanol menghasilkan Fatty Acid Ethyl Esterdan gliserol
Dari literatur menyebutkan bahwa reaksi antara CPO dan etanol pada reaktor-01 (R-01)
memiliki perbandingan 1:6 dengan konversi sebesar 93,2%
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )

)3( )4(
R-01 Aliran 3 : Aliran dari Meeting Point-01
Aliran 4 : Aliran menuju Evaporator-01

Perbandingan Etanol : CPO = 6 : 1, konversi reaksi transesterifikasi 1 = 93,2%


C3H5(OOCR)3 + 3C2H5OH 3RCOOC2H5 + C3H5(OH)3
(Trygliserida) (Etanol) (FAEE)
( Life Cycle Inventory of Biodiesel and Petroleum Diesel, Hal 147 )

A. Tripalmitat
C3H5(OOCC15H31)3 + 3C2H5OH 3C15H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 46.000 600.000 -
Reaksi 42.872 128.616 128.616
Sisa 3.128 471.384 128.616

B. Trioleat
C3H5(OOCC17H33)3 + 3C2H5OH 3C17H33COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 41.200 471.384 -
Reaksi 38.398 115.195 115.195
Sisa 2.802 356.189 115.195

C. Trimyristat
C3H5(OOCC13H27)3 + 3C2H5OH 3C13H27COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 2.200 356.189 -
Reaksi 2.050 6.151 6.151
Sisa 0.150 350.038 6.151

D. Tristearat
C3H5(OOCC17H35)3 + 3C2H5OH 3C17H35COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 3.600 350.038 -
Reaksi 3.355 10.066 10.066
Sisa 0.245 339.972 10.066

E. Trilinoleat
C3H5(OOCC17H31)3 + 3C2H5OH 3C17H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 7.000 339.972 -
Reaksi 6.524 19.572 19.572
Sisa 0.476 320.400 19.572

Etanol yang bereaksi = 279.60 kmol/jam = 12881.1720

Etanol sisa = 600 kmol/jam - 279.60


= 320.40 kmol/jam = 14760.8280
Gliserol yang terbentuk = 93.2000 kmol/jam = 8582.7880

Aliran Masuk
Komponen
Komponen
Aliran (3) (kg/jam)

Tripalmitat 37,136.725
Trioleat 36,479.807
Trimiristat 1,590.955
Tristearat 3,209.365
Trilinoleat 6,155.688
Etanol 27,642.000
Etil Palmitat -
Etil Oleat -
Etil Miristat -
Etil Stearat -
Etil Linoleat -
Gliserol -
Subtotal 112,214.540
Total 112,214.540

3. Evaporator - 01 (E-01)
Memisahkan etanol dari hasil reaksi di reaktor -01
Aliran atas keluaran evaporator merupakan etanol sisa reaksi sebesar 100% massa
Aliran bawah keluaran Evaporator merupakan campuran Fatty Acid Ethyl Ester, gliserol dan sisa CPO.
(United States Patent No. 7,851,643 B2)

)5(

)4( Aliran 4 : aliran dari R-01


E - 01
Aliran 5 : aliran etanol yang teruapkan
)8( Aliran 8 : aliran menuju decanter -01

Aliran Masuk Aliran Keluar


Komponen
Aliran (4) (kg/jam) Aliran (5) (kg/Jam)

Tripalmitat 2525.297 -
Trioleat 2480.627 -
Trimiristat 108.185 -
Tristearat 218.237 -
Trilinoleat 418.587 -
Etanol 14760.828 14760.828
Etil Palmitat 36591.252 -
Etil Oleat 35768.110 -
Etil Miristat 1577.168 -
Etil Stearat 3145.500 -
Etil Linoleat 6037.962 -
Gliserol 8582.788 -
Subtotal 112214.540 14760.828
Total 112214.540 112214.540

4. Decanter 01 (DC-01)
Memisahkan campuran produk utama Fatty Acid Ethyl Ester dengan gliserol
Decanter memisahkan 85% trigliserida beserta seluruh FAEE sebagai fase ringan,
sedangkan seluruh bagian gliserol dan 15% trigliserida akan masuk ke fase berat
(United States Patent No, 7,851,643 B2)

)9( )11( Aliran 9 : aliran dari Evaporator


DECANTER
Aliran 10 : aliran menuju Tangki - 04
)10( Aliran 11 : aliran menuju Meeting Point - 02

Pemisahan Komponen Trigliserida pada Fase Berat dan Fase Ringan


Tripalmitat = (Tripalmit dari Separator-01) x 85%
(Fase ringan) = 2525.297 x 0.85
= 2146.503 kg/jam
(Fase berat) = 2525.297 - 2146.503
= 378.795 kg/jam
Dengan perhitungan yang sama akan didapat nilai untuk komponen lain :

Komponen CPO Fase Ringan (kg/jam) Fase Berat (kg/jam)


Tripalmitat 2146.503 378.795
Trioleat 2108.533 372.094
Trimyristat 91.957 16.228
Tristearat 185.501 32.736
Trinoleat 355.799 62.788
Jumlah 4888.293 862.640

Aliran Masuk Aliran Keluar


Komponen
Aliran (9) (kg/jam) Aliran (10) (kg/jam)

Tripalmitat 2525.297 378.795


Trioleat 2480.627 372.094
Trimiristat 108.185 16.228
Tristearat 218.237 32.736
Trilinoleat 418.587 62.788
Etil Palmitat 36591.252 -
Etil Oleat 35768.110 -
Etil Miristat 1577.168 -
Etil Stearat 3145.500 -
Etil Linoleat 6037.962 -
Gliserol 8582.788 8582.788
Subtotal 97453.712 9445.428
Total 97453.712 97453.712

5. Meeting Point-02 (MP-02)


Mencampur aliran dari Decanter-01 dengan etanol sebagai umpan masuk menuju Reaktor-02

)12( Aliran 11 : Aliran dari Decanter-01


)11( )13( Aliran 12 : Aliran Etanol Recycle
MP-02
Aliran 13 : Aliran menuju Reaktor-02

1. Jumlah Trigliserida yang masuk adalah sama dengan yang keluar dari Decanter-01
Komponen CPO kg/jam kmol/jam
Tri Palmitat 2146.503 2.6588
Tri Oleat 2108.533 2.3814
Tri Miristat 91.957 0.1272
Tri Stearat 185.501 0.2081
Tri Linoleat 355.799 0.4046
Jumlah 4888.293 5.780
2. Perbandingan mol trigliserida dan mol etanol pada reaktor-02 adalah sebesar 1:6
Etanol yang dibutuhkan = 6x 5.780
= 34.680
= 1597.708 kg/jam

Aliran Masuk
Komponen
Aliran (11) (kg/jam)

Tripalmitat 2146.503
Trioleat 2108.533
Trimiristat 91.957
Tristearat 185.501
Trilinoleat 355.799
Etanol -
Etil Palmitat 36591.252
Etil Oleat 35768.110
Etil Miristat 1577.168
Etil Stearat 3145.500
Etil Linoleat 6037.962
Subtotal 88008.284
Total 89605.992

6. Reaktor 02 (R-02)
mereaksikan antara trigliserida dengan etanol menghasilkan FAEE dan gliserol
dari literatir menyebutkan bahwa reaksi antara trigliserida dan etanol pada reaktor 2 (R-02)
memiliki perbandingan 1:6 dengan konversi sebesar 965%
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )
Aliran 13: Aliran dari Meeting Point -02
)13( REAKTOR )14( Aliran 14 : Aliran menuju Evaporator-02
TRANSESTERIFIKASI

A. Tripalmitat
C3H5(OOCC15H31)3 + 3C2H5OH 3C15H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 2.659 34.680 128.616
Reaksi 2.566 7.697 7.697
Sisa 0.093 26.983 136.313

B. Trioleat
C3H5(OOCC17H33)3 + 3C2H5OH 3C17H33COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 2.381 26.983 115.195
Reaksi 2.298 6.894 6.894
Sisa 0.083 20.089 122.089

C. Trimyristat
C3H5(OOCC13H27)3 + 3C2H5OH 3C13H27COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.127 20.089 6.151
Reaksi 0.123 0.368 0.368
Sisa 0.004 19.721 6.519

D. Tristearat
C3H5(OOCC17H35)3 + 3C2H5OH 3C17H35COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.208 19.721 10.066
Reaksi 0.201 0.602 0.602
Sisa 0.007 19.118 10.668

E. Trilinoleat
C3H5(OOCC17H31)3 + 3C2H5OH 3C17H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.405 19.118 19.572
Reaksi 0.390 1.171 1.171
Sisa 0.014 17.947 20.743

Etanol yang bereaksi = 16.733 kmol/jam


= 770.894 kg/jam
Etanol sisa = 34.680 - 16.733
= 17.947 kmol/jam = 826.814
Gliserol yang terbentuk = 5.578 kmol/jam
= 513.650 kg/jam

Aliran Masuk
Komponen
Aliran (13) (kg/jam)
Tripalmitat 2146.503
Trioleat 2108.533
Trimiristat 91.957
Tristearat 185.501
Trilinoleat 355.799
Etanol 1597.708
Etil Palmitat 36591.252
Etil Oleat 35768.110
Etil Miristat 1577.168
Etil Stearat 3145.500
Etil Linoleat 6037.962
Gliserol -
Subtotal 89605.992
Total 89605.992

7.Evaporator(E-02)
Memisahkan etanol dari hasil reaksi di reaktor-02
Aliran atas keluaran evaporator merupakan etanol sisa reaksi sebesar 100% massa
Aliran bawah keluaran evaporator merupakan campuran FAEE, gliserol dan sisa CPO
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )

Aliran 14 : Aliran dari Reaktor-02


)15(
Aliran 15 : Aliran Etanol yang teruapkan
)14(
Evaporator Aliran 18 : Alran menuju decanter-02

)18(

Aliran Masuk
Komponen
Aliran (14) (kg/jam)

Tripalmitat 75.128
Trioleat 73.799
Trimiristat 3.219
Tristearat 6.493
Trilinoleat 12.453
Etanol 826.814
Etil Palmitat 38781.113
Etil Oleat 37908.708
Etil Miristat 1671.556
Etil Stearat 3333.747
Etil Linoleat 6399.313
Gliserol 513.650
Subtotal 89605.992
Total 89605.992

8. Decanter -02 (DC-02)


Memisahkan campuran produk utama FAEE dengan gliserol
Decanter memisahkan 85% trigliserida beserta seluruh FAEE sebagai fase ringan,
sedangkan seluruh bagian gliserol dan 15% trigliserida akan masuk ke fase berat
(United States Paten No. 7,851,643 B2)

)19( )21( Aliran 19 : Aliran dari Evaporator-02


DECANTER
Aliran 20 : Aliran menuju Tangki-03
)20(
Aliran 21 : Aliran menuju Tangki-04

Pemisahan Komponen Trigliserida pada fase berat dan fase ringan :


Tripalmitat = (Tripalmitat dari evaporator-02)x 85%
(Fase Ringan) = 75.128 x 0.85
= 63.858 kg/jam
(Fase Berat) = 75.128 - 63.858
= 11.269 kg/jam
Dengan perhitungan yang sama, maka didapatkan nilai untuk komponen lain:

Fase Ringan
Komponen CPO Fase Berat (kg/jam)
(kg/jam)

Tripalmitat 63.858 11.269


Trioleat 62.729 11.070
Trimyristat 2.736 0.483
Tristearat 5.519 0.974
Trilinoleat 10.585 1.868
Jumlah 145.427 25.664
Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (19) (kg/jam) Aliran (20) (kg/jam)

Tripalmitat 75.128 11.269


Trioleat 73.799 11.070
Trimiristat 3.219 0.483
Tristearat 6.493 0.974
Trilinoleat 12.453 1.868
Etil Palmitat 38781.113 -
Etil Oleat 37908.708 -
Etil Miristat 1671.556 -
Etil Stearat 3333.747 -
Etil Linoleat 6399.313 -
Gliserol 513.650 513.650
Subtotal 88779.178 539.314
Total 88779.178 88779.178

9. Recycle Etanol
A. Feed Etanol Meeting Point Point-02
Etanol yang masuk MP-02 diambil dari hasil atas E-02 dan E-01
Aliran 12 : Aliran menuju Meeting Point-02
)24( )17(
PIPA
Aliran 17 : Aliran dari Evaporator-02
Aliran 24 : Aliran dari Evaporator-01
)12(

Diketahui :
1. Aliran Etanol dari E-02 = 826.814 kg/jam
2. Aliran Etanol masuk MP-02 = 1597.708 kg/jam
Sehingga Etanol yang dibutuhkan dari E-01 Sebesar :
Aliran 24 = Aliran 12 - Aliran 17
= 1597.708 - 826.814
= 770.894 kg/jam
B. Feed Etanol Meeting Point-01
Etanol yang masuk MP-01 diambil dari hasil atas S-01 dan fresh feed
Aliran 7 : Aliran dari Evaporator-01
)25( )24(
PIPA
)25( )24(
PIPA Alian 24 : Aliran Etanol menuju MP-02
Aliran 25 : Aliran Etanol menuju MP-01
)7(

Diketahui :
1. Aliran Etanol dari Evaporator-01 = 14760.828
2. Aliran Etanol menuju MP-02 = 770.894
sehingga Etanol recycle yang masuk ke MP-01 sebesar :
Aliran 25 = Aliran 7 - Aliran 24
= 14760.828 - 770.894

= 13989.934 kg/jam

Aliran 2 : Aliran menuju MP-01


)25(
Aliran 25 : Aliran E-01
)26( ) 2(
Aliran 26 : dari Tangki-02
PIPA

Diketahui :
1. Aliran Etanol yang masuk MP-01 adalah 27642
2. Aliran Etanol Recycle 13989.9341

Sehingga fresh feed etanol yang msuk untuk memenuhi kebutuhan MP_01 sebesar :
Aliran 26 : Aliran 2 - Aliran 25
= 27642 - 13989.934
= 13652.066 kg/jam
10. Perhitungan Scale Produk
Dari hasil perhitungan dengan menggunakan basis 100 kmol CPO didapatkan produk FAEE sebesar 88239,864 kg. K
produksi yang diinginkan dari proses pembuatan FAEE dari CPO adalah 300.000 ton/tahun. Jika pabrik beroperasi 33
maka kapasitas produksi biodiesel adalah 909090,909 kg/hari atau 37878,788 kg/jam

perhitungan scale produk :


100 kmol CPO 88239,864 kg/jam FAEE
(x) kmol CPO 37878,788 kg/jam FAEE
faktor pengali = (produksi yang diinginkan)/ (hasil produksi dari basis)
= 37878.788
88239.864
= 0.429 ≈ faktor pengali
maka untuk mendapatkan kapasitas produksi sebesar 37878,788 kg/jam dibutuhkan bahan baku CPO sebesa
Feed CPO = 100 kmol/jam x 0.429
= 42.927 kmol/jam CPO
= 36304,513 kg/jam CPO
11 Meeting Point-01 (MP-01)
Aliran Masuk
Komponen
Aliran (1) (kgjam) Aliran (2) (kg/jam)

Tripalmitat 15941.708 -
Trioleat 15659.712 -
Trimiristat 682.950 -
Tristearat 1377.687 -
Trilinoleat 2642.456 -
Etanol - 11865.901
Subtotal 36304.513 11865.901
Total 48170.414

12 Reaktor-01 (R-01)
Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (3) (kg/jam) Aliran (4) (kg/jam)
Tripalmitat 15941.708 1084.036
Trioleat 15659.712 1064.860
Trimiristat 682.950 46.441
Tristearat 1377.687 93.683
Trilinoleat 2642.456 179.687
Etanol 11865.901 6336.391
Etil Palmitat - 15707.552
Etil Oleat - 15354.201
Etil Miristat - 677.032
Etil Stearat - 1350.271
Etil Linoleat - 2591.920
Gliserol - 3684.339
Subtotal 48170.414 48170.414
Total 48170.414 48170.414

13. Evaporator-01 (E-01


Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (4) (kg/jam) Aliran (5) (kg/jam)

Tripalmitat 1084.036 -
Trioleat 1064.860 -
Trimiristat 46.441 -
Tristearat 93.683 -
Trilinoleat 179.687 -
Etanol 6336.391 6336.391
Etil Palmitat 15707.552 0.0000
Etil Oleat 15354.201 0.0000
Etil Miristat 677.032 0.0000
Etil Stearat 1350.271 0.0000
Etil Linoleat 2591.920 0.0000
Gliserol 3684.339 0.0000
Subtotal 48170.414 6336.391
Total 48170.414 48170.414

14. Decanter-01 (DC-01)


Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (9) (kg/jam) Aliran (10) (kg/jam)

Tripalmitat 1084.036 162.605


Trioleat 1064.860 159.729
Trimiristat 46.441 6.966
Tristearat 93.683 14.052
Trilinoleat 179.687 26.953
Etil Palmitat 15707.552 -
Etil Oleat 15354.201 -
Etil Miristat 677.032 -
Etil Stearat 1350.271 -
Etil Linoleat 2591.920 -
Gliserol 3684.339 3684.339
Subtotal 41834.023 4054.645
Total 41834.023 41834.023
15. Meeting Point-02 (MP-02)
Aliran Masuk
Komponen
Aliran (11) (kg/jam) Aliran (12) (kg/jam)

Tripalmitat 921.431 -
Trioleat 905.131 -
Trimiristat 39.475 -
Tristearat 79.630 -
Trilinoleat 152.734 -
Etanol - 685.849
Etil Palmitat 15707.552 -
Etil Oleat 15354.201 -
Etil Miristat 677.032 -
Etil Stearat 1350.271 -
Etil Linoleat 2591.920 -
Subtotal 37779.378 685.849
Total 38465.227

16. Reaktor-02 (R-02)


Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (13) (kg/jam) Aliran (14) (kg/jam)
Tripalmitat 921.431 32.250
Trioleat 905.131 31.680
Trimiristat 39.475 1.382
Tristearat 79.630 2.787
Trilinoleat 152.734 5.346
Etanol 685.849 354.927
Etil Palmitat 15707.552 16647.595
Etil Oleat 15354.201 16273.098
Etil Miristat 677.032 717.550
Etil Stearat 1350.271 1431.080
Etil Linoleat 2591.920 2747.038
Gliserol - 220.495
Subtotal 38465.227 38465.227
Total 38465.227 38465.227
17. Evaporator-02 (E02)
Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (14) (kg/jam) Aliran (15) (kg/jam)

Tripalmitat 32.250 -
Trioleat 31.680 -
Trimiristat 1.382 -
Tristearat 2.787 -
Trilinoleat 5.346 -
Etanol 354.927 354.927
Etil Palmitat 16647.595 -
Etil Oleat 16273.098 -
Etil Miristat 717.550 -
Etil Stearat 1431.080 -
Etil Linoleat 2747.038 -
Gliserol 220.495 -
Subtotal 38465.227 354.927
Total 38465.227 38465.227

18. Decanter-02 (D-02)


Aliran Masuk Aliran Keluar
Komponen
Aliran (19) Aliran (20)
Tripalmitat 32.250 4.838
Trioleat 31.680 4.752
Trimiristat 1.382 0.207
Tristearat 2.787 0.418
Trilinoleat 5.346 0.802
Etil Palmitat 16647.595 -
Etil Oleat 16273.098 -
Etil Miristat 717.550 -
Etil Stearat 1431.080 -
Etil Linoleat 2747.038 -
Gliserol 220.495 220.495
Subtotal 38110.300 231.512
Total 38110.300 38110.300
ERACA MASSA

Nama Komponen BM
92.09
id Ethyl Ester
mitat 284.5
eat 310.5
ristat 256.4
arat 312.5
noleat 308.5

liran dari Tangki CPO


liran dari Tangki Etanol
liran menuju Reaktor-01
kmol/jam 0.14
kg/jam
37,136.725
36,479.807
1,590.955
3,209.365
6,155.688
84,572.540
6 x 100 kmol/jam
600 kmol/jam
27,642.000 kg/jam

n Masuk Aliran Keluar

Aliran (2) (kg/jam) Aliran (3) (kg/jam)

- 37,136.725
- 36,479.807
- 1,590.955
- 3,209.365
- 6,155.688
27,642.000 27,642.000
27,642.000 112,214.540
214.540 112,214.540

hyl Esterdan gliserol


nol pada reaktor-01 (R-01)

liran dari Meeting Point-01


liran menuju Evaporator-01

(Gliserol)
- -
128.616 42.872
128.616 42.872 (kmol)

-
38.398
38.398 (kmol)

-
2.050
2.050 (kmol)

-
3.355
3.355 (kmol)

-
6.524
6.524 (kmol)

881.1720 kg/jam

kmol/jam
760.8280 kg/jam
82.7880 kg/jam

Aliran Keluar
Aliran (4) (kg/jam) Aliran masuk

2,525.297 No Komponen kmol/jam


2,480.627 1 Trigliserida
108.185 Tri Palmitat 46.000
218.237 Tri Oleat 41.200
418.587 Tri Miristat 2.200
14,760.828 Tri Stearat 3.600
36,591.252 Tri Linoleat 7.000
35,768.110 2 Etanol 600.000
1,577.168 3 FAEE
3,145.500 Etil Palmitat
6,037.962 Etil Oleat
8,582.788 Etil Miristat
112,214.540 Etil Stearat
112,214.540 Etil Linoleat
4 Gliserol

Jumlah 112,214.540

sebesar 100% massa


y Acid Ethyl Ester, gliserol dan sisa CPO.

n etanol yang teruapkan


n menuju decanter -01

Aliran Keluar

Aliran (5) (kg/Jam) Aliran (8) (kg/jam)

- 2525.297
- 2480.627
- 108.185
- 218.237
- 418.587
14760.828 -
- 36591.252
- 35768.110
- 1577.168
- 3145.500
- 6037.962
- 8582.788
14760.828 97453.712
112214.540

sebagai fase ringan,


masuk ke fase berat

an menuju Tangki - 04
an menuju Meeting Point - 02

Fase Berat (kg/jam)

378.795
372.094
16.228
32.736
62.788
862.640

Aliran Keluar
Aliran (11)
Aliran (10) (kg/jam)
(kg/jam)
378.795 2146.503
372.094 2108.533
16.228 91.957
32.736 185.501
62.788 355.799
- 36591.252
- 35768.110
- 1577.168
- 3145.500
- 6037.962
8582.788 -
9445.428 88008.284
97453.712

mpan masuk menuju Reaktor-02

keluar dari Decanter-01


kmol/jam
2.6588
2.3814
0.1272
0.2081
0.4046
5.780
02 adalah sebesar 1:6

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran (13)
Aliran (12) (kg/jam)
(kg/jam)
- 2146.503
- 2108.533
- 91.957
- 185.501
- 355.799
1597.708 1597.708
- 36591.252
- 35768.110
- 1577.168
- 3145.500
- 6037.962
1597.708 89605.992
89605.992 89605.992

N0. Nama Komponen


n etanol pada reaktor 2 (R-02) 1. Crude Palm Oil
Tri palmitat
Tri Oleat
3: Aliran dari Meeting Point -02 Tri Miristat
4 : Aliran menuju Evaporator-02 Tri Stearat
Tri Linoleat
2. Etanol
OOC2H5 + C3H5(OH)3 3. Fatty Acid Ethyl Ester
128.616 - Etil Palmitat
7.697 2.566 Etil Oleat
136.313 2.566 (kmol) Etil Miristat
Etil Stearat
Etil Linoleat
OOC2H5 + C3H5(OH)3 4. Gliserol
115.195 -
6.894 2.298 J
122.089 2.298 (kmol)

OC2H5 + C3H5(OH)3
6.151 -
0.368 0.123
6.519 0.123 (kmol)

OC2H5 + C3H5(OH)3
10.066 -
0.602 0.201
10.668 0.201 (kmol)

OC2H5 + C3H5(OH)3
19.572 -
1.171 0.390
20.743 0.390 (kmol)

kmol/jam
kg/jam

Aliran Keluar
Aliran (14) (kg/jam)
75.1276
73.7986
3.2185
6.4925
12.4530
826.8137
38781.113
37908.708
1671.556
3333.747
6399.313
513.650
89605.992
89605.992

sebesar 100% massa


E, gliserol dan sisa CPO

Etanol yang teruapkan

Aliran Keluar
Aliran (18)
Aliran (15) (kg/jam)
(kg/jam)
- 75.128
- 73.799
- 3.219
- 6.493
- 12.453
826.814 -
- 38781.113
- 37908.708
- 1671.556
- 3333.747
- 6399.313
- 513.650
826.814 88779.1780
89605.992

sebagai fase ringan,


masuk ke fase berat

ran dari Evaporator-02


ran menuju Tangki-03
ran menuju Tangki-04

ntuk komponen lain:

Fase Berat (kg/jam)

11.269
11.070
0.483
0.974
1.868
25.664
Aliran Keluar

Aliran (20) (kg/jam) Aliran (21) (kg/jam)

11.269 63.858
11.070 62.729
0.483 2.736
0.974 5.519
1.868 10.585
- 38781.113
- 37908.708
- 1671.556
- 3333.747
- 6399.313
513.650 -
539.314 88239.864
88779.178

menuju Meeting Point-02

an dari Evaporator-01
an Etanol menuju MP-02
ran Etanol menuju MP-01

kg/jam

kg/jam

kg/jam
kg/jam

kebutuhan MP_01 sebesar :

didapatkan produk FAEE sebesar 88239,864 kg. Kapasitas


dalah 300.000 ton/tahun. Jika pabrik beroperasi 330 SD/tahun
37878,788 kg/jam

88 kg/jam dibutuhkan bahan baku CPO sebesar :


Aliran Masuk Aliran Keluar

Aliran (2) (kg/jam) Aliran (3) (kg/jam)

- 15941.708
- 15659.712
- 682.950
- 1377.687
- 2642.456
11865.901 11865.901
11865.901 48170.414
48170.414 48170.414

Aliran Keluar
Aliran (4) (kg/jam)
1084.036
1064.860
46.441
93.683
179.687
6336.391
15707.552
15354.201
677.032
1350.271
2591.920
3684.339
48170.414
48170.414
Aliran Keluar

Aliran (5) (kg/jam) Aliran (8) (kg/jam)

- 1084.0361
- 1064.860
- 46.441
- 93.683
- 179.687
6336.391 -
0.0000 15707.552
0.0000 15354.201
0.0000 677.032
0.0000 1350.271
0.0000 2591.920
0.0000 3684.339
6336.391 41834.023
48170.414

Aliran Keluar
Aliran (11)
Aliran (10) (kg/jam)
(kg/jam)
162.605 921.431
159.729 905.131
6.966 39.475
14.052 79.630
26.953 152.734
- 15707.552
- 15354.201
- 677.032
- 1350.271
- 2591.920
3684.339 -
4054.645 37779.378
41834.023
Aliran Masuk Aliran Keluar
Aliran (13)
Aliran (12) (kg/jam)
(kg/jam)
- 921.431
- 905.131
- 39.475
- 79.630
- 152.734
685.849 685.849
- 15707.552
- 15354.201
- 677.032
- 1350.271
- 2591.920
685.849 38465.227
38465.227 38465.227

Aliran Keluar
Aliran (14) (kg/jam)
32.250
31.680
1.382
2.787
5.346
354.927
16647.595
16273.098
717.550
1431.080
2747.038
220.495
38465.227
38465.227
Aliran Keluar

Aliran (18)
Aliran (15) (kg/jam)
(kg/jam)

- 32.250
- 31.680
- 1.382
- 2.787
- 5.346
354.927 -
- 16647.595
- 16273.098
- 717.550
- 1431.080
- 2747.038
- 220.495
354.927 38110.300
38465.227

Aliran Keluar
Aliran (20) Aliran (21)
4.838 27.413
4.752 26.928
0.207 1.174
0.418 2.369
0.802 4.544
- 16647.595
- 16273.098
- 717.550
- 1431.080
- 2747.038
220.495 -
231.512 37878.788
38110.300
Aliran masuk Reaksi Aliran keluar

kmol/jam kg/jam kmol/jam kg/jam kmol/jam kg/jam

46.000 37,136.725 42.872 34,611.427 3.128 2,525.297


41.200 36,479.807 38.398 33,999.180 2.802 2,480.627
2.200 1,590.955 2.050 1,482.770 0.150 108.185
3.600 3,209.365 3.355 2,991.129 0.245 218.237
7.000 6,155.688 6.524 5,737.101 0.476 418.587
600.000 27,642.000 279.600 12,881.172 320.400 14,760.828

128.616 36,591.252
115.195 35,768.110
6.151 1,577.168
10.066 3,145.500
19.572 6,037.962
93.200 8,582.788

112,214.540 112,214.540
Aliran Masuk Rea
Nama Komponen Kmol/jam kg/jam kmol/jam
Crude Palm Oil
Tri palmitat 2.659 2146.503 2.566
Tri Oleat 2.381 2108.533 2.298
Tri Miristat 0.127 91.957 0.123
Tri Stearat 0.208 185.501 0.201
Tri Linoleat 0.405 355.799 0.390
Etanol 34.680 1597.708 16.733
Fatty Acid Ethyl Ester
Etil Palmitat 128.616 36591.252
Etil Oleat 115.195 35768.110
Etil Miristat 6.151 1577.168
Etil Stearat 10.066 3145.500
Etil Linoleat 19.572 6037.962
Gliserol

Jumlah 89605.992
Reaksi Aliran Keluar
kmol/jam kg/jam kmol/jam

2.566 2071.375 0.093


2.298 2034.734 0.083
0.123 88.739 0.004
0.201 179.009 0.007
0.390 343.346 0.014
16.733 770.894 17.947

136.313
122.089
6.519
10.668
20.743
5.578
Aliran Keluar
kg/jam

75.128
73.799
3.219
6.493
12.453
826.814

38781.113
37908.708
1671.556
3333.747
6399.313
513.650
APPENDIK A
PERHITUNGAN NERACA MASSA

Sebagai basis perhitungan :


Produk FAEE dari CPO = 300000 ton/tahun = 37878.788 kg/jam
Operasi = 330 hari = 909090.909 kg/hari
Basis Perhitungan = 42.927 kmol limiting reaktan / jam

Data Komponen :
No Nama Komponen BM No Nama Komponen BM
1. Ethanol 46.07 4. Nitrogen 14.01
2. CPO 5. FAEE
Tripalmitat 807.32 Etil Palmitat 284.5
Trioleat 885.43 Etil Oleat 310.5
Trimyristat 723.16 Etil Miristat 256.4
Tristearat 891.49 Etil Stearat 312.5
Trilinoleat 879.38 Etil Linoleat 308.5
3. Gliserol 92.09

1. Meeting Point 1 (MP-01)


Fungsi untuk mencampur CPO dengan Ethanol
Dengan basis 100 kmol/jam CPO didapatkan produk FAEE = 88239.8641 kg/jam
Sehingga untuk mendapatkan produk FAEE 37878,7879 kg/jam, faktor pengali nya = 0.429
Maka basis perhitungannya, limiting reactan = 0.429 x 100 kmol/jam = 42.927
Perbandingan mol etanol dan mol CPO adalah sebesar 1:6

)2 ( Aliran 1 : Aliran dari tangki CPO


)1 ( )3 ( Aliran 2 : Aliran dari tangki Etanol
MP-01 ) Aliran 3 : Aliran ke reaktor 01

1 Umpan CPO masuk MP-01 sebesar = 42.927 kmol/jam


Komponen CPO Komposisi kmol/jam kg/jam
Tri Palmitat 46.0% 19.7 15941.7076
Tri Oleat 41.2% 17.7 15659.7121
Tri Miristat 2.2% 0.9 682.9504
Tri Stearat 3.6% 1.5 1377.6865
Tri Linoleat 7.0% 3.0 2642.4565
Jumlah 100% 42.9271 36304.5131

2 Perbandingan mol etanol dan mol CPO adalah sebesar 1:6


( Jon H.Van Gerpen, Biodiesel Production Technology,2002-2004.hal 37)
Etanol yang masuk tangki Meeting Point 1 = 6 x 42.927 kmol/jam
= 257.562 kmol/jam
= 11865.901 kg/jam
Aliran Masuk Aliran Keluar
Aliran(1) - dari tangki CPO Aliran (3) - ke R-01
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL CRUDE PALM OIL
Tripalmitat 15941.708 Tripalmitat 15941.708
Trioleat 15659.712 Trioleat 15659.712
Trimiristat 682.950 Trimiristat 682.950
Tristearat 1377.687 Tristearat 1377.687
Trilinoleat 2642.456 Trilinoleat 2642.456
Jumlah 36304.513 Etanol 11865.901
Aliran(2) - dari Campuran Etanol Jumlah 48170.414
Komponen Massa (kg)
Ethanol 11865.901
TOTAL 48170.414 TOTAL 48170.414

2. Reaktor 1 (R-01)
Mereaksikan CPO dengan ethanol menghasilkan FAEE dan gliserol
Dari literatur menyebutkan bahwa reaksi antara CPO dan etanol pada reaktor 1
(R-01) memiliki perbandingan 1:6 dengan konversi sebesar 93,2%
( Jon H.Van Gerpen, Biodiesel Production Technology,2002-2004.hal 37)

)4(
Aliran 3 : Aliran dari Meeting Point 1
)3( )6( Aliran 4 : Aliran Masuk Gas Inert
REAKTOR-01
Aliran 5 : Aliran Keluar Gas Inert
Aliran 6 : Aliran Keluar Menuju Expander 1
)5(

Perbandingan ethanol : CPO = 6 : 1, konversi reaksi transesterifikasi 1 = 93,2%


C3H5(OOCR)3 + 3C2H5OH 3RCOOC2H5 + C3H5(OH)3
(CPO) (Ethanol) (FAEE) (Gliserol)
( Life Cycle Inventory of Biodiesel and Petroleum Diesel, Hal 147 )

1. Tripalmitat
C3H5(OOCC15H31)3 + 3C2H5OH 3C15H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 19.746 257.562 - -
Reaksi 18.404 55.211 55.211 18.404
Sisa 1.343 202.351 55.211 18.404 (kmol)

2. Trioleat
C3H5(OOCC17H33)3 + 3C2H5OH 3C17H33COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 17.686 202.351 - -
Reaksi 16.483 49.450 49.450 16.483
Sisa 1.203 152.901 49.450 16.483 (kmol)

3. Trimyristat
C3H5(OOCC13H27)3 + 3C2H5OH 3C13H27COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.944 152.901 - -
Reaksi 0.880 2.641 2.641 0.880
Sisa 0.064 150.261 2.641 0.880 (kmol)

4.Tristearat
C3H5(OOCC17H35)3 + 3C2H5OH 3C17H35COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 1.545 150.261 - -
Reaksi 1.440 4.321 4.321 1.440
Sisa 0.105 145.940 4.321 1.440 (kmol)

5. Trilinoleat
C3H5(OOCC17H31)3 + 3C2H5OH 3C17H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 3.005 145.940 - -
Reaksi 2.801 8.402 8.402 2.801
Sisa 0.204 137.538 8.402 2.801 (kmol)

Ethanol yang bereaksi = 120.02 kmol/jam = 5529.510 kg/jam


Ethanol sisa = 258 kmol/jam - 120.02 kmol/jam
= 137.54 kmol/jam = 6336.391 kg/jam
Gliserol yang terbentuk = 40.0080 kmol/jam = 3684.339 kg/jam

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(3) - dari MP-01 Aliran(5) - ke R-02
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL Nitrogen 0
Tripalmitat 15941.708 Aliran(6) - ke E-01
Trioleat 15659.712 Komponen Massa (kg)
Trimiristat 682.950 CRUDE PALM OIL
Tristearat 1377.687 Tripalmitat 1084.036
Trilinoleat 2642.456 Trioleat 1064.860
Ethanol 11865.901 Trimiristat 46.441
Jumlah 48170.4137 Tristearat 93.683
Aliran(4) - dari T-03 Trilinoleat 179.687
Komponen Massa (kg) Ethanol 6336.391
Nitrogen 0 FAEE
Etil Palmitat 15707.552
Etil Oleat 15354.201
Etil Miristat 677.032
Etil Stearat 1350.271
Etil Linoleat 2591.920
Gliserol 3684.339
Jumlah 48170.414
TOTAL 48170.414 TOTAL 48170.414

3. Evaporator -01 (E-01)


Memisahkan etanol dari hasil reaksi di reaktor 1
Aliran atas keluaran Evaporator merupakan etanol sisa reaksi sebesar 100 % massa
Aliran bawah keluaran Evaporator merupakan campuran FAEE, gliserol dan sisa CPO.
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )

)5(
Aliran 7 : Aliran dari R-01
)4( Aliran 8 : Aliran Etanol yang teruapkan
E - 01
Aliran 11 : Aliran menuju Decanter-01
)8(

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(7) - dari E-01 Aliran(8) - ke Recycle
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL Ethanol 6336.391
Tripalmitat 1084.036 Jumlah 6336.391
Trioleat 1064.860 Aliran(11) - ke DC-01
Trimiristat 46.441 Komponen Massa (kg)
Tristearat 93.683 CRUDE PALM OIL
Trilinoleat 179.687 Tripalmitat 1084.036
Ethanol 6336.391 Trioleat 1064.860
FAEE Trimiristat 46.441
Etil Palmitat 15707.552 Tristearat 93.683
Etil Oleat 15354.201 Trilinoleat 179.687
Etil Miristat 677.032 FAEE
Etil Stearat 1350.271 Etil Palmitat 15707.552
Etil Linoleat 2591.920 Etil Oleat 15354.201
Gliserol 3684.339 Etil Miristat 677.032
Jumlah 48170.414 Etil Stearat 1350.271
Etil Linoleat 2591.920
Gliserol 3684.339
Jumlah 41834.023
TOTAL 48170.4137 TOTAL 48170.414

4. Decanter 1 (DC-01)
Memisahkan campuran produk utama FAEE dengan gliserol
Decanter memisahkan 85% trigliserida beserta seluruh FAEE sebagai fase ringan,
sedangkan seluruh bagian gliserol dan 15% trigliserida akan masuk ke fase berat
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )
)12( )13(
DECANTER Aliran 12 : Aliran dari Evaporator-01
Aliran 13 : Aliran menuju Tangki-04
)14(
Aliran 14 : Aliran Menuju Meeting Point-02

Pemisahan Komponen Trigliserida pada Fase Berat dan Fase Ringan


1. Tripalmitat = (Trialmitat dari Evaporator-01) x 85 %
(fase ringan) = 1084.036 x 0.850
= 921.431 kg/jam
(fase berat) = 1084.036 - 921.431
= 162.605 kg/jam

2. Trioleat = 1064.8604 x 0.850


= 905.1314 kg/jam
(fase berat) = 1064.8604 - 905.1314
= 159.7291 kg/jam

3.Trimiristat = 46.441 x 0.850


= 39.475 kg/jam
(fase berat) = 46.441 - 39.475
= 6.966 kg/jam

4. Tristearat = 93.683 x 0.850


= 79.630 kg/jam
(fase berat) = 93.683 - 79.630
= 14.052 kg/jam

5. Trilinoleat = 179.687 x 0.850


= 152.734 kg/jam
(fase berat) = 179.687 - 152.73398
= 26.953 kg/jam

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(12) - dari E-01 Aliran(13) - ke T-04
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL CRUDE PALM OIL
Tripalmitat 1084.036 Tripalmitat 162.605
Trioleat 1064.860 Trioleat 159.729
Trimiristat 46.441 Trimiristat 6.966
Tristearat 93.683 Tristearat 14.052
Trilinoleat 179.687 Trilinoleat 26.953
FAEE Gliserol 3684.339
Etil Palmitat 15707.552 Jumlah 4054.645
Etil Oleat 15354.201 Aliran(14) - ke MP-02
Etil Miristat 677.032 Komponen Massa (kg)
Etil Stearat 1350.271 CRUDE PALM OIL
Etil Linoleat 2591.920 Tripalmitat 921.431
Gliserol 3684.339 Trioleat 905.131
Jumlah 41834.023 Trimiristat 39.475
Tristearat 79.630
Trilinoleat 152.734
FAEE
Etil Palmitat 15707.552
Etil Oleat 15354.201
Etil Miristat 677.032
Etil Stearat 1350.271
Etil Linoleat 2591.920
Jumlah 37779.377
TOTAL 41834.023 TOTAL 41834.023

5. Meeting Point 2 (MP-02)


Mencampur aliran dari decanter 1 dengan etanol sebagai umpan masuk menuju reaktor 2
15(
) Aliran 14 : Aliran dari Decanter 1
)14( )16( Aliran 15 : Aliran Etanol
MIXER
Aliran 16 : Aliran masuk ke Reaktor 2

1. Jumlah trigliserida yang masuk adalah sama dengan yang keluar dari decanter 1
Komponen CPO kg/jam kmol/jam
Tri Palmitat 921.431 1.141
Tri Oleat 905.131 1.022
Tri Miristat 39.475 0.055
Tri Stearat 79.630 0.089
Tri Linoleat 152.734 0.174
Jumlah 2098.401 2.481

2. Perbandingan mol trigliserida dan mol etanol pada reaktor 2 adalah sebesar 1 : 6
Etanol yang dibutuhkan = 6 x 2.5 kmol/jam
= 14.89 kmol/jam
= 685.849 kg/jam

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(14) - dari DC-01 Aliran(16) - ke R-02
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL CRUDE PALM OIL
Tripalmitat 921.431 Tripalmitat 921.431
Trioleat 905.131 Trioleat 905.131
Trimiristat 39.475 Trimiristat 39.475
Tristearat 79.630 Tristearat 79.630
Trilinoleat 152.734 Trilinoleat 152.734
FAEE Ethanol 685.849
Etil Palmitat 15707.552 FAEE
Etil Oleat 15354.201 Etil Palmitat 15707.552
Etil Miristat 677.032 Etil Oleat 15354.201
Etil Stearat 1350.271 Etil Miristat 677.032
Etil Linoleat 2591.920 Etil Stearat 1350.271
Jumlah 37779.377 Etil Linoleat 2591.920
Aliran(15) - dari Etanol Recycle Jumlah 38465.226
Komponen Massa (kg)
Ethanol 685.849
TOTAL 38465.226 TOTAL 38465.226

6. Reaktor 2 (R-02)
Mereaksikan antara trigliserida (CPO) dengan etanol menghasilkan FAEE dan gliserol
Dari literatur menyebutkan bahwa reaksi antara trigliserida dan etanol pada reaktor 2
(R-02) memiliki perbandingan 1:6 dengan konversi sebesar 96,5%
( Jon H.Van Gerpen, Biodiesel Production Technology,2002-2004.hal 37)

)5(
Aliran 5 : Aliran Masuk Gas Inert
)16( )18(
REAKTOR
Aliran 16 : Aliran Dari Meeting Point 2
TRANSESTERIFIKASI Aliran 17 : Aliran Keluar Gas Inert
)17(
Aliran 18 : Aliran Keluar Menuju Expander 2

1. Tripalmitat
C3H5(OOCC15H31)3 + 3C2H5OH 3C15H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 1.141 14.887 55.211 -
Reaksi 1.101 3.304 3.304 1.101
Sisa 0.040 11.583 58.515 1.101 (kmol)

2. Trioleat
C3H5(OOCC17H33)3 + 3C2H5OH 3C17H33COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 1.022 11.583 49.450 -
Reaksi 0.986 2.959 2.959 0.986
Sisa 0.036 8.624 52.409 0.986 (kmol)
3. Trimyristat
C3H5(OOCC13H27)3 + 3C2H5OH 3C13H27COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.055 8.624 2.641 -
Reaksi 0.053 0.158 0.158 0.053
Sisa 0.002 8.465 2.799 0.053 (kmol)

4.Tristearat
C3H5(OOCC17H35)3 + 3C2H5OH 3C17H35COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.089 8.465 4.321 -
Reaksi 0.086 0.259 0.259 0.086
Sisa 0.003 8.207 4.579 0.086 (kmol)

5. Trilinoleat
C3H5(OOCC17H31)3 + 3C2H5OH 3C17H31COOC2H5 + C3H5(OH)3
Awal 0.174 8.207 8.402 -
Reaksi 0.168 0.503 0.503 0.168
Sisa 0.006 7.704 8.904 0.168 (kmol)

Ethanol yang bereaksi = 7.18 kmol/jam = 330.922 kg/jam

Ethanol sisa = 14.887 kmol/jam - 7.18 kmol/jam


= 7.704 kmol/jam = 354.927 kg/jam

Gliserol yang terbentuk = 2.394 kmol/jam = 220.495 kg/jam

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(16) - dari MP-02 Aliran(17) - ke T-03
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL Nitrogen 0.000
Tripalmitat 921.431 Aliran(18) - ke E-02
Trioleat 905.131 Komponen Massa (kg)
Trimiristat 39.475 CRUDE PALM OIL
Tristearat 79.630 Tripalmitat 32.250
Trilinoleat 152.734 Trioleat 31.680
Ethanol 685.849 Trimiristat 1.382
FAEE Tristearat 2.787
Etil Palmitat 15707.552 Trilinoleat 5.346
Etil Oleat 15354.201 Ethanol 354.927
Etil Miristat 677.032 FAEE
Etil Stearat 1350.271 Etil Palmitat 16647.595
Etil Linoleat 2591.920 Etil Oleat 16273.098
Jumlah 38465.226 Etil Miristat 717.550
Aliran(5) - dari T-03 Etil Stearat 1431.080
Komponen Massa (kg) Etil Linoleat 2747.038
Nitrogen 0.0000 Gliserol 220.495
Jumlah 38465.226
TOTAL 38465.226 TOTAL 38465.226

7. Evaporator 2 (V-02)
Memisahkan etanol dari hasil reaksi di reaktor 2
Aliran atas keluaran Evaporator merupakan etanol sisa reaksi sebesar 100 % massa
Aliran bawah keluaran Evaporator merupakan campuran FAEE, gliserol dan sisa trigliserida.
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )

)20(
)19( Aliran 19 : Aliran dari Reaktor 2
Evaporator
Aliran 20 : Aliran Etanol yang teruapkan
)23( Aliran 23 : Aliran menuju Decanter 2

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(19) - dari R-02 Aliran(20) - ke Recycle
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL Ethanol 354.927
Tripalmitat 32.250 Jumlah 354.927
Trioleat 31.680 Aliran(23) - ke DC-02
Trimiristat 1.382 Komponen Massa (kg)
Tristearat 2.787 CRUDE PALM OIL
Trilinoleat 5.346 Tripalmitat 32.250
Ethanol 354.927 Trioleat 31.680
FAEE Trimiristat 1.382
Etil Palmitat 16647.595 Tristearat 2.787
Etil Oleat 16273.098 Trilinoleat 5.346
Etil Miristat 717.550 FAEE
Etil Stearat 1431.080 Etil Palmitat 16647.595
Etil Linoleat 2747.038 Etil Oleat 16273.098
Gliserol 220.495 Etil Miristat 717.550
Jumlah 38465.226 Etil Stearat 1431.080
Etil Linoleat 2747.038
Gliserol 220.495
Jumlah 38110.300
TOTAL 38465.226 TOTAL 38465.226

8. Decanter 2 (DC-02)
Memisahkan campuran produk utama FAEE dengan gliserol
Decanter memisahkan 85% trigliserida beserta seluruh FAEE sebagai fase ringan,
sedangkan seluruh bagian gliserol dan 15% trigliserida akan masuk ke fase berat
( United States Patent No. 7,851,643 B2 )

)24( )26(
DECANTER Aliran 24 : Aliran dari Evaporator 2
Aliran 25 : Aliran menuju Tangki Gliserol
)25(
Aliran 26 : Aliran menuju Tangki FAEE

Pemisahan Komponen Trigliserida pada Fase Berat dan Fase Ringan


1. Tripalmitat = (Trialmitat dari Evaporator 2) x 85 %
(fase ringan) = 32.250 x 0.850
= 27.413 kg/jam
(fase berat) = 32.250 - 27.413
= 4.838 kg/jam

2. Trioleat = 31.680 x 0.850


= 26.928 kg/jam
(fase berat) = 31.680 - 26.928
= 4.752 kg/jam

3.Trimiristat = 1.382 x 0.850


= 1.174 kg/jam
(fase berat) = 1.382 - 1.174
= 0.207 kg/jam

4. Tristearat = 2.787 x 0.850


= 2.369 kg/jam
(fase berat) = 2.787 - 2.369
= 0.418 kg/jam

5. Trilinoleat = 5.346 x 0.850


= 4.544 kg/jam
(fase berat) = 5.346 - 4.544
= 0.802 kg/jam

Aliran Masuk Aliran Keluar


Aliran(24) - dari V-02 Aliran(25) - ke T-04
Komponen Massa (kg) Komponen Massa (kg)
CRUDE PALM OIL CRUDE PALM OIL
Tripalmitat 32.250 Tripalmitat 4.838
Trioleat 31.680 Trioleat 4.752
Trimiristat 1.382 Trimiristat 0.207
Tristearat 2.787 Tristearat 0.418
Trilinoleat 5.346 Trilinoleat 0.802
FAEE Gliserol 220.495
Etil Palmitat 16647.595 Jumlah 231.512
Etil Oleat 16273.098 Aliran(26) - ke T-05
Etil Miristat 717.550 Komponen Massa (kg)
Etil Stearat 1431.080 CRUDE PALM OIL
Etil Linoleat 2747.038 Tripalmitat 27.413
Gliserol 220.495 Trioleat 26.928
Jumlah 38110.300 Trimiristat 1.174
Tristearat 2.369
Trilinoleat 4.544
FAEE
Etil Palmitat 16647.595
Etil Oleat 16273.098
Etil Miristat 717.550
Etil Stearat 1431.080
Etil Linoleat 2747.038
Jumlah 37878.788
TOTAL 38110.300 TOTAL 38110.300

9. RECYCLE ETHANOL
A. Feed Etanol Meeting Point 2
Etanol yang dibutuhkan untuk reaktor 2 diambil dari hasil atas Evaporator 2 dan Evaporator 1
)29( )22(
PIPE Aliran 15 : Aliran Etanol Masuk Meeting Point 02
)15( Aliran 22 : Aliran Etanol Dari Evaporator 2
Aliran 29 : Aliran Etanol Dari Evaporator 1
Diketahui :
1. Aliran etanol dari E-02 = 354.927 kg/jam
2. Aliran etanol masuk R-02 = 685.849 kg/jam

Sehingga etanol yang dibutuhkan dari E-01 sebesar ;


Aliran 29 = Aliran 15 - Aliran 22
= 685.849 - 354.927
= 330.922 kg/jam

B. Feed Etanol Meeting Point 1

)30( )29(
PIPE Aliran 10 : Aliran Etanol dari Evaporator 1
Aliran 29 : Aliran Etanol menuju Meeting Point 2
)10(
Aliran 30 : Aliran Etanol menuju Meeting Point 1

Diketahui :
1. Aliran etanol dari Evaporator 1 = 6336.391 kg/jam
2. Aliran etanol menuju Meeting Point = 330.922 kg/jam
Sehingga etanol yang masuk ke Meeting Point 1 sebesar :
Aliran 30 = Aliran 10 - Aliran 29
= 6336.391 - 330.922
= 6005.469 kg/jam

)30( Aliran 2 : Aliran Etanol masuk Meeting Point 1


)31( )2( Aliran 30 : Aliran Etanol dari Evaporator 1
PIPE
Aliran 31 : Aliran Etanol dari Tangki Etanol

Diketahui :
1. Aliran ethanol yang masuk MP-01 adalah sebesar = 11866 kg/jam
2. Aliran ethanol recycle 6005.4687 kg/jam
Sehingga fresh feed etanol yang masuk untuk memenuhi kebutuhan MP-01 sebesar :
Aliran 29 = Aliran 2 - Aliran 28
= 11866 - 6005.469
= 5860.432 kg/jam

Sehingga total fresh feed etanol yang dibutuhkan adalah 5860.432 kg/jam

Anda mungkin juga menyukai