Menerapkan konsep konsep kelistrikan (baik statis maupun dinamis) dan kemagnetan dalam
berbagai penyelesaian masalah dan berbagai produk teknologi
Merangkai alat ukur listrik, menggunakannya secara baik dan benar dalam rangkaian listrik
Indikator
Indikator
Indikator
Membedakan tegangan DC dan tegangan AC dalam bentuk grafik misalnya yang dihasilkan
osiloskop
Menjelaskan bentuk rangkaian AC yang digunakan dalam rumah-rumah.
Menunjukkan penerapan listrik AC dan DC dalam kehidupan sehari-hari.
Ampermeter
Multimeter
Analog
Ampermeter
Digital
Voltmeter
Digital
DIGITAL
ANALOG
0,07 A
0,14 A
0,16 A
i3 = 1,4 A
SERI
i1 = 1,4 A
i2 = 1,4 A
i = i1 = i2 = i3
A
A
i2
R
i1
PARALEL
A
R
=i
= i1
= i2
i = i1 + i2
R
R
A
E
SERI
2,5 volt
3,5 volt
6 volt
V
V1
V = V1 +V2
V2
V = i.R
atau i = V/R
R = V/i
RANGKAIAN SERI
1.
2.
3.
R1
R2
R1
RANGKAIAN PARALEL
R2
R3
2.
R1
R2
3.
R
R
R
SERI
R
R
RS1 = R + R = 2R
R
R
RS1S1
R
3
1 =1+1 = 2 + 1
=
RP1 R Rs1 2R 2R 2R
R
R
RS1
RS1
RP1
R
R
R
RP1
RS2
R
SERI
RS2S2
R
1 = 1 + 1 = 1 + 1 . = 3,7
RP2 R RS2 R 2,7R 2,7R
RP2 = 2,7R/3,7 = 0,73 R
RP2
MENGGUNAKAN
MENGGUNAKAN AMPER
AMPER METER
METER DAN
DAN VOLTMETER
VOLTMETER
DALAM
DALAM RANGKAIAN
RANGKAIAN
4
12 V
12 V
2
V
E
R
R1
i = E/R = 12/4 = 3 A
V = i .R = 3.4 = 12 V
Arus pada
resistor
Beda potensial
pada resistor
R2
Rs = R1 + R2 = 4+2 = 6
i = E/Rs = 12/6 = 2A
V = i .Rs = 2.6 = 12 V
V1 = i .R1 = 2.4 = 8 V
V2 = i .R2 = 2.2 = 4 V
i
i1
i1
Rangkaian SERI
Rs = 8 + 4 = 12
i = E/Rs =24/12=2A
V1 = i .R1 = 2.8 = 16 V
V2 = i .R2 = 2.4 = 8 V
Rangkaian PARALEL
1/RP = 1/3 + 1/6 = 2/6 + 1/6 = 3/6
RP = 6/3 =2
i = E/RP =12/2=6 A
V1 = V2 = E = 12 V
i1 = V1/R1 = 12/3 = 4 A
i2 = V2/R2 = 12/6 = 2 A
i2
HUKUM KIRCHOOF I :
Jumlah arus pada titik cabang = nol
i4
i2
i1
i = 0
i 1 i 2 i3 = 0
Atau
i1 = i 2 + i 3
i1
i1+ i2
E = i.R
Lop I
E1= i1R1+(i1+i2 )R2
Lop II
E2= i2R3+(i1+i2 )R2
i3
i5
i3
i = 0
i 1 + i2 i3 i 4 i 5 = 0
Atau
i 1 + i2 = i3 + i4 + i 5
R1 I
E1
i1
R2
R3
II
E2
i2
5A
3A
=
i2
Jika i1 = 7 A dan
i2 = 3 A
Hitung lah
besarnya arus i3
Arus yang menuju cabang
bertanda positif (+) dan yang
meninggalkan titik cabang
bertanda negatif (-)
Jumlah arus di titik cabang = 0
i = 0
i1 + i2 + i3 = 0
7 3 + i3 = 0
4 + i3 = 0
i3 = - 4 A
i5 = 2 A
Hitung lah
besarnya arus i2
3A
5A
i3
i3 =
i1 =
i1= 7A
i2
i 4=
HUKUM KIRCHOOF I :
HUKUM KIRCHOOF II
i2
i1+ i2
i1
Penjelasan :
E = i.R
12 = i. R
12 = i.60
i = 0,2 A
E = i.R
E = i.R
1,5 = i.r + i. R
1,5 = i.0,1 + i.R
1,5 = 1.0,1 + 1.R
1,5 -0,1 = R
R=2
LOP I ( EFABE )
i1+ i2
I
=4
II
=2
i1
i2
10 V
Penjelasan :
12 V
i 1 & i2 ,
sedangkan yang keluar ( i1+ i2 ) i1 + i2 (i1 +i2 ) = 0
Di titik cabang E berlaku i = 0 . arus yang masuk i1+ i2
sedangkan yang keluar i1 & i2 -i1 - i2 + (i1 +i2 ) = 0
Pada Loop EFABE berlaku E = i.R
E1 = i1.R1 + ( i1+i2 ).R2
Pada Loop DCBED berlaku E = i.R
E1 = i2.R3 + ( i1 +i2 ).R2
E = i.R
E1= i1R1 + ( i1+i2 )R2
10 = i14 + ( i1+i2 )2
10 = 4i1 + 2i1+ 2i2
10 = 6i1 + 2i2 ( I )
LOP II ( EDCBE )
E = i.R
3
E2= i2R3 + ( i1+i2 )R2
12 = i23 + ( i1+i2 )2
12 = 3i2 + 2i1+ 2i2
12 = 2i1 + 5i2 ( II )
Dari persamaan (I) dan (II)
(I) X 1 10 = 6i1+ 2i2
(II) X 3 36 = 6i1+ 15i2
-26 =-13i2
i2 = 2 A
Dari persamaan (I)
10 = 6i1+ 2i2 10 =6.i1+2.2
10 = 6i1+ 4 6i1 = 10-4 =6
i1 =
1Adi EFAB = i = 1 A
Arus
1
Arus di EDCB = i2 = 2A
Arusdi BE = i1+ i2 = 1+2 = 3A
A i2
R1
E1
i3
R3
R2
II
R4
Jawab .
VAB = i3.R2
i2 = 0,25 A
i3 = i 1 - i 2
Lop I E = i.R
E1= i1R1+ i3R2
1,5 = 0,75i1 + (i1 - i2 ).1
1,5 = 0,75i1 + i1 - 0,25
1,5 + 0,25 = 1,75 i1
1,75 = 1,75 i1
i1 = 1 A
i3 = i 1 - i 2
= 1 0,25 = 0,75 A
ATAU
Lop II E = i.R
0 = i2R3 + i2R4 - i3R2
0 = 0,25. 1,5 + 0,25. 1,5 - i3 . 1
0 = 0,375 + 0,375 i3
0 = 0,75 i3
i3 = 0,75 A
VAB = i3 . R2 = 0,75.1 = 0,75 V
i1 + i 2 - i3
i3
i1
i 1 - i3
i2
i2
i1 - i 3
i 1+ i 2- i 3
i1
i3
III
II
i 1+ i 2- i 3
i2
i 1 - i3
i1
i1
i2
i2 i 2 i
2
i1 - i3
i2 i
i1 -i1i3- ii3- i i1 i
2
1
3
1
i1+ i2- i3
i3
i1+ii2+- ii3- ii1+ i2- i3
i3 i3 i
1
2
3
3
II
III
II
i1+ii2+- ii3- i
1
i1
i 1 i1 i
1
II
III
i2 i i -i i- i
2 1 1 3 i 3- i
1
Jawab .
Lop I E = i.R
V= i3R
4 = 2.i3
i3 = 4/2 = 2 A
i1 i
1
Lop II E = i.R
2 =(i1+ i2 - i3 ).4
2 =(i1+ i2 - 2 ). 4
2 =4i1 + 4i2 - 8
10 = 4i1 + 4i2 (II)
CONTOH
i3
A
I
i1
B
i2
i1 - i3
III
II
i1 + i 2
D
i3
C
i2 + i3
Lop II (ADB)
E = i.R
4 =(i1-i3).4+(i1+i2).2
4 =4i1-4i3+2i1+2i2
4 =6i1+2i2-4i3
4 =6i1+2i2-4.-0,5
4 =6i1+2i2-2
2 =6i1+2i2 (II)
Jawab .
Lop I(ACB) E = i.R
4-8 = i3R
-4 = 8.i3
i3 = -4/8 = -0,5 A
3 = -22i1 i1 = -0,14A
Kuat arus di :
BA = i1 = -0,14 A
BC = i2 = 1,42 A
AD = i1 i2 = -0,14-(-0,5)
=0,36 A
AC = i3 = -0,5 A
CD = i2+i3 = 1,42-0,5=0,92A
DB = i1+i2
= -0,14+1,42=1,28A
W = V.i.t
W = i.R2.t
V2
W=
.t
R
V = i. R
W V.i.t
P=
=
t
t
P=
V2
R
atau
P = V.i
P = i.R2
R = V/I = 6/0,3 = 20
P = V.i = 6 . 0,3 = 1,8 W
V2
P=
R
V2 2402
R=
=
= 960
P 60
i = V/R = 240/960 = 0,25 A
JOULE METER
- BATU BATRE
- AKI
- ADAPTOR
- GENERATOR DC
- PLN ( RUMAH )
- GENERATOR AC
MENUNJUKKAN
PENERAPAN AC DAN DC
DALAM KEHIDUPAN
SEHARI-HARI
Pada titik :
jumlah arus = 0
2 = 1,33 + 0,67
-TEGANGAN
PADA
RESISTOR
TIDAK
BERGANTUNG
PADA BESAR
KECILNYA
HAMBATAN,
-BESARNYA
SELALU SAMA
DENGAN
TEGANGAN
SUMBER
TEGANGANNYA
-TEGANGAN PADA
RESISTOR TIDAK
BERGANTUNG PADA
BESAR KECILNYA
HAMBATAN,
-BESARNYA SELALU
SAMA DENGAN
TEGANGAN SUMBER
TEGANGANNYA
-JIKA HAMBATAN
BERBEDA-BEDA,
MAKA ARUS YANG
ADA PADA
HAMBATAN
BERBEDA-BEDA
-TEGANGAN PADA
RESISTOR TIDAK
BERGANTUNG PADA
BESAR KECILNYA
HAMBATAN,
-BESARNYA SELALU
SAMA DENGAN
TEGANGAN SUMBER
TEGANGANNYA
-JIKA HAMBATAN
BERBEDA-BEDA,
MAKA ARUS YANG
ADA PADA
HAMBATAN
BERBEDA-BEDA
Lampu merah
P = V.i
P = V2/R
RM = V2/P = 82/8
= 8 0hm
12 V
Lampu merah
P = V.i
P = V2/R
RM = V2/P = 42/4
= 4 0hm
6 Volt
6 Volt
-TEGANGAN PADA
MASING-MASING
RESISTOR JIKA
DIJUMLAH SAMA
DENGAN
BESARNYA
TEGANGAN PADA
SUMBER ( E ).
R1 = 4 ; R2 =6
RS = 4 + 6 = 10
i =E/RS = 2/10 = 0,2 A
V1 = i.R1 = 0,2 x 4 = 0,8 Volt
V2 = i.R2 = 0,2 x 6 = 1,2 Volt
R1 = 7 ; R2 =3
RS = 7 + 3 = 10
i =E/RS = 2/10 = 0,2 A
V1 = i.R1 = 0,2 x 7 = 1,4 Volt
V2 = i.R2 = 0,2 x 3 = 0,6 Volt
-ARUS YANG
BERASAL DARI
SUMBER
BESARNYA SAMA
DENGAN ARUS
YANG ADA PADA
MASING-MASING
HAMBATAN
R1 = 4 ; R2 = 7R3 = 9
RS = 4 + 7 + 9 = 20
i =E/RS = 2/20 = 0,1 A
V1 = i.R1 = 0,1 x 4 = 0,4 Volt
V2 = i.R2 = 0,1 x 7 = 0,7 Volt
V3 = i.R3 = 0,1 x 9 = 0,9 Volt
R1 = 5 ; R2 =2 R3 = 3
RS = 5 + 2 + 3 = 10
i =E/RS = 2/10 = 0,2 A
V1 = i.R1 = 0,2 x 5 = 1 Volt
V2 = i.R2 = 0,2 x 2 = 0,4 Volt
V3 = i.R3 = 0,2 x 3 = 0,6 Volt