Anda di halaman 1dari 22

TATALAKSANA

PNEUMONIA
BALITA

Subdit ISPA
DIT. PPML
DITJEN PP & PL
1

DEFINISI

INFEKSI SALURAN PERNAPASAN


AKUT (ISPA):
INFEKSI AKUT YANG MENYERANG SALAH SATU
BAGIAN/LEBIH DARI SALURAN NAPAS MULAI
HIDUNG-ALVEOLI TERMASUK ADNEKSANYA
(SINUS, RONGGA TELINGA TENGAH, PLEURA)

PNEUMONIA:
INFEKSI AKUT YANG MENGENAI
JARINGAN PARU-PARU (ALVEOLI).
2

SASARAN
Balita
Batuk dan atau kesukaran

bernapas
Umur:
< 2 bulan
2 bulan-<5 tahun
3

BAGAN TATALAKSANA
1.TANYAKAN
2.LIHAT & DENGARKAN
3.PENENTUAN ADA/
TIDAKNYA TANDA BAHAYA
4.KLASIFIKASI PENYAKIT
5.PENGOBATAN
4

TANYAKAN

Berapa umur anak?


Apakah anak batuk?Berapa lama?
Apakah anak (usia 2 bln-<5 tahun)
tidak bisa minum/menetek?
Apakah bayi usia <2bln kurang
bisa minum?
Apakah anak demam/panas?
Apakah anak kejang?
5

LIHAT & DENGARKAN

Anak harus tenang

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Hitung napas dalam 1 menit


Adakah TDDK/ TDDK kuat ?
Adakah terdengar stridor?
Adakah terdengar wheezing?
Lihat apakah kesadaran anak menurun?
Raba apakah ada demam atau dingin
Periksa apakah ada tanda-tanda gizi
buruk
6

LIHAT & DENGARKAN


1. HITUNG NAPAS DALAM SATU MENIT (60 detik)
Syarat : anak harus tenang
Cara:
- ARI Sound timer
- Jam tangan dgn jarum detik

Umur

Dianggap napas cepat bila:

< 2 Bln

60 kali/ mnt atau lebih

2 Bln - < 12 Bln

50 kali/ mnt atau lebih

12 Bln - < 5 Thn

40 kali/ mnt atau lebih

LIHAT & DENGARKAN


2. TARIKAN DINDING DADA BAG.BAWAH KE
DALAM (TDDK)
Syarat : Anak harus tenang

PERNAPASAN NORMAL:
Semua bagian dada (atas & bawah) dan perut bergerak
keluar pada saat menarik napas.
TARIKAN DINDING DADA BAG.BAWAH KE DALAM
(TDDK):
Saat tarik napas, dada bagian atas & perut bergerak keluar
(mengembang), sedangkan dada bagian bawah justru
bergerak ke dalam.
8

PENENTUAN
TANDA BAHAYA
UMUR 2 BULAN
s.d. <5 TAHUN

Tidak bisa minum


Kejang
Kesadaran menurun
Stridor
Gizi buruk

UMUR <2
BULAN

Kurang bisa minum


Kejang
Kesadaran menurun
Stridor
Wheezing
Demam/ dingin
Anak yang mempunyai
salah satu tanda
bahaya
10
Harus segera dirujuk

KLASIFIKASI PENYAKIT

2 BLN-<5TH

TANDA

ADA TARIKAN
DINDING DADA
BAG.BAWAH KE
DALAM (TDDK)

TIDAK ADA TDDK


ADA NAPAS CEPAT:
2BL-<12BL: >50x/MNT
1TH-<5TH: >40x/MNT

TIDAK ADA TDDK


DAN
TIDAK ADA
NAPAS CEPAT

KLASIFIKASI

PNEUMONIA
BERAT

PNEUMONIA

BUKAN
PNEUMONIA

TINDAK
AN

RUJUK SEGERA
AB 1 DOSIS BILA
JAUH DARI
SARANA RUJUKAN
BILA DEMAM,
OBATI
BILA WHEEZING,
OBATI

RAWAT DI RUMAH
AB 3 HARI
KU 2 HARI/ LBH CEPAT
BILA DEMAM, OBATI
BILA WHEEZING,
OBATI

JIKA BATUK >30HR


RUJUK PEMERIKSAAN
LANJUTAN
OBATI PENY.LAIN
RAWAT DI RUMAH
BILA DEMAM, OBATI
BILA WHEEZING,OBATI

K
U

11

K
U

KLASIFIKASI PENYAKIT

2 BLN-<5TH

PNEUMONIA
PERIKSA ANAK YANG DIBERI AB DALAM 2 HARI
TANDA

MEMBURUK
TIDAK DAPAT MINUM
ADA TDDK
ADA TANDA BAHAYA

TINDAK
AN

KIRIM SEGERA KE
SARANA RUJUKAN

TIDAK
BERUBAH

MEMBAIK

GANTI AB
ATAU
RUJUK KE
SARANA
RUJUKAN

TERUSKAN AB SAMPAI
3 HARI

NAPAS LEBIH LAMBAT


PANASNYA TURUN
NAFSU MAKAN
MEMBAIK

12

LATIHAN 1 : ADI
Ibu Adi membawa anaknya umur 23 bulan ke
Puskesmas pembantu karena batuk 3 hari &
sekarang mengalami kesulitan bernapas. Adi
tidak kejang & tidak demam.
Waktu diperiksa Adi bernapas 53x/mnt, dada
bagian bawah tertarik ke dalam ketika menarik
napas. Tidak ada suara berisik ketika bernapas.
Adi nampak lesu, tetapi masih bereaksi terhadap
suara sekitarnya, BB sesuai umur.
13
13

Jawaban Latihan 1
Umur:

23
tahun

bulan

3 hari

Batuk:

Gangguan Napas:

1 hari

Tanda bahaya:

Tidak bisa minum

Kejang

YA / TIDAK

Kurang bisa minum

Stridor

Kesadaran menurun

Wheezing

Demam/dingin

Gizi buruk PENY. SANGAT BERAT

Frekuensi napas :
Klasifikasi:

Obat yang
diberikan:

TDDK:

Batuk Bukan Pneumonia

Tindak lanjut:

per
63kali
menit

Rawat jalan

Rujuk ke:

Nasihat:

Pneumonia

Antibiotika: 1 dosis
Obat lain:

Kontrol ulang:

hari

Cara minum obat:


Pemberian makanan-minuman

14

YA / TIDAK

Pneumonia Berat

KLASIFIKASI PENYAKIT

<2 BLN

TANDA

ADA NAPAS CEPAT: >60x/MNT


ATAU
ADA TARIKAN DINDING DADA
BAG.BAWAH KEDALAM YANG
KUAT (TDDK KUAT)

KLASIFIKASI
TINDAKAN

TIDAK ADA NAPAS CEPAT


ATAU
TIDAK ADA TDDK

PNEUMONIA BERAT

BUKAN PNEUMONIA

RUJUK SEGERA KE SARANA


RUJUKAN
AB 1 DOSIS

BERI NASEHAT CARA


PERAWATAN DI RUMAH
JAGA AGAR BAYI TDK KEDINGINAN
TERUSKAN PEMBERIAN ASI & BERI
ASI LEBIH SERING
BERSIHKAN HIDUNG BILA
TERSUMBAT

ANJURKAN KEMBALI KONTROL


BILA:

KEADAAN BAYI MEMBURUK


NAPAS MENJADI CEPAT
BAYI SULIT BERNAPAS
15
15
BAYI SULIT UNTUK MINUM

TATALAKSANA STANDAR
MENGAJARKAN AGAR TENAGA
KESEHATAN MEMFOKUSKAN
PERHATIAN PADA PERNAPASAN
ANAK & BUKAN PADA
KEPARAHAN BATUK DAN ADA
TIDAKNYA DEMAM.

TARIKAN DINDING DADA KE


DALAM (KUAT) SAAT ANAK
MENARIK NAPAS

16

5
PENGOBATAN

17

PENGOBATAN
ANTIBIOTIK
PENGOBATAN &
& RUJUKAN
RUJUKAN
ANTIBIOTIK

ORAL-INJEKSI
ORAL-INJEKSI

BRONKHO
BRONKHO
DILATOR
DILATOR

ANTIBIOTIK
ANTIBIOTIK ORALORAL-tabel
tabel5.1
5.1
Untuk
Untuk kelompok
kelompok umur
umur 22 bulan-5
bulan-5 tahun
tahun
Kotrimoksazol
Kotrimoksazol 22 XX sehari
sehari selama
selama 33 hari
hari atau
atau
Amoksisilin
Amoksisilin 22 XX sehari
sehari selama
selama 33 hari
hari (dosis
(dosis 25
25 mg/
mg/
kgBB/kali)
kgBB/kali)

Untuk
Untuk kelompok
kelompok umur
umur <2
<2 bulan
bulan
Hanya
Hanya sebagai
sebagai tindakan
tindakan pra-rujukan
pra-rujukan

18

ANTIBIOTIOK ORAL
2 Bln - <5 Thn
Antibiotik pilihan pertama :

KOTRIMOKSAZOL

(Trimetoprim+sulfametoksazol)

Antibiotik pilihan kedua

AMOKSISILIN

KOTRIMOKSAZOL

UMU
R atau
BERA
T
BADA
N
2-<4
BULAN
4-<6
Kg

Beri 2 kali sehari selama 3 hari

TABLET
DEWASA
80 mg
Tmp. +
400 mg
Smz.

1/4

TABLET
ANAK
20 mg
Tmp.+
80 mg
Smz.

SIRUP/5 ml
40 mg Tmp.+
200 mg Smz.

2.5 ml
0.5 sendok
takar

AMOKSISILIN
Beri 2 kali sehari
selama 3 hari

KAPL
ET
500
mg

SIRUP/5ml
125 mg

5 ml
1 sendok
19
takar

PENGOBATAN DEMAM
PARASETAMOL
DEMAM TIDAK TINGGI
(<38,5OC)
-Nasihati ibu agar memberi cairan
lebih banyak

DEMAM TINGGI (> 38,5OC)


-Berilah parasetamol
-Nasihati ibu agar memberi cairan
lebih banyak

DIBERIKAN TIAP 6 JAM SAMPAI DEMAM REDA


UMUR atau
BERAT BADAN

TABLET
500 mg

TABLET
100 mg

SIRUP
120 mg/5 ml

2 BULAN-<6
BULAN
(4 - <7 Kg)

1/8

1/2

2.5 ml
(1/2 sendok
takar)

6 BULAN-<3
TAHUN
(7 - <14 Kg)

1/4

5 ml
(1 sendok takar)
20

TANTANGAN

21

KARENA ANDA MAU & PEDULI

22
22

Anda mungkin juga menyukai