Menyelesaikan
soal-soal yang berkaitan
dengan jumlah dan selisih sudut
serta sudut rangkap
2
1. Rumus
jumlah dan selisih dua sudut
sin( + )
= sin.cos + cos.sin
sin( - )
= sin.cos - cos.sin
3
1. Sin 75o = .
Bahasan:
sin( + ) = sin.cos + cos.sin
sin750 = sin(450 + 300)
= sin450cos300 + cos450sin300
= 2.3 + 2.
= 6 + 2
= 2(1 + 3)
4
3 7
2. Diketahui sin A = 5 ,cos B = 25
A dan B adalah sudut-sudut lancip
sin(A B) =.
Bahasan: ? ?
sin(A B)= sinAcosB cosAsinB
7
5 3 cos B = 25
3 5 24 25 24
4
A sinA = 5 B sin B = 25
4 cosA = 7
5
3 4
sin A = 5
7
cos A = 5
24
cos B = 25 sin B = 25
sin(A B) =.
= sinAcosB cosAsinB
3 7 4 24
= 5 x 25 - 5 x 25
21 96
= 125 125
75 3
= 125 5
6
Rumus
jumlah dan selisih dua sudut
cos( + )
= coscos - sinsin
cos( - )
= coscos + sinsin
7
1. cos 5
7
cos 13
28
sin 5
7
sin 13
28
....
Bahasan:
coscos + sinsin = cos( - )
cos 57 cos 1328 sin 57 sin 1328 cos( 57 1328 )
7
= cos( 28
)
= cos( 4
)
1
= 2
2
8
cos( a b )
2. ....
cos a . cos b
a. sina.sinb b. cosa.cosb
c. sina.sinb d. 1 tana.tanb
e. 1 + tana.tanb
9
cos(a b) cos a. cos b sin a. sin b
cos a. cos b cos a. cos b
cos a. cos b sin a. sin b
=
cos a. cos b cos a. cos b
= 1 tana.tanb jawab d
10
3. Tentukan
nilai cos56 + sin56.tan28
Bahasan:
cos56 + sin56.tan28 0
sin 28
= cos56 + sin56. cos 28 0
sin 56 0 . sin 28 0
= cos56 + cos 28 0
11
sin 56 0 . sin 28 0
= cos56 + cos 28 0
cos 56 0 cos 28 0 sin 56 0 . sin 28 0
= cos 28 0
cos( 56 0 28 0 )
= cos 28 0
cos 280
= cos 28 0 = 1
Jadi,
Nilai cos56 + sin56.tan28 = 1
12
4. Pada suatu segitiga siku-siku
ABC berlaku cosA.cosB = .
Maka cos(A B) =.
Bahasan:
siku-siku ABC; cosA.cosB =
maka ABC siku-siku di C
C = 90
A + B + C = 180 A + B = 90
13
A + B + C = 180 A + B = 90
A = 90 B B = 90 A
cos(A B)
= cosA.cosB + sinA.sinB
= + sin(90 B).sin(90-A)
= + cosB.cosA
=+
=1
Jadi cos(A B) = 1
14
Rumus
jumlah dan selisih dua sudut
tan tan
tan( + ) = 1 tan . tan
tan tan
tan( - ) =
1 tan . tan
15
1. tan 105 = .
Bahasan:
tan105 = tan(60 + 45)
tan 60 tan 45
o o
1 tan 60 . tan 45
o o
3 1
1 3.1
1 3 1 3
x
1 3 1 3
16
tan 105 = 1 3 x 1 3
1 3 1 3
= ( 1 3 )2
13
= 1 2 3 3
13
= 42 3
2
= -2 - 3
17
2. Diketahui A + B = 135 dan
tan B = . Nilai tan A= .
Bahasan:
A + B = 135
tan(A + B) = tan 135
tan A tan B
1 tan A . tan B = -1
tan A 21
1 tan A . 21 = -1
18
tan A 21
= -1
1 tan A . 21
tan A + = -1 + tan A
tan A - tan A = -1 -
tan A= -1
Jadi, tan A = -3
19
3. Jika tan q = dan p q =
maka tan p = .
Bahasan:
p q =
tan(p q) = tan
tan p tan q
1 tan p . tan q = 1
tan p 21
1 tan p . 21 =1
20
tan p 21
=1
1 tan p . 21
tan p - = 1 + tan p
tan p - tan p = 1 +
tan p = 1
Jadi, tan p = 3
21
Rumus Sudut Rangkap
sin2a = 2 sina.cosa
contoh: 1. sin10 = 2sin5.cos5
2. sin6P = 2sin3P.cos3P
3. sin t = 2sint.cost
22
1.Diketahui cos = 3
5
Nilai sin 2 =.
Bahasan:
cos = 3
5
4 5 sin = 4
5
3
23
cos = 3
5
4 5 sin = 4
5
3
Jadi sin2 = 2sin.cos
= 2. 4 x 3 = 24
5 5 25
24
2. Jika tan A = maka sin 2A =.
Bahasan:
tan A =
1
1 2 2
1 2
5 sinA =
5
2
A dan cosA =
2 5
sin2A = 2 sinA.cosA
=2x 1 x 2 = 4
5 5 5
25
3. Jika sinx cosx = p
maka harga sin 2x =.
Bahasan:
sinx cosx = p
(sinx cosx)2 = p2
sin2x 2sinx.cosx + cos2x = p2
26
sin2x 2sinx.cosx + cos2x = p2
sin2x + cos2x 2sinx.cosx = p2
1 sin2x = p2
1 p2 = sin2x
27
4. Diketahui A adalah sudut lancip
dan cosA = x 1
2x
Nilai sin A = .
Bahasan:
x1
cosA =
2x
t = x - 1 2x dengan phytagoras
A t2
= 2x (x + 1)
x+ 1 t = x - 1
28
t = x - 1 2x
A
x+ 1
cosA = x 1 sinA = x1
2x 2x
sinA = 2sinA.cosA
x1 x1
=2x x
2x 2x
x 2 1 Jadi, x2 1
= sin2x =
x x
29
Rumus Sudut Rangkap
30
1. Diketahui cos = 1
3
maka cos 2 =.
Bahasan:
cos2 = 2cos2 - 1
= 2( 1 )2 1
3
= 2 -1
9
=- 7
9
31
2. Diketahui sinx =
maka cos 2x =.
Bahasan:
cos2x = 1 2sin2x
= 1 2()2
=1
=
32
3. Diketahui tan p =
maka cos 2p =.
Bahasan:
1
tan p = sin p = 5
5
cos2p = 1 2sin 2
p
1
p = 1 2( 1 )2
2 2 5
=1 5
3
= 5
33
4. Diketahui sudut lancip A
1
dengan cos 2A =
3
Nilai tan A = .
Bahasan:
cos 2A = 1 2sin2A
1
3
= 1 2sin 2
A
2sin2A = 1 1 = 2
3 3
34
cos 2A = 2cos2A 1
1 = 2cos2A 1
3
1 4
2cos A =
2
3
+1= 3
2
2sin2A
tan2A = = 3
2cos2A 4
tan2A = 3
35
5. Diketahui A adalah sudut lancip
dan cosA = x 1
2x
Nilai sin A adalah.
Bahasan:
cos A = 2cos2A 1
2
x1
= 2
2x
-1
= 2 x 1
-1
2x
= 1
x
36
cos x = 2 x 1 - 1
2x
cos x = 2x 2 2x
2x
cos x = 1 x
x x 1
2
x
1
37
6. Buktikan:
1 cos a
tan 21 a
sin a
Bahasan:
1 cos a 1 (1 2 sin a )
2 1
2
2 sin 2 21 a
2 sin 21 a cos 21 a
38
1 cos a 2 sin 2 21 a
sin a 2 sin 21 a cos 21 a
sin 21 a
cos 21 a
tan 21 a
1 cos a
Terbukti : tan 21 a
sin a
39
Rumus Sudut Rangkap
tan 2a = 2 tan a
1 tan a
2
0
2 tan 10
Contoh: 1. tan 20 =
1 tan 2 10 0
2 tan 5 x
2. tan 10x =
1 tan 2 5 x
40
1. Jika tan A = 3
maka tan 2A =.
Bahasan:
tan 2A = 2. tan A
1 tan 2 A
= 2. 3
1 32
6 3
= =
8 4
41
2. Jika cos x = 5
13
maka tan 2x =.
Bahasan:
2. tan A
tan 2x =
13 1 tan A2
12 2. 125
x =
1
12 2
5
5 24
tan x =
12 = 5
5 1 144
25
42
tan 2x = 24
5
1 144
25
= 24
5
25 144
25
=
24.5 120
Jadi, tan 2x119
= 119
43
SELAMAT BELAJAR
KEMBALI
44