MODEL PENGAJARAN

OLEH: Prof Madya Hj. Sapon Ibrahim

sapon@uthm.edu.my 1
 Model Pengajaran

Beberapa model dibina untuk membentuk

pengajaran berkesan. Antaranya:
Model Pengajaran Sim
Model Pengajaran Glaser
Model Taba
Model Suchmen
Model Pendekatan Sistem
Model Pengajaran Bilik Darjah
Model Pengajaran Makmal dan Bengkel
Model ASSURE
Model ADDIE
Model Interaksi Pembelajaran berkesan
sapon@uthm.edu.my 2
 Model Pengajaran Sim

 Melibatkan 5 komponen:
Guru

Objektif Isi

Persekitaran

sapon@uthm.edu.my
Murid 3
 Model Pengajaran Sim (samb..)
 Guru dan Murid – perlu pertimbang
pengalaman yang sedia ada, sifat
semulajadi dan gaya P&P
 Isi - meliputi isi pelajaran dan ABM
 Objektif – Merangkumi objektif jangka
panjang dan objektif spesifik meliputi
kognitif, afektif dan psikomotor
 Persekitaran – budaya, organisasi, lokasi,
sosioekonomi, masa yang terlibat dlm P&P

sapon@uthm.edu.my 4
 Perhubungan 2 Unsur

i
A B
A & B – boleh berubah – ubah
Contoh:
A – guru, B – murid Keberkesanan interaksi
guru dengan murid

A – guru, B – Objektif Kesesuaian obj. dgn

minat murid

A – murid, B – Objektif
sapon@uthm.edu.my
Pengaruh obj. kpd murid
5
 Perhubungan 3 Unsur
(dengan mengganggap Persekitaran adalah ideal)

G G G

O M O I M I
Penilaian objektif Persediaan Pendekatan kpd isi
pengajaran oleh
guru

M M – Murid
I – Isi
O I
O – Objektif
Perancangan pembelajaran oleh murid
sapon@uthm.edu.my G – Guru 6
 8 Langkah Perancangan
Pengajaran mengikut Sim
1. Memikirkan tentang obj. pembelajaran
2. Mengenal sifat tabii murid
3. Menilai kesesuaian obj. berdasarkan kebolehan
murid
4. Mengenalpasti ABM
5. Membuat rancangan pembelajaran
6. Mengenal guru (kita la) dari segi pengalaman, sifat
semulajadi dan gaya pengajaran yg sesuai
7. Memilih pendekatan pengajaran
8. Menentukan cara penilaian
sapon@uthm.edu.my 7
 Model Pengajaran Glaser
 Ia terbahagi kepada 4 komponen:
Objektif Pengetahuan Kaedah Penilaian
Pengajaran sedia ada Mengajar Aktvt soal
• Mengikut  Intelek Demonstrasi jawab
kehendak hasil  Aras motivasi Projek, Pemerhatian
pencapaian
bercerita
 Sosiobudaya Ujian formal
•Ambil kira
pelajar
aspek kognitif, Ujian tidak
afektif dan formal
psikomotor

sapon@uthm.edu.my
Maklumbalas 8
 Implikasi Model Glaser dalam
Darjah
 Untuk membentuk pengajaran
berkesan adalah:

 Objektif – berdasarkan pengetahuan sedia ada

 Kaedah – berdasarkan objektif pengajaran dan

pengetahuan sedia ada

 Penilaian – selepas proses pengajaran

sapon@uthm.edu.my 9
 MODEL PENGAJARAN
TABA

sapon@uthm.edu.my 10
 MODEL TABA
Tahukah anda faktor-faktor
yang membantu proses
pembelajaran di dalam bilik darjah ?

sapon@uthm.edu.my 11
 MODEL HILDA TABA
Rajah menunjukkan cara guru menyusun pelajaran dari
konkrit ke abstrak

DATA GENERALISASI
KONSEP
(KONKRIT) (ABSTRAK)

PROSES STRUKTUR PROSES

PEMBELAJARAN PENGETAHUAN PERANCANGAN

Aplikasi Prinsip Apakah generalisasi

yang hendak saya ajar?
Interpretasi Generalisasi
Apakah konsep yang
Terjemahan Konsep perlu diperoleh murid-
Ingatan Data murid?
Apakah data yang
sapon@uthm.edu.my dikehendaki? 12
 CONTOH

 Merpati seekor burung dan ia boleh

terbang

 Pipit sejenis burung dan ia boleh

terbang

 Kenari adalah burung juga dan ia boleh

terbang
sapon@uthm.edu.my 13
KONSEP STRUKTUR
PENGETAHUAN
Abstrak

PRINSIP

GENERALISME

KONSEP

DATA

Konkrit
sapon@uthm.edu.my 14
Konsep struktur pengetahuan
 KONSEP STRUKTUR
PENGETAHUAN
PERINGKAT ISI PELAJARAN
 Penyusunan -Susun fakta-fakta dengan perhatikan
data ciri- ciri persamaan dan perbezaan

 Membentuk -Golong dan kelaskan fakta-fakta

berdasarkan ciri-ciri persamaan supaya
konsep
menjadi kategori tertentu

 Generalisasi -Buat kesimpulan atau generalisasi ke

atas hubungan di antara kategori-
kategori yang dibentuk

 Aplikasi -Penggunaan generalisasi atau

kesimpulan dalam situasi baru
sapon@uthm.edu.my 15
 CONTOH KONSEP STRUKTUR PENGETAHUAN

Mata pelajaran : Sains

Pembentukan konsep : Ciri – ciri benda hidup
Pemilihan dan pemeringkatan isi pelajaran :
Peringkat Isi Pelajaran

1. Penyusunan Contoh – contoh benda hidup dan benda bukan hidup

data untuk mengenal pasti ciri – ciri perbezaan.

2. Pembentukan Mengelaskan ciri – ciri seperti bertumbuh, membiak,

konsep bernafas, berkumuh dan bergerak untuk menjadi satu
kategori tertentu.
3. Pembentukan Membuat generalisasi : Benda – benda hidup boleh
hukum bertumbuh, membiak, bernafas, berkumuh dan
bergerak.
4. Aplikasi Mengenal pasti benda – benda yang lain berdasarkan
generalisasi yang telah didapati.
sapon@uthm.edu.my 16
 IMPLIKASI MODEL TABA
DALAM BILIK DARJAH
1. Model pengajaran Taba mengaitkan struktur pengetahuan
dengan proses perancangan dan pembelajaran.

2. Semasa proses perancangan pelajaran, perkara – perkara

yang dipertimbangkan  penyusunan data, pembentukan
konsep dan membuat generalisasi
dari konkrit kepada abstrak.

3. Dalam proses pembelajaran, teknik meningkatkan daya

pemikiran pelajar adalah penting untuk memperolehi dan
menguasai generalisasi atau prinsip yang abstrak.

sapon@uthm.edu.my 17
 KESIMPULAN

1. Kemahiran berfikir boleh diajar.

2. Penglibatan pelajar perlu ditekankan.

3. Sikap dan minat murid akan menentukan tahap perkembangan

pemikiran.

4. Peluang untuk perkembangan pemikiran terdapat pada setiap individu.

5. Setiap pelajar berupaya untuk berfikir.

6. Kebolehan untuk berfikir adalah berbeza bagi setiap individu.

7. Strategi pengajaran dan pembelajaran perlu berkesan untuk

meningkatkan daya pemikiran pelajar.
sapon@uthm.edu.my 18
 MODEL PENGAJARAN
SUCHMAN

sapon@uthm.edu.my 19
 Juga dikenali
Model
Inkuiri Suchman

MODEL
Gunakan strategi PENGAJARAN Ada 6
ahli sains Langkah
SUCHMAN

Diperkenalkan oleh
Richard Suchman

sapon@uthm.edu.my 20
 LANGKAH-LANGKAH MODEL
SUCHMAN

Menerangkan Kumpul data

Memilih
proses dan buat
masalah
hipotesis

Menganalisis Membicangkan Uji hipotesis

proses peraturan &
terhadap teori bentuk teori

sapon@uthm.edu.my 21
 STRATEGI
STRATEGI
MENJALANKAN
MENJALANKAN
INKUIRI YANG
INKUIRI YANG
KREATIF
KREATIF

KEMAHIRAN
KEMAHIRAN SEMANGAT
MELAKUKAN SEMANGAT
MELAKUKAN KREATIVITI
PROSES SAINTIFIK KREATIVITI
PROSES SAINTIFIK
KESAN MODEL
SUCHMAN
DALAM P&P
CIRI PENGETAHUAN AUTONOMI DALAM
CIRI PENGETAHUAN AUTONOMI DALAM
YANG TENTATIF PEMBELAJARAN
YANG TENTATIF PEMBELAJARAN

TOLENRASI
TOLENRASI
TERHADAP
TERHADAP
KEKABURAN
KEKABURAN
sapon@uthm.edu.my 22
 IMPLIKASI
MODEL
 SUCHMAN
enggalakkan pengajaran berpusatkan
pelajar
 endorong pelajar mencari data dan
maklumat
 ngatan pelajar terhadap dapatan yang
mereka perolehi lebih kukuh
 uru sebagai fasilitator bukan
pembekal maklumat.
sapon@uthm.edu.my 23
 KESIMPULAN

Model ini amat sesuai digunakan dalam pelajaran

sains.

Persediaan guru untuk mengesahkan sesuatu

hipotesis amat penting.

Pemahaman dan ingatan terhadap sesuatu

pelajaran lebih kekal.

Tidak wujud istilah ‘spoon feeding’ dalam proses

pembelajaran.
sapon@uthm.edu.my 24
 MODEL
PENDEKATAN
SISTEM

sapon@uthm.edu.my 25
 MODEL PENDEKATAN SISTEM

satu set bahagian yang saling

Cara atau kaedah S berkait di mana secara
keseluruhannya bekerja bersama
yang teratur I ke arah mencapai satu matlamat
untuk melakukan S
sesuatu T
(Kamus Dewan Bahasa E
M
dan Pustaka: 1996)

sapon@uthm.edu.my 26
 PENGAJAR

BAHAN-BAHAN KOMPONEN DALAM

PENGAJARAN SISTEM PELAJAR

SUASANA
PEMBELAJARAN

sapon@uthm.edu.my 27
 KOMPONEN DALAM MODEL
PENDEKATAN SISTEM

Menentukan Matlamat Pengajaran

Analisa Matlamat Pengajaran
Analisa Pelajar dan Konteks dalam Pendidikan
Menulis Objektif Perlaksanaan
Membina Instrumen Penilaian
Membina Strategi Pengajaran
Membina dan Memilih Bahan Pengajaran
Mereka bentuk dan Menjalankan Penilaian
Formatif
Mengkaji Semula Pengajaran
Menjalankan Penilaian Sumatif
sapon@uthm.edu.my 28
 KEBAIKAN PENGGUNAAN
MODEL PENDEKATAN SISTEM

Fokus pada permulaannya iaitu pada apa yang

sepatutnya pelajar tahu atau dapat lakukan setelah
sesuatu pengajaran selesai.

Mempunyai perkaitan yang teliti di antara setiap

komponen, terutamanya di antara strategi pengajaran dan
hasil pembelajaran yang dikehendaki.

Berdasarkan pengalaman dan penelitian dan dapat

digunakan berulang kali
sapon@uthm.edu.my 29
 MODEL PENGAJARAN
BILIK DARJAH

sapon@uthm.edu.my 30
 KONSEP BILIK DARJAH

Tempat di mana proses pengajaran dan

pembelajaran berlaku
Tempat pelajar berkumpul untuk belajar di
bawah kelolaan seorang pengajar
Sebuah bilik di sekolah di mana sekumpulan
pelajar mengikuti sesuatu mata pelajaran
Dilengkapi dengan kemudahan-kemudahan

sapon@uthm.edu.my 31
 CIRI-CIRI BILIK DARJAH

Kerusi dan meja disusun mengikut kumpulan

Pelajar dibahagikan kepada kumpulan mengikut kebolehan
masing-masing
Penglibatan pelajar amat digalakkan
Pendekatan pengajaran berpusatkan pelajar
Interaksi di antara kedua-dua pihak digalakkan
Suasana pembelajaran diperlihatkan melalui pameran
hasil kerja pelajar serta alat bantu mengajar
Ruang pembelajaran disediakan bagi kemudahan aktiviti
pembelajaran
Aktiviti pelajar berada dalam keadaan aktif

sapon@uthm.edu.my 32
 JENIS-JENIS BILIK
DARJAH
BILIK DARJAH PRASEKOLAH
 kanak-kanak yang berumur 5-6 tahun

rekabentuk yang dapat merangsang

kanak-kanak

mewujudkan suasana pembelajaran yang

mesra dan selamat

 menyediakan ruang permainan

menyediakan suasana yang

memudahkan pembentukan hubungan
mesra antara guru dan kanak-kanak

 2 jenis bangunan prasekolah :

- bilik-bilik yang serba lengkap
(self-contained)
- bangunan terbuka
sapon@uthm.edu.my 33
 BILIK DARJAH TRADISI
o kedudukan pelajar adalah mengikut susunan kerusi dan meja baris demi baris

o guru biasanya berdiri di hadapan

o menggunakan strategi pengajaran berpusatkan guru

o ciri-ciri bilik darjah tradisi :

- pelajar yang bertubuh kecil dan mempunyai penglihatan atau pendengaran
yang kurang baik biasanya ditempatkan di hadapan
- kerusi dan meja disusun bersesuaian dengan pendekatan berpusatkan guru
- aktiviti pelajar berada di dalam keadaan pasif

sapon@uthm.edu.my 34
 BILIK DARJAH KBSR / KBSM
 kerusi dan meja pelajar disusun mengikut kaedah kumpulan mengikut
kebolehan masing-masing

 penglibatan pelajar dalam aktiviti pembelajaran amat digalakkan

 pendekatan pengajaran yang digunakan berpusat kepada pelajar

 suasana pembelajaran yang kondusif

 ruang-ruang pembelajaran disediakan

sapon@uthm.edu.my 35
BILIK DARJAH MATA
PELAJARAN KHAS
 contohnya makmal sains, bilik ekonomi
rumah tangga, makmal kemahiran hidup
dan pusat sumber

 dilengkapi dengan pelbagai jenis alatan

Pusat Sumber
 bentuk meja dan kerusi juga diubah
suai untuk memudahkan pelajar
menjalankan kerja amali

 beberapa sudut bilik juga dilengkapi

dengan perabot dan almari untuk
menyimpan alatan, bahan-bahan atau
spesimen
Bilik ERT Bilik Kemahiran Hidup
 sinki dan paip dipasang dalam bilik
kemahiran hidup dan makmal sains

 pusat sumber dilengkapi dengan alat-

alat seperti TV dan video, projektor dan
slaid,model dan pelbagai jenis spesimen
dan carta
sapon@uthm.edu.my 36
Makmal Sains
 BILIK DARJAH TERBUKA
 diwujudkan dari konsep pendidikan terbuka

 situasi pengajaran dan pembelajaran adalah dalam bentuk tidak formal

 ruang dan rekabentuk bilik darjah diubahsuai untuk membolehkan pelajar

bergerak dengan bebas dari satu tempat ke tempat lain, memilih bahan-bahan
pelajaran yang diminati dan menjalankan aktiviti selepas berbincang dengan
guru berkenaan

 aktiviti pengajaran dan pembelajaran biasanya dijalankan secara kumpulan atau

secara individu

 persekitaran bilik darjah di lengkapi denagn alat-alat dan bahan-bahan pelajaran

untuk meudahkan pelajar menggunakannya

sapon@uthm.edu.my 37
FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGAJARAN-
PEMBELAJARAN DALAM BILIK DARJAH

Faktor
FaktorFizikal
Fizikal
(bentuk kemudahan dan peralatan yang terdapat disekolah)
(bentuk kemudahan dan peralatan yang terdapat disekolah)

Aktiviti
Aktivitipengajaran-
pengajaran-
Pembelajaran
Pembelajarandalamdalam
bilik darjah
bilik darjah

Faktor
FaktorTeknikal
Teknikal
Faktor
FaktorKemanusiaan
Kemanusiaan (teknik-teknik yang digunakan untuk
(suasana emosi dan suasana sosial) (teknik-teknik yang digunakan untuk
(suasana emosi dan suasana sosial) merangsang semangat dan kesediaan belajar)
merangsang semangat dan kesediaan belajar)
sapon@uthm.edu.my 38
 IKLIM BILIK DARJAH
Perhubungan
yang saling
menghormati
di antara guru dan pelajar

Pelajar-pelajar sukarela Perasaan kekitaan

menerima aspirasi dan peraturan IKLIM BILIK
yang timbul di antara
bilik darjah yang diaturkan DARJAH pelajar dan guru
oleh pihak pentadbir sebagai sebuah keluarga

Setiap pelajar melibatkan

diri dalam kegiatan
ilmu yang dianjurkan

sapon@uthm.edu.my 39
 5 FASA MODEL PENGAJARAN BILIK DARJAH

IMBASAN SEMULA

RUMUSAN DAN IMBASAN MEMBENTANGKAN MAKLUMAT

PENGLIBATAN PELAJAR PENGLIBATAN PELAJAR

DALAM AKTIVITI PEMBELAJARAN DALAM PERBINCANGAN

sapon@uthm.edu.my 40
 INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH
Kategori Percakapan Gaya Interaksi
1. Bersyarah / Merancang
Pengaruh langsung 2. Memberi arahan
3. Mengkritik
1. Menerima perasaan pelajar
Percakapan guru 2. Memuji atau memberi
Pengaruh tidak dorongan
langsung 3. Menerima pendapat / idea
pelajar
4. Menyoal untuk
mendapatkan tindak balas
pelajar

Percakapan pelajar 1. Tindak balas pelajar

2. Inisiatif pelajar

Kesenyapan 1. Berhenti sebentar kerana

keliru inisiatif satu pihak

ANALISIS INTERAKSI FLANDERS DALAM BILIK DARJAH

sapon@uthm.edu.my 41
 INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH

Guru

Pelajar Persekitaran Objektif

Isi

sapon@uthm.edu.my 42
 AMALAN KOMUNIKASI BERKESAN
DALAM BILIK DARJAH
Galakkan sesi bertanya dan menjawab soalan

Bersikap positif dan ramah mesra

Sabar dan penyayang

Penerangan yang jelas

Dengar pendapat pelajar

Pendengar aktif

Bertutur dengan jelas dan pelbagaikan gaya intonasi

Bersemangat tinggi dalam penyampaian

Guna bahasa yang mudah difahami

sapon@uthm.edu.my 43
 MODEL PENGAJARAN
MAKMAL DAN BENGKEL

sapon@uthm.edu.my 44
 DEFINISI.....

 Makmal → Tempat untuk menjalankan ujikaji

bagi
mengaitkan pengetahuan teori dan
hukum-hukum
 Bengkel → Tempat untuk melatih kemahiran
psikomotor
pelajar dalam bidang tertentu
 Ujikaji → Kaedah untuk membukti, mengesah,
mencari
sesuatu teori atau hukum
 Kemahiran → Kebolehan psikomotor yang
dipupuk
melalui latihan yang dilakukan dalam
sapon@uthm.edu.my
bidang tertentu 45
Tanggungjawab GURU
Sebelum…..

 Merancang dan menyediakan kertas

ujikaji atau modul kemahiran sebagai
panduan
 Menjadualkan ujikaji atau kemahiran
 Menyediakan keperluan pelajar
 Memastikan mesin,peralatan, bahan dan
kelengkapan makmal mencukupi dan
berfungsi dengan baik
 Memastikan makmal dalam keadaan baik
dan selamat
sapon@uthm.edu.my 46
Tanggungjawab GURU

Semasa…..

 Merekodkan kehadiran
 Memberi penerangan tentang tujuan,
prosedur dan bentuk ujikaji
 Memastikan pelajar mematuhi arahan
dan prosedur keselamatan
 Memastikan pelajar dalam keadaan
selamat
 Menyelia dan membantu pelajar
sapon@uthm.edu.my 47
Tanggungjawab GURU
Selepas…..

 Memastikan peralatan makmal

dibersih, dikemas dan disusun semula
 Membuat penilaian dan rekod

sapon@uthm.edu.my 48
 Peraturan Makmal
 Tidak dibenarkan masuk tanpa kebenaran
 Dilarang menukar tempat duduk tanpa
kebenaran
 Bahan kimia dan alat radas tidak dibenarkan
dibawa keluar
 Tidak boleh makan, minum dan merokok
 Tidak boleh merasa bahan kimia tanpa
kebenaran
 Laporkan sebarang kemalangan atau kerosakan
radas dengan serta-merta
 Tidak boleh buang bahan pepejal ke dalam sinki
 Bahan kimia yang telah digunakan tidak boleh
dituang kan kembali dalam bekasnya
sapon@uthm.edu.my 49
 Langkah-langkah
Keselamatan
 Menganggap bahan kimia
adalah merbahaya
 Gas beracun dibebaskan
dalam kebuk wasap
 Guna mancis atau pemetik
api untuk nyalakan
penunu Bunsen
 Jangan tuang cecair panas
ke dalam kaca yang tebal
 Membaca label pada botol
reagen sebelum
digunakan
 Memastikan air dan gas
ditutup apabila tidak
digunakan
sapon@uthm.edu.my 50
 Langkah-langkah
Keselamatan
Tanda-tanda amaran

sapon@uthm.edu.my 51
sapon@uthm.edu.my 52
 Langkah-langkah
semasa Kecemasan
 Basuh dengan air yang banyak pada
tempat yang terkena asid atau alkali
 Ludahkan dengan serta-merta dan
kumur dengan air yang banyak jika
asid atau alkali termasuk ke dalam
mulut
 Pelajar haruslah mengikuti peraturan
kebakaran jika berlaku kebakaran
 Laporkan kepada guru dengan serta-
merta
sapon@uthm.edu.my 53
 Peraturan Bengkel

 Tidak dibenarkan bermain-main semasa

melakukan kerja
 Menggunakan peralatan dengan baik dan
berhati-hati
(Contoh: Tidak menumpahkan minyak ke
lantai)
 Pengcahayaan dan pengudaraan yang baik
 Alat pemadam api
 Peti pertolongan cemas

sapon@uthm.edu.my 54
 Peraturan Keselamatan
Alatan

 Simpan semua alatan ke tempat asal

selepas digunakan
 Simpan barang mudah terbakar di
tempat selamat
 Guna alatan tangan dengan betul
 Pastikan alatan tangan dan mesin
dalam keadaan baik

sapon@uthm.edu.my 55
 Peraturan Keselamatan
Diri (Bengkel)

 Rambut pendek dan kemas

 Memakai goggle
 Memakai kasut
 Patuh arahan guru
 Dapatkan kebenaran untuk penggunaan
mesin
 Lapor dan rekod kemalangan

sapon@uthm.edu.my 56
 SEKIAN TERIMA KASIH

sapon@uthm.edu.my 57