Referensi :
1. Churchill, R.V & Brown, J.M.,
Complex Variables
2. Soemantri, R.,
Fungsi Variabel Kompleks
Sistem Bilangan Kompleks
Untuk xϵR manakah sehingga x 2 1 0 ?
x disebut bagian real dari bilangan z , ditulis Re( z ) , sedangkan y disebut bagian
imajiner dari bilangan z , ditulis Im( z ) .
C x, y
x dan y R .
Kemudian,
z x, y
x,0 0, y
x 1,0 y 0,1
x iy
1. z z x, y x, y x x, y y 0,0 0
2. z2 x2 , y2 x2 , y2 dan
z1 z2 x1 , y1 x2 , y2 x1 x2 , y1 y2
3. z. 1,0 x, y . 1,0 x.1 y.0 , x.0 y.1 x, y z .
Sifat-sifat bilangan kompleks
1. z1 z2 x1 x2 dan y1 y2
2. z1 z2 z2 z1
3. z1 z2 z3 z1 z2 z3
4. z1 . z2 z2 . z1
5. z1 . z2 . z3 z1. z2 . z3
6. z1 . z2 z3 z1 . z2 z1. z3
7. z1 . z2 0 z1 0 atau z2 0
Bagaimana untuk pembagian bilangan kompleks ?
z1
Misalkan z1 x1 , y1 , z2 x2 , y2 , dan z3 x3 , y3 . Persamaan z3 ,
z2
z2 0 berlaku jika z2 . z3 z1 , yaitu
z2 . z3 z1
x2 , y2 . x3 , y3 x1 , y1
x2 . x3 y2 . y3 , x2 . y3 x3 . y2 x1 , y1
Menurut sifat kesamaan bilangan kompleks, berlaku x2 . x3 y2 . y3 x1 dan
x2 . y3 x3 . y2 y1 . Dengan eliminasi dari kedua persamaan itu, diperoleh
x1. x2 y1 . y2 y1 . x2 x1 . y2
x3 dan y3 .
x2 y2
2 2
x2 y2
2 2
z1 x1 . x2 y1. y2 y1. x2 x1 . y2
Jadi dapat disimpulkan bahwa , .
z2 x2 y2
2 2
x2 2 y2 2
11 x y
z 2 , 2 2
, dengan z 0 .
z x y x y
2
Sifat-sifat pembagian bil. Kompleks :
1. z . z 1 1 , z 0
z1
2. z1 . z2 1 , z2 0
z2
1 1 1
z1 . z2 z1 . z2 . , z1 , z2 0
1 1 1
3.
z1 . z2 z1 z2
z1 z2 z1 z2
4. , z3 0
z3 z3 z 3
Latihan 1
a.
2 i i 1 i 2 2i
b. 2, 3 2,1 1,8
1 1
c. 3,1 3, 1 , 2,1
5 10
1 2i 2 i 2
d.
3 4i 5i 5
5 1
e. i
1 i 2 i 3 i 2
2. Jika z 0 maka buktikan bahwa :
z
a. 1
z
1
b. z
1
z
8. Buktikan bahwa 1 z 1 2 z z 2 !
2