13 Juta Anak Terancam Putus Sekolah Rabu, 04 Agustus 2010 05:33 W !

Anak Putus Sekolah"""#$%& '() JAKARTA--MI: Jumlah anak n*ones(a +ang terancam )utus sekolah saat (n( menca)a( 13 ,uta +ang ter*(r( *ar( us(a tu,uh sam)a( 15 tahun.!er*asarkan *ata !%%!/ 0!a*an %e)en*u*ukan %eluarga !erencana /as(onal1 tahun 2010, s(s2a t(ngkat sekolah *asar0S#1 sam)a( sekolah menengah )ertama 0S&P1 ban+ak +ang terancam )utus sekolah *an (n( sangat (ron(s *( tengah keb(,akan )emer(ntah 2a,(b bela,ar 3 tahun,. kata #(rektur Program 4erakan /as(onal $rang Tua Asuh 04/$TA1 Jann+ %(ro+an ke)a*a )ers, *( Jakarta, Selasa 03'51#(temu( *alam )eluncuran )rogram .!erbag( untuk &a,u. +ang *(selenggarakan oleh PT 6r(s(an 6lag n*ones(a *an &atahar( 6oo* !us(ness, Jann+ mengatakan, *engan ,umlah anak +ang terancam )utus sekolah sangat t(ngg(, maka 4/$TA berhara) agar lembaga s2a*a+a mas+arakat07S&1 +ang a*a *( n*ones(a (kut )e*ul( terha*a) )ermasalahan anak n*ones(a, khususn+a +ang t(*ak mam)u&enurut Jann+, 4/$TA mula( *ar( tahun 1338 sam)a( 2010 telah membantu 2,3 ,uta anak n*ones(a +ang t(*ak mam)u bersekolah.&as+arakat harus ber)eran membantu anak"anak +ang t(*ak mam)u se)ert( melakukan aks( sos(al *engan membuat garage sale,. kata Jann+Pakar )en*(*(kan *ar( 9n(:ers(tas /eger( Jakarta09/J1 #r %arna*( *alam kesem)atan +ang sama mengatakan, ,umlah anak +ang mengalam( )utus sekolah meru)akan tolak ukur *ar( ma,u atau t(*akn+a sebuah negara.Set(a) sekolah harus member(kan kemam)uan khusus bag( anak se)ert( (lmu enter)reneur agar ket(ka a*a +ang su*ah t(*ak bersekolah mam)u untuk h(*u) man*(r(,. kata %arna*(%arna*( +ang ,uga #ekan 6akultas lmu Pen*(*(kan 9/J mengungka)kan, bantuan +ang telah *(ber(kan )emer(ntah mau)un *ar( mas+arakat selama (n( ke)a*a sekolah mau)un anak +ang t(*ak mam)u harusn+a men,a*( )embela,aran bag( )ara orang

tua tentang )ent(ngn+a mem)eroleh )en*(*(kan ;ormal&enurut %arna*(, )ara )enga,ar se)ert( guru *an *osen ,uga harus mem(l(k( kemam)uan +ang luas *an kreat(; *alam member(kan mater( )ela,aran ke)a*a mur(*.Set(a) guru harus menggunakan mo*el menga,ar +ang menar(k se)ert( memba2a anak keluar kelas,. ungka) %arna*(%arna*( ,uga mengatakan, a*a em)at kunc( utama keberhas(lan )en*(*(kan sebuah negara +a(tu, or(entas(, konten, strateg(, *an leg(t(mas(%ata %arna*(, or(entas( menekankan )a*a membentuk 2arga negara +ang cer*as, mer*eka, *an se,ahtera se*angkan konten leb(h ke)a*a mata )ela,aran atau kur(kulum +ang s(m)el *an e;ekt(;Selan,utn+a kata %arna*(, as)ek strateg( *an leg(t(mas( a*alah baga(mana )emer(ntah melakukan re;ormas( *alam s(stem menga,ar *(sekolah seh(ngga men(ngkatkan kual(tas )en*(*(kan.!er*asarkan *ata <uman #e:elo)ment n*e=0<# 1 tahun 2003 n*ones(a menem)at( urutan ke 111 *ar( 150 negara,. ungka) %arna*(<uman #e:elo)ment n*e= 0<# 1 meru)akan stan*ar )engukuran )erban*(ngan *ar( hara)an h(*u), melek huru;, )en*(*(kan *an stan*ar h(*u) untuk semua negara *( *un(a- 0Ant'$l"31 Share>

%ual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a saat (n( sangat mem)r(hat(nkan- n( *(bukt(kan antara la(n *engan *ata 9/?S@$ 020001 tentang )er(ngkat n*eks Pengembangan &anus(a 0<uman #e:elo)ment n*e=1, +a(tu kom)os(s( *ar( )er(ngkat )enca)a(an )en*(*(kan, kesehatan, *an )enghas(lan )er ke)ala +ang menun,ukkan, bah2a (n*eks )engembangan manus(a n*ones(a mak(n menurun#( antara 1A4 negara *( *un(a, n*ones(a menem)at( urutan ke"102 013381, ke"33 0133A1, ke"105 013351, *an ke"103 013331&enurut sur:e( Pol(t(cal an* ?conom(c R(sk @onsultant 0P?R@1, kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a bera*a )a*a urutan ke"12 *ar( 12 negara *( As(a- Pos(s( n*ones(a bera*a *( ba2ah B(etnam- #ata +ang *(la)orkan The Worl* ?conom(c

6orum S2e*(a 020001, n*ones(a mem(l(k( *a+a sa(ng +ang ren*ah, +a(tu han+a men*u*uk( urutan ke"3A *ar( 5A negara +ang *(sur:e( *( *un(a- #an mas(h menurut sur:a( *ar( lembaga +ang sama n*ones(a han+a ber)re*(kat sebaga( ;ollo2er bukan sebaga( )em(m)(n teknolog( *ar( 53 negara *( *un(a&emasuk( aba* ke" 21 *un(a )en*(*(kan *( n*ones(a men,a*( heboh%ehebohan tersebut bukan *(sebabkan oleh kehebatan mutu )en*(*(kan nas(onal teta)( leb(h ban+ak *(sebabkan karena kesa*aran akan baha+a keterbelakangan )en*(*(kan *( n*ones(a- Perasan (n( *(sebabkan karena bebera)a hal +ang men*asarSalah satun+a a*alah memasuk( aba* ke" 21 gelombang global(sas( *(rasakan kuat *an terbuka- %ema,aun teknolog( *an )erubahan +ang ter,a*( member(kan kesa*aran baru bah2a n*ones(a t(*ak lag( ber*(r( sen*(r(- n*ones(a bera*a *( tengah"tengah *un(a +ang baru, *un(a terbuka seh(ngga orang bebas memban*(ngkan keh(*u)an *engan negara la(nCang k(ta rasakan sekarang a*alah a*an+a ketert(nggalan *(*alam mutu )en*(*(kan- !a(k )en*(*(kan ;ormal mau)un (n;ormal- #an has(l (tu *()eroleh setelah k(ta memban*(ngkann+a *engan negara la(n- Pen*(*(kan memang telah men,a*( )eno)ang *alam men(ngkatkan sumber *a+a manus(a n*ones(a untuk )embangunan bangsa- $leh karena (tu, k(ta seharusn+a *a)at men(ngkatkan sumber *a+a manus(a n*ones(a +ang t(*ak kalah bersa(ng *engan sumber *a+a manus(a *( negara"negara la(nSetelah k(ta amat(, nam)ak ,elas bah2a masalah +ang ser(us *alam )en(ngkatan mutu )en*(*(kan *( n*ones(a a*alah ren*ahn+a mutu )en*(*(kan *( berbaga( ,en,ang )en*(*(kan, ba(k )en*(*(kan ;ormal mau)un (n;ormal- #an hal (tulah +ang men+ebabkan ren*ahn+a mutu )en*(*(kan +ang menghambat )en+e*(aan sumber *a+a menus(a +ang mem)un+a( keahl(an *an keteram)(lan untuk memenuh( )embangunan bangsa *( berbaga( b(*ang%ual(tas )en*(*(kan n*ones(a +ang ren*ah (tu ,uga *(tun,ukkan *ata !al(tbang 020031 bah2a *ar( 148-052 S# *( n*ones(a tern+ata han+a *ela)an sekolah sa,a +ang men*a)at )engakuan *un(a *alam kategor( The Pr(mar+ Cears Program 0PCP1- #ar( 20-315 S&P *( n*ones(a tern+ata ,uga han+a *ela)an sekolah +ang men*a)at )engakuan *un(a *alam kategor( The &(**le Cears Program 0&CP1 *an *ar( 5-038 S&A tern+ata han+a tu,uh sekolah sa,a +ang men*a)at )engakuan *un(a *alam kategor( The #()loma Program 0#P1Pen+ebab ren*ahn+a mutu )en*(*(kan *( n*ones(a antara la(n a*alah masalah e;ekt(;(tas, e;(s(ens( *an stan*ar*(sas( )enga,aran- <al tersebut mas(h men,a*( masalah )en*(*(kan *( n*ones(a )a*a umumn+a- A*a)un )ermasalahan khusus *alam *un(a )en*(*(kan +a(tu: 011- Ren*ahn+a sarana ;(s(k, 021- Ren*ahn+a kual(tas guru, 031- Ren*ahn+a kese,ahteraan guru,

041- Ren*ahn+a )restas( s(s2a, 051- Ren*ahn+a kesem)atan )emerataan )en*(*(kan, 081- Ren*ahn+a rele:ans( )en*(*(kan *engan kebutuhan, 0A1- &ahaln+a b(a+a )en*(*(kanPermasalahan")ermasalahan +ang tersebut *( atas akan men,a*( bahan bahasan *alam makalah +ang ber,u*ul D Ren*ahn+a %ual(tas Pen*(*(kan *( n*ones(aE (n(B. Rumusan Masalah 1- !aga(mana c(r("c(r( )en*(*(kan *( n*ones(aF 2- !aga(mana kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(aF 3- A)a sa,a +ang men,a*( )en+ebab ren*ahn+a kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(aF 4- !aga(mana solus( +ang *a)at *(ber(kan *ar( )ermasalahan")ermasalahan )en*(*(kan *( n*ones(aF C. Tujuan Penulisan 1- &en*eskr()s(kan c(r("c(r( )en*(*(kan *( n*ones(a2- &en*eskr()s(kan kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a saat (n(3- &en*eskr()s(kan hal"hal +ang men,a*( )en+ebab ren*ahn+a mutu )en*(*(kan *( n*ones(a4- &en*eskr()s(kan solus( +ang *a)at )ermasalahan )en*(*(kan *( n*ones(a*(ber(kan *ar( )ermasalahan"

BAB II PEMBAHASAN A. Ciri-ciri Pendidi an di Ind!nesia

@ara melaksanakan )en*(*(kan *( n*ones(a su*ah tentu t(*ak terle)as *ar( tu,uan )en*(*(kan *( n*ones(a, sebab )en*(*(kan n*ones(a +ang *(maksu* *( s(n( (alah )en*(*(kan +ang *(lakukan *( bum( n*ones(a untuk ke)ent(ngan bangsa n*ones(aAs)ek ketuhanan su*ah *(kembangkan *engan ban+ak cara se)ert( melalu( )en*(*(kan")en*(*(kan agama *( sekolah mau)un *( )erguruan t(ngg(, melalu( ceramah"ceramah agama *( mas+arakat, melalu( keh(*u)an beragama *( asrama"asrama, le2at m(mbar"m(mbar agama *an ketuhanan *( tele:(s(, melalu( ra*(o, surat kabar *an sebaga(n+a- !ahan"bahan +ang *(sera) melalu( me*(a (tu akan ber(ntegras( *alam rohan( )ara s(s2a'mahas(s2aPengembangan )(k(ran sebag(an besar *(lakukan *( sekolah"sekolah atau )erguruan")erguruan t(ngg( melalu( b(*ang stu*("b(*ang stu*( +ang mereka )ela,ar(- P(k(ran )ara s(s2a'mahas(s2a *(asah melalu( )emecahan soal"soal, )emecahan berbaga( masalah, menganal(s(s sesuatu serta men+(m)ulkann+aB. Kuali"as Pendidi an di Ind!nesia Se)ert( +ang telah k(ta ketahu(, kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a semak(n memburuk- <al (n( terbukt( *ar( kual(tas guru, sarana bela,ar, *an mur(*" mur(*n+a- 4uru"guru tentu+a )un+a hara)an ter)en*am +ang t(*ak *a)at mereka sam)a(kan ke)a*a s(s2an+a- &emang, guru"guru saat (n( kurang kom)eten!an+ak orang +ang men,a*( guru karena t(*ak *(ter(ma *( ,urusan la(n atau kekurangan *ana- %ecual( guru"guru lama +ang su*ah lama men*e*(kas(kan *(r(n+a men,a*( guru- Sela(n ber)engalaman menga,ar mur(*, mereka mem(l(k( )engalaman +ang *alam mengena( )ela,aran +ang mereka a,arkan- !elum lag( masalah ga,( guru- J(ka ;enomena (n( *(b(arkan berlan,ut, t(*ak lama lag( )en*(*(kan *( n*ones(a akan hancur meng(ngat ban+ak guru"guru ber)engalaman +ang )ens(unSarana )embela,aran ,uga turut men,a*( ;aktor semak(n ter)urukn+a )en*(*(kan *( n*ones(a, terutama bag( )en*u*uk *( *aerah terbelakang- /amun, bag( )en*u*uk *( *aerah terbelakang tersebut, +ang ter)ent(ng a*alah (lmu tera)an +ang benar"benar *()aka( buat h(*u) *an ker,a- A*a ban+ak masalah +ang men+ebabkan mereka t(*ak bela,ar secara normal se)ert( keban+akan s(s2a )a*a umumn+a, antara la(n guru *an sekolahDPen*(*(kan (n( men,a*( tanggung ,a2ab )emer(ntah se)enuhn+a,E kata Pres(*en Sus(lo !ambang Cu*ho+ono usa( ra)at kab(net terbatas *( 4e*ung #e)*(knas, Jl Jen*eral Su*(rman, Jakarta, Sen(n 012'3'200A1Pres(*en mema)arkan bebera)a langkah +ang akan *(lakukan oleh )emer(ntah *alam rangka men(ngkatkan kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a, antara la(n +a(tu: G 7angkah )ertama +ang akan *(lakukan )emer(ntah, +akn( men(ngkatkan akses terha*a) mas+arakat untuk b(sa men(kmat( )en*(*(kan *( n*ones(a- Tolak ukurn+a *ar( angka )art(s()as(-

G 7angkah ke*ua, mengh(langkan ket(*akmerataan *alam akses )en*(*(kan, se)ert( ket(*akmerataan *( *esa *an kota, serta ,en*erG 7angkah ket(ga, men(ngkatkan mutu )en*(*(kan *engan men(ngkatkan kual(;(kas( guru *an *osen, serta men(ngkatkan n(la( rata"rata kelulusan *alam u,(an nas(onalG 7angkah keem)at, )emer(ntah akan menambah ,umlah ,en(s )en*(*(kan *( b(*ang kom)etens( atau )ro;es( sekolah ke,uruan- 9ntuk men+(a)kan tenaga s(a) )aka( +ang *(butuhkanG 7angkah kel(ma, )emer(ntah berencana membangun (n;rastruktur se)ert( menambah ,umlah kom)uter *an )er)ustakaan *( sekolah"sekolahG 7angkah keenam, )emer(ntah ,uga men(ngkatkan anggaran )en*(*(kan- 9ntuk tahun (n( *(anggarkan R) 44 tr(l(unG 7angkah ketu,uh, a*alah )enggunaan teknolog( (n;ormas( *alam a)l(kas( )en*(*(kanG 7angkah terakh(r, )emb(a+aan bag( mas+arakat m(sk(n untuk b(sa men(kmat( ;as(l(tas )en**(kanC. Pen#e$a$ Rendahn#a Kuali"as Pendidi an di Ind!nesia #( ba2ah (n( akan *(ura(kan bebera)a )en+ebab ren*ahn+a kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a secara umum, +a(tu: %. E&e "i&i"as Pendidi an 'i Ind!nesia Pen*(*(kan +ang e;ekt(; a*alah suatu )en*(*(kan +ang memungk(nkan )eserta *(*(k untuk *a)at bela,ar *engan mu*ah, men+enangkan *an *a)at terca)a( tu,uan sesua( *engan +ang *(hara)kan- #engan *em(k(an, )en*(*(k 0*osen, guru, (nstruktur, *an tra(ner1 *(tuntut untuk *a)at men(ngkatkan kee;ekt(;an )embela,aran agar )embela,aran tersebut *a)at berguna?;ekt(;(tas )en*(*(kan *( n*ones(a sangat ren*ah- Setelah )rakt(s( )en*(*(kan melakukan )enel(t(an *an sur:e+ ke la)angan, salah satu )en+ebabn+a a*alah t(*ak a*an+a tu,uan )en*(*(kan +ang ,elas sebelm keg(atan )embela,aran *(laksanakan- <al (n( men+ebabkan )eserta *(*(k *an )en*(*(k t(*ak tahu DgoalE a)a +ang akan *(has(lkan seh(ngga t(*ak mem)un+a( gambaran +ang ,elas *alam )roses )en*(*(kan- Jelas hal (n( meru)akan masalah ter)ent(ng ,(ka k(ta meng(ng(nkan e;ekt(;(tas )enga,aran!aga(mana mungk(n tu,uan akan terca)a( ,(ka k(ta t(*ak tahu a)a tu,uan k(taSelama (n(, ban+ak )en*a)at berangga)an bah2a )en*(*(kan ;ormal *(n(la( han+a men,a*( ;ormal(tas sa,a untuk membentuk sumber *a+a manus(a n*ones(a- T(*ak )er*ul( baga(mana has(l )embela,aran ;ormal tersebut, +ang ter)ent(ng a*alah telah melaksanakan )en*(*(kan *( ,en,ang +ang t(ngg( *an *a)at *(angga) hebat oleh mas+arakat- Angga)an se)ert( (tu ,ugalah +ang

men+ebabkan e;ekt(;(tas )enga,aran *( n*ones(a sangat ren*ah- Set(a) orang mem)un+a( keleb(han *(b(*angn+a mas(ng"mas(ng *an *(hara)kan *a)at mengamb(l )en*(*(kaan sesua( bakat *an m(natn+a bukan han+a untuk *(angga) hebat oleh orang la(n#alam )en*(*(kan *( sekolah menegah m(saln+a, seseorang +ang mem)un+a( keleb(han *(b(*ang sos(al *an *()aksa meng(kut( )rogram stu*( PA akan menghas(lkan e;ekt(;(tas )enga,aran +ang leb(h ren*ah ,(ka *(ban*(ngkan )eserta *(*(k +ang meng(kut( )rogram stu*( +ang sesua( *engan bakat *an m(natn+a- <al"hal se)et( (tulah +ang ban+ak ter,a*( *( n*ones(a#an sa+angn+a masalah gengs( t(*ak kalah )ent(ngn+a *alam men+ebabkan ren*ahn+a e;ekt(;(tas )en*(*(kan *( n*ones(a(. E&isiensi Pen)ajaran 'i Ind!nesia ?;(s(en a*alah baga(mana menghas(lkan e;ekt(;(tas *ar( suatu tu,uan *engan )roses +ang leb(h HmurahI- #alam )roses )en*(*(kan akan ,auh leb(h ba(k ,(ka k(ta mem)erh(tungkan untuk mem)eroleh has(l +ang ba(k tan)a melu)akan )roses +ang ba(k )ula- <al"hal (tu ,ugalah +ang kurang ,(ka k(ta l(hat )en*(*(kan *( n*ones(a- %(ta kurang mem)ert(mbangkan )rosesn+a, han+a baga(mana *a)at mera(h stan*ar has(l +ang telah *(se)akat(!ebera)a masalah e;(s(ens( )enga,aran *( *(n*ones(a a*alah mahaln+a b(a+a )en*(*(kan, 2aktu +ang *(gunakan *alam )roses )en*(*(kan, mutu )ega,ar *an ban+ak hal la(n +ang men+ebabkan kurang e;(s(enn+a )roses )en*(*(kan *( n*ones(a- Cang ,uga ber)engaruh *alam )en(ngkatan sumber *a+a manus(a n*ones(a +ang leb(h ba(k&asalah mahaln+a b(a+a )en*(*(kan *( n*ones(a su*ah men,a*( rahas(a umum bag( k(ta- Sebenarn+a harga )en*(*(kan *( n*ones(a relat(:e leb(h ran*ah ,(ka k(ta ban*(ngkan *engan /egara la(n +ang t(*ak mengamb(l s(tem free cost education- /amun menga)a k(ta mengangga) )en*(*(kan *( n*ones(a cuku) mahalF <al (tu t(*ak kam( kemukakan *( s(n( ,(ka )enghas(lan rak+at n*ones(a cuku) t(ngg( *an se)a*an untuk b(a+a )en*(*(akanJ(ka k(ta berb(cara tentang b(a+a )en*(*(kan, k(ta t(*ak han+a berb(cara tenang b(a+a sekolah, tra(n(ng, kursus atau lembaga )en*(*(kan ;ormal atau (n;ormal la(n +ang *()(l(h, namun k(ta ,uga berb(cara tentang )ro)ert( )en*ukung se)ert( buku, *an berb(cara tentang b(a+a trans)ortas( +ang *(tem)uh untuk *a)at sam)a( ke lembaga )enga,aran +ang k(ta )(l(h- #( sekolah *asar neger(, memang benar ,(ka su*ah *(berlakukan )embebasan b(a+a )enga,aran, nemun )eserta *(*(k t(*ak han+a (tu sa,a, kebutuhan la(nn+a a*alah buku teks )enga,aran, alat tul(s, seragam *an la(n sebaga(n+a +ang ket(ka kam( sur:e+, hal (tu *(2a,(bkan oleh )en*(*(k +ang berssngkutanCang menge,utkan+a lag(, a*a )en*(*(k +ang me2a,(bkan les ke)a*a )eserta *(*(kn+a, +ang tentu *engan ba+aran untuk )en*(*(k tersebutSela(n masalah mahaln+a b(a+a )en*(*(kan *( n*ones(a, masalah la(nn+a a*alah 2aktu )enga,aran- #engan sur:e+ la)angan, *a)at k(ta l(hat bah2a )en*(*(kan tata) muka *( n*ones(a relat(:e leb(h lama ,(ka

*(ban*(ngkan negara la(n- #alam )en*(*(kan ;ormal *( sekolah menengah m(saln+a, a*a sekolah +ang ,a*2al )enga,arnn+a )erhar( *(mula( *ar( )ukul 0A-00 *an *(akh(r( sam)a( )ukul 18-00-- <al tersebut ,elas t(*ak e;(s(en, karena ket(ka kam( amat( lag(, )eserta *(*(k +ang meng(kut( )roses )en*(*(kan ;ormal +ang menghab(skan ban+ak 2aktu tersebut, ban+ak )eserta *(*(k +ang meng(kut( lembaga )en*(*(kan (n;ormal la(n se)ert( les aka*em(s, bahasa, *an sebaga(n+a- Jelas ,uga terl(hat, bah2a )roses )en*(*(kan +ang lama tersebut t(*ak e;ekt(; ,uga, karena )eserta *(*(k akh(rn+a meng(kut( )en*(*(kan (n;ormal untuk melengka)( )en*(*(kan ;ormal +ang *(n(la( kurangSela(n (tu, masalah la(n e;(s(ens( )enga,aran +ang akan kam( bahas a*alah mutu )enga,ar- %urangn+a mutu )enga,ar ,ugalah +ang men+ebabkan )eserta *(*(k kurang menca)a( has(l +ang *(hara)kan *an akh(rn+a mengamb(l )en*(*(kan tambahan +ang ,uga membutuhkan uang leb(hCang kam( l(hat, kurangn+a mutu )enga,ar *(sebabkan oleh )enga,ar +ang menga,ar t(*ak )a*a kom)etens(n+a- &(saln+a sa,a, )enga,ar A mem)un+a( *asar )en*(*(kan *( b(*ang bahasa, namun *( menga,arkan keteram)(lan, +ang sebenarn+a bukan kom)etens(n+a- <al"tersebut benar" benar ter,a*( ,(ka k(ta mel(hat kon*(s( )en*(*(kan *( la)angan +ang sebanarn+a- <al la(n a*alah )en*(*(k t(*ak *a)at mengomun(kas(kan bahan )enga,aran *engan ba(k, seh(ngga mu*ah *(mengert( *an menbuat tertar(k )eserta *(*(kS(stem )en*(*(kan +ang ba(k ,uga ber)eran )ent(ng *alam men(ngkatkan e;(s(ens( )en*(*(kan *( n*ones(a- Sangat *(sa+angkan ,uga s(stem )en*(*(kan k(ta berubah"ubah seh(ngga memb(ngungkan )en*(*(k *an )eserta *(*(k#alam bebera)a tahun belakangan (n(, k(ta menggunakan s(stem )en*(*(kan kur(kulum 1334, kur(kulum 2004, kur(kulum berbas(s kom)etens( +ang )engubah )roses )enga,aran men,a*( )roses )en*(*(kan akt(;, h(ngga kur(kulum baru la(nn+a- %et(ka menggant( kur(kulum, k(ta ,uga menggant( cara )en*(*(kan )enga,ar, *an )enga,ar harus *(ber( )elat(han terleb(h *ahulu +ang ,uga menambah cost b(a+a )en*(*(kan- Seh(ngga amat *(sa+angkan ,(ka terlalu ser(ng menggant( kur(kulum +ang *(angga) kuaran e;ekt(; lalu langsung menggant(n+a *engan kur(kulum +ang *(n(la( leb(h e;ekt(;%onse) e;(s(ens( akan terc()ta ,(ka keluaran +ang *((ng(nkan *a)at *(has(lkan secara o)t(mal *engan han+a masukan +ang relat(:e teta), atau ,(ka masukan +ang sekec(l mungk(n *a)at menghas(lkan keluaran +ang o)t(mal- %onse) e;(s(ens( sen*(r( ter*(r( *ar( e;(s(ens( teknolog(s *an e;(s(ens( ekonom(s- ?;(s(ens( teknolog(s *(tera)kan *alam )enca)a(an kuant(tas keluaran secara ;(s(k sesua( *engan ukuran has(l +ang su*ah *(teta)kanSementara e;(s(ens( ekonom(s terc()ta ,(ka ukuran n(la( ke)uasan atau harga su*ah *(tera)kan terha*a) keluaran%onse) e;(s(ens( selalu *(ka(tkan *engan e;ekt(:(tas- ?;ekt(:(tas meru)akan bag(an *ar( konse) e;(s(ens( karena t(ngkat e;ekt(:(tas berka(tan erat *engan )enca)a(an tu,uan relat(:e terha*a) hargan+a- A)ab(la *(ka(tkan *engan *un(a )en*(*(kan, maka suatu )rogram )en*(*(kan +ang e;(s(en

cen*erung *(tan*a( *engan )ola )en+ebaran *an )en*a+agunaansumber" sumber )en*(*(kan +ang su*ah *(tata secara e;(s(en- Program )en*(*(kan +ang e;(s(en a*alah )rogram +ang mam)u menc()takan kese(mbangan antara )en+e*(aan *an kebutuhan akan sumber"sumber )en*(*(kan seh(ngga u)a+a )enca)a(an tu,uan t(*ak mengalam( hambatan*. S"andardisasi Pendidi an 'i Ind!nesia J(ka k(ta (ng(n men(ngkatkan mutu )en*(*(kan *( n*ones(a, k(ta ,uga berb(cara tentang stan*ar*(sas( )enga,aran +ang k(ta amb(l- Tentun+a setelah mele2at( )roses untuk menentukan stan*ar +ang akan *(amb(l#un(a )en*(*(kan terus beru*ah- %om)etens( +ang *(butuhka oleh mas+arakat terus"menertus berunah a)alag( *( *alam *un(a terbuka +a(tu *( *alam *un(a mo*ern *alam ere global(sas(- %om)eten*("kom)etens( +ang harus *(m(l(k( oleh seseorang *alam lembaga )en*(*(kan haruslah memenuh( stan*arSe)ert( +ang k(ta l(hat sekarang (n(, stan*ar *an kom)etens( *alam )en*(*(kan ;ormal mau)un (n;ormal terl(hat han+a keran,(ngan terha*a) stan*ar *an kom)etens(- %ual(tas )en*(*(kan *(ukur oleh stan*ar* an kom)etens( *( *alam berbaga( :ers(, *em(k(an )ula seh(ngga *(bentuk ba*an" ba*an baru untuk melaksanakan stan*ar*(sas( *an kom)etens( tersebut se)ert( !a*an Stan*ar*(sas( /as(onal Pen*(*(kan 0!S/P1T(n,auan terha*a) stan*ar*(sas( *an kom)etens( untuk men(ngkatkan mutu )en*(*(kan akh(rn+a memba2a kam( *alam )engunka)an a*an+a baha+a +ang tersembun+( +a(tu kemungk(nan a*an+a )en*(*(kan +ang terkekung oleh stan*ar kom)etens( sa,a sehngga keh(langan makna *an tu,uan )en*(*(kan tersebutPeserta *(*(k n*ones(a terka*ang han+a mem(k(rkan baga(man menca)a( stan*ar )en*(*(kan sa,a, bukan baga(mana agar )en*(*(kan *(amb(l e;ekt(; *an *a)at *(gunakan- T(*ak )er*ul( baga(mana cara mem)eroleh has(l atau leb(h s)es(;(kn+a n(la( +ang *()eroleh, ter)ent(nga a*alah memenuh( n(la( *( atas stan*ar sa,aagar +ang agar +ang

<al se)ert( *( atas sangat *(sa+angkan karena berart( )en*(*(kan se)ert( keh(langan makna sa,a karena terlalu menuntun stan*ar kom)etens(- <al (tu ,elas salah satu )en+ebab ren*ahn+a mutu )en*(*(kan *( n*ones(aSela(n (tu, akan leb(h ba(k ,(ka k(ta mem)ertan+akan kembal( a)akah stan*ar )en*(*(kan *( n*ones(a su*ah sesua( atau belum- #alam kasus 9A/ +ang ham)(r selalu men,a*( kontro;es( m(saln+a- %am( men(la( a*an+a s(stem e:aluas( se)ert( 9A/ su*ah cuku) ba(k, namun +ang kam( sa+angkan a*alah e:aluas( )en*(*(kan se)ert( (tu +ang menentukan lulus t(*akn+a )eserta *(*(k meng(kut( )en*(*(kan, han+a *(laksanakan sekal( sa,a tan)a mel(hat )roses +ang *(lalu )eserta *(*(k +ang telah menen)uh )roses )en*(*(kan selama bebera)a tahun- Sela(n han+a berlanhsug sekal(, e:aluas( se)ert( (tu han+a

menge:aluas( 3 b(*ang stu*( sa,a tan)a menge:aluas( b(*ang stu*( la(n +ang telah *(*(kut( oleh )eserta *(*(k!an+ak hal la(n ,uga +ang sebenarn+a *a)at kam( bahas *alam )embahasan san*ar*(sas( )enga,aran *( n*ones(a- Juga )ermasalahan +ang a*a *( *alamn+a, +ang tentu leb(h ban+ak, *an membutuhkan )enel(t(an +ang leb(h *alam lag( Pen+ebab ren*ahn+a mutu )en*(*(kan *( n*ones(a ,uga tentu t(*ah han+a sebatas +ang kam( bahas *( atas- !an+ak hal +ang men+ebabkan ren*ahn+a mutu )en*(*(kan k(ta- Tentun+a hal se)ert( (tu *a)at k(ta temukan ,(ka k(ta menggal( leb(h *alam akar )ermasalahann+a- #an semoga ,(ka k(ta mengetehu( akar )ermasalahann+a, k(ta *a)at mem)erba(k( mutu )en*(*(kan *( n*ones(a seh(ngga ,a*( keb(h ba(k lag(Sela(n bebera)a )en+ebab ren*ahn+a kual(tas )en*(*(kan *( atas, ber(kut (n( akan *()a)arkan )ula secara khusus bebera)a masalah +ang men+ebabkan ren*ahn+a kual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a%. Rendahn#a Kuali"as Sarana +isi 9ntuk sarana ;(s(k m(saln+a, ban+ak sekal( sekolah *an )erguruan t(ngg( k(ta +ang ge*ungn+a rusak, ke)em(l(kan *an )enggunaan me*(a bela,ar ren*ah, buku )er)ustakaan t(*ak lengka)- Sementara laborator(um t(*ak stan*ar, )emaka(an teknolog( (n;ormas( t(*ak mema*a( *an sebaga(n+a!ahkan mas(h ban+ak sekolah +ang t(*ak mem(l(k( ge*ung sen*(r(, t(*ak mem(l(k( )er)ustakaan, t(*ak mem(l(k( laborator(um *an sebaga(n+a#ata !al(tbang #e)*(knas 020031 men+ebutkan untuk satuan S# ter*a)at 148-052 lembaga +ang menam)ung 25-315-535 s(s2a serta mem(l(k( 585-255 ruang kelas- #ar( seluruh ruang kelas tersebut seban+ak 384-440 atau 42,12J berkon*(s( ba(k, 233-551 atau 34,82J mengalam( kerusakan r(ngan *an seban+ak 201-23A atau 23,28J mengalam( kerusakan berat%alau kon*(s( & *()erh(tungkan angka kerusakann+a leb(h t(ngg( karena kon*(s( & leb(h buruk *ar()a*a S# )a*a umumn+a- %ea*aan (n( ,uga ter,a*( *( S&P, &Ts, S&A, &A, *an S&% mesk()un *engan )ersentase +ang t(*ak sama(. Rendahn#a Kuali"as ,uru %ea*aan guru *( n*ones(a ,uga amat mem)r(hat(nkan- %eban+akan guru belum mem(l(k( )ro;es(onal(sme +ang mema*a( untuk men,alankan tugasn+a sebaga(mana *(sebut *alam )asal 33 99 /o 20'2003 +a(tu merencanakan )embela,aran, melaksanakan )embela,aran, men(la( has(l )embela,aran, melakukan )emb(mb(ngan, melakukan )elat(han, melakukan )enel(t(an *an melakukan )engab*(an mas+arakat!ukan (tu sa,a, sebag(an guru *( n*ones(a bahkan *(n+atakan t(*ak la+ak menga,ar- Persentase guru menurut kela+akan menga,ar *alam tahun 2002"2003 *( berbaga( satuan )en*(*(kan sbb: untuk S# +ang la+ak menga,ar

han+a 21,0AJ 0neger(1 *an 25,34J 0s2asta1, untuk S&P 54,12J 0neger(1 *an 80,33J 0s2asta1, untuk S&A 85,23J 0neger(1 *an 84,A3J 0s2asta1, serta untuk S&% +ang la+ak menga,ar 55,43J 0neger(1 *an 55,28J 0s2asta1%ela+akan menga,ar (tu ,elas berhubungan *engan t(ngkat )en*(*(kan guru (tu sen*(r(- #ata !al(tbang #e)*(knas 013351 menun,ukkan *ar( sek(tar 1,2 ,uta guru S#'& han+a 13,5J +ang ber)en*(*(kan *()loma #2" %e)en*(*(kan ke atas- Sela(n (tu, *ar( sek(tar 850-000 guru S7TP'&Ts baru 35,5J +ang ber)en*(*(kan *()loma #3"%e)en*(*(kan ke atas- #( t(ngkat sekolah menengah, *ar( 33A-503 guru, baru 5A,5J +ang mem(l(k( )en*(*(kan S1 ke atas- #( t(ngkat )en*(*(kan t(ngg(, *ar( 151-544 *osen, baru 15,58J +ang ber)en*(*(kan S2 ke atas 03,45J ber)en*(*(kan S31Walau)un guru *an )enga,ar bukan satu"satun+a ;aktor )enentu keberhas(lan )en*(*(kan teta)(, )enga,aran meru)akan t(t(k sentral )en*(*(kan *an kual(;(kas(, sebaga( cerm(n kual(tas, tenaga )enga,ar member(kan an*(l sangat besar )a*a kual(tas )en*(*(kan +ang men,a*( tanggung ,a2abn+a%ual(tas guru *an )enga,ar +ang ren*ah ,uga *()engaruh( oleh mas(h ren*ahn+a t(ngkat kese,ahteraan guru*. Rendahn#a Kesejah"eraan ,uru Ren*ahn+a kese,ahteraan guru mem)un+a( )eran *alam membuat ren*ahn+a kual(tas )en*(*(kan n*ones(a- !er*asarkan sur:e( 64 06e*eras( 4uru n*e)en*en n*ones(a1 )a*a )ertengahan tahun 2005, (*ealn+a seorang guru mener(ma ga,( bulanan serbesar R) 3 ,uta ru)(ah- Sekarang, )en*a)atan rata"rata guru P/S )er bulan sebesar R) 1,5 ,uta- guru bantu R), 480 r(bu, *an guru honorer *( sekolah s2asta rata"rata R) 10 r(bu )er ,am- #engan )en*a)atan se)ert( (tu, terang sa,a, ban+ak guru ter)aksa melakukan )eker,aan sam)(ngan- A*a +ang menga,ar lag( *( sekolah la(n, member( les )a*a sore har(, men,a*( tukang o,ek, )e*agang m(e rebus, )e*agang buku'7%S, )e*agang )ulsa )onsel, *an sebaga(n+a 0Re)ubl(ka, 13 Jul(, 20051#engan a*an+a 99 4uru *an #osen, barangkal( kese,ahteraan guru *an *osen 0P/S1 agak luma+an- Pasal 10 99 (tu su*ah member(kan ,am(nan kela+akan h(*u)- #( *alam )asal (tu *(sebutkan guru *an *osen akan men*a)at )enghas(lan +ang )antas *an mema*a(, antara la(n mel()ut( ga,( )okok, tun,angan +ang melekat )a*a ga,(, tun,angan )ro;es(, *an'atau tun,angan khusus serta )enghas(lan la(n +ang berka(tan *engan tugasn+a&ereka +ang *(angkat )emkot')emkab bag( *aerah khusus ,uga berhak atas rumah *(nasTa)(, kesen,angan kese,ahteraan guru s2asta *an neger( men,a*( masalah la(n +ang muncul- #( l(ngkungan )en*(*(kan s2asta, masalah kese,ahteraan mas(h sul(t menca)a( tara; (*eal- #(ber(takan P(k(ran Rak+at 3 Januar( 2008, seban+ak A0 )ersen *ar( 403 PTS *( Ja2a !arat *an !anten t(*ak sanggu) untuk men+esua(kan kese,ahteraan *osen sesua( *engan amanat 99 4uru *an #osen 0P(k(ran Rak+at 3 Januar( 20081-

-. Rendahn#a Pres"asi Sis.a #engan kea*aan +ang *em(k(an (tu 0ren*ahn+a sarana ;(s(k, kual(tas guru, *an kese,ahteraan guru1 )enca)a(an )restas( s(s2a )un men,a*( t(*ak memuaskan- Sebaga( m(sal )enca)a(an )restas( ;(s(ka *an matemat(ka s(s2a n*ones(a *( *un(a (nternas(onal sangat ren*ah- &enurut Tren*s (n &athemat(c an* Sc(ence Stu*+ 0T &SS1 2003 020041, s(s2a n*ones(a han+a bera*a *( rank(ng ke"35 *ar( 44 negara *alam hal )restas( matemat(ka *an *( rank(ng ke"3A *ar( 44 negara *alam hal )restas( sa(ns- #alam hal (n( )restas( s(s2a k(ta ,auh *( ba2ah s(s2a &ala+s(a *an S(nga)ura sebaga( negara tetangga +ang ter*ekat#alam hal )restas(, 15 Se)tember 2004 lalu 9n(te* /at(ons ;or #e:elo)ment Programme 09/#P1 ,uga telah mengumumkan has(l stu*( tentang kual(tas manus(a secara serentak *( seluruh *un(a melalu( la)orann+a +ang ber,u*ul <uman #e:elo)ment Re)ort 2004- #( *alam la)oran tahunan (n( n*ones(a han+a men*u*uk( )os(s( ke"111 *ar( 1AA negara- A)ab(la *(ban*(ng *engan negara"negara tetangga sa,a, )os(s( n*ones(a bera*a ,auh *( ba2ahn+a#alam skala (nternas(onal, menurut 7a)oran !ank #un(a 04reane+,13321, stu*( ?A 0 nternas(onal Assoc(at(on ;or the ?:aluat(on o; ?*ucat(onal Ach(e:ement1 *( As(a T(mur menun,ukan bah2a keteram)(lan membaca s(s2a kelas B S# bera*a )a*a )er(ngkat teren*ah- Rata"rata skor tes membaca untuk s(s2a S#: A5,5 0<ongkong1, A4,0 0S(nga)ura1, 85,1 0Tha(lan*1, 52,8 06(l()(na1, *an 51,A 0 n*ones(a1Anak"anak n*ones(a tern+ata han+a mam)u menguasa( 30J *ar( mater( bacaan *an tern+ata mereka sul(t sekal( men,a2ab soal"soal berbentuk ura(an +ang memerlukan )enalaran- <al (n( mungk(n karena mereka sangat terb(asa mengha;al *an menger,akan soal )(l(han gan*aSela(n (tu, has(l stu*( The Th(r* nternat(onal &athemat(c an* Sc(ence Stu*+"Re)eat"T &SS"R, 1333 0 ?A, 13331 mem)erl(hatkan bah2a, *(antara 35 negara )eserta, )restas( s(s2a S7TP kelas 2 n*ones(a bera*a )a*a urutan ke"32 untuk PA, ke"34 untuk &atemat(ka- #alam *un(a )en*(*(kan t(ngg( menurut ma,alah As(a Week *ar( AA un(:ers(tas +ang *(sur:a( *( as(a )as(;(k tern+ata 4 un(:ers(tas terba(k *( n*ones(a han+a mam)u menem)at( )er(ngkat ke"81, ke"85, ke"A3 *an ke"A5/. Kuran)n#a Pemera"aan Kesem0a"an Pendidi an %esem)atan mem)eroleh )en*(*(kan mas(h terbatas )a*a t(ngkat Sekolah #asar- #ata !al(tbang #e)artemen Pen*(*(kan /as(onal *an #(rektorat Jen*eral !(nbaga #e)artemen Agama tahun 2000 menun,ukan Angka Part(s()as( &urn( 0AP&1 untuk anak us(a S# )a*a tahun 1333 menca)a( 34,4J 025,3 ,uta s(s2a1- Penca)a(an AP& (n( termasuk kategor( t(ngg(- Angka Part(s()as( &urn( Pen*(*(kan *( S7TP mas(h ren*ah +a(tu 54, 5J 03,4 ,uta s(s2a1- Sementara (tu la+anan )en*(*(kan us(a *(n( mas(h sangat terbatas- %egagalan )emb(naan *alam us(a *(n( nant(n+a tentu akan

menghambat )engembangan sumber *a+a manus(a secara keseluruhan$leh karena (tu *()erlukan keb(,akan *an strateg( )emerataan )en*(*(kan +ang te)at untuk mengatas( masalah ket(*akmerataan tersebut-

1. Rendahn#a Rele2ansi Pendidi an 'en)an Ke$u"uhan <al tersebut *a)at *(l(hat *ar( ban+akn+a lulusan +ang menganggur#ata !APP?/AS 013381 +ang *(kum)ulkan se,ak tahun 1330 menun,ukan angka )engangguran terbuka +ang *(ha*a)( oleh lulusan S&9 sebesar 25,4AJ, #()loma'S0 sebesar 2A,5J *an PT sebesar 38,8J, se*angkan )a*a )er(o*e +ang sama )ertumbuhan kesem)atan ker,a cuku) t(ngg( untuk mas(ng"mas(ng t(ngkat )en*(*(kan +a(tu 13,4J, 14,21J, *an 15,0AJ&enurut *ata !al(tbang #e)*(knas 1333, set(a) tahunn+a sek(tar 3 ,uta anak )utus sekolah *an t(*ak mem(l(k( keteram)(lan h(*u) seh(ngga men(mbulkan masalah ketenagaker,aan tersen*(r(- A*an+a ket(*akseras(an antara has(l )en*(*(kan *an kebutuhan *un(a ker,a (n( *(sebabkan kur(kulum +ang mater(n+a kurang ;uns(onal terha*a) keteram)(lan +ang *(butuhkan ket(ka )eserta *(*(k memasuk( *un(a ker,a3. Mahaln#a Bia#a Pendidi an Pen*(*(kan bermutu (tu mahal- %al(mat (n( ser(ng muncul untuk men,ust(;(kas( mahaln+a b(a+a +ang harus *(keluarkan mas+arakat untuk mengen+am bangku )en*(*(kan- &ahaln+a b(a+a )en*(*(kan *ar( Taman %anak"%anak 0T%1 h(ngga Perguruan T(ngg( 0PT1 membuat mas+arakat m(sk(n t(*ak mem(l(k( )(l(han la(n kecual( t(*ak bersekolah- $rang m(sk(n t(*ak boleh sekolah9ntuk masuk T% *an S#/ sa,a saat (n( *(butuhkan b(a+a R) 500-000, K sam)a( R) 1-000-000- !ahkan a*a +ang memungut *( atas R) 1 ,uta- &asuk S7TP'S7TA b(sa menca)a( R) 1 ,uta sam)a( R) 5 ,uta&ak(n mahaln+a b(a+a )en*(*(kan sekarang (n( t(*ak le)as *ar( keb(,akan )emer(ntah +ang menera)kan &!S 0&ana,emen !erbas(s Sekolah1- &!S *( n*ones(a )a*a real(tan+a leb(h *(makna( sebaga( u)a+a untuk melakukan mob(l(sas( *ana- %arena (tu, %om(te Sekolah'#e2an Pen*(*(kan +ang meru)akan organ &!S selalu *(s+aratkan a*an+a unsur )engusahaAsums(n+a, )engusaha mem(l(k( akses atas mo*al +ang leb(h luas<as(ln+a, setelah %om(te Sekolah terbentuk, segala )ungutan uang selalu berke*ok, Dsesua( ke)utusan %om(te SekolahE- /amun, )a*a t(ngkat (m)lementas(n+a, (a t(*ak trans)aran, karena +ang *()(l(h men,a*( )engurus *an anggota %om(te Sekolah a*alah orang"orang *ekat *engan %e)ala Sekolah- Ak(batn+a, %om(te Sekolah han+a men,a*( leg(t(mator keb(,akan %e)ala Sekolah, *an &!S )un han+a men,a*( leg(t(mas( *ar( )ele)asan tanggung ,a2ab negara terha*a) )ermasalahan )en*(*(kan rak+atn+a-

%on*(s( (n( akan leb(h buruk *engan a*an+a R99 tentang !a*an <ukum Pen*(*(kan 0R99 !<P1- !erubahn+a status )en*(*(kan *ar( m(l(k )ubl(k ke bentuk !a*an <ukum ,elas mem(l(k( konsekuens( ekonom(s *an )ol(t(s amat besar- #engan )erubahan status (tu Pemer(ntah secara mu*ah *a)at melem)arkan tanggung ,a2abn+a atas )en*(*(kan 2argan+a ke)a*a )em(l(k ba*an hukum +ang sosokn+a t(*ak ,elas- Perguruan T(ngg( /eger( )un berubah men,a*( !a*an <ukum &(l(k /egara 0!<&/1- &unculn+a !<&/ *an &!S a*alah bebera)a contoh keb(,akan )en*(*(kan +ang kontro:ers(al!<&/ sen*(r( ber*am)ak )a*a melambungn+a b(a+a )en*(*(kan *( bebera)a Perguruan T(ngg( ;a:or(tPr(:at(sas( atau semak(n melemahn+a )eran negara *alam sektor )ela+anan )ubl(k tak le)as *ar( tekanan utang *an keb(,akan untuk memast(kan )emba+aran utang- 9tang luar neger( n*ones(a sebesar 35"40 )ersen *ar( AP!/ set(a) tahunn+a meru)akan ;aktor )en*orong )r(:at(sas( )en*(*(kan- Ak(batn+a, sektor +ang men+era) )en*anaan besar se)ert( )en*(*(kan men,a*( korban- #ana )en*(*(kan ter)otong h(ngga t(nggal 5 )ersen 0%om)as, 10'5'20051#ar( AP!/ 2005 han+a 5,52J +ang *(alokas(kan untuk )en*(*(kan!an*(ngkan *engan *ana untuk memba+ar hutang +ang menguras 25J belan,a *alam AP!/ 0222-kau-or-(*1- Rencana Pemer(ntah mem)r(:at(sas( )en*(*(kan *(leg(t(mas( melalu( se,umlah )eraturan, se)ert( 9n*ang"9n*ang S(stem Pen*(*(kan /as(onal, R99 !a*an <ukum Pen*(*(kan, Rancangan Peraturan Pemer(ntah 0RPP1 tentang Pen*(*(kan #asar *an &enengah, *an RPP tentang Wa,(b !ela,ar- Penguatan )a*a )r(:at(sas( )en*(*(kan (tu, m(saln+a, terl(hat *alam Pasal 53 011 99 /o 20'2003 tentang S(stem Pen*(*(kan /as(onal 0S(s*(knas1- #alam )asal (tu *(sebutkan, )en+elenggara *an'atau satuan )en*(*(kan ;ormal +ang *(*(r(kan oleh Pemer(ntah atau mas+arakat berbentuk ba*an hukum )en*(*(kanSe)ert( haln+a )erusahaan, sekolah *(bebaskan mencar( mo*al untuk *((n:estas(kan *alam o)eras(onal )en*(*(kan- %oor*(nator 7S& ?*ucat(on /et2ork ;or Just(ce 0?/J1, Cant( &ukhtar 0Re)ubl(ka, 10'5'20051 men(la( bah2a *engan )r(:at(sas( )en*(*(kan berart( Pemer(ntah telah meleg(t(mas( komers(al(sas( )en*(*(kan *engan men+erahkan tanggung ,a2ab )en+elenggaraan )en*(*(kan ke )asar- #engan beg(tu, nant(n+a sekolah mem(l(k( otonom( untuk menentukan sen*(r( b(a+a )en+elenggaraan )en*(*(kan- Sekolah tentu sa,a akan mematok b(a+a set(ngg("t(ngg(n+a untuk men(ngkatkan *an mem)ertahankan mutu- Ak(batn+a, akses rak+at +ang kurang mam)u untuk men(kmat( )en*(*(kan berkual(tas akan terbatas( *an mas+arakat semak(n terkotak"kotak ber*asarkan status sos(al, antara +ang ka+a *an m(sk(n<al sena*a *(tuturkan )engamat ekonom( Re:r(son* !a2s(r- &enurut *(a, )r(:at(sas( )en*(*(kan meru)akan agen*a %a)(tal(sme global +ang telah *(rancang se,ak lama oleh negara"negara *onor le2at !ank #un(a- &elalu( Rancangan 9n*ang"9n*ang !a*an <ukum Pen*(*(kan 0R99 !<P1, Pemer(ntah berencana mem)r(:at(sas( )en*(*(kan- Semua satuan )en*(*(kan kelak akan men,a*( ba*an hukum )en*(*(kan 0!<P1 +ang 2a,(b mencar(

sumber *anan+a sen*(r(- <al (n( berlaku untuk seluruh sekolah neger(, *ar( S# h(ngga )erguruan t(ngg(!ag( mas+arakat tertentu, bebera)a PT/ +ang sekarang berubah status men,a*( !a*an <ukum &(l(k /egara 0!<&/1 (tu men,a*( momok- J(ka alasann+a bah2a )en*(*(kan bermutu (tu harus mahal, maka argumen (n( han+a berlaku *( n*ones(a- #( Jerman, Pranc(s, !elan*a, *an *( bebera)a negara berkembang la(nn+a, ban+ak )erguruan t(ngg( +ang bermutu namun b(a+a )en*(*(kann+a ren*ah- !ahkan bebera)a negara a*a +ang menggrat(skan b(a+a )en*(*(kanPen*(*(kan berkual(tas memang t(*ak mungk(n murah, atau te)atn+a, t(*ak harus murah atau grat(s- Teta)( )ersoalann+a s(a)a +ang seharusn+a memba+arn+aF Pemer(ntahlah sebenarn+a +ang berke2a,(ban untuk men,am(n set(a) 2argan+a mem)eroleh )en*(*(kan *an men,am(n akses mas+arakat ba2ah untuk men*a)atkan )en*(*(kan bermutu- Akan teta)(, ken+ataann+a Pemer(ntah ,ustru (ng(n berk(lah *ar( tanggung ,a2ab- Pa*ahal keterbatasan *ana t(*ak *a)at *(,a*(kan alasan bag( Pemer(ntah untuk Hcuc( tanganI'. S!lusi dari Permasalahan-0ermasalahan Pendidi an di Ind!nesia 9ntuk mengatas( masalah"masalah *( atas, secara gar(s besar a*a *ua solus( +ang *a)at *(ber(kan +a(tu: Pertama, solus( s(stem(k, +akn( solus( *engan mengubah s(stem"s(stem sos(al +ang berka(tan *engan s(stem )en*(*(kan- Se)ert( *(ketahu( s(stem )en*(*(kan sangat berka(tan *engan s(stem ekonom( +ang *(tera)kan- S(stem )en*(*(kan *( n*ones(a sekarang (n(, *(tera)kan *alam konteks s(stem ekonom( ka)(tal(sme 0maLhab neol(beral(sme1, +ang ber)r(ns() antara la(n mem(n(malkan )eran *an tanggung ,a2ab negara *alam urusan )ubl(k, termasuk )en*anaan )en*(*(kan&aka, solus( untuk masalah"masalah +ang a*a, khususn+a +ang men+angkut )er(hal )emb(a+aan Mse)ert( ren*ahn+a sarana ;(s(k, kese,ahteraan guru, *an mahaln+a b(a+a )en*(*(kanM berart( menuntut ,uga )erubahan s(stem ekonom( +ang a*a- Akan sangat kurang e;ekt(; k(ta menera)kan s(stem )en*(*(kan slam *alam atmos;er s(stem ekonom( ka)(tal(s +ang ke,am- &aka s(stem ka)(tal(sme saat (n( 2a,(b *(hent(kan *an *(gant( *engan s(stem ekonom( slam +ang menggar(skan bah2a )emer(ntah"lah +ang akan menanggung segala )emb(a+aan )en*(*(kan negara%e*ua, solus( tekn(s, +akn( solus( +ang men+angkut hal"hal tekn(s +ang berka(t langsung *engan )en*(*(kan- Solus( (n( m(saln+a untuk men+elesa(kan masalah kual(tas guru *an )restas( s(s2a&aka, solus( untuk masalah"masalah tekn(s *(kembal(kan ke)a*a u)a+a" u)a+a )rakt(s untuk men(ngkatkan kual(tas s(stem )en*(*(kan- Ren*ahn+a kual(tas guru, m(saln+a, *( sam)(ng *(ber( solus( )en(ngkatan kese,ahteraan, ,uga *(ber( solus( *engan memb(a+a( guru melan,utkan ke ,en,ang )en*(*(kan +ang leb(h t(ngg(, *an member(kan berbaga( )elat(han untuk men(ngkatkan kual(tas

guru- Ren*ahn+a )restas( s(s2a, m(saln+a, *(ber( solus( *engan men(ngkatkan kual(tas *an kuant(tas mater( )ela,aran, men(ngkatkan alat"alat )eraga *an sarana"sarana )en*(*(kan, *an sebaga(n+aBAB III PEN4T4P A. Kesim0ulan %ual(tas )en*(*(kan *( n*ones(a memang mas(h sangat ren*ah b(la *( ban*(ngkan *engan kual(tas )en*(*(kan *( negara"negara la(n- <al"hal +ang men,a*( )en+ebab utaman+a +a(tu e;ekt(;(tas, e;(s(ens(, *an stan*ar*(sas( )en*(*(kan +ang mas(h kurang *(o)t(malkan- &asalah"masalah la(n+a +ang men,a*( )en+ebabn+a +a(tu: 011- Ren*ahn+a sarana ;(s(k, 021- Ren*ahn+a kual(tas guru, 031- Ren*ahn+a kese,ahteraan guru, 041- Ren*ahn+a )restas( s(s2a, 051- Ren*ahn+a kesem)atan )emerataan )en*(*(kan, 081- Ren*ahn+a rele:ans( )en*(*(kan *engan kebutuhan, 0A1- &ahaln+a b(a+a )en*(*(kanA*a)un solus( +ang *a)at *(ber(kan *ar( )ermasalahan *( atas antara la(n *engan mengubah s(stem"s(stem sos(al +ang berka(tan *engan s(stem )en*(*(kan, *an men(ngkatkan kual(tas guru serta )restas( s(s2aB. Saran Perkembangan *un(a *( era global(sas( (n( memang ban+ak menuntut )erubahan kes(stem )en*(*(kan nas(onal +ang leb(h ba(k serta mam)u bersa(ng secara sehat *alam segala b(*ang- Salah satu cara +ang harus *( lakukan bangsa n*ones(a agar t(*ak semak(n ket(nggalan *engan negara"negara la(n a*alah *engan men(ngkatkan kual(tas )en*(*(kann+a terleb(h *ahulu#engan men(ngkatn+a kual(tas )en*(*(kan berart( sumber *a+a manus(a +ang terlah(r akan semak(n ba(k mutun+a *an akan mam)u memba2a bangsa (n( bersa(ng secara sehat *alam segala b(*ang *( *un(a (nternas(onal'A+TAR P4STAKA htt):'';orum-*et(k-com-

htt):''t+ae*ucat(on,ournals-blogs)ot-com'2005'04'e;ekt(:(tas"*an"e;(s(ens("anggaranhtt):''222-*et(kne2s-comhtt):''222-s(b"bangkok-orgP(*arta, Pro;- #r- &a*e- 2004- Manajemen Pendidikan Indonesia- Jakarta: PT R(neka @()tasa+a)barat-2or*)ress-com'200A'05'23'masalah")en*(*(kan"*("(n*ones(a .