BAB II

SOROTAN LITERATUR
2.1 Pendahuluan
Kajian-kajian yang berhubungkait dengan pendidikan kokurikulum telah dilakukan oleh
beberapa orang pengkaji di Malaysia dan juga dari negara-negara luar. Persoalan yang
selalu dibincangkan oleh pengkaji-pengkaji tersebut ialah berkaitan dengan permasalahan
pengurusan dan pentadbiran program aktiviti kokurikulum, kemudahan-kemudahan,
pengelolaan aktiviti kokurikulum, kewangan, penilaian dan juga aspek penyertaan dan
penglibatan pelajar dalam aktiviti kokurikulum. Perbincangan dalam bab ini akan
ditumpukan kepada perkara-perkara berikut iaitu konsep kompetensi, teori pengurusan
saintifik, model-model kompetensi, teori laluan bermatlamat, teori peranan, konsep
kokurikulum, matlamat pendidikan kokurikulum, peranan kokurikulum, strategi
pelaksanaan kokurikulum, prinsip-prinsip dalam pelaksanaan kegiatan kokurikulum,
peranan Penolong Kanan Kokurikulum, masalah-masalah pengurusan kokurikulum,
kajian-kajian berkaitan serta rumusan.
2.2 Konsep Mengenai Kompeensi
Boyatis !"#$%& di dalam bukunya The Competent Manager telah membawa satu
pendekatan baru dengan menakrifkan kompetensi sebagai 'an underlying characteristic
of a person yang tersembunyi di dalam watak seseorang yang boleh dilihat dalam
()
bentuk *self - image, traits, motive and social roles serta kemahiran dan pengetahuan
yang mempunyai kesan secara langsung kepada prestasi kerja yang dihasilkan. Menurut
Klemp !"#$+&, kompetensi adalah "an underlying characteristic of a person which
results in effective and or superior performance on the jo!*
Manakala ,reasury of Board of -anada !"###& menakrifkan kompetensi sebagai
*the "nowledge, s"ills, ailities and ehaviours that an employee applies in performing
his or her wor" and that are the "ey employee - related levers for achieving results that
are relevant to the organi#ation$s usiness strategies!
Menurut .mstrong / Baron !"##$&, kompetensi individu adalah sesuatu
kebolehan yang boleh dilihat. 0a dapat dikesan menerusi paparan tingkah laku seseorang
individu ketika melakukan tugasan dengan sempurna dan mencapai tahap prestasi.
Konsep kompetensi ini hanya memberi makna sekiranya sesuatu tingkah laku kerja yang
berlaku dapat dilihat dengan jelas dan berkesan. Menurut konsep ini terdapat tiga jenis
kompetensi penting iaitu, !i& Kompetensi teras !core competency%1 !ii& Kompetensi
profesional &professional competency% dan !iii& Kompetensi fungsi &functional
competency% !Male 2hah dan 3iew 2wee 3iang %++%&.
Konsep kompetensi ini turut digunakan oleh 4abatan Perkhidmatan .wam !4P.&,
Malaysia dalam pelaksanaan projek 2istem Pengurusan Maklumat 2umber Manusia
!56M02&. Model kompetensi yang digunakan oleh 4P. juga berdasarkan kompetensi
teras, kompetensi profesional dan kompetensi fungsi. 7i samping itu, Penilaian ,ahap
($
Kecekapan !P,K %++(& merupakan penilaian pertama kali diwujudkan mengikut
pelaksanaan 2istem 2araan Malaysia !22M& juga dibentuk berdasarkan tiga elemen
penting dalam konsep kompetensi iaitu kemahiran, pengetahuan dan perilaku seseorang
pekerja.
,ujuannya ialah menilai tahap kecekapan dan kebolehan seseorang individu
dalam pekerjaannya. Berasaskan kepada takrifan-takrifan di atas, bolehlah disimpulkan
bahawa kompetensi mempunyai tiga elemen penting, iaitu kemahiran, pengetahuan dan
perilaku !behaviour& yang dipengaruhi oleh ciri-ciri peribadi seseorang pekerja.
2.! Teo"i#Teo"i dan Model#model $ang %e"&aian dengan Ka'ian
2.!.1 Teo"i Pengu"usan Saini(i&
,eori pengurusan saintifik telah diperkenalkan oleh ,aylor !"#8)&. ,eori ini
dikemukakan bagi menjelaskan suatu pendekatan baru untuk pengurusan organisasi.
Pendekatan ini menekankan piawai, pengkhususan dan pembahagian kerja melalui
perancangan untuk menambahkan produktiviti. .ntara perkara yang ditekankan oleh
,aylor adalah seperti berikut9
a& Mengkhususkan sesuatu tugas dan merancang cara terbaik untuk menjalankan
sesuatu tugas tersebut.
(#
b& Memilih individu yang paling berkelayakan untuk menjalankan tugas tersebut
dan melatih individu tersebut di dalam kaedah yang digunakan.
c& Pembahagian peranan yang jelas di antara pekerja dan majikan berhubung
dengan tugas yang dilaksanakan.
d& Mengawal dan menyelaras pelaksanaan tugas untuk menambahkan kecekapan
organisasi oleh pengurus.
Konsep tugas merupakan elemen utama dalam pengurusan saintifik. Pengasingan
fungsi-fungsi dan tugas majikan daripada pekerja bertujuan supaya perancangan dapat
dijalankan dengan lebih teliti untuk menjamin kuantiti dan kualiti output. 7alam hal ini
juga menurut :aidatol .kmaliah 3ope Pihie !"##$&, ,aylor telah memberi keutamaan
kepada pakar untuk mengawal sesuatu proses secara maksimum. 0ni ialah kerana
kebijaksanaan pakar akan dapat meningkatkan pengaruh serta dapat mengawal perjalanan
sistem yakni perancangan, semakan dan tindakan. Pelaksanaan setiap perkara yang
dirancang akan dipertanggungjawabkan kepada pelaksana tugas dan semua penyelesaian
masalah akan dirujuk kepada pakar untuk semakan, tindakan dan perancangan semula.
5ubungan teori pengurusan saintifik dengan kajian ini ialah Penolong Kanan
Kokurikulum merupakan individu yang paling berkelayakan dan mempunyai kepakaran
untuk menjalankan tugas dalam aspek pengurusan kokurikulum di sekolah. 7alam
melaksanakan peranan tersebut, Penolong Kanan Kokurikulum akan menyelaras dan
mengawal semua aspek pengurusan kokurikulum agar mencapai matlamat yang telah
dirancang dan ditetapkan. Penyelarasan dan pengawalan dalam melaksanakan sesuatu
8+
program di sekolah perlu diberi keutamaan. 0ni adalah bagi memastikan matlamat aktiviti
kokurikulum yang telah dirancang berjalan dengan lancar dan berkesan.
2elain daripada itu, sekiranya terdapat masalah dalam melaksanakan sesuatu
program, ia akan mudah diatasi kerana Penolong Kanan Korkurikulum melibatkan diri
secara langsung dalam setiap aktiviti yang dijalankan. Proses tersebut dapat dilihat
melalui 6ajah %.".

Rajah 2.1 Teori 'engurusan (aintifi"
!2umber 9 ;asiriah Md <usuff %++"&
2.!.2 Teo"i Laluan Be"malama
,eori laluan bermatlamat diperkenalkan oleh 5ouse !"#)"& dan kemudiannya dimurnikan
oleh 5ouse dan Mitchell !"#)8&. ,eori ini mengaitkan pengaruh tingkahlaku pemimpin
dengan motivasi, kepuasan kerja, usaha dan prestasi kakitangan berdasarkan dua faktor
8"
Perancangan
Pakar
2emak
Pelaksanaan
n
,indakan
Kawalan
pengurusan
pakar
Kesemua penyelesaian
masalah dipindahkan
kepada pakar
Pekerja
secara
langsung
melaksana
kan tugas
situasi iaitu ciri-ciri kakitangan dan persekitaran kerja. Kepimpinan ini dikatakan
berkesan jika pemimpin mampu memberi motivasi, bimbingan dan ganjaran sewajarnya
kepada pengikut dalam usaha untuk mencapai matlamat organisasi. Menurut .llen
!"#$$9#& tugas pengurus ialah membimbing dan memandu pekerja untuk memilih laluan
yang terbaik untuk mencapai matlamat mereka.
Menurut pandangan, 5ouse mengenalpasti empat gaya kepimpinan yang
mencirikan kepimpinan laluan bermatlamat ini iaitu berorientasikan pencapaian, bersifat
mengarah !directive&, penyertaan !participative& dan membantu !supportive&. 2etiap jenis
kepimpinan ini, atau kombinasi antaranya, digunakan oleh pemimpin dalam situasi yang
berbea. ,eori ini boleh digunapakai dalam kita mengurus guru yang terlibat.
2.!.! Model#model Kompeensi
2.!.!.1 Model Kompeensi )Iceberg**
Menurut model kompetensi yang dibangunkan oleh 2pencer / 2pencer !"##(&,
pengetahuan dan kemahiran selalunya boleh diperolehi melalui kursus latihan dan boleh
dikaitkan dengan kelayakan akademik. Pembangunan ciri-ciri peribadi seseorang pekerja
adalah lebih mencabar dan perlu diberi penekanan khas bagi mencapai kejayaan yang
diharapkan melalui latihan dan pembangunan. Bagi model tersebut, kompetensi
merupakan sebuah iceerg di mana pengetahuan dan kemahiran terletak di hujung
8%
iceerg dan berada di atas paras air. Manakala ciri-ciri peribadi adalah terletak di
bawah paras air dan sukar diketahui.
=alaupun pengetahuan dan kemahiran perlu untuk menjalankan sesuatu kerja, ia
tidak membeakan prestasi yang dihasilkan. >lemen perilaku yang ditentukan oleh ciri-
ciri peribadi !yang tersembunyi& merupakan faktor penting yang akan membeakan
pekerja berprestasi tinggi dan pekerja berprestasi biasa. !6ajah %.%&.
Rajah 2.2 Model )ompetensi *ceerg
!2umber9 2pencer / 2pencer "##(&
8(
Menenu&an
&e+eme"langan
Kemahi"an
Pengeahuan
Pe"anan Sosial
(elf-image
Traits
&'ersonality%
Moi(
Pa"as Ai"
,ipe"lu&an
unu&
men'alan&an
ugas
Su&a"
dipe"hai-
u&u" dan u%ah
-Mengawal
perilaku yang
ditunjukkan
7alam model tersebut di atas, penerangan Boyatis !"#$%& mengenai ciri-ciri
peribadi, kemahiran dan pengetahuan adalah seperti berikut9 !a& -iri-ciri peribadi
!personal attriutes%+ "'ersonal attriutes are the underlying characteristics that are
deep and enduring parts of an individual e,pressed most of the time! They are one$s
personal style or personal effectiveness such as feelings, attitudes, haits and traits!
!b& Kemahiran &s"ills%+ "("ills can e oserved! They are ac-uired through practice and
e,perience! Certain personal attriutes and "nowledge are re-uired to support a s"ill in
order for it to e effectively performed! !c& Pengetahuan &"nowledge%+ ")nowledge is
the aseline of information that allows a person perform from an informed perspective!
This information consists of theories, facts and principles! This information may e
ac-uired through formal or informal learning and e,periences!
7alam kajian ini, fokus kajian terhadap ciri peribadi dibataskan kepada faktor
sikap. 2eseorang individu yang mempunyai nilai atau sikap terpuji dalam melaksanakan
tugas-tugas merupakan individu yang mempunyai ciri-ciri tingkah laku yang positif
seperti berdisiplin tinggi, bersikap adil dan berfikiran positif, bertanggungjawab,
menjalankan tugas menepati masa dan sentiasa berkomunikasi serta berinteraksi dengan
orang lain. 2ikap yang positif dalam melaksanakan tugas-tugas memberi kesan baik ke
atas tingkah laku dan prestasi kerja individu.
88
2.!.!.2 Model Penghasilan Ke"'a Be"&esan . A Model of Effective Job
Performance)
Model Penghasilan Kerja yang Berkesan !Boyatis "#$%& merujuk kepada kecekapan
individu melakukan kerja menerusi tingkah laku kerja yang berkesan. 2ekiranya
seseorang individu berupaya mengekalkan tingkah laku kerja yang berkesan, maka
individu itu boleh dikatakan mempunyai kecekapan. Menurut model ini, tingkah laku
kerja yang berkesan dipenuhi apabila tiga komponen utama iaitu kecekapan individu,
keperluan kerja dan persekitaran organisasi berada dalam keadaan seimbang.
Ketidakseimbangan dalam salah satu komponen tersebut akan memberi kesan terhadap
tingkah laku yang terhasil dan pencapaian organisasi.
Kecekapan individu adalah merujuk kepada kebolehan melakukan sesuatu tugas.
Keperluan kerja merujuk kepada jangkaan individu terhadap tugas yang akan dilakukan
dan persekitaran organisasi pula merujuk kepada beberapa aspek pengurusan tugas yang
dijangkakan oleh seseorang individu. 6ajah %.( pada muka surat seterusnya menunjukkan
hubungan ketiga-tiga komponen tersebut dengan tingkah laku kerja yang berkesan.
8?
Rajah 2.3 Model 'enghasilan )erja yang .er"esan
!2umber9 @bahsuai daripada Model Penghasilan Kerja yang Berkesan Boyatis "#$%&
2.!./ Teo"i Sisem Te"%u&a
Kat dan Kahn !"#AA& telah mengemukakan model sistem terbuka bagi memahami
permasalahan pengurusan organisasi. 2elain itu, teori ini juga menyarankan bahawa
organisasi perlu dilihat secara keseluruhan dengan mengambil kira hubungan antara
organisasi itu sendiri dan juga persekitarannya. 2istem terbuka Kat dan Kahn
ditunjukkan dalam 6ajah %.8. 2ecara konsepnya, sistem pengurusan mengandungi
*Kitaran Peristiwa* iaitu sistem mengambil input dari persekitaran, memproses input
tersebut sehingga berubah bentuk asal dan kemudian mengeluarkan output semula ke
persekitaran.
8A
Penghasilan kerja
yang berkesan
Persekitaran
Brganisasi
Kecekapan
0ndividu
Keperluan
Kerja
Kitaran tersebut akan berlaku dalam keadaan berulang-ulang dan akan
mewujudkan keadaan keseimbangan yang stabil. Kitaran yang berulang-ulang ini akan
sentiasa berlaku walaupun organisasi tersebut perlu membuat penyesuaian dengan
perubahan yang berlaku baik di persekitaran dalaman ataupun persekitaran luaran. 2elain
itu, dalam teori ini maklumbalas dalam organisasi adalah sangat penting terutamanya
untuk mengesan maklumat negatif yang dapat mengancam kestabilan sistem organisasi.

Persekitaran Persekitaran

Persekitaran Persekitaran
Rajah 2.4 Model Teori (istem Teru"a
!2umber 9 Kat dan Kahn "#AA&
Kaitan teori sistem terbuka dengan kajian ini ialah Penolong Kanan Kokurikulum
sebagai input dalam melaksanakan peranan sebagai pengurus kokurikulum di sekolah.
Penolong Kanan Kokurikulum akan melaksanakan peranannya melalui proses-proses
tertentu seperti malalui aspek-aspek perancangan, kepimpinan, pengawalan dan
penilaian. Kejayaan dan kecemerlangan pengurusan aktiviti kokurikulum pada tahap
yang amat memuaskan merupakan output yang sangat diharapkan oleh setiap sekolah
sebagai sebuah organisasi pendidikan.
8)
INPUT PROSES OUTPUT
MAKLUMBALAS
2.!.0 Teo"i Pe"anan
Cetels !"#A+& menyatakan bahawa tingkahlaku pentadbir dan pekerja adalah
berdasarkan jangkaan serta didatangkan oleh institusi itu sendiri. Konsep ini dinamakan
0deografik !5awa 5assan %++"&. 0a berkaitan dengan perlakuan pentadbir, matlamat serta
sistem institusi. Berdasarkan konsep ini, peranan berfungsi sebagai alat untuk menolong
mencapai matlamat dalam sistem institusi yang mempunyai kaitan dengan hubungan sosial.
5ubungan tersebut dapat dilihat dalam 6ajah %.?.
Rajah 2. Model Teori 'eranan
!2umber 9 Cetels / Cuba "#?)&
Berdasarkan teori ini, peranan dapat dilihat sebagai satu konsep yang berkaitan
dengan jangkaan. Peranan jangkaan dimaksudkan dengan hak atau tugas yang
menentukan aspek pekerjaan tatkala personel itu menduduki atau menjawat sesuatu
pekerjaan tersebut. 7alam konteks pentadbiran, peranan wujud dalam hierarki hubungan
pekerja dengan orang atasannya. Perlakuan yang dilakukan oleh penjawat akan digelar
sebagai peranan !:aidatol .kmaliah 3ope Pihie "##$&. 5ubungan teori di atas dengan
8$
0nstitusi Peranan 4angkaan
,ingkah
laku
2istem
2osial
0ndividu Personaliti
Keperluan
2emulajadi
kajian ini ialah Penolong Kanan Kokurikulum sebagai pengurus kokurikulum di sekolah
akan melaksanakan peranan tersebut berdasarkan jangkaan yang diberi.
Menurut Biddle !dalam 5awa 5assan %++"&, manusia yang berperanan akan
mempunyai tingkahlaku yang sama sekiranya berada di dalam konteks yang sama. 7alam
hal ini, dapat dikatakan bahawa Penolong Kanan Kokurikulum melakukan perlakuan
tersebut selaras dengan jawatan yang diberikan di dalam struktur pentadbiran sekolah.
Peranan yang dimainkan adalah bertujuan untuk membimbing, menyelia, menambah
kemahiran serta mengadakan pelbagai program untuk meningkatkan prestasi guru-guru
terutamanya dalam aspek pelaksanaan dan pengurusan kokurikulum di sekolah.
2./ Konsep Ku"i&ulum
Menurut .b. .lim .bd 6ahim !"##8&, 'aktiviti-aktiviti yang sebahagiannya dilakukan di
luar bilik darjah disebut kokurikulum. Kadangkala aktiviti kokurikulum juga dapat
dilaksanakan di dalam bilik darjah iaitu mengikut kesesuaian gerak kerja tersebut seperti
syarahan, ceramah dan tunjuk ajar. Proses pembelajaran dan pengajaran dalam aktiviti
kokurikulum banyak menekankan perkara dan aspek yang tersembunyi seperti nilai,
bakat, peranan, kepimpinan, sosial dan sebagainya. .ktiviti ini juga dikenali sebagai
kurikulum tersembunyi. .ktiviti, proses dan kandungan pengajaran dan pembelajaran
kokurikulum dilaksanakan sama ada melalui badan beruniform, persatuan dan kelab,
sukan dan permainan.
8#
2esetengah badan beruniform, persatuan dan kelab mempunyai kurikulumnya yang
tersendiri. 0ni dikenali sebagai kurikulum kokurikulum.* Cerman !"##?& dalam artikelnya
*-o-curricular 0nvolvement -haracteristics of Bowling Creen 2tate @niversity 5onors
2tudents* telah menukargantikan istilah DkokurikulumD dengan Dekstra kurikulumD. Beliau
menegaskan bahawa di kalangan pelajar-pelajar maktab, aktiviti ini sama pentingnya
dengan kurikulum akademik. Kementerian Pendidikan 2ingapura juga telah
menggantikan istilah Dekstra kurikulumD dengan DkokurikulumD untuk mencerminkan
perkaitannya yang rapat dengan keseluruhan sistem pendidikan.
7alam Buku Penerangan Kurikulum Bersepadu 2ekolah Menengah !"##%& ada
menegaskan bahawa kokurikulum merupakan satu saluran pembelajaran yang berasaskan
gerak kerja yang terancang. Cerak kerja ini merupakan lanjutan daripada proses
pengajaran dan pembelajaran di bilik darjah. Bleh itu aktiviti-aktiviti kokurikulum dapat
menyediakan peluang kepada pelajar untuk menambah, mengukuh dan mengamalkan
pengetahuan, kemahiran dan nilai-nilai yang telah dipelajari di bilik darjah. 7aripada
konsep-konsep kokurikulum di atas, maka dapatlah dirumuskan bahawa perubahan
konsep kokurikulum telah berlaku. Perubahan konsep kokurikulum ini ditunjukkan dalam
6ajah %.A.
?+
7.5@3@ 2>K.6.;C
Rajah 2.! 'eruahan )onsep )o"uri"ulum
2.0 Malama Pendidi&an Ko&u"i&ulum
Menyemaikan kesedaran dan kepatuhan terhadap agama dan kepercayaan kepada ,uhan
sebagaimana yang dinyatakan dalam Ealsafah Pendidikan Kebangsaan adalah matlamat
utama gerak kerja kokurikulum. !Buku Panduan Pengurusan Profesional 2ekolah
Menengah "##(&. Matlamat gerak kerja kokurikulum yang hendak dicapai adalah9
i& Persembahan antara perkembangan mental !akademik& dengan
perkembangan sosial, jasmani dan rohani pelajar selaras dengan Ealsafah
Pendidikan Kebangsaan1
ii& Pengukuhan interaksi dan intergrasi di kalangan pelajar di sekolah1
iii& Peningkatan minat, bakat dan kemahiran pelajar dalam gerak kerja
kokurikulum yang diceburi1
?"
K@60K@3@
M
2>KB3.5
!.K.7>M0K
&
K@60K@3@M
2>KB3.5
!.K.7>M0K&
KBK@60K@3@
M KBK@60K@3@M
iv& Pengukuhan dan pengayaan perkara yang dipelajari dalam bilik darjah
serta peluasan pengetahuan dan pengalaman pelajar dalam bidang tertentu1
v& Pengisian masa lapang pelajar dengan berfaedah, memberi kegembiraan
serta pembinaan kesihatan dan kesejahteraan diri1
vi& Peningkatan disiplin pelajar melalui penyemaian dan pemupukan nilai dan
sikap positif, selaras dengan hasrat 6ukun ;egara1
vii& Peningkatan suasana sekolah yang lebih menarik dan menggembirakan
pelajar1 dan
viii& Peningkatan penglibatan kerjasama dan sumbangan dua hala antara
sekolah dengan ibu bapa dan masyarakat.
2.1 Pe"anan Ko&u"i&ulum
Menurut Buku Panduan Pengurusan Profesional 2ekolah Menengah !"##(&, peranan
kokurikulum adalah seperti berikut9
a& Kokurikulum dan pendidikan9 7alam erti kata pendidikan yang lebih meluas, sekolah
bukan sahaja semata-mata menjadi tempat kepada pelajar mendapat pengetahuan
dan kebolehan, intelektual mereka dinilai melalui peperiksaan. 2ewajarnya dalam
keadaan tertentu aspek intelektual, moral dan sosial, pelajar perlu diuji secara
tidak formal. .dalah menjadi tanggungjawab sekolah dan guru-guru memberi
penekanan yang seimbang bagi ketiga-tiga aspek pendidikan ini demi kepentingan
perkembangan pelajar yang seimbang dan menyeluruh. Penekanan yang
keterlaluan ke atas satu aspek pendidikan sudah tentu akan menjejaskan matlamat
?%
akhir yang sebenar dalam pendidikan iaitu untuk membentuk individu yang
berilmu pengetahuan, mempunyai nilai dan sikap yang baik, berakhlak tinggi dan
berdisiplin1
b& Kokurikulum dan perpaduan negara9 Melalui kokurikulum di sekolah, pelajar dapat
dibimbing dan dididik untuk membina sifat-sifat yang sihat dan yang boleh
membawa ke arah perpaduan negara1
c& Kokurikulum dan tenaga rakyat9 5ubungan kurikulum dan kokurikulum sekolah
dengan tenaga rakyat adalah berkait rapat dengan kemampuan membekalkan
kebolehan-kebolehan, kemahiran-kemahiran dan sifat peribadi yang lain kepada
setiap pelajar iaitu individu yang bakal menjadi sebahagian daripada tenaga rakyat
negara, dan
d& Kokurikulum dan disiplin9 ;ilai-nilai akhlak dan disiplin yang tersurat dalam mata
pelajaran perlu dikembang, dipupuk dan dimantapkan melalui kegiatan yang
banyak berunsurkan interaksi. Kokurikulum mampu menyediakan peluang
kegiatan yang mempunyai keseimbangan di antara pengetahuan, pembinaan nilai,
sifat dan tabiat yang baik.
2.2 S"aegi Pela&sanaan Ko&u"i&ulum
@ntuk mencapai matlamat pendidikan kokurikulum, berikut adalah beberapa strategi
pelaksanaannya !Buku Panduan Pengurusan Profesional 2ekolah Menengah "##(& yang
ditunjukkan dalam 6ajah %.)9
?(
i& Memberi wajaran yang sesuai kepada gerak kerja kokurikulum supaya kurikulum
dan gerak kerja kokurikulum boleh saling melengkapi dalam proses pendidikan di
sekolah1
ii& Menambahkan lagi bilangan pasukan pakaian seragam, persatuanFkelab dan sukan
serta mempelbagaikan gerak kerja tersebut, dengan tujuan memberi peluang
kepada semua pelajar melibatkan diri dengan aktif secara individu, kumpulan dan
beramai-ramai1
iii& Melibatkan pelajar dari semua kaum dalam semua gerak kerja kokurikulum, di
mana yang sesuai, untuk tujuan pemupukan perpaduan1
iv& Melibatkan pelajar dan pihak sekolah dalam gerak kerja kokurikulum bagi
menetapkan matlamat yang dikehendaki1
v& Melibatkan 4awatankuasa Bimbingan Pelajar 2ekolah !4BP2&, Persatuan 0bu Bapa
dan Curu-guru !P0BC&, guru-guru dan pelajar-pelajar dalam perancangan dan
pelaksanaan gerak kerja kokurikulum1
vi& Merancang dengan teliti kegiatan kokurikulum bagi menetapkan matlamat yang
dikehendaki1
vii& Merekod dan menilai kemajuan gerak kerja kokurikulum yang dijalankan1
viii& Mengadakan pertandingan dengan melibatkan semua pelajar1
iG& Mengadakan penyeliaan dan penilaian yang sistematik secara berterusan1 dan
G& Memberi penghargaan kepada pelajar dan lain-lain pihak, dari semasa ke semasa.
?8
,erancang
Mesti mempunyai matlamat
.ktiviti perlu baru / secara sedar
menarik
Penyertaan beramai pelajar
0bu bapa F masyarakat
perlu dilibatkan Khidmat masyarakat
S"aegi
Pela&sanaan 3e"a& Ke"'a
Pelaporan pelajar dalam Ko&u"i&ulum
dalam gerak kerja mengi&u .lam / masyarakat kaya
semanga %a"u dengan ilmu pengetahuan
Penilaian ditegaskan dan kepakaran
2ebagai program pendidikan Pentingnya content bukan form

Bbjektif perpaduan 6ealiti dalam 2etiap pelajar mesti terlibat
masyarakat
Rajah 2." (trategi 'ela"sanaan /era" )erja )o"uri"ulum Mengi"ut (emangat .aru
!2umber9 Buku Panduan Pengurusan Profesional 2ekolah Menengah "##(&
2.4 P"insip#p"insip ,alam Pe"la&sanaan Kegiaan Ko&u"i&ulum
Menurut Buku Panduan Pengurusan Profesional 2ekolah Menengah !"##(&, prinsip-
prinsip dalam pelaksanaan aktiviti kokurikulum adalah seperti berikut9
a& Menyediakan ruang dan peluang serta kemudahan pembelajaran yang menarik
dan menyeronokkan bagi membantu pelajar-pelajar mengikuti, melalui dan
mengalami alam persekolahan dalam keadaan yang selesa, selamat, sejahtera dan
penuh prihatin melalui pewujudan iklim, budaya dan persekitaran sekolah yang
kondusif, ceria, selamat dan bersih1
??
b& Merancang dan melaksanakan program kokurikulum yang berbentuk amali bagi
tujuan memperbagaikan pengalaman pembelajaran dan persekolahan pelajar
dalam usaha untuk melengkapkan dan memantapkan lagi pelaksanaan program
akademik dan menjadikannya lebih berkaitan dan relevan dengan alam dan
kehidupan di luar sekolah1
c& 7alam semua program kokurikulum, penekanan diberi kepada perolehan dan
peningkatan ilmu dan kemahiran baru, dan pemupukan sikap positif dan nilai-
nilai kemanusiaan dan keinsanan demi meningkatkan kualiti sahsiah, disiplin,
ketahanan diri, daya saing, dan kesejahteraan diri pelajar serta masyarakat1
d& 7alam semua program kokurikulum penekanan diberi secara sedar kepada usaha
bersepadu ke arah mewujudkan semangat patriotisme, dan semangat perpaduan
antara kaum dan wilayah bagi kesejahteraan masyarakat, bangsa dan negara1
e& Menyediakan peluang, ruang, dan kemudahan yang mencukupi dengan
mempelbagaikan program dan aktivti kokurikulum supaya dapat direalisasikan
perkara-perkara berikut9
i& Penyertaan pelajar secara beramai-ramai,
ii& Penyertaan seramai mungkin pelajar-pelajar terpilih, dan
iii& Peragakan pelajar kepada khalayak yang lebih ramai dan terbuka1
f& Menyediakan skema peningkatan pengetahuan, kemahiran, pencapaian dan
kepemimpinan dalam setiap bidang kokurikulum supaya pelajar dapat mengenal
pasti kelemahan dan kekuatan masing-masing dalam bidang yang mereka sertai,
dan berpeluang mengatasi atau mempertingkatkannya secara berterusan1
?A
g& 2emua program dan kegiatan kokurikulum yang dirancang, dianjur, dan
dikelolakan memberi peluang dan kesempatan kepada pelajar mengembangkan
minat, bakat kreatif dan inovatif masing-masing1 dan menatarkan idea, pendapat,
buah fikiran, ilham, dan cita rasa secara berhemah dan bijaksana melalui budaya
warisan bangsa1
h& Menyediakan peluang dan kesempatan kepada pelajar-pelajar memperagakan
kepada khalayak bakat dan kebolehan masing-masing dalam bidang-bidang yang
mereka minati1
i& Menerapkan elemen-elemen kerjaya dalam program dan kegiatan kokurikulum
yang dirancang, dianjur dan dikelolakan1
j& 2eberapa boleh mewujudkan rangkaian kerjasama dengan agensi-agensi kerajaan,
syarikat-syarikat swasta, pertubuhan-pertubuhan bukan kerajaan, dan institusi-
institusi pengajian tinggi, untuk memperluas, mempelbagai, dan
mempertingkatkan penglibatan pelajar dalam kegiatan-kegiatan kokurikulum1
k& Mewujudkan peluang kepada pelajar-pelajar mempertingkatkan daya saing dan
daya tahan masing-masing di samping memperteguh semangat kesukarelawanan
dan kekendirian1
l& Merealisasikan unsur-unsur penghargaan dalam setiap aktivitiFkegiatan
kokurikulum yang dianjurkan dan dikelolakan.
?)
2.5 Pengu"usan Ko&u"i&ulum
2.5.1 Pe"anan Penolong Kanan Ko&u"i&ulum ,alam Pengu"usan Ko&u"i&ulum
2etakat ini di Malaysia tiada kajian yang dijalankan khusus mengkaji masalah
pengurusan kokurikulum di kalangan Penolong Kanan Kokurikulum. @ntuk itu, dalam
kajian ini penggunaan istilah pentadbir sekolah akan turut digunakan bagi mendapatkan
gambaran menyeluruh terhadap peranan Penolong Kanan Kokurikulum. Penolong Kanan
Kokurikulum merupakan salah seorang yang paling penting di sekolah dalam
menentukan suasana kokurikulum di sekolah dan semangat kepimpinan. Beliau
bertanggungjawab agar semua kakitangan mendapat nasihat yang diperlukan bagi
menyokong kemajuan yang bersifat profesional.
Melalui nasihat yang diberi, guru-guru menyedari tentang cara perancangan,
memberi arahan dan corak pengurusan yang akan mempengaruhi pelajar dan pencapaian
pelajar. 7alam kajian yang berkaitan dengan keberkesanan sekolah, 4aafar Muhamad
!"###& menunjukkan bahawa pentadbir sekolah boleh menjadi agen perubahan dalam
mengubahsuai sifat-sifat sekolah dan keberkesanan sekolah dalam menyediakan pelajar-
pelajar ke arah pencapaian yang lebih tinggi. Maka Penolong Kanan Kokurikulum perlu
membekalkan semangat kepimpinan yang kuat atau sekurang-kurangnya menyokong
secara aktif kakitangan-kakitangan yang lain bagi membawa kepada perubahan yang
diperlukan.
?$
Pentadbir yang berkesan perlu mampu memperkenalkan kedua-dua aktiviti
kurikulum dan kokurikulum di sekolah1 mereka bertindak secara seimbang, mengambil
berat tentang kedua-dua penyelesaian tugas dan memperkenalkan keadaan pengajaran
yang membenarkan bukan sahaja penjadualan dan pengurusan yang paling berkesan
tetapi juga pembangunan sebuah etos atau budaya yang akan menggalakkan nilai-nilai
moral, keyakinan, hormat-menghormati dan norma serta nilai-nilai hidup yang dikongsi
bersama !Cood / Brophy "#$A1 -ohen "#$(1 5alpin "#AA1 5oy ,=.K. / Miskel,-.C.
"##"&.
6ahimah 5j. .hmad dan :ulkifli .bdul Manaf !"##)& menunjukkan bahawa
pihak pentadbir harus menggunakan alat pengurusan sepenuhnya bagi membangunkan
program yang akan menarik minat pelajar. Mereka juga harus membangunkan tindakan
yang strategik, memilih guru-guru yang sesuai berdasarkan pengalaman dan kemahiran
mereka masing-masing. Menurut kajian .bdul 2hukor .bdullah !"##$&, pentadbir
sekolah memainkan peranan yang penting kerana mereka merupakan watak utama dalam
sistem sekolah. =ee >ng 5oe !"##8& pula menyatakan bahawa selain daripada kerja-
kerja pentadbiran, Penolong Kanan Kokurikulum juga bertanggungjawab untuk memberi
nasihat dalam pelaksanaan aktiviti kokurikulum.
Mereka harus kreatif dan berpandangan jauh dalam merancang program
kokurikulum. 2ekolah harus mempunyai badan yang bertanggungjawab dalam
perancangan, pengelolaan dan pengawalan pelaksanaan keseluruhan aktiviti
kokurikulum. Persepsi dan sikap pentadbir sekolah terhadap persekitaran sekolah adalah
?#
penting dalam menentukan dimensi iklim sekolah. Curu yang berasa puas hati dengan
kerja mereka adalah lebih mudah untuk menunjukkan moral yang tinggi dan melihat
iklim sekolah sebagai yang terbuka dan bersifat menyokong dalam peranan mereka 5oy
dan Miskel !"##"&.
Pada masa yang sama, pelajar-pelajar menunjukkan peratus kehadiran dan
pencapaian yang tinggi !-reemer "##8& serta aras keyakinan yang meningkat !5oy dan
Miskel "##"& apabila mereka berdepan dengan guru yang berpuas hati dengan tugas
masing-masing. Maka sikap guru-guru dan inovasi mereka sebagai sebahagian daripada
golongan pentadbir sekolah adalah perlu dalam menangani aktiviti sekolah. Pemahaman
Penolong Kanan Kokurikulum dan guru-guru tentang objektif aktiviti kokurikulum akan
membantu membina komitmen yang lebih tinggi kepada sekolah dan pelajar. Maka ini
akan menggalakkan suatu persekitaran yang lebih berkesan di sekolah !Mohd. <assin 5j.
2ulaiman "##8&.
Bleh yang demikian, guru penasihat perlu mempunyai maklumat terkini
berhubung dengan aktiviti kokurikulum daripada Penolong Kanan Kokurikulum. 0klim
sekolah yang berkesan juga meliputi persepsi dan nilai yang tinggi di kalangan ahli
sekolah. Pentadbir sekolah harus sentiasa memperbaharui jadual, program, keperluan,
anugerah dan tanggungjawab terhadap persekitaran mereka. Menurut :aidatol dan Eoo
2ay Eooi !%++(&, morale guru akan mempengaruhi pembelajaran pelajar. Mereka
mendapati bahawa melalui penglibatan dan kepuasan guru-guru terhadap tugas mereka
A+
akan membantu membina suatu iklim sekolah yang sihat dan positif yang kemudiannya
akan meningkatkan pencapaian pelajar.
Pencapaian pelajar mempengaruhi morale guru, rasa keefisienan dan harapan
guru terhadap pelajar. 0ni akan mempengaruhi pencapaian yang lebih tinggi di kalangan
pelajar. Bleh yang demikian, pentadbir sekolah perlu berusaha mewujudkan suasana
iklim sekolah yang sihat, positif dan berkesan bagi mengurangkan masalah lain yang
timbul dalam kegiatan kokurikulum. Melalui penyertaan kokurikulum di sekolah, pelajar
boleh memperbaiki kualiti hidup di sekolah, dan dengan itu akan menggalakkan pelajar
suka berada di sekolah. .pabila pelajar suka untuk berada di sekolah, mereka akan lebih
terdorong untuk menghadiri kegiatan kokurikulum di sekolah. 7engan itu, masalah
pengurusan kokurikulum dapat dikurangkan secara tidak langsung.
2.5.2 Masalah Pe"an+angan A&i6ii Ko&u"i&ulum
Perancangan yang bersistematik dan efektif dapat mewujudkan suasana pengajaran dan
pengendalian program berjalan dengan sempurna, terkawal dan mengikut Dse-uenceD yang
ditetapkan !5ellison / ,emplin "##"&. Manakala menurut =an Mohd :ahid Mohd
;ordin !"##89"8+&, pengurusan bererti perancangan iaitu merancang bagaimana
matlamat yang telah dilaksanakan dapat dicapai. Matlamat adalah penting kepada
perancangan kerana tanpanya kerja perancangan tidak dapat dilaksanakan , 3eith !"##+&
melaporkan bahawa seorang guru penolong kanan di Bynard Middle 2chool,
=ilmington, 7elware telah menjalankan satu ujian H(tudents 0eeds 1ssessment untuk
A"
membolehkannya mengidentifikasikan pelajar-pelajar tentang kebolehan mereka dan
merancang aktiviti kokurikulum yang sesuai dengan kehendak mereka.
Kekurangan sokongan daripada pentadbir sekolah juga merupakan antara sebab
bagi ketidakcekapan pelaksanaan aktiviti kokurikulum. Kajian pada masalah yang
menghalang pelaksanaan kokurikulum di sekolah menunjukkan bahawa kebanyakan
pelajar tidak mengambil bahagian dalam aktiviti kokurikulum disebabkan kekurangan
minat di kalangan mereka. 2alah satu sebab yang diberi adalah aktiviti kokurikulum atau
cara aktiviti kokurikulum tersebut dijalankan oleh pentadbir sekolah tidaklah menarik
minat para pelajar !Pramela Krish "##A&.
Bmardin .shaari !"###& dalam kajiannya mengatakan bahawa kekurangan minat
dan pengetahuan di kalangan guru boleh mengancam secara serius kualiti pengajaran
aktiviti kokurikulum yang seterusnya membawa kepada masalah kekurangan minat di
kalangan pelajar untuk mengambil bahagian dalam aktiviti kokurikulum. Kekurangan
sokongan dan perancangan di kalangan pentadbir sekolah sebenarnya merupakan punca
kekurangan minat pelajar dalam aktiviti kokurikulum di sekolah. -iri-ciri yang
menentukan keberkesanan sekolah adalah berdasarkan sifat kepimpinan yang berkesan,
misi yang jelas, persekitaran yang selamat dalam teratur, iklim sekolah yang positif,
matlamat yang tinggi, pemantauan pencapaian pelajar yang kerap, penekanan pada
kemahiran asas, peluang pembelajaran yang maksimum, penglibatan komuniti,
pembangunan profesional yang kuat dan penglibatan guru-guru dalam membuat
keputusan !Baldwin dan 3eotte "#)#1 Purkey dan 2mith "#$(1 ,homas "##(&.
A%
Kesemua kriteria yang disebutkan ini berkait rapat dengan perancangan dan
pentadbiran sekolah kerana iklim sesebuah sekolah, termasuklah keberkesanan
pengurusan aktiviti kokurikulum adalah ditentukan oleh pentabiran sekolah juga. 2trand,
B.;., 2cantling, >./ 4ohnson, M. !"##)& berpendapat bahawa pentadbir sekolah yang
berjaya merancang aktiviti kokurikulum yang baik, berupaya mempelbagaikan aktiviti,
kreatif dan inovatif akan dapat menyediakan aktiviti yang mencabar kepada pelajarnya.
Pelajar akan menjadi lebih aktif dan seronok melakukan aktiviti kokurikulum hasil
daripada perancangan yang menarik.
2.5.! Masalah Kepimpinan A&i6ii Ko&u"i&ulum
Menurut =an Mohd. :ahid Mohd. ;ordin !"##$&, kepimpinan adalah usaha yang
mengadunkan tenaga individu ke satu ikatan yang bersepadu dan menghalakannya ke
arah matlamat organisasi yang tertentu. Kepimpinan juga berupaya mencetuskan motivasi
individu dalam organisasi dan membantu individu ke arah pencapaian matlamat.
0nspirasi dalam individu akan tercetus dengan adanya seorang pimimpin yang
mempunyai kemahiran dan pengalaman yang banyak. Menurut 6obiah 2idin !"#$$& pula,
kualiti pendidikan di dalam sistem persekolahan berkait rapat dengan kualiti kepimpinan
pengurusan.
Menurut Koont dan =eihrich !"##)&, empat proses atau fungsi pengurusan yang
utama adalah perancangan, penyusunan dan pembahagian, kepimpinan dan pengawalan
serta penilaian. Bass !"##+& berpendapat bahawa pengetahuan mengenai teori
A(
kepimpinan organisasi adalah penting kerana kejayaan sesebuah organisasi banyak
bergantung kepada kepimpinan berwibawa. Menurut .li bin 0smail !%+++&, seorang
pengurus aktiviti kokurikulum di sekolah harus mengetahui dan mempunyai ilmu
pengetahuan dalam pentadbiran pendidikan kokurikulum. 0ni disebabkan semua pendidik
kokurikulum akan mendapati diri mereka bekerja dalam sebuah organisasi di bawah
arahan pegawai atasan atau pentadbirnya.
Bleh itu, mereka mesti tahu bagaimana untuk beroperasi dalam organisasi itu. 0ni
adalah penting agar mereka boleh memainkan peranan dengan lebih berkesan di
dalamnya. Mereka diharapkan dapat menyesuaikan diri dengan corak pentadbiran yang
sedia wujud dalam organisasi itu.
Kebanyakan pendidik kokurikulum lama-kelamaan akan menjadi pentadbir,
mereka tidak boleh menjalankan tugas dengan baik tanpa mempunyai sedikit persediaan
profesional. Kenneth !"##)& telah menyentuh mengenai aspek pengelolaan dan
pelaksanaan sesuatu program kokurikulum. Kejayaan melaksanakan program ini banyak
bergantung kepada keupayaan dan kreativiti individu itu sendiri. 0a seharusnya diurus dan
dirancang dengan bijaksana dan sistematik agar program ini dapat berjalan dengan
berkesan dan lancar. 2ehubungan dengan itu, seseorang pentadbir haruslah mengenal
pasti sebarang kelemahan yang ada dan sekiranya ada, maka ia perlulah diatasi dengan
segera sebelum sesuatu acara itu dijalankan.
A8
@ntuk itu, senarai semak aktiviti perlu disediakan bagi memastikan setiap perkara
yang dirancang telah dilaksanakan. Kemahiran ini perlu dipelajari oleh pentadbir sekolah
supaya diri mereka sentiasa dibekalkan dengan kemahiran mengurus, motivasi,
komunikasi dan bijak merancang bagi melicinkan program yang dirancangkan berjalan
dengan lancar seperti mana yang dirancangkan1 Menurut Mahfol Basiron !"###&, semua
jenis pentadbiran, pengelolaan dan penyeliaan, pemilihan kakitangan yang sesuai serta
berkebolehan amat jelas diperlukan di samping kelulusan yang setara dengan tugas yang
dijalankan.
0ni memandangkan kepada beberapa aspek bidang tugas yang akan dijalankan
oleh mereka untuk kecemerlangan institusi. 2eterusnya beliau menyarankan agar
pemilihan guru yang mempunyai latar belakang kesukanan dalam jiwanya selain daripada
mempunyai ciri-ciri lain seperti kecenderungan, pengalaman yang luas serta ilmu
pengetahuan kesukanan yang tinggi dan pergaulan yang menyeluruh. Menurut =ee >ng
5oe !"##8&, seseorang pentadbir kokurikulum amat memerlukan setiap kemahiran bagi
sesuatu aktiviti. 2ebagai penggerak, penggalak dan penilai terhadap program-program
yang ada, seorang pentadbir juga perlu memahirkan diri di dalam program-program ini
demi meningkatkan penyertaan dan penglibatan para pelajar tidak kira sama ada di
peringkat sekolah, maktab perguruan mahupun universiti.
Beliau juga menyatakan bahawa kejayaan sesuatu organisasi sukan amat
bergantung kepada kebijaksanaan para pentadbir di samping program kokurikulum dan
struktur organisasi semasa. 2ebenarnya tanggungjawab bagi mentadbirkan organisasi
A?
kokurikulum hendaklah diamanahkan dan dipegang oleh seorang yang benar-benar
mempunyai kelayakan, pengetahuan, kemahiran dan minat yang mendalam dalam bidang
pengurusan. Pentadbir yang tidak berkelayakan, berminat dan berkebolehan akan
menyebabkan program-program yang dirancang tidak dapat dijalankan dengan teratur,
lancar dan berkesan dan hasilnya juga tidak akan memuaskan.
4usteru itu, pentadbir sekolah digalakkan memperlengkapkan program aktiviti
kokurikulum di sekolah. 0ni disebabkan aktiviti kokurikulum membawa manfaat atau
faedah kepada kesihatan fiikal dan mental pelajar !2allis "##8&. 2eorang pentadbir
bukan sahaja memainkan peranan sebagai perancang, penyelia dan pengelola segala
aktiviti program, bahkan dia juga harus menjalin hubungan yang erat dengan semua
pihak dan kakitangan dalam sesebuah sekolah itu supaya sentiasa mendapat kerjasama
dan bantuan daripada semua pihak.
Kesedaran dan galakan juga adalah salah satu elemen penting untuk kemajuan
aktiviti kokurikulum. Bmardin .shaari !"##$& menyatakan elemen yang terpenting yang
diperlukan dalam pengurusan kokurikulum adalah membentuk satu rasa minat terhadap
aktiviti kokurikulum. .b. .lim. .b. 6ahim !"##8& pula menyatakan bahawa rasa minat
atau cinta terhadap aktiviti kokurikulum tidak menjamin apa-apa tetapi perlu memahami
keunikan dalam pelbagai bidang kokurikulum lebih penting. Kemahiran-kemahiran yang
perlu ada bagi setiap pentadbir ialah kemahiran teknikal, kemahiran kemanusiaan dan
kemahiran konseptual !5ussein Mahmood "##(&.
AA
5asil kajian 2ophan 6onny Bin 2hamiun dan 5aii Bin 5assan !%++"& telah
menunjukkan bahawa semua guru !"++I& bersetuju bahawa pihak pentadbir yang kurang
memberi galakan dan sokongan dan mengabaikan mata pelajaran Pendidikan 4asmani dan
kokurikulum di sekolah akan mempengaruhi minat pelajar untuk aktif dalam kegiatan
kokurikulum. Menurut 0brahim !"##?&, kecekapan dalam bidang pengurusan biasanya
berteraskan kepakaran yang diperolehi daripada latihan dan pengalaman. .dalah diakui
bahawa rata-rata Penolong Kanan Kokurikulum yang baru dilantik tidak pernah
mengikuti kursus pengurusan sebagai persediaan mereka untuk menjawat jawatan
tersebut.
4usteru itu, Penolong Kanan Kokurikulum memerlukan pendedahan yang lebih
banyak tentang pengurusan kokurikulum dan perubahan-perubahan pendidikan melalui
kursus-kursus peningkatan profesionalisme. 0ni adalah kerana pendidikan guru adalah
satu amalan yang berterusan dalam kerjaya guru !Mohammed 2ani 0brahim %++%&.
Keguruan merupakan satu profesion yang melibatkan peningkatan intelek, moral dan
tingkahlaku. 0a tidak seharusnya berhenti selepas penganugerahan sijil atau diploma
perguruan. 0ni bermakna bahawa program guru praperkhidmatan tidak mungkin
merupakan persediaan yang serba lengkap untuk dibekalkan kepada guru-guru dengan
ilmu, ketrampilan dan sikap, yang pada akhirnya akan bertugas di sekolah secara sepenuh
masa.
0anya perlu ditambah dengan program perkembangan guru yang berterusan dan
program latihan dalam perkhidmatan untuk semua guru !;orhunaini ,ahir %++"&.
A)
7aripada kajian-kajian di atas, maka dapatlah dirumuskan bahawa Penolong Kanan
Kokurikulum selaku pemimpin kokurikulum perlulah berpengetahuan dan kemahiran
serta mempunyai sikap yang positif agar dapat meningkatkan kecemerlangan
kokurikulum di sekolah melalui perancangan kokurikulum yang berkesan. Peranan
pemimpin ini dapat ditunjukkan dalam rajah %.$.


Rajah 2.# 'emimpin )o"uri"ulum
!2umber9 Bmardin .shaari "###&
2.5./ Masalah Penga7alan Ko&u"i&ulum
Pengawalan merupakan satu bentuk penilaian ke atas prestasi proses pengajaran dan
dapatan atau maklum balasnya menyediakan satu panduan di bilik darjah dan arahan
kepada guru untuk meningkatkan prestasi tersebut dan menyelesaikan masalah-masalah
yang berkaitan dengan tugas-tugas pengajaran !5ai,5.M. "##8&. 7i peringkat sekolah,
A$
Piawai
,inggi
PEMIMIPIN
Pakar
6ujuk
Keaaman
tinggi
Perancangan
Kokurikulum
berkesan
Bermotivasi
Pengajaran /
Pembelajaran
berkesan
objektif pengawalan seharusnya bertujuan untuk mengesan sebarang penyelewengan
fungsi atau masalah yang timbul dalam lingkungan sistem sekolah dan kemudian
memberi maklum balas dan bimbingan kepada guru-guru supaya satu penyelesaian dapat
dicapai.

Menurut kajian :aidatol .lmaliah 3ope Pihie dan Eoo 2ay Eooi !%++(&, sistem
pengawalan yang teratur, kemas dan menepati objektif akan meninggikan lagi kualiti
pengajaran guru. 4usteru itu, peranan Penolong Kanan Kokurikulum dalam konteks
pengawalan pengajaran kokurikulum, sebagai penyelia klinikal, pengelola, pemudahcara,
dan juga sebagai jurulatih. 0anya bertujuan untuk menolong atau membimbing guru-guru
meningkatkan mutu pengajaran kokurikulum mereka. Masalah-masalah yang dihadapi
oleh Penolong Kanan Kokurikulum untuk menjalankan tugas-tugas pengawalan ialah
kekurangan masa, tiada penglibatan diri dalam menjalankan aktiviti kokurikulum, aktiviti
dijalankan oleh jurulatih luar serta tempat untuk menjalankan aktiviti adalah di luar
sekolah.
;amun, mereka dilaporkan ada menjalankan pengawalan terhadap pengajaran
guru tetapi tahap pengawalan mereka belum sampai ke tahap dan mutu pengawalan yang
memuaskan. Mereka jarang membincangkan hal-hal kokurikulum dengan guru-guru.
@ntuk mempastikan keberkesanan kokurikulum di sekolah, pengawalan yang rapi lagi
sistematik daripada pihak Penolong Kanan Kokurikulum terhadap proses pengajaran dan
pembelajaran guru-guru dalam kokurikulum sepatutnya menjadi perkara yang
diutamakan dalam senarai tugas dan tanggungjawab mereka.
A#
2.5.0 Masalah Pengu"usan Penilaian Ko&u"i&ulum
Kehadiran pelajar dalam aktiviti kokurikulum mestilah direkodkan dan
penyertaan guru kokurikulum adalah dikehendaki bagi mempastikan keberkesanan
pelaksanaan gerak kerja kokurikulum di sekolah. !2ubpermara ?.% dalam 2urat Pekeliling
0khtisas Bil. "F"#$?&. 7alam Mesyuarat Pengurusan Pendidikan Ke-# pada tahun "##),
timbul cadangan supaya penilaian kokurikulum diselaraskan supaya aspek kokurikulum
boleh diambilkira sebagai syarat kemasukan pelajar ke maktab perguruan dan institusi
pelajaran tinggi awam. Pada tahun "##$, satu cara penilaian kokurikulum yang selaras
untuk semua sekolah menengah telah dilaksanakan.
7alam sistem penilaian tersebut, pelajar dinilai dari aspek kehadiran !?+ peratus&,
pencapaian !%+ peratus&, penglibatan !%+ peratus& dan perjawatan !"+ peratus&. Cred
keseluruhan diberi mengikut purata markah yang diperoleh dalam ketiga-tiga kegiatan
yang diwajibkan ke atas pelajar. Penilaian kokurikulum yang dibuat adalah berasaskan
sekolah. Masalah-masalah yang timbul dalam pengurusan penilaian kokurikulum yang
dihadapi oleh Penolong Kanan Kokurikulum di sekolah adalah belum ada satu panduan
lengkap atau format khusus yang selaras dalam membuat penilaian bagi semua sekolah.
Penilaian yang dibuat cuma berasaskan pencapaian pelajar dalam aktiviti kokurikulum
dan pengiktirafan pencapaian tersebut diberi sama ada dalam bentuk sijil atau dicatat
dalam sijil berhenti sekolah yang dikeluarkan oleh pihak sekolah.
)+
7i kebanyakkan sekolah, sistem penilaian tersebut tidak dijalankan secara
profesional dan gagal memenuhi kehendak Kementerian Pelajaran Malaysia untuk
melahirkan sekolah berkesan melalui aktiviti kokurikulum. Penilaian yang tidak tepat dan
manipulasi gred pelajar akan meninggalkan kesan negatif kepada peluang mereka untuk
memasuki institusi perguruan dan universiti.
2.18 Ka'ian#Ka'ian Be"&aian
,idak terdapat kajian tentang tahap kompetensi dan masalah yang dihadapi Penolong
Kanan Kokurikulum di sekolah. 5anya terdapat beberapa kajian yang berkaitan dengan
permasalahan pengurusan dan pentadbiran aktiviti kokurikulum, kemudahan-kemudahan,
pengelolaan aktiviti kokurikulum, kewangan dan juga aspek penyertaan dan penglibatan
pelajar dalam aktiviti kokurikulum. .iah ;ordin !"##+& telah membuat kajian untuk
mengenal pasti masalah-masalah pelaksanaan aktiviti kokurikulum di tiga buah sekolah
menengah di 7aerah Combak. Beliau telah menemubual tiga orang pengetua dan $+
orang guru kokurikulum. 2eramai %)+ orang pelajar juga terlibat dalam menjawab soal
selidik.
7apatan kajian beliau menunjukkan bahawa di ketiga-tiga buah sekolah tersebut,
wujud masalah kewangan, masalah kemudahan dan peralatan yang tidak mencukupi dan
masalah guru-guru yang tidak terlatih. 2elain itu, didapati minat guru untuk melibatkan
diri dalam aktiviti kokurikulum adalah rendah !%+ hingga (+ peratus sahaja guru yang
berminat&. 7apatan kajian 3ian <oke Peng !"##+& mendapati faktor kemudahan fiikal
)"
dan peralatan mempengaruhi penyertaan dan pilihan mahasiswa Kamsis .minuddin
Baki, @niversiti Kebangsaan Malaysia dalam aktiviti kokurikulum.
Kajian oleh Bahagian Perancangan dan Penyelidikan 7asar Pendidikan !BPP7P
"##%& mendapati bahawa pentadbir sekolah biasa di bandar menganggap tugas yang
paling berat dipikul oleh mereka ialah merancang kegiatan kokurikulum !A#.% peratus&
dan membuat persediaan bagi hari-hari ucapan dan perayaan sekolah !A#.% peratus&.
7apatan kajian .lias .bdul 2amad !"###& pula menunjukkan persepsi pelajar terhadap
kehadiran untuk kegiatan kokurikulum amat rendah seolah-olah menggambarkan
pentadbir sekolah kurang mengambil berat terhadap kehadiran pelajar dalam aktiviti
kokurikulum yang dirancang di sekolah.
Manakala 3acy, 3aMaster dan ,ommaney !"##A& mendapati bahawa masa
pembelajaran akademik mempunyai hubungan yang signifikan dengan pencapaian pelajar
dalam Pendidikan 4asmani dan aktiviti kokurikulum. Kajian Pramela Krish !"##A& dan
2iti 6apiah .bdul 6ahman !"###& mendapati bahawa walaupun pelajar menyedari
kepentingan aktiviti kokurikulum terhadap masa depan mereka, namun mereka kurang
bergiat dalam aktiviti kokurikulum. 0ni adalah kerana pelajar-pelajar berpendapat guru
penasihat persatuan atau kelab mereka kurang arif dalam bidang yang
dipertanggungjawabkan kepadanya dan guru-guru kokurikulum tidak mampu memberi
pengetahuan dan kemahiran seperti yang diharapkan.
)%
2abariah bt. Md. <usof !"##?& membuat kajian bertujuan membandingkan
penghargaan kendiri dan pencapaian akademik di kalangan pelajar wanita yang
melibatkan diri dalam aktiviti kokurikulum. 5asil kajian menunjukkan bahawa tiada
perbeaan yang signifikan antara pencapaian akademik bagi kedua-dua kumpulan
tersebut. 5asil kajian ini juga menunjukkan penglibatan dalam aktiviti sukan tidak
menjejaskan pencapaian akademik malah membantu mempertingkatkan konsep
penghargaan kendiri pelajar. Kajian terhadap penilaian kokurikulum pernah dibuat oleh
Juai 3ai 5a !%+++& dengan melihat perbeaan persepsi pelajar dan guru dalam aspek
kesedaran, sikap, kesan terhadap sistem penilaian dan sikap terhadap guru penasihat
mengikut jantina, kaum dan antara murid berpencapaian tinggi dengan pelajar
berpencapaian rendah.
Kajian Mahfol Basiron !"###& dan .li bin 0smail !%+++& pula mendapati bahawa
faktor sumber manusia !pentadbir, guru dan pelajar& dan faktor bahan !kewangan,
kemudahan dan peralatan& merupakan faktor-faktor yang mempengaruhi keberkesanan
pelaksanaan program aktiviti kokurikulum sukan dan permainan di sekolah-sekolah
menengah. Kajian yang dibuat oleh Boi 5on Bui !"##$& pula menyatakan kita perlu
menerima hakikat akan pentingnya kurikulum dan kokurikulum diberikan perhatian yang
tidak berat sebelah. Kegiatan kokurikulum tidak boleh lagi dianggap sebagai ekstra
kokurikulum kerana ia bukan lagi aktiviti tambahan, malahan ia adalah sebahagian
daripada kurikulum yang lengkap dalam proses membina anak didik yang sempurna.
)(
2.11 Rumusan
7aripada dapatan-dapatan melalui tinjauan literatur yang dijalankan, Penolong
Kanan Kokurikulum sebagai pemangkin kokurikulum dan guru-guru kokurikulum
sebagai pembantu, perlu menguasai aspek-aspek yang terdapat dalam pengurusan
kokurikulum agar dapat menukar paradigma pemikiran pelajar, ibu bapa dan masyarakat,
bahawa kegiatan kokurikulum amat penting untuk kepada pelajar. Kepentingan aktiviti
kokurikulum adalah untuk melahirkan insan pelajar yang seimbang dan harmonis. ,eori-
teori dan model-model yang menjadi sandaran dan asas kepada kajian ini ialah ,eori
Pengurusan 2aintifik, ,eori 2istem ,erbuka, ,eori Peranan dan Model Kompetensi dan
Model Penghasilan Kerja Berkesan digunapakai dalam mengendalikan aktiviti itu.
7engan penggunaan teori dan model, kajian-kajian serta penganalisisan data, maka
pengesan kepada tahap dan masalah dalam pengurusan kokurikulum dapat dilihat,
walaupun tidak dapat di selesai atau di atasi sepenuhnya, ia dapt dikurangkan. 4usteru itu
dalam kajian ini, pengkaji akan memberi tumpuan terhadap tahap kompetensi Penolong
Kanan Kokurikulum dalam pelaksanaan pengurusan kokurikulum di sekolah. 7i samping
itu, kajian akan cuba menyingkap permasalahan yang dialami oleh Penolong Kanan
Kokurikulum dalam aspek yang dibincangkan. Pengkaji juga akan melihat peranan yang
disumbang oleh guru-guru kokurikulum dalam membantu bersama mengatasi atau
mengurangkan beban masalah yang sedia ada dalam pengurusan kokurikulum di sekolah.
Bila semua dikenali pasti, ia akan memantapkan lagi pengurusan kokurikulum, paling-
paling tidak pun mengurangkan permasalahan.
)8