Nama : Kartika Eka Y.P.

S
Nim : 08/267234/SP/22820
Defnisi Teori
Pengertian ang se!enarna "ari teoeri mem#ertim!angkan "$a is$.
Pertama% &a' ini sangat #enting $nt$k mengem!angkan #engertian(#engertian
"ari teori it$ sen"iri. )er!agai ma*am tin"akan ter&a"a# is$ ini te'a& ter+a"i
se'ama !erta&$n(ta&$n. ,a'a$#$n kita ti"ak "a#at mengga'i #en+e'asan ang
!enar(!enar -te#at. $nt$k men"efnisikan teori. Kita "a#at memertim!angkan
is$(is$ $nt$k mengem!angkan konse# "ari teori ang "a#at mem!im!ing kita
me'ak$kan in/estigasi ata$ #ene'itian "engan !$k$ ini. Ke"$a% &a' ini mer$#akan
kritik "ari $nt$k mengeta&$i !agaimana 0$ngsi teori se!agai ken"araan ata$
*ara ang !er0$ngsi se!agai !atasan "ari #ema&aman(#ema&aman kita #a"a
"$nia sosia'. Sete'a& it$% kita "a#at memertim!angkan #ertanaan $m$m "ari
a#a ang &ar$s "i'ak$kan o'e& teori kom$nikasi.
Pa"a "isk$si ter&a"a# masa'a& "ari #en"efnisian teori "i #engeta&$an
sosia'% D.1 P&i''i#s234425 menatakan ti"ak a"a sat$ #$ #ernataan ang !enar
tentang teori% akan teta#i kita "a#at mengartikanna se!agai #ernatan ang
se*ara konsisten "ig$nakan $nt$k menan"ai #er!e"aan #emikiran ang kita
angga# #enting. Poin ini "ig$nakan +$ga $nt$k mengatas sem$a masa'a& ang
!er&$!$ngan "engan "efnisi. Se#erti ang te'a& kita "isk$sikan se!e'$mna%
#a"a intina kita !$kan men*ari "efnisi ang #a'ing te#at% teta#i men*ari sat$
"efnisi ang #a'ing !erman0aat !agi t$+$an kita 26.7 8i''er an" Ni*&o'son% 34765.
9a"i% "efnisi &ar$s meni'ai konse# keg$naanna !$kan konse# ke!enaranna.
Se'ain "efnisi "ari teori "iatas% saa menem$kan "efnisi("efnisi 'aina masi&
"a'am 'ingk$# i'm$ sosia'% se!agai !erik$t :
Teori a"a'a& t$+$an ak&ir "ari i'm$ #engeta&$an
35
Teori mer$#akan #ernataan $m$m ang merangk$m #ema&aman kita
tentang *ara "$nia !eker+a
25

Teori mer$#akan #engeta&$an i'mia& ang men*ak$# sem$a #en+e'asan
mengenai s$at$ 0aktor tertent$ "ari se!$a& "isi#'in kei'm$an
35.
Teori #a"a #eng$naana !iasana ter"iri "ari &$k$m(&$k$m
45
Teori ia'a& sega'a $#aa ang "i'ak$kan $nt$k mengem$kakan ata$
men+e'askan s$at$ #enga'aman
:5
.
Kesim#$'ana% #ertanaan "ari a#a it$ teori "a#at "i+a;a! "engan
memertim!angkan !e!era#a *ara "engan #ema&aman kita ang a!strak "an
#en+e'asan tentang *ara ker+a #engo!ser/asian "$nia soia' !eker+aang
!e'$m "i0a'sifkasi.
3.,erner 9.Se/erin < 9ames ,.Tankar" %9r. 2008. Teori Komunikasi: Sejarah, Metode, & Terapan diDalam Media
Massa.9akarta:Ken*ana.&a'.32
2. Ibid.
3. 9$+$n S. S$rias$mantri.3446. Filsafat Ilmu: Sebuah en!antar opuler. 9akarta: P$staka Sinar
=ara#an.&'m.343.
".Ibid.hal.#"$.
N!: #aragra0 ata$ ka'imat #a"a &a'aman ini ang ti"ak memakai 0ootnote "atana ter"a#at "i "a0tar #$staka.
Pengkonstr$ksian Teori
Pertanaan tentang "efnisi% 0akta% "an ni'ai
Da'am se!$a& ;a*ana ata$ 0enomena sosia' !iasana tim!$' se!$a&
#ertanaan !agaimana 0enomena it$ ter+a"i. =a' it$ mer$#akan se!$a& *ara
$nt$k men*ari ses$at$ ang !ar$. 1ara(*ara terse!$t +$ga "a#at tim!$'
"ise!a!kan o'e& #ertanaan ang 'ain% se#erti:"efnisi s$at$ 0enomena% 0akta
a#a ang terkan"$ng #a"a 0enomena it$% "an ni'ai a#a ang ter"a#at "a'am
&a' it$. Sem$a #ertanaan it$ 'a& ang nantina akan men+a"i *ika' !aka'
se!$a& teori. Disini saa akan mengankat se!$a& 0enomena $nt$k
men+e'askan tentang "efnisi% 0akta% "an ni'ai. >enomena ang saa angkat
"isini a"a'a&% meningkatna #emakaian !arang(!arang tersier "i ?n"onesia
"itenga& kon"isi krisis g'o!a' ang me'an"a "$nia. >enomena terse!$t
menim!$'kan tiga #oin #enting% ait$ :
Defnisi ang "a#at "i +e'askan "ari 0enomena "i atas ait$%a#a it$ !arang
tersier% a#a ang termas$k !arang tersier #a"a !a&asan ini "an a#a it$
krisis g'o!a'. Dari !e!era#a #ertanaan mengenai "efnisi it$ akan tim!$'
se!$a& kesim#$'an tentang #engertian se*ara $m$m mengenai
0enomena terse!$t.
>akta ang ter"a#at "a'am 0enomena terse!$t ait$% 0akta mengenai
masarakat ?n"onesia ang ti"ak #e"$'i ter&a"a# krisis g'o!a' ang
ter+a"i saat ini "engan #emakaian !er'e!i&an !arang(!arang tersier tan#a
mengin"akan aki!at "ari krisis g'o!a'
Ni'ai ang terkan"$ng "a'am 0enomena terse!$t ait$% ni'ai sosia' "an
ni'ai materia' ang ter"a#at "a'am ke&i"$#an masarakat ?n"onesia ang
*en"er$ng meng$tamakan .
Dari ketiga &a' terse!$t maka akan tim!$' &a' ang "imana
mem!$t$&kan "ata #asti $nt$k teori ang akan "ikem$kakan nanti. Ta&a#
se'an+$tna ang akan "i'ak$kan a"a'a& o!ser/asi.
@!ser/asi
@!ser/asi a"a'a& #roses #engka+ian "ata se*ara i'mia& "i 'a#angan. Pa"a ta&a#
ini #ene'itian "i'ak$kan $nt$k men"a#atkan "ata #asti ang "a#at "i$+i se*ara
i'mia& "ari 0enomena ang tenga& ter+a"i
35
. 8eto"e o!ser/asi !anak !ent$kna%
nam$n #a"a 0enomena ang men+a"i *onto& "iatas meto"e #eng$m#$'an "ata
ang m$ngkin "a#at "ig$nakan a"a'a& meto"e ;a;an*ara ata$#$n meto"e
s$r/ei.
8eto"e it$ *$k$# e0ekti0 karena "ari ;a;an*ara 'angs$ng ke#a"a !e!era#a
#engg$na !arang(!arang tersier terse!$t "a#at "i "a#atkan "ata #asti "ari
sam#'e ang "iam!i'. 8enga#a mereka mengg$nakan !arang(!arang tersier
terse!$t. Ant$k o!ser/asi "engan meto"e s$r/ei "ata ang "i "a#atkan merata
ta#i se*ara '$as ti"ak se*ara s#esifk. 8eto"e s$r/ei "ata "a#at +$ga "i'ak$kan
"engan mene!arkan k$isioner. 9ika "ata ang "i "a#at "ari o!ser/asi "irasa
s$"a& *$k$# "an 'aak% maka "ata terse!$t s$"a& "a#at "io'a& "an men+a"i sa&
$nt$k me'a&irkan se!$a& teori ang "a#at "i$+i se*ara i'mia&. =a' it$ karena
"ata ang "i "a#at si o!ser/ator mer$#akan "ata ang !enar a"ana.
Pengkonstr$ksian +a;a!an
Pa"a ta&a#an ini teori te'a& "a#at "i #$!'ikasikan "an "a#at "i
#ertangg$ng +a;a!kan. Dengan &a"irna teori !ar$ otomotis akan tim!$'
!anak #ertanaan ter&a"a# teori ang te'a& "ikem$kakan terse!$t.
Dengan &a' terse!$t otomatis si #eng$ngka# teori akan memikirkan
#ertanaan $m$m ang akan "i a+$kan ke#a"ana. Ant$k mem#erm$"a&
me+a;a! #ertanaan terse!$t +a;a!an s$"a& "i r$m$skan se+ak a;a' ses$ai
"engan "ata ang a"a.
3.,erner 9.Se/erin < 9ames ,.Tankar" %9r. 2008. Teori Komunikasi: Sejarah, Metode, & Terapan di Dalam Media
Massa.9akarta:Ken*ana.&a'.2:.
Metateori
8etateori a"a'a& s$at$ ka+ian ang !er$sa&a $nt$k men"eskri#sikan "an
men+e'askan #ersamaan "an #er!e"aan "iantara teori(teori ang a"a. Kita te'a&
me'i&at se*ara seki'as tentang metateori #a"a !a! se!e'$mna. Pa"a !a! ini%
kita akan me'i&atna 'e!i& "ekat.
8etateori a"a'a& s$at$ !agian s#ek$'asi #a"a si0at #ene'itian ang !era"a "i
atas isi "ari teori(teori ang yang "i!erikan "an men$n+$kkan !e!era#a
#ertanaan ait$ a#a ang se&ar$sna "io!ser/asi. )agian o!ser/asi terse!$t
se&ar$sna ter+a"i "an !ent$k teori ma*am a#a ang se&ar$sna "i*i#takan.
Se!$a& metateori a"a'a& teori tentang teori(teori. Per"e!atan tentang
metateoritis mer$#akan &a' '$mra& "an mer$#akan kosek$ensi "ari
keti"akakinan tentang stat$s i'm$ #engeta&$an "a'am se!$a& ka+ian. Se+ak
3470(an metateori te'a& men"omonasi ka+ian kom$nikasi. Pene'iti(#ene'iti
kom$nikasi mem#ertanakan meto"e "an teori terse!$t. ?s$(is$ metateori "a#at
"ike'om#okkan men+a"i tiga ke'om#ok : e#istemo'ogi 2#ertanaan tentang i'm$
#engeta&$an5% onto'ogi 2#ertanaan tentang eksistensi5 "an aksio'ogi
2#ertanaan tentang ni'ai5.
Isu-isu epistimologi
E#istimo'ogi a"a'a& *a!ang f'sa0at ang mem#e'a+ari tentang i'm$
#engeta&$an ait$ !agaimana orang ta&$ tentang a#a ang mereka k'aim $nt$k
"iketa&$i. Setia# "isk$si tantang #ene'itian "an teori akan !er!a'ik ke#a"a is$(
is$ e#istemo'oi. Karena keanekaragaman "isi#'in i'm$ ang termas$k ke "a'am
st$"i tentang kom$nikasi "an keanekaragaman #emikiran ang "i&asi'kan% is$(
is$ ang !ersi0at etimo'ogis men+a"i #enting "a'am ka+ian ini. ?s$(is$ "asar
terse!$t "a#at "i$ngka#kan se!agai #ertanaan(#ertanaan.2335.
Pa"a tara0 a#a% i'm$ #engeta&$an "a#at !erta&an se!e'$m a"a
#enga'aman B )anak orang ang #er*aa !a&;a se'$r$& i'm$ #egeta&$an :
)era;a' "ari #enga'aman. Kita mengamati "$nia "an karenana ingin
mengeta&$ina. C"aka& ses$at$ "a'am si0at "asar kita ang mem!erikan se+enis
i'm$ #egeta&$an !a&kan se!e'$m kita menga'ami "$nia. )anak #ara f's$0 ang
meakini &a' se#erti it$. ?'m$ #engeta&$an se#erti ini 'e!i& te#at +ika "ise!$t
se!agai mekanisme in&eren "ari !erfkir "an !er!i*ara. Se'ain it$% kita "a#at
meng$asai !a&asa "engan mengg$nakan mo"e' ang "iketa&$i 'a'$ sia#a ang
men"engar.
Pa"a tara# a#a i'm$ #engeta&$an men+a"i #asti. C#aka& i'm$ #engeta&$an
memang #otensia'B C#aka& !ersi0at a!so'$t ata$ka& re'ati0 "an "a#at "iganti(
ganti. Per"e!atan tentang is$ ini a"a se'ama rat$san teoritik$s kom$nikasi te'a&
!er!e"a as$msi tentang ke#astian ke!enaran. 8ereka ang !er#en"irian
$ni/ersa' akan menga'ami kesa'a&an(kesa'a&an "a'am teori mereka% teta#i
mereka akin !a&;a kesa'a&an(kesa'a&an ini a"a'a& &asi' "ari !e'$m
"item$kanna ke!enaran ang $t$&. Para #engan$t #a&am rea'itas akan
men$r$& kita #er*aa !a&;a i'm$ #engeta&$an ti"ak akan #erna& #asti karena
rea'ita $ni/ersa' sen"iri se&ar$sna ti"ak a"a.
Isu-isu ontologi
@nto'ogi a"a'a& *a!ang f'sa0at ang !er&$!$ngan "engan si0at &a'(&a'
ang ingin kita keta&$i 2405. Se!enarna% e#istemo'ogis "an onto'ogi
!ergan"engan tangan karena i"e(i"ena tentang i'm$ #engeta&$an !ergant$ng
#a"a i"e(i"e tentang rea'ita. Da'am i'm$(i'm$ sosia'% anto'ogi !er&$!$ngan
"engan si0at eksistensi man$sia. Sementara it$% "a'am kom$nikasi% onto'ogi
!er#$sat #a"a si0at interaksi sosia' man$sia. ?s$(is$ onto'ogi men+a"i #enting
karena *ara seorang teoritik$s mengkonse# kom$nikasi !$"aa tergant$ng #a"a
$k$ran !agaimana meman"ang kom$nikatorna.
Isu-isu aksiologi
Cksio'ogi ia'a& i'm$ #engeta&$an ang mene'i"iki &akekat ke!era"aan ni'ai%
ang $m$mna "itin+a$ "ari s$"$t #an"ang kef'sa0atan. Di "$nia ini ter"a#at
!anak *a!ang #engeta&$an ang !ersangk$tan "engan masa'a&(masa'a& ni'ai
ang k&$s$s % se#erti ekonomi% etika% estetika% f'sa0at% "an e#istemo'ogi.
E#istemo'ogi !ersangk$tan "engan masa'a& ke!enaran. Etika !ersangk$tan
"engan masa'a& ke!aikan 2"a'am arti kes$si'aan5% "an estetika !ersangk$tan
"engan masa'a& kein"a&an
35
.
3.Do$is @.KattsoE.2004. en!antar Filsafat% enerjemah: Soejono Soemar!ono. Yogakarta: Tiara
,a*ana Yoga.&'m.334.