Kompetensi dasar
contoh :
1. 25 = 2 x 2 x 2 x 2 x 2
2. 36 = 3 x 3 x 3 x 3 x 3 x 3
2. Sifat-sifat pangkat bulat positif :
1). an x am = an+m
Contoh :
Sederhanakanlah!
a. 23 x 25
b. 32 x 33 x 32
Jawab :
a. 23 x 25 = 23 + 5
8
= 2
2). an : am = an m ; n > m
Contoh :
Sederhanakanlah!
a. 26 : 2 3
b. 32 x 33 x 32 = 32 + 3 + 2
= 37
b. 55 : 53
Jawab :
a. 26 : 2 3 = 26 3
b. 55 : 53
= 2
= 55 3
= 22
3). (an)m = an x m
Contoh :
Sederhanakanlah!
a. (33)2
b.
Jawab :
a. (33)2 = 33
= 3
b. (54)3 = 54 x 3
= 512
x 2
4). ( a x b )n = an x bn
Contoh :
Sederhanakanlah!
a. ( x.y )3
Matematika SMA/MA Kelas X Semester 1
2). (54)3
b. ( 5 x.y )2
3
Jawab :
a. ( X.Y )3 = X3 . Y3
a
5).
b. ( 5 X.Y )2 = 52 . X2 . Y2
an
bn
Contoh :
Sederhanakanlah!
a.
3
5
3
5
2 2.3
b.
2
3
Jawab :
a.
33
53
2 2.3
b.
2
3
2 2.3.33
3 2.3
=
2 6 .3 3
33
Catatan : syarat pangkat dapat dijumlah, dikurangi dan dikalikan adalah bilangan pokok harus
sama.
c. 53 =
d. 43 =
e. 63 =
3
4
e. x3 ( x2y3 + x3y2)
d. x3y4(x2 y2)
e. (p.q.r)2
5. Selesaikan !
a. (x + y)2
b. (x y)2
e. (2x2 + 3y)2
c. (x2 + y2)2
d. (x2 y2)2
e. 73 =
b.
3
4
e. x2 ( x2y3 + x3y2)
x3y(x2 y2)
d.
e. (p.q.r)2
5. Selesaikan !
a. (x + y)2
b. (x y)2
e. (2x2 + 3y)2
c. (x2 + y2)2
d. (x2 y2)2
B;
+
maka berlaku :
1
atau
an
an =
a0 = 1
1
a n
contoh:
1. x-5 =
1
x5
2.
2
= 2a2
a 2
3.
2a 3
2b 5
=
b5
a3
a. 8, 27, 125
c. 32, 16, 8, 4, 1
1 1 1
,
,
2 4 8
e.
1
1
1
,
,
d. 1, 3, 9, 27
8 27 125
3. Nyatakan tidak dalam bentuk pangkat!
b.
c.
b. (0,25)0 , (0,5)2
d.
e.
b. (2ab-2)-3
a b
d.
3 X 2Y 4
3
2
9X Y
1 1
a b
a
b 5
x 1 y 2
x 2 y 1
e.
d.
3b 5
a 3 b 4
e.
3
c a
c. (2a-3 b2)-1
e. 2x-3 : y-1
c.
b. (0,2)0 , (0,3)2
d.
2 2
,
5 5
e.
-9
a. 3 x 3
-3
2 -3
c. (2a b )
a 3 b 4
e.
3
c a
ab 2
.
c
-2 -3
b. (5a b )
d. 3
a 3 b 2
5
3b 5
C. PANGKAT PECAHAN.
Sifat pangkat pecahan :
1. a
1
n
2. a
m
n
am
; dengan n 2 dan n A
; dengan m B; n A dan n 2
Contoh :
Hitunglah!
a. 27
2
3
c.
81
b. 64
5
6
e.
1
3.
27
c.
Jawab :
32
32
a. 27
2
3
= (33)
2
3
d.
81
2
3
= 33.
5
6
34
4
4
= 2-5
1
25
3-1
1
3
= (26)
= 26.
=
c.
= 32
= 9
b. 64
e.
5
6
1
32
32 =
25
= 2
5
6
1
27
3 3
3
3
5
2
a. a
1
2
xa
3
2
c.
23
2
2
3
e.
(a
2
3
xb
1
3
)-3
3
5
b. (x
)-5
2
3
d. x
1
2
.x
1
2
b. 27
1
2
c. 9
14
32
8
e.
10
10
2
3
1
2
4
d.
9
2
3
e.
4. Hitunglah!
2
a. 125
2
3
3
4
- 81
1
2
c. 9
+ 125
2
3
64 3 .81 4
e.
27 3
2
b. 49
1
2
. 36
1
2
d.
25 2 8 3
1
81 3
a. (9X
1
2
b. (X
Y2)
3
4
1
2
c.
):X
1
8
X 2Y
( XY )
1
3
a .b 2 .c 2 )(6 a . b .c)
e. (
3
8
m n
2
d.
1
4
m 3 n 1
a3
c. 1
a3
a. a
1
2
b. (X
xa
3
5
3
2
1
2
xa
1
3
d. (X
2
3
e. (a
xX
1
2
b. 125
c. 16
2
3
1
2
49
d.
36
1
2
2
3
xb
1
3
)-3
)-6
e.
e.
1 5
81
27
81x
15
243
3
14
4. Hitunglah!
8
a. 16
b. 4
1
2
- 27
2
3
c.
9 2 .16 4
8
+ 27
1
3
d.
3
4
1
2
e.
2
3
(32 ) 2 (8 3 ) 2
1
3 2 ( 43 ) 2 9 2
1 6 1
.
9
16
2 .3 4 .
1
3
b.
( X 2Y 3 Z 5 )
a. 32x
= 81
32x
= 34
22(x+1)
2-5
2x
= 4
2(x + 1)
-5
= 2
2x + 2
=
2x =
2x =
b.
4x+1
c.
x =
c.
2 x2
X 2
3
x2
3
x+2
x+2
x 12x
-5
-52
-7
7
2
x
x-1
2 x 2 = 16
-11x
=
= 16x-1
= 24(X-1)
= 4(x + 1)
= 3.4(x + 1)
= 12x + 12
= 12 2
= 10
10
11
27
x 5
x2
b. 3x + 2 =
a. 33x 2 =
b. 102x =
1
100 3 x 1
E. BENTUK AKAR.
1. Pengertian
Bentuk akar adalah akar bilangan rasional yang hasilnya bilangan irasional.
a disebut bentuk akar jika a bilangan rasional dan b
bilangan urasional
a b
Bilangan rasional yaitu bilangan yang tidak dapat dinyatakan dalam bentuk pecahan.
a
Bilangan irasional yaitu bilangan yang dapat dinyatakan dalam bentuk pecahan
b
dan pecahan desimal tak berulang.
Contoh :
Bentuk akar
:
Bukan bentuk akar :
3,
4,
9,
5,
16 ,
8,
27
Contoh:
Sederhanakan bentuk-bentuk akar berikut:
a.
8
b. 12
Jawab :
a.
4x 2 =
4 x
b.
c.
4x3
4 x
20
3
c.
4x5
4 x
= 2 2
10
2 3
= 2 5
b. 3 45
Jawab :
a. 5 9x3 =
=
3x 9 x 5
= 5x3x 3
= 15 3
c.
2
3
5x
2
x4x
3
8
3
=
3
=
2
3
9 x
48
b.
= 3x3x
= 9 5
2
x
3
16x3
c.
16 x
9x5
b.
4 3 -2 3 +5 3
c.
32 + 2
8-3
Jawab :
a. 2 5 +3 5 = (2+3) 5
= 5 5
b. 4 3 - 2 3 + 5 3 = (4-2+5) 3
= 7 3
c.
32 + 2 8 - 3 2 = 16x 2 + 2 4x 2 - 3 2
= 4 2 + 2.2 2 - 3 2
= (4 + 4 -3) 2
= 5 2
11
Contoh:
Sederhanakan!
a. 2 3 x 3 2
Jawab :
a. 2 3 x 3 2
=
=
(3x3) 5x8
= 6 6
b. 3 5 x 3 8
(2x3) 3x 2
=
=
=
=
1. Sederhanakan!
a.
12
b.
18
c. 3 28
d.
e.
5 32
3
27
2. Sederhanakan!
a. 6 7 + 2 7
b. 5 20 - 7 5
c.
2 12 -
3. Sederhanakan!
a. 5 3 x 2 5
b. 2 6 x 3 6
c.
3 5 x 6 10
4. Sederhanakan!
a. 3 ( 2 + 8 )
b. 5 (2 3 + 2 )
c. (2 2 +
c.
12
a +
b. 3 5 x 3 8
27 +
9 40
9 4x10
9x2 10
18 10
48
3 )2
b atau
a -
14 6 5
1. Sederhanakan!
a.
45
b.
125
2. Sederhanakan!
a. 2 7 - 3 28
b. 4 24 - 2 54
3. Sederhanakan!
a.
2 x 5 72
b.
45 x 5
4. Sederhanakan!
a.
3 (2 5 + 6 )
b. 2 3 ( 6 - 8 )
5. Nyatakan dalam bentuk
a.
18 2 32
b.
20 392
d.
c.
5 108
3 98
c.
3 3 -
c.
12 x
c.
(2 2 -
a +
c.
27 + 2
48
3 )2
b atau
a -
b .
15 6 6
2.
a
a
b
=
x
b c
b c b
3.
a
a
b c
=
x
b c
b c b c
c
c
a b
b
=.
ab c
b2 c
ab c
b2 c
Contoh:
Rasionalisasikan bentuk-bentuk pecahan berikut!
2
3
a.
b.
5
2 3
Jawab :
2
2
5
a.
=
x
5
5
5
=
b.
c.
2
3 5
2 5
5
3
3
2 3
=
x
2 3
2 3 2 3
2 2 3
=
43
= 2(2- 3 )
13
c.
3 5
2
3 5
2 3 5
95
2 3 5
=
4
3 5
2
3
2 5
3. a .
4. a.
5. a.
b.
3
3 2
3
52
5
5 3
b.
b.
b.
6
2 2
c.
6 5
3
c.
52
3. a.
4. a.
5. a.
8
6 9
4
7 6
2 3
3
3 6
6 5
b.
b.
b.
5 3
b.
6
5
6 5
6
5
5
52
3
5
52
7
32 3
5
2 3
c.
20
3
6 2
2
92 2
c.
c.
9 2 2
3
c.
2 12
c.
7 3
3 7
c.
c.
c.
8 7
3 7
G. LOGARITMA.
14
1. Pengertian logaritma
Logaritma merupakan invers dari eksponen, yaitu mencari pangkat / eksponen
dari suatu bilangan pokok sehingga hasilnya sesuai dengan yang telah diketahui
Secara umum :
jika
an = b
maka
n = alog b
Dimana :
a = bilangan pokok / absis ( a > 0 , a 0 )
b = numerus (b 0 )
n = hasil logaritma.
Contoh :
Tulis persamaan dibawah ini dalam bentuk pangkat;
a.
log 16 = 2
b.
log 8 = 3
c.
25
log 5 =
1
2
Jawab:
a . 4log 16 = 2 42 = 16
b. 2log 8 = 3 23 = 8
1
25 12 = 5
c. 25log 5 =
2
Ubahlah dalam bentuk logaritma:
a. 34 = 81
b. 53 = 125
c. 25 = 32
jawab :
a. 34 = 81
3 log 81 = 4
5
b. 53 = 125 log 125 = 3
c. 25 = 32 2 log 32 = 5
Hitunglah!
a.
log 27
jawab:
a. 3 log 27 = n
b.
log
1
=n
36
b.
log
1
36
c.
log
1
64
3n = 27
3n = 33
n=3
6n = 36-1
6n = (62)-1
n = -2
c.
log
1
= n
64
2n = 64-1
2n = (26)-1
n = -6
2. Sifat-sifat logaritma.
a. Logaritma dalam perkalian :
a
dengan a, b, c > 0 , a, b, c
1
15
b
= alog b - alog c
c
log
dengan a, b, c > 0 , a, b, c 1
c. Logaritma dalam perpangkatan:
a
log bp = p . alog b
aq
log b p
p
q
log b
dengan a, b, c, p, q > 0 ; a, b, c, p, q
Contoh :
Hitunglah!
2
a.
log (16 x 8)
b.
Jawab :
a. 2log (16 x 8) =
=
=
=
4
b. 2log
=
32
=
=
=
=
9
c.
log 243
=
4
32
log
c. 9log 243
log b
log a
1
log a
log b =
log b =
log b = - a log
log b .
1
b
log c .
log d =
Contoh :
1. Jika 5log 3 = a , Nyatakan 5log 75 dalam a.
16
Jawab:
2.
log 75
= 5log 25 . 3
= 5log 52 + 5log 3
= 2+a
Jika 9log 8 = p , Nyatakan 4log 3 dalam p.
4
log 3 =
Jawab:
22
12
log 3
2
1
1
3
2 log 2
=
=
3. Jika
log 3
1 1
x
2 23p
3
4p
log 3 = a;
log 8 = p
32
log 2 3 = p
33
log 2 = p
2
3
log 2 =
2p
3
Jawab :
3
log 15 =
log 15
log 4
=
3
=
=
=
log 5.3
log 4
log 5 3 log 3
b
1
a
1
b
1 a
ab
17
log b
=b
a, b > 0, a 1
dimana
contoh :
Hitunglah !
3
a. 3 log 27
b.
c. 8
log 5
log 25
Jawab :
3
a. 3 log 27 = 27
b.
log 5
13
log 5
= 32
= 3 3 log 5 2
c.
= 5
1
2
2
2 3 log 25
=
= 253
= 56
log 253
1. Sederhanakanlah!
a. 2log 4 + 2log 12
b.
log 2 + 6log 18
2. Sederhanakanlal!
a. 3log 9 3log 27
b.
3. Sederhanakanlah!
3
a. 9 log 5
b.
c. 8
log 4
log 125
4. Sederhanakanlah!
a.
1
3
log 81
5. Sederhanakanlah!
a. Jika 25 log 27 = a , maka 3 log 5 =
b. Jika 5 log 3 = a dan 2 log 5 = b maka 15 log 40 =
1. Sederhanakanlah!
a.
1
2
log 6 +
1
2
log 5
1
2
log 7
1
2
b.
b.
1
3
log 4
1
3
1
3
log 20 +
log 5
2. Hitunglah !
a.
log ( 16. 8)
4.64
16
log
c.
256
16
log
3. Hitunglah!
18
a.
b.
4. Sederhanakanlah!
a. jika 5 log 3 = a maka 5 log 75 =
b. jika 3 log 2 = a dan 3 log 11 = b maka
22
1
2
c.
log
64
16
log 88 =
5. Hitunglah !
2
a.
b.
19
x5y9
x6y8
c.
e. x4y6
3x 2
Bentuk sederhana dari
2
y
adalah
a. 81x6y-6
d. 3x8y-8
8 -2
b 81x y
e. 3x6y-6
c. 81x8y-8
a.
b.
c.
b.
jika p =
a.
b.
c.
20
16
3
8
3
8
9
c.
2
3
e. a12b12
m8
n12
n12
m8
d. m6n7
e.
m6
n7
m8n12
b7
a7
a 12
b12
b12
a 12
adalah
3
n
d.
:q
1
dan q = 9 adalah..
8
4
d.
9
1
e.
3
1
2
a6
27b12
a6
9b12
e.
27b12
a6
adalah
3
b
a.
b.
c.
a8
36b 6
6a 8
b6
a8
6b 6
d. 6a8b6
e. 36a8b6
b.
10b 2
a
c.
5a
2b 2
d.
5b 2
a
e.
5ab 2
2
a.
5
b. 3
c. 5
a 4 b 3 c 3
a 6 b 4 c 5
adalah
a.
b.
c.
a 10
b7
b7c8
a 10
a 10
b7c8
d.
e.
1
18.
3
c.
e.
19. 16
20. 16
36a12
a.
b.
c.
d.
e.
2
3
=
d. 32
e. -1
b.
b8
a8c 6
a8
b8c 6
c.
21.
25 2 8 3
81
a.
b.
c.
22.
2
3
=
d.
e.
2
5
5
12
+8
1
32
1
10
2
10
adalah
a 8b 8
c6
b8c 6
a8
a8c 6
b8
d. 32
e. 34
- 27
3
4
a.
a 3 b 4
14. Bentuk sederhana dari
3
c a
= ..
a. 1
b. 22
c. 23
36
a 12
81
16
e. 16
3
4
adalah
a. 3-2
b. 3-3
c. 3-4
4
5
d.
16
81
9
4
c.
a 7c8
b10
a 10 b 8
c7
4
9
b.
adalah
d. 25
e. 125
243
17. Nilai dari
32
a.
1
3
1
4
7
12
5
4
1
.
2
d.
4
5
e. 13
5
4
82 a 3
=
b 6
21
a. 2xy-2
b. 2xy2
c. 4xy-2
d. 4x-2y
e. 4xy2
8x 2 y 4
1
2
125 x y
4x 2
a.
b.
c.
25 y 4
4 2 4
xy
25
4x 2 y 4
25
adalah
d.
e.
4y4
x2
4y4
25 x 2
adalah
a. 2 3 + 3
b. -2 3 + 3
c. 2 13 + 3
3
2
29.
x2
d. 2 3 - 3
e. -2 3 - 3
31.
1
3. 3 9.
3
dengan
1
.
27
1
sama
3
1
2
a. 30
d. 3
b. 3-1
e. 3 4
c.
22
34
32.
33.
x3 3 x2
sama dengan
a.
24
x 11
d.
b.
24
x 13
e. x
c.
24
21
log4 +
a. 3
b. 4
c. 5
24
x 23
25
a.
b.
2
log12 2 log6 =
d. 6
e. 8
1
log 125 - 2 log 4+ log 32
3
adalah
a. 0
d. 2
4
b.
e. 4
5
c. 1
11
14
22
+ log
- log
=
5
3
15
a. log 2
d. log 7
b. log 3
e. log 9
c. log 5
35. log
38.
log
c.
log 27 a maka
3a
2
3
2a
2
a
3
log 5 =
d.
1
a
2
e.
1
a
3
a (b 2)
a2
e.
a2
a (b 2)
94
log 32
b 1
a2
adalah
d. 16
e. 32
adalah
4
3
1
b. 3
c. 0
a. -
d. 1
e. 3
23