Ae x MATEMATIK UEC eBo Bhiine si ara P ae Ban Meow sKURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH MATEMATIK TINGKATAN 2 Penulis Bahariah binti Hj. Baharam Baharizah binti Hj. Baharam Nurul Jannah binti Ahmad Nurazreen binti Mohd Tahir Mohd Nazri bin Mohd Hanafiah Editor Mohan a/I Nanu Muhammad Nur Syafiq bin Jamaluddin Nafisah binti Yeop Mohamad Kassim Pereka Bentuk Mohamad Zairul bin Mohamad Kassim Wan Nora Ashikin binti Abd Razak Ilustrator Ahmad Fitri bin Tajudin Rivpuxan LMU) RIMBUNAN ILMU SDN. BHD. e7soo2-w 2017NO. SIRI BUKU: 0062 KPM2017 ISBN 978-967-2031-05-5 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengen cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertaklukkepada perkiraan royal atau honorarium, Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: RIMBUNAN ILMU SDN. BHD. No. 92-G, 92-1 & 92-2, Blok 2, Wisma Salleh Saidin, Jalan Dwi Tasik, Dataran Dwi Tasik, Bandar Sri Permaisuri, 56000 Kuala Lumpur Tel: 03-91722888 Faks: 03-91734888 Emel: rimbunanilmu@gmail.com Reka Letak dan Atur Huruf: RIMBUNAN ILMU SDN. BHD. (672-1) ‘Muka taip teks: Times Saiz taip teks: 11 poin Dicetak oleh: BHS BOOK PRINTING SDN. BHD. (5134-1) Lot 4, Lorong C)/1B, Kawasan Perindustrian Cheras, 43200 Cheras, Selangor Darul Ehsan, Malaysia KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA Bahagian Buku Teks, egawai-pegawai Bahagian Buku Teks ddan Bahagian Pembangunan Kurikulum, ‘Kementerian Pendidikan Malaysia. Ahli panel penilaian dan peningkatan mutu. Bahagian Editorial dan Bahagian Produk, terutamanya pereka bentuk dan ilustrator. Semua pihak yang terlibat secara Jangsung atau tidak langsung dalam ‘menjayakan penerbitan buku ini.Pendahuluan v Simbol dan Rumus Vii 5.1 Sifat Bulatan 76 5.2 Sift Simetri Perentas 81 5.3. Lilitan dan Luas Bulatan 86 14 Pola 1.2 Jujukan 1.3 Pola dan Jujukan 10 Sifat Geometri Bentuk Tiga Dimensi 100 Bentangan Bentuk Tiga Dimensi 102 2.1 Kembangan 21 6.3. Luas Permukaan Bentuk Tiga 2.2 Pemfaktoran 27 : Dimensi 104 2g Unekonan Alecbapidin Hala 64 IsiPadu Bentuk Tiga Dimensi 110 Operasi Asas Aritmetik 34 Jarak dalam Sistem Koordinat 3.1 Rumus Algebra Cartes 122 7.2 Titik Tengah dalam Sistem sie _— 7.3 Sistem Koordinat Cartes 140 4.1 Poligon Sekata 56 4.2. Sudut Pedalaman dan Sudut Peluaran Poligon 6282 Fungsi Graf Fungsi 12.1 Sukatan Kecenderungan Memusat 246 “(Baba Cali dan Pecutan ia eee 9.1 92 [Bab 10 Reservar Gare Line Ta Laju Pecutan 10.1 Bab | antormasl isonet 00 Wl M2 3 a us 11.6 Kecerunan ‘Transformasi Translasi Pantulan Putaran Translasi, Pantulan dan Putaran sebagai Isometri Simetri Putaran 170 179 190 208 212 218 223 230 234 13.1 Kebarangkalian Eksperimen 13.2. Kebarangkalian Teori yang, Melibatkan Kesudahan Sama Boleh Jadi 13.3 Kebarangkalian Peristiwa Pelengkap 13.4 Kebarangkalian Mudah Jawapan Glosari Rujukan Indeks 280 287 290 294 308 311 312Buku teks Matematik Tingkatan 2 ini ditulis berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Buku ini terdiri daripada 13 bab yang disusun dan dirancang secara sistematik berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Matematik Tingkatan 2. Pada permulaan bab, murid akan diperkenalkan kepada aktiviti kreatif untuk merangsang pemikiran murid. Di samping itu juga, objektif pembelajaran dan rangkai kata turut disertakan untuk memberikan gambaran ringkas tentang kandungan bab, Buku ini mengandungi ciri-ciri istimewa berikut: Mengandungi standard pembelajaran yang. akan dipelajari dalam setiap bab. Daftar kata yang terkandung dalam setiap bab. Sejarah ilmuan terdahulu atau asal usul perkataan dalam mata pelajaran Matematik. Bidang pekerjaan yang berkaitan dengan bab ini atau kegunaan ilmu bab ini. Aktiviti induksi yang merangsang perbincangan dan pemahaman dalam kalangan murid, ~ supp Membunta mur memahami konsepasas matematik = ez melalui aktiviti individu atau berkumpulan, cd > Mengimbas Kembali kemahiran dan pengetahuan yang pernah dipelajari. soup Mendedahkan murd kepada pengethuan tambahan eae ‘yang perlu diketahui serta fakta penting dalam bab ini. > Menarik perhatian murid kepada fakta tambahan PERHATIAN®= 1680) yang perlu diketahui, kesilapan yang dilakukan murid dan mengelakkan kecuaian murid.11> > 21> bentuk: 1k 11> 11> 11m 1» > > 11> Mengutarakan soalan untuk merangsang pemikiran kreatif dan kritis. Soalan di akhir subtopik untuk menguji kefahaman ialah data seperti URL dalam bentuk pola yang dapat diterjemahkan menggunakan oes ea alih pintar. OR Code ee ere dengan menggunakan aplikasi imbasan QR Code pada telefon pinta. Mendedahkan murid kepada pengetahuan tambahan yang perlu diketahui. Memberikan pengetahuan am yang dapat ‘memperkaya bahan teks yang berkaitan. Latihan sumatf untuk pengukuban dan pengeyaan di akhir setiap bab, Soalan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) untuk menguji kemahiran murid. Rangkuman seluruh bab secara ringkas yang telah dipelajari. Melihat kembali standard.pembelajaran yang telah dipelajari sama ada tercapai atau tidak. Aktiviti luar bilik darjah untuk meningkatkan ‘kefahaman dan kreativiti murid di akhir bab.V__ punca kuasa dua 2 sudut ¢/ punca kuasa tiga T, —_sebutan ke-n = sama dengan Y __ hasil tambah keseluruhan # tidak sama dengan 2 lebih besar daripada atau sama dengan A segitiga < —_kurang daripada atau sama dengan nm bilangan sebutan (A) _bilangan unsur peristiwa x pi o tambah sudut pedalaman Jarak dua titik— V&> a OF poligon=(n- 2) « 180° #5 y+, Teorem Pythagoras: ee tengab~ ( 2 oo oe Masa i _Jumlah jarake Laju pura Jarak mencancang Kecerunan, m= —————__= nah m= “Jarak mengufuk nD =o Panjanglengkok _@ 4 2a 360° m™>~ pintasan-x ‘Luas permukaan silinder = 2xj? + 2xj¢ Me ha (idle dab ‘Luas permukaan kon= aj?+ xis (signin Lee Kebarangkalian __Bilangan kenudahan bi pessiva A Isi padu prisma= luas keratan rentas * tinggi Satu peristiwa, A ~ jumiah bilangan kesudahan bagi raang sampel, S Isi padu silinder= x/7r Tsi padu kon= fat11 Pola 1.2 Jujukan 13> Poladan Jujukan + Pola nombor : + Nombor ganjil : + Nombor genap . + Nombor Fibonacci + + SegiTiga Pascal + * Jujukan . + Ungkapan algebra + » Sebutan . ‘Number pattern Odd number Even number Fibonacci Number Pascal's Triangle Sequence Algebraic expression Term Bunga matahari ialah bunga yang unik dari segi pola biji benihnya. Biji benihnya tersusun secara spiral dan mengikut arah fertentu. Jumlah biji benih pada spiral itu boleh dibentuk melalui suatu nombor yang dikenali sebagai Nombor Fibonacci. Biji benih ini biasanya terdiri daripada dua jenis spiral. Misalnya, 21 spiral mengikut arah jam dan 34 spiral lawan arah jam. Nombor 21 dan 34 adalah di antara nombor dalam jujukan Fibonacci aeoy ‘ag Nombor Fibonacci bermula daripada persoalan seorang ahli matematik berbangsa Itali, iaitu Leonardo of Pisa atau Fibonacci dalam bukunya ‘Liber Abaci’ tentang populasi arnab. Persoalan yang dikemukakan adalah jika seekor arnab betina dan arab jantan ditempatkan di dalam sebuah ruang, berapakah pasangan arnab dapat dihasilkan dalam setahun? Jika setiap pasangan arab akan menghasilkan satu pasangan yang baharu pada setiap bulan, maka penghasilan populasi arnab ini menghasifkan jujukan seperti yang berikut 0, 1, 1,2, 3,5, 8... . Nombor ini dikenali sebagai Nombor Fibonacci. Nombor Fibonacci ini disusun dengan menambah nombor sebelumnya. Contohnya, pasangan arab tadi ialah 1 + 1, maka populasi arab telah bertambah menjadi 2. Seterusnya, hasil tambah dua nombor sebelumnya | dan 2, maka populasi amab telah bertambah menjadi 3, begitu juga yang seterusnya, ‘Untuk maklumat lanjut: P" _ MASLAHAT BAB INI. Konsep pola dan jujukan boleh diaplikasi dalam seni bina, rekaan fesyen, sains, ilmu falak, kimia, fizik dan teknologi.Bab 1 Pola dan Jujukan Shacrivin xrearie™ ‘Tujuan: Mengenal corak Bahan: Kentang, bawang, batang sawi, kertas lukisan dan cat air ‘Langkah: 1. Sediakan sehelai kertas lukisan, 2. Dengan pengawasan guru, murid dikehendaki memotong kentang, bawang dan batang. sawi seperti gambar yang di bawah, 3. Gunakan bahan-bahan tersebut untuk mengeeap pada kertas Tukisan, 4, Selepas iu, keringkan cetakan. CE 5. Nyatakan corak yang diperoleh. Daripada aktiviti di atas, murid dapat mengenal pelbagai jenis corak dari alam semula jadi. Corak ini disusun sehingga menghasilkan suatu susunan yang lebih menarik. 1.1 Pola 1.1.1 Mengenal pola nombor BZ ee AES sndlvicg, ties “ igenal dan Cru L nn Se reser bole pelbagai set nombor dan ‘objek dalam kehidupan ‘sebenar, dan seterusnya ‘membuat rumusan tentang pola. Daripada aktiviti di atas, dapat diketahui bahawa corak yang dilihat berbentuk poligon dan berulang.onan ‘Tujuan: Mengenal pola Bahan: Pensel warna, pembaris, pensel dan kertas grid Langkah: 1. Murid membentuk kumpulan. 2. Buka fail MS003 untuk memperoleh kertas grid yang telah dis 3. Setiap kumpulan dikehendaki melukis corak seperti yang di bawah dan warnakannya. 4, Kemudian, lukiskan pula corak yang keempat, kelima dan keenam, Seterusnya, warnakannya. a a 5. Lengkapkan jadual di bawah, Nombor corak L Bilangan segi empat 6. Bentangkan hasil dapatan anda. Perbincangan: (i) Nyatakan susunan corak yang dapat diperhatikan. (i) Hitung bilangan segi empat sama untuk corak yang ketujuh dan kelapan. Daripada aktiviti di atas, bilangan segi empat sama yang dibentuk ialah 1, 4, 7, .. iaitu menambah 3 kepada nombor sebelumnya. Penambahan 3 ini dikenali sebagai pola. Pola ialah aturan atau corak tertentu dalam senarai nombor atau objek. Lukis corak seterusnya bagi gambar rajah di bawah dan nyatakan polanya (a) ° (b) oe ” & a Mm Penyelesaian: 8 : "AA ® a Pola: Menambah dua titik kepada Pola: Menambah satu segi tiga kepada corak sebelumnya. corak sebelumnya. PCaBab 1 Pola dan Jujukan ENED (a) -10,-4, 2,8... © 2,6, 18, 54, ... Sea 1,22, co} 2 5 Penyelesaian: (@) -10, -4, 2, 8... NA +6 +6 +6 Pola: Menambah 6 kepada nombor sebelumnya. ©) 2, 6 18, 54... na 3 3 8 Pola: Mendarab nombor sebelumnya dengan 3, toad ; Pola: Menambah = kepada nombor sebelumnya. Nombor genap dan nombor ganjil Diberi urutan nombor 7, 12, 17, 22, 27, ... 67. Kenal pasti dan nyatakan pola bagi urutan nombor @_ganjil Penyelesaian: Nyatakan pola bagi set nombor berikut. (b) 17,7,-3,-13, .. @) 81, 27,9, 3,.. © (b) 17, 0 Pola: Menolak 10 daripada nombor sebelumnya. @ 81, 27, 9, 3, Pola: Membahagi nombor sebelumnya dengan 3. -03 -03 -03 Pola: Menolak 0.3 daripada nombor sebelumnya. ac (ii) genap 7,12, 17, 22, 27, 32, 37, 42, 41, 52, 57, 62, 67 () Nombor ganjil: 7, 17, 27, 37,47, 57 dan 67 Rin +10 +10 Nombor ganjil diperoleh dengan menambah 10 kepada nombor sebelumnya. (i) Nombor genap: 12, 22, 32, 42, 52 dan 62 Vans +10 +10. Nombor genap diperoleh dengan ‘menambah 10 kepada nombor sebelumnya.Bab 1 Pola dan Jujukan Segi Tiga Pascal Gambar rajah di bawah menunjukkan sebuah Segi Tiga Pascal. Berpandukan segi tiga tersebut, baris seterusnya diperoleh dengan menambah nombor-nombor pada baris sebelumnya. Ey Segi Tiga Pascal di atas bermula dengan nombor 1. Manakala baris kedua ialah 1, 1. Semua baris Segi Tiga Pascal akan bermula dan diakhiri dengan nombor 1. Nombor lain diperoleh dengan ‘menjumlahkan dua nombor pada baris sebelumnya, Nombor 2 dalam bars ketiga diperoleh dengan menjumlahkan nombor 1 ddan nombor 1 pada barissebelumnya, Seterusnya nombor 3 pada baris eempat diperoich dengan menjumlahkan nombor 1 dan nombor 2 | Segi Tiga Yang Hui pada baris sebelumnya. Nombor 6 di baris kelima diperoleh dengan menjumlahkan nombor 3 dan nombor 3 pada baris sebelumnya. antes Peon nama Segi Tiga Yang Hui Cuba anda lengkapkan baris yang seterusnya. Daripada segi tiga di atas pelbagai urutan nombor dengan pola S@niSenartan cougen tertentu boleh didapati, antaranya: yang dilukiskan dengan fee] Kecunee 1 sistem angka tongkat. Lengkapkan Segi Tiga Pascal di bawah. Penyelesaian:Bab 1 Pola dan Jujukan Nombor Fibonacei Nombor Fibonacci merupakan suatu corak nombor yang berurutan, Ceri eae 5k 8s ee ve OM 11 142 243 345 BABI Urutan ini bermula dengan 0, 1, 1 dan sebutan seterusnya diperoleh dengan menambah dua sebutan sebelumnya. Misalnya, bat tensa bosses Lengkapkan urutan nombor di bawah, (a) 0,1,1, (b) 1,3, ait, Penyelesaian: (@) 0, 1,1, (b) 1, 3, . oll, GEN 1: 1. Lakar corak seterusnya bagi gambar di bawah. @ A Bee pane ,Bab 1 Pola dan Jujukan 2. Nyatakan pola bagi urutan berikut. (a) 5, 12, 19, 26, @® -1,-4,-7,-10,.... tj © -4,0,4,8, (d) 144,72, 36, 18, ... ba =) oe 11.2, -33.6, 100.8, -302.4, ... es 4 © 3. Bagi urutan nombor 28, 37, 46, 55, ..., 145, kenal pasti dan nyatakan pola nombor bagi nombor @_— ganjil (ii) genap 4. Lengkapkan urutan Nombor Fibonacci berikut. re re A i 5. Lengkapkan rajah di bawah. 1.2 Jujukan 1.2.1 Jujukan Guru nn ae eee a i ReoBab 1 Pola dan Jujukan Daripada aktiviti sebelumnya, susunan corak seterusnya boleh ditentukan dengan mengikut corak sebelumnya. Suatu susunan nombor atau objek yang mengikut pola ini disebut sebagai jujukan. Eyal 1.2.2 Pola suatu jujukan Sree dtd ee ea ‘Mengenal pasti dan Ee memerihalkan pola suatu Tentukan sama ada urutan nombor berikut suatu jujukan atau bukan, _—_‘Huiukan, dan seterusnya melengkapkan dan (@) -10,-6,-2, 2,6... © 4,5,-7, 10-14, ... metanjitkan julukan ; tersebut. Penyelesaian: (a) -10, -6, -2, 2, 6,.. (b) 4, 5, -7, 10, -14,. TAHUKAH ANDA Ed) PAM NAKA j +4 +8 44 +4 41-12 +17 -24 | Pola: Menambah 4 Pola: Tiada | Maka, urutan nombor ini Maka, urutan nombor ini | | ialah jujukan. bukan jujukan, | , A | Anil astronomi > Jujukan nombor | menggunakan pola untuk | meramal laluan komet. NED Lengkapkan jujukan nombor berikut. Fa | @ 713, © 0.027, 0.00811... @ Penyelesaian: f f ] oy ae. fr) we, 792164, 50, | Sd es AALS CAR AAT % % 6 2 3% 72 Me © L+J, 03,21, 0.027, 0.0081, 2:94}, @ =e hd ol ee = A *0.3 0.3 0.3 03 «0.3 Se ple celaaads ae ese csEee Lengkapkan jujukan berikut berdasarkan pola yang diberikan. (a) Menolak 4 daripada nombor sebelumnya. 96, (6) Mendarab nombor sebelumnya dengan 3. (©) Mengurangkan 8 daripada nombor sebelumnya. 21.3, ‘ 5 . bon (@) Membahagi nombor sebelumnya dengan 5. Penyelesaian: (a) 92, 88, 84, 80, 76, .. (b) 21, 63, 189, 567, 1 701... (©) 13.3,5.3,-2.7,-10.7, 18.7, .. (d) 80, 16, 3.2, 0.64, 0.128. 12 Bab 1 Pola dan Jujukan rAHUKAH ANDA Ea) Nombor segi tiga ialah ‘nombor yang dibentuk dengan pola titk segi tiga. 1,3,6, 10, 15,21, 28, 36. 1 15 A a A Be 1. Tentukan sama ada urutan nombor berikut ialah suatu jujukan atau bukan. (a) 3, 18, 33, 48, ... (©) 1.0,-1.7,-2.4,3.1,.. Lola © —1IS2 = a 3g 2. _Lengkapkan jujukan nombor di bawah. (b) 100, 116, 132, 148, ... (d)_ -15, 30, 60, -120, ... (f) -0.32,-0.16, -0.8, -0.4, @) 34,28, ES 16, a, 8b) ES, 32, 16,8 © 007, 1.12,E8,1792,.. @ : (©) 02,24, 288, 2 Es o 80, -16, Dd : 2,2, is... hy 8.1, 1, -4.1,-2.1, Lo @) 7B hyBab 1 Pola dan Jujukan 3. Lengkapkan jujukan nombor berikut berdasarkan pola yang dinyatakan. (a) Menambah 7 kepada nombor sebelumnya. cy} 96, 1.3 Pola dan Jujukan Br ea ad 1.3.1 Pola suatu jujukan menggunakan nombor, perkataan dan ungkapan algebra EE Nyatakan pola bagi jujukan nombor 1, 9, 17, 25, 33, ... menggunakan nombor, perkataan dan ungkapan algebra Penyelesaian: (i) Nombor Teo nase nor +8 +8 +8 +8 Maka, pola ialah +8. (i) Perkataan 1,9, 17, 25,0839. Nn none +8 +8 48 +8 Maka, pola bagi jujukan di atas adalah menambah 8 kepada nombor sebelumnya, (ii) Ungkapan Algebra 291725, 3s nn ny +8 +8 +8 +8 Mia 1=1+8(0) 9=1+8()) 17=1+8(2) 25=1+8(3) 33=1+8(4) Maka, pola bagi jujukan nombor tersebut boleh ditulis sebagai 1 + 8n dengan keadaan n=0,1,2,3,4,.0+Bab 1 Pola dan Jujukan 1.3.2 Sebutan bagi suatu jujukan Bry. ie CES EG Sebutan sesuatu jujukan dikenali sebagai sebutan ke-n dan ditulis sebagai 7, iaitu Tialah sebutan manakala n ialah kedudukan sebutan. Mis, 16, TAHUKAH ANDA Ey Daripada jujukan di atas, T= Permaisuri lebah bertelur di dalam sarangnya. Sarang lebah mempunyai cee pola yang tersendi, iaity Pe berbentuk heksagon. ‘Nyatakan sebutan kelima bagi jujukan nombor berikut. 2, 10,18, Penyelesaian: Langkah 1; Tentukan pola jujukan nombor tersebut. 250,018, LA +8 48 Pola nombor: Menambah 8 kepada nombor sebelumnya. Langkah 2: Senaraikan semua sebutan hingga sebutan kelima seperti di bawah. T=2 T= 26 = 10 Ty=34 T,=18 Maka, sebutan kelima ialah 34. ED Diberi jujukan nombor 65, 60, 55, 50, ... . Tentukan nombor 40 ialah sebutan yang keberapa dalam jujukan itu. Penyelesaian: Langkah 1 Langkah 2: 65, 60, 55, 50, ... T,=65 T,=50 7 nas 55 T.=40 Pola: Menolak 5 daripada 5 nombor sebelumnya. Maka, 40 ialah sebutan ke-6.Bab 1 Pola dan Jujukan 1.3.3 Penyelesaian masalah BNC eel 3 aS oi Menyelesaikan masalah oe Spesifikasi * Saiz bekas: Sederhana + Makanan kering dan pelet boleh digunakan + Pemasa disediakan untuk mengatur jadual pemberian, makanan + Menggunakan sistem terbaharu untuk mengelakkan makanan daripada menjadi lembap atau tersumbat di dalam bekas penyimpanan + Boleh dikendalikan secara automatik atau manual ‘Mesin Pemberi Makanan Ikan Automatik + Paparan skrin digital Gambar di atas ialah mesin pemberi makanan ikan secara automatik dan spesifikasinya. Eng Wei menetapkan pemberian makanan ikannya 4 kali schari. Pemberian makanan yang pertama pada pukul 7:35 pagi. Pada pukul berapakah ikan itu diberi makanan untuk kali yang ketiga? GE 1 1. Tentukan pola jujukan nombor menggunakan perkataan, (a) 4, 12,36, 108, 324, .. (b) 256, 128, 64, 32, 16, .. 2. Tentukan pola jujukan nombor di bawah menggunakan ungkapan algebra. (a) 2,4,8, 16, ... (b) 5,8, 11, 14, .. © 3,6,9, 12,... @) 3,1,-1,- 3. Hitung sebutan ketujuh dan kesebelas bagi jujukan nombor di bawah. (G35; 13, () 454.7, es (©) -3.7,-4.3,-4.Bab 1 Pola dan Jujukan 4, Jadual di bawah menunjukkan jadual perjalanan lima buah bas dari Kuala Lumpur ke Pulau Pinang. Masa bertolak i Berdasarkan jadual di atas, jawab soalan yang berikut. (a) Hitung selang masa bertolak antara dua buah bas. (b) Pada pukul berapakah bas £ akan bertolak? (©) Pada pukul berapakah bas E akan sampai di Pulau Pinang jika perjalanan mengambil masa selama 5 jam? INI Ware acer] 1, Padankan istilah berikut dengan pernyataan yang betul. 2, Nyatakan pola bagi jujukan nombor yang diberikan. (CO) ERE (b) 54, 50, 46, 42, (©) =13,-39, -119, 351, = @)_ 1296, 216, 36, 6, .. 3. Lengkapkan jadual di bawah. (a) 2,4, 6,8, ... (b) 100, 50, 25, 12.5, ...Bab 1 Pola dan Jujukan 4. Lengkapkan urutan nombor berikut. @ 13,5, », “1 ‘5. Empat sebutan pertama bagi suatu jujukan ialah 9, x,-5,—12,... (a) Hitung nilai x. (b)Nyatakan pola jujukan itu menggunakan (i) nombor Gi) perkataan ii) ungkapan algebra 6. Lengkapkan Nombor Fibonacci di bawah. 1.1... 7. Gambar rajah di bawah menunjukkan lima aras pertama untuk Segi Tiga Pascal. Lengkapkan Segi Tiga Pascal tersebut. Nyatakan bagaimana Segi Tiga Pascal itu dibentuk. 8, Empat sebutan pertama bagi suatu jujukan ialah 11, x, -5 (a) Hitung nilai x. ()Nyatakan sebutan ke-10, Tio. eesBab 1 Pola dan Jujukan 9, Nina menyusun butang baju seperti di bawah. 2 ee cocoa e000 ©0 0000 000000 ©O0 0000 000000 (a) Nyatakan pola bagi bilangan butang baju. (b) Nyatakan urutan bilangan butang baju. (©) Lukiskan susunan butang baju untuk sebutan keempat. (4) Hitung nila T,, 10. Encik Hamid ingin melakukan penanaman semula pokok kelapa sawit. Jarak bagi setiap pokok kclapa sawit ialah 9 m dan jarak tanaman tersebut berbentuk segi tiga sama sisi. Encik Hamid telah ‘melaikar satu peta tanamannya seperti rajah di bawah. Jika Encik Hamid menanam 18 batang pokok kelapa sawit, berapakah luas tanah beliau? 11, Raiyan telah pergi ke klinik untuk berjumpa dengan doktor kerana demam selesema yang berlanjutan melebihi tiga hari. Doktor telah memberikan tiga jenis ubat, iaitu ubat demam, antibiotik dan ubat selesema. Bantu Raiyan untuk membuat jadual pemakanan ubat jika dia bermula makan ubat pada pukul 8:30 pagi. Ubat demam = 2 biji 3 kali sehari Antibiotik = I biji 2 kali sehari Ubat selesema = I biji | kali sehari yeBab 1 Pola dan Jujukan eee Jujukan ila suatu susunan 5 nombor atau objek yang ‘mengikut pola tertentu.Bab 1 Pola dan Jujukan 1. Mengenal dan memerihalkan pola pelbagai set nombor dan objek dalam oy © r ) kehidupan sebenar. 3, Mengenal pasti dan memerihalkan pola suatu jujukan, oe © c 5. Membuat generalisasi tentang pola suatu jujukan menggunakan nombor, perkataan dan ungkapan algebra. z () tC) tC) 7. Menyelesaikan masalah yang melibatkan jujukan, ) e@ r AED Bahan: Cawan kertas, botol mineral, gam, pembaris dan gunting ‘Tajuk: Blok futuristik Setiap Kumpulan dikehendaki menyediakan satu blok bangunan yang bercirikan masa hadapan (futuristik) menggunakan cawan kertas dan botol mineral. Warnakan hasil binaan dan namakan blok tersebut. Bentangkan hasil binaan setiap kumpulan, viaenru SLOLCICAS ASAD ASSOC A AOE 7BAB Pemfaktoran dan Pecahan Algebra Unmumnya algebra merupakan cabang rmatematik yang digunakan bagi menerangkan perhubungan antara beberapa kuantiti unit, contohnya jarak dengan laju, berat dengan tinggi dan lain-lain, Melalui perhubungan 2.1 Kembangan ini, murid boleh mempelajari kemahiran menyelesaikan masalah dalam pelbagai 2.2 Pemfaktoran 2.3. Ungkapan Algebra dan Hukum Operasi fy Asas Aritmetik + Kembangan + Expansion | * Ungkapan algebra Algebraic expression ¢ + Faktor + Factor + Faktor Sepunya Terbesar + Highest Common (FSTB) Factor (HCF) + Pecahan algebra + Algebraic fraction + Kuasa dua sempurna * Pendaraban silang Cross multiplication + Pengangka + Numerator * Penyebut + Denominator * Sebutan terendah * Gandaan Sepunya Lowest Common Terkecil (GSTK) Multiple (LCM) Perfect square Lowest term 18‘Menurut buku berjudul ‘al-Jabr w'al-Mugabala’ yang ditulis oleh seorang ahli matematik berbangsa Arab, Muhammad Ibn Musa al- Khwarizmi, perkataan algebra berasal daripada ‘al-Jabr’. Beliau juga digelar sebagai “Bapa Algebra’ atas sumbangan betiau dalam bidang algebra. ‘Untuk maklumat lanjut: > Algebra banyak digunakan dalam perbandingan ~ harga, proses jual beli, ukuran, perubahan nilai dan sebagainya. > Algebra juga digunakan dalam bidang seperti bidang kimi, fizik, forensik dan lain-lain,cu ‘Tujuan: Mengira luas menggunakan kaedah jubin algebra Bahan: Kertas berwarna hijau dan biru Langkah: 1. Potong kertas berwarna biru menjadi segi empat sama berukuran 6 cm panjang dan 6 cm lebar. 2. Potong Kertas berwarna hijau mengikut ukuran saiz 6 em panjang dan 2 cm lebar. 3. Hitung luas kertas biru dan kertas hijau dengan kaedah 1 dan kaedah 2. Kaedah 1: Luas kertas biru + luas kertas hijau bem 2cm ee 6em + Sem Kaedah 2: Panjang x (lebar biru + lebar hijau) TAHUKAH ANDA, (Gcm+2cm) a ee Jubin algebra adalah ‘manipulatif materatik yang membolehkan murid untuk lebih memahami 6am cara pemikiran algebra dan konsep algebra. | 4, Adakah terdapat persamaan jawapan pada kedua-dua kaedah? Bincangkan. 5. Berdasarkan rajah di bawah, hitung luas segi empat ABCD. ee ATR Z is Imbas QR Code atau Jayari htto:irimbunanimy. mmyimat_tgéms020 untuk -‘menonton video jenis-jenis: Jubin algebra. xemLOC is 2.1 Kembangan ATW 2.1.1 Kembangan ungkapan algebra ‘Menerangkan maksud kembangan dua Kembangan ungkapan algebra bermaksud hasil pendaraban satu atau ungkapan algebra, dua ungkapan dalam kurungan. Ungkapan algebra ialah ungkapan yang menggabungkan nombor, 2.1.2 Kembangan dua ungkapan algebra pemboleh ubah atau simbol matematik lain dengan ‘operasi. Misalnya, 2a +5. setivie, = ‘Tujuan: Menentukan luas segi empat ABEF TT Bahan: Lembaran kerja Melaksanakan kembangan ‘Langkah: ‘dua ungkapan algebra. 1. Hitung luas ABEF dengan menggunakan dua kaedah di bawah. Srem a6. [Panjang EF boleh diperoleh dengan menulis ungkapan berikut ee EF= (5s~3)em F a em ‘ Kaedah 1 : Kaedah 2: Luas ABEF Luas ABEF = Luas ACDF - Luas BCDE = panjang x lebar fan] EF XAF HS a 1. 8 G3 cm? Perbincangan: ‘Adakah jawapan bagi kaedah 2 sama seperti kaedah 1? Terangkan. Apabila melakukan kembangan ungkapan algebra, setiap sebutan dalam tanda kurungan mes Wiercuy ti didarabkan dengan sebutan di luar kurungan. . TCL ED Kembangkan setiap ungkapan berikut. CEs a ee: (a) 6(3+4w) (b) 3r(r-2s) nO es Ox@ | = (©) ~6(a+3) @ -2ey-3+6) (Oxo | + 21 220: |Penyelesaian: (a) 63 +4W) (b) 3r(r—2s) ey = (6x3) + (6x4) = Grx 7) + [37x -28)] Cy = 18 +24 =3r - ors Ei 2, (©) -Sb(a+3) (d) - 3 Oy—32 + 6) (5b x a) + (5b x3) 2y 2 2 =-Sab - 156 =(-3 55) +2 x x0] + (3x68) = —6y? + 2yz— aay eat ‘Tujuan: Melaksanakan kembangan dua ungkapan algebra Bahan: Lembaran kerja Langkah: 22 1. Aktiviti berikut dijalankan secara berpasangan, 2. Murid pertama menghitung Iuas segi empat sama RSTU dengan menggunakan kaedah 1. 3. Murid kedua menghitung luas segi empat sama RSTU dengan menggunakan kaedah 2. a b ieee : Ss : Zr A BBab 2 Pemiaktoran dan Pecahan Algebra Apabila melakukan kembangan dua ungkapan algebra dalam dua tanda kurungan, setiap sebutan dalam tanda kurungan pertama mesti didarabkan dengan setiap sebutan dalam tanda kurungan kedua. Misalnya, (a+2yXa+1) =ala + 1)+2a+1) =a?+| 2 ae ‘Sebutan serupa ares boleh diselesaikan ‘Kembangkan setiap ungkapan berikut. @ O+D0-3) (b) (©) Gr+4s)\(r—2s) @ (4432+) Gp +2)? Penyelesaian: ©) @ Sus nb =y(-3)+ 19-3) =844r46r43r? =y?-3yt+y-3 =8+ 10r+3r? =y?-2y-3 =3r + 10r+8 Kaedah alternatif () Pendaraban silang use as wf >< olf [fo Resi se ‘Maka, a? + 3a +2 Gi) Bentuk lazim_ as ot er? (ote a@+3a+2 2 paBab 2 Pemtaktoran dan Pecahan Algebra © Gr+4syr-2s) = 3r(r—2s) + 4s(r—2s) = rx r) + [3rx €2s)] + Asx) + [4s x -25)] re oats + dsr — 85? Sebutan serupa ae g 72s — Sebutan serupa @) Gp+2)? sr=rs = 9p? + 6p + 0p +4 — Sebutan serupa boleh diselesaikan Sebutan algebra cisusun deripada kuasatertingg! kepada kuasa terendah. =9p? + 12p+4 2.1.3 Gabungan operasi termasuk kembangan Penyelesaian gabungan operasi bagi ungkapan algebra ‘mahupun sebutan algebra mestilah mematuhi hukum 'BODMAS’. Giiterueunun yy ‘Mempermudah ungkapan algebra yang melibatkan gabungan Seto fpBab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algabra Cae CUYD Permudah. (a) Gw—-2)4w— 1) - 10w (b) (r-31)? +47 © (&+y)e-y) + xx 2y) Penyelesaian: (@) Gw-2)(4w— 1) - 10w = 3w (4w— 1) -2 (4w~ 1) — 10w SBweew + 22100 12w? — 3w— 8w— 10w +2 2-2 +2 () (7-31)? +40 = (r—3(r— 3) + 4r = 7? SaaS + 90° GRRE =r +90 —3nt—3rt+ 4rt =P49" 2 (©) Get yMa—y) + x(x 2y) = x? -ay tay —y? +.4— ay = MB -y’-y+y-2y = 2x? —y? — Day 2.1.4 Penyelesaian masalah BTC ieee Eee CONTOH ‘Menyelesaikan masalah ED yao ‘melibatkan | ungkapan algebra Puan Maria mempunyai sebidang permaidani yang panjangnya —_ (Br ~ 2) meter dan lebarnya ialah (r + 1) meter. Hitung luas permaidani Puan Maria. on Penyelesaian: Luas = panjang x lebar =Gr-2r+ 1) 7? + 3r—2r-2 2 +2 (r+ Dm ‘Maka, luas permaidani ialah (3r? + r — 2) meter persegi. ENED Ramesh menerima wang saku sebanyak RMSO untuk (y ~ 8) hari. Setiap hari dia membelanjakan sebanyak RM(x ~ 3) untuk secawan kopi dan RM(x +4) untuk mi rebus. Hitung baki wang Ramesh.Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra Penyelesaian: Fon conn ER 1. Berdasarkan jubin algebra berikut, tulis luas kawasan berlorek dalam bentuk pendaraban dua ungkapan algebra, (a) 4x (b) | | 4 2. Kembangkan ungkapan algebra berikut. (a) 3(¢+2) (b) 4(8x-3) (©) %a+5) (@) plop -8) @ -Fes-9 ©) 20r- 2a) (g) 3(5be- 6) (h) 72ef+3e) @ 8¢(2+ gh) 3. _Kembangkan ungkapan algebra berikut. (a) (a+ Dla+2) (b) (@-5)@r+4) (©) @+m(S-m) @) Gp-2)4p - 1) (@) Gr-2\(4r-1) @® @r+s)(4r-3s) 1 1 (g) Qd-b)\Gd- > b) (h) (- 3s)? @_Ge-3)? 4, Permudah ungkapan berikut. (a) (Sb +3) +4@Gb-a) (b) 34m — Smn) — 2(8m + mn) (c) (hj - 2hGh - 3) + y= y) + 2x4 2y)Bab 2 Pemfaktoran dan Pocahan Algebra ‘5. Hitung luas rajah berikut dengan menggunakan ungkapan algebra. (a) (b) 2-3 Se (c) (d) w+ 4w-2 6. Hadila berumur 2 tahun lebih muda daripada Kai Yee. Umur bapa Kai Yee ialah kuasa dua umur Hadila. Jika Kai Yee berumur p tahun, hitung jumlah umur mereka bertiga. Ungkapkan jawapan anda dalam bentuk ungkapan algebra. 7. Sebuah permukaan meja berbentuk segi empat tepat mempunyai panjang (Sx ~ 2) meter dan lebar (x + 2) meter. Encik Phillip ingin meletakkan cermin kaca di atas meja tersebut. Lebar = ‘meja yang tidak ditutupi dengan cermin ialah (x ~ 3) meter. Ungkapkan luas permukaan meja yang tidak ditutupi dengan cermin kaca tersebut. 8. Hitungkan panjang LM dalam sebutan y. ~ 4y-1 2.2 Pemfaktoran aren baa 2.2.1 Konsep faktor dan pemfaktoran ‘Pemfaktoran ialah proses mengenal pasti faktor sebutan dan ungkapan algebra dan apabila didarabkan akan menghasilkan ungkapan asal. feeiordan poptektors, Pemfaktoran merupakan proses songsangan kepada kembangan. den setorusnya Misalnya, faktor bagi 3p aaa algebra tersebut. Maka, faktor bagi 3p ialah 1, 3, p dan 3p.Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra D Faktor, Faktor Sepunya dan Faktor Sepunya Terbesar (FSTB) bagi hasil darab ungkapan algebra Faktor sepunya ialah faktor bagi sebutan algebra yang membahagi dengan tepat dua atau lebih sebutan lain. Faktor Sepunya Terbesar (PSTB) ialah faktor yang terbesar antara semua faktor sepunya. Perhatikan ungkapan, 4x +2=22x +1) 2 ialah faktor sepunya bagi 4x dan 2. Senaraikan semua faktor sepunya bagi setiap sebutan berikut. (a) 6h, Agh (b) 9e%d, 3de, def Penyelesaian: (a) 6h =x 6h (b) 9c7d, 3d?e dan 6def Dx3h 97d =x Bi x3xcxex ld axial 3d2e = Ix Bix ld xdxe Wxo 6def =Wx2x Bx @xexf 4gh = |W x 4gh ashi Faktor sepunya bagi 9c, 3d?e dan 6def cer ialah 1, 3, ddan 3d. 3d ialah faktor sepunya uh kerana boleh membahagi semua sebutan di 2¢ xl atas dengan tepat. gx4h Wx4g Maka, faktor sepunya bagi 6h dan 4gh ialah 1, 2, h dan 2h. 2.2.2 Pemfaktoran ungkapan algebra aE Menggunakan FSTB Ungkapan algebra boleh difaktorkan dengan mencari Faktor Sepunya Terbesar (FSTB). Misalnya, : GST a | alah PSTB Maka, ungkapan algebra bagi 8x + 12x? boleh ditulis sebagai hasil darab dua faktor seperti, PERHATIAN: Ax(2 + 3x) Ini dinamakan pemfaktoran.Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra CONTOH \ 7 1, Tentukan Faktor Sepunya Terbesar (FSTB) bagi setiap sebutan (@) 6h, 4gh (b) 9e*d, 3d?e , 6def 2, Faktorkan setiap ungkapan berikut. (@) 3415 (b) Im+ 21m? Penyelesaian: 1. @) 2 6h, 4gh 9e%d ,3d?e , 6def fh [3h.2gh — FsTB: 3e%d, d°e, def Bae. 3c? , de ,2ef Penyelesaian: 2. @) gisx+15 2 Tm + 21m? ORES. ae aeons bo T +3m ay) i ‘Menggunakan beza antara dua sebutan kuasa dua sempurna x? —y? ialah sebutan beza kuasa dua. x? — y? boleh difaktorkan dengan beza kuasa dua sempurna. Kaedah ini hanya boleh digunakan jika kedua-dua sebutan algebra tersebut ialah kuasa dua sempurna. Perhatikan, Pode? = (xt 2)(x— 2) Faktorkan setiap ungkapan berikut. (a) b?-1 (b) 9m?—-100 (c) 3y?- 147 (d) Sk? -80 Penyelesaian: (a) BP-1 (b) 9m?-100 =b-2P = (3m)?- 10? =(b+1)(b-1) = (3m + 10)(3m — 10)Bab 2 Pemfaktoran dan Pecanan Algebra FSTB 3 dan 147, jalah 3 eit) (k? — 42) =3+ NO-7) Suatu ungkapan algebra seperti x° + 2xy + y? boleh difaktorkan sebagai (x + y)(x +). Menggunakan pendaraban silang Bagi ungkapan algebra berbentuk ax? + bx +c dengan a#0 dan a, >, c ialah suatu integer boleh difaktorkan dengan kaedah pendaraban silang. Pethatikan contoh di bawah berserta penerangannya untuk pemfaktoran ungkapan algebra x + 6x+ 8. Langkah 1: Bandingkan pekali Le + 6 +8 het kl @6:-@ =6danc=8 Maka, a= 1, Langkah 2: Faktor bagi 8 ialah 1, 2, 4 dan 8. 2 dan 4 dipilih kerana menepati @, iaitu 2x4 = 8. Langkah 3: 2 dan 4 dipilih kerana menepati @, iaitu2 +4 = 6. ‘Langkah 4: Lakukan darab silang seperti di bawah. x +2 me Cee eo \@ +4 4x oe Langkah 5: Faktor x? + 6x + 8 ialah (x + 2)(x + 4). (@) 5k? -80 < — FSTB 5 dan 80 jalan 5 =5(k+4k—4) 2 Identiti Pemfaktoran @) @&+yyP &+Va+y) 2 4 Oey y? ) @-y)? =(x-ye-y) ext +y? ©) x-y* =(+y)@-y) OR CODE ae tembah | Hasil Dareb @ 1x 8 =1x(-8) =8 2x (-4)=8 xt4 x+2/ 3648 | Ofte | (QQ 4r+8 0 Eee SeerBab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra ED Faktorkan setiap ungkapan berikut, (a) x°-6x+9 (b) m?-2m-8 Penyelesaian: (@ #°-6r+/ 9) pendaraban (>) m?-2m~ [8] , faktor 9: = TP ep Pendaraban (1) *(-9) faktor 8: (-3)*(-3) re Be] Maka, x°— 6x +9 = (x—3)(x—3). Maka, m?—2m—8 = (m + 2)(m=4). END Faktorkan ungkapan berikut. —_pengaraban faktor 6: e+ Int 6 4 1x6 Penyelesaian: ee Cuban pertama: (Cubaan kedua: ‘Semak jawapan dengan Maka, 2m? + 7m + 6 = (2m + 3)(m + 2).<— \cgedah kembangan ec Poaeeemerooc Faktorkan ungkapan berikut. cy? 9y+5 boleh juga (@) -2y'-9y+5 © -3e-a-5 | eo) Penyelesaian: @) 3x s of et tw 1 =e ee Maka, -2y?—9y +5 = @y- -y-5). Maka, -3x°- 8-5 = Gx + 5)(Gx- 1).Bab 2 Perfaktoran dan Pecahan Algebra Menggunakan faktor sepunya dalam empat sebutan algebra ab + ac + bd + cd = (ab + ac) + (bd + cd) wb + +6) Ma Ka Aan (b+ cla+d) =e Grtxt3 = 2x(x+3)+ +3) Tees = 2x+ Dir+3) Faktorkan setiap ungkapan berikut. ees (0) 2px + 6ay—4py~34e Penyelesaian: kan 8 (a) pqtqrtpstrs (b) 2px —4py —3qx + 6gy = (pq + qr) + (ps + rs) iid y (2px — 4py) — (34x — 6qy) =qptntspt~ 2plx - 2y) — 3q@a-2y), =(q+p+r) aktor s = (x-2y)(2p -3q) 2.2.3 Penyelesaian masalah paver [Luas sebuah padang bola sepak berbentuk segi empat tepat ialah (4x° + 16x) meter persegi. Padang itu telah ditenggelami air seperti dalam rajah di bawah. Jika lebar padang itu ialah 4x meter dan dua kawasan yang ditenggelami air ialah segi tiga bersudut tegak yang sama saiz, berapakah luas kawasan yang tidak ditenggelami air? kawasan yang ditenggelami air Penyelesaian:Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra CEs 22 1, Senaraikan faktor sepunya dan FSTB bagi setiap sebutan berikut. (a) 8y, 12y (b) 2b, 3b (©) 3w, Sw? @) 10m?, 15mk (©) She, 2c*, 3ed @®) 4a7b, 8b7c, 6bed 2, Faktorkan ungkapan algebra berikut. (a) Se+10 (b) 2ab- 8a? (©) 3abe + 6a° @) 4x 120 ©) of+P+fe () 2e-4ry + 6x 3. Faktorkan ungkapan algebra berikut. (@) P-81 (b) @-B ©) 2° =1 @) 16y? -49 © (m+3¥ -16 () 4@-1P -9 4, Faktorkan ungkapan algebra berikut. (a) 2 +9x414 (b) 2 +7x -18 (©) # -Sx -24 (d) nm? + 11m -26 © y?-2y -15 () B -8k+16 (g) 2m*—11m-6 (hy 9f - 12f+4 () 2mP+4m—16 @ %W-Sx-7 (kK) 12y° + 8y-15 @) 5p?+ 6p-8 (m) Sm? — 6m + 8 (n) -3p’ +4p-4 (0) -6x?-x+15 5. Faktorkan ungkapan algebra berikut. (@) pq -qr-pwtrw (b) Say t br + 6y (©) 3ab —9ad + be - 3cd (@) ah + aj— bh bj (©) jm-jn+ym-yn (f) Oxy —3xz + L2py— 4pz G+2)m “@y= 1) m Lantai di sebuah bilik berbentuk segi empat tepat dan sebidang permaidani berukuran 3 meter ppanjang dan 2 meter lebar dibentangkan di dalam sebuah bilik. (a) Hitung tuas lantai yang tidak ditutupi permaidani. (b) Felisa ingin menutupi keseluruhan lantai bilik dengan permaidani yang sama saiz. ‘Nyatakan berapa bidang permaidani yang perlu dibeli sekiranya nilai y = 2.Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra 2.3: Ungkapan Algebra dan Hukum Operasi Asas Aritmetik Anda telah mempelajari kembangan, pemfaktoran dan penyelesaian masalah. Cuba selesaikan gabungan operasi berikut yang melibatkan kembangan dan pemfaktoran, 2.3.1 Penambahan dan penolakan ungkapan algebra bat ‘Melaksanakan penambahan gs ot Permudah, kembangan dan pemfaktoran. (a) 2v-2(4x+5) (i) 4 (w-2)-5 Penyelesaian: (a) 2x?-2(4x + 5) =2x7- 8x - 10 ele aie) = (2w-S)Qw+ 1) = 2x S)x+ 1) D> Menambah atau menolak pecahan algebra dengan penyebut yang sama CONTOH a ec) Permudah setiap yang berikut. 4a 3a y 3y x+2 ees = S75 8-5 =e Penyelesaian: 4a 3a x2 x-5 @ ets i. Ir aa ves © Se - Sw 14 5 a ‘Tanda negatif tidak boleh berada di bahagian penyebut OxO=t"Bab 2 Pemtaktoran dan Pecahan Algebra ® Menambah atau menolak pecahan algebra yang penyebutnya tidak sama Salah satu daripada penyebutnya ialah gandaan bagi penyebut yang lain Permudah setiap ungkapan berikut. @ =-> Gye Band, ae CLC ary Penyelesaian: 3 1 faa Aer ee 4 semakan 0 es a 1 Penyebutnya 24-2" ae 75 Penyebut pecahan tersebut tidak mempunyai faktor sepunya Tony) Permudah setiap ungkapan berikut. @. 2-5 s- 22 (b) Penyelesaian: (a) 5# S@_ 3xikh Penyebut pecahan mempunyai faktor sepunya » {IMBAS KEMBALI INTOH \ 18 Permudah setiap ungkapan berikut. ee (a) Be ieg (b) Penyelesaian: me75 Sm 2) © 48S Tarse Tms — 10m (a) 287s *Bab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra 2.3.2 Pendaraban dan pembahagian ungkapan ONC ia algebra aN Untuk mendarab dan membahagi ungkapan algebra, anda perlu Yenponbehager memfaktorkan ungkapan tersebut, kemudian memansuhkannya —_ungkapan algebra yang. sekiranya terdapat faktor sepunya pada pengangka dan penyebutnya. _mrelbelien kerbangen. Misalnya, = ras 2p+4 > (2p +4) = (p?— 4) boleh ditulis sebagai ae : Maio ae =e ‘Faktorkan pengangka Pade = pee pte) =: Permudah ungkapan atau (2+2)(p 2) sebutan yang sama jika ada a 2 “oy Proses ini memerlukan kemahiran pemfaktoran yang telah anda pelajari. “MBAS KEMBALI Raed Permudah. @-1 (h+k? 6k-3h Qe e: ©) eon * Po ee Sa _2ab @-b | (a-F ati=isa Olas Qin sp ae a-b=-(b-a) a+2b * 3a+6b 0a 8-45 eee Penyelesaian: _ al Bb ) +R? 6k-3h~ Fektorcon PTE Gene Aen 2k hk * PR 1 1 _@HMe- 0 , 40) derbyh+h | 30k) OJ Te = “Cras kh ee!) Sool) peerage - 20+) : © 2a yang sama h-k yang sama 2ab a 2a, an by Bat 6b © joa=3b * Ba—ab = 501, Mason) a+ bha~b)i, _4Qe~b)1 © (@+2)1 eb SQa—b)1 ~i(a—b)(a-b) ae ee ee se © 2 yang sama = yang sama Bue oo 5Bab 2 Pemfektoran dan Pecahan Algabra 2.3.3 Gabungan operasi ungkapan algebra SITY) Selesaikan gabungan operasi berikut. @) Loe O) SS (2m lsn @ 224. G-P 4? — Ton 3a+ 6a+2b Penyelesaian: & 4 92 12k + 4 (a) Bees. ©) Ger2,Gk=3) SP Guile? 21g x 50+ 56) +2 _ @k*2)3k-2) P= 16=@+4Xx—4) B = Gke¥2)K=2)1 _3k=2 = 3k Faktor dalam dua kurungan| = OO) |Contoh: 12m= 18m? a-b , (ab? ©) “oe Ton “me, @ eo ie y+ 9x43 62 3m) =thx ae, ree = Tanna) * (Gxy + 2)) + Or +3) _3Q-3m) okb) , 2Getd) aaa {Gerd @=Da—5) 2 i “a-b CIETY 2: 1. Permudah setiap yang berikut. (a) 4(6-17-9 (b) (m+3y'- 16 © @-5'-49 @) Ixx-1)-3 © (@c~1P+24+0) 2: Amel seg ras fl 2 3m+2n_m~Sn 4r-3s _3r—4s eg: ©) pote aon © or435” Ire 3s 3. a berikut. ne 25 _ 4s 3 32 OQ sme r Ohare s: © Fy AD 4. Permudah setiap yang berikut. 3u_, Sv 2 Diy, 4 @ He © e-= © teBab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algabra 5. Permudah setiap yang berikut. n eg to () 6. . Permudah. ax 6a+15 fa) oa (b) 7] () 7. Permudah. a 2 @) g=a* Tea 2mn (n—2m) 3m (=n) © 8. Permudah, im 2042) @) 542" Wea) g 10. Selesaikan gabungan operasi berikut. @ @ apm, 8" © 4-1 Weare INE Wasa t| 1. Kembangkan setiap ungkapan berikut. (a) + (6a + 12b) (b) (n+ 2)(n-5) (©) (a+2by @) @x-y? © © (k= = 4h(2k- 3h) 2. Faktorkan setiap ungkapan berikut. (a) 12m— 18m? (b) (c) 4ab-8a? b (d) ?-16y? fe) (f) 44x43 (g) 7420-15 (h) (i) 6ed -2ce - 3bd + be 3. Permudah setiap ungkapan berikut, a+2 a-b 3e _ Sd. aed @) “aya ay ©) Sab~ ae" © Fg 5eBab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra rs 2-r © ay * ee 4, _Nenek mempunyai sekeping coklat berukuran (? - 16) cm panjang dan dia ingin membahagikannya kepada cucunya seramai (k — 4) orang. Berapakah ukuran panjang coklat yang akan diterima oleh setiap cucunya? n+2 0 (d) 5. Gurdip dan Jumrang ialah pekerja sambilan di sebuah kedai runcit. Gurdip mendapat bayaran gaji RM3 per jam lebih murah daripada dua kali gaji Jumrang. Katakan gaji Jumrang ialah RMx per jam, hitung jumlah gaji bagi (x + 2) jam gaji Gurdip dan (2x + 3) jam gaji Jumrang. Tulis dalam bentuk ungkapan algebra. 6. Luas sebidang tanah untuk membuat parkir kereta di sebuah pasar raya ialah 25(x? — 8x + 16) meter persegi. “ee (i) Jika luas seunit tapak parkir kereta ialah (x ~ 4)? meter persegi, berapa buahkah kereta ‘yang dapat diparkirkan di tempat tersebut? Gi) 4 unit tapak parkir telah ditempah oleh pemilik pasar raya tersebut. Berapakah unit tapak parkir yang tinggal? 7. Khairul ingin menampal dindingnya dengan kertas hiasan dinding. Dindingnya berukuran (x + 5) meter panjang dan (3x ~ 2) meter lebar. @)_Berapakah las kawasan dinding yang akan ditampal dengan kertas hiasan dinding sekiranya ukuran pintu ialah (x ~ 1) meter panjang dan x meter lebar? Gi) Sekiranya harga kertas hiasan dinding tersebut ialah RMB8x per meter persegi, berapakah jumlah wang yang perlu dibayar oleh Khairul? 8. Swee Lee sepatutnya dapat menyiapkan (28 + 16x) bilangan soalan matematik dalam masa 4 jam, (i) Berapakah bilangan soalan yang dapat disiapkan dalam masa 30 minit? & (ii). Sekiranya Swe Lee hanya dapat menyiapkan (14+ 8x) bilangan soalan tersebut, berapa lamakah masa yang diambilnya? 9. Azimah membuat seloyang kuih lapis berbentuk segi empat tepat berukuran (3x+2) cm panjang dan (x + 2) cm lebar. Dia memotong kuih lapis tersebut kepada 6 bahagian panjang dan 3 bahagian lebar. Hitung luas sepotong kuih lapis tersebut dalam bentuk ungkapan algebra. 10, Encik Hanapi ingin mendirikan sebuah banglo satu tingkat di sebidang tanah berukuran x meter lebar dan y meter panjang. Dia perlu menyediakan 2 meter rizab jalan untuk jirannya. (i) Berapakah Iuas tanah Encik Hanapi yang asal? (ii) Berapakah perbezaan Iuas tanah yang asal dengan duas tanah selepas ditolak rizab jalan? Gi) Sekiranya harga tanah ialah RML8 per meter persegi, berapakah harga keseluruhan tanah Encik Hanapi?mtn (m+nyP min oy oy Fy ANN) s aty SeBab 2 Pemfaktoran dan Pecahan Algebra Pada akhir bab ini, saya dapat:Rumus Algebra Sebuah kedai borong menjual pakaian an harga RM, Pada musim perayaan, kedai borong tersebut memberikan diskaun kepada jumlah pembelian pakaian seperti yang berikut 3A) Rumus Algebra PROMOS SMPLHA WARI RAYA AIDILEIRL «> Sebagai seorang pengatur cara komputer, anda diminta untuk membangunkan satu atur cara yang mengandui raan harga jualan pakaian tersebut peng * Algebraic formula * Variable + Coefficient * Perkara rumus + Subject of formula 42nombor negatif skan satu unakan satu set arahan yang kompleks iu pengiraan Untuk maklumat lanjut: MASLAHAT BAB INI > Rumus algebra diaplikasi ole 43Bab 3 Rumus Algebra SBeacrivin keane Tujuan: Mengenal rumus Bahan: Kalendar persekolahan Langkah: 1. Murid melakukan aktiviti ini secara berpasangan. 2. Hitung jumlah wang yang dapat disimpan daripada situasi berikut (anggap pengiraan bermula dari 1 hari bulan hingga hari terakhir setiap bulan). Situasi 1 Badrul seorang murid tingkatan 2 yang suka menabung. Dia menerima wang saku sebanyak RMS dan berbelanja sebanyak RM4.50 secara tetap pada setiap hari persekolahan. Berapakah jumlah wang simpanan Badrul pada bulan Januari? Situasi 2 Sedthu mengumpul wang sebanyak RMI5 setiap bulan. Jika dia menerima wang saku sebanyak RM10 schari, hitung perbelanjaan Sedthu dalam sehari pada bulan April. 3. Nyatakan kaedah menghitung wang simpanan, Daripada dua situasi di atas, anda perlu menulis persamaan yang menghubungkan nilai wang saku, nilai wang belanja dan bilangan hari dengan operasi tambah dan darab untuk mendapatkan nilai wang simpanan, Wang saku, wang belanja dan bilangan hari ialah pemboleh ubah. Anda boleh menentukan jumlah wang simpanan dengan mengubah nilai pemboleh ubah tersebut. 3.1 Rumus Algebra ‘Ungkapan algebra ialah gabungan dua atau lebih sebutan algebra menggunakan operasi tambah, tolak, darab atau bahagi, Rumus algebra ialah ungkapan algebra yang ditulis dalam bentuk persamaan. 3.1.1 Membentuk rumus BUC eel PEMBELAJARAN Jag me ARAN am EITeyOrO nL qBab 3 Rumus Algebra ‘arian Sumazau ialah tarian ‘radisi suku kaum Kadazan Dusun di Sabah, Tarian ‘Sumazau dipersembahkan pada Tadau Kaamatan yang disambut pada setiap bulan Mei. ‘Sumazau Kuda Kepang Singa htp:/Iwww.jkkn.gov.my! pemetaanbudayal Rumus yang diterbitkan s = 2c + b + 3a, d = 8b, w = 3a + Th + 3c. Daripada aktiviti di atas, rumus dibentuk dengan menghubungkan beberapa pemboleh ubah, Suzi menjual dua jenis kek pada harga yang berlainan. Kek coklat dijual pada harga RMG sepotong manakala kek keju dijual pada harga dua kali ganda harga kek coklat. Sempena pembukaan cawangan baru, dia memberikan diskaun 10% untuk semua harga kek. Terbitkan rumus pengiraan harga jualan kek, jika m potong kek coklat dan » potong kek keju berjaya dijual. Penyelesaian: Harga kek keju = 2 kali ganda kek coklat =2xRM3 =RM6 Harga jualan, z = [(bilangan kek coklat x harga) + (bilangan kek keju x harga)] x diskaun = [(m x RM3) + (n x RMO6)] x (100% - 10%) =(RM3m + RM6n) x 90% = (3m + 6n) x 0.9 dengan, < = harga jualan m= bilangan kek coklat n = bilangan kek keju Rumus algebra; ¢ =0.9 (3m + 6n) =2.7m+5.4nBab 3 Rumus Algebra 3.1.2 Menukar perkara rumus By. C inal EMBELAJARAN Pemboleh ubah boleh diungkapkan menjadi perkara rumus suatu Mem rumus algebra. Begitu juga perkara rumus boleh menjadi pemboleh ubah rumus algebra tersebut. Perimeter, P bagi sebuah segi tiga sama kaki boleh diungkapkan IMBAS KEMBALI dalam sebutan a dan b sebagai P =a + 2b Perkara rumus bagi persamaan di atas boleh ditukar seperti berikut. @ a=P-2b (i) p=P=e Ungkapkan m sebagai perkara rumus. (a) q=m+p 5 © a=3 2m Penyelesaian: @) — m+p= ms 7-4 aka, m=q—p ei y IMBAS KEMBALI Maka, m =2s—bBab 3 Rumus Algebra Ungkapkan p sebagai perkara rumus. @) 9=yp © w Penyelesaian: @ \P=4 3.1.3 Menentukan nilai pemboleh ubah Sry Nilai bagi satu perkara rumus boleh diperoleh apabila semua nilai pemboleh ubah diberikan. Sebaliknya, nilai suatu pemboleh ubah boleh diperoleh apabila nilai perkara rumus dan pemboleh ubah lain diberikan, Diberi w = 7¢ ~ Su, hitung nilai berikut (a)_nilai w apabila t= 3 dan w= 2 (b)_nilai r apabila w = 15 dan u = 4 Penyelesaian: Mery) (a) Gantikan r= 3 dan u = -2 ke dalam rumus. w= 7(3) - 5(-2) =21+10 =31Bab 3 Rumus Algebra (b) Gantikan w = 15 dan w = 4 ke dalam rumus. ET Tt- Su =w 71-54) = 15 _Rumus Algebra 7 = 15+20 ervey aos Pemboleh ua iaiah tuanttyeng = risa lum tena pat ta tolenborinan Pemalar Peat inon ant an isha = Rumus Algebra Diberi m=} (p~ 4) hitung nai qjtkadiberi m = 16 dan p = 3. amu least perersan Penyelesaian: 2 Perkara Rt re | aS 4m=(p-4)? ee p= Pree ae rans (a) st carpada oper 388 mmetemtk. (b) kuas alu punce usa, (© gabungan operasiasas dan vasa atau puna twas. q=3~V4(16) <— Gantikan m= 16 dan p = 3 q=3-8 S q 3.1.4 Penyelesaian masalah BIN eet CN ‘Harga seketul ayam goreng di kantin sekolah ialah dua kali ganda harga sebungkus roti. Dengan wang sebanyak RM5, Azman membeli dua bungkus roti dan seketul ayam. Baki perbelanjaan tersebut ialah RMI dan disimpan. Jika Azman membawa RM12, berapa ketulkah ayam goreng yang dapat dibeli dengan jumlah bilangan roti yang sama?Merancang strategi Menentukan harga sebungkus roti (a) Wakilkan harga roti dan ayam dengan huruf x. Harga roti = RM x Harga ayam = RM2x (b) Jumish harga roti + Jumlah harga ayam + RMI = Jumlah belanja 2(RMx) + RM2x + RM1 = RMS =1 ‘Maka, harga sebungkus roti ialah RM1 dan harga seketul ayam ialah RM2. ‘Melaksanakan strategi (a) Wakilkan bilangan ayam goreng dengan huruf y. (b) Jumlah harga roti + Jumlah harga ayam = RM12 (RM1 x 2) + (RM2 xy) = 242y ES 3.1 1 Ungkapkan huruf dalam kurungan sebagai perkara rumus. (@) c=m-ap tm] (b) veu+2 (ud © x=e tx @ 3a=545 (b) © 5q= tu) (f) wa-4 45 vl (@) 2a=Vib+5 (9) oo) 592 = bw @ (3m)=4p -8 [im] @ VOR) =4s-7 tr] Harga sehelai kemeja ialah RM35, manakala harga sehelai seluarialah M45. Diskaun sebanyak 15% diberikan pada harga schelai kemeja, manakala diskaun sebanyak 10% diberikan pada harga sehelai seluar. Tulis rumus jualan, z, jika Syamsul ingin membeli x helai kemeja dan y hela seluar. 49Bab 3 Rumus Algebra 3. Selesaikan yang berikut. (a) Diberi c= 4a +8, hitung (b) Diberi 4p = 18 - 5g, hitung @_nilai c apabila d (@_nilai p apabila Gi) nilai d apabila c = 10 Gi) nilai g apabila (©) Diberi tm =Fn +8, hitung (@) Diberi Vim = "55. hitung @_ nilai m apabila n =-15 (i) tila’ n apabila m= 4 Gi) nilain apabila m = 30 Gi) nila m apabila n= 2 (© Diberi 3u=4r-+ s, hitung (O Diberi Sp = 24 ~-Fr, hitung (lai wapabita r =5 dan (i) nilai p apabila q = 3 dan r= 8 Gi) lai rapabila w = 3 dan Gi) lai q apabila r=—12 dan p = 10 (ii) nila apabila w =2-dan r= 4 (ii) nilai r apabila p = —15 dan q = -15 fa)eDiben Vogts 24¢) hituas (h) Diberi rhs = 7 +41, hiung “e ( nilai a apabita b= E dane = nilai s apabila : = -$ dan u =3 (ii) nilai bapabilac=3 dan a = 12 Gi nilai rapabila w =—6 dans = 28 nilai c apabilaa=3 danb =3 nilai w apabila s = a dan r= 3 4. Tulis rumus algebra berdasarkan situasi berikut. (a) Jumlah harga, RMz yang perlu dibayar oleh seorang pembeli yang membeli x buah buku ‘kerja dan y kotak set geometri. Setiap buku kerja dan set geometri masing-masing berharga RMS.90 dan RM3.60. (b) Dalam suatu jamuan kelas, seorang guru membeli p karton minuman tin untuk diagihkan kepada q orang murid. Daripada sejumlah minuman tin tersebut, tujuh tin dikeluarkan untuk dibahagi kepada guru mata pelajaran. Jika satu karton mengandungi 24 tin minuman, hitung bilangan tin minuman yang diterima oleh setiap murid, b dalam sebutan p dan 4. (©) Kasut A dijual dengan harga RM35 sepasang, manakala kasut B betharga RM76 sepasang, Kedai Kasut Cantik menawarkan diskaun sebanyak 15% untuk pembelian dua pasang kasut, Kasut A dan kasut B boleh dicampur bilangannya. Mei Ling membeli m pasang kasut A dan » pasang kasut B. Hitung harga yang perlu dibayar, P dalam sebutan m dan 7 (@) Sebuah kereta mampu bergerak sejauh 10 km dengan isian petrol sebanyak 1 liter. Ungkapkan kos petrol, RMx yang perlu diisi untuk perjalanan sejauh s km jika satu liter & petrol berharga RMr. IO Wate Teor 1. Tulis rumus algebra daripada situasi berikut. (a) A mewakili luas, manakala x mewakili panjang sisi sebuah segi empat sama. Tulis rumus yang menghubungkan A dengan x.