PENDAHULUAN
1. Guide bar
2. Movable bearings
3. Fixing element for bearings
4. Load body
5. Magnetic holder for dial gauge
6. Fixing element and clamping plate
7. Force transmission element
8. Dial gauge
9. Test bar
10. Rigidly connected clamping chuck
11. Rotating bearing clamping chuck with lever for application of
load body
12. Lever for generation of torsion moment using load body
III.2. Langkah Percobaan Bending
1. Bilah panduan
2. Bantalan bergerak
3. Bantalan yang tidak dapat bergerak
4. Beban uji
5. Penjepit magnetik dengan alat pengukur
6. Elemen tetap dan penjepit plat
7. Pengait yang menghubungkan beban dengan plat
8. Alat pengukur
9. Bar uji
10. Penjepit yang dapat diatur
11. Penjepit dengan tuas beban
12. Tuas untuk menghitung torsi dengan menggunakan beban
III.2. Langkah Percobaan Bending
2. Material : Aluminium
L = 510 mm
b = 10 mm
h = 10 mm
E = 70.000 N/mm2
2. Material : Baja
L = 340 mm
d =13 mm
E = 70.000 N/mm2
F . L3 F . L3
1. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
2,94 . 5103
=
.1
48 . 90.000 12 . 20 . 43
= 0,846 mm
F . L3 F . L3
2. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
5,89. 5103
=
1
48. 90.000 12 . 20. 43
= 1,695 mm
F . L3 F . L3
3. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
7,84 . 5103
=
1
48 . 90000 . 12 20 . 43
= 2,256 mm
F . L3 F . L3
4. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
10,78 . 5103
=
1
48 . 90000 12 . 20 . 43
= 3,103 mm
F . L3 F . L3
1. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
5,89 . 5103
=
1
48 . 70000 . 12 . 10 . 103
= 0,27 mm
F . L3 F . L3
2. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
6,87 . 5103
=
1
48 . 70000 . 12 . 10 . 103
= 0,32 mm
F . L3 F . L3
3. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
11,76 . 5103
=
1
48 . 70000 . 12 . 10 . 103
= 0,55 mm
F . L3 F . L3
4. y = ym = 48 . = 1
E. I 48 . E . 𝑏ℎ3
12
15,68 . 5103
=
1
48 . 70000 . 12 . 10 . 103
= 0,74 mm
IV.1.3. Persentase Kesalahan
IV.1.3.1. Material : Kuningan
F = 2,94
yteori −ypraktek
1. %PK = | | × 100%
yteori
0,846 − 0,46
=| | 𝑥 100%
0,846
= 45%
F = 5,89
yteori −ypraktek
2. %PK = | | × 100%
yteori
1,69 − 0,65
=| | 𝑥 100%
1,69
= 61%
F= 7,84
yteori −ypraktek
3. %PK = | | × 100%
yteori
2,256 − 1,94
=| | 𝑥 100%
2.256
= 14%
0,27 − 0,13
=| | 𝑥 100%
0,27
= 51%
F = 6,87
yteori −ypraktek
2. %PK = | | × 100%
yteori
0,32 − 0,17
=| | 𝑥 100%
0,32
= 46%
F = 11,76
yteori −ypraktek
3. %PK = | | × 100%
yteori
0,55 − 0,39
=| | 𝑥 100%
0,55
= 29%
IV.1.3.3. Material :
F=
yteori −ypraktek
1. %PK = | | × 100%
yteori
=| |
F=
yteori −ypraktek
2. %PK = | | × 100%
yteori
=| |
F=
yteori −ypraktek
3. %PK = | | × 100%
yteori
=| |
=
IV.2. Percobaan Torsi
IV.2.1. Data
1. Material : kuningan
L = 340 mm
d = 10,75 mm
E = 90.000 N/mm2
2. Material : Baja
L = 340 mm
d = 12 mm
E = 70.000 N/mm2
Mt2 5,88 . 5
τtmax 2 = = 1 = 0,149 𝑁/𝑚𝑚2
Wp .𝜋 .103
16
Mt3 7,84 . 5
τtmax 3 = = 1 = 0,199 𝑁/𝑚𝑚2
Wp . 𝜋 . 103
16
Mt4 10,78 . 5
τtmax 4 = = 1 = 0,274 𝑁/𝑚𝑚2
Wp . 𝜋 . 103
16
3. Modulus Geser
γ1 0,0003
β1 = = = 0,004 𝑚𝑚2 /𝑁
τtmax1 0,074
γ2 0,0008
β2 = = = 0,005 𝑚𝑚2 /𝑁
τtmax2 0,149
γ3 0,001
β3 = = = 0,005 𝑚𝑚2 /𝑁
τtmax3 0,199
γ4 0.0016
β4 = = = 0,0058 𝑚𝑚2 /𝑁
τtmax4 0,274
5. Sudut Rotasi
180° . Mt . L 180° F . a . L
φ1 = = 1 = =
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
180° . Mt . L 180° F . a . L
φ2 = = 1 = =
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
180° . Mt . L 180° F . a . L
φ3 = = 1 = =
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
180° . Mt . L 180° F . a . L
φ4 = = 1 = =
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ2
1. γ2 = L
Mt2 F. a
2. τtmax 2 = Wp
= 1
π. d3
16
γ2
3. β2 = τtmax2
1
4. G2 = β2
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ2 = π .G . Ip
=
π. G.
1
. π . d4
32
F=
λ3
1. γ3 = L
Mt3 F. a
2. τtmax 3 = = 1
Wp π. d3
16
γ3
3. β3 = τtmax3
1
4. G3 = β3
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ3 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
IV.2.2.2. Material :
F=
λ1
1. γ1 =
L
Mt1 F. a
2. τtmax 1 = = 1
Wp π. d3
16
γ1
3. β1 = τtmax1
1
4. G1 = β1
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ1 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ2
1. γ2 = L
Mt2 F. a
2. τtmax 2 = = 1
Wp π. d3
16
γ2
3. β2 = τtmax2
1
4. G2 = β2
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ2 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ3
1. γ3 = L
Mt3 F. a
2. τtmax 3 = = 1
Wp π. d3
16
γ3
3. β3 = τtmax3
1
4. G3 = β3
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ3 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
IV.2.2.3. Material :
F=
λ1
1. γ1 =
L
Mt1 F. a
2. τtmax 1 = = 1
Wp π. d3
16
γ1
3. β1 = τtmax1
1
4. G1 = β1
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ1 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ2
1. γ2 = L
Mt2 F. a
2. τtmax 2 = = 1
Wp π. d3
16
γ2
3. β2 = τtmax2
1
4. G2 = β2
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ2 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ3
1. γ3 = L
Mt3 F. a
2. τtmax 3 = = 1
Wp π. d3
16
γ3
3. β3 = τtmax3
4.
1
5. G3 = β3
180° . Mt . L 180° F . a . L
6. φ3 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
IV.2.2.4. Material :
F=
λ1
1. γ1 = L
Mt1 F. a
2. τtmax 1 = = 1
Wp π. d3
16
γ1
3. β1 = τtmax1
1
4. G1 = β1
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ1 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ2
1. γ2 = L
Mt2 F. a
2. τtmax 2 = = 1
Wp π. d3
16
γ2
3. β2 = τtmax2
1
4. G2 = β2
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ2 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
F=
λ3
1. γ3 = L
Mt3 F. a
2. τtmax 3 = = 1
Wp π. d3
16
γ3
3. β3 = τtmax3
1
4. G3 = β3
180° . Mt . L 180° F . a . L
5. φ3 = = 1
π .G . Ip π. G. . π . d4
32
PERCOBAAN BENDING
Perbandingan Grafik Dengan Material yang Sama
(Aluminium)
3
2.5
2
y (mm)
AL 1 PRAKTEK
1.5
AL 1 TEORI
1 AL 2 PRAKTEK
0.5 AL 2 TEORI
0
0 5 10 15 20
Force (N)
PERCOBAAN BENDING
Perbandingan Grafik Antara Aluminium dan Tembaga
4.5
4
3.5
3
y (mm)
2.5 AL 1 PRAKTEK
2 AL 1 TEORI
1.5 CU PRAKTEK
1 CU TEORI
0.5
0
0 5 10 15 20
Force (N)
PERCOBAAN BENDING
Perbandingan Grafik Antara Aluminium dan Tembaga
4.5
4
3.5
3
y (mm)
2.5 AL 1 PRAKTEK
2 AL 1 TEORI
1.5 CU PRAKTEK
1 CU TEORI
0.5
0
0 5 10 15 20
Force (N)
5
AL 1 PRAKTEK
4
y (mm)
AL 1 TEORI
3
CU PRAKTEK
2 CU TEORI
AL 3 TEORI
1
0
0 5 10 15 20
Force (N)
5
y (mm)
4
AL 3 TEORI
3
CU PRAKTEK
2 CU TEORI
1
0
0 5 10 15 20
Force (N)
PERCOBAAN BENDING
Aluminium 1
3
2.5
2
y (mm)
1.5
PRAKTEK
1 TEORI
0.5
0
0 5 10 15 20
Force (N)
0.25
PRAKTEK
0.2
TEORI
0.15
0.1
0.05
0
0 5 10 15 20
Force (N)
2.5
2 PRAKTEK
1.5 TEORI
1
0.5
0
0 5 10 15 20
Force (N)
+
2.5
2
y (mm)
AL 1 PRAKTEK
1.5 AL 2 PRAKTEK
AL 3 PRAKTEK
1
CU PRAKTEK
0.5
0
0 5 10 15 20
Force (N)
Dari grafik terlihat bahwa dengan material dan diameter yang sama, maka
semakin panjang sebuah material maka semakin besar pula deformasi (y) yang
dialami oleh material tersebut di percobaan torsi. Namun kami tidak mengetahui
mengapa aluminium 1 pada pemberian gaya sebesar 4.905 memiliki nilai
deformasi yang lebih tinggi daripada aluminium 2, mungkin kami tidak benar
dalam membaca nilai deformasi yang ada di dial gauge (human error) ataupun
ada kesalahan-kesalahan yang kami lakukan selama percobaan tersebut dilakukan.
Dan kami tidak dapat membandingkan perbedaan deformasi yang dialami oleh
tembaga dengan aluminium, dikarenakan perbedaan dimensi pada kedua buah
material tersebut. Dan juga dari grafik dapat kita simpulkan bahwa semakin besar
pemberian gaya maka semakin besar pula deformasi (y) yang dialami oleh
material tersebut, artinya gaya berbanding lurus dengan deformasi (y).