Anda di halaman 1dari 22

KUNCI JAWABAN ESPS MATEMATIKA KELAS 6

BAB 1 BILANGAN BULAT Kuis Halaman 8


Latihan 1 Halaman 2 Lumba-lumba B;
Lumba-lumba B, lumba-lumba A, lumba-
1. Suhu di Puncak Jaya Wijaya pada
lumba C.
malam hari mencapai –15° Celcius.
2. Hasil penjualan seorang pedagang Latihan 3 Halaman 10
buah –Rp50.000,00.
1. a. –2
3. Sebuah kapal selam berada –15 m dari
b. –10
permukaan laut.
c. 8
4. Berat gabah yang telah digiling –5 kg.
d. 0
5. Suhu udara di Kutub Utara mencapai
e. 6
–40° C pada musim dingin.
f. –6
Latihan 2 Halaman 7 2. a. –4
b. 5
1. Negatif dua puluh tiga = –23
3. a. 20 f. –30
Negatif empat puluh sembilan = –49
b. 3 g. –2
Negatif 70 = –70
c. –15 h. –12
2. a. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
d. 7 i. –37
b. –1, –2, –3, –4, –5, –6, –7, –8, –9
e. 4
3. a. –30 e. 25
b. 42 f. –40 Latihan 4 Halaman 13
c. –61 g. 3
1. a. –4 – (–8) = 4
d. 19 h. –26
b. –3 – (–9) = 6
4. a. > d. > g. >
2. a. 3 c. –3
b. > e. > h. <
b. –5
c. = f. < i. >
3. a. –2 i. 18
5. a. 2, 1, 0, –1, –2, –3, –4, –5, –6, –7,
b. –12 j. –7
–8, –9
c. –7 k. 12
b. –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
d. 15 l. –20
c. –2, –1, 0, 1, 2, 3
e. –20 m. –2
6. a. 5, 3, 2, –1, –4
f. 18 n. 35
b. –3, –1, 2, 3, 4
g. –15 o. –27
7. a. –9, –1, 0, 3, 4, 6
h. –2
b. –12, –6, 0, 8, 9, 12
c. –19, –10, –1, 0, 6, 7 Latihan 5 Halaman 15
d. –9, –2, 0, 8, 10, 13
e. –50, –21, 12, 14, 31, 50 1. –20 6. 24
f. –49, –33, –23, 32, 39, 49 2. –12 7. 21
g. –68, –48, –28, 19, 38, 58 3. 42 8. –12
h. –450, –300, –150, –100, 200, 300 4. –66 9. –18
8. –5, –4, –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, 4 5. 15 10. 24
Latihan 6 Halaman 16 h. (–25) × (–40 × 11)
= ((–25) × (–40)) ×11
1. 6 6. 5
= 1.000 × 11 = 11.000
2. –5 7. –8
i. (–20) × (5 × 32)
3. –5 8. –5
= ((–20) × 5) × 32
4. 10 9. –4
= –100 × 32 = –3.200
5. 4 10. –8
j. (–25) × ((–4) × 17)
Latihan 7 Halaman 18 = ((–25 × (–4)) × 17
= 100 × 17 = 1.700
1. a. –15 f. –125 2. a. 87
b. –13 g. –86 b. ((–42) + 12) + 19
c. 42 h. 27 = –30 + 19 = –11
d. 75 i. 200 c. –28 + (45 + 25)
e. 50 j. –4 = –28 + 70 = 42
2. a. 26 + 24 = 50 d. ((–53) + 23) + 26
b. –58 + 38 = –20 = –30 + 26 = –4
c. –21 + (–19) = –40 e. 83 + ((–117) + 17)
d. 9 + (–29) = –20 = 83 + (–100) = –17
e. –33 + (–17) = –50 f. 17 × (25 × (–4))
f. 26 × 5 = 130 = 17 × (–100) = –1.700
g. 125 × (–8) = –1.000 g. ((–20) × 5) × 48
h. –100 × 11 = –1.100 = –100 × 48 = –4.800
i. –100 × 5 = –500 h. 158 × (125 × (–8))
j. 150 × (–8) = –1.200 = 158 × (–1.000) = –158.000
Latihan 8 Halaman 20 i. (–24) × (4 × (–5))
= (–24) × (–20) = 480
1. a. (−15 + (−13)) + 23 j. ((–125) × 8) × (–13)
= −15 + (−13 + 23) = (–1.000) × (–13) = 13.000
= −15 + 10 = −5
b. 40 + (−30 + 56) Latihan 9 Halaman 22
= (40 + (−30)) + 56 1. a. (24 ×12) + (24 × 18)
= 10 + 56 = 66 = 24 × (12 + 18)
c. (–27 + 14) + 16 = 24 × 30 = 720
= –27 + (14 + 16) b. (30 × (–6)) – (30 × (–16))
= –27 + 30 = 3 = 30 × (–6 – (–16))
d. 35 + (–15 + 23) = 30 × 10 = 300
= (35 + (–15)) + 23 c. 20 × ((–10) – 11)
= 20 + 23 = 43 = (20 × (–10)) – (20 × 11)
e. 20 + (–70 + 49) = –200 – 220 = –420
= (20 + (–70)) + 49 d. 30 × (22 – (–7))
= –50 + 49 = –1 = (30 × 22) – (30 × (–7))
f. (45 × (–20)) × 5 = 660 + 210 = 870
= 45 × (–20 × 5) e. (25 × 4) – (25 × 8)
= 45 × (–100) = –4.500 = 25 × (4 – 8)
g. 50 × (–20 × 21) = 25 × (–4) = –100
= (50 × (–20)) × 21 2. a. 15 × (32 + 18) = 15 × 50 = 750
= –100 × 21 = –2.100
b. 8 × (41 + 59) = 8 × 100 = 800 15. b. 472 meter
c. 27 × (112 – 12) = 27 × 100 = 2.700
Bagian B
d. 150 × (32 – 12) = 150 × 20 = 3.000
e. (3 × 400) + (3 × 80) + (3 × 3) 1. 5
= 1.200 + 240 + 9 = 1.449 2. –2, –1, 0
3. <
Latihan 10 Halaman 23
4. –12, –6, 4, 8, 15
1. 200 11. –510 5. –45
2. 65 12. 1 6. –22
3. –1.240 13. 5 7. –32
4. 50 14. –63 8. 42
5. –150 15. 2.900 9. 3 × 54 + 5 × 42
6. 750 16. –50 10. 34 butir
7. –100 17. 45
Bagian C
8. –178 18. 100
9. 200 19. –2 1.
10. 150 20. –60
Latihan 11 Halaman 25
2. Jarak lompatan atlet
1. 7°C 6. 13 meter = 8 + 5 = 13 meter
2. Lantai 4 7. 5°C 3. Banyak pasir = 3 × 8 + 2 × 3
3. 7 meter 8. 2 langkah = 24 + 6
4. 8 meter 9. 18°C = 30 m2
5. 0°C 10. 65° C 4. Kenaikan suhe es batu tiap menit
= (8 – (–6)) : 12
Penugasan Halaman 26
= 14 : 12
1. 6 + (–4) –1 = 1 = 1,167o C
2. Lingkaran = –5; persegi = 3; segitiga 5. Banyak pertandingan yang kalah
= –1 = 12 – (6 + 3) = 3 kali
Total poin tim A
Latihan Ulangan Bab 1 Paket 1 = 6 × 2 + 3 × 0 + 3 × (–1)
Bagian A = 12 + 0 + (–3)
= 9 poin
1. b. –3
2. a. –19 Pemecahan Masalah
3. d. –7 1. a + b + c = 8, a < b < c
4. b. –2 a+c=3
5. a. < c–b=1
6. c. 6, 1, –2, –5  a+b+c=8
7. b. –5 + 9 = 4 a+c+b=8
8. d. 29 3+b=8
9. b. 18 b=8–5=3
10. c. –5 dan 13  c–b=1
11. c. 30 c–3=1
12. a. –38 c=1+3=4
13. d. 25  a+c=3
14. c. –6o C
a+4=3 Bagian C
a = 3 – 4 = –1
1. Suhu kopi
Jadi, c – a = 4 – (–1) = 5.
= 44 + ((–3) × (30 : 5))
2. a. Inggris
= 44 + ((–3) × 6)
b. Swedia, Perancis, Korea, Jepang,
= 44 + (–18)
Inggris
= 26o C
3. a. Afif = 50
2. Kedalaman awal kapal selam
Beni = 41
= –20 – 13
Charly = 70
= –33 meter
Dion = 56
(33 meter di bawah permukaan laut)
Eka = 87
Waktu yang dibutuhkan
b. Nilai terbesar = Eka,
= 33 : 3 × 40
nilai terkecil = Beni
= 11 × 40
c. Eka, Charly, Dion, Afif, Beni
= 440 detik
Latihan Ulangan Bab 1 Paket 2 = 7 menit 20 detik
3. a + b = 31
Bagian A
52 + b = 31
1. c. Seorang penyelam berenang di b = 31 – 52
kedalaman 26 meter. b = –21
2. b. kiri bilangan –2 4. 0 – 13 – 6 + x = 7
3. c. –4 –19 + x = 7
4. d. –156 x = 7 + 19
5. c. 11 > –11 x = 26
6. c. –6, –3, –2, 4, 5 5. Posisi penyelam = –6 + 2 – 8
7. d. –28 = –12 meter
8. d. 28 : (–7) + (–10)
Pemecahan Masalah
9. c. 69
10. d. 19 1. Misal bilangan yang dimaksud = a
11. d. 2 + (–12 + 8) = (2 + (–12)) + 8 (a + (–6)) × 8 = b
12. a. –11  b : 12 = 6
13. c. 40 b = 72
14. a. 3 cm
15. b. 23  (a + (–6)) × 8 = 72
(a + (–6)) = 9
Bagian B
a–6=9
1. –324 meter a = 9 + 6 = 15
2. –10 2. –500
3. –34 3. n – (–97) + 12 = 4
4. > n + 109 = 4
5. 12, 7, –3, –8, –15 n = 4 – 109
6. –104 n = –105
7. 8 4. Benar = 19, salah = 11
8. 29 5. a. A = 6, B = –1, C = 2, D = 4, E = –3
9. 84 b. 6, 4, 2, –1, –3
10. 21 c. 8
BAB 2 OPERASI HITUNG Latihan 4 Halaman 44
CAMPURAN
1. 40 buah
Latihan 1 Halaman 35 2. 2.390 kg beras
3. 5.576 pohon jati
1. 5.649 6. 8.349
4. 954 siswa
2. 3.590 7. 7.408
5. 1.825 kursi
3. 1.111 8. 10.259
6. 65 kg
4. 2.858 9. 4.200
7. 100 kantong plastik
5. 2.590 10. 2.338
8. 286 jambu
Kuis Halaman 35 9. 308 halaman
10. Rp22.500,00
1. +;–
2. +;– Kuis Halaman 46
3. –;+
3
4. –;+ 1. (atau jawaban lain)
10
Kuis Halaman 36 9
2. (atau jawaban lain)
96 kue 40
11
Latihan 2 Halaman 37 3. (atau jawaban lain)
60
1. 6.205 6. 2 Latihan 5 Halaman 49
2. 3.750 7. 2.500
3. 1.602 8. 1.000 1. a. 0,25 d. 0,1
4. 1.308 9. 4.275 b. 0,5 e. 0,2
5. 3 10. 90 c. 0,75 f. 0,875
3 3
Latihan 3 Halaman 40 2. a. d.
5 4
1. 800 9. 1.497.000 4 1
b. e.
2. 3.530 10. 47.830 5 8
3. 5.900 11. 15.030 1 13
c. f.
4. 1.025 12. 379.800 4 40
5. 30.050 13. 7.850 3. a. 50% d. 4%
6. 7.450 14. 35.980 b. 75% e. 70%
7. 106.960 15. 1.000.050 c. 5% f. 44%
8. 959.500 3 31
4. a. d.
Kuis Halaman 40 20 50
2 3
×;+;: b. e.
25 4
Penugasan Halaman 42 1 3
c. f.
2 25
a. 40
5. a. 40% d. 68%
b. 10
b. 21% e. 60%
c. 20
c. 7% f. 75%
d. 30
6. a. 0,4 d. 0,01
b. 0,06 e. 0,68
c. 0,24 f. 0,75
7. a. 0,6 Latihan 9 Halaman 55
b. 0,875
1. 3 6. 4,875
1
c. 1 2. 1,125 7. 1,61
4 3. 6,25 8. 9,76
2 4. 0,2 9. 0,42
d. 2
5 5. 6 10. 2,65
e. 5,32
8. a. 2,12 ; 1,68 ; 0,94 ; 0,65 ; 0,32 Kuis Halaman 55
b. 8,25 ; 7,2 ; 7,14 ; 5,64 ; 5,48 Umur ayah = a
c. 1,08 ; 0,7 ; 0,64 ; 0,32 ; 0,25
12 3 4 Umur ibu = b
9. ;1 ; ; 65% ; 0,48
5 8 5 8
3 a= b
10. 0,5 ; 0,58 ; ; 75% ; 2,25 7
5
11. Kebun jagung, kebun kol, kebun Umur ayah dan ibu 2 tahun lalu = 71
wortel (a – 2) + (b – 2) = 71
12. Risa
a + b – 4 = 71
Latihan 6 Halaman 51
a + b = 75
2
1. a. bagian 8
5 b + b = 75
3 7
b. bagian
5 15
2. 4 kuintal b = 75
7
3. 25 kelereng
4. Rp7.500,00 b = 35
5. 10%
8
a= × 35 = 40
Latihan 7 Halaman 52 7
1. 2 6. 2,2 Umur ayah 5 tahun yang akan datang
2. 2,75 7. 5,8 = 40 + 5 = 45 tahun.
3. 0,85 8. 0,65 Umur ibu 5 tahun yang akan datang
4. 3,18 9. 2,8 = 35 + 5 = 40 tahun.
5. 13,75 10. 5,85
Latihan 10 Halaman 56
Latihan 8 Halaman 53
1. 3 meter
1 2. 1,45 meter
1. 4 6. 2,88
20 3. 0,75 meter
1 4. 3 kuintal
2. 1 7. 7,5
2 5. 0,25 meter
3. 2,1 8. 38,5 6. Rp75.000,00
4. 15,84 9. 7 7. 48,45 kg
3 8. 2,75 kg
5. 10. 22,4 9. Rp16.000,00
50
10. 112,5 ml
Latihan Ulangan Bab 2 Paket 1 = Rp89.000,00
2. Lahan peternakan = 2.987 – 1.079
Bagian A
= 1.908 ha
1. c. 2.487 Luas peternakan masing-masing
2. a. 483 = 1.908 : 2 = 954 ha
3. b. 1.289 – 549 – 522 3. Sisa persedian buku
4. c. 1.308 = Persediaan awal – banyak buku
5. a. 1.875 yang terjual
6. d. 160 buah = (1.200 + 125 + 985) –
7. b. 0,54 (89 + 14 + 144)
19 = 2.310 – 247
8. a.
25 = 2.063 buku
9. c. 70% 4. Persediaan beras
10. b. 1,065 3
= 0,21 × 1.000 + × 1.000 + 215
11. d. 9 80
3 = 210 + 37,5 + 215
12. a. 0,5   4%
5 = 462,5 kg
6 3 5. Celana, rok, kemeja
13. b. 2 ; 2,45 ; 83% ;
7 8 Pemecahan Masalah
2
14. c. 1 > 0,43 1
5 1. 7 jam
15. c. Rp25.500,00 12
2. Banyak siswa laki–laki
Bagian B = 12 × 2 = 24 orang
1. 160 Jumlah seluruh siswa
2. 3 = 24 + 12 = 36 siswa
3. 15 3. A + D + F = 117
4. 2.183 A – 12 = D + 12 – 18 = F + 18
3 A – 12 = F + 18
5. 0,75 dan A = F + 30
4
D – 6 = F + 18
83
6. D = F + 24
100 A + D + F = 117
17 F + 30 + F + 24 + F = 117
7.
30 4 + 3F = 117
8 3F = 63
8. ; 54% ; 0,545
15 F = 21
9. 21 D = 21 + 24 = 45
10. 8 tahun Jadi, kelereng Dimas mula-mula ada
45 butir.
Bagian C
4. a. Adi = 118 cm, Budi = 121 cm,
1. Jumlah uang Ibu Cakra = 105 cm
= 3 × Rp20.000,00 + 5 × Rp5.000,00 b. Cakra, Adi, Budi
+ 2 × Rp2.000,00 5. Jumlah karyawan seluruhnya
= Rp60.000,00 + Rp25.000,00 + = 75 : 10% = 750 orang
Rp4.000,00
Selisih persentase karyawan pensiun = 799 kg
dan naik pangkat = 50% 2. Besar pendapatan
Selisih karyawan pensiun dan naik = 652 × Rp15.000,00 +
pangkat = 50% × 750 = 375 orang 190 × Rp5.000,00
= Rp9.780.000,00 + Rp950.000,00
Latihan Ulangan Bab 2 Paket 2
= Rp10.730.000,00
Bagian A 3. Sisa air dalam penampungan
12
1. d. 2.613 = 50 – (30% + ) ×50
25
2. c. 132 + (1.111 – 921)
= 50 – 39
3. a. 195
= 11 liter
4. b. 248
4. Tepung terigu = 455 gram, telur = 140
5. a. 512 biskuit
gram, air = 105 gram.
9
6. c. Urutan : air, telur, tepung terigu
20 5. Jarak Sari berlari
7. c. 0,75 dan 75%
21
8. a. 1,36 = 200 – ( + 0,21) × 200
50
4
9. a. = 200 – 126 = 74 meter
13
13 Pemecahan Masalah
10. c. 13% :  0,875
25 1. Biaya paling banyak = Ibu Ira
4 Biaya paling sedikit = Ibu Bayu
11. d.
5 2. Bagian siswa perempuan
1 1 3 17
12. c. 22%;0,225; ;0,275 =1– – =
4 5 8 40
13. c. 288 Banyak peserta upacara seluruhnya =
14. b. 16 17
15. d. 55 tahun 170 : = 400 orang
40
Bagian B 1
Banyak guru = × 400 = 80 orang
5
1. 768 Banyak siswa laki–laki
2. 3.448
3
3. 202 salak = × 400 = 150 orang
8
31
4. 3. Lahan perkebunan = 65% × 1.000
50 = 650 m2
5. 2,12 Lahan peternakan = 35% × 1.000
6. 132,86% = 350 m2
7. <
2
3 Kebun kelapa = × 650 = 260 m2
8. 2 ; 2,45 ; 2,2 ; 215% 5
4 3
9. 145 ml Kebun cokelat = × 650 = 390 m2
5
10. 4,1045 kg
Kandang sapi = 0,6 × 350 = 210 m2
Bagian C Kandang Kambing = 0,3 × 350
= 105 m2
1. Banyak ikan
Kandang ayam = 0,1 × 350 = 35 m2
= 5.412 – (2.160 + 2.160 + 293)
BAB 3 LINGKARAN 2. a. d = 14 cm, r = 7 cm
b. d = 42 cm, r = 21 cm
Latihan 1 Halaman 66
c. d = 40 cm, r = 20 cm
1. a. Tembereng d. d = 35 cm, r = 17,5 cm
b. Jari–jari OA e. d = 100 cm, r = 50 cm
c. Juring AOB f. d = 280 cm, r = 140 cm
2. a. Titik pusat: A
Latihan 3 Halaman 72
b. Jari-jari: AD, AE, AF
c. Diameter: DF 1. a. 154 cm2
d. Juring: daerah DAE, EAF b. 1.256 cm2
e. Tembereng: Daerah CF c. 3.850 cm2
f. Tali busur: garis CF 2. a. 616 cm2
g. Busur: garis lengkung CF, EF, DE, b. 1.256 cm2
CD c. 3.850 cm2
h. Apotema: garis AB d. 154 cm2
3. d = 2r = 2 × 6 = 12 cm e. 314 cm2
4. Garis yang dibuat dapat berbeda f. 1.386 cm2
3. a. r = 7 cm, d = 14 cm
b. r = 10 cm, d = 20 cm
c. r = 14 cm, d = 28 cm
d. r = 20 cm, d = 40 cm
e. r = 21 cm, d = 42 cm
f. r = 35 cm, d = 70 cm
5. 4. a. 77 cm2
b. 157 cm2
c. 924 cm2
5. a. 980 cm2
b. 1.071 cm2
c. 2.187,5 cm2
d. 385,5 cm2
e. 314 cm2
Kuis Halaman 69
f. 2.464 cm2
Keliling roda sepeda = π × d
Kuis Halaman 72
22
= × 56
7 (a) Luas persegi = 20 cm × 20 cm
= 176 cm = 400 cm2
Jarak rumah Adit ke sekolah 1
Luas lingkaran
= 176 cm × 1.500 putaran 4
= 264.000 cm 1
= 2.640 meter = × 3,14 × 20 × 20
4
= 2,64 km 1
= × 1.256 = 314 cm2
Latihan 2 Halaman 70 4
Luas daerah yang diwarnai
1. a. 44 cm = 400 – 314 = 86 cm2
b. 125,6 cm (b) 2 × Luas yang diarsir pada bagian (a)
c. 132 cm = 2 × 86 cm2 = 172 cm2
(c) Luas persegi = 20 cm × 20 cm 6. Luas taman yang ditanami rumput
= 400 cm2 = Luas taman – luas kolam
Luas yang diarsir = 400 – 172 22
= 3,14 × 10 × 10 – × 3,5 × 3,5
= 228 cm2 7
= 314 – 38,5
Latihan 4 Halaman 74
= 275,5
1. 25,12 cm Total biaya untuk menanam rumput
2. 2,44 cm = Rp15.000,00 × 275,5
3. 3,22 cm = Rp4.132.500,00
22
Latihan 5 Halaman 75 7. Jari-jari = 2 × 110 :
7
1. 251,2 cm2 7
2. 1.695,6 cm2 = 220 ×
22
3. 308 cm2 = 70 cm
Latihan 6 Halaman 77 Luas hiasan dinding
1 22
1. Jari-jari = 5,6 : 2 = 2,8 meter = × × 70 × 70
2 7
Luas tanah = πr2 = 7.700 cm2
22 8. Panjang lintasan yang ditempuh
= × 2,8 × 2,8
7 = 3 × keliling lapangan
= 24,64 m2 22
2. Jari-jari = 70 : 2 = 35 cm =3× × 14
7
Keliling = 2πr = 132 meter
22 9. Luas taman yang ditanami rumput
=2× × 35 = 220 cm
7 3
Luas = πr2 = × 3,14 × 5 × 5
4
22 = 58,875 m2
= × 35 × 35 = 3.850 cm2
7
22
3. Panjang lintasan yang ditempuh 10. Jari-jari = 154 :
7
= 15 × keliling lingkaran
= 15 × πd = 154 
7
= 15 × 3,14 × 20 22
= 942 meter = 49 = 7 m
4. Keliling roda sepeda 22
= 2 × πr Keliling pagar = 2 × × 7 = 44 m
7
22
=2× × 28
7 Penugasan Halaman 78
= 176 cm
1. Luas daerah yang diwarnai
Jarak yang ditempuh sepeda
 1 22   22 
= 75 × keliling roda =    14  14     7  7 
= 75 × 176 2 7   7 
= 13.200 cm = 13,2 meter = 308 – 154
5. Total biaya untuk membeli rumput = 154 cm2
= harga per m2 × luas taman 2. Luas daerah yang diwarnai
= Rp25.000,00 × 3,14 × 10 × 10  22 
=  28  28   14  14 
= Rp7.850.000,00  7 
1 22 2. d. daerah BOC
  14 14
2 7 3. c. dua
= (784 – 616) + 308 = 476 cm2 4. a. titik pusat
3. Luas daerah yang diwarnai 5. d.
 22   22  6. b. 88 cm
= 14  14   7  7     7  7  7. c. 30 dm
 7   7 
8. d. 33,55 cm
= 350 – 154
9. b. 1.256 dm2
= 196 cm2
10. b. 21 m
4. Luas warna putih yang kecil
11. d. 113,04 cm2
1 22 1
=  77  77 12. c. 180 cm
4 7 2 13. c. 1.000 putaran
= 38,5 – 24,5 = 14 14. a. 18,84 cm2
Luas yang diwarnai 15. c. 24 cm
22
= × 7 × 7 – 2 × 14
7 Bagian B
= 154 – 28 1. AO, BO, dan CO
= 126 cm2 2. Tembereng
5. Luas yang diwarnai 3. 28 cm
1 4. 125,6 cm
= × 3,14 × 10 × 10
2 5. 91 cm
= 157 cm2 6. 14 m
6. Luas yang diwarnai 7. 693 cm2
 22   22  8. 352 m
=   14  14     7  7 
 7   7  9. 282,6 cm2
 22  10. 1.232 cm2
   3,5  3,5 
 7  Bagian C
= 616 – 154 + 38,5 = 500,5 cm2
1. Luas 3 karton = 3 × 60 × 40
7. Luas yang diwarnai
= 2.400 cm2
 120 22 
=   21  21 22
 360 7  Luas lingkaran = ×7×7
7
 120 22  = 154 cm2
   14  14 
 360 7  Banyak lingkaran
= 462 – 205,33 = 2.400 : 154 = 15.
= 256,67 cm2 Jadi, banyak lingkaran yang dapat
8. Luas yang diwarnai dibuat ada 15 buah.
 1 22 1  2. Luas 2 lensa kaca mata
= 8 ×    7  7   7  7
 4 7 2  = 2 × 3,14 × 2 × 2 = 25,12 cm2
= 8 × (38,5 – 24,5) 3. Luas sebuah pola
= 112 cm2 = 1.386 : 3 = 462 cm2
Panjang jari-jari
Latihan Ulangan Bab 3 Paket 1 462  3  7
=
Bagian A 22
= 21 cm
1. b. diameter
4. Luas krim 3 potong kue 7. a. 110 cm
3 8. c. 21 cm
=  3,14  10  10
10 9. c. 77,1 cm
= 94,2 cm2 10. d. 314 cm2
5. Luas lahan yang kosong 11. c. 24 cm

=
 
360 o  180   90  22
  14  14
12. b. Rp847.000,00
13. d. 125,6 cm
360  7

14. a. 42 cm
90 22 a. 267,75 cm2
= 
  14  14 15.
360 7
= 154 m2 Bagian B

Pemecahan Masalah 1. diameter


2. 31,4 cm
1. a. OA = panjang jari-jari 3. 245 cm
942  4 4. 312,5 cm
OA = = 20 cm
3  3,14 5. 314 cm2
b. Luas segitiga OAB 6. 264 cm
1 7. 2.119,5 cm2
=  OA OB 8. 251,2 cm
2
9. 102,67 cm2
1
=  20  20 10. 100o
2
= 200 cm2 Bagian C
2. Panjang jari-jari OP
1. Biaya yang diperlukan
= 98 2 = 3,14 × 10 × Rp35.000,00
= 196 = Rp1.099.000,00
= 14 cm 2. Luas danau
Luas seperempat lingkaran 22
= 15 × 7 – × 3,5 × 3,5
1 22 7
=   14  14
4 7 = 105 – 38,5
= 154 cm2 = 66,5 m2
Luas tembereng PQ 3. Jarak yang ditempuh
= 154 – 98 = 5 × 2 × 3,14 × 2
= 56 cm2 = 62,8 meter
3. Luas kertas yang diwarnai 4. Keliling lingkaran
= (3,14 × 20 × 20) – ( 3,14 × 10 × 10) = 1,1 km : 500
= 1.256 – 314 = 942 cm2 = 110.000 cm : 500
= 220 cm
Latihan Ulangan Bab 3 Paket 2
Panjang diameter roda
Bagian A = Keliling : π
22
1. a. jari-jari = 220 :
7
2. c. 2 jari-jari dan 1 busur lingkaran
= 70 cm
3. c. OC
5. Luas juring lingkaran
4. d. OC
80 
5. a. apotema =  3,14  20  20
6. b. tembereng 360 
1 b.
= 279 cm2
9
Luas karton yang dibutuhkan
1
= 9 × 279
9
= 2.512 cm2
Jadi, luas karton yang dibutuhkan
untuk membuat 9 topi ulang tahun
adalah 2.512 cm2. 2. a. memiliki 6 rusuk, 4 sisi, dan
4 titik sudut.
Pemecahan Masalah b. limas segitiga
1. Panjang tali untuk 4 kayu Kuis Halaman 95
= 3,14 × 10 × 10 + 4 × 20
= 314 + 80 1. Prisma segi enam
= 394 cm 2. Limas segi enam
Panjang tali untuk 16 kayu Latihan 2 Halaman 96
= (16 : 4) × 394
= 4 × 394 1. a. Limas segi empat
= 1.576 cm b. Kerucut
2. Panjang jari-jari = 14 cm c. Kubus
Luas kain taplak meja d. Balok
22 e. Prisma tegak segitiga
= 112 × 56 + 6 × × 14 ×14 2. a.
7
22
– × 14 ×14
7
= 6.272 + 3.696 – 616
= 9.352 cm2
b.
BAB 4 BANGUN RUANG
Latihan 1 Halaman 91
1. 12
2. 5 c.
3. 5
4. Persegi panjang
5. Lingkaran
6. Kerucut
7. OP, PN, NO, KM, LM, KL, KN, LO,
PM d.
8. a. IJNM, IJKH, MNOL, OLHK
b. 640
9. 196 cm2
10. ABCD dan E
Kuis Halaman 91
1. a. kerucut
e.
e.

f. f.

Latihan 3 Halaman 99
3. a.
1. a. 9.408 cm3
b. 20.608 cm3
c. 13.440 cm3
2. 1.800 cm3
3. 240 cm3
4. 72 m3
b. 5. 28 cm
6. 2,5 meter
7. 30 cm
8. 3.075 cm3
Latihan 4 Halaman 102
1. a. 1.570 cm3
c. b. 3.800 cm3
c. 34.650 cm3
2. 20 cm
3. 1.130,4 cm3
4. 200 dm3
5. 115,5 cm3
d. 6. 8 kali
7. 91.583,33 cm3
Latihan 5 Halaman 104
1. a. 1.800 cm3
b. 3.456 cm3
c. 4.200 cm3
2. 750 cm3
3. 20 cm
4. 5 cm
5. 130 cm3
Latihan 6 Halaman 106 5
4. 89 cm3
6
2
1. a. 1.026 cm3 5. Volume bola : volume tabung = 2 : 3
3
b. 314 cm3 Penugasan Halaman 109
c. 1.884 cm3
Bola plastik = 3 kali
d. 4.710 cm3
e. 2.772 cm3 Wadah tabung = 4 kali
f. 4.312 cm3
2. Volume kemasan Latihan 8 Halaman 112

= ×
1 22
× 21 × 21 × 30 1. 486 cm2
3 7 2. 1.056 cm2
= 13.860 cm3 3. 1.507,2 cm2
3. Volume 4. 3.800 cm2
2 1 22 5. Sisa lembaran
= × × × 7 × 7 × 27
3 3 7 = luas karton – luas tabung
= 924 cm3 = 2.500 – (2 × 3,14 × 4 × 4 + 3,14 ×
4. Jari-jari alas kerucut 8 × 18)
3  16.632  7 = 2.500 – 552,64
= = 1.947,36 cm2
22  36
6. Luas permukaan tabung
= 441 22 22
= 21 cm =2× × 14 × 14 + × 28 × 15
7 7
5. Volume tabung di luar kerucut = 1.232 + 1.320
= volume tabung – volume kerucut = 2.552 cm2
 22  7. Luas permukaan limas
=   7  7  30 
 7  = luas alas + 4 × luas segitiga
 1 22  1
    7  7  30  = 20 × 20 + 4 × × 20 × 25
3 7  2
= 4.620 – 1.540 = 400 + 1.000 = 1.400 cm2
= 3.080 cm3 8. Luas permukaan kerucut
= luas alas + luas selimut
Latihan 7 Halaman 109 22 22
= ×7×7+ × 7 × 25
2 7 7
1. a. 4.186 cm3 = 154 + 550 = 704 cm2
3
b. 14.130 cm3 9. Luas permukaan tabung = 748 cm2
2 10. 2.826 cm2
c. 11.498 cm3
3 Kuis Halaman 113
d. 38.808 cm3
2 Luas permukaan dus
e. 179.666 cm3 = 2 × (24 + 32 + 48)
3
= 2 × 104 = 208 cm2
1
f. 91.989 cm3 Jumlah panjang semua rusuk = 72 cm
3
2. 38.808 cm3 Latihan 9 Halaman 114
3. 15 cm
1. 600 cm3 6. 1.920 cm3
2. 128 cm3 7. 2.156 cm3 1. – Memiliki 4 sisi
1 – Memiliki 6 rusuk
3. 285 cm3 8. 3.663 cm3
3 – Memiliki 4 titik sudut
2 2. – Memiliki 2 sisi
4. 374 cm3 9. 3.798 cm3 – Memiliki 1 rusuk lengkung
3
2 – Memiliki 1 titik sudut
5. 480 cm3 10. 10.466 cm3 3.
3
Latihan 10 Halaman 115
1. 2.592 cm2 5. 1.342 cm2
2. 1.782 cm2 6. 2.268 cm2
3. 1.824 cm2 7. 1.980 cm2
4. 1.016 cm2 8. 626 cm2
Latihan Ulangan Bab 4 Paket 1
Bagian A
1. d. ABC dan DEF
2. c. 12
3. a. titik puncak
4. c. rusuk GK sejajar dengan rusuk EI
5. b. 6
6. a. prisma segitiga
7. d. 540 cm2
8. c. 434,5 cm2
9. a. 48 cm
10. d. 462 cm2 4. Volume air
11. c. 816 cm3 = Luas alas × tinggi
12. b. 1.200 cm3 1
=  60  60  100
13. c. 1.078 cm3 2
14. c. 8 : 27 = 180.000 cm3
15. a. 4.010 cm3 = 180 liter
5. Panjang sisi belah ketupat
Bagian B
= 6 2  8 2 = 10 cm
1. SX dan QU Luas sebuah prisma
2. sisi ADT = Luas alas + 4 × Luas sisi tegak
3. tabung
1
4. 828 cm2 =  12  16  4  10  12
2
5. 9
= 96 + 480
6. 1.936 cm2
= 46.080 cm2
7. 880 cm2
8. 2 cm Pemecahan Masalah
9. 4,6 liter
10. 1.232 cm3 1. Volume tangki
= 3,14 × 5 × 5 × 2
Bagian C = 157 m3
= 157 kl
Waktu yang dibutuhkan Bagian C
= Volume : Debit
1. – Memiliki 5 sisi
= 157 : 30
– Memiliki 9 rusuk
157
= jam – Memiliki 6 titik sudut
30 2. Volume dus = p × l × t
7 = 60 × 40 × 80
= 5 jam
30 = 192.000 cm3
= 5 jam 14 menit Volume kotak kecil = r3
2. Volume kapsul = 203
= Luas alas × tinggi = 8.000 cm3
 22  Banyak kotak kecil
=   3,5  3,5  13  7  × 2
 7  = 192.000 : 8.000 = 24 kotak
3
= 259 mm 3. Sisa minyak tanah
= (100% - 63%) × 3.850 × 20
Latihan Ulangan Bab 4 Paket 2 = 37% × 77.000
Bagian A = 28.490 liter
4. Panjang rusuk kerangka kubus
1. a. AB
3.750
2. d. limas segi empat = = 25 cm
3. b. Limas segitiga memiliki 6 rusuk 6
4. b. 9 Panjang kawat yang dibutuhkan
5. d. limas segitiga = 6 × 12 × 25 cm
6. b. tabung = 1.800 cm = 18 m
7. a. 3.312 cm3 5. Luas karton yang dibutuhkan
8. c. 616 cm2 1
= 10 × {2 × × 6 × 8 +
9. a. 1,8 liter 2
10. b. 1.014 cm2 (6 + 10 + 8) × 15}
11. d. 20 cm = 10 × (48 + 360)
12. a. 1.068 cm2 = 4.080 cm2
13. c. 18.700 cm2 Banyak karton yang dibutuhkan
2 = 4.080 : (40 × 60)
14. c. 298 liter = 4.080 : 2.400 2 karton
3
15. c. 352 dm2 Jadi, banyak karton yang dibutuhkan
ada 2 karton.
Bagian B
Pemecahan Masalah
1. 5
2. 3 1. a. Banyak bola pingpong
3. prisma segitiga = volume kotak : volume pingpong
4. bola 4 
= (40 × 20 × 20) :   3,14  2,53 
5. 408 dm3 3 
6. 9 cm 785
7. 157 liter = 16.000 :
12
8. 1.406,72 cm2 244 bola
9. 944 cm2 b. Volume udara
10. 664 cm2 785
= 16.000 – × 244
12
2 10
= 16.000 – 15.961
3 b. 5 = 2, 6 = 1, 7 = 4, 8 = 5, 9 = 2,
1 10 = 1
= 38 cm3 c. 8
3
2. a. mata 1 2. 35 ton
b. mata 5 3. 7 siswa
4. 4 kg
BAB 5 PENGOLAHAN DATA 5. 25 orang
Latihan 1 Halaman 124 Latihan Ulangan Bab 5 Paket 1
1. 37, 36, 36, 35, 35, 35, 35, 34, 34, 34, Bagian A
34, 34, 34, 34, 34, 33, 33, 33, 33, 33,
33, 32, 32, 32, 32, 32, 31, 31, 31, 30 1. d. 141 cm
2. 30 kg 2. b. 137 138 139 139 139 140 141
3. Selisih = 37 – 30 = 7 kg 3. b. 139 cm
4. b. 139 cm
Kuis Halaman 125 5. d. teh
A + B + C = 165, 6. c. 28
B + C = 120, 7. b. 41,42 kg
A + C = 150 8. c. 42 kg
A = 45, B = 15, C = 105 9. b. 42 kg
10. b. 41,42 kg dan 42 kg
Latihan 2 Halaman 128 11. a.
12. c. Kamis
1. a. 10
13. c. 26 orang
b. 5
14. c. Rabu dan Jumat
c. 7,47
15. d. 84
2. Rp7.000,00
3. a. 45 menit Bagian B
b. 210 menit
c. 35 menit 1. 7
4. a. Pukul 13.00 2. 7
b. 23 kg 3. 7,45
c. 20 kg 4. 6 ton
5. 5. 5,5 liter 5. jagung
6. teh, cokelat, kopi, jagung
Latihan 3 Halaman 133 7. Rp6.000,00
8. 690 cm
1. a. nilai tertinggi = 130,
9. pulpen hitam
nilai terendah = 110
10. 8
b. 115
2. 36 kg Bagian C
3. 2015
4. 2012 1. a. 1,57 kg
5. Maret b. 1,2 kg
c. 1,5 kg
Latihan 4 Halaman 137 2. a. Banyak majalah
= 1.325 × 4 – (1.200 + 2.400 + 900)
1. a. 5, 5, 6, 7, 7, 7, 7, 8, 8, 8, 8, 8, 9, 9,
= 5.300 – 4.500 = 800 buku
3. b. Nama Banyak Buah
Data Banyak Buku
Buah
3000 2400 Mangga 4 lingk besar
2500
2000 dan 1 lingk kecil
1500 1200 Jeruk 6 lingk besar
800 900
1000 Semangka 1 lingk besar
500
0
dan 1 lingk kecil
Apel 4 lingk besar
Alpukat 2 lingk besar
Gambar lingkaran besar = 4 buah
Gambar lingkaran kecil = 2 buah
4.
Data Hasil Peternakan Ikan
Latihan Ulangan Bab 5 Paket 2
600 550
500
500 450 Bagian A
400 350 1. b
300 2. d. 37
200 3. c. 36
100 4. c. 36
0
5. a. 125 orang
Gurami Lele Mas Patin 6. c. dewasa
5. Rata-rata 7. c. dewasa
= (350 + 500 + 550 + 450) : 4 8. a.
= 462,5 kg 9. b. April
10. a. Januari
Pemecahan Masalah 11. c. 35 kg
12. a. 20 dan 40
n1  x1  n2  x 2
1. x 13. b. 25 roti
n1  n2 14. a. roti rasa keju
35  8,2  3  x2 15. b. 143 cm
8,16 
35  3 Bagian B
8,16  38  287  3  x2
1. 38 kg
310,08  287  3  x2 2. 39 kg
23,08  3  x2 3. 40 kg
4. 40,13 kg
x2  7,69
5. bebek
Jadi, rata-rata ketiga siswa adalah 6. 60 ekor
7,69. 7. 60 ekor
2. a. 840 : 42 = 20 jeruk 8. 8
b. 840 : 7 = 120 jeruk 9. telur
3. a. Mangga = 18, jeruk = 24, semangka 10. 76
= 6, apel = 16, alpukat = 8
Bagian C
1. Tabel
Berat Jeruk m + b = 21
Banyak Jeruk
(gram) m–b=5
110 3 Jadi, merah = 13 dan biru = 8.
120 6 b. kuning
130 1
140 4 LATIHAN ULANGAN AKHIR
150 1 TAHUN
160 2
Bagian A
1. B
Diagram batang
2. C
Data Berat Sebuah Jeruk 3. B
7 4. C
6 5. A
5 6. D
Banyak Jeruk

4 7. B
3 8. A
2 9. B
1 10. D
0 11. D
110 120 130 140 150 160
12. A
Berat Jeruk (gram)
13. A
160  200  80  100  110 650 14. B
2. x    130 15. C
5 5
16. B
3. Air mineral 17. B
4. Rata-rata = 7,8 18. C
Modus = 7, 8, dan 9 19. C
Median = 8 20. A
10  7,8  2  7,5 93 21. D
5. x    7,75
10  2 12 22. D
23. B
Pemecahan Masalah
24. B
n  x  n2  x 2 25. D
1. x  1 1
n1  n2 Bagian B
1. >
10  7,8  2  x 2
7,75  2. 162
10  2
3. 1.044
93  78  2  x2 4. 32%
2  x2  15 5. 115,5 cm2
Jumlah nilai dua siswa adalah 15. 6. 94,2 cm
Masing-masing nilai siswa adalah 7 7. 600 cm2
dan 8. 8. 19.404 cm3
2. a. 12 × 4 = m + 15 + 12 + b 9. Modus = 6 dan 8, median = 7,5
48 = m + b + 27 10. 39 kg
Bagian C TRY OUT UJIAN SEKOLAH
1. Poin tim Bayu Bagian A
= (4 × 5) + (2 × (–3)) + (2 × 1)
= 20 + (–6) + 2 1. D
= 16 2. B
2. Luas tanah ditanami padi 3. D
= 25% × 40 hm2 4. B
= 10 hm2 5. A
Luas tanah ditanami jagung 6. D
7. B
3
= × 40 hm2 8. C
5
9. D
= 24 hm2
10. C
Luas tanah ditanami kedelai
11. A
= 40 – 10 – 24
12. B
= 6 hm2
13. B
3. Luas daerah yang diarsir
14. B
= Luas I – (2 × Luas II)
15. B
 22   22 
=   14  14  –  2   7  7  16. C
 7   7  17. A
2
= 616 – 308 = 308 cm 18. B
4. Volume bangun L 19. B
= Volume balok I + volume balok II 20. B
= (5 × 5 × 35) + (15 × 5 × 5) 21. A
= 875 + 375 = 1.250 cm3 22. C
5. a. Banyak hasil kebun kelapa 23. C
= (2.125 × 4) – 24. C
(2.250 + 1.800 + 3.100) 25. D
= 8.500 – 7.150 26. A
= 1.350 kg = 1,35 ton 27. B
b. kopi 28. C
c. 29. B
Data Hasil Perkebunan 30. D
3500 3100
3000
Bagian B
2500 2250 1. a. 48 = 24 × 3, 56 = 23 × 7, 40 = 23 × 5
2000 1800 Banyak keranjang yang dibutuhkan
1350 = FPB (48, 56, 40)
1500
1000 = 23 = 8 keranjang
500 b. Apel = 6 buah, jeruk = 7 buah, dan
0
pir = 5 buah.
Apel Jeruk Kelapa Kopi 2. Sisa air di dalam bak
= 216 – (56 + 0,9 + 40)
= 216 – 96,9
= 119,1 liter
3. Memiliki 4 sisi yang sama panjang
dan memiliki 4 sudut yang sama besar
yaitu 90o.
4. Volume yang tidak diisi dengan
minyak
 8
= 1    3,14  40  40  110
 11 
3
=  5.024  110
11
= 150.720 cm3
5. a. Berat buah naga yang terjual
= (100 × 4) – (100 + 90 + 80 + 120)
= 400 – 390 = 10 kg
b.
Data Banyak Buah yang Terjual
140

120

100

80

60

40

20

0
Apel Buah Jeruk Pir Salak
Naga

Anda mungkin juga menyukai