Oleh :
Ir. Bambang Purnijanto, MT
TALITHA ZHAFIRA, S.T., M.Eng
MATRIKS STATIS [A]
• Disusun berdasarkan persamaan pd kondisi
kesetimbangan pd masing2 titik buhul
• Asumsi : semua batang timbul gaya tarik (anak
panah meninggalkan joint)
• A * (1/A) = 1
1/A = A-1 = invers A
C D
1 7 8 9 3
A B
4 E 5 F 6
Rangka Asumsi Terkena Beban Luar
P2 P4
C P1 D P3
2
1 7 8 9 3
P6 P8
P5 P7 P9
A
4 E 5 F 6 B
• P1 = F1 cos α – F2 – F8 cos α
• P2 = F1 sin α + F7 + F8 sin α
• P3 = F2 – F3 cos α
• P4 = F3 sin α + F9
• P5 = F4 – F5
• P6 = -F7
• P7 = F5 – F6 + F8 cos α
• P8 = - F8 sin α – F9
• P9 = F3 cos α + F6
Gaya Batang
• [F]NFx1 = [A-1]NFxNP * [P]NPx1
• Bila macam pembebanan > 1, maka
[F]NFxNLC = [A-1]NFxNP * [P]NPxNLC
dimana :
NLC = banyaknya macam pembebanan
1 ton
C D
H=2,0 m
1 7 8 9 3
A B
4 E 5 F 6
L = 3λ = 4,5 m
Penyelesaian :
• r x 2
y 2
1 ,5 2
2 2
2,5
• Cos α = 1,5 / 2,5 = 0,6
• Sin α = 2,0 / 2,5 = 0,8
Reaksi Perletakan
1 ton
C D
H=2,0 m
1 7 8 9 3
RAH
B
A 4 E 5 F 6
RAV L = 3λ = 4,5 m RB
Rangka Asumsi Terkena Beban Luar
P2 P4
C P1 D P3
2
1 7 8 9 3
P6 P8
P5 P7 P9
A
RAH 4 E 5 F 6 B
RAV
RB
H=2,0 m
1 7 8 9 3
A B
4 E 5 F 6
L = 3λ = 4,5 m
P2 P4
C P1 D P3
2
1 7 8 9 3
P6 P8
P5 P7 P9
A
4 E 5 F 6 B
Konst. Statis Tertentu / Konst. Statis Tak Tentu
• NP = 9
• NF = 9
• NI = NF – NP
=9–9
= 0 → konst. Statis tertentu
Beban Luar Asumsi
1 ton
C D
2
H=2,0 m
1 7 8 9 3
A B
4 E 5 F 6
L = 3λ = 4,5 m
P2 P4
C P1 D P3
2
1 7 8 9 3
P6 P8
P5 P7 P9
A
RAH 4 E 5 F 6 B
RAV RB
Beban Luar [P]
• [P]9x1 =
1 0
2 -1
3 0
4 0
5 0
6 0
7 0
8 0
9 0
Matriks Statis
BUHUL C
P2 P2
C P1 F2 F1 cos α C P1 F2
F8 cos α
F8 F8 sin α F8
F1 F1 F1 sin α
F7 F7
• ΣH = 0
-F1 cos α + P1 + F2 + F8 cos α = 0
P1= F1 cos α – F2 – F8 cos α
• ΣV = 0
P2 – F1 sin α – F7 – F8 sin α = 0
P2 = F1 sin α + F7 + F8 sin α
Matrik Statis [A]
P/F 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 0,6 -1 0 0 0 0 0 -0,6 0
2 0,8 0 0 0 0 0 1 0,8 0
3 0 1 -0,6 0 0 0 0 0 0
4 0 0 0,8 0 0 0 0 0 1
5 0 0 0 1 -1 0 0 0 0
6 0 0 0 0 0 0 -1 0 0
7 0 0 0 0 1 -1 0 0,6 0
8 0 0 0 0 0 0 0 -0,8 -1
9 0 0 0,6 0 0 1 0 0 0
Invers Matriks [A-1]
F/P 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 5/9 5/6 5/9 5/12 0 5/6 0 5/12 0
2 -1/3 1/4 2/3 1/2 0 1/4 0 1/2 0
3 -5/9 5/12 -5/9 5/6 0 5/12 0 5/6 0
4 2/3 -1/2 2/3 -1/4 1 -1/2 1 -1/4 1
5 2/3 -1/2 2/3 -1/4 0 -1/2 1 -1/4 1
6 1/3 -1/4 1/3 -1/2 0 -1/4 0 -1/2 1
7 0 0 0 0 0 -1 0 0 0
8 -5/9 5/12 -5/9 -5/12 0 5/12 0 -5/12 0
9 4/9 -1/3 4/9 1/3 0 -1/3 0 -2/3 0
Matriks Identitas [I]
1 0 0 0 0 0 0 0 0
0 1 0 0 0 0 0 0 0
0 0 1 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 0 0 0 0
0 0 0 0 1 0 0 0 0
0 0 0 0 0 1 0 0 0
0 0 0 0 0 0 1 0 0
0 0 0 0 0 0 0 1 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1
Matriks Gaya Batang [F]
[F]9x1 = [A-1]9x9 * [P]9x1
1 -5/6
2 -1/4
3 -5/12
4 1/2
5 1/2
6 1/4
7 0
8 -5/12
9 1/3
Soal
1 ton
0,6 ton
C
H=2,4 m
2 3
1
A
B
3,2 m
1,8 m
2 3 2 3
1 1 P3
RAH RAH
A B A B
RAV RB RAV RB
NI = NF – NP
NI = 3 – 3
NI = 0 → konstruksi statis tertentu
Matriks Beban Luar [P]
LC1=1 ton P2
LC2=0,6 ton P1
C
C
2,4 m
2 3
2
3
1 P3
1 A
A
B B
3,2 m
1,8 m 1,8 m 3,2 m
P
1 0 0,6
2 -1 0
3 0 0
Mencari Sudut
C C
2,4 m
α β
A
D B
D 3,2 m
1,8 m
ΔCAD ΔCBD
AC = (1,82 + 2,42) = 3 CB =(3,22 + 2,42) = 4
Sin α = (2,4 / 3) = 0,8 sin β = (2,4 / 4) = 0,6
Cos α = (1,8 / 3) = 0,6 cos β = (3,2 / 4) = 0,8
α = arc tg (2,4/1,8) = 53,13° β = arc tg (2,4/3,2) = 36,87°
MATRIKS STATIS [A]
JOINT C JOINT C
P2 P2
F3 cos β
C F2 cos α C
P1 P1
α β
F2 F2
F3 F2 sin α F3 sin β F3
• ∑H = 0
-F2 cos α + P1 + F3 cos β = 0
P1 = F2 cos α – F3 cos β
P1 = 0,6 F2 – 0,8 F3
• ∑V = 0
P2 - F2 sin α - F3 sin β = 0
P2 = F2 sin α + F3 sin β
P2 = 0,8 F2 + 0,6 F3
JOINT B JOINT B
F3 F3 F3 sin β
P3 β P3
F1 F1
B F3 cos β B
∑H = 0
-F1 – F3 cos β + P3 = 0
P3 = F1 + F3 cos β
P3 = F1 + 0,8 F3
Matrik Statis [A]
• P1 = 0,6 x F2 – 0,8 x F3
• P2 = 0,8 x F2 + 0,6 x F3
• P3 = F1 + 0,8 x F3
[A]3x3 =
P\F 1 2 3
1 0 0,6 -0,8
2 0 0,8 0,6
3 1 0 0,8
Invers Matriks Statis [A-1]
[A-1]3x3 =
F\P 1 2 3
1 0,64 -0,48 1
2 0,6 0,8 0
3 -0,8 0,6 0
Mencari Invers Matriks
0,6 0,8
[A] = a11 a12
a
a13
a23
= 00 0,8 0,6
21 a22
a31 a32 a33 1 0 0,8
0 0,6 0,8
0,8 0,6
A11 0 0,8 0,6 (0,8 x0,8 0 x0,6) 0,64
0,8
0 0,8
1 0
0 0,6 0,8
0 0,6
0,6
1 (0 x0,8 1x0,6) (0,6) 0,6
0,8
A12 0 0,8
0,8
1 0
0 0,6 0,8
0 0,8
A13 0 0,8 0,6 (0 x0 1x0,8) 0,8
0,8
1 0
1 0
0 0,6 0,8
0,6 0,8
A21 0 0,8 0,6 (0,6 x0,8 0 x(0,8)) 0,48
0,8
0 0,8
1 0
0 0,6 0,8
0 0,8
A22 0 0,8 0,6 (0 x0,8 1x(0,8)) 0,8
0,8
1 0,8
1 0
0 0,6 0,8
0 0,6
A23 0 0,8 0,6 (0 x0 1x(0,6)) (0,6) 0,6
0,8
1 0
1 0
0 0,6 0,8
0,6 0,8
A31 0 0,8 0,6 (0,6 x0,6 0,8 x(0,8)) 1
0,8
0,8 0,6
1 0
0 0,6 0,8
0 0,8
A32 0 0,8 0,6 (0 x0,6 0 x(0,8)) 0
0,8
0 0,6
1 0
0 0,6 0,8
0 0,6
A33 0 0,8 0,6 (0 x0,8 0 x0,6) 0
0,8
0 0,8
1 0
= 0,64 0,48 1
0,6 0,8 0
0,8 0,6 0
Matriks Gaya Batang [F]
[F]3x2 = [A-1]3x3 x [P]3x2 =
F\LC 1 2 F
ΣMA = 0
-RB x 5 + 1 x 1,8 + 0,6 x 2,4 = 0
-5RB + 3,24 = 0
RB = 0,648 ton (↑)
• Mencari Gaya Batang
ΣVA = 0
RAV + F2 x sin α = 0
0,352 + F2 x 0,8 = 0
F2 = -0,44 ton (tekan)
ΣHA = 0
- RAH + F2 x cos α + F1 = 0
- 0,6 + (-0,44) x 0,6 + F1 = 0
F1 = 0,864 ton (tarik)
ΣHB = 0
F1 + F3 x cos β = 0
0,864 + F3 x 0,8 = 0
F3 = -1,08 ton (tekan)