Puji dan syukur kami panjatkan kehadirat Allah SWT atas rahmat dan
karunia-Nya, sehingga kami (kelompok 3) dapat menyelesaikan laporan akhir
Kimia Dasar ini berdasarkan waktu yang sudah ditentukan.
Dalam penyusunan laporan akhir ini, tidak sedikit hambatan yang kami
hadapi, namun kami tetap menyadari bahwa kelancaran dalam penyusunan
laporan akhir ini tidak lain berkat bantuan, dorongan dan kritikan dari dosen
pembimbing, asisten laboratorium serta kerjasama dari teman-teman satu
kelompok, sehingga kendala-kendala yang kami hadapi dapat kami atasi.
Laporan ini masih sangat jauh dari kata sempurna, karena pengalaman
yang kami miliki pun masih kurang. Oleh karena itu, kami harapkan kepada para
pembaca untuk memberikan kritik dan saran yang bersifat membangun untuk
kesempurnaan laporan akhir ini. Sehingga kami dapat memperbaiki bentuk
maupun isi laporan akhir ini agar ke depannya dapat lebih baik lagi.
Kelompok III
i
DAFTAR ISI
ii
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B PERHITUNGAN ............................................................ LB-1
LAMPIRAN C TUGAS ........................................................................... LC-1
LAMPIRAN D GAMBAR ALAT .......................................................... LD-1
iii
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
iv
1.1 Judul Praktikum .................................................................................. 34
1.2 Tanggal Praktikum .............................................................................. 34
1.3 Tujuan Praktikum ................................................................................ 34
BAB II TINJAUAN PUSTAKA................................................................ 35
2.1 Pengertian Reaksi Kimia ..................................................................... 35
2.2 Macam- Macam Reaksi Kimia............................................................ 35
2.3 Penyetaraan Persamaan Reaksi ........................................................... 36
2.4 Penyetaraan Reaksi Redoks ................................................................ 36
2.5 Eqivalen............................................................................................... 37
2.6 Penurunan Persamaan Reaksi ............................................................. 37
2.7 Reaksi Pembatas.................................................................................. 38
2.8 Penurunan Persamaan Reaksi ............................................................. 39
2.9 Reaksi Pembatas.................................................................................. 39
3.0 Persen Hasil ......................................................................................... 39
3.1 Laju Reaksi.......................................................................................... 39
BAB III METODOLOGI PRAKTIKUM ................................................ 41
3.1 Alat dan Bahan .................................................................................... 41
3.1.1 Alat-Alat .............................................................................................. 41
3.1.2 Bahan-Bahan ....................................................................................... 41
3.2 Prosedur Kerja ..................................................................................... 41
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................... 43
4.1 Hasil ................................................................................................... 43
4.2 Pembahasan ........................................................................................ 44
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................... 45
5.1 Kesimpulan ........................................................................................ 45
5.2 Saran ................................................................................................... 45
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
v
PERCOBAAN V HUKUM-HUKUM DASAR ILMU KIMIA
BAB I PENDAHULUAN ........................................................................... 46
1.1 Judul Praktikum .................................................................................. 46
1.2 Tanggal Praktikum .............................................................................. 46
1.3 Tujuan Praktikum ................................................................................ 46
BAB II TINJAUAN PUSTAKA................................................................ 47
2.1 Hukum-Hukum Dasar Ilmu Kimia...................................................... 47
2.2 Hukum Proust ..................................................................................... 48
2.3 Hukum Boyle ...................................................................................... 48
2.4 Hukum Perbandingan Lipat (ganda) ................................................... 48
2.5 Hukum Penyatuan Volume,Untuk Reaksi Gas ................................... 49
2.6 Hipotesis Avogadro............................................................................. 49
2.7 Konsep Mol ......................................................................................... 49
BAB III METODOLOGI PRAKTIKUM ................................................ 50
3.1 Alat dan Bahan .................................................................................... 50
3.1.1 Alat-Alat .............................................................................................. 50
3.1.2 Bahan-Bahan ....................................................................................... 50
3.2 Prosedur Kerja ..................................................................................... 50
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................... 52
4.1 Hasil .................................................................................................... 52
4.2 Pembahasan ......................................................................................... 52
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................... 54
5.1 Kesimpulan ......................................................................................... 54
5.2 Saran ..................................................................................................... 54
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
vi
BAB I PENDAHULUAN ........................................................................... 55
1.1. Judul Praktikum .................................................................................. 55
1.2 Tanggal Praktikum .............................................................................. 55
1.3 Tujuan Praktikum ................................................................................ 55
BAB II TINJAUAN PUSTAKA................................................................ 56
2.1 Konsep Mol ......................................................................................... 56
2.2 Rumus Senyawa .................................................................................. 58
2.3 Reaksi Kimia ....................................................................................... 60
2.4 Pereaksi Pembatas ............................................................................... 63
BAB III METODOLOGI PRAKTIKUM ................................................ 65
3.1 Alat dan Bahan .................................................................................... 65
3.1.1 Alat-Alat .............................................................................................. 65
3.1.2 Bahan-Bahan ....................................................................................... 65
3.2 Prosedur Kerja ..................................................................................... 65
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................... 66
4.1 Hasil .................................................................................................... 66
4.2 Pembahasan ......................................................................................... 66
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................... 68
5.1 Kesimpulan ......................................................................................... 68
5.2 Saran ..................................................................................................... 68
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
vii
2.1 Pengertian ............................................................................................ 70
2.2 Teori Asam Basa Arhenius ................................................................. 70
2.3 Teori Asam Basa Bronste.................................................................... 71
2.4 Indikator Asam-Basa........................................................................... 72
2.5 Penggunaan Indikator Asam-Basa ...................................................... 72
2.6 Pembagian Indikator Asam-Basa ........................................................ 72
BAB III METODOLOGI PRAKTIKUM ................................................ 75
3.1 Alat dan Bahan .................................................................................... 75
3.1.1 Alat-Alat .............................................................................................. 75
3.1.2 Bahan-Bahan ....................................................................................... 75
3.2 Prosedur Kerja ..................................................................................... 75
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................... 76
4.1 Hasil .................................................................................................... 76
4.2 Pembahasan ......................................................................................... 77
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................... 78
5.1 Kesimpulan ......................................................................................... 78
5.2 Saran .................................................................................................... 78
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
viii
2.4 Jenis Perubahan Konsentrasi Reaksi Persatuan Waktu ...................... 83
2.5 Laju Reaksi.......................................................................................... 83
2.6 Kecepatan Reaksi ................................................................................ 84
2.7 Variabel-Variabel Kecepatan Reaksi ................................................... 84
BAB III METODOLOGI PRAKTIKUM ................................................ 85
3.1 Alat dan Bahan .................................................................................... 85
3.1.1 Alat-Alat .............................................................................................. 85
3.1.2 Bahan-Bahan ....................................................................................... 85
3.2 Prosedur Kerja ..................................................................................... 85
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ................................................... 86
4.1 Hasil .................................................................................................... 86
4.2 Pembahasan ......................................................................................... 86
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................... 88
5.1 Kesimpulan .......................................................................................... 88
5.2 Saran ..................................................................................................... 88
DAFTAR PUSTAKA
LAMPIRAN A DATA PENGAMATAN ............................................... LA-1
LAMPIRAN B TUGAS ........................................................................... LB-1
LAMPIRAN C GAMBAR ALAT ........................................................... LC-1
ix