Anda di halaman 1dari 14

SAMPEL WAKTU SUHU KECEPATAN

(KONSENTRASI HIDROLISIS HIDROLISI PENGADUKA


GLUKOS(ppm) (menit) (oC) N (rpm) KADAR ETANOL (%)
150 1.18
100 3.17
200 2.33
4.15
150 3.33
45 125 3.33
200 3.86
4.12
150 2.34
150 4.18
200 4.23
5.75
150 3.87
100 7.23
200 5.55
8.56
150 4.33
150 300 60 125 9.54
200 5.12
11.77
150 6.18
150 10.56
200 6.65
11.05
150 4.53
100 2.87
200 5.44
3.95
150 2.15
90 125 4.33
200 2.86
5.39
150 2.75
150 NAMA : INDAH SARI 2.78
200 3.33
NIM 03031381621081 4.65
LATIHAN

Penelitian pembuatan bioetanol dari air cucian beras dilakukan dengan tahap hidrolisis
menggunakan katalis X. Konsentrasi glukosa dalam air cucian beras yang di teliti adalah 150
ppm dan 300 ppm. Dalam proses hidrolisi Faktor yang diduga berpengaruh adalah temperatu,
waktu hidrolisis dan kecepatan pengadukan. Produk hidrolisis dianalisa kadar etanolnya
menggunakan Gas Chrolatography.
Anggaplah data ini merupakan hasil uji coba penelitian pendahuluan. Ikuti prosedur
Disain eksperimental Factorial Design. Lakukan analisa-analisa statistikal atas data tersebut.
Hasilkan beberapa rekomendasi!
PENYELESAIAN
 Menghitung Jumlah Tempuhan
 Jumlah Variable (k) =4
 Jumlah Tempuhan = 2^4 = 16 tempuhan
 Menetapkan batas variable
 Data Variable

Variable - +
SAMPEL KONSENTRASI 150 300
GLUKOSA (S)
WAKTU HIDROLISIS (W) 45 90
SUHU HIDROLISIS (T) 100 150
KECEPATAN 150 200
PENGADUKAN (V)

 Matriks Design

NO S W T V
1 - - - -
2 + - - -
3 - + - -
4 + + - -
5 - - + -
6 + - + -
7 - + + -
8 + + + -
9 - - - +
10 + - - +
11 - + - +
12 + + - +
13 - - + +
14 + - + +
15 - + + +
16 + + + +

 Pelaksanaa Penelitian

NO S W T V Respon
1 150 45 100 150 1.18
2 300 45 100 150 3.17
3 150 90 100 150 4.53
4 300 90 100 150 2.87
5 150 45 150 150 2.34
6 300 45 150 150 4.18
7 150 90 150 150 2.75
8 300 90 150 150 2.78
9 150 45 100 200 2.33
10 300 45 100 200 4.15
11 150 90 100 200 5.44
12 300 90 100 200 3.95
13 150 45 150 200 4.23
14 300 45 150 200 5.75
15 150 90 150 200 3.33
16 300 90 150 200 4.65

 Operasi Matriks

NO S W T V Respon
1 - - - - + 1.18
2 + - - - - 3.17
3 - + - - - 4.53
4 + + - - + 2.87
5 - - + - - 2.34
6 + - + - + 4.18
7 - + + - + 2.75
8 + + + - - 2.78
9 - - - + - 2.33
10 + - - + + 4.15
11 - + - + + 5.44
12 + + - + - 3.95
13 - - + + + 4.23
14 + - + + - 5.75
15 - + + + - 3.33
16 + + + + + 4.65

 Menentukan Efek Utama

NO S Respon
1 - -1,18
2 + 3,17
3 - -4,53
4 + 2,87
5 - -2,34
6 + 4,18
7 - -2,75
8 + 2,78
9 - -2,33
10 + 4,15
11 - -5,44
12 + 3,95
13 - -4,23
14 + 5,75
15 - -3,33
16 + 4,65

SetengahFaktorial f = n/2 = 16/2 = 8


VARIABEL A = (1/8) x JUMLAH TEMPUHAN X ( SIGMA VARIABEL A
DALAM MATRIKS SESUAI TANDA)

VARIABLE A = NILAI S (SAMPEL KONSENTRASI GLUKOSA)

S = (1/8) x ( -S1+S2-S3+S4-S5+S6-S7+S8-S9+S10-S11+S12-S13+S14-
S15+S16)
= (1/8) x (-1,18 + 3,17 – 4,53 + 2,87 – 2,34 + 4,18 – 2,75 + 2,78 – 2,33 + 4,15 –
5,44 + 3,95 – 4,23 + 5,75 – 3,33 + 4,65)
= 5, 37 / 8
= + 0,67125

NO W Respon
1 - -1,18
2 - -3,17
3 + +4,53
4 + +2,87
5 - -2,34
6 - -4,18
7 + +2,75
8 + +2,78
9 - -2,33
10 - -4,15
11 + +5,44
12 + +3,95
13 - -4,23
14 - -5,75
15 + +3,33
16 + +4,65

SetengahFaktorial f = n/2 = 16/2 = 8


VARIABEL A = (1/8) x JUMLAH TEMPUHAN X ( SIGMA VARIABEL A
DALAM MATRIKS SESUAI TANDA)

VARIABLE A = NILAI W (WAKTU HIDROLISIS)

W = (1/8) x ( -W1-W2+W3+W4-W5-W6+W7+W8-W9-W10+W11+W12-W13-
W14+W15+S16)
= (1/8) x (-1,18 - 3,17 + 4,53 + 2,87 – 2,34 - 4,18 + 2,75 + 2,78 – 2,33 - 4,15 +
5,44 + 3,95 - 4,23 - 5,75 + 3,33 + 4,65)
= 2,97 / 8
= + 0,3712

NO T Respon
1 - -1,18
2 - -3,17
3 - -4,53
4 - -2,87
5 + +2,34
6 + +4,18
7 + +2,75
8 + +2,78
9 - -2,33
10 - -4,15
11 - -5,44
12 - -3,95
13 + +4,23
14 + +5,75
15 + +3,33
16 + +4,65

SetengahFaktorial f = n/2 = 16/2 = 8


VARIABEL A = (1/8) x JUMLAH TEMPUHAN X ( SIGMA VARIABEL A
DALAM MATRIKS SESUAI TANDA)
VARIABLE A = NILAI T (SUHU HIDROLISIS)
T = (1/8) x ( -T1-T2-T3-T4+T5+T6+T7+T8-T9-T10-T11-T12+T13
+T14+T15+T16)
= (1/8) x (-1,18 - 3,17 - 4,53 - 2,87 + 2,34 + 4,18 + 2,75 + 2,78 – 2,33 - 4,15 -
5,44 - 3,95 + 4,23 + 5,75 + 3,33 + 4,65)
= 2,39 / 8
= + 0,2987

NO V Respon
1 - -1,18
2 - -3,17
3 - -4,53
4 - -2,87
5 - -2,34
6 - -4,18
7 - -2,75
8 - -2,78
9 + +2,33
10 + +4,15
11 + +5,44
12 + +3,95
13 + +4,23
14 + +5,75
15 + +3,33
16 + +4,65

SetengahFaktorial f = n/2 = 16/2 = 8


VARIABEL A = (1/8) x JUMLAH TEMPUHAN X ( SIGMA VARIABEL A
DALAM MATRIKS SESUAI TANDA)
VARIABLE A = NILAI V (KECEPATAN PENGADUKAN)
V = (1/8) x ( -V1-V2-V3-V4-V5-V6-V7-V8+V9+V0+V11+V12+V13
+V14+V15+V16)
= (1/8) x (-1,18 - 3,17 - 4,53 - 2,87 - 2,34 - 4,18 - 2,75 - 2,78 + 2,33 + 4,15 +
5,44 + 3,95 + 4,23 + 5,75 + 3,33 + 4,65)
= 10,03 / 8
= + 1,25375

 KESIMPULAN SEMENTARA
 Temperatur menunjukkan pengaruh paling kecil terhadap yield kadar etanol
yang diperoleh bila dibandingkan dengan variable yang lain
 Karena Positif, Perubahan temperature berpengaruh terhadap peningkatan
konsentrasi produk, dimana makin tinggi temperature maka konsentrasi etanol
yang diperoleh makin besar.
 Perubahan konsentrasi reaktan Q (makin besar C) berpengaruh terhadap
konsentrasi produk berkurang (karena bertanda negatif).
 Kecepatan pengadukan berpengaruh paling besar dibandingkan dengan
variable lain terhadap kadar etanol yang diperoleh
 Karena Positif, Perubahan kecepatan pengadukan berpengaruh terhadap
peningkatan konsentrasi produk, dimana makin tinggi temperature maka
konsentrasi etanol yang diperoleh makin besar.
 UJI LANJUT – EFEK INTERAKSI VARIABEL
 EFEK INTERAKSI S (SAMPEL KONSENTRASI GLUKOSA) DAN W
(WAKTU HIDROLISIS)

NO S W Respon
1 - - 1,18
2 + - 3,17
3 - + 4,53
4 + + 2,87
5 - - 2,34
6 + - 4,18
7 - + 2,75
8 + + 2,78
9 - - 2,33
10 + - 4,15
11 - + 5,44
12 + + 3,95
13 - - 4,23
14 + - 5,75
15 - + 3,33
16 + + 4,65

 CARA PERHITUNGAN :

S W (EFEK RATA-RATA)

( - = ½ (R1+
) R3+R5+R7+R9+R11+R13+R15)
15 = ½ (-1,18+4,53-2,34+2,75-2,33+5,44-
0 4,23+3,33)
= 5,97/2 = 2,985

(+) = ½ (R2+ R4+R6+R8 + R10 + R12 + R14


30 + R16)
0 = ½ (-3,17 +2,87 –4,18 + 2,78 – 4,15 +
3,95 – 5,75 + 4,65)
= -3/2 =-1,5

Efek InterkasiSW = ½ {( Efek rata-rata W+) + (Efek rata-rata W-)}


= ½ (-1,5 + 2,985)
= 0,7425
 EFEK INTERAKSI S (SAMPEL KONSENTRASI GLUKOSA) DAN T
(SUHU HIDROLISIS)

NO S T Respon
1 - - 1,18
2 + - 3,17
3 - - 4,53
4 + - 2,87
5 - + 2,34
6 + + 4,18
7 - + 2,75
8 + + 2,78
9 - - 2,33
10 + - 4,15
11 - - 5,44
12 + - 3,95
13 - + 4,23
14 + + 5,75
15 - + 3,33
16 + + 4,65

 CARA PERHITUNGAN :

S T (EFEK RATA-RATA)

( - = ½ (R1+
) R3+R5+R7+R9+R11+R13+R15)
15 = ½ (-1,18-4,53+2,34+2,75 - 2,33 - 5,44 +
0 4,23 + 3,33)
= -0,83/2 = -0,415

(+) = ½ (R2+ R4+R6+R8 + R10 + R12 + R14


30 + R16)
0 = ½ (-3,17 -2,87 +4,18 + 2,78 – 4,15 - 3,95
+ 5,75 + 4,65)
= 3,22 /2 =1,61

Efek Interkasi ST = ½ {( Efek rata-rata T+) + (Efek rata-rata T-)}


= ½ (1,61 + (-0,415)
= 0,5975

 EFEK INTERAKSI S (SAMPEL KONSENTRASI GLUKOSA) DAN V


(KECEPATAN PENGADUKAN)

NO S V Respon
1 - - 1,18
2 + - 3,17
3 - - 4,53
4 + - 2,87
5 - - 2,34
6 + - 4,18
7 - - 2,75
8 + - 2,78
9 - + 2,33
10 + + 4,15
11 - + 5,44
12 + + 3,95
13 - + 4,23
14 + + 5,75
15 - + 3,33
16 + + 4,65

 CARA PERHITUNGAN :
S V (EFEK RATA-RATA)

( - = ½ (R1+
) R3+R5+R7+R9+R11+R13+R15)
15 = ½ (-1,18-4,53-2,34-2,75 + 2,33 + 5,44 +
0 4,23 + 3,33)
= 4,53 /2 = 2,265

(+) = ½ (R2+ R4+R6+R8 + R10 + R12 + R14


30 + R16)
0 = ½ (-3,17 -2,87 -4,18 - 2,78 + 4,15 + 3,95
+ 5,75 + 4,65)
= 5,5 /2 =2,75

Efek Interkasi SV = ½ {( Efek rata-rata V+) + (Efek rata-rata V-)}


= ½ (1,61 + (-0,415)
= 0,5975
 EFEK INTERAKSI W (WAKTU HIDROLISIS) DAN T (SUHU
HIDROLISIS)

NO W T Respon
1 - - 1,18
2 - - 3,17
3 + - 4,53
4 + - 2,87
5 - + 2,34
6 - + 4,18
7 + + 2,75
8 + + 2,78
9 - - 2,33
10 - - 4,15
11 + - 5,44
12 + - 3,95
13 - + 4,23
14 - + 5,75
15 + + 3,33
16 + + 4,65

 CARA PERHITUNGAN :
W T (EFEK RATA-RATA)

(-) = ½ (R1+ R2+R5+R6+R9+R10+R13+R14)


45 = ½ (-1,18–3,17 +2,34+ 4,18 - 2,33 + 4,15
+ 4,23 + 5,75)
= 5,67 /2 = 2,835

(+ = ½ (R3+ R4+R7+R8 + R11 + R12 + R15


) + R16)
90 = ½ (-4,53-2,87 + 2,75+ 2,78 – 5,44 - 3,95
+ 3,33 + 4,65)
= - 3,28/2 =-1,64

Efek Interkasi WT = ½ {( Efek rata-rata T+) + (Efek rata-rata T-)}


= ½ (-1,64 + 2,835
= 0,597
 EFEK INTERAKSI W (WAKTU HIDROLISIS) DAN V (KECEPATAN
PENGADUKAN)

NO W V Respon
1 - - 1,18
2 - - 3,17
3 + - 4,53
4 + - 2,87
5 - - 2,34
6 - - 4,18
7 + - 2,75
8 + - 2,78
9 - + 2,33
10 - + 4,15
11 + + 5,44
12 + + 3,95
13 - + 4,23
14 - + 5,75
15 + + 3,33
16 + + 4,65

 CARA PERHITUNGAN :
W V (EFEK RATA-RATA)

(-) = ½ (R1+ R2+R5+R6+R9+R10+R13+R14)


45 = ½ (-1,18–3,17 -2,34- 4,18 + 2,33 + 4,15
+ 4,23 + 5,75)
= 5,59 /2 = 2,795

(+ = ½ (R3+ R4+R7+R8 + R11 + R12 + R15


) + R16)
90 = ½ (-4,53 -2,87 - 2,75- 2,78 + 5,44 + 3,95
+ 3,33 + 4,65)
= 4,44 /2 =2,22

Efek Interkasi WV = ½ {( Efek rata-rata V+) + (Efek rata-rata V-)}


= ½ (2,22 + 2,795)
= 2,507

 EFEK INTERAKSI T (SUHU HIDROLISIS) DAN V (KECEPATAN


PENGADUKAN)

NO T V Respon
1 - - 1,18
2 - - 3,17
3 - - 4,53
4 - - 2,87
5 + - 2,34
6 + - 4,18
7 + - 2,75
8 + - 2,78
9 - + 2,33
10 - + 4,15
11 - + 5,44
12 - + 3,95
13 + + 4,23
14 + + 5,75
15 + + 3,33
16 + + 4,65
 CARA PERHITUNGAN :

T V (EFEK RATA-RATA)

(-) = ½ (R1+
10 R2+R3+R4+R9+R10+R11+R12)
0 = ½ (-1,18–3,17 –4,53– 2,87 + 2,33 +
4,15 + 5,44 + 3,95)
= 4,12 /2 = 2,06

(+) = ½ (R5+ R6+R7+R8 + R13 + R14 + R15


15 + R16)
0 = ½ (-2,34–4,18 - 2,75- 2,78 + 4,23 + 5,75
+ 3,33 + 4,65)
= 5,91/2 =2,955

Efek Interkasi TV = ½ {( Efek rata-rata V+) + (Efek rata-rata V-)}


= ½ (2,95 + 2,06)
= 2,505
 Efekinteraksi 4 faktor (SWTV)
 OPERASI MATRIKS, SBB

NO S W T V Respo SW ST SV WT WV TV SWTV
n
1 - - - - 1,18 + + + + + + +
2 + - - - 3,17 - - - + + + -
3 - + - - 4,53 - + + - - + -
4 + + - - 2,87 + - - - - + +
5 - - + - 2,34 + - + - + - -
6 + - + - 4,18 - + - - + - +
7 - + + - 2,75 - - + + - - +
8 + + + - 2,78 + + - + - - -
9 - - - + 2,33 + + - + - - -
10 + - - + 4,15 - - + + - - +
11 - + - + 5,44 - + - - + - +
12 + + - + 3,95 + - + - + - -
13 - - + + 4,23 + - - - - + +
14 + - + + 5,75 - + + - - + -
15 - + + + 3,33 - - - + + + -
16 + + + + 4,65 + + + + + + +

 PERHITUNGAN EFEK INTERAKSI SWTV RATA-RATA

NO Respon SWTV
1 1,18 +
2 3,17 -
3 4,53 -
4 2,87 +
5 2,34 -
6 4,18 +
7 2,75 +
8 2,78 -
9 2,33 -
10 4,15 +
11 5,44 +
12 3,95 -
13 4,23 +
14 5,75 -
15 3,33 -
16 4,65 +

NILAI SWTV = 1/8 (R1+ R2+R3+R4+R5+R6+R7+R8 + R9 + R10 + R11 +


R12 + R13 + R14 + R15 + R16)

= 1/8 ( 1,18 – 3,17 – 4,53 +2,87 -2,34 +4,18+2,75 –2,78 –


2,33 + 4,15 + 5,44 – 3,95 + 4,23 – 5,75 – 3,33 + 4,65)
= 1,27/ 8 = 0,15875

Anda mungkin juga menyukai