Anda di halaman 1dari 6

9 FUNGSI DAN INVERS

9.1.Relasi g
f
Misal A dan B adalah himpunan. Jika x• •
f(x)

g{f(x)}
anggota A dikaitkan dengan anggota B
berdasarkan suatu hubungan tertentu maka h
terdapat suatu relasi dari A ke B. Relasi
tersebut dapat dinyatakan dengan R : A  B h = g o f = g o f(x) = (g o f)(x)
Contoh relasi : A = {1, 2, 3, 4} dan B = {1, 2, Sifat-sifat fungsi komposisi sebagai berikut.
3, … 6}. a. Tidak komutatif : f o g  g o f
Misal relasi dari A ke B adalah relasi b. Asosiatif : f o (g o h) = (f o g) o h
“setengah dari”, maka relasi tersebut dapat c. Mempunyai Identitas
digambarkan seperti diagram di bawah ini. : f o f –1 = f –1 o f = I
d. Fungsi Invers komposisi
R 1
1 : (f o g) –1 = g –1 o f –1
2
2 3
9. 4 Fungsi Invers
3 4 Jika fungsi f memetakan anggota x  Df ke
5 anggota y  Rf , kebalikan (invers) fungsi f
6 mengembalikan unsur y tersebut ke unsur x
semula. f
A B
x• •y
9.2.Fungsi atau Pemetaan
Suatu relasi dari A ke B yang f –1
memasangkan setiap anggota A dengan tepat
satu anggota B disebut fungsi atau pemetaan Berlaku sifat: f(x) = y dan f –1(y) = x
dari A ke B. Suatu fungsi umumnya
dinotasikan dengan huruf kecil. Misalnya, f
adalah fungsi dari A ke B, fungsi ini ditulis SOAL LATIHAN
dengan f : A  B. Dalam hal ini A disebut
domain (daerah asal) dan B disebut kodomain
(daerah kawan). 1. Jika f(x) = 3x, maka f(a + 2b – c) = ….
Jika f memetakan x  A ke y  B maka A. f(a) + 2f(b) – f(c)
dapat dikatakan bahwa y adalah peta dari x
dan hal ini dapat ditulis dengan f : x  y atau
2f (a ).f (b)
B.
y = f(x). Himpunan y  B merupakan peta f (c )
dari x  A disebut range atau daerah hasil. f (a ).(f (b)) 2
C.
9.3. Komposisi Fungsi f ( c)
Jika f : A  B dan g : B  C, maka h : A f (a )  (f (b)) 2
 C disebut fungsi komposisi / majemuk D.
f ( c)
dan dapat ditulis sebagai berikut.
E. f (a + 2b) – f (c)
3x  4
2. Jika g(x) = –x + 3, maka (g(x)2 – 2g(x) + C.
2x  1
g(x2) = ….
A. 6x + 4 D. 2x2 + 4x + 6
9. Fungsi f : R  R dan g : R  dirumuskan
B. – 4x + 6 E. 2x2 – 4x – 6
1
2
C. 2x – 6x + 4 dengan f(x) = x  1 dan g(x) = 2x + 4,
2
3. Fungsi : f(x) = x + 2x, maka f(0) + 2 f(x) – maka (g o f) –1 (10) =
f(x + 1) sama dengan : A. 4 D. 2
A. 2x D. x B. 8 E. 16
B. x + 1 E. –2x + 1 C. 9
C. –x + 2
10. Diberikan fungsi f(x) = 5
1  x 3 + 2.
4. Jika f(x) = 2 – x , g(x) = x2 + 1, dan Invers dari f(x) adalah:
h(x) = 3x, maka (h o g o f) (3) = …. A. 1 – 3 ( x  2) 5
A. – 80 D. 80
B. – 6 E. 81 B. (1 – (x – 2)5)1/3
C. 6 C. (2 – (x – 1)5)1/3
B. (1 – (x – 2)3)5
x 1 D. (2 – (x – 1)3)5
5. Diketahui f(x) = 2x + 5 dan g(x) = .
x4
Jika (f o g) (a) = 5, maka a …. 11. Jika invers fungsi f(x) adalah
A. – 2 D. 1 2x
B. –1 E. 2 f –1(x) = , maka f(–3) = …..
3 x
C. 0 3
A. 9 D. 7

6. Fungsi (g o f) (x) = 8x2 + 2x + 1. Jika B. 95 E. –1


f(x) = 2x + 1, maka g(x) = …. C. 1
A. 2x2 + 3x + 2 D. 2x2 – 3x + 2
2
B. 2x – 3x – 2 E. 3x2 + 2x – 2 12. Jika (f o g) (x) = 4x2 + 8x – 3 dan
2
C. 3x – 2x + 2 g(x) = 2x + 4 maka f –1 (x):
1 A. x + 9 D. 2 + x 1
7. Jika (f o g)(x) = x 2  4x  5 ,
x2 B. 2 + x E. 2 + x7
f(x) = x  1 , maka g(x – 3) = ….
2 C. x2 – 4x – 3
1 1
A. D. 13. Jika g –1(x) = 2 x  4 + 2 , f(x) = 2x + 1
x5 x 3
maka g(x) = ….
1 1 A. x2 – 4x + 1 D. x + 4
B. E.
x 1 x3 B. x2 – 4x E. x2 + 4x – 1
1 C. x – 4
C.
x 1
14. Jika f(x) = 5x dan g(x) = x2 + 3 untuk x
3x  4  0 maka f –1 (g (x2) – 3) = ….
8. Fungsi invers dari f(x) =
2x  1 A. 5 log( x 2  3) D. 4 5 log x
2x  1 2x  3 B. 5
log( x 4  3) E. 2. 5 log x
A. D.
3x  4 x4 C. 5
log( x 4  3)
x4 x4
B. E.
2x  3 2x  3
x 2  2x  1 5. Jika f(x) = x + 1 dan f o g(x) = 3x2 + 4.
15. Jika f(x) = , maka f –1 (1) = Rumus g(x) yang benar adalah …..
x 2  4x  7 A. g(x) = 3x + 4 D. g(x) = 3(x2 + 1)
A. 0 D. 3 B. g(x) = 3x + 3 E. g(x) = 3(x2 + 3)
B. 1 E. 4 2
C. g(x) = 3x + 4
C. 2
8x – 5 , 0  x < 1
x x
16. Jika f(x) = 6. Jika f(x) = dan f(g(x)) =   1 ,
3x2, 1  x<2 x 1 2
maka g(x) adalah
A. { y | – 12 < y  12 } A.  2x  1 D. 1
4 (–x + 2)
B. { y | – 12 < y  – 5 } B. x
–1 E. 1 – 2
C. { y | – 12 < y  5 } 2 x
1
D. { y | – 5  y < 12 } C. 4 (x + 2)
E. {y|–5  y<5}
7. Jika f(x) = 3x dan g(x) = 3x, maka
SOAL LATIHAN TAMBAHAN 3
log (g o f (x)) = …
A. f(x) D. 3 f(x)
B. g(x) E. 3 log x
1. Jika f(x) = 2x + 3 dan g(x) = x2 + 2x + 1 C. x
maka (g o f) (x) = ….
A. 4x2 – 16x + 6 D. 2x2 + 4x + 5 8. Diketahui f(x) = (2x + 1)2 dan
2
B. 4x – 16x – 16 E. 2x2 + 4x + 1 g (f(x)) = 8x2 + 8x + 5, maka g(x) = ….
2
C. 4x + 16x + 16 A. x + 3 D. 2x – 3
B. x – 3 E. 2x + 12
2. Grafik berikut yang dapat merupakan
fungsi x = f(y) adalah ….. C. 2x + 3
Y
Y
1. 3. x
9. Jika f(x) = maka fungsi inversnya
X X x 1
f –1 (x) adalah ….
Y x 1 x
Y A. D.
x x 1
2. 4.
X X x 1 1
B. E.
x x
x
C.
x2  x x 1
3. Fungsi f dengan rumus f(x) =
x 1
terdefinisi pada himpunan ….. 10. Bila f : x  52x, maka f-1(x) =
A. {x x  – 1} A. 5 log 2 x D. 2 x log 5x
B. {x x  0} B. 5
log x E. 2
log 5x
C. {x x  0} 5
C. log x
D. {x –1 < x  0 atau x  1}
E. {x –1  x  0 atau x  1}
11. Invers dari f(x) = (1 – x3)1/5 + 2 adalah
4. Jika f(x) = x + 1, maka f(2x) = …. A. (x – 2) 5/3
A. 2 f(x) D. f(x) + 2 B. 1 – (x – 2) 5/3
B. 2 f(x) – 1 E. 2 – f(x) C. 1 + (x – 2)5/3
C. 1 – 2 f(x) D. (1 – (x – 2)5)1/3
E. (1 + (x – 2)5)1/3 B. 2x + 3 E. 3x + 2
3x  4 C. 2x + 5
12. Fungsi f ditentukan oleh: f(x) = .
2x  1
Jika f –1 iners dari f, maka f –1 (x + 2) = … 1 2
17. Jika f(x) = dan g(x) = , maka
x4 x2 x 1 3 x
A. D. (f og)-1(x) =
2x  3 2x  3
x2  5 x  10 x 1 5 x
A. D.
B. E. 5x  3 3 x
2x  1 2x  3
x6 5x  3 2x  1
B. E.
C. x 1 3x  2
2x  1
3 x
C.
2x – 1 , 0  x < 1 5 x
13. Jika f(x) =
x2 , 1  x < 2 2
kisaran (range) dari fungsi di atas adalah : 18. Jika (fog)(x) = dan g(x) =x2 + 3,
x 3
2
A. { y | – 1 < y  4 }
maka f –1(x) adalah:
B. { y | – 1  y < 4 }
C. { y | y  –1}
2 2
A. D. x +6
D. { y | y  –1} x6
E. { y | y < 4} 2 2
B. E. x
+3
x6
13. Untuk x > 0 diketahui f(x) = x + 2 dan
g(x) = 15x , maka (f-1 o g-1) (x) = 1 untuk x
nilai x = 19. Jika f(x) = x , x  0 dan g(x) = .
x 1
A. 1 D. 8
x  -1, maka (g o f)-1(2) =
B. 3 E. 10
A. 14 D. 2
C. 5
E. 4
B. 12
x 1 C. 1
14. Diketahui f(x) = 2x + 5 dan g(x) = .
x4
Jika (f o g)(a) = 5, maka a = 1
20. Jika f(x) = 2x – 3 dan g(x) = ,
A. –2 D. 1 3x  1
B. –1 E. 2 maka (fog) –1 (x) =
C. 0 3x  1 3x  1
A.  D. 
x 1 2x  9 3x  9
15. Diketahui fungsi f(x) = , x  0 dan 3x  1 3x  1
x B. E.
f –1 adalah invers f. Jika k adalah 2x  9 2x  9
banyaknya faktor prima dari 210, maka x 1
C. 
f –1 (k) = 3x  9
A. 15 D. 3
B. 1
E. 4 2x
4 21. Jika invers fungsi f(x) = maka f(-3)
C. 1 3 x
3
A. 9 D.  73
B. 95 E. –1
16. Jika f(x) = 2x – 3 dan (g o f) (x) = 2x + 1,
maka g(x) = C. 1
A. x + 4 D. x + 7
22. Jika f(x) = x + 3, maka f –1 (x) = 2. (0, 1) 4. (2, 4)
–2
1 D. (x – 3)
A. E. (x + 3) –2 29. Jika f : R  R dengan f(x) = 2x – 2 dan
x 3 g : R  R dengan g(x) = x2 – 1, maka
1 f o g (x + 1) =
B. x 2 + 3
A. 2x2 – 4 D. 2x2 – 4x + 1
C. (x – 3) 2 2
B. 2x – 5 E. 2x2 – 2
2
C. 2x + 4x – 2
23. Jika g(x) = (x + 1) dan (fog)(x) = x2 + 3x
+ 1, maka f(x) =
A. x2 + 5x + 5 D. x2 + 6x + 1 2x
30. Jika f(x) = dan g(x) = 2x ,
2
B. x + x – 1 E. x2 + 3x – 1 x 4
2

2
C. x + 4x + 3 maka (f o g) (x) adalah
x 2
A. D.
1 x2
24. Jika f(x) = dan g(x) = 2x – 1, maka x2
x x
2x E.
(fog) –1 (x) = B.
x2 x2
2x  1 2x
A. D.
x x 1 2x
C.
x 2x  1 x2
B. E.
2x  1 2x
31. Fungsi f : R  R dan g : R  R
x 1
C. dirumuskan dengan :
2x 1
f(x) = x – 1 dan f(x) = 2x + 4, maka
2
1
25. Jika f(x) = dan (f o g)(x) = (gof) –1 (10) =
2x  1 A. 4 D. 12
x B. 8 E. 16
maka g(x) sama dengan
3x  2 C. 9
1 2
A. 2 + D. 1 –
x x
x 1 3 x
B. 1 + 2
E. 2 – 1 32. Jika f –1 (x) = , dan g –1 (x) = ,
x 2x
5 2
1
C. 2 – x maka (fog) –1 (6) =
A. –2 D. 2
26. Jika (g o f)(x) = 4x2 + 4x, g(x) = x2 – 1 , B. –1 E. 3
maka f(x – 2) adalah C. 1
A. 2x + 1 D. 2x + 3
B. 2x – 1 E. 2x – 5 1
C. 2x – 3 33. Jika f(x) = dan g(x) = x – 2, maka
x 1
(g o f) –1 (x) adalah
27. Jika f(x) = x  1 dan g(x) = x – 1, 2
x2 x3
maka (g o f)(x) adalah A. D.
x 1 x2
A. x D. 2x – 1
B. x –1 E. x2 + 1 x 1 x3
B. E.
C. x + 1 x2 x2
C. (x + 1) (x + 2)
28. Jika f(x) = x2 dan g(x) = 2x – 1, maka titik
(x, y) yang memenuhi (g o f)(x) adalah
1. (–1, 9) 3. (1, 1)
34. Fungsi f : R  R dan g : R  R 39. Diketahui f(x) = x2 – x + 3 dan
x 1 g(x) = 3x – 5 . Daerah hasil dari y = f(x) –
dirumuskan dengan f(x) = ,x  0 g(x) adalah : ….
x
A. y  0 D. 0  y  4
dan maka g(x) = x + 3, maka (g(f(x))-1 =
B. y  2 E. 4  y  8
2  3x 4x  1 C. y  4
A. D.
x 1 x
2  3x E. 2 x  1; 0  x  1
B. 40. Jika f(x) =  , maka
x 1 x
2
;1 x  2
x 1 kisaran (range) dari fungsi di atas adalah
C.
x A. –1 < y < 4 D. y < -1
B. –1 < y < 4 E. y < 4
x C. y > -1
35. Jika f(x) = 4x dan f(g(x)) =   1 mama
2
g(x) = 41. Jika fungsi f dan g adalah:
2

1 1 f : x  2 x3
A. ( x  1) D. (  x  2)
4 8 2
g : x  x , maka (g o f) –1 ( 2 )
3

1 1
B. ( x  1) E. ( x  2) sama dengan: ….
4 8 A. 12 D. 2
1
C. (  x  2) B. 12 2 E. 2 2
8
C. 1
36. Jika (fog)(x) 4x2 + 8x – 3 dan g(x) = 2x +
4, maka f-1(x) = 42. Jika f(x) = 3 x – 1, maka f –1(81) = ….
A. x + 9 D. 2 + x  1 A. 1 D. 4
B. 2 + x B. 2 E. 5
C. x2 – 4x – 3 E. 2 + x  7
C. 3
37. Misalkan: x 1
2x  1, untuk 0  x  1 43. Diketahu f(x) = , maka fungsi
f(x) =  2 , maka x 1
x  1, untuk x yang lain tersebut sama dengan: ….
1 1
f(2), f(-4) + f   , f(3) = A. f( 1x ) D.
2 f ( 1x )
A. 52 D. 105 1
B. 55 E. 210 B. E. - f (x)
C. 85
f ( x )
1
C.
f ( x  3) f ( x )
38. Jika f(x) = 3x, maka  .... =
f ( x  1)
A. f(2)  x  3
B. f(4) D. f  
C. f(16)  x 1 
E. f(2x – 2)

Anda mungkin juga menyukai