Anda di halaman 1dari 24

PRAKTIKUM FISIKA DASAR I

LABORATORIUM FISIKA DASAR


FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

BAB I
PENDAHULUAN

I.1. LATAR BELAKANG

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
I.2. TUJUAN PERCOBAAN

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
I.3. RUANG LINGKUP

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
BAB II
TINJAUAN PUSTAKA

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
BAB III
METODOLOGI PERCOBAAN

III.1. ALAT DAN BAHAN


1. Mini Car Set
Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

2. Mini Car Starter/Stop BRKT


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

3. Smart Timer
Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

4. Buffer Roller Coaster Panel


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

5. Track Support Pin


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

6. Mass dan Hanger set


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

7. Roller Coaster Panel


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

8. Track Mini Car


Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

9. Photogate
Fungsi:

......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................

10. Meter

Fungsi:

......................................................................
KELOMPOK XXX ......................................................................
NAMA | NIM ......................................................................
......................................................................
......................................................................
......................................................................
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

III.2 PROSEDUR PERCOBAAN


A. PERCOBAAN 1
1. Menyusun lintasasn sesuai dengan yang ditentukan. Memasang photogate di
akhir kedua lintasan. Juga letakkan penangkap di ujung setiap lintasan agar
mobil tidak sampai di ujung lintasan. Letakkan bendera photogate di masing-
masing mobil, di sisi yang terdekat dengan mobil lain sehingga kedua
bendera akan menghalangi photogate.
2. Jika mobil mulai di ujung kiri setiap lintasan pada saat bersamaan,
peramalkan mobil mana yang akan sampai di ujung kanan terlebih dahulu.
Cobalah untuk menguji prediksi Anda.
3. Prediksi: Mobil mana yang akan memiliki kecepatan lebih besar di ujung
kanan lintasan?
4. Atur Smart Timer for Speed: Collision Mode. Tekan tombol # 3 pada Smart
Timer untuk menyiapkan timer. Tempatkan kedua mobil di ujung kiri
lintasandan lepaskan dari posisi diam.
5. Setelah mobil melewati photogate, tekan Button # 3 pada Smart Timer untuk
menghentikan timing. Kecepatan mobil akan ditampilkan.

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

B. PERCOBAAN 2
1. Memasang track sesuai keinginan.
2. Pasang photogate ke bagian lurus di bagian bawah, diposisikan untuk
mengukur kecepatan mobil sesaat setelah mencapai bagian lurus (pada pasak
kedua dari kiri). Juga letakkan penangkap di ujung bagian lurus agar mobil
tidak sampai di ujung lintasan.
3. Tempatkan Mini Car di bagian atas langkah di sebelah kiri. Tandai di papan
tulis tempat Anda memulai mobil. Ukur tinggi awal mobil: Ukur dari meja ke
tengah massa mobil. Perhatikan bahwa pusat massa mobil kira-kira berada di
slot tempat bendera dimasukkan. Pusat massa yang tepat bisa ditentukan
dengan menyeimbangkan mobil. Ukur massa mobil.
4. Tempatkan mobil di bagian bawah pada bagian datar track dan ukur tinggi
mobil dari meja.
5. Tempatkan mobil di bagian atas dan lepaskan dari istirahat. Gunakan
photogate dan Smart Timer (atur pada Velocity: One Gate Mode) untuk
mengukur kecepatan mini car di bagian bawah langkah.
6. Hitung total energi awal mobil.
7. Hitung energi total akhir mobil.
8. Berapa banyak energi yang hilang? Kemana perginya?.
9. Hitung persen total energi yang hilang.
10. Letakkan massa 50g di mobil dan ulangi langkah 2 sampai 8 di atas.

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

BAB IV
HASIL DAN PEMBAHASAN

IV.1 HASIL
IV.1.1 PENGAMBILAN DATA PERCOBAAN 1
Tabel IV.1.1.1 Tabel Data
h (m)
No. m (kg) V (m/s)
Track Atas TrackBawah
1.
2.
3.
Massa awal mini car (m) : 52.4 g
g : 9,8 m/s2

Grafik 1. Hubungan Massa (m) Terhadap Kecepatan (v)

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

Gambar 1. Lintasan pada saat Praktikum

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.

Jawablah Pertanyaan berikut !

1. Mobil mana yang memiliki kecepatan yang lebih besar? Jelaskan sesuai Hukum
Kekekalan Energi!
2. Mobil mana yang sampai lebih dulu? Mengapa!
3. Jelaskan pengaruh massa terhadap percobaan yang telah kalian lakukan !

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

IV.1.2 PENGAMBILAN DATA PERCOBAAN 2

Tabel IV.1.2.1 Tabel Data

No m (kg) V (m/s)
.
1.
2.
3.
Massa awal mini car (m) : 52.4 g
Ketinggian Lintasan (h) : hAwal - hAkhir : m
g : 9,8 m/s2

IV.1.3 PENGOLAHAN DATA


1. Hitung Energi Potensial menggunakan rumus :

EP=mgh

Dimana :
EP = energi potensial (Joule)
m = Massa mini car ditambahkan beban (kg)
g = 9,8 m/s2
h = tinggi lintasan (m)
 Energi Potensial percobaan 2.a
EP Max a=ma gh

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

 Energi Potensial percobaan 2.b


EP Max b=mb gh

 Energi Potensial percobaan 2.c


EP Max c =mc gh

2. Hitung Energi Kinetik menggunakan rumus :

1 2
EK = m v
2

Dimana :
EK = energi kinetik (Joule)
m = massa mini car ditambahkan beban (kg)
V = kecepatan (m/s)
 Energi Kinetik percobaan 2.a
1 2
EK Max a= m a v a
2

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

 Energi Kinetik percobaan 2.b


1 2
EK Max b= m b v b
2

 Energi Kinetik percobaan 2.c


1
EK Max c = m c v c2
2

3. Hitung Persentase Kesalahan (ELost) menggunakan rumus:


EP Max −EK Max
PK = x 100 %
EP Max
Dimana:
PK = persentase kesalahan (Energi yang hilang) (%)
EPMax = Energi Potesial Maksimal (J)
EKMax = energi kinetik Maksimal (J)
 Percobaan 2.a

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

EP Max1− EK Max1
PK 1= x 100 %
EP Max1

 Percobaan 2.b
EP Max 2 −EK Max 2
PK 2= x 100 %
EP Max 2

 Percobaan 2.c
EP Max 3 −EK Max 3
PK 3= x 100 %
EP Max 3

Tabel IV.1.3.1 Data Hasil perhitungan Kekekalan Energi

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

No. EPMax (J) EKMax (J) (ELost) PK (%)


1.
2.
3.

Grafik 2. Hubungan Massa (m) Terhadap Kecepatan (v)

Gambar 2. Lintasan pada saat Praktikum Percobaan 2

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

IV.2 PEMBAHASAN

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

BAB V
PENUTUP

V.1 KESIMPULAN

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
V.2 SARAN
V.2.1 SARAN UNTUK LABORATORIUM

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
V.2.2 SARAN UNTUK ASISTEN

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.................................................................................................................................
DAFTAR PUSTAKA

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
KELOMPOK XXX
NAMA | NIM
PRAKTIKUM FISIKA DASAR I
LABORATORIUM FISIKA DASAR
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS HASANUDDIN
Kampus II FT-UH Jl. Poros Malino Km. 7, Borongloe Gowa 92171
Telepon (0411) 586200/ (0411) 584200 Faximile (0411) 585188

.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
LAMPIRAN

KELOMPOK XXX
NAMA | NIM

Anda mungkin juga menyukai