Anda di halaman 1dari 192

Suduku

Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma


Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Suduku
Ilugan akked umezruy n turart
ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Yessuffeɣ-d umeskar deg teɣult-a n turarin :

- Suduku, Ctel iman-ik deg turart s 119 n yiluɣma, asuneḍ 1, Tiẓrigin :


xxxxxxx, agezdu n Lezzayer, aseggas n xxxxx.

Unuɣen : Smail Abdenbi

© Editions xxxxxxx, 2021.


Dépôt Légal : 1er semestre 2021.
ISBN : xxx-xxxx-xxx-xx-x
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Smail ABDENBI

Suduku
Ilugan akked umezruy n turart
ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tazwart sɣur
Hamid OUBAGHA

Taẓrigt 2021
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Abuddu

Ad buddeɣ adlis-a
i tmeṭṭut-iw Souhila,
i mmi Gaya
akked yelli Silya.
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Agbur
Tazwart 13
1- Asenked n turart n Suduku 15
1.1- Tadaft 15
1.2- Isem n turart 17
1.3- D acu i d turart n suduku ? 18
2- Aglam n turart n Suduku 19
2.1- Iferdisen n yiẓiki 19
2.1.1- Takwat deg yiẓiki 21
2.1.2- Tagejdit deg yiẓiki 22
2.1.3- Izirig deg yiẓiki 23
2.1.4- Tibḍi deg yiẓiki 24
2.1.5- Tamnaḍt deg yiẓiki 25
2.1.6- Azwil deg yiẓiki 26
2.2- D acu i wumi nettini imbeṭṭeḥ ? 28
2.3- D acu i wumi nettini amazwar ? 28
2.4- Tujjurt n trusi n yizwilen 28
2.5- Tusnakt n suduku 29
3- Ilugan n turart 29
3.1- Titwilin n wurar 32
3.1.1- Iẓiki n usideg n yizwilen 33
3.2- Titwilin n ferru s ulaɣmu 35
3.2.1- Tafelwit n yigmaḍ 43
4- Asineḍ deg yisuduka 44
4.1- Izunen n usuduku 44
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

4.1.1- Asineḍ n umḍan n tekwatin deg yiẓiki 44


4.1.2-. Asineḍ n talɣiwin tuffiɣin deg yiẓiki 45
4.1.3- Asineḍ s usegrew n mennaw n yiẓikiyen 46
4.2- Timanḍin n usuduku 47
4.2.1- Asineḍ deg talɣiwin n temnaḍin n yiẓiki 48
4.2.2- Asineḍ deg ugensu n tekwat 49
4.2.3- Asmerni n kra n yilugan i turart 50
4.2.3.1- Asuduku n 9x9, tamaneḍt
tubdisant neɣ X 50
4.2.3.2- Asuduku Ameqrun
(Argyle Sudoku) 51
4.2.3.3- Timnaḍin tuffiɣin n yiẓiki 52
4.2.3.4- Asuduku Titrit (Asterisk Sudoku) 53
4.2.3.5- Asuduku s temnaḍin tuffiɣin
(Windoku) 54
5- Amezruy awezzlan n turart 55
5.1- Aseɣnew n turart akked yinig-is 55
5.1.1- Aseɣẓan 56
5.1.2- Tamurt n Lezzayer 56
5.1.3- Iɣbula n uhrag n turart ? 57
5.1.4- Amkuẓ aḥergan 57
5.1.4.1- Timzal 58
5.1.4.2- Izirigen 59
5.1.4.3- Tigejda 59
5.1.4.4- Tubdisin 59
5.1.5- Amkuẓ n 36 n yifesyanen 59
5.1.6- Aɣmis «La France» 61
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

5.1.7- Talɣuɣa n umaḍal n Suduku 63


5.1.7.1- Taggayin n umzazwar 64
5.1.7.2- Taẓrigt tamezwarut 65
6- Iluɣma 66
6.1- Asuduku n 4x4 67
6.2- Asuduku n 4x4 (Tamaneḍt I) 73
6.3- Asuduku n 5x5 79
6.4- Asuduku n 6x6 85
6.5- Asuduku n 7x7 91
6.6- Asuduku n 8x8 97
6.7- Asuduku n 8x8 (Tamaneḍt I) 103
6.8- Asuduku n 8x8 (Tamaneḍt II) 109
6.9- Asuduku n 9x9 (Aswir I) 115
6.9.1- Asuduku n 9x9 (Aswir II) 121
6.9.2- Asuduku n 9x9 (Aswir III) 127
6.10- Za-Duku aḥerfi 133
6.11- Za-Duku amsadur 134
7- Tifratin 135
7.1- Tifratin n usuduku n 4x4 135
7.2- Tifratin n usuduku n 4x4 (Tamaneḍt I) 136
7.3- Tifratin n usuduku n 5x5 137
7.4- Tifratin n usuduku n 6x6 138
7.5- Tifratin n usuduku n 7x7 139
7.6- Tifratin n usuduku n 8x8 140
7.7- Tifratin n usuduku n 8x8 (Tamaneḍt I) 142
7.8- Tifratin n usuduku n 8x8 (Tamaneḍt II) 144
7.9- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir I) 146
7.9.1- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir II) 148
7.9.2- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir III) 150
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.10- Tifrat n Za-Duku aḥerfi 152


7.11- Tifrat n Za-Duku amsadur 153
8- Amawal n uḍris 154
8.1- Agemmay n Tmaziɣt 154
8.2- Tizegzilin 156
8.2.1- Tizegzilin n tmaziɣt 156
8.2.2- Tizegzilin n tefransit 157
8.3- Amawal 158
8.4- Izwilen 173
9- Adriraw 178
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tazwart

Limmer ad ẓreɣ, tazwart-iw-a, ad as-ternu ccan, azal d


udellel i wedlis-a n Smail Abdenbi, ad tt-aruɣ s yisekkilen
n wureɣ acku i tikkelt nniḍen yeɛna yiwet n teɣult iɣef
yiwen ur yuri. Adlis-is-a d amezwaru ara d-yawin ɣef
wurar n Sudoku s tmaziɣt. D adlis yesselmaden s tarrayt
tussnant, srid s tmaziɣt, i umeqqran d umecṭuḥ, argaz
tameṭṭut, amek ara yurar Sudoku. Urar-a iqerben aṭas ɣer
tusnakt, yesnernay tigzi tusnakant (Intelligence
mathématique) n win neɣ tin ara yezgen yetturar-it.
Adlis-is aneggaru yezwaren wa, d adlis ay yura ɣef
tẓuri n Wurigami (Origami). Necfa-d akk mi meẓẓiyit mi
ara netturar s usnefḍes n ukaɣeḍ ad d-neg yis-s aɣerrabu
neɣ timesrafegt. D taẓuri n usnefḍes n ukaɣeḍ akken ara
d-neg yes-s ayen ara icabin aṭas n yiɣersiwen d tɣawsiwin.
Maca ayen i yis-s ifaz wedlis-nni d imi t-yura s tmaziɣt,
yerna d adlis amezwaru akk i d-yewwin ɣef tẓuri n
Wurigami deg Ldzayer. Akk-n daɣen ihi deg wedlis-agi d
netta ay d amezwaru ara yarun ɣef wurar mucaɛen n
Sudoku s tmaziɣt.
Smail Abdenbi d ameɣnas aqdim n tmaziɣt. Azal n 40
n yiseggasen n timmeɣnest, n tazzla deg tsawent d leɛtab
ɣef tmaziɣt i wakken ad fell-as yali wass, yali-d yiṭij-is.

13
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Timrawin n yiseggasen n timmeɣnest ssufɣen-d seg-s


amaru ifazen yettnadin ad yesnerni azal n tmaziɣt s
usekcem-is ɣur yisental ussnanen uɣur ur tyezwar yiwen
imi yewɛer aṭas ad yaru yiwen ɣef-sen. Tamaziɣt-nni iɣef
la qqaren yeɛdawen-is macci d tutlayt n tussna neɣ bit
macci d tutlayt akk, d timital n Smail Abdenbi d widen
akk i t-yezwaren ay asen-d-yettawin ttbut n wayen i wumi
tezmer tmaziɣt s wayen ttarun warraw-is. Tutlayt i yes-s
uran warraw-is ɣef tusnakt (Ramdane Achab, Hend Sadi,
Mohamed Laïhem, Hamid Oubagha, …) neɣ ɣef tesnanga
(Phisique) Dahman At Ali, (Electrotechnique) Mohand
Mahrazi, amawal ussnan (Lexique Scientifique) Rabhi
Allaoua d Kamel Bououamara, ɣef tsenselkimt
(Informatique) Samia Saad Bouzefran atg. D tutlayt n
tussna ala wid i wumi yerka wul ara as-t-inekṛen. S
wedlis-a yessaẓ Smail Abdenbi tutlayt tamaziɣt ugar ɣer
tussna d tesnatwilt (Technologie). Adlis-a, am wigi i t-
yezwaren deg wenrar n tsekla tussnant, ad d-yegri deg
umezruy n umennuɣ amagan (Identitaire) amaziɣ ! D adlis,
ḍemneɣ i kra n win/tin ara t-yeɣren ur ineddem ara !

Hamid OUBAGHA
D ameskar, d aselmad asdawan n tusnakt
Ldzayer, ass n 31 Tuber 2020

14
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

1- Asenked n turat n Suduku


1.1-Tadaft
Adlis-a, d asuneḍ wis sin i d-iḍefren amezwaru. Yelha
ma yezwar umdan seg tɣuri n usuneḍ amezwaru. Acku
asuneḍ-a, d aselqey, tardas tardas, n tmussniwin i yellan
deg umezwaru. Adlis-a s yisunḍen-is, d asurif amezwaru i
wakken ad nezmer, sya d afella, ad neskasi, ad naru s
tutlayt-nneɣ war akukru, ɣef turart n suduku. Ɣef waya,
ur cuḥḥeɣ ara deg usmahel-iw n wayen i ḥwaǧeɣ seg
wawalen «imaynuten» (?). Acku ayen iyi-ceɣben, yers deg
uswir amezwaru, d tiseddi akked ugzay n unamek n
wawal deg tefyirt mi ara ɣreɣ aḍris deg tutlayt iseg la d-
ttagmeɣ. Tutlayt-a, d tafransit. D tiseddi, daɣen, deg
usemmi n tɣawsiwin mi ara kreɣ ad tent-id-ssegziɣ deg
udlis-a. Ɛerḍeɣ ad geɣ tasemlilt gar mennaw n yimawalen
i wakken ad d-afeɣ, i yal awal s tefransit, agdazal-is s
tmaziɣt.
Yessefk ad nessexdam awalen-a i wakken ad ten-
nesmetti, ad ten-issinen medden ladɣa wid ara yebɣun ad
mmuzgen deg turart-a. Yal taɣult tesɛa amawal-is, ma
nerra ɣer yidis tiffenyent, ad negg cwiṭ n wussisen, ulac
din ccek ad nezmer ad negzu ugar, yerna s telqey, aḍris
mi ara t-nɣer. S imeslayen-iḍen, d asegmi n yimeɣriyen
imuyna deg teɣult-a. D wa i d iswi seg gar yiswan
igejdanen i fkiɣ i yisunḍen n udlis-a. Ɣef wakken ttwaliɣ,

15
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

d wi i d ussisen i yessefk ad ten-nmahel i usetrer n tutlayt-


nneɣ. Akka, mačči kan d almad n tutlayt-nneɣ, maca ad nuɣal
ad nesselmad s tutlayt-nneɣ aṭas n tɣawsiwin.
Ẓuneɣ udlis-a ɣef mennaw n yiḥrice. Yebda s usenked
n turart. Sakin, d aglam akked usegzi n yilugan n turart,
ur ggten ara yerna d ifessasen. Rniɣ-as-d amezruy n
turart, ɛerḍeɣ ad d-sgerweɣ ugar n telɣa i yufiɣ. I
usgunfu, ssumreɣ-awen-d iluɣma, 134 n yiẓikiyen
yemgarden ama deg yizunen n yisuduka neɣ deg
tmanḍin-nsen. Yella wanda daɣen i ten-id-fkiɣ s yiswiren
yemgarden (seg wushil ar uweɛran). Deg taggara, fkiɣ-d
amawal n uḍris. Mi ara yili wawal ur tegzim ara anamek-
is, nadim deg teggara n udlis, ad tafem heyyaɣ-d amawal,
tafransit-tamaziɣt, i waya. D ayen ibanen, adlis-a, d asurif
amezwaru, ur iɣum ara akk ayen yellan deg teɣult-a.
Ssarameɣ ad d-ḍefren yidlisen n yimeskaren-iḍen.
Ssarameɣ daɣen, ad yili udlis-a akked wiyaḍ, d wid ara
yesgerwen ilemẓiyen akked tlemẓiyin d iqusisen, d
tigrawin n tira i wakken ad sbuɣren tasekla n turart-a.
Aṭas n yirmuden i nezmer ad ten-negg. Ɣef umedya,
asuddes n telɣuɣa, aseɣnew n tesɣunt i turart-a, asuddes n
tfidiralit n yiqusisen n suduku atg. Ad d-neslal amɣiwan
ara izemren ad yeḍfer amhaz n turart-a deg umaḍal akked
uttekki-s deg yirmuden igraɣlanen. Ad yeḍfer daɣen,
ayen i la d-yettwaɣnawen deg teɣult-a i wakken ad t-id-
yessuqqel ɣer tutlayt-nneɣ.

16
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

D asṭuqqet n tɣawsiwin am ti i la d-yessakayen


imdanen ara yefken tameddurt i uɣref akken ad d-yesfer,
ad d-yesseɣnew neɣ ad d-yesnulfu. Ad nefk i warraw-
nneɣ tasekla n tafat i wakken ad zemren ad d-ffɣen seg tin
n tebrek n yiḍ i aɣ-d-ḥettmen d iɣil.

1.2- Isem n turart


Isem n turart-a ttarun-t, deg kra n tutlayin
yesmahalen isekkilen ilatiniyen, akka : Sudoku. D awal i
d-yekkan seg tutlayt tajapunit, anamek-is d wa : Su =
Amḍan, Doku = Ayiwnan. Neɣ nezmer ad nini daɣen :
Yiwen n uzwil deg tekwat. Mi ara ten-nessemlil, ttarun
isem-a, akka : Sudoku. Maca nger tamawt, deg ususru,
nufa dakken ijapuniyen ssusuren-t-id akka : Sewduku.
Ɣef waya, i d-neddem awal srid seg uɣbalu-s anaṣli,
tutlayt tajapunit. Rnu-d i waya, asusru-nsen yeffeɣ fell-aɣ.
Ɣef waya i t-nura s usekkil « U » mačči s « O ». Ihi, isem n
turart nettaru-t deg tutlayt-nneɣ, akka : Suduku. D isem
asuf ur yesɛi ara asget. Deg taggara, neǧǧa-t akka ur as-
nerni ara amagrad « A » deg tazwara n wawal imi d isem
n turart. Seg yidis-iḍen, i wakken mi ara naru deg Internet
neɣ anda-iḍen, mi ara d-nemmesla s umata ɣef turart, ur
nbeɛɛed ara aṭas, ama deg tira neɣ deg ususru, ɣef
tutlayin yellan deg umaḍal yesmahalen, am nekni,
isekkilen n ugemmay alatini.
Ma yella d isem n yiẓiki neɣ azun-nni, ɣef umedya,
Asuduku n 9x9 tekwatin, nrennu i yisem n turart asekkil

17
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

« A ». Ha-t-an ihi yisem n yiẓiki amek i t-nettaru :


Asuduku. Asget-is, nettaru-t akka : Isuduka neɣ
Isudukuten.
Ma d amarir n turart-a, nessuddem-it-id seg yisem
n yiẓiki. Nessumer-as-d ismawen-a : Asudukay
(Isudukayen) i umarir neɣ win akken yetturaren asuduku.
Untiyen-is d wi : Tasudukayt (Tisudukayin). Ma nsers-iten
deg waddad amaruz, ad ten-naru akka : Usudukay
(yisudukayen), tsudukayt (tsudukayin).

1.3- D acu i d turart n Suduku ?


Suduku d turart n tmeẓla. Izunen n yisuduka akked
tmanḍin-nsent ṭṭuqten, mačči d yiwen, mgarden akk, gar
cwiṭ akked waṭas. Llan yisuduka n yimeẓẓyanen, wid n
yimeqqranen akked wid n yimazzagen. Ayen i ten-icerken
d ilugan n turart. Deg wayen ara d-iḍefren, ad neɛreḍ ad
d-neglem asuduku akelsak, win akken ilan iẓiki alugan n
9x9 tekwatin.
Talɣa n yiziki n usuduku-a tga am uɣerbal yeččur d
tikwatin timkuẓanin. D amkuẓ iẓunen d imkuẓen. Yebna
ɣef sa (7) n yiferdisen i wumi nettini : Takwat, Tagejdit,
Izirig, Tamnaḍt, Azwil, Tibḍi taratakt, akked Tibḍi
taniglit. Ad nger tamawt dakken nezmer ad naf timnaḍin
ilan talɣiwin yemgarden. Am wakken i nezmer ad naf
daɣen, deg umḍiq n yizwilen, rsent tɣawsiwin-iḍen. Ɣef
umedya : Isekkilen n ugemmay, izamulen yemgarden,
talɣiwin tiketkalanin atg.

18
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Walim s unuɣ uṭṭun 1, d iẓiki akelsak n 9x9 tekwatin.


Rnum daɣen unuɣ uṭṭun 2 ideg d-nsemma, yiwen yiwen,
iferdisen-is. Nettini-as iẓiki akelsak, acku d azun-a i seg d-
ssuddmen akk wiyaḍ. Ɣef waya, d netta i neddem d
amedya akken ad neglem, ad nessegzi turart akked
yilugan-is.

Unuɣ uṭṭun 1 : Iẓiki n 9x9 tekwatin.

2- Aglam n turat n Suduku


2.1- Iferdisen n yi iki
Aṭas n yizunen n yisuduka i yesɛan iferdisen-a ara d-
neglem sya d fella. Maca daɣen, seg yidis-iḍen, ddeqs n
yizunen n yisuduka akked tmanḍin-nsen i nezmer ad ten-
in-naf ixuṣ-iten uferdis neɣ ugar. Ɣef umedya, Asuduku
Itri, Tri-Duku… Maca, am wakken i d-nenna ufella, d
Asuduku n 9x9 i la d-ngellem, yesɛa yakk iferdisen-a n

19
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

lsas. Yessegrew yiẓiki-a sa (7) n yiferdisen, gar-asen


takwat, tagejdit, izirig, tibḍi taratakt, tibḍi taniglit,
tamnaḍt akked yizwilen.
Ad d-nger tamawt ɣef yiferdisen-a dakken, nezmer ad
ten-in-naf sɛan talɣa-iḍen, ladɣa deg wayen yerzan
timnaḍin neɣ iferdisen nesrusu deg tekwat. Walim unuɣ
uṭṭun 2, ideg d-nsemma akk iferdisen n yiẓiki.

Unuɣ uṭṭun 2 : Iferdisen n yiẓiki.

2.1.1- Takwat deg yi iki


Aferdis amezwaru d takwat, neɣ nezmer daɣen ad as-
nsemmi taxxamt. Deg yiẓiki, d nettat i d aferdis ameẓyan
deffir n uzwil neɣ iferdisen-iḍen i nesrusu deg ugensu-s.

20
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tesɛa talɣa n umkuẓ. Deg yiẓiki n 9x9, ma nesmerni akk


tikwatin-is, ad naf llant deg-s 81 n teyunin. Yal yiwet deg-
sent nesrusu deg-s yiwen n uzwil. Walim Unuɣ uṭṭun 3
ideg ara tafem amedya n tekwat i nesseɣmi s tiɣmi
taɣiɣdant.
Am wakken i d-yedda deg wunuɣ uṭṭun 3, yal takwat
tettrusu deg semmus (5) n yiferdisen n yiẓiki. Ad tt-naf
teṭṭef yiwen n umḍiq i d-yezgan, ɣef yiwet n tikkelt, deg
temnaḍt, deg yizirig, deg tgejdit, deg tebḍi taratakt akked
tniglit.

Unuɣ uṭṭun 3 : Takwat deg yiẓiki.

2.1.2- Tagejdit deg yi iki


Aferdis wis sin (2) deg yiẓiki, nettini-as : Tagejdit neɣ
afeggag. D tikwatin yembabben ta ɣef ta, beddent d aratak

21
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

deg yiẓiki. Deg yal tagejdit, ad naf llan deg-s tẓat (09) n
tekwatin. Neɣ nezmer ad nini dakken, tebna ɣef kraḍet n
tebḍatin tiratatakin yersen ta ɣef ta. Nesrusu deg yal
tagejdit izwilen seg yiwen (1) ar tẓa (9). Deg uzun n yiẓiki-
a, teddunt-d deg-s tẓat (9) n tgejda. Walim unuɣ uṭṭun 4
ideg d-nefka amedya n tgejdit i nesseɣmi s tiɣmi neɣ s yini
aɣiɣdan.
Mi ara nger tamawt, ad naf dakken yal tagejdit ters, s
teɣzef, ɣef kraḍet n temnaḍin. Ad tt-naf daɣen gezmen-tt
neɣ mmidgen-tt ṭam (8) n yizirigen.

Unuɣ uṭṭun 4 : Tagejdit deg yiẓiki.

2.1.3- Izirig deg yi iki


Aferdis wis kraḍ (3) deg yiẓiki, nettini-as : Izirig. D
asenned n n tẓat n tekwatin, ta ɣer ta, deg tnila taniglit n
yiẓiki. Yal izirig nesrusu deg-s tẓa n yizwilen, seg 1 ar 9.

22
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Deg yiẓiki n 9x9 tekwatin, ad naf llan tẓa n yizirigen


yersen wa nnig wa. Walim unuɣ uṭṭun 5 amedya i d-nefka
deg wadda-a i nesseɣmi s tiɣmi taɣiɣdant.
Yal izirig, ad t-naf yeẓẓel s yigli ɣef kraḍet (3) n
temnaḍin n yiẓiki. Ad t-naf daɣen, gezmen-t neɣ
mmidgen-t tẓat (9) n tgejda. S wawalen-iḍen, d asmerni n
ta ɣer ta, n kradet (3) n tebḍatin tinigliyin.

Unuɣ uṭṭun 5 : Izirig deg yiẓiki.

2.1.4- Tib i deg yi iki


Aferdis wis kuẓ (4) akked wis semmus (5) deg yiẓiki,
nettini-asen : Tibḍi taratakt akked tibḍi tiniglit. D afeggag
ameẓẓyan ideg nesmerna kraḍet (3) n tekwatin yersen ta
ɣer ta neɣ ta ɣef ta. Tanila-s deg yiẓiki, tezmer ad tili d

23
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

taratakt neɣ d taniglit. Ad naf deg yal tamnaḍt llant sḍiset


(6) n tebḍatin, kraḍet (3) ẓẓlent s yigli, kraḍet-iḍen
beddent s uratak. Ma nesmerni akk tibḍatin yellan deg
temnaḍt, ad naf deg-s llant sḍiset n teyunin. Ma deg
yiẓiki, ad naf llant 54 n tebḍatin. Walim unuɣen uṭṭun 6a
akked 6b d imedyaten n tebḍatin i nesseɣmi s tiɣmi
taɣiɣdant.

Unuɣ uṭṭun 6a : Tibḍi taratakt.

Ad d-nger tamaw dakken yal tibḍi, yersen s uratak neɣ


s yigli, ad temmikcam akked tebḍatin-iḍen yellan deg
temnaḍt yerna yal yiwet deg-sent ad tt-mmidgen kraḍ (3)
n yizirigen neɣ kraḍet n tgejda.

24
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 6b : Tibḍi taniglit.

2.1.5- Tamna t deg yi iki


Aferdis wis sḍis (6) deg yiẓiki, nettini-as tamnaḍt, yella
wanda i as-semman daɣen aduẓiki neɣ amkuẓ ameẓẓyan.
D iẓiki ameẓẓyan n 3x3 tekwatin, ma nesmerni-tent, ad
naf llant tẓat (9) n tekwatin yersen deg yiwet n talɣa
tamkuẓant. Deg yal iẓiki n 9x9, ad naf deg-s tẓa (09) n
temnaḍin. Nettacaṛ tikwatin n yal tamnaḍt n yiẓiki s tẓa
(9) n yizwilen, seg 1 ar 9. Walim unuɣ uṭṭun 7 ideg
nesseɣmi tamnaḍt s tiɣmi taɣiɣdant i wakken ad tt-neɛqel.
Yal tamnaḍt ad tt-naf ters deg umḍiq ideg tt-mmidgen
s uratak, kraḍet n tgejda. Ma yella s yigli, ad tt-naf daɣen
mmidgen-tt kraḍ n yizirigen. Ugar n waya, ad naf daɣen

25
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

deg yal tamnaḍt llant sḍiset n tebḍatin, kraḍet rsent s


uratak, kraḍet-iḍen s yigli.

Unuɣ uṭṭun 7 : Tamnaḍt deg yiẓiki.

2.1.6- Azwil deg yi iki


Aferdis wis sa (7), d netta i d aneggaru, d izwilen i
nesmahal deg yiẓiki akelsak, llan seg yiwen (1) ar tẓa (9).
Nettaru-ten akka : Yiwen / yiwet (1), sin / snat (2), kraḍ /
kraḍet (3), kuẓ - ukuẓ / kuẓet (4), semmus / semmuset (5),
sḍis / sḍiset (6), sa / Sat (7), ṭam / ṭamet (8) akked tẓa / tẓat
(9).
Yettuɣal-d yal yiwen deg-sen deg yiẓiki, tẓa n tikkal.
Ur yessefk ara ad mlilen sin n yizwilen deg yiwet n
tekwat. Yal azwil yettrusu, ɣef yiwet n tikkelt, deg umḍiq

26
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

i d-yezgan deg sḍis (6) n yiferdisen n yiẓiki. Ad yers deg


tekwat yellan ɣef umidag n snat n tebḍatin yersen ɣef
yizirig yemmidgen akked tgejdit, ara naf mlalen-d akk
deg yiwet seg gar temnaḍin n yiẓiki.
Maca, llan yisuduka-iḍen yesmahalen ddaw n tẓa n
yizwilen, ɣef umedya : Isuduka n 3x3 n tekwatin, 4x4, 5x5,
6x6, 7x7, 8x8. Neɣ, seg yidis-iḍen, isuduka ilan ugar n tẓat
n tekwatin, yesmahalen ugar n yiwen n uzwil deg tekwat.
Ɣef umedya, nezmer ad naf isuduka n 10x10 n tekwatin, n
11x11, n 12x12, llan ula d wid n 25x25 n tekwatin neɣ
ugar. Walim tugna uṭṭun 8.
Deg yiẓikiyen n yigruden, wid n 3x3 tekwatin akked
wid n 4x4 tekwatin, nesmahal, tikwal, tiɣawsiwin-iḍen.
Nesrusu izamulen, isekkilen n ugemmay, talɣiwin
tiketkalanin, tugniwin n yijeqduren…

Tugna uṭṭun 8 : Izwilen smahalen deg yiẓiki akelsak.

2.2- D acu i wumi nettini imbe e ?


Abeṭṭeḥ s umata, d tukksa n tduli ɣef tɣawsa : Tbeṭṭeḥ
aqerru-s, tekkes-as taduli neɣ aɣummu. Deg turart n
suduku, imbeṭṭḥen d izwilen-nni nettaf deg yiẓiki mi ara
nekker ad nebdu turart. Anemgal-nsen, d izwilen uffiren.
Amḍan-nsen deg yiẓiki, ila azal ameqqran acku simmal

27
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

ttilin waṭas n yimbeṭṭḥen, simmal yettishil ferru n


usuduku. Rnu-d i waya, azal n tekwat ara yeṭṭef yezmer
ad yefk yiwet n tifrat neɣ ugar i yal iẓiki. Tujjurt n ubeṭṭeḥ
n yizwilen daɣen, temmal-d aṭas n tɣawsiwin ideg yella
ula d aswir n uwɛaṛ n yal asuduku.

2.3- D acu i wumi nettini Amazwar ?


Amazwar deg turart n suduku, d azwil yellan deg
liḥala n usenfar, ur neẓri ara s tseddi anda ara t-nsers.
Akken ara yeqqim d asenfar alamma nufa-as-d takwat
ideg yessefk ad t-nsers. Mi ara nekker ad nacaṛ takwat,
ttilin daɣen mennaw n yimazwaren i yiwet n tekwat. Am
wakken daɣen i nezmer ad naf mennaw n tekwatin i
yiwen n umazwar. Amazwar deg taggara, d netta i wumi
nettini daɣen azwil uffir.

2.4- Tujjurt n trusi n yizwilen


D tujjurt n trusi n yizwilen imbeṭṭḥen i yis-s nettaf
azwil uffir. Nezmer ad nebnu tujjurt-nneɣ seg temnaḍt
talemmas. Anamek n waya, ad nbeṭṭeḥ izwilen yellan deg
temnaḍt n tlemmast n yiẓiki, sakin ad nernu ad d-nbeṭṭeḥ
wiyaḍ s wassaɣ ɣer wid yellan deg tlemmas-nni. D tujjurt
n ubeṭṭeḥ i aɣ-d-yettafken tarrayt n tifin n tekwat ideg ara
nsers azwil amazwar-nneɣ. D tujjurt n trusi daɣen i
yefkan tameẓla i turart.

28
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

2.5- Tusnakt n suduku


Teffeɣ-d yiwet n tsekla tamaynut ideg yella wayen i
wumi ssawalen tusnakt n Suduku. D imusnakten i d-
yerran awelleh-nsen ɣer turart-a. La selḍen yimusnaken,
deg uzrarw-nsen n yisuduka, amek i d-iḍerru ukala n
useɣnew n usuduku neɣ win n ferru-s. Tettili-d tesleḍt ɣef
wayen yerzan, ama d tarusi n yimbeṭṭḥen neɣ tifin n
yizwilen uffiren. Zerwen tarrayin n useɣnew n yisuduka
neɣ titwilin n ferru-nsen.
Aṭas n tsekla i d-sẓergen deg teɣult-a. Llant tezrawin i
gan ɣef turart-a i d-yeffɣen d idlisen, d imagraden deg
tesɣunin atg. Tuɣal turart n suduku d taɣult s timmad-is
ideg d-yettili «unadi ussnan» ladɣa deg useɣnew n
yisnasen n turart i nettaf deg tilifun.

3- Ilugan n turart

Turart n usuduku s yiẓiki akelsak, d win ilan 9 ɣef 9


tekwatin, i nẓun ɣef 9 temnaḍin n 3 ɣef 3 n tekwatin. Iswi
n turart, d taceṛt n wakk tikwatin n yiẓiki s yizwilen seg 1
ar 9. Yal tamnaḍt, izirig neɣ tagejdit, yessefk ad ten-nacaṛ
s yizwilen seg 1 ar 9. Walim unuɣ uṭṭun 9, d tamudemt
tilemt n yiẓiki akelsak, nekkes-as izwilen i wakken ad tban
telɣa-s.

29
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 9 : Unuɣ n yiẓiki akelsak.

Yal azwil, ad t-naru deg yiẓiki tẓa (9) n tikkal. Walim


daɣen s iẓiki uṭṭun 10 akked 11, tikwatin yeṭṭef uzwil «1»
gar wakk izwilen-iḍen. Ad t-naf yers-d deg wakk iferdisen
n yiẓiki, yiwet n tikkelt. Ur izemmer ara ad yemlil, ɣef
umedya, uzwil «1» akked uzwil-iḍen am netta deg yiwet n
temnaḍt, n yizirig neɣ n tgejdit.

30
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Asuduku Tifrat-is
Unuɣen uṭṭun 10 : Tarusi n yizwilen.

Twalam tifrat n yiẓiki-a akked wamek i yessefk ad rsen


deg-s yizwilen. D ta i d tameẓla iɣef tebna turart. Ma
neddem-d iẓiki n wunuɣen uṭṭu 10 (Tifrat), ad as-nekkes
akk izwilen-iḍen, seg sin (2) ar tẓa (9), ad awen-d-banent
tekwatin yeṭṭef uzwil «1». Walim unuɣ uṭṭun 11.
Akka, nezmer tura ad nessideg deg yiẓiki akk tikwatin
ideg yella uzwil «1». Ad naf dakken yal tamnaḍt tesɛa
azwil-is, yerna d ayiwnan, i yiman-is kan. Yal tagejdit, yal
izirig daɣen ila-t. Aya akk war ma mqabalen, yal wa yeṭṭef
tanila-s.

31
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 11 : Tarusi n uzwil «1».

3.1- Titwilin n wurar


Seg i nwala, afella-a, d acu i d iẓiki akked yilugan n
turart, ad neɛreḍ tura ad nurar yiwen n yiẓiki gar-aneɣ. D
asuduku alugan n 9x9 ilan 81 n tekwatin. Ttunefken-d neɣ
ttwabeṭṭḥen-d deg-s 38 n yizwilen, wiyaḍ ffren. Ihi, gran-
aɣ-d 43 iḍen i yessefk fell-aneɣ ad ten-id-naf, sakin ad
nefk, i yal yiwen deg-sen, takwat-is i wakken ad yacaṛ
yiẓiki-nneɣ. Walim unuɣ uṭṭun 12, d asuduku-a ara nurar
d alaɣmu. Neddem-it-id seg uswir amezwaru neɣ ushil.

32
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 12 : Alaɣmu ara nurar.

3.1.1- I iki n usideg n yizwilen


Iwakken ad nemsegzi gar-aneɣ akken yessefk,
nesmuken-d neɣ nheyya-d ayen i wumi nettini iẓiki n
usideg n yizwilen. Neddem-d iẓiki n usuduku ara nurar d
alaɣmu, nefka i yal takwat i d-yezgan deg yizirig n ufella
azwil. Nessuṭṭen akk tikwatin-is seg yiwen ɣer tẓa. Sakin,
nefka i yal takwat i d-yezgan deg tgejdit n yidis ayeffus n
yiẓiki isekkilen. Akka, ad nezmer ad nesmideg tiniliwin n
yisekkilen akked yizwilen. Aya, i wakken ad nezmer ad
nessideg, ad nefk tansa s tseddi i yal azwil anda tebɣu tili
tekwat-is deg yiẓiki. Walim unuɣ uṭṭun 13, d wa i d iẓiki n
usideg n yizwilen. Ssunɣem yiwen n yiẓiki am wa,
tsersem-t ɣer yidis-nwen i wakken ad tdellum fell-as.

33
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 13 : Iẓiki n usideg.

Amedya amezwaru, neddem-d azwil «6» yellan deg


temnaḍt i d-yezgan deg tlemmas n kraḍ temnaḍin n
ufella, nezzi-as-d s ukatar i wakken ad t-neɛqel. Neḍfer
izirig «c» armi d anda yemlal akked tgejdit uṭṭun «4»,
neɣli-d deg tekwat ideg yella uzwil «6». Akka ad nini,
azwil «6» yers deg tekwat i d-yezgan deg c4. Din i
yemyigzament tniliwin, din i nesmideg izirig yeẓlen d
anigli akked tgejdit ibedden d aratak. Azwil «2», ad t-id-
nini s tewzel kan, yers deg d-6 ; azwil «9», yers deg f-2 ;
azwil «1» yers deg h-9.
Walim s unuɣ uṭṭun 13. Rnu Walim daɣen unuɣ uṭṭu
14, d iẓiki i wumi nekkes akk izwilen, anagar wid i nsers
nekni. Aya, seg yiwen n yidis, nga-t i wakken ad banen
ugar yizwilen deg yimeḍqan-nsen. Seg yidis-nniḍen, i

34
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

wakken ad d-tban temzelt amek i d-tḍerru, ad yegzu


menwal amek i d-iḍerru usideg n yizwilen deg tekwatin n
yiẓiki.
Qbel ad nebdu urar, sunɣem yiwen n yiẓiki n usideg
am win i d-nga deg wunuɣ uṭṭun 13, sakin ḍefrem yis-s
iwellihen ara awen-in-nefk. Afud iǧehden.

Unuɣ uṭṭun 14 : Asideg n yizwilen deg yiẓiki.

3.2- Titwilin n ferru s ula mu


Titwilin n ferru i d-nefren da, d tushilin, d tid
yettwasnen aṭas ɣur yisudukayen akked tsudukayin n
umaḍal. S uqader n yilugan akked tmeẓla n turart, nezmer
ad nefru s umata iẓikiyen akk yellan. D tidet mačči yiwet
n tetwilt i yellan, maca tid i awen-d-nessumer i wakken ad
nurar iẓiki-a, yis-sent ara tebdum. Ad nqelleɛ s yiwen n

35
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

yiẓiki n usuduku n 9x9 n tekwatin, d alaɣmu-nneɣ


amezwaru, akken ad t-nefru. Sakin, ulac din ccek, ad
tmehzem ma la tetturarem ugar.

Tamzelt uṭṭun 1 : Asenfar akked tifrat-is.

Imazwaren i yis-sen ara nebdu taceṛt n yiẓiki llan kraḍ


n yizwilen n sa (7). Takwat tamezwarut ideg ara nsers
azwil amezwaru, d tin i d-yezgan deg a-9. Acku d
tamnaḍt-nni, d tagejdi-nni, akked d izirig-nni i ur nesɛi
ara awzil-a deg wakk iẓiki. Tin ɣers, d takwat-nni ideg d-
temlal tnila n uzirig «a» akked tin n tgejdit uṭṭun «9».
Iwakken ur nṛekkeḍ ara alugen-nni i d-yettinin dakken :
«ur yessefk ara ad yemqabal uzwil akked d wayeḍ am
netta». Rnu-d i waya, d takwat-a i as-d-yegran d
taneggarut, ihi, d tin i d amḍiq-is. Ma d tikwatin ideg ara
nsers izwilen-iḍen, zgant-d, s tewzel kan, deg tekwatin d-3
akked g-4.

36
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tamzelt uṭṭun 2 : Asenfar akked tifrat-is.

Tamzelt-nneɣ tis snat, neddem kraḍ n yizwilen n


semmus (5), nufa taswiɛt-a, anagar deg kraḍ yid-sen kan i
wumi nezmer ad naf takwat. Walim iẓiki asenfar, deg
tekwatin ideg llan yitran. Ad nsers, azwil amezwaru deg
tekwat d-7, wis sin deg tekwat e-2 akked uneggaru deg
tekwat g-1. Ad aɣ-d-grin sin-iḍen i wumi ara d-naf
takwat, deg timzal i d-iteddun, i wakken ad nessiweḍ ɣer
tẓat n tikkal.

Tamzelt uṭṭun 3 : Asenfar akked tifrat-is.

37
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Deg temzelt tis kraḍet, neddem sḍis n yizwilen n


yiwen (1). Nufa-d dakken yezmer ad yers deg sḍiset n
tekwatin. Deg yiẓiki asenfar, ttwabeṭṭḥen-d sin seg-sen,
gran-d sḍis am nitni i wakken ad temmed trusi, ad awḍen
ar tẓa.
Walim iẓiki asenfar ideg d-ssidgen yitran tikwatin n
trusi n yizwilen. Ihi, ad nsers azwil amezwaru deg
tekwatin a-5, wis sin deg tekwat c-8, wis kraḍ deg tekwat
d-4, wis semmus deg tekwat e-7, wis sḍis deg tekwat f-1
akked uneggaruru deg tekwat g-2.
Tekfa trusi n uzwil-a, acku wwḍent tẓat n tikkal i t-
nesmahel deg yiẓiki. Ad nekker tura ad nadi ɣef yizwilen-
nniḍen i yis-s ara nkemmel taceṛt n yiẓiki-nneɣ. Ad nezger
tura ɣer temzelt tis kuẓet.

Tamzelt uṭṭun 4 : Asenfar akked tifrat-is.

38
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Deg temzelt-a tis kuẓet, neddem semmus n yizwilen n


tẓa (9) ara nsers deg semmuset n tekwatin. Walim iẓiki
asenfar, anda llan yitran. Sakin, walim iẓiki akked tifrat-is.
Deg wayen yerzan azwil-a akked umecwar iɣer d-
newweḍ deg turart, ad t-naf yekfa. Wwḍent tzat n tikkal i
t-nesmahel deg yiẓiki. Ad t-id-nini s tewzel, ad yers deg
tekwatin b-1, d-8, e-6, h-3, i-5.

Tamzelt uṭṭun 5 : Asenfar akked tifrat-is.

Deg temzelt tis semmuset, neddem kuẓ n yizwilen n


sin (2). Ma nmuqel s iẓiki asenfar, ad naf dakken kuẓet n
tekwatin ideg ara ten-nsers. Ad naf deg tekwatin-a nsers
yitran. Walim iẓiki uṭṭun 5, asenfar akked tifrat-is.
Ihi, ad nsers azwil amezwaru deg tekwatin b-4, azwil
wis sin deg c-2, wis kraḍ deg e-9 akked uneggaru deg
tekwat i-7.

39
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

S amecwar iɣer d newweḍ tura deg turart, azwil sin (2)


yekfa, nesmahel-it deg yiẓiki-nneɣ tẓa n tikkal. Simmal
neqsen yizwilen, simmal yettishil ferru n yiẓiki.

Tamzelt uṭṭun 6 : Asenfar akked tifrat-is.

Deg temzelt tis sḍiset, neddem-d tikkelt-a sḍis (6) n


yizwilen yemgarden. Izwilen-a, d kraḍ (3), sḍis (6), ṭam
(8), kraḍ (3) wis sin, ṭam (8) wis sin akked kuẓ (4). Nsers
azwil kraḍ deg tekwat c-3, sḍis deg tekwat d-5, ṭam deg
tekwat g-3, kraḍ-nniḍen deg tekwat h-4, ṭam-nniḍen deg
tekwat h-7 akked uzwil aneggaru, kuẓ, nsers-it deg tekwat
i-3.
S amecwar iɣer d-newweḍ tura, gran-aɣ-d mraw sḍis
(16) n yizwilen i wakken ad yacaṛ yiẓiki-nneɣ. Ma tegrem
tamawt, ad tafem dakken simmal nettaẓ deg turart,
simmal tettishil tifin n tekwatin i yizwilen-nneɣ. Ad
nɛeddi tura ɣer temzelt i d-iḍefren.

40
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tamzelt uṭṭun 7 : Asenfar akked tifrat-is.

Deg temzelt tis sat, neddem-d daɣen izwilen


yemgarden. Amezwaru d azwil kuẓ (4) ara nesmahel kraḍ
n tikkal. Azwil-iḍen d kraḍ (3), aneggaru neɣ uṭṭun wis
kraḍ d sḍis (6), ad t-nesmahel snat n tikkal.
Nsers azwil kuẓ d amezwaru deg tekwat e-4, azwil
kraḍ deg tekwat e-8, azwil sḍis deg tekwat f-8, azwil kuẓ,
wis sin, deg tekwat f-9, azwil kuẓ, wis kraḍ, deg tekwat g-
8 akked uzwil sḍis, wis sin, deg tekwat taneggarut i-9.

Tamzelt uṭṭun 8 : Asenfar akked tifrat-is.

41
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Deg temzelt tis ṭamet, ad nsers sḍis n yizwilen


yemgarden, kraḍ (3), semmus (5), kraḍ (3) wis sin, kuẓ (4),
ṭam (8) akked semmus (5) nniḍen. Azwil amezwaru d
kraḍ, nsers-it deg tekwat a-6. Azwil wis sin d semmus,
yers deg tekwat b-5. Azwil kraḍ wis sin, yers deg tekwat
b-9. Azwil kuẓ yers deg tekwat c-1. Azwil ṭam, yers deg
tekwat c-5. Azwil aneggaru d semmus wis sin, yers deg
tekwat c-9. Amecwar iɣer d-newweḍ tura, tegra-aɣ-d
yiwet n temzelt ad tekfu turart.

Tamzelt uṭṭun 9 : Asenfar akked tifrat-is.

Tamzelt tis tẓat d nettat i taneggarut. Ad nacaṛ tikwatin


i d-yegran s kuẓ n yizwilen, sḍis (6), ṭam (8), kraḍ (3)
akked ṭam (8) nniḍen. Azwil amezwaru d sḍis (6), ad t-
nsers deg tekwat a-1. Azwil wis sin d ṭam (8), ad t-nsers
deg tekwat a-2. Azwil wis kraḍ d kraḍ (3), ad t-nsers deg
tekwat f-5. Azwil aneggaru d ṭam (8) wis sin, ad t-nsers

42
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

deg tekwat f-6. Akka tekfa taceṛt n usuduku-nneɣ ilan


iẓiki n 9x9 tekwatin.

3.2.1- Tafelwit n yigma


Nefka-d tafelwit-a n temzal i nga mi la nettacaṛ iẓiki-
neɣ. D asmahel n yizwilen akked usideg n tekwatin deg
yiẓiki. Deg-s daɣen ula d tanzagt yeqqim umarir akken ad
yekfu. Acku arured n ferru yesɛa azal amezwaru deg
temzizelt.

Amḍan n yizwilen timzal Asideg n tekwatin


Sa (Kraḍet n tikkal) 1 a-9, d-3, g-4
Semmus (Kraḍet n tikkal) 2 d-7, e-2, g-1
Yiwen (Sḍiset n tikkal) 3 a-5, c-8, d-4, e-7, f-1, g-2
Tẓa (Semmuset n tikkal) 4 b-1, d-8, e-6, h-3, i-5
Sin (Kuẓet n tikkal) 5 b-4, c-2, e-9, i-7
Kraḍ, sḍis, ṭam, kraḍ, tẓa, kuẓ 6 c-3, d-5, g-3, h-4, h7, i-3
Kuẓ, kraḍ, sḍis, kuẓ, kuẓ, sḍis 7 d-4, d-8, f-8, f-9, g-8, i-9
Kraḍ, semmus, kraḍ, kuẓ, ṭam, 8 a-6, b-5, b-4, c-1, c-5, c-9
semmus
Sḍis, ṭam, kraḍ, ṭam 9 a-1, a-2, f-5, f-6

- Tanzagt n wurar : 7 n tmikin.


- Aswir n usuduku : Amezwaru (ushil).
- Amḍan n yimbeṭṭḥen : 43 / 81.

43
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Ad greɣ tamawt dakken tafelwit am tin i d-nefka


ufella-a, tezmer ad tili d tamudemt i wakken ad yefk
unefray tineqqiḍin i yimariren ara yettekkin deg walbaɛḍ
n telɣuɣa n turart-a. Maca ur ntettu ara, d win yekfan d
amezwaru, yerna ur yesɛa ara tuccḍiwin, ara yawin
talɣuɣa.

4- Asineḍ deg yisuduka

4.1- Izunen n usuduku


Asineḍ n talɣiwin tuffiɣin neɣ tigensiyin deg yiẓikiyen
n turart n suduku yeṭṭuqqet, mačči yiwen i yellan. Asineḍ-
a, iẓun ɣef snat n taggayin. Taggay tamezwarut, d ayen i
wumi nettini izunen n yisuduka. Taggayt tis snat, d
timanḍin i nezmer ad naf yesɛa-tent yal asuduku. S umata,
deg yal azun n usuduku ad naf llant, tikwal, mennaw n
tmanḍin.
Nezmer ad neɛqel azun n usuduku s kraḍ n tɣawsiwin.
Taɣawsa tamezwarut, d amgared n umḍan n tekwatin deg
yiẓiki. Yal mi ara ibeddel umḍan-a deg yiẓiki, ad yuɣal d
azun-iḍen. Taɣawsa tis snat, d mi ara yili umgared deg
talɣa tuffiɣt n yiwen n yiẓiki. Taɣawsa tis kraḍ, d Asineḍ n
talɣiwin tuffiɣin s usegrew n mennaw n yiẓikiyen.

44
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

4.1.1- Asineḍ n um an n tekwatin deg yi iki


Tixxutert n umḍan n tekwatin deg yiẓiki tesɛa azal
ameqqran. Yal mi ara nesmerni neɣ nekkes kra n tekwatin
seg umḍan aɣrud yellan deg yiẓiki, ad yuɣal usuduku-nni
d azun-iḍen i wumi nezmer ad nefk isem s wassaɣ ar
umḍan n tekwatin yesɛa. Ɣef umedya, Asuduku n 4x4
tekwatin, n 5x5 tekwati, n 9x9 tekwatin atg. Ɣef waya i d-
nbedder, yal mi ara ibeddel umḍan n tekwatin, izwilen-
nni i nesrusu deffir n wawal asuduku akken ad t-id-
nesmagi. Walim s imedyaten i d-nefka deg wunuɣen
uṭṭun 15. Ad nger tamawt dakken, asineḍ-a, yegla-d s
useɣnew n temrawin n yizunen deg turart n suduku.

Unuɣen uṭṭun 15 : Amgared n umḍan n tekwatin deg yiẓiki.

4.1.2- Asineḍ n tal iwin tuffi in deg yi iki


Asineḍ-a, mačči yiwet n tmudemt i yellan. Maca,
iḍerru-d kan ɣef yiwen n yiẓiki i yiman-is, ulac wis sin. Ɣef
umedya, isuduka Itri, Agasas neɣ win ilan talɣa n

45
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

ukerdis… Walim s unuɣen uṭṭun 16. D iẓikiyen i wumi


fkan ismawen ɣef talɣa-nni-nsen tuffiɣt. Yella usuduku
Itri, talɣa-s tuffiɣt akked tgensit tbeddel akk. Yella daɣen
usuduku n ukerdis « Triangle-suduku », tzemrem ad
tafem daɣen s yisem-a : Tri-Duku.
Ihi, talɣa n yiẓiki tesɛa azal ameqqran. Yal mi ara
tbeddel, nezmer ad nini dakken, deg turart n suduku,
nesseɣnew-d azun amaynu. Ma d ayen yerzan ilugan n
lsas n turart, ulac ayen i yettbeddilen deg-s.

Unuɣen uṭṭun 16 : Isuduka Itri, Agasas akked Tri-duku.

4.1.3- Asineḍ s usegrew n mennaw n yi ikiyen


Aḥric wis kraḍ, d Asineḍ, tikkel-a, s usegrew n
mennaw n yiẓikiyen yemmikcamen wa deg wa akken ad
fken, deg taggar, yiwen n yiẓiki. I umedya, nessumer-
awen-d deg taggara n udlis-a, yiwen n uzun n usuduku i
wumi nsemma : Za-Duku aḥerfi. Nehreg-d talɣa-s seg
usekkil n Za n ugemmay n tfinaɣ. D iẓiki ideg llan

46
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

mrawyen (11) n yiẓikiyen n 9x9 tekwatin yemmikcamen


wa deg wa. Nerna-d azun-iḍen n usuduku i wumi
nsemma daɣen : Za-Duku amsadur. Deg-s mrawesmus
(15) n yiẓikiyen n 9x9 tekwatin yemmikcamen wa deg wa.
I sin yid-sen, deg taggara, fkan-d iẓiki yesɛan talɣa n Za n
ugemmay n tfinaɣ. Walim unuɣen uṭṭun 17, yal yiwen
deg-sen d azun. Nefka-d amedya wezzilen, wannag umuɣ
d aɣezfan.

Unuɣen uṭṭun 17 : Isuduka s mennaw n yiẓikiyen.

4.2- Timanḍin n usuduku


Taggayt tis snat, d timanḍin n usuduku. Yal asuduku
nezmer ad t-naf yesɛa mennaw n tmanḍin. Llant kradet
(03) n tɣawsiwin i yis-s nezmer ad neɛqel tamaneḍt.
Taɣawsa tamezwarut, d mi ara naf talɣiwin n temnaḍin n
yiẓiki mgardent, d tirluganin. Taɣawsa tis snat, d Asineḍ n

47
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

yiferdisen igensiyen n tekwat. Taɣawsa tis kraḍet, d mi


ara nernu alugen neɣ ugar, ɣef wid yellan yakan, i
usewɛer n tifin n tifrat n usuduku. Asmerni n yilugan-a,
ur d-igellu ara s ubeddel n yilugan n lsas n turart yellan
yakan.

4.2.1- Asineḍ deg tal iwin n temna in n yi iki.


Mi tbeddel cwiṭ talɣa n temnaḍt, ad yuɣal yiẓiki-nni d
tamaneḍt-iḍen. Nettini-as daɣen i yiẓiki-a : Arlugnan. D
iẓiki yesɛan timnaḍin-is mgardent deg talɣa-nsen. D
arlugan s wassaɣ ɣer yiẓiki alugan yesɛan timnaḍin-is akk
kifkif-itent. Walim unuɣen uṭṭun 18.

Unuɣen uṭṭun 18 : Amgared n talɣiwin tigensiyin deg yiẓiki.

48
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

4.2.2- Asineḍ deg ugensu n tekwat


Asuduku amezwaru yella yesmahal kan izwilen. Sakin,
yebda-d usineḍ n yiferdisen-is igensiyen. Deg umḍiq n
yizwilen, nezmer ad naf rsen-d yisekkilen n ugemmay,
talɣiwin tiketkalanin, tugniwin n yisekla, iɣersiwen,
ijeqduren atg. Awid ukan ad ilin mgarden gar-asen ama s
talɣiwin-nsen neɣ s tiɣmiyin-nsen akken ad nezmer ad
ten-neɛqel. Yettili waya, deg waṭas n tikkal, deg yisuduka
n 3x3 akked wid n 4x4 tekwatin i tturaren yigurdan.
Walim unuɣen uṭṭun 19 akked 20, d amedya-iḍen. D ayen
yessedhuy arrac, yesḥemmil-asen turart n usuduku.

Unuɣen uṭṭun 19 : Asineḍ n yiferdisen igensiyen n tekwat.

Unuɣen uṭṭun 20 : Isuduka n 4x4 s tugniwin yemgarden.

49
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

4.2.3- Asmerni n kra n yilugan i turart


Deg tmanḍin ara d-iḍefren, nefka-d imedyaten n
yilugan i nezmer ad ten-nernu i turart war ma nbeddel kra
seg lsas-is. Wi, d ilugan n usewɛer n turart n suduku. Ad
d-nger tamawt dakken, ilugan-a, nezmer ad ten-nesnes
ɣef wakk isuduka yellan deg turart. Yal mi ara nernu
yiwen seg gar yilugan-a, iẓiki-nni ad yuɣal d tamaneḍt-
iḍen i wumi nezmer ad nefk isem.
Gar kra n yilugan ara awen-d-nessumer, ad nebder
Asuduku Ubdis neɣ X, d bu snat tubdisin yemmidgen.
Asuduku Ameqrun, d win yesɛan mennaw n tubdisin
yemmidgen gar-asent. Asuduku bu temnaḍin tuffiɣin. D
timnaḍin yersen ɣef temnaḍin-iḍen n yiẓiki ara nacaṛ
daɣen s yizwilen, seg yiwen ar tẓa.

4.2.3.1- Asuduku n 9x9, tamaneḍt tubdisant ne X


Iẓiki amezwaru ara d-nefk d amedya d win i wumi
nettini Asuduku n 9x9 tamaneḍt tubdisant neɣ daɣen llan
wid i tt-isemman Asuduku X. D asemmi i d-hergen seg
snat n tubdisin tigejdanin n yiẓiki i yemmidgen gar-asent.
Deg ususru, d isem n usekkil x iɣef tsemman. I wakken ad
neɛqel ugar tubdisin-a, yesseɣmi, useɣnaw-is, tikwatin-
nsent s yini neɣ tiɣmi i yebɣa akken ad banent.
Win i d-yesɣenwen tamaneḍt-a, iḥettem-d alugen i d-
yettinin dakken, yessefk ad nacaṛ snat n tubdisin
tigejdanin n yiẓiki s yizwilen, seg yiwen (1) ar tẓa (9).

50
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Yerna yenna-d dakken, yessefk ad nqader akk ilugan n


turart, ladɣa alugen n taceṛt n tekwatin s yizwilenn, ur
yessefk ara ad yemlil deg-s uzwil akked yiwen-iḍen am
netta deg yiferdisen akk yellan deg yiẓiki. Walim unuɣen
uṭṭun 21 ideg d-nefka alaɣmu akked tifrat-is.

Alaɣmu Tifrat
Unuɣen uṭṭu 21 : Tamaneḍt tubdisant neɣ X.

4.2.3.2- Asuduku Ameqrun (Argyle Sudoku)


Deg yiẓiki wis sin, rnan-as mennaw n tubdisin
timecṭaḥ. D talɣiwin n umeqrun ara d-ibanen deg taggara.
Walim unuɣen uṭṭun 22. Deg umedya-a, alugen-is
iḥettem-d ɣef yal asudukay neɣ amarir akken ad yacaṛ
tubdisin-nni timecṭaḥ s yizwilen seg yiwen (1) ar tẓa (9).
Ayen yellan d axatar ugar deg ulugen-a, am deg usuduku
ubdisan i d-nebder ufella, ur yessefk ara ad yemlil uzwil
akked wayeḍ am netta deg yimet n tubdist. Ɣef tmentilt n

51
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

talɣiwin i d-fkan yiderriren n tubdisin-nni timecṭaḥ i as-


fkan i tmaneḍ-a isem : Ameqrun.
Ad nger tamawt daɣen ɣef ulugen-a dakken, am
umezwaru, nezmer ad t-nesnes ɣef wakk izunen n
yisuduka yellan deg turart.
I wakken ad iban umeqrun-a, ad nezmer ad neɛqel
tikwatin ideg ɛeddant tubdisin-a, ssunɣen deg yiẓiki
iderriren i sseɣman s tiɣmi yemgarden akked tin i yis-s
yettwasuneɣ yiẓiki akken ad tent-neɛqel.

Unuɣen uṭṭun 22 : Tamaneḍt Ameqrun.

4.2.3.3-Timna in tuffi in n yi iki


Deg tmanḍin-a, timnaḍin tuffiɣin deg yiẓiki d asmerni
n temnaḍt neɣ ugar deg yiẓiki. Yal mi ara d-yeḍru
ubeddil-a, ad as-nefk isem, ad tuɣal d tamaneḍt s timmad-
is.

52
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tamnaḍt deg liḥala-a, d afran n tẓa (9) tekwatin yersen


s tujjurt deg mennaw n temnaḍin n yiẓiki. Amḍan n
tekwatin-a yella-d s wassaɣ ɣer win sɛant temnaḍin n
yiziki-nni. I wakken ad neɛqel tamnaḍt-a neɣ timnaḍin-a
deg yiẓikiyen i d-nefka d imedyaten, nesseɣma tikwatin-
nsent s tiɣmi taɣiɣdant.

4.2.3.4-Asuduku titrit (Asterisk Sudoku)


Asuduku titrit d tamaneḍt n usuduku yesɛan yiwet n
temnaḍt tuffiɣt ideg llant tẓa (9) n tekwatin i
yettwaseɣman s walbaɛḍ n teɣmiyin yemgarden akked tin
i yis-s ssunɣen iẓiki. Tikwatin-a, yessefk ad tent-nacaṛ s
yizwilen seg yiwen (1) ar tẓa (9). Alugen-a, ad tnernu s
uqader n wid yellan yakan deg turart. Walim unuɣen
uṭṭun 23 ideg d-nefka alaɣmu akked tifrat-is.

Unuɣen uṭṭun 23 : Asuduku Titrit.

53
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

4.2.3.5-Asuduku s 4 temna in tuffi in (Windoku)


Tamaneḍt-a n usuduku tesɛa kraḍ n yismawen
« Windoku, Sudoku à quatre cases, Hyper Sudoku ». Yal
aɣmis neɣ tasɣun i d-yessufɣen tamaneḍt-a, ad as-yefk
isem-iḍen. Aya, iḍerru-d mi ara skelsen isem deg yizerfan
n umeskar i usesten-is akken yiwen ur t-yesmahal.
Tamaneḍt-a, rnan-as kuẓ n temnaḍin i sseɣman s tiɣmi
taɣiɣdant. Yal tamnaḍt tuffiɣt, ters ɣef kraḍ n temnaḍin
tigensiyin n yiẓiki. Akka, ad yuɣal yiẓiki-a yesɛa mraw d
kraḍ (13) n temnaḍin, tẓa (9) d tigensiyin, kuẓ (4) d
tuffiɣin. Ilugan ara nesnes fell-asent d wid daɣen n turart,
ulac ayen ibeddlen. Yessefk ad nacaṛ mrawekraḍ (13) n
temnaḍin-a s yizwilen seg yiwen (1) ar tẓa (9) war ma
yella yemlal uzwil akked wayeḍ am netta deg temnaḍt.
Walim s unuɣen uṭṭun 24 ideg d-nefka amedya.

Unuɣen uṭṭun 24 : timnadin tuffiɣin

54
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

5- Amezruy awezzlan n turart

5.1- Ase new n turart akked yinig-is


D amriki n Yiwanaken Yedduklen, Howard Garns,
yiwen n umasgad yemmuzgen deg yimuniyen, i d-
yesɣenwen deg useggas n 1979, iẓiki amezwaru i wumi
nettini tura Asuduku akelsak ilan 9x9 tekwatin.
Yettwaẓreg-d dɣa, aseggas-nni, deg tesɣunt i wumi ttinin
«Dell Magazine», s yisem n «Number Place» (Amḍan deg
Udeg). Seg yemmut umseɣnew-is, Mass Howard Garns, d
ijapuniyen i irefden, turart n usuduku, s igenni, rran-tt
tettwassen deg umaḍal.
Tamurt tamezwarut iɣer tunag turart n suduku d
Japun. D amaẓrag Kaji Maki, anemhal n teṛmist Nicoli i
yeskecmen turart n suduku ɣer tmurt n Japun, deg
wayyur n yebrir 1984. Yeẓreg-d iẓiki-s amezwaru deg
tesɣunt-is «Monthly Nikolist» (Amayur Nikolist) s yisem n
Su Doku.
Deg useggas n 1986, yerna-yas umaẓrag Nicoli i yiẓiki-nni,
snat n tɣawsiwin. Abeṭṭeḥ n umḍan n yizwilen ur d-itekk
ara nnig n 30, yerra daɣen tarusi-nsen d tujjurant s wassaɣ
ɣer yizwilen yellan deg temnaḍt talemmast n yiẓiki. Aya
yerra turat d aɣerfan. Ass-a, tugget n yiɣmisen ilan azal
deg tmurt n Japun la d-ẓergen turart-a. Yessefk ad nger
daɣen tamawt dakken, ijapuniyen uraren tamlilt

55
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

tameqqrant deg umhaz akked usbuɣɣer n turart n Suduku


s useɣnew n yizunen-iḍen akked tmanḍin-nsen.
Deg turuft, tekcem turart n suduku i tikkelt
tamezwarut ɣer tmurt n Legliz. D aɣmis « The Times » i d-
iẓergen iẓiki, i tikkelt tamezwarut, deg wass n 12 Wamber
2004. Sakin tunag turart ɣer Fransa deg useggas n 2005. D
tasɣunt «Sport Cérébral» (Addal n Wallaɣ) ideg d-teffeɣ i
tikkelt tamezwarut, deg unebdu n useggas-nni. Sakin
tessikel, deg useggas-nni dɣa, ɣer tmura-iḍen deg Tuṛuft
am Swis, Biljik atg.

5.1.1- Ase an
Aseɣẓan amezwaru n turart n suduku i gan i uselkim,
ssufɣen-t-id deg useggas 1989. D aseɣẓan i wumi
semman : « Digit Hunt ». Deg useggas n 1995, Yoshimitsu
Kanai iga-d daɣen yiwen n useɣẓan-iḍen i wumi yefka
isem n «Single Number» (d asuɣel n yisem Suduku ɣer
teglizit), iga-t i uselkim Macintosh s tutlayt tajapunit
akked teglizit.

5.1.2- Tamurt n Lezzayer


Nnuda azemz n unekcum n turart n suduku ɣer tmurt-
nneɣ nufa dakken, taswiɛt-a, d tasɣunt «Gym C
Magazine» i t-id-yewwin deg useggas n 2001. Yebda
uẓrag n yiẓiki akelsak deg uɣmis ayalas «El Watan» deg
useggas-nni. Sakin yeḍfer-it-id, seg zrin kra n yiseggasen,

56
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

uɣmis «Liberté». Maca, yessefk ad d-yili unadi lqayen ɣef


ukala n unekcum n turart-a ɣur tmurt n Lezzayer. Yezmer
ad tili tekcem-d turart-a qbel n useggas n 2001. Ma d
idlisen, nufa, taswiɛt-a, adlis n Mohammed Chetouane i d-
yeẓreg deg «Edition La Pensée», Tizu Uzzu, deg useggas n
2018.

5.1.3- I bula n uhrag n turart


Aṭas n yemdanen i d-yettinin dakken Mass Howard
Garns, aseɣnaw n turart, yella wansi d-yehreg iẓiki n
turart. Fkan-d mačči d yiwen n uɣbalu. Maca ar ass-a, ulac
win d-yewwin ttbut i yis-s ara negzem awal. Neddem-d
kraḍ n yiɣbula ideg yella ccek ugar, Amkuẓ aḥergan,
Amkuẓ n 36 ifesyanen akked yiẓiki i d-yeffɣen deg
yiɣmisen n tmurt n Fransa.

5.1.4- Amku a ergan


Amkuẓ aḥergan yekka-d seg tmurt n Ṣṣin, yettwassen
ɣur yimusnaken iṣiniyen deg 650 send talalit n Sidna Ɛisa.
Llan kra daɣen ttinin-d dakken ula d iṣiniyen wwin-d
turart-a seg tmurt n Lhend. Turart n usuduku yezmer ad
tili d asuddim n umkuẓ aḥergan, seg-s i t-id-yehreg
useɣnaw-is amriki. Maca, ar ass-a, ulac ttbut n waya, ur d-
ufin ara assaɣ izemren ad yili gar win i d-yesɣenwen
turart n suduku akked umkuẓ aḥergan.

57
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Amkuẓ aḥergan d iẓiki n kraḍ n tekwatin ɣef kraḍ


(4x4). Iswi n turart-a, d taceṛt n tekwatin s yizwilen i
wakken mi ara neg tamzelt n usmerni ad aɣ-d-yeffeɣ
yiwen n ugmuḍ. Anamek n waya, mi ara nesmerni
izwilen yellan deg yizirigen, deg tgejda akked snat n
tubdisin-nni n yiẓiki, akk igmaḍ-nsen ad fken yiwen n
umḍan.
Deg usmahel n yizwilen, ulac tilisa. Yezmer ad yili
yiwen, sin neɣ ugar n yizwilen deg yiwet n tekwat n
yiẓiki. Yesɛa yiwen n ulugen, d win i d-nebder ufella.
Walim unuɣ uṭṭun 25 akked temzal i d-nefka ukessar-a.

Unuɣ uṭṭun 25 : Amkuẓ aḥergan.

58
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

5.1.4.1- Timzal
Ma nesmerni akk izwilen-a deg tnila i nebɣa, ad naweḍ
ɣer yiwen n ugmuḍ. Ɣef waya i t-semman amkuẓ aḥergan.
Ad neg tura tamzelt n tmerni akken ad nwali agmuḍ-a.

5.1.4.2- Izirigen
Izirig 1 : 2+7+6 = 15
Izirig 2 : 9+5+1 = 15
Izirig 3 : 4+3+8 = 15

5.1.4.3- Tigejda
Tagejdit 1 : 2+9+4 = 15
Tagejdit 2 : 7+5+3 = 15
Tagejdit 3 : 6+1+8 = 15

5.1.4.4- Tubdisin
Tubdist 1 : 2+5+8 = 15
Tubdist 2 : 6+5+4 = 15

5.1.5- Amku n 36 n yifesyanen


D amusnakt aswisi, Leonhard Euler, i d-yesɣenwen
deg useggas n 1782 iẓiki i wumi yefka isem Amkuẓ n 36 n
yifesyanen. D iẓiki n 6x6 tekwatin ur nesɛi ara timnaḍin
am yiẓiki n usuduku. Ad naf deg-s sḍiset n tgejda akked
sḍis-iḍen n yizirigen. Mi ara nesmerni akk tikwatin-is, ad
awḍent ar 36. Llant sḍis (06) n tegrawin, yal yiwet deg-

59
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

sent, tesɛa sḍis (06) n yifesyanen yemgarden deg


yisellunen.
Iswi n umusnakt-a, d taceṛt n yiẓiki s trusi n tegrawin-
nni n 6 n yifesyanen yerna yal afesyan ad yeṭṭef takwat-is.
Deg taggara, yessefk ad naf deg yal izirig neɣ tagejdit n
yiẓiki, ɣef yiwet n tikkelt, akk tigrawin akked yifesyanen-
nsent. D ayen yellan d awezɣi, acku ur tzemmer ara ad
teṭṭef tegrawt n sḍis n yiferdisen mrawsin (12) n tekwatin
ɣef tikkelt. S agmuḍ-a iɣer yewweḍ umusnakt, Leonhard
Euler. Ɣef waya i yeqqim ugnu-a, ar ass-a, mazal i as-d-
ufin tifrat. Walim ɣer wunuɣ uṭṭun 26.
Iẓiki-a, deg wayen yerzan talɣa-s, ulac amḍan n
tekwatin yellan deg usuduku. Ur yesɛa ara timnaḍin
yerna ur yesmahal ara izwilen. Seg yidis-iḍen, ur yesɛa
iswan yesɛa suduku, ur yesɛa tameẓla tesɛa turart.

60
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Unuɣ uṭṭun 26 : Amkuẓ n yifesyanen.

5.1.6- A mis «La France»


Deg wass n 6 yulyu 1895 i d-ẓergen, i tikkelt
tamezwarut, iẓiki n yiwet n turart yettemcabin akked
usuduku, ssawalen-as : Amkuẓ aḥergan amahaḍ. D aɣmis
ayalas ilan azwel «La France», iteffeɣ-d deg tmurt n
Fransa, i yellan yessufuɣ-it-id. Iẓiki-a, yestenya-t yiwen n

61
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

umdan isem-is M. B. Mayniel, d aya i nessen fell-as.


Walim tugna uṭṭun 27, d asebteri i d-yettwakksen seg
uɣmis «La France».
Ɣas akken d iẓiki ilan 9x9 n tekwatin yerna yesmahal
izwilen, maca yemgared akked yiẓiki n usuduku i d-
yesseɣnew umriki Howard Garns. Ama seg yidis n talɣa
tagensit, iẓiki-a ur yesɛa ara timnaḍin. Ama seg yidis n
yilugan n turart. D asegrew n tẓa (9) n yiẓikiyen n umkuẓ
aḥergan i d-nebder ufella.
Deg taggara n wawal, nger tamawt dakken aṭas n
yimdanen i la yettaɛraḍen ad afen assaɣ gar turarin-a
maca, taswiɛt-a, ulac ayen izemren ad aɣ-yesseqneɛ.
Tameẓla akked warraten n umezruy yellan, gezmen-tt-id
deg ṛṛay, aseɣnaw n turart n Suduku ur tesɛa ara aɣbalu
iseg tt-id-yehreg useɣnaw-is.

62
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Tugna uṭṭun 27 : Asebter n uɣmis.

63
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

5.1.7- Tal u a n uma al n Suduku


Imzazwaren iɣelnawen mačči yiwen i yellan, d
timrawin n tmura i yessuddusen, yal aseggas, Talɣuɣa
taɣelnawt n turart n Suduku. Ɣef umedya, deg Iwanaken
Yedduklen (Tamrikt n Ugafa), win ara irebḥen talɣuɣa,
ttafken-as arraz d tazalɣi rennun-as 10.000 n yiḍularen i
wakken ad t-sbeɣsen. Llant tmura yessuddusen tilɣuɣiwin
n temnaḍin neɣ n tɣiwanin atg. Seg yidis n usegmi, llan
wid yessuddusen tilɣuɣiwin deg wakk iswiren n uɣerbaz,
nezmer ad tt-nmahel ula deg tneɣrit… Awid ukan ad d-
neslal deg yigurdan beqqu n rrbeḥ akked umḥaref
zeddigen gar-asen. Seg yidis-iḍen, d aseǧhed n tmeẓla deg
wallaɣ-nsen.
Seg yidis agraɣlan, msegrawent tmura-a deg yiwet n
tuddsa tanmaḍalt i wumi semman «World Puzzle
Federation» Tafidiralit Tanmaḍalt n yimuniyen. Tessaweḍ,
deg useggas n 2018, s amḍan n tnesɣuma tunṣibin n 30 n
tmura. Walim tawlaft uṭṭun 28, d amedya n usihar-a
agraɣlan n yisuḍukayen akked tsudukayin n umaḍal.
Llant daɣen tuddsiwin timenẓawanin, ɣef umedya,
talɣuɣa n umenẓaw n Tesyawt i ssuddsen deg tmurt n
Lhend deg useggas n 2020.
Attekki deg telɣuɣa n umaḍal n Suduku, tezmer ad tili
gar tmura yettekkan deg Tfidiralit tanmaḍalt n
yimuniyen, am wakken daɣen i yezmer ad yettekki
umdan i yiman-is ɣas akken tamurt-is ur teltiɣ ara ɣer

64
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

tuddsa-a. Yella wamek, ad yazen umdan, s Wanternet, i


tfidiralit asuter, sakin ad as-d-mmlen d acu n ukaram ara
d-iheyyi, d aya. Ma tettekleḍ ɣef yiman-ik, ur yelli ukayad
ur yelli waccemma.

Tawlaft uṭṭun 28 : Talɣuɣa n umaḍal n Suduku.

5.1.7.1- Taggayin n umzazwar


Ẓunen amzazwar n Telɣuɣa n umaḍal n turart n
Suduku ɣef snat taggayin. Taggayt tamezwarut, terza
yiwen n umdan neɣ asudukay i yiman-is kan. Arraz-is, d

65
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

tazalɣi n wureɣ. Ma d taggayt tis snat, d amzazwar gar


teɣlamin n tmura.

5.1.7.2- Ta rigt tamezwarut


Teḍra-d teẓrigt tamezwarut n Telɣuɣa n Umaḍal n
Suduku deg temdint n Lucca, tamurt n Ṭṭalyan. Teṭṭef sin
n wussan, seg wass n 10 ar 12 Meɣres 2006. Arraz
amezwaru, d tazalɣi n wureɣ, tewwi-tt yiwet n tmeṭṭut
tačikit isem-is : Jara Tylová. Walim tawlaf-is uṭṭun 29.

Tawlaft uṭṭun 29 : Tasudukayt Jara Tylová.

66
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6- Iluɣma

Iluɣma ara d-iḍefren, rzan igruden yessnen ad


ssiḍnen, ilan deg leɛmer-nsen azal n mraw (10) neɣ ugar n
yiseggasen. Rzan daɣen imeqqranen akked wid
yemmuzgen deg turart-a. Yal yiwen yezmer ad yaf ayen
ara yeffɣen fell-as.
Nefka-d mennaw n yizunen n yisuduka i wumi d-
nerna kra n tmanḍin. Llan daɣen wiyaḍ, nefka-ten-id s
yiswiren, seg wushil ar uweɛran. Ma nesmerna-ten akk,
ad naf agmuḍ n yimiḍi kramraw d kuẓ (134) n yiluɣma.
Deg taggara n udlis, ad naf rsent-d tefratin n yal asuduku.
Ihi, afud iǧehden.

67
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.1- Asuduku n 4x4


I iki u un 1

3 1
1

2
I iki u un 2

4
4
3
2

68
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

1
3
3
4
I iki u un 4

4 3
2
4

69
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

4
1
2
3
I iki u un 6

2
3

4 1
70
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

1
4
2
1
I iki u un 8

3
3
4
1
71
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

2
2
3
4
I iki u un 10

2
3
2
1
72
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

4
2

2 3
I iki u un 12

4
3
1 4
2
73
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.2- Asuduku n 4x4 (Tamaneḍt I)


I iki u un 1

3
2
4 1
4
I iki u un 2

2 4
2
3
1 3

74
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

1
4 1
3 2
3
I iki u un 4

1 4
4
2
2 3

75
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

4 2

2 3
3 1
I iki u un 6

2
3 1
4 2
3

76
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

3 2
3
1
4 1
I iki u un 8

4
4 3
1 2
2

77
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

1 3
2
3
2 4
I iki u un 10

1 4
4
2
2 3

78
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

4 2
3
4
1 3
I iki u un 12

1
3 1
4 2
4
79
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.3- Asuduku n 5x5


I iki u un 1

3
5
1
4
5
I iki u un 2

3 5
2
2
4

80
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

2
3
1 5

1 5
I iki u un 4

2
5
5
3
1
81
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

5 3
1
2
2
1
I iki u un 6

5
2

1
3
82
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

3 1
2
4
4
2
I iki u un 8

3
2
4
1
83
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

5 4
1
3 1

I iki u un 10

5
4
1

2
84
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

3
3
1 4 5

4
I iki u un 12

1 4
2
5
85
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.4- Asuduku n 6x6


I iki u un 1

3 4 2
5 4
5 3 2
6
4
3 5 2
I iki u un 2

2 1
5 6
3 6
5 3
3 2
5 2 6
86
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

6
5 3
6 5 2
1 6
3 2
5 3 4

I iki u un 4

4 3
6 1
5 1 6
3 1 5
3 6 4
5 2
87
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

5 3 2
4
3 6
2 5 6
5 6
1 4

I iki u un 6

2 5 3
2 6
1
4 5
1 3
1 2
88
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

5
1 4 6
3 5
1 2
4 6 3
3 4

I iki u un 8

4 1
5
6 5 3
6 2
6 4 3
2 4
89
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

3 6
4
5 3
5 6 2
1 2 5
4 2
I iki u un 10

1 6 5
4 3
2
3 6
4 5
2 6
90
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

4 6
5
2 6
3 1
2 5
5 4 1
I iki u un 12

6 4
2 3
6 3
5 2 6
2 5
3 4
91
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.5- Asuduku n 7x7


I iki u un 1

5 6 4
2 1
6 7
5
4 3
5 4
4 7 2

I iki u un 2

1 3 2
6 2 5
7 6
4
1
6
2 6 7
92
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

3
3 5
1 4
2 3 1 7
2
1 6
4
I iki u un 4

5 7
4 1
5 7
1 2
4
6 5
2 6

93
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

3 6
7 4
5 1
2 3
3 1
1 7
5 7
I iki u un 6

2 7
5 1
5 4 7
7 1 5
2
1 4 6

94
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

4 3
5 3
2 3
2 1
1 6
4
3 4 6 5
I iki u un 8

4 3
2 4
1
3 1 7
2 5 3
6
2 1

95
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

3 7
4 2 6
2 6
3 2
1 6
4 2
1
I iki u un 10

3 4
5 2
6
5
6 1
4 1 3
1 4

96
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

3 6
6 7
6 5 4
5
2 4
4
3 2
I iki u un 12

2 4
4
5 1
1
1 6 4 7
4 2
3 1

97
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.6- Asuduku n 8x8


I iki u un 1
6 3 4 1
4 5 3 2
6
1 7 5
8 2
7 8 4
4 1
5 2 1 6 8

I iki u un 2
1 6 2
6 7 8
1 8 6
7 2 5
2 5 8 6
4 7
8 1 5 7
5 2 3
98
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

8 6 3
6 5 2 3 1
8 3 4 7 5 2
1 4
4 1
2 5
7
7 8

I iki u un 4

2 4 8
7
1 8 4
6 4 3 8
7 2
1 8 6 7 3
2 6
3 8 6 1

99
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5
6 4
3 6
7 1 5
5 8 7
1 5 8 6
3
6 3 7 8 4 1
5 4 2-

I iki u un 6

8 1
8 2
2 7 1
6 3
7 4 2
5 2
1 4 2 6
6 8 3 7 4

100
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

5 8
1 2
4 5 2
8 1 6 3 4
2 1 4
4 5 8
4 6
3 1 5
I iki u un 8

2 3
7 4 2 5
8 6
5 7 4 2
2 1
4 7 2 6
1 2 3 7
6 5

101
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

4 2
8 2 7 4
7 3 8 1 2 5
5 6
3 1 2
2 1
5 8 1
4 8 3

I iki u un 10

4 7
7 3 6 5 8
4
1 3 8
7 8
5 7 2
5 2 6
3 8 1

102
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

2 7 5 4
8 1 6 2 5
6
8 7 2
8 4 6 1
4 3
4 8 5 7
8
I iki u un 12

1 8 7
2 7
4 7 2
5 1 8 7
1 3 7
6 1 4
6 2 4
8 7 5
103
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.7- Asuduku n 8x8 (Tamaneḍt I)


I iki u un 1
4 5
6 2 4 5
1 5 8
4 2
1
8 7 1
3 5 4
4 7 2 1
I iki u un 2

8 6
5
1 5 7
5 7 4 1
6 5
1
4 2
5 3 7 8 1 2

104
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

7 1 8 6
8 5
5 3 7
7 1 4
3 7
1 7
3 5 8 1
2 5 1
I iki u un 4

5 1
7 8 2
8 4
8 6 1 3
7 4
2 8 5 7
3 8 6
3 2

105
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

8 3
3 2 1
8 2 7 5
1 7
4 2
2 8 7
8 8 4 5
6 4 1
I iki u un 6
7 6 5
6 7
2 4 5 1
8 2 1
5 4 6 8 2 7
7 5
2 4
2 6

106
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

4 2
3 8 5 6
6
4 1 6 2
2 7 3 5 4 1
1 2 7
6 7 4
1 4
I iki u un 8
2 4 7
7
4 6
6 5 1 4
3 8 7
8 3
6 7 2 8
3 1 4

107
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

3
7 6
4 5 2
2 8 4
7 6 4
4 5
7 3 2 4
8 6 7 5
I iki u un 10

5 1 8 2
6 3 7
8 3 2
1 6 3
2 5
2 6 1
6 3
4 8

108
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

7 1 6 3
2
4
8 7 23
1 2 5
3 8 7 1 4
8 3 1
7 4
I iki u un 12

2 5
1 5 8 6 3
6 5 4
7 1 3
3 8
2 7
8 3 1 5
7 6 4

109
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.8- Asuduku n 8x8 (Tamaneḍt II)


I iki u un 1
4 6 8 2
3 8 7
6 2 7
2 4 5
7
2 5 1 8 3
6
8 7
I iki u un 2

1 4 7 8
5 2 6 8
2 4
7 2
3 5
1 4 6
2 3 8 5 1
4

110
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

6 5 8 4
1 2 3
3 5 4 6
7 2
2 5 1 3
4 5
3 1 6 2
4
I iki u un 4

6
7 8 3
6 3 7 2
6 2
1 2
2 1 4
7 8 4 3
8 3 1

111
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

6 1 8
6 1 2
7 4 1
4
7 2 6 8
1
1 2 6 5
6 8 3 7
I iki u un 6

3 5 4 2
3 8
3 1 4
2 8 3
7 1
6 5 2 1
2 4
8 7

112
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

1 6
4 7 3 5
3 5 8 2
1 4 2
7 2 8
5 7
2 5 6
1 3 7
I iki u un 8

3 8
4 2
2 7 6
1 3
7 6 2 5
7 1
8 6
1 8 3 6

113
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

1 7 3 8 4
5
4 3 1
6 2
3 4 5 2
3 1 2 6
3 5 8
2 5 6
I iki u un 10

7 5 4 2
7 8 5 3
3 2 6
6 4 3 5
4 1 5
3 2
8 2
5 4 1

114
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

1 3 7
8
4 8
8 6 4
2 1 7
8 1 7 6
5 7 6 1 8 3
7 1
I iki u un 12

3
4 6
6 5 7 3
8 2
7 2 8 1
1 2 8
4 8 5
2 4 1

115
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.9- Asuduku n 9x9 (aswir I)


I iki u un 1

7 2 3 1 5 9
6 3 2 8
8 1 2
7 6 5 4 2
4 2 7 3
5 9 3 1 4
5 7 3
4 1 3 6
9 3 2 7 1 4
I iki u un 2

7 1 5 9
9 4 3
5 2 1 3
6 5 4 2 9
4 3 8 5 7
9 7 3 1 4
7 6 2 5
9 6 2
3 4 5 6

116
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

1 9
4
2 6 1 3
6 5 1
5 6 3 4
8 1 4 7 5 3 9 6
9 1 7
9 3 4
4 8 5 7 2 6 3
3 5

I iki u un 4

3 2 1 5 9 4 7
7 8 1 6 5
6 7 4 1
5 4 9 7 8 6

9 6
1 5 6 4 2
3 2 7 5
2 7 4 8 3

117
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

6 9 8
7 4 8 1 3 6
8 1 7 5 4
8 5 7 4
2 3 8 6
4 9 5 2
9 5 3 1 7
4 1 9 7 6 5
2 4 6

I iki u un 6

7
4 9 1
3 5
6 8 1 2 3
6 7 8 9 4
5 4 6
1 4 3 5 6 8
5 4
8 3 7 2 4 5 9
4 9 2 7

118
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

8 9 4 1 7 3
4 2 8 9
7 3 8 6 5 4
8 3 4 6 1
3 9
2 5 6 9 3
1 2 7 4 9 8
9 4 1 7
7 8 9 2 4 6

I iki u un 8

5 8 4 1
5 8
3 2 1 7 4 5 6
3 8 2 4 6
6 7 8 2 3
4 7 6 1
2 7 1 8 5
8 5 4
6 3

119
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

8 1 7 6
2 1 6 4 7
6 7 3 4 1 8
9
8 3 4 9 2
2 4 7 1 8 6 5
8 5 2 6
3 7
9 5 3 2

I iki u un 10

4 3 2 7 5
1 5 3 2
2 3 1 8 9 6
8 6
4 3 1 6 8
2 4
1 7 6 2 4 3
8 4 2 6
5 9 4 3 8

120
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

4 9 1 5
2 9 7 1 6 8
6 1 8
1 7 2 6
9 3 2 4 7 1
1 7 9 4
7 6 4
6 9 4 3 1 5
2 3 5 1

I iki u un 12

8 2 7 3
2 7 3 4 6
3 6 4 9 8
7 5 8 1 4
4 6 9 1 8 5
8 9 5 7 3
5 7 9 3 4
4 3 6 9 5
6 5 4 7

121
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.9.1- Asuduku n 9x9 (aswir II)


I iki u un 1

5 7
9 2
7 1 2 9 6
9 5 8 3
2 3 6
7 5 1
6 5 9
5 3 9
1 5 2 6
I iki u un 2

2 8
1 3 4 9
9 7 5
6 4 3
4 8 9
5 2 7 4
9 1
8 9 2
7 1 4 2

122
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

6 5
7 4 9 5 2
3 5 1 4
3 4 5
2 7 9
4 5 2 6 7
7 8 5
4 7 2
9 5 6

I iki u un 4

4 3 9
7 6 5
2 4 5 1
1 3 2
8 4
2 6 9 8
3 1 7
9 2 5
2 1 9 4

123
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5

1 8 2
5 6 1 7
6 3 7 2
7 9 1
3 4 6 7
2 4
1 3 7
2 5 1
6 5 3
I iki u un 6

4 8 2
3 7 5
2 9
9 3 1
1 7 4 9 8
6 1 7
3 8 6 2 4
4 3 5
2 9 3

124
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

23 4 5 8
4 6 7 2
5 3 4
2 1 4
5 9 3 2
6 3
5 4 7
6 3 1 7 5
7 1 6

I iki u un 8
2 5 7
5 9 1 3
2 3 6 7
9 6
8 1 4
7 5
4 2 1 6
8 6 3 1
1 3 8 9

125
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

8 2 1 5
2 3 6
9 5 6 2
4
7 5 3 2
6 5 7 8
6 1 4
1 4 3 5
2 8 7

I iki u un 10

1 7 8 4
8 2 9 3
6 2
3 2 7
5 9 8 2
6 1
8 5 9
9 6 5
7 8 2 3

126
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

5 9 8
2 7
7 6 1
1 6 5 9 8
7 1
9 8 6 2
8 9 4
2 1 8
9 6 5 2

I iki u un 12

5 4 6
6 2 9 1
9 8 4
9 6 5
3 8 2
5 8 2 1
8 7 6 2
4 7
1 7 4

127
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.9.2- Asuduku n 9x9 (aswir III)


I iki u un 1

4 3
2 7 9 8
6 5 4 7
5 7 2
4 3 5 9
7 9 5
4 9 2 5
8 6 7 2
9 1

I iki u un 2

1 5 3 6 8 9
4 2
4 2 8
9 5 3 8 6
3 1 9 7
2 6 5 3 1
2 1 3
7 3
3 9 6 7 5 8

128
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 3

9 8 1 7 6 2
4 8 6 3
7 1
9
8 4 5 1
4
9 3
7 6 3 4
3 5 9 4 1 6

I iki u un 4

4 2 8 3 9 6
4 7
8 5
9 4 5
4 5 3 1 9 6
7 5
5 2 9 7 4 6 3
7 4 1 2 9
3

129
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 5
8 3 6 9
3 7
9 5 8 3 2
8 1 3
4 6 3 2 8
2 4 6
1 6 9 4 7
7 2
9 2 4 5

I iki u un 6
4 7 3 6
1 6 8 2
3 9 8
4 7 9
2 6 8
7 1 6
5 3 7
7 9 1 3
3 4 7 8

130
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7

9 1 2 8
4 3 5 2 1
8 1
4 6 9
6 9 3 4
9 1 8
6 5
2 4 7 8 9
4 8 3 7

I iki u un 8
5 1 9 3
2 9
4 9 6 5
1 8 3 6 7
2 1
9 5 4 7 1
2 3 1 9
1 8
8 7 5 4

131
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 9

9 8 3 6
3 9 2
6 5 3 1
3 8 6
8 6 1 2
5 4 8
7 2 6 9
6 7 4
4 2 8 5

I iki u un 10

6 3 1
9 2 8
9 2
5 7
2 7 9
7 2 3 6
6 4
4 3 1 5
3 2 1
4 3 6 8
9 7 4 1 5 3

132
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 11

1 5 9
8 1
4 3 2 9 8
6 3 4 1
2 9 6 3
8 4 2 5
9 4 3 6 2
1 5
5 9 8
I iki u un 12

4 7
4 78 5
8 2 9 4 1
6 7 5 2 9 3
5 6 4 9 2
8 4
9 3
1 6
3

133
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.10- Za-Duku a erfi

Iẓiki uṭṭun 1

4 2 3 9 7 5 2 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3
9 8 6 5 1 2 4 6 9 8 3 5 8 7 9 5 1 3 6 2 4
9
1 9 7 4 6 7 8 3 2 5 1 3 6 2 4 8 7 9
9
2 6 1 7 8 3 1 2 4 8 9 2 4 6 9 8 7 3 5 10
7 6 3 4 8 5 1 7 9 8 3 5 1 4 6 2
3 5 7 2 8 7 1 6 4 1 3 5 4 6 2 9 8 7
6 4 3 8 6 4 5 1 3 4 7 3 5 1 4 6 2 7 9 8 1 3 5
4 1 3 9 6 2 4 9 8 3 1 4 6 2 9 8 7 1 3 5 2 4 6
5 7 9 6 5 1 8 7 9 5 1 2 9 8 7 3 5 1 2 4 6 7 9 8
3 7 9 8 1 3 5 2 4 6
3 5 7 2 1 3 5 2 4 6 7 9 8
4 3 1 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5
7 8 4 6 1 4 6 2 8 7 9 5 1 3 6 2 4
3 7 4 9 8 7 5 1 3 6 2 4 8 7 9
6 5 8 7 3 5 1 6 2 4 8 7 9 5 1 3
5 1 3 6 2 4 9 8 7
6 2 4 8 7 9 3 5 1
8 7 9 5 1 3 4 6 2
7 9 8 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6
1 3 5 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8
2 4 6 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5
8 7 9 6 2 4 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4
5 1 3 8 7 9 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9
6 2 4 5 1 3 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3
4 6 2 3 5 1 9 8 7 4 6 2 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1
9 8 7 4 6 2 3 5 1 9 8 7 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2
3 5 1 9 8 7 4 6 2 3 5 1 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7
2 4 6 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5
7 9 8 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6
1 3 5 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8
6 2 4 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3
8 7 9 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4
2
5 1 3 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9

134
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 2

1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8
9
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6
9
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 6 7 3
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 2 1 5
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 8 9 4
5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 3 6 7 4 8 9 3 6 7 5 2 1
4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 5 2 1 3 6 7 5 2 1 4 8 9
3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 4 8 9 5 2 1 4 8 9 3 6 7
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6
1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8
6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 27 1 5 8 9 4 6 7 3
2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5
8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4
4 8 9 3 6 7 5 2 1
3 6 7 5 2 1 4 8 9
5 2 1 4 8 9 3 6 7
7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 9 4 8
1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 7 3 6
9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 1 5 2
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4
5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9
4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7
3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1
1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5

135
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 3

3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
9
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
2
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9
9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5
1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7
3
2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2
4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9
8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1
1 8 5 2 6 7 9 4 3
2 6 7 9 4 3 1 8 5
9 4 3 1 8 5 2 6 7
7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6
3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4
5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1
7
9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5
1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7
2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3
3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
1
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 3 9 8 5 1
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9

136
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

6.11- Za-Duku amsadur

Iẓiki uṭṭun 1
1 9 6 5 2 4 8 7 3 8 7 3 5 2 4 1 9 6
5 2 4 8 7 3 1 9 6 1 9 6 8 7 3 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 5 2 4 1 9 6 8 7 3
6 1 9 4 5 2 3 8 7 3 8 7 4 5 2 6 1 9
4 5 2 3 8 7 6 1 9 6 1 9 3 8 7 4 5 2
3 8 7 6 1 9 4 5 2 4 5 2 6 1 9 3 8 7
9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 7 3 8 2 4 5 9 6 1
2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 9 6 1 7 3 8 2 4 5
3
7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 2 8 2 4 5 9 6 1 7 3 8
5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 8 7 3 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 1 9 6 8 7 3
1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 5 2 4 1 9 6
4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 3 8 7 4 5 2
3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 6 1 9 3 8 7
6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 4 5 2 1 1 9
9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1
2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5
7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8
1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6
5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3
3 8 7 6 1 9 4 5 2
6 1 9 4 5 2 3 8 7
4 5 2 3 8 7 6 1 9
2 4 5 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1
7 3 8 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5
9 6 1 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8
5 2 4 1 9 6 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6
8 7 3 5 2 4 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4
1 9 6 8 7 3 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3
6 1 9 3 8 7 4 5 2 6 1 9 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7
4 5 2 6 1 9 3 8 7 4 5 2 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9
3 8 7 4 5 2 6 1 9 3 8 7 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2
9 6 1 2 4 5 7 3 8 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8
2 4 5 7 3 8 9 6 1 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1
7 3 8 9 6 1 2 4 5 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5
8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6
1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4
5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3
3 8 7 6 1 9 4 5 2 4 5 2 3 8 7 6 1 9
6 1 9 4 5 2 3 8 7 3 8 7 6 1 9 4 5 2
4 5 2 3 8 7 6 1 9 6 1 9 4 5 2 3 8 7
7 3 8 9 6 1 2 4 5 2 4 5 7 3 8 9 6 1
9 6 1 2 4 5 7 3 8 7 3 8 9 6 1 2 4 5
2 4 5 7 3 8 9 6 1 9 6 1 2 4 5 7 3 8

137
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 2

9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4
1 5
3 9 7 8 2 5 4 6 1 8 2 5 4 6 1 3 9 7
8 2 5 4 6 1 3 9 7 4 6 1 3 9 7 8 2 5
4 6 1 3 9 7 8 2 5 3 9 7 8 2 5 4 6 1
7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1
4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7
3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6
9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4
4 6 1 3 9 7 8 2 5
3 9 7 8 2 5 4 6 1
8 2 5 4 6 1 3 9 7
7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6
9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 2 5 8 6 1 4
8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1
4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7
3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4
3 9 7 8 2 5 4 6 1 8 2 5 4 6 1 3 9 7
8 2 5 4 6 1 3 9 7 4 6 1 3 9 7 8 2 5
4 6 1 3 9 7 8 2 5 3 9 7 8 2 5 4 6 1
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6

138
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7- Tifratin
7.1-Tifratin n usuduku n 4x4
I iki u un 1 I iki u un 2 I iki u un 3

3 2 4 1 4 1 3 2 2 4 1 3
1 4 3 2 2 3 4 1 3 1 4 2
2 3 1 4 1 4 2 3 4 3 2 1
4 1 2 3 3 2 1 4 1 2 3 4

I iki u un 4 I iki u un 5 I iki u un 6

4 1 2 3 2 3 4 1 2 3 4 1
3 2 1 4 1 4 3 2 4 1 2 3
2 3 4 1 3 2 1 4 1 2 3 4
1 4 3 2 4 1 2 3 3 4 1 2

I iki u un 7 I iki u un 8 I iki u un 9

3 2 1 4 1 4 2 3 1 2 3 4
1 4 3 2 2 3 4 1 3 4 2 1
2 1 4 3 4 1 3 2 2 1 4 3
4 3 2 1 3 2 1 4 4 3 1 2

I iki u un 10 I iki u un 11 I iki u un 12

2 3 4 1 2 4 3 1 1 4 3 2
4 1 2 3 1 3 4 2 3 2 4 1
1 2 3 4 3 2 1 4 2 3 1 4
3 4 1 2 4 1 2 3 4 1 2 3

139
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.2- Tifratin n usuduku n 4x4 (Tamaneḍt I)


I iki u un 1 I iki u un 2 I iki u un 3

1 3 2 4 2 3 4 1 1 2 3 4
2 4 1 3 1 4 3 2 3 4 1 2
4 2 3 1 3 2 1 4 4 3 2 1
3 1 4 2 4 1 2 3 2 1 4 3

I iki u un 4 I iki u un 5 I iki u un 6

1 2 3 4 4 3 1 2 4 1 3 2
3 4 1 2 2 1 4 3 2 3 1 4
4 3 2 1 1 2 3 4 1 4 2 3
2 1 4 3 3 4 2 1 3 2 4 1

I iki u un 7
1
I iki u un 8 I iki u un 9

1 3 4 2 2 3 4 1 1 4 2 3
2 4 3 1 4 1 2 3 3 2 4 1
3 1 2 4 1 4 3 2 4 1 3 2
4 2 1 3 3 2 1 4 2 3 1 4

I iki u un 10 I iki u un 11 I iki u un 12

1 2 3 4 3 4 2 1 1 2 4 3
3 4 1 2 1 2 4 3 4 3 1 2
4 3 2 1 4 3 1 2 3 4 2 1
2 1 4 3 2 1 3 4 2 1 3 4

140
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.3- Tifratin n usuduku n 5x5


I iki u un 1 I iki u un 2 I iki u un 3

2 3 1 4 5 3 2 4 5 1 2 3 1 4 5
5 4 2 1 3 1 5 3 4 2 5 4 2 1 3
4 1 5 3 2 5 4 2 1 3 4 1 5 3 2
3 5 4 2 1 2 1 5 3 4 3 5 4 2 1
1 2 3 5 4 4 3 1 2 5 1 2 3 5 4

I iki u un 4 I iki u un 5 I iki u un 6

1 2 5 4 3 5 1 3 2 4 4 3 1 2 5
4 3 1 2 5 2 4 5 3 1 2 5 4 1 3
2 5 4 3 1 1 3 2 4 5 3 1 2 5 4
3 1 2 5 4 4 2 1 5 3 5 2 3 4 1
5 4 3 1 2 3 5 4 1 2 1 4 5 3 2

I iki u un 7 I iki u un 8 I iki u un 9

3 2 1 4 5 5 2 1 4 3 3 1 2 5 4
4 5 3 1 2 4 3 5 2 1 5 4 1 2 3
2 1 4 5 3 2 1 4 3 5 4 2 5 3 1
5 4 2 3 1 3 5 2 1 4 2 3 4 1 5
1 3 5 2 4 1 4 3 5 2 1 5 3 4 2

I iki u un 10 I iki u un 11 I iki u un 12

3 2 1 5 4 3 2 4 1 5 3 5 1 4 2
4 5 3 2 1 5 1 2 4 3 4 2 5 1 3
2 1 5 4 3 1 4 5 3 2 2 1 4 3 5
1 4 2 3 5 2 3 1 5 4 1 3 2 5 4
5 3 4 1 2 4 5 3 2 1 5 4 3 2 1

141
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.4- Tifratin n usuduku n 6x6


I iki u un 1 I iki u un 2 I iki u un 3
1 3 5 4 2 6 2 3 6 4 1 5 2 4 3 1 5 6
6 2 3 1 65 4 1 5 2 6 3 4 6 5 2 4 3 1
5 6 1 3 4 2 3 6 1 5 4 2 1 6 5 2 4 3
2 4 6 5 1 3 4 2 5 1 6 3 4 3 1 5 6 2
4 1 2 6 3 5 6 4 3 2 5 1 3 2 4 6 1 5
3 5 4 2 6 1 5 1 4 3 2 6 5 1 6 3 2 4
I iki u un 4 I iki u un 5 I iki u un 6
4 1 6 3 5 2 6 1 5 3 4 2 2 5 3 6 4 1
2 5 3 6 1 4 4 2 6 5 3 1 4 1 2 3 5 6
5 2 4 1 3 6 3 5 2 6 1 4 6 2 5 1 3 4
6 3 1 4 2 5 1 4 3 2 5 6 3 4 6 5 1 2
3 6 2 5 4 1 5 6 4 1 2 3 1 3 4 2 6 5
1 4 5 2 6 3 2 3 1 4 6 5 5 6 1 4 2 3
I iki u un 7 I iki u un 8 I iki u un 9
6 2 3 4 1 5 3 4 6 2 1 5 3 2 1 5 4 6
1 5 4 3 2 6 5 1 3 6 2 4 4 6 2 1 5 3
3 1 2 5 6 4 6 2 1 5 4 3 2 5 3 6 1 4
4 6 1 2 5 3 4 3 5 1 6 2 1 4 5 3 6 2
5 4 6 1 3 2 2 6 4 3 5 1 6 1 4 2 3 5
2 3 5 6 4 1 1 5 2 4 3 6 5 3 6 4 2 1
I iki u un 10 I iki u un 11 I iki u un 12
3 2 1 6 4 5 1 4 5 3 6 2 6 5 3 1 2 4
4 5 6 5
1 3 2 6 2 1 5 4 3 2 4 1 6 3 5
5
2 6 3 4 5 1 3 1 2 6 5 4 4 1 6 2 5 3
5
5 1 2 3 6 4 4 5 3 2 1 6 5 3 2 4 1 6
6 4 5 2 1 3 2 6 4 1 3 5 3 2 4 5 6 1
1 3 4 5 2 6 5 3 6 4 2 1 1 6 5 3 4 2

142
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.5- Tifratin n usuduku n 7x7


I iki u un 1 I iki u un 2 I iki u un 3
3 7 5 2 1 6 4 7 1 3 6 4 2 5 6 5 7 3 4 2 1
2 6 1 3 7 4 5 6 2 4 1 7 5 3 3 4 2 6 5 1 7
1 5 4 6 2 3 7 4 3 5 7 1 6 2 5 7 1 2 6 3 4
7 2 3 4 5 1 6 5 6 2 4 3 7 1 2 3 4 1 7 6 5
4 3 7 1 6 5 2 1 7 6 5 2 3 4 4 6 3 5 1 7 2
6 1 2 5 4 7 3 3 4 7 2 5 1 6 7 1 6 4 2 5 3
5 4 6 7 3 2 1 2 5 1 3 6 4 7 1 2 5 7 3 4 6

I iki u un 4 I iki u un 5 I iki u un 6


2 5 6 3 7 4 1 7 1 3 2 6 4 5 2 7 1 3 6 5 4
7 3 4 5 2 1 6 2 3 6 7 1 5 4 3 5 6 2 7 4 1
5 6 1 4 3 2 7 6 5 4 1 3 7 2 5 1 4 7 2 3 6
1 7 5 2 6 3 4 4 2 5 6 7 3 1 6 3 5 4 1 2 7
3 2 7 1 4 6 5 3 7 2 4 5 1 6 7 2 3 6 4 1 5
6 4 3 7 1 5 2 1 6 7 5 4 2 3 4 6 2 1 5 7 3
4 1 2 6 5 7 3 5 4 1 3 2 6 7 1 4 7 5 3 6 2
5
I iki u5 un 7 I iki u un 8 I iki u un 9
5 1 7 6 4
7 6 1 4 5 3 2 4 3 5 2 6 1 5 3 2 7
5
4 5 3 6 2 7 1 2 7 1 4 3 6 5 4 2 6 5 1 7 3
6 1 2 3 4 5 7 3 5 6 7 4 2 1 2 3 7 4 5 1 6
5 7 6 2 1 4 3 6 2 3 1 5 4 7 6 4 1 7 3 5 2
1 4 7 5 3 2 6 1 4 2 6 7 5 3 5 11 2 6 7 3 4
2 3 5 1 7 6 4 7 1 4 7 5 6 3 2 7 6 5 3 4 2 1
5
3 2 4 7 6 1 5 5 6 7 3 2 1 4 3 7 4 1 2 6 5

I iki u un 10 I iki u un 11 I iki u un 12


3 4 5 7 6 1 2 2 5 3 4 7 6 1 5 7 6 3 1 2 4
6 5 7 4 3 2 1 6 7 4 2 5 1 3 6 1 2 5 4 7 3
7 1 2 6 5 3 4 7 3 1 6 2 5 4 2 3 4 7 6 5 1
1 3 4 2 7 6 5 3 6 5 1 4 2 7 4 5 1 2 3 6 7
5 6 3 1 2 4 7 5 2 7 3 1 4 6 1 6 5 4 7 3 2
4 2 6 5 1 7 3 1 4 2 7 6 3 5 3 4 7 6 2 1 5
2 7 1 3 4 5 6 4 1 6 5 3 7 2 7 2 3 1 5 4 6

143
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.6- Tifratin n usuduku n 8x8


I iki u un 1 I iki u un 2
2 6 5 3 4 8 7 1 8 5 7 3 1 6 2 4
4 8 1 7 5 3 6 2 6 1 4 2 3 5 7 8
5 2 7 6 8 4 1 3 2 7 1 5 8 3 4 6
3 1 4 8 6 7 2 5 4 8 3 6 7 2 1 5
1 4 8 2 7 5 3 6 7 2 5 8 4 1 6 3
6 7 3 5 1 2 8 4 1 3 6 4 5 7 8 2
8 3 6 4 2 1 5 7 3 6 8 1 2 4 5 7
7 5 2 1 3 6 4 8 5 4 2 7 6 8 3 1

I iki u un 3 I iki u un 4
1 8 4 7 6 3 2 5 7 2 4 3 6 1 8 5
6 5 2 3 7 8 1 4 8 1 6 5 2 7 3 4
8 3 6 4 1 7 5 2 5 7 1 8 3 2 4 6
2 1 7 5 8 6 4 3 6 4 3 2 7 5 1 8
4 7 5 1 3 2 8 6 4 3 5 7 1 8 6 2
3 6 8 2 4 5 7 1 1 8 2 6 5 4 7 3
5 4 3 8 2 1 6 7 2 6 8 1 4 3 5 7
7 2 1 6 5 4 3 8 3 5 7 4 8 6 2 1

I iki u un 5 I iki u un 6
1 6 5 7 2 3 8 4 2 6 8 1 3 7 5 4
3 8 2 4 7 6 1 5 5 3 7 4 8 2 1 6
7 2 1 3 4 5 6 8 4 2 3 7 6 1 8 5
4 5 8 6 1 2 7 3 8 5 1 6 4 3 2 7
2 7 3 1 5 8 4 6 7 4 5 2 1 6 3 8
8 4 6 5 3 1 2 7 3 1 6 8 5 4 7 2
6 3 7 2 8 4 5 1 1 7 4 5 2 8 6 3
5 1 4 8 6 7 3 2 6 8 2 3 7 5 4 1
5
7

144
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
2 4 7 6 5 3 8 1 2 3 5 4 1 6 7 8
1 8 5 3 6 7 4 2 6 7 1 8 4 2 5 3
7 3 4 5 2 1 6 8 8 2 4 7 6 3 1 5
8 1 6 2 7 5 3 4 5 6 3 1 7 4 8 2
6 2 3 8 1 4 7 5 3 8 6 2 5 1 4 7
4 5 1 7 3 8 2 6 4 1 7 5 2 8 3 6
5 7 2 4 8 6 1 3 1 5 2 3 8 7 6 4
3 6 8 1 4 2 5 7 7 4 8 6 3 5 2 1

I iki u un 9 I iki u un 10
3 4 7 2 5 6 1 8 4 5 8 1 6 2 3 7
1 8 5 6 2 3 7 4 2 7 3 6 5 1 4 8
7 3 6 4 8 1 2 5 5 6 7 8 2 4 1 8
5 2 1 8 4 7 6 3 1 2 4 3 7 8 6 5
6 7 4 3 1 5 8 2 7 8 6 2 1 3 5 4
8 5 2 1 6 4 3 7 3 4 1 5 8 6 7 2
2 6 3 5 7 8 4 1 8 1 5 4 3 7 2 6
4 1 8 7 3 2 5 6 6 3 2 7 4 5 8 1

I iki u un 11 I iki u un 12
2 7 5 4 6 3 1 8 3 1 8 4 7 2 5 6
8 1 6 3 2 7 5 4 5 6 2 7 8 3 1 4
7 6 8 2 5 1 4 3 4 7 3 8 5 6 2 1
1 4 3 5 8 6 7 2 2 5 1 6 4 8 3 7
5 8 2 7 3 4 6 1 1 4 5 3 6 7 8 2
4 3 1 6 7 2 8 5 7 8 6 2 1 5 4 3
6 2 4 8 1 5 3 7 6 2 4 5 3 1 7 8
3 5 7 1 4 8 2 6 8 3 7 1 2 4 6 5

145
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.7- Tifratin n usuduku n 8x8 (Tamaneḍt I)


I iki u un 1 I iki u un 2
4 3 5 6 8 7 2 1 7 8 2 4 5 1 6 3
7 8 6 1 2 4 3 5 1 5 3 6 7 4 2 8
2 1 7 5 4 3 6 8 6 4 1 3 8 2 5 7
3 5 4 7 6 1 8 2 3 2 5 8 6 7 4 1
1 6 8 2 3 5 4 7 4 6 7 1 2 3 8 5
8 7 2 4 1 6 5 3 2 1 8 5 3 6 7 4
6 2 1 3 5 8 7 4 8 7 4 2 1 5 3 6
5 4 3 8 7 2 1 6 5 3 6 7 4 8 1 2

I iki u un 3 I iki u un 4
5 7 3 1 2 4 8 6 8 5 1 2 7 4 3 6
2 8 6 7 4 3 1 5 4 7 3 8 6 1 5 2
4 1 5 3 8 6 7 2 6 2 5 1 4 3 8 7
7 6 1 4 5 8 2 3 7 8 4 453 2 6 1
8 3 2 5 6 1 4 7 1 3 2 6 5 7 4 8
1 2 4 6 7 5 3 8 2 1 6 4 8 5 7 3
3 5 8 2 1 7 6 4 3 4 8 7 1 6 2 5
6 4 7 8 3 2 5 1 5 6 7 3 2 8 1 4

I iki u un 5 I iki u un 6
4 7 5 1 8 2 6 3 1 7 3 2 8 4 6 5
3 2 1 5 6 7 8 4 6 5 4 3 1 7 8 2
6 8 3 2 7 4 5 1 8 2 7 4 5 6 3 1
5 6 2 8 4 3 1 7 3 8 2 7 6 1 5 4
7 1 4 3 5 6 2 8 5 4 1 6 3 8 2 7
2 4 8 7 1 5 3 6 7 1 6 5 2 3 4 8
1 3 7 6 2 8 4 5 2 6 8 1 4 5 7 3
8 5 6 4 3 1 7 2 4 3 5 8 7 2 1 6

146
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
1 7 6 4 8 2 5 3 8 1 5 6 2 4 3 7
3 8 5 2 1 7 6 4 3 2 6 7 4 8 5 1
4 2 3 7 6 5 1 8 4 7 8 5 1 3 2 6
5 4 1 8 3 6 7 2 6 5 7 2 3 1 4 8
2 6 7 3 5 4 8 1 1 4 3 8 5 7 6 2
6 5 8 1 4 3 2 7 7 8 2 3 6 5 1 4
8 3 2 6 7 1 4 5 5 6 4 1 7 2 8 3
7 1 4 5 2 8 3 6 2 3 1 4 8 6 7 5

I iki u un 9 I iki u un 10
8 3 5 2 6 4 7 1 3 7 6 5 1 8 4 2
2 4 1 5 7 8 6 3 5 2 1 8 4 6 3 7
7 6 3 8 4 1 5 2 8 4 3 6 2 7 5 1
6 2 8 4 1 5 3 7 1 6 5 3 7 2 8 4
1 5 7 3 2 6 4 8 7 8 2 4 5 1 6 3
3 1 4 7 5 2 8 6 2 3 4 7 6 5 1 8
5 7 6 1 8 3 2 4 6 1 8 2 3 4 7 5
4 8 2 6 3 7 1 5 4 5 7 1 8 3 2 6

I iki u un 11 I iki u un 12
7 1 2 6 3 5 8 4 6 3 2 1 7 5 8 4
8 3 4 2 5 7 6 1 1 4 5 2 8 6 3 7
5 6 7 1 4 8 2 3 8 7 3 6 5 4 2 1
4 8 5 3 1 6 7 2 7 8 6 4 1 2 5 3
1 2 6 7 8 4 3 5 5 2 1 3 4 7 6 8
2 5 3 8 7 1 4 6 2 5 4 8 3 1 7 6
6 4 8 5 2 3 1 7 4 6 8 7 2 3 1 5
3 7 1 4 6 2 5 8 3 1 7 5 6 8 4 2

147
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.8- Tifratin n usuduku n 8x8 (Tamaneḍt II)


I iki u un 1 I iki u un 2
4 3 7 6 5 1 8 2 3 1 4 7 6 8 5 2
5 1 3 4 8 2 7 6 4 7 3 5 1 2 6 8
6 8 5 2 1 7 3 4 5 2 1 6 8 3 7 4
7 2 8 3 6 4 5 1 8 6 7 4 2 5 1 3
1 7 2 5 3 6 4 8 1 4 8 2 7 6 3 5
2 5 1 7 4 8 6 3 7 8 5 1 3 4 2 6
8 6 4 1 7 3 2 5 2 3 6 8 5 7 4 1
3 4 6 8 2 5 1 7 6 5 2 3 4 1 8 7

I iki u un 3 I iki u un 4
6 5 8 1 2 3 7 4 4 7 3 8 2 1 6 5
1 2 5 6 4 7 3 8 2 1 7 4 6 5 8 3
3 8 7 5 1 4 2 6 6 5 1 3 4 8 7 2
4 7 3 2 8 6 5 1 8 3 5 6 7 2 1 4
2 4 6 8 7 5 1 3 1 2 6 5 3 7 4 8
7 6 2 4 3 1 8 5 3 6 8 2 1 4 5 7
5 3 1 7 6 8 4 2 7 8 4 1 5 3 2 6
8 1 4 3 5 2 6 7 5 4 2 7 8 6 3 1

I iki u un 5 I iki u un 6
6 1 3 7 4 8 5 2 3 6 1 5 4 7 2 8
3 4 6 5 1 2 8 7 4 1 3 8 6 2 7 5
7 2 4 6 8 5 1 3 8 5 6 7 2 3 1 4
5 8 2 1 7 3 4 6 7 2 4 1 5 8 3 6
1 7 5 4 2 6 3 8 2 7 8 6 3 4 5 1
2 5 7 8 3 1 6 4 6 4 5 2 7 1 8 3
8 3 1 2 6 4 7 5 1 3 2 4 8 5 6 7
4 6 8 3 5 7 2 1 5 8 7 3 1 6 4 2

148
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
8 2 4 7 1 5 3 6 3 7 1 6 8 2 5 4
4 7 3 2 6 8 5 1 6 1 3 4 7 5 2 8
1 3 7 5 8 6 2 4 4 2 8 7 5 3 6 1
5 6 1 4 2 3 8 7 5 8 2 1 6 4 3 7
7 4 6 3 5 2 1 8 7 4 6 3 2 1 8 5
3 5 8 1 4 7 6 2 2 6 7 5 4 8 1 3
2 8 5 6 7 1 4 3 8 3 5 2 1 7 4 6
6 1 2 8 3 4 7 5 1 5 4 8 3 6 7 2

I iki u un 9 I iki u un 10
1 2 5 6 7 3 8 4 7 5 1 4 2 6 8 3
5 3 2 1 4 8 7 6 1 2 7 8 5 3 6 4
6 7 4 3 8 1 2 5 4 3 8 2 6 1 5 7
4 8 6 5 2 7 3 1 46 8 4 7 3 5 2 1
8
3 4 7 8 6 5 1 2 2 4 6 1 8 7 3 5
8 5 3 4 1 2 6 7 8 1 5 3 4 2 7 6
2 6 1 7 3 4 5 8 5 7 3 6 1 8 4 2
7 1 8 2 5 6 4 3 3 6 2 5 7 4 1 8

I iki u un 11 I iki u un 12
4 8 1 2 3 7 6 5 2 4 1 7 3 8 5 6
1 2 4 8 6 5 3 7 1 7 4 5 2 6 8 3
7 6 3 5 2 4 1 8 6 5 7 2 8 3 1 4
3 5 8 7 1 6 4 2 8 3 5 6 4 1 7 2
2 3 5 6 8 1 7 4 7 2 6 8 5 4 3 1
8 1 2 4 7 3 5 6 5 6 3 1 7 2 4 8
5 7 6 1 4 2 8 3 4 1 8 3 6 7 2 5
6 4 7 3 5 8 2 1 3 8 2 4 1 5 6 7

149
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.9- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir I)

I iki u un 1 I iki u un 2
7 2 3 8 4 6 1 5 9 3 2 7 1 5 8 9 4 6
6 1 5 3 9 2 4 7 8 6 1 9 45 3 7 5 8 2
8 4 9 7 1 5 6 3 2 5 4 8 9 6 2 7 1 3
3 7 8 6 5 4 9 2 1 1 8 6 5 7 4 3 2 9
1 9 4 2 8 7 3 6 5 4 3 2 6 8 9 1 5 7
2 5 6 9 3 1 8 4 7 9 7 5 3 2 1 4 6 8
5 6 1 4 7 9 2 8 3 7 6 4 2 1 3 8 9 5
4 8 7 1 2 3 5 9 6 8 5 1 7 9 6 2 3 4
9 3 2 5 6 8 7 1 4 2 9 3 8 4 5 6 7 1

I iki u un 3 I iki u un 4
1 5 3 8 4 7 6 2 9 3 2 1 6 5 8 9 4 7
9 4 8 2 6 1 5 3 7 7 8 4 3 1 9 2 6 5
7 6 2 3 5 9 8 1 4 9 5 6 7 2 4 1 3 8
2 7 5 6 9 3 4 8 1 5 4 9 1 3 2 7 8 6
8 1 4 7 2 5 3 9 6 6 7 2 4 8 5 3 1 9
6 3 9 4 1 8 7 5 2 8 1 3 9 7 6 5 2 4
5 2 6 9 3 4 1 7 8 1 9 5 8 6 3 4 7 2
4 8 1 5 7 2 9 6 3 4 3 8 2 9 7 6 5 1
3 9 7 1 8 6 2 4 5 2 6 7 5 4 1 8 9 3

I iki u un 5 I iki u un 6
5 2 3 6 9 4 8 7 1 3 7 2 4 6 9 8 1 5
9 7 4 2 8 1 3 6 5 9 8 1 3 7 5 6 2 4
8 1 6 7 3 5 2 4 9 6 5 4 8 1 2 7 9 3
1 8 5 3 6 2 7 9 4 5 6 7 1 8 3 9 4 2
2 3 7 4 5 9 1 8 6 2 9 8 5 4 6 3 7 1
4 6 9 8 1 7 5 2 3 1 4 3 2 9 7 5 6 8
6 9 8 5 2 3 4 1 7 7 2 5 9 3 1 4 8 6
3 4 1 9 7 8 6 5 2 8 3 6 7 2 4 1 5 9
7 5 2 1 4 6 9 3 8 4 1 9 6 5 8 2 3 7

150
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
5 8 9 4 2 1 7 3 6 6 5 8 2 9 3 4 1 7
4 6 2 5 7 3 8 1 9 7 4 1 5 6 8 9 2 3
7 3 1 8 9 6 2 5 4 9 3 2 1 7 4 5 6 8
8 9 3 2 4 5 6 7 1 3 8 5 9 2 1 7 4 6
6 1 7 3 8 9 5 4 2 1 6 7 4 8 5 2 3 9
2 4 5 1 6 7 9 8 3 4 2 9 7 3 6 8 5 1
1 2 6 7 5 4 3 9 8 2 7 4 3 1 9 6 8 5
9 5 4 6 3 8 1 2 7 8 9 3 6 5 2 1 7 4
3 7 8 9 1 2 4 6 5 5 1 6 8 4 7 3 9 2

I iki u un 9 I iki u un 10
8 3 4 1 5 7 2 9 6 4 9 6 3 2 7 8 1 5
5 2 1 8 6 9 4 7 3 8 1 5 4 6 9 3 2 7
6 9 7 3 2 4 1 5 8 2 3 7 1 5 8 4 9 6
1 6 5 2 9 3 7 8 4 7 2 1 8 3 6 9 5 4
7 8 3 6 4 5 9 2 1 9 4 3 7 1 5 6 8 2
2 4 9 7 1 8 3 6 5 6 5 8 2 9 4 7 3 1
4 7 8 5 3 2 6 1 9 1 7 9 6 8 2 5 4 3
3 1 2 9 8 6 5 4 7 3 8 4 5 7 1 2 6 9
9 5 6 4 7 1 8 3 2 5 6 2 9 4 3 1 7 8

I iki u un 11 I iki u un 12
3 8 7 4 9 6 1 5 2 6 8 4 2 1 7 5 3 9
2 9 4 7 1 5 6 8 3 2 9 7 8 3 5 4 1 6
6 1 5 3 8 2 7 4 9 5 3 1 6 4 9 2 8 7
5 4 8 1 3 7 9 2 6 7 2 5 3 8 6 1 9 4
9 3 2 5 6 8 4 7 1 3 4 6 9 7 1 8 5 2
1 7 6 9 2 4 5 3 8 8 1 9 4 5 2 7 6 3
8 5 1 2 7 9 3 6 4 1 5 2 7 9 3 6 4 8
7 6 9 8 4 3 2 1 5 4 7 3 1 6 8 9 2 5
4 2 3 6 5 1 8 9 7 9 6 8 5 2 4 3 7 1

151
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.9.1- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir II)

I iki u un 1 I iki u un 2
2 9 5 3 6 7 1 8 4 4 7 2 5 8 9 6 3 1
6 4 3 5 1 8 9 7 2 5 1 8 2 6 3 4 9 7
7 8 1 2 4 9 6 3 5 3 6 9 4 7 1 2 8 5
9 5 4 7 8 1 3 2 6 6 4 1 9 5 8 3 7 2
1 2 8 4 3 6 5 9 7 7 2 3 6 1 4 8 5 9
3 6 7 9 2 5 4 1 8 9 8 5 3 2 7 1 6 4
4 1 2 6 7 3 8 5 9 2 9 4 7 3 6 5 1 8
5 3 6 8 9 2 7 4 1 1 5 6 8 9 2 7 4 3
8 7 9 1 5 4 2 6 3 8 3 7 1 4 5 9 2 6

I iki u un 3 I iki u un 4
9 4 8 6 5 2 1 3 7 6 4 5 3 1 2 8 7 9
7 1 6 8 4 3 9 5 2 9 1 7 6 8 5 2 4 3
37 2 5 1 9 7 6 8 4 3 8 2 4 9 7 5 6 1
1 6 3 7 8 9 2 4 5 1 6 3 9 7 8 4 5 2
2 5 7 3 1 4 8 9 6 8 7 9 2 5 4 3 1 6
4 8 9 5 2 6 3 7 1 2 5 4 1 3 6 9 8 7
6 7 2 4 3 8 5 1 9 5 3 1 7 4 9 6 2 8
5 3 4 9 6 1 7 2 8 4 9 6 8 2 1 7 3 5
8 9 1 2 7 5 4 6 3 7 2 8 5 6 3 1 9 4

I iki u un 5 I iki u un 6
5 9 7 3 4 1 6 8 2 5 6 9 4 1 3 8 7 2
2 4 8 5 6 9 1 3 7 3 8 7 9 2 5 6 1 4
6 3 1 8 7 2 4 5 9 4 1 2 7 8 6 9 5 3
8 6 4 7 2 5 9 1 3 9 7 3 2 4 8 1 6 5
1 5 3 4 9 6 7 2 8 6 2 1 5 3 7 4 9 8
9 7 2 1 3 8 5 4 6 8 5 4 6 9 1 3 2 7
4 1 9 6 8 3 2 7 5 7 3 5 8 6 9 2 4 1
3 2 5 9 13 7 8 6 4 1 4 6 3 5 2 7 8 9
7 8 6 2 5 4 3 9 1 2 9 8 1 7 4 5 3 6

152
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
1 3 6 2 9 4 5 7 8 2 5 3 6 7 1 9 4 8
8 9 4 6 5 7 1 3 2 6 8 7 5 9 4 1 3 2
2 7 5 1 8 3 6 9 4 1 4 9 8 2 3 5 6 7
3 2 1 8 6 5 9 4 7 7 2 5 3 1 8 4 9 6
4 5 7 9 3 2 8 6 1 8 1 4 9 6 2 7 5 3
9 6 8 7 4 1 3 2 5 3 9 6 7 4 5 2 8 1
5 1 9 4 7 6 2 8 3 4 3 2 1 8 9 6 7 5
6 4 2 3 1 8 7 5 9 9 7 8 2 5 6 3 1 4
7 8 3 5 2 9 4 1 6 5 6 1 4 3 7 8 2 9

I iki u un 9 I iki u un 10
3 4 8 2 7 9 6 1 5 1 3 9 7 8 4 2 6 5
2 1 72 3 6 5 9 4 8 8 2 7 5 1 6 9 3 4
9 5 6 8 1 4 3 2 7 5 6 4 9 3 2 1 7 8
6 3 2 9 8 1 7 5 4 4 9 8 3 22 5 6 1 7
7 8 5 4 3 2 1 9 6 3 7 5 6 9 1 4 8 2
1 9 4 6 5 7 2 8 3 6 1 2 8 4 7 3 5 9
5 6 1 7 2 8 4 3 9 2 4 3 1 7 8 5 9 6
8 7 9 1 4 3 5 6 2 9 8 6 2 5 3 7 4 1
4 2 3 5 9 6 8 7 1 7 5 1 4 6 9 8 2 3
9

I iki u un 11 I iki u un 12
6 5 9 2 8 7 1 3 4 7 8 3 2 1 5 4 9 6
1 8 4 9 5 3 2 6 7 4 6 2 3 7 9 1 5 8
3 2 7 6 1 4 8 5 9 9 5 1 6 8 4 7 3 2
4 1 6 5 9 2 7 8 3 2 9 4 1 3 7 6 8 5
5 3 2 7 6 8 4 9 1 3 1 8 5 2 6 9 7 4
7 9 8 4 3 1 6 2 5 6 7 5 9 4 8 2 1 3
8 7 3 1 2 9 5 4 6 8 4 9 7 6 3 5 2 1
2 4 5 3 7 6 9 1 8 5 2 6 8 9 1 3 4 7
9 6 1 8 4 5 3 7 2 1 3 7 4 5 2 8 6 9

153
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.9.2- Tifratin n usuduku n 9x9 (Aswir III)

I iki u un 1 I iki u un 2
9 7 4 1 8 6 3 2 5 1 5 2 3 7 6 4 8 9
2 5 1 7 3 9 6 4 8 4 8 7 5 9 1 6 3 2
32 6 8 5 2 4 9 7 1 6 3 9 4 2 8 5 1 7
1 9 5 4 7 8 2 3 6 9 1 5 7 3 2 8 4 6
4 8 2 3 6 5 7 1 9 8 4 3 1 6 9 7 2 5
6 3 7 2 9 1 5 8 4 2 7 6 8 5 4 3 9 1
7 4 6 9 1 2 8 5 3 5 6 8 2 1 3 9 7 4
8 1 3 6 5 7 4 9 2 7 2 4 9 8 5 1 6 3
5 2 9 8 4 3 1 6 7 3 9 1 6 4 7 2 5 8

I iki u un 3 I iki u un 4
9 8 3 1 5 7 4 6 2 4 2 7 8 5 3 1 9 6
4 1 5 8 2 6 7 9 3 5 9 1 4 6 7 8 2 3
2 6 7 4 3 9 1 8 5 6 8 3 1 2 9 7 5 4
1 3 2 5 9 8 6 4 7 3 7 9 6 4 2 5 1 8
8 9 4 7 6 2 5 3 1 2 4 5 3 8 1 9 68 7
5 7 6 3 4 1 8 2 9 1 6 8 7 9 5 3 4 2
6 4 9 2 1 5 3 7 8 8 5 2 9 7 4 6 3 1
7 2 1 6 8 3 9 5 4 7 3 4 5 1 6 2 8 9
3 5 8 9 7 4 2 1 6 9 1 6 2 3 8 4 7 5

I iki u un 5 I iki u un 6
4 7 8 3 2 6 9 1 5 5 4 8 7 2 3 1 6 9
6 2 3 9 5 1 7 8 4 7 1 9 6 4 8 3 2 5
9 5 1 4 8 7 6 3 2 6 2 3 1 9 5 8 4 7
8 9 6 7 1 57 4 2 3 8 6 4 5 7 2 9 1 3
7 1 4 6 3 2 8 5 9 2 5 1 3 6 9 4 7 8
2 3 5 8 4 9 1 7 6 3 9 7 8 1 4 6 5 2
1 6 2 5 9 8 3 4 7 1 8 5 2 3 6 7 9 4
5 4 7 1 6 3 2 9 8 4 7 2 9 8 1 5 3 6
3 8 9 2 7 4 5 6 1 9 3 6 4 5 7 2 8 1

154
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

I iki u un 7 I iki u un 8
9 5 1 7 4 6 2 3 8 8 6 5 1 7 9 3 4 2
7 8 4 3 5 2 1 6 9 3 2 1 6 5 4 7 9 8
3 2 6 8 9 1 4 7 5 4 7 9 3 8 2 6 1 5
8 4 3 2 6 7 5 9 1 1 4 2 8 3 6 9 5 7
6 1 5 9 8 3 7 2 4 5 3 7 2 9 1 8 6 4
2 9 7 5 1 4 6 8 3 9 8 6 5 4 7 2 3 1
1 7 9 6 3 5 8 4 2 2 5 3 4 6 8 1 7 9
5 3 2 4 7 8 9 1 6 7 1 4 9 2 3 5 8 6
4 6 8 1 2 9 3 5 7 6 9 8 7 1 5 4 2 3

I iki u un 9 I iki u un 10
2 7 9 8 1 3 6 4 5 6 7 3 1 4 9 2 5 8
4 1 3 5 9 6 2 8 7 8 9 1 2 6 5 3 7 4
6 5 8 4 2 7 9 3 1 2 5 4 8 7 3 1 6 9
3 4 2 7 8 9 1 5 6 7 2 9 5 1 4 8 3 6
9 8 7 6 5 1 3 2 4 5 1 6 7 3 8 4 9 2
5 6 1 3 4 2 7 9 8 4 3 8 6 9 2 7 1 5
7 2 5 1 3 4 8 6 9 3 8 5 9 2 7 6 4 1
8 3 6 9 7 5 4 1 2 1 4 2 3 5 6 9 8 7
1 9 4 2 6 8 5 7 3 9 6 7 4 8 1 5 2 3

I iki u un 11 I iki u un 12
8 2 1 6 5 7 9 3 4 5 9 3 4 1 7 8 2 6
3 9 6 8 4 1 7 2 5 6 4 1 8 2 5 3 7 9
4 5 7 3 2 9 1 6 8 7 8 2 3 9 6 4 1 5
5 6 3 2 7 8 4 1 9 4 6 7 5 8 2 9 3 1
2 7 9 5 1 4 6 8 3 1 3 5 6 4 9 2 8 7
1 8 4 9 6 3 2 5 7 8 2 9 1 7 3 6 5 4
9 1 8 4 3 6 5 7 2 9 7 8 2 6 1 5 4 3
7 4 2 1 8 5 3 9 6 3 1 4 9 5 8 7 6 2
6 3 5 71 9 2 8 4 1 2 5 6 7 3 4 1 9 8

155
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.10- Tifratin n Za-Duku a erfi

Iẓiki uṭṭun 1

4 6 2 3 5 1 9 8 7 1 3 5 2 4 6 7 9 8 6 2 4 8 7 9 5 1 3
9 8 7 4 6 2 3 5 1 2 4 6 7 9 8 1 3 5 8 7 9 5 1 3 6 2 4
9
3 5 1 9 8 7 4 6 2 7 9 8 1 3 5 2 4 6 5 1 3 6 2 4 8 7 9
9
2 4 6 1 3 5 7 9 8 3 5 1 6 2 4 8 7 9 2 4 6 9 8 7 3 5 10
7 9 8 2 4 6 1 3 5 4 6 2 8 7 9 5 1 3 7 9 8 3 5 1 4 6 2
1 3 5 7 9 8 2 4 6 9 8 7 5 1 3 6 2 4 1 3 5 4 6 2 9 8 7
6 2 4 5 1 3 8 7 9 6 2 4 5 1 3 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 7 9 8 1 3 5
8 7 9 6 2 4 5 1 3 8 7 9 6 2 4 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 1 3 5 2 4 6
5 1 3 8 7 9 6 2 4 5 1 3 8 7 9 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 2 4 6 7 9 8
9 8 7 4 6 2 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6
3 5 1 9 8 7 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8
4 6 2 3 5 1 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5
7 9 8 2 4 6 3 5 1 4 6 2 8 7 9 5 1 3 6 2 4
1 3 5 7 9 8 4 6 2 9 8 7 5 1 3 6 2 4 8 7 9
2 4 6 1 3 5 9 8 7 3 5 1 6 2 4 8 7 9 5 1 3
5 1 3 6 2 4 9 8 7
6 2 4 8 7 9 3 5 1
8 7 9 5 1 3 4 6 2
7 9 8 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6
1 3 5 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8
2 4 6 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5
8 7 9 6 2 4 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4
5 1 3 8 7 9 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9
6 2 4 5 1 3 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3
4 6 2 3 5 1 9 8 7 4 6 2 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1
9 8 7 4 6 2 3 5 1 9 8 7 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2
3 5 1 9 8 7 4 6 2 3 5 1 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7 3 5 1 4 6 2 9 8 7
2 4 6 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5
7 9 8 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8 1 3 5 7 9 8 1 3 5 2 4 6
1 3 5 7 9 8 2 4 6 7 9 8 1 3 5 2 4 6 1 3 5 2 4 6 7 9 8
6 2 4 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3
8 7 9 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9 5 1 3 8 7 9 5 1 3 6 2 4
2
5 1 3 8 7 9 6 2 4 8 7 9 5 1 3 6 2 4 5 1 3 6 2 4 8 7 9

156
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 2

1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8
9
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6
9
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 6 7 3
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 2 1 5
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 8 9 4
5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 3 6 7 4 8 9 3 6 7 5 2 1
4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 5 2 1 3 6 7 5 2 1 4 8 9
3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 4 8 9 5 2 1 4 8 9 3 6 7
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6
1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8
6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 27 1 5 8 9 4 6 7 3
2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5
8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4 6 7 3 2 1 5 8 9 4
4 8 9 3 6 7 5 2 1
3 6 7 5 2 1 4 8 9
5 2 1 4 8 9 3 6 7
7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 9 4 8
1 5 2 9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 7 3 6
9 4 8 7 3 6 1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 1 5 2
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4
5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9
4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7
3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1 4 8 9 3 6 7 5 2 1
1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8
9 4 8 7 3 6 1 5 2 7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6
7 3 6 1 5 2 9 4 8 1 5 2 9 4 8 7 3 6 9 4 8 7 3 6 1 5 2
2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4
8 9 4 6 7 3 2 1 5 6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3
6 7 3 2 1 5 8 9 4 2 1 5 8 9 4 6 7 3 8 9 4 6 7 3 2 1 5

157
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 3

3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
9
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
2
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9
9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5
1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7
3
2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2
4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9
8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1 6 7 2 4 3 9 8 5 1
1 8 5 2 6 7 9 4 3
2 6 7 9 4 3 1 8 5
9 4 3 1 8 5 2 6 7
7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6
3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4
5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8 7 2 6 3 9 4 5 1 8
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1
7
9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5
1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7
2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3 1 8 5 2 6 7 9 4 3
3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8
5 1 8 7 2 6 3 9 4 7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6
7 2 6 3 9 4 5 1 8 3 9 4 5 1 8 7 2 6 5 1 8 7 2 6 3 9 4
1
4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 3 9 8 5 1
8 5 1 6 7 2 4 3 9 6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2
6 7 2 4 3 9 8 5 1 4 3 9 8 5 1 6 7 2 8 5 1 6 7 2 4 3 9

158
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

7.14- Tifrat n Za-Duku amsadur


Iẓiki uṭṭun 1
1 9 6 5 2 4 8 7 3 8 7 3 5 2 4 1 9 6
5 2 4 8 7 3 1 9 6 1 9 6 8 7 3 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 5 2 4 1 9 6 8 7 3
6 1 9 4 5 2 3 8 7 3 8 7 4 5 2 6 1 9
4 5 2 3 8 7 6 1 9 6 1 9 3 8 7 4 5 2
3 8 7 6 1 9 4 5 2 4 5 2 6 1 9 3 8 7
9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 7 3 8 2 4 5 9 6 1
2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 9 6 1 7 3 8 2 4 5
3
7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 2 8 2 4 5 9 6 1 7 3 8
5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 8 7 3 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 1 9 6 8 7 3
1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 5 2 4 1 9 6
4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 3 8 7 4 5 2
3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 6 1 9 3 8 7
6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 4 5 2 1 1 9
9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1
2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5
7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8
1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6
5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4
8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3
3 8 7 6 1 9 4 5 2
6 1 9 4 5 2 3 8 7
4 5 2 3 8 7 6 1 9
2 4 5 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1
7 3 8 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5
9 6 1 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1 2 4 5 7 3 8
5 2 4 1 9 6 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6
8 7 3 5 2 4 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4
1 9 6 8 7 3 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3
6 1 9 3 8 7 4 5 2 6 1 9 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7
4 5 2 6 1 9 3 8 7 4 5 2 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9
3 8 7 4 5 2 6 1 9 3 8 7 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2 3 8 7 6 1 9 4 5 2
9 6 1 2 4 5 7 3 8 7 3 8 9 6 1 2 4 5 9 6 1 2 4 5 7 3 8
2 4 5 7 3 8 9 6 1 9 6 1 2 4 5 7 3 8 2 4 5 7 3 8 9 6 1
7 3 8 9 6 1 2 4 5 2 4 5 7 3 8 9 6 1 7 3 8 9 6 1 2 4 5
8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3 8 7 3 1 9 6 5 2 4 1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6
1 9 6 5 2 4 8 7 3 1 9 6 1 9 6 5 2 4 8 7 3 5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4
5 2 4 8 7 3 1 9 6 5 2 4 5 2 4 8 7 3 1 9 6 8 7 3 1 9 6 5 2 4 8 7 3
3 8 7 6 1 9 4 5 2 4 5 2 3 8 7 6 1 9
6 1 9 4 5 2 3 8 7 3 8 7 6 1 9 4 5 2
4 5 2 3 8 7 6 1 9 6 1 9 4 5 2 3 8 7
7 3 8 9 6 1 2 4 5 2 4 5 7 3 8 9 6 1
9 6 1 2 4 5 7 3 8 7 3 8 9 6 1 2 4 5
2 4 5 7 3 8 9 6 1 9 6 1 2 4 5 7 3 8

159
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Iẓiki uṭṭun 2
9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4
1 5
3 9 7 8 2 5 4 6 1 8 2 5 4 6 1 3 9 7
8 2 5 4 6 1 3 9 7 4 6 1 3 9 7 8 2 5
4 6 1 3 9 7 8 2 5 3 9 7 8 2 5 4 6 1
7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1
4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7
3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6
9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4
4 6 1 3 9 7 8 2 5
3 9 7 8 2 5 4 6 1
8 2 5 4 6 1 3 9 7
7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6 7 3 9 5 8 2 1 4 6
9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 2 5 8 6 1 4
8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1
4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7
3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5 4 6 1 3 9 7 8 2 5
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 9 7 3
2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 2 5 8
6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4 2 5 8 6 1 4 9 7 3 6 1 4 9 7 3 2 5 8 6 1 4
3 9 7 8 2 5 4 6 1 8 2 5 4 6 1 3 9 7
8 2 5 4 6 1 3 9 7 4 6 1 3 9 7 8 2 5
4 6 1 3 9 7 8 2 5 3 9 7 8 2 5 4 6 1
7 3 9 5 8 2 1 4 6 5 8 2 1 4 6 7 3 9
5 8 2 1 4 6 7 3 9 1 4 6 7 3 9 5 8 2
1 4 6 7 3 9 5 8 2 7 3 9 5 8 2 1 4 6

160
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

8- Amawal n uḍris

8.1- Agemmay n Tmazi t

Asekkil
Amedya s Agdazal s
Isem Asusru
Tmaziɣt Tefransit
Ameẓẓyan Ameqqran

a A Aɣra a ‫ا‬ Aladay Porc


b Abbu Fumée
b B Ba ‫ب‬
b Abruri Grêle
c C Ca ch ‫ش‬ Acennay Chanteur
č Č Yeč tch ‫تشـ‬ Ameččim Flocon
d ‫د‬ Addal Sport
d D Da
d ‫ذ‬ Adar Sillon
ḍ Ḍ Ḍar dh ‫ظ‬ Ḍfes Plier
e E Ilem e / Els Vêtir
f F Fa f ‫ف‬ Tafat Lumière
g Argaz Homme
g G Ga /
g Agu Brouillard
ǧ Ǧ Yeǧ dj ‫ج‬ Tajeǧǧigt Fleur
h H Ha h / Ahil Programme
ḥ Ḥ Ḥim / ‫ح‬ Taḥanut Boutique
i I Iɣri i / Ilem vide
j J Ja j / Ajeɣlal Coquille
k Takkusna Encyclopédie
k K Ka ‫ك‬
k Akal Terre
l L La l ‫ل‬ Allaɣ cerveau
m M Ma m ‫م‬ Aman Eau

161
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

n N Na n ‫ن‬ Anyir Front


p P / / / Japun Japon
q Q Qil / ‫ق‬ Aqerru Tête
r R Ra r ‫ر‬ Turart Jeu
ṛ Ṛ Ṛar / / Amnaṛ Seuil
ɣ Ɣ Ɣar gh ‫غ‬ Aɣyul Âne
s S Sa s ‫س‬ Asafag Avion
ṣ Ṣ Ṣar / ‫ص‬ Taṣefṣaft Peuplier
t ‫ت‬ Amtiweg Planète
t T Ta
t ‫ث‬ Tata Caméléon
ṭ Ṭ Ṭar / ‫ط‬ Aṭaksi Taxi
u U Uɣru ou / Suneɣ dessiner
w W Wa w ‫و‬ Awtul Lapin
x X Xa kh ‫خ‬ Axxam Maison
y Y Ya y ‫ي‬ Ayis Cheval
z Z Za z ‫ز‬ Azadur Base
ẓ Ẓ Ẓar / / Iẓiki Grille
ɛ Ɛ Ɛil â ‫ع‬ Aɛaṛus Escargot

162
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

8.2- Tizegzilin

8.2.1- n tmaziɣt

dd.rz. addad amaruz


mg.gw. amyag n tigawt
mg.ɣr. amyag n tɣara
rb.ml. arbib amalay
rb.nt. arbib unti
sg. asget
sm.gw.ml. isem n tigawt amalay
sm.ml. isem amalay
sm.ml.sf. isem amalay asuf
sm.ml.sg. isem amalay asget
sm.nt. isem unti
sm.nt. sf. isem unti asuf
sm.nt.sg. isem unti asget
sm.rb.ml. isem arbib amalay
sm.rb.nt. isem arbib unti

163
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

8.2.2- Tizegzilin n tefransit

adj. adjectif
adj.n. adjectif et nom
adj.déf. adjectif défini
adj. indéf. adjectif indéfini
art.déf. article défini
art.indéf. article indéfini
déf. défini
indéf. indéfini
n. nom
n.f. nom féminin
n.m. nom masculin
v.i. verbe intansitif
v.p. verbe passif
v.pr. verbe pronominal
v.t. verbe transitif

164
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

8.3. Amawal

Architecture n.f. Tasegda sm.nt.


A (Sg: Tisegdiwin, dd.rz: Tsegda,
Activité n.f. Armud sm.ml. tsegdiwin).
(Sg: Irmad, dd.rz: Urmud, yirmad).

Activation n.f. Asermed sm.gw.ml.


(Sg: Isermad, dd.rz: Usermed, B
yisermad) Base n.f. Azadur sm.ml.
(Sg: Izudar, dd.rz: Uzadur, yizudar).
Activer v.t. Sermed mg.
Basique adj. Uzdir rb.ml.
Activer (s’) v.p.r. Rmed mg. Tuzdirt rb.nt.
(Sg: Uzdiren, dd.rz: Wuzdir,
wuzdiren). (Sg: Tuzdirin, dd.rz:
Application n.f. Asnas sm.gw.ml.
Tuzdirt, tuzdirin).
(Sg: Isnasen, dd.rz: Usnas, yisnasen).

Bibliothèque n.f. Tamkarḍit sm.nt.


Appliquer v.t. Snes mg.
(Sg: Timkarḍiyin, dd.rz: Temkarḍit,
temkarḍiyin).
Architecte n. Amasgad sm.ml.
Tamasgadt sm.nt.
(Sg: Imasgaden, dd.rz: Umasgad,
yimasgaden). (Sg: Timasdagin, dd.rz: C
Tmasgadt, tmasgadin).
Candidat n. Amazwar sm.ml.
Candidate n. Tamazwart sm.nt.
Architectural adj. Asegdan rb.ml.
(Sg: Imazwaren, dd.rz: Umazwar,
Architecturale adj. Tasegdant rb.nt yimazwaren). (Sg: Timazwarin, dd.rz:
(Sg: Isegdanen, dd.rz: Usegdan, Tmazwart, tmazwarin).
yisegdanen). (Sg: Tisegdanin, dd.rz:
Tsegdant, tsegdanin).

165
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Carré n.m. Amkuẓ sm.ml. Classer v.t. Smun mg.


(Sg: Imkuẓen, dd.rz: Umkuẓ,
yimkuẓen). Colonne n.f. Tagejdit sm.nt.
(Sg: Tigejda, dd.rz: Tgejdit, tgejda).
Case n.m. Takwat sm.nt.
Taxxamt. Coloration n.f. Aseɣmu sm.gw.ml.
(Sg: Tikwatin, dd.rz: Tekwat, (Sg: Iseɣma, dd.rz: Useɣmu, yiseɣma).
tikwatin).
Colorer v.t. Seɣmu mg.
Catégorie n.f. Taggayt sm.nt.
(Sg: Taggayin, dd.rz: Taggayt, Colorer (s’) v.pr. Ɣmu mg.
taggayin).

Communauté n.f. Amɣiwan sm.ml.


Cendre n.f. Iɣiɣed sm.ml. (Sg: Imɣiwanen, dd.rz: Umɣiwan).
Iɣed.
(Sg: Iɣiɣden, dd.rz: Yiɣiɣed, yiɣiɣden). Compas n.m. Azulaɣ sm.ml.
(Sg: Izulaɣen, dd.rz: Uzulaɣ, izulaɣen).
Cercle n.m. Tawinest sm.nt.
(Sg: Tiwinsin, dd.rz: Twinest, twinsin). Compréhension n.m. Asegzi sm.gw.ml.
Asefhem.
Champion n. Alɣuɣ sm.ml. (Sg: Isegziyen, dd.rz: Usegzi,
Championne n. Talɣuɣt sm.nt. yisegziyen).
(Sg: Ilɣuɣen, dd.rz: Ulɣuɣ, yilɣuɣen).
(Sg: Tilɣuɣin, dd.rz: Telɣuɣt, telɣuɣin). Compréhension n.m. Agzay sm.ml.
Afham.
Championnat n.m. Talɣuɣa sm.nt. (Sg: Igzayen, dd.rz: Ugzay, yigzayen).
(Sg: Tilɣuɣiwin, dd.rz: Telɣuɣa,
telɣuɣiwin). Compréhension n.m. Tigzi sm.ml.
Lefhama.
Chiffre n.m. Azwil sm.ml. (Sg: Tigziyin, dd.rz: Tegzi, tegziyen).
(Sg: Izwilen, dd.rz: Uzwil, yizwilen).
Compréhension n.m. Asegzi sm.gw.ml.
Classement n.m. Asmunu sm.ml. Asefhem.
(Sg: Ismuna / Ismunuten, dd.rz: (Sg: Isegziyen, dd.rz: Usegzi,
Usmunu, yismuna). yisegziyen).

166
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Comprendre v.t. Segzi mg. Créationnisme n.m.


Sefhem. Taẓraɣnawt sm.nt.sf.
(Dd.rz : Teẓraɣnawt).
Comprendre (se) v.pr. Gzi mg.
Fhem. Créationniste n.
Ameẓraɣnaw sm.ml.
Couleur n.f. Tiɣmi sm.nt. Tameẓraɣnawt sm.nt.
(Sg: Imeẓraɣnawen, dd.rz:
Ini.
Umeẓraɣnaw, yimeẓraɣnawen). (Sg:
(Sg: Tiɣmiyin, dd.rz: Tiɣmi, tiɣmiyiin).
Timeẓraɣnawin, dd.rz: Tmeẓraɣnawt,
tmeẓraɣnawin).
Crayon n.m. Akeryun sm.ml.
(Sg: Ikeryunen / Ikeryan, dd.rz:
Créatique n.f. Tasnaɣnawt sm.nt.sf.
Ukeryun, yikeryunen).
(Dd.rz: Tesnaɣnawt).

Créateur n. Aseɣnaw sm.ml.


Créativité n.f. Tiɣɣunewt sm.nt.
Créatrice n. Taseɣnawt sm.nt. (Sg: Tiɣɣunwin, dd.rz: Tiɣɣunewt,
(Sg: Iseɣnawen, dd.rz: Useɣnaw, tiɣɣunwin).
yiseɣnawen). (Sg: Tiseɣnawin, dd.rz:
Tseɣnawt, tseɣnawin).
Créer v.t. Seɣnew mg.
Créatif adj.n. Imseɣnew sm.ml.
Créer (se) v.pr. Ɣnew mg.
Créative adj.n. Timseɣnewt sm.ml.
(Sg: Imseɣnaw, dd.rz: Yimseɣnew, Xleq.
yimseɣnaw). (Sg: Timseɣnaw, dd.rz:
Timseɣnewt, timseɣnaw).

Création n.f. Aseɣnew sm.gw.ml. D


(Sg: Iseɣnaw, dd.rz: Useɣnew, Débat n.m. Askasi sm.ml.
yiseɣnaw). (Sg: Iskasiyen, dd.rz: Uskasi,
yiskasiyen).
Création n.f. Aɣnaw sm.ml.
Axlaq. Débattre v.t. Skasi mg.
(Sg: Iɣnawen, dd.rz: Uɣnaw,
yiɣnawen).

167
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Décor n.m. Tadlegt sm.nt. Descripteur n. Aneglam sm.ml.


(Sg: Tidlag, dd.rz: Tedlegt, tedlag). (Sg: Ineglamen, dd.rz: Uneglam,
yineglamen).
Décorateur n. Amedlag sm.ml.
Décoratrice n. Tamedlagt sm.nt. Descriptif adj.n. Uglim rb.ml.
(Sg: Imedlagen, dd.rz: Umedlag, Descriptive adj. Tuglimt rb.nt.
yimedlagen). (Sg: Timedlagin, dd.rz: (Sg: Uglimen, dd.rz: Wuglim,
Tmedlagt, tmedlagin). wuglimen). (Sg: Tuglim, dd.rz:
Tuglimt, tuglimin).
Décoratif adj.n. Adlagan rb.ml.
Décorative adj.n. Tadlagant rb.nt. Description n.f. Aglam sm.ml.
(Sg: Idlaganen, dd.rz: Udlagan, (Sg: Iglamen, dd.rz: Uglam, yiglamen).
yidlaganen). (Sg: Tidlaganin, dd.rz:
Tedlagant, tedlaganin). Descriptivisme n.m.
Taẓraglamt sm.nt.sf.
Décoration n.f. Adlag sm.nt. (Dd.rz: Teẓraglamt).
(Sg: Idlagen, dd.rz: Udlag, yidlagen).
Dessin n.m. Unuɣ sm.ml.
Décorer v.t. Dleg mg. (Sg: Unuɣen, dd.rz: Wunuɣ,
wunuɣen).
Dérivé v.t. Asuddim sm.ml.
(Sg: Isuddimen, dd.rz: Usuddim, Dessin n.m. Asuneɣ sm.gw.ml.
yisuddimen). (Sg: Isunaɣ, dd.rz: Usuneɣ, yisunaɣ).

Dérivation n.f. Asuddem sm.gw.ml. Dessinateur n. Amsuneɣ sm.ml.


(Sg: Isuddmen, dd.rz: Usuddem, Dessinatrice n. Tamsuneɣt sm.nt.
yisuddmen). (Sg: Imsunaɣ, dd.rz: Umsuneɣ,
yimsunaɣ). (Sg: Timsunaɣ, dd.rz:
Dérivationnel adj. Asuddman rb.ml. Temsuneɣt, temsunaɣ).
Dérivationnelle adj. Tasuddmant rb.nt
(Sg: Isuddman, dd.rz: Usuddman, Dessiner v.t. Suneɣ mg.
yisuddmanen). (Sg: Tisuddmin, dd.rz:
Tsuddmant, tsuddmanin).
Dévoilé v.t. Imbeṭṭeḥ sm.ml.
(Sg: Imbeṭṭḥen, dd.rz: Yimbeṭṭeḥ,
Dériver v.t. Suddem mg. yimbeṭṭḥen).

168
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Dévoiler v.t. Beṭṭeḥ mg. Différencier (se) v.pr. Mgared mg.


Mxallef.
Dévoilement n.m. Abeṭṭeḥ sm.ml.
(Sg: Ibeṭṭiḥen, dd.rz: Ubeṭṭeḥ, Diviser v.t. Ẓun mg.
yibeṭṭiḥen).

Division n.f. Taẓunt sm.nt.


Diagonal adj. Ubdisan rb.ml. (Sg: Tiẓunin. DD.RZ: Tẓunt, tẓunin).
Diagonale adj. Tubdisant rb.nt.
(Sg: Ubdisanen, dd.rz: Wubdisan,
wubdisanen). (Sg: Tubdisanin, dd.rz:
Tubdisant, tubdisanin). E
Educateur n. Asegmay sm.ml.
Diagonale n.f. Tubdist sm.nt.
Educatrice n. Tasegmayt sm.nt.
(Sg: tubdist. DD.RZ: Tubdist,
(Sg: Isegmayen, dd.rz: Usegmay,
tubdisin).
yisegmayen). (Sg: Tisegmayin, dd.rz:
Tsegmayt, tsegmayin).
Diagonalisation n.f.
Asebdes sm.gw.ml. Educatif adj. Asegman sm.rb.ml.
(Sg: Isebdas. DD.RZ: Usebdes,
Educative adj. Tasegmant sm.rb.ml.
yisebdas).
(Sg: Isegmanen, dd.rz: Usegman,
yisegmanen). (Sg: Tisegmanin, dd.rz:
Diagonaliser v.t. Sebdes mg. Tsegmant, tsegmanin).
Différence n.f. Amgared sm.ml.
Amxallef. Education n.f. Asegmi sm.gw.ml.
(Sg: Imgarden, dd.rz: Umgared, (Sg: Isegmiyen, dd.rz: Usegmi,
yimgarden). yisegmiyen).

Différence n.f. Asemgared sm.gw.ml. Eduquer v.t. Segmi mg.


Asemxallef.
(Sg: Isemgarden, dd.rz: Usemgared, Effort n.m. Ussis sm.ml.
yisemgarden). (Sg: Ussisen, dd.rz: Wussis, wussisen).

Différencier v.t. Semgared mg.


Semxallef.

169
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Elément n.m. Aferdis sm.ml.


(Sg: Iferdisen, dd.rz: Uferdis,
G
yiferdisen). Géomètre n. Amketkal sm.ml.
Tamketkalt sm.nt.
Elémentaire adj. Aferdisan rb.ml. Amenzag.
Taferdisant rb.nt. (Sg: Imketkalen, dd.rz: Umketkal,
(Sg: Iferdisanen, dd.rz: Uferdisan, yimketkalen). (Sg: Timketkalin, dd.rz:
yiferdisanen). (Sg: Tiferdisanin, dd.rz: Temketkalt, temketkalin).
Tferdisant, tferdisanin).
Géométrie n.f. Taketkalt sm.nt.
Espèce n.f. Talmest sm.nt. Tanzeggit.
(Sg: Tilmas, dd.rz: Telmest, telmas). (Sg: Tiketkalin, dd.rz: Tketkalt,
tketkalin).
Exercice n.m. Alaɣmu sm.ml.
(Sg: Iluɣma, dd.rz: Ulaɣmu, yiluɣma). Géométrique adj. Aketkalan rb.ml.
Taketkalant rb.nt
Exercer (s’) v.pr. Lɣem mg. Anzeggan.
(Sg: Iketkalanen, dd.rz: Uketkalan,
yiketkalanen). (Sg: Tiketkalanin, dd.rz:
Tketkalant, tketkalanin).
F
Géométrisation n.f. Asketkel sm.gw.ml.
Formation n.f. Asileɣ sm.ml.
(Sg: Isketkal, dd.rz: Usketkel,
(Sg: Isilɣen, dd.rz: Usileɣ, yisilɣen).
yisketkal).

Forme n.f. Talɣa sm.nt.


Géométriser v.t. Sketkel mg.
(Sg: Talɣiwin, dd.rz: Talɣa, talɣiwin).

Former v.t. Sileɣ mg. Géométrisme n.m.


Taẓerketkalt sm.nt.sf.
(Dd.rz: Tẓerketkalt).

Gomme n.f. Tasemsut sm.nt.


(Sg: Tisemsa, dd.rz: Tsemsut, tsemsa).

Gommer v.t. Semsu mg.

170
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Grade n.m. Asellun sm.ml.


(Sg: Isellunen / Isellan, dd.rz: Usellun,
H
yisellunen). Histoire n.f. Amezruy sm.ml.
(Sg: Imezruyen, dd.rz: Umezruy,
yimezruyen).
Grille n.f. Iẓiki sm.ml.
(Sg: Iẓiliyen, dd.rz: Yiẓiki, yiẓikiyen).
Historien n.f. Anmezray sm.ml.
Gris adj. Aɣiɣdan rb.ml. Historinne n. Tanmezrayt sm.nt.
(Sg: Inmezrayen, dd.rz: Unmezray,
Grise adj. Taɣiɣdant rb.nt.
yinmezrayen). (Sg: Tinmezrayin,
(Sg: Iɣiɣdanen, dd.rz: Uɣiɣdan,
dd.rz: Tenmezrayt, tenmezrayin).
yiɣiɣdanen). (Sg: Tiɣiɣdanin, dd.rz:
Tɣiɣdant, tɣiɣdanin).

Gris n.m. Aɣiɣad sm.ml. I


Azunɣid / Ademdam.
Image n.f. Tugna sm.nt.
(Sg: Iɣiɣaden, dd.rz: Uɣiɣad,
(Sg: Tuniwin, dd.rz: Tugna, tugniwin).
yiɣiɣaden).

Imaginer v.t. Sugen mg.


Grisailler v.t. Sɣiɣed mg.

Imagination n.f. Asugen sm.gw.ml.


Grisailler (action de). Asɣiɣed sm.gw.ml.
(Sg: Isugnen, dd.rz: Usugen,
(Sg: Isɣiɣden, dd.rz:Usɣiɣed,
yisugnen).
yisɣiɣden).

Impair adj. Aryugan rb.ml.


Grisailler v.i. Ɣiɣed mg.
Impaire adj. Taryugant rb.nt.
(Sg: Iryuganen, dd.rz: Uryugan,
Grisâtre adj. Imɣiɣed rb.ml. yiryuganen). (Sg: Tiryuganin, dd.rz:
Timɣiɣedt rb.nt. Teryugant, tiryuganin).
(Sg: Imɣiɣden, dd.rz: Yimɣiɣed,
yimɣiɣden). (Sg: Timɣiɣdin, dd.rz:
Initiation n.f. Tactelt sm.nt.
Temɣiɣedt, temɣiɣdin).
(Sg: Tictal / Ticetlin, dd.rz: Tectelt,
tectal).

171
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Initiation n.f. Asectel sm.gw.ml. Inspection n.f. Aswaḍ sm.gw.nt.


(Sg: Isectal, dd.rz: Usectel, yisectal). (Sg: Iswaḍen, dd.rz: Uswaḍ,
yiswaḍen).
Initier v.t. Sectel mg.
Inspirateur n. Asehrag sm.ml.
Initier (s’) v.pr. Ctel mg. Inspiratrice n. Tasehragt sm.nt.
(Sg: Isehragen, dd.rz: Usehrag,
yisehragen). (Sg: Tisehragin, dd.rz:
Innovateur adj.n. Amesfar sm.rb.ml Tsehragt, tsehragin).
Innovatrice adj.n. Tamesfart sm.rb.nt
(Sg: Imesfaren, dd.rz: Umesfar,
Inspiration n.f. Tahregt sm.nt.
yimesfaren). (Sg: Timesfarin, dd.rz:
(Sg: Tihrag, dd.rz: Tehregt, tehrag).
Tmesfart, tmesfarin).

Inspiration n.f. Asehreg sm.gw.ml.


Innovation n.f. Tasfert sm.nt. (Sg: Isehrag, dd.rz: Usehreg, yisehrag).
(Sg: Tisfar, dd.rz: Tesfert, tesfar).

Inspiré v. Amehrug sm.ml.


Innovation n.f. Asfar sm.gw.ml.
Inspirée v. Tamehrugt sm.nt.
(Sg: Isfaren, dd.rz: Usfar, yisfaren).
(Sg: Imuhrag / Imehrugen, dd.rz:
Umehrug, yimuhrag). (Sg: Timuhrag /
Innover v.i. Sfer mg. Timehrgin, dd.rz: Tmehrugt,
tmuhrag).
Inspecter v.t. Sweḍ mg.
Inspirer (s’) v.pr. Hreg mg.
Inspecteur n. Amaswaḍ sm.ml.
Inspectrice n. Tamaswaḍt sm.ml. Inspirer v.t. Sehreg mg.
(Sg: Imaswaḍen, dd.rz: Umaswaḍ,
yimaswaḍen). (Sg: Timaswaḍin, dd.rz: Intérieur n.m. Agensu sm.ml.
Tmaswaḍt, tmaswaḍin). (Sg: Igensa, dd.rz: Ugensu, yigensa).

Inspection n.f. Tasweḍt sm.nt. Intérieur adj. Agensi rb.ml.


(Sg: Tiswaḍ, dd.rz: Tesweḍt, teswaḍ).
Intérieure adj. Tagensit rb.nt.
(Sg: Igensiyen, dd.rz: Ugensi,
yigensiyen). (Sg: Tigensiyin, dd.rz:
Tgensit, tgensiyin).

172
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Intoducteur n. Imsidef sm.ml. Invention n.f. Asnulfu sm.gw.ml.


Intoductrice n. Tamsideft sm.nt (Sg: Isnulfa, dd.rz: Usnulfu, yisnulfa).
(Sg: Imsidfen, dd.rz: Umsidef,
yimsidfen). (Sg: Timsidfin, dd.rZ: Inventivité n.f. Tinnulfut smnt.
Temsideft, temsidfin). (Sg: Tinnulfutin. DD.RZ: Tinnulfut,
tinnulfutin).
Introduire (s’) v.pr. Adef mg.
Irrégulier adj. Arlugnan rb.ml.
Introduction n.f. Tadaft sm.nt. * Irrégulière adj. Tarlugnant rb.nt.
(Sg: Tidafin, dd.rz: Tadaft, tidafin). (Sg: Irlugnanen, dd.rz: Urlugnan,
yirlugnanen). (Sg: Tirlugnanin, dd.rz:
Terlugnant, tirlugnanin).
Intoductif adj. Adafan rb.ml.
Intoductive adj. Tadafant rb.nt.
(Sg: Idafanen, dd.rz: Udafan,
yidafanen). (Sg: Tidafanin, dd.rz:
Tdafant, tdafanin).
J
Jeu n.m. Turart sm.nt. / Urar
(Sg : Turarin, dd.rz: Turart, turarin).
Intoduction n.f. Asidef sm.ml.
(Sg: Isidfen, dd.rz: Usidef, yisidfen).
Jouer v.t.ind. Urar mg.
Intoduire v.t. Sidef mg.
Jouet n.m. Asurar sm.ml.
Inventer (s’) v.p.r. Nnulfu mg. Alelluc.
(Sg: Isuraren, dd.rz: Usurar,
yisuraren).
Inventer v.t. Snulfu mg.

Inventeur n. Amesnulfu sm.ml. Joueur n. Amarir sm.ml.


Inventrice n. Tamesnulfut sm.nt. Joueuse n. Tamarirt sm.nt.
(Sg: Imesnulfa, dd.rz: Umesnulfu, (Sg: Imariren, dd.rz: Umarir,
yimesnulfa). (Sg: Timesnulfa, dd.rz: yimariren). (Sg: Timaririn, dd.rz:
Tmesnulfut, tmesnulfa). Tmarirt, tmaririn).

Invention n.f. Tanulfut sm.nt.


(Sg: Tinulfa, dd.rz: Tnulfut, tnulfa).

173
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Logique (être) Mẓel mg.


L
Losange n.m. Ameqrun sm.ml.
Logicisme n.m. Taẓermeẓla sm.nt.
(Sg: Imeqrunen, dd.rz: Umeqrun,
(dd.rz: Tẓermeẓla).
yimeqrunen).

Lettre n.f. Asekkil sm.ml.


(Sg: Isidgen, dd.rz: Usideg, yisidgen). M
Magicien n. Aseḥrag sm.ml.
Ligne n.f. Izirig sm.ml.
Magicienne n. Taseḥragt sm.nt.
(Sg: Izirigen, dd.rz: Yizirig, yizirigen).
(Sg: Iseḥragen, dd.rz: Useḥrag,
yiseḥragen). (Sg: Tiseḥragin, dd.rz:
Ligner v.t. Zzireg mg. Tseḥragt, tseḥragin).

Lignéaire adj. Imzireg rb.ml. Magie n.f. Tiḥḥerga sm.nt.


Lignéaire adj. Timziregt rb.nt. (Sg: Tiḥḥergiwin, dd.rz: Tiḥḥerga,
(Sg: Imzirgen, dd.rz: Yimzireg, tiḥḥergiwin).
yimzirgen). (Sg: Timzirgin, dd.rz:
Timzireg, timzirgin). Magie (faire). Seḥreg mg.

Localisation n.f. Asideg sm.ml. Magique adj. Aḥergan rb.ml.


(Sg: Isidgen, dd.rz: Usideg, yisidgen).
Taḥergant rb.nt.
(Sg: Iḥerganen, dd.rz: Uḥergan,
Localiser v.t. Sideg mg. yiḥerganen). (Sg: Tiḥerganin, dd.rz:
Tḥergant, tḥerganin).
Logique n.f. Tameẓla sm.nt.
(Sg: Timeẓliwin, dd.rz: Tmeẓla, Mathématicien n. Amusnakt sm.ml
tmeẓliwin). Tamusnakt sm.nt
(Sg: Imusnakten, dd.rz: Umusnakt,
Logique adj. Ameẓlan rb.ml. yimusnakten). (Sg: Timusnaktin,
dd.rz: Tmusnakt, tmusnaktin).
Tameẓlant rb.nt.
Ameẓẓul.
(Sg: Imeẓlanen, dd.rz: Umeẓlan, Mathématique n.f. Tusnakt sm.nt
yimeẓlanen). (Sg: Timezlanin, dd.rz: (Sg: Tusnakin, dd.rz: Tusnakt,
Tmeẓlant, tmeẓlanin). tusnakin).

174
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Mathématique adj. Usnakan rb.ml. Multiplication n.f. Asekfeḍ sm.ml.gw


Tusnakant rb.ml. (Sg: Isekfaḍ, dd.rz: Usekfeḍ, yisekfaḍ).
(Sg: Usnakanen, dd.rz: Wusnakan,
wusnakanen). (Sg: Tusnakanin, dd.rz: Multiplier v.pr. Kfeḍ mg.
Tusnakant, tusnakanin).

Multiplier v.t. Sekfeḍ mg.


Methode n.f. Tarrayt sm.nt.
(Sg: Tarrayin, dd.rz: Tarrayt, tarrayin).

Methodique adj. Arrayan rb.ml. N


Tarrayant rb.nt. Nombres n.m. Amḍan sm.ml.
(Sg: Arrayanen, dd.rz: Warrayan, (Sg: Imḍanen, dd.rz: Umḍan,
Warrayanen). (Sg:Tarrayanin, dd.rz: yimḍanen).
Tarrayant, tarrayanin).

Numéro n.m. Uṭṭun sm.ml.


Methodologie n.f. (Sg: Uṭṭunen, dd.rz: Wuṭṭun,
Tasnarrayt sm.nt.sf. wuṭṭunen).
(Dd.rz: Tesnarrayt).
Numérotage n.m. Asuṭṭen sm.gw.ml.
Modèle n.m. Tamudemt sm.nt. (Sg: Isuṭṭan, dd.rz: Usuṭṭen, yisuṭṭan).
(Sg: Timudmin, dd.rz: Tmudemt,
temudmin).
Numéroter v.t. Suṭṭen mg.

Modélisation n.f. Asmudem sm.gw.ml.


(Sg: Ismudmen, dd.rz: Usmudem,
yismudmen). O
Opérateur n. Asemzal sm.ml.
Modéliser v.t. Smudem mg.
Opératrice n. Tasemzalt sm.nt.
(Sg: Isemzalen, dd.rz: Usemzal,
Moyen n.m. Allal sm.ml. yisemzalen). (Sg: Tisemzalin, dd.rz:
(Sg: Allalen, dd.rz: Wallal, wallalen). Tsemzalt, tsemzalin).

Multiplication n.f. Takfaḍt sm.ml


(Sg: Tikfaḍin, dd.rz: Tekfaḍt, tekfaḍin).

175
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Opération n.f. Tamzelt sm.nt. Plusieurs pron.indéf. Mennaw


Tamhelt. (Dd.rz: Mennaw).
(Sg: Timzal, dd.rz: Temzelt, temzal).
Point n.m. Aggaz sm.ml.
Opération n.f. Asemzel sm.gw.ml. Taneqqiḍt.
(Sg: Isemzal, dd.rz: Usemzel, (Sg: Waggazen, dd.rz: Waggaz,
yisemzal). waggazen).

Opérationnel adj. Amezlan rb.ml. Pointage n.m. Agaz sm.ml.


Opérationnelle adj. Tamezlant rb.nt. (Sg: Igazen, dd.rz: Ugaz, yigazen).
(Sg: Imezlanen, dd.rz: Umezlan,
yimezlanen). (Sg: Timezlanin, dd.rz: Pointe n.t. Taggazt sm.nt.
Tmezlant, tmezlanin). (Sg: Tiggazin, dd.rz: Teggaz, teggazin).

Opérer v.t. Semzel mg. Pointer v.t. Agez mg.


(Sg: Igzen, dd.rz: Ugaz, yigzen).
Outil n.f. Afecku sm.ml.
(Sg: Ifecka, dd.rz: Ufecku, yifecka). Pointillage n.m. Asigez sm.gw.ml.
(Sg: Isagzen, dd.rz: Usagez, yisagzen).
Outillage n.m. Tafecka sm.ml.
(Sg: Tifeckiwin, dd.rz: Tfecka, Pointiller v.t. Sigez mg.
tfeckiwin).

Pose n.f. Tarusi sm.nt.


(Sg: Tirusiwin, dd.rz: Trusi, trusiwin).

P
Pose n.f. Asersi sm.gw.nt.
Pair adj. Ayugan rb.ml.
(Sg: Isersiyen, dd.rz: Usersi,
Paire adj. Tayugant rb.nt. yisersiyen).
(Sg: Iyuganen, dd.rz: Uyugan,
yiyuganen). (Sg: Tiyuganin, dd.rz:
Tyugant, tyuganin). Poser v.i. Sers mg.

Paire n.f. Tayuga sm.nt. Poser (se) v.pr. Ers mg.


(Sg: Tiyugwin, dd.rz: Tyuga, tyugwin).

176
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Position n.f. Tidgi sm.nt. Présentoir n.m. Asenkad sm.ml..


(Sg: Tidgiwin, dd.rz: Tidgi, tidgiwin). (Sg: Isenkaden, dd.rz: Usenkad,
yisenkaden).

Position n.f. Asedgi sm.gw.ml.


(Sg: Isedgiyen, dd.rz: Usedgi, Principe n.m. Amenzay sm.nt.
yisedgiyin). (Sg: Imenzayen, dd.rz: Umenzay,
yimenzayen).

Positionner v.t. Sedgi mg.


Production n.f. Afares sm.ml.
(Sg: Ifarsen, dd.rz: Ufares, yifarsen).
Positionner (se) v.pr. Dgi mg.
Produire v.t. Fares mg.
Precis adj. Usdid rb.ml.
Précise adj. Tusdidt rb.nt. Produit n.m. Afaris sm.ml.
(Sg: Usdiden, dd.rz: Wusdid, (Sg: Ifarisen, dd.rz: Ufaris, yifarisen).
wusdiden). (Sg: Tusdidin, dd.rz:
Tusdidt, tusdidin).
Processus n.m. Akala sm.ml.
(Sg: Ikalaten, dd.rz: Ukala, yikalaten).
Préciser v.t. Seddi mg.
Prononciation n.f. Tasusrut sm.nt
Précision n.f. Tiseddit sm.nt. (Sg: Tisusra, dd.rz: tsusrut, tsusra).
(Sg: Tisedda, dd.rz: Tseddi, tsedda).

Prononciation n.f. Asusru sm.gw.ml.


Présentateur n.f. Amsenkad sm.ml.
Asenṭeq.
Présentatrice n.f. Tamsenkadt sm.nt. (Sg: Isusra, dd.rz: Ususru, yisusra).
(Sg: Imsenkaden, dd.rz: Umsenkad,
yimsenkaden). (Sg: Timsenkadin,
dd.rz: Temsenkadt, temsenkadin). Prononcer v.t. Suser mg.

Présentation n.f. Asenked sm.gw.ml Puzzle n.m. Amuni sm.ml.


(Sg: imuniyen, dd.rz: Umuni,
Tasmuli / Tasimelt / Asissen.
yimuniyen).
(Sg: Isenkad, dd.rz: Usenked,
yisenkad).

Présenter v.t. Senked mg..

177
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Résultat n.m. Agmuḍ sm.ml.


R (Sg: Igmaḍ, dd.rz: Ugmuḍ, yigmaḍ).
Rassemblement n.m.
Asegrew sm.gw.ml. Résulter v.i. Gmeḍ gm.
(Sg: Isegraw, dd.rz: Usegrew,
Aflu.
yisegraw).

Rôle n.m. Tamlilt sm.nt.


Rassembler v.t. Segrew mg.
(Sg: Timlilin, dd.rz: Temlilt, temlilin).
Région n.f. Tamnaḍt sm.nt.
(Sg: Timnaḍin, dd.rz: Temnaḍt,
temnaḍin).

S
Régional adj. Amnaḍan rb.ml.
Samuraï n.m. Asamuray sm.ml.
Régionale adj. Tamnaḍant rb.nt. (Sg: Isamurayen, dd.rz: Usamuray,
(Sg: Imnaḍanen, dd.rz: Umnaḍan, yisamurayen).
yimnaḍanen). (Sg: Timnaḍanin, dd.rz:
Temnaḍant, timnaḍanin).
Seconde n.f. Tasint sm.ml.
(Sg: Tasinin, dd.rz: Tasint, tasinin).
Régionalisation n.f.
Asemneḍ sm.gw.ml.
Segment n.m. Tibḍi sm.nt.
(Sg: Isemnaḍ, dd.rz: Usemneḍ,
(Sg: Tibḍiyin / Tibḍatin, dd.rz: Tebḍi, tebḍiyin).
yisemnaḍ).

Régionaliser v.t. Semneḍ mg. Segmental adj. Inibḍi rb.ml.


Segmentale adj. Tinibḍit rb.nt.
Règle n.m. Alugen sm.ml. (Sg: Inibḍiyen, dd.rz: Yinibḍi,
(Sg: Ilugan, dd.rz: Ulugen, yilugan). yinibḍiyen). (Sg: Tinibḍiyin, dd.rz:
Tnibḍi, tnibḍiyin).

Relation n.f. Assaɣ sm.ml.


Segmentation n.m. Asebḍi sm.gw.ml
(Sg: Assaɣen, dd.rz : Wassaɣ,
wassaɣen). Beṭṭu.
(Sg: Isebḍa, dd.rz: Usebḍi, yisebḍa).

Réseau n.f. Aẓeḍwu sm.ml.


(Sg: Iẓeḍwa, dd.rz: Uẓeḍwu, yiẓeḍwa).

178
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Social adj. Anmetti rb.ml. Spécialisation n.f.


Sociale adj. Tanmettit rb.nt. Asmuzzeg sm.gw.ml.
(Sg: Inmettiyen, dd.rz: Unmetti, (Sg: Ismuzzgen, dd.rz: Usmuzzeg,
yinmettiyen). (Sg: Tinmettiyin, dd.rz: yismuzzgen).
Tenmettit, tenmettiyin).
Spécialiser (se).v.pr. Mmuzzeg mg
Socialisation n.f. Asmetti sm.gw.ml.
(Sg: Ismettiyen, dd.rz: Usmetti,
Spécialiser v.t. Smuzzeg mg.
yismettiyen).
Spécialité n.f. Tamezzugt sm.nt.
(Sg: Timezzugn, dd.rz: Tmezzug,
Socialiser v.t. Smetti mg. tmezzugin).

Societé n.f. Timetti sm.nt. Spécialiste n.m. Amazzag sm.ml.


(Sg: Timettiwin, dd.rz: Tmetti,
Tamazzagt sm.nt.
tmettiwin).
(Sg: Imazzagen, dd.rz: Umazzag,
yimazzagen). (Sg: Timazzagin, dd.rz:
Solution n.f. Tifrat sm.nt. Tmazzagt, tmazzagin).
(Sg: Tifratin, dd.rz: Tifrat, tifratin).
Source n.f. Aɣbalu sm.ml.
Solutionner v.t. Fru mg. (Sg: Iɣbula, dd.rz : Uɣbalu, yiɣbula).

Spécial adj. Amezzugan rb.ml. Sudoku n.m. (Jeux). Suduku sm.ml.sf.


Spéciale adj. Tamezzugant rb.nt. (Dd.rz: Suduku).
(Sg: Imezzuganen, dd.rz: Umezzugan,
yimezzuganen). (Sg: Timezzuganin, dd.rz:
Tmezzugant, tmezzuganin).
Sudoku (Type de). Asuduku sm.ml.
(Sg: Isuduka, dd.rz: Usuduku,
yisuduka).
Spécialisation n.f.
Amuzzeg sm.ml. Sudoku (Joueur) Asudukay sm.ml.
(Sg: Imuzzgen, dd.rz: Umuzzeg,
yimuzzgen).
Tasudukayt sm.nt.
(Sg: Isudukayen, dd.rz: Usudukay,
yisudukayen). (Sg: Tisudukayin, dd.rz:
Tsudukayt, tsudukayin).

179
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Symétrie n.f. Tujjuṛt sm.nt. Technologie n.f. Tasnatwilt sm.nt.


(Sg: Tujjuṛin, dd.rz: Tujjurt, tujjurin). Tatiknulujit.
(Sg: Tisnatwilin, dd.rz: Tesnatwilt,
tesnatwilin).

T Technologique adj.
Tableau n.m. Tafelwit sm.nt. Asnatwilan rb.ml
(Sg: Tifelwiyin, dd.rz: Tfelwit, Tasnatwilant rb.nt.
tfelwiyin). (Sg: Isnatwilanen. DD.RZ: Usnatwilan,
yisnatwilanen). (Sg: Tisnatwilanin,
Technicien n. Amsetwil sm.ml. dd.rz: Tesnatwilan, tesnatwilanin).
Technicienne n. Tamsetwilt sm.nt
(Sg: Imsetwilen, dd.rz: Umsetwil, Technologue n.
yimsetwilen). (Sg: Timsetwilin, dd.rz: Amesnatwil sm.ml.
Temsetwilt, temsetwilin).
Tamesnatwilt sm.nt.
(Sg: Imesnatwilen, dd.rz: Umesnatwil,
Technicisation n.f. Asetwel sm.ml yimesnatwilen). (Sg: Timesnatwilin,
(Sg: Isetwal, dd.rz: Usetwel, yisetwal). dd.rz: Tmesnatwilt, tmesnatwilin).

Techniciser v.t. Setwel mg. Tome n.m./Volume Asuneḍ sm.ml.


(Sg: Isunḍen, dd.rz: Usuneḍ,
yisunḍen).
Technique n.f. Tatwilt sm.nt.
(Sg: Titwilin, dd.rz: Tetwilt,
Travail n.m. Amahil sm.ml.
tetwilin).
Axeddim.
(Sg: Imahilen / Imuhal, dd.rz: Umahil,
Technique adj. Atwilan rb.ml. yimahilen).
Tatwilant rb.nt.
(Sg: Itwilanen, dd.rz: utwilan,
Travail n.m. Amahel sm.gw.ml.
yetwilanen). (Sg: Titwilanin, dd.rz:
Tetwilant, tetwilanin). Axdam.
(Sg: Imahlen, dd.rz: Umahel,
yimahlen).

180
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Travail (le fait). Asmahel sm.gw.ml. Typique adj. Azunan rb.ml.


Asexdem. Tazunant rb.nt.
(Sg: Ismahlen, dd.rz: Usmahel, (Sg: Izunanen, dd.rz: Uzunan,
yismahlen). yizunanen). (Sg: Tizunanin, dd.rz:
tzunant, tzunanin).
Travailler v.i. Mahel mg.
Typologie n.f. Tasnazunt sm.nt.
Xdem.
Tasensekka.
(Sg : Tisnazunin, dd.rz: Tesnazunt,
Travailler v.t. Smahel mg. tesnazunin).
Sexdem.
Typologique Asnazunan rb.ml
adj.
Travailleur n. Amehhal sm.ml. Asnazunan rb.nt
Travailleuse n. Tamehhalt sm.nt. Tasensekkant.
Axeddam / Taxeddamt. (Sg: Isnazunanen, dd.rz: Usnazunan,
(Sg: Imehhalen, dd.rz: Umehhal, yisnazunanen). (Sg: Tisnazunanin,
yimehhalen). (Sg: Timehhalin, dd.rz: dd.rz: Tesnazunant, tesnazunanin).
Temehhalt, tmehhalin).

Typage n.m. Asuzen sm.gw.ml.


(Sg : Isuznen, dd.rz: Usuzen, U
yisuznen). Unique adj. Ayiwnan rb.ml.
Tayiwnant rb.nt.
Type n.m. Azun sm.ml. (Sg: Iyiwnanen. dd.rz: Uyiwnan,
Tasekka yiyiwnanen). (Sg: Tiyiwnanin. dd.rz:
(Sg: Izunen, dd.rz: Uzun, yizunen). Tyiwnant, tyiwnanin).

Typer v.t. Suzen mg. Usage n.m. Asemres sm.gw.ml.


(Sg: Isemras, dd.rz: Usemres,
yisemras).
Typicité n.f. Tizzunit sm.nt.
(Sg: Tizzuniwin, dd.rz: Tezzunit,
tezzuniwin).

181
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

Usuel adj. Umris rb.ml. Variante n.f. Tamaneḍt sm.nt.


Usuelle adj. Tumrist rb.nt. (Sg: Timanḍin, dd.rz: Tmaneḍt,
(Sg: Umrisen, dd.rz: Wumris, Tmanḍin).
wumrisen). (Sg: Tumrisin, dd.rz:
Tumrist, tumrisin). Variateur n.m. Asanaḍ sm.ml.
(Sg: Isanaḍen, dd.rz: Usanaḍ,
yisanaḍen).

V Variation n.f. Asineḍ sm.gw.ml.


Variable adj. Amsinḍan sm.rb.ml. (Sg: Isinḍen, dd.rz: Usineḍ, yisinḍen).
Tamsinḍant sm.rb.nt.
(Sg: Imsinḍanen, dd.rz: Umsinḍan, Variationnel adj. Asinḍan rb.ml.
yimsinḍanen). (Sg: Timsinḍanin, Variationnelle adji. Tasinḍant rb.nt.
dd.rz: Temsinḍant, temsinḍanin). (Sg: Isinḍanen, dd.rz: Usinḍan,
yisinḍanen). (Sg: Tisinḍanin, dd.rz:
Variabiliste n. Amsaneḍ sm.ml. Tsinḍant, tsinḍanin).
Tamsaneḍt sm.nt.
(Sg: Imsanḍen, dd.rz: Umsaneḍ, Varier v.t. Sineḍ mg.
yimsanḍen). (Sg: Timsanḍin, dd.rz:
Temsaneḍt, temsanḍin).
Varier (être). Aneḍ mg.

Variabilité n.f. Tasinḍa sm.nt.


Variétal adj. Anḍan rb.ml.
(Sg: Tisinḍiwin, dd.rz: Tsinḍa,
tsinḍiwin). Variétale adj. Tanḍant rb.nt.
(Sg: Inḍanen, dd.rz: Unḍan, yinḍanen).
(Sg: Tinḍanin, dd.rz: Tenḍant,
Variance n.f. Tissunḍa sm.nt. tenḍanin).
(Sg: Tissunḍiwin, dd.rz: Tissunḍa,
tissunḍiwin).
Variété n.f. Tanḍa sm.nt.
(Sg: Tanḍiwin, dd.rz: Tenḍa,
Variant n.m. Amaneḍ sm.ml. tenḍiwin).
(Sg: Imanḍen, dd.rz: Umaneḍ,
yimanḍen).

182
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

8.4- Izwilen

- 0 Zéro : Aziṛṛu (Iziṛṛuten).


Warun.
- 1 Un : Yiwen / Yiwet.
Yen.
- 2 Deux : Sin / Snat.
- 3 Trois : Kraḍ / Kraḍet.
- 4 Quatre : Kuẓ / Kuẓet.
Ukkuẓ / Ukkuẓet.
- 5 Cinq : Semmus / Semmuset.
- 6 Six : Sḍis / Sḍiset.
Seddis / Seddiset.
- 7 Sept : Sa / Sat.
- 8 Huit : Ṭam / Ṭamet.
- 9 Neuf : Tẓa / Tẓat.
- 10 Dix : Mraw.
- 11 Onze : Mrawyen (Mraw+yen).
- 12 Douze : Mrawsin (Mraw+sin).
-13 Treize : Mrawekraḍ(Mraw+kraḍ).
- 14 Quatorze : Mrawkuẓ(Mraw+kuẓ).
- 15 Quinze : Mrawesmus (Mraw+semmus).
- 16 Seize : Mrawesḍis (Mraw+sḍis).
-17 Dix-sept : Mrawsa (Mraw+sa).
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

- 18 Dix-huit : Mrawṭam (Mraw+ṭam).


- 19 Dix-neuf : Mrawetẓa (Mraw+tẓa).
-20 Vingt : Simraw (Sin+mraw).
Snat n tmerwin.
-21 Vingt-et-un : Simraw d yiwen (Tira).
Simraw yiwen (Asusru).
Snat n tmerwin d yiwen.
-22 Vingt-deux : Simraw d sin (Tira).
Simraw sin (Asusru).
Snat n tmerwin d sin.
- 23 Vingt-trois : Simraw d kraḍ (Tira).
Simraw kraḍ (Asusru).
Snat n tmerwin d kraḍ.
-30 Trente : Kramraw (Kraḍ+mraw).
Kraḍet n tmerwin.
-31 Trente -et-un : Kramraw d yiwen (Tira).
Kramraw yiwen (Asusru).
Kraḍet n tmerwin d yiwen.
-32 Trente-deux : Kramraw d sin (Tira).
Kramraw sin (Asusru).
Kraḍet n tmerwin d sin.
- 33 Trente-trois : Kramraw d kraḍ (Tira).
Kramraw kraḍ (Asusru).
Kraḍet n tmerwin d kraḍ.
-40 Quarante : Kumraw (Kuẓ+mraw).
Kuẓet n tmerwin.
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

-41 Quanrante-et-un : Kumraw d yiwen (Tira).


Kumraw yiwen (Asusru).
Kuẓet n tmerwin d yiwen.
-42 Quanrante-deux : Kumraw d sin (Tira).
Kumraw sin (Asusru).
Kuẓet n tmerwin d sin.
- 43 Quanrante -trois : Kumraw d kraḍ (Tira).
Kumraw kraḍ (Asusru).
Kuẓet n tmerwin d kraḍ.
-50 Cinquante : Smumraw (Semmus+mraw).
Semmuset n tmerwin.
- 51 Cinquante-et-un : Smumraw d yiwen (Tira).
Smumraw yiwen (Asusru).
Semmuset n tmerwin d yiwen.
- 52 Cinquante-deux : Smumraw d sin (Tira).
Smumraw sin (Asusru).
Semmuset n tmerwin d sin.
- 53 Cinquante-trois : Smumraw d kraḍ (Tira).
Smumraw kraḍ (Asusru).
Semmuset n tmerwin d kraḍ.
- 60 Soixante : Sḍimraw (Sḍis+mraw).
Sḍiset n tmerwin.
- 61 Soixante-et-un : Sḍimraw d yiwen (Tira).
Sḍimraw yiwen (Asusru).
Sḍiset n tmerwin d yiwen.
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

- 62 Soixante-deux : Sḍimraw d sin (Tira).


Sḍimraw sin (Asusru).
Sḍiset n tmerwin d sin.
- 63 Soixante-trois : Sḍimraw d kraḍ (Tira).
Sḍimraw kraḍ (Asusru).
Sḍiset n tmerwin d kraḍ.
- 70 Soixante-dix : Samraw (Sa+mraw).
Sat n tmerwin.
- 71 Soixante-et-onze : Samraw d yiwen (Tira).
Samraw yiwen (Asusru).
Sat n tmerwin d yiwen.
- 72 Soixante-douze : Samraw d sin (Tira).
Samraw sin (Asusru).
Sat n tmerwin d sin.
- 73 Soixante-treize : Samraw d kraḍ (Tira).
Samraw kraḍ (Asusru).
Sat n tmerwin d kraḍ.
- 80 Quatre-vingts : Ṭamraw (Ṭam+mraw).
Ṭamet n tmerwin.
- 81 Quatre-vingt-et-un : Ṭamraw d yiwen (Tira).
Ṭamraw yiwen (Asusru).
Ṭamet n tmerwin d yiwen.
- 82 Quatre-vingt-deux : Ṭamraw d sin (Tira).
Ṭamraw sin (Asusru).
Ṭamet n tmerwin d sin.
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

- 83 Quatre-vingt-trois : Ṭamraw d kraḍ (Tira).


Ṭamraw kraḍ (Asusru).
Ṭamet n tmerwin d kraḍ.
- 90 Quatre-vingt-dix : Tẓamraw (Tẓa+mraw).
Tẓat n tmerwin.
- 91 Quatre-vingt-et-onze : Tẓamraw d yiwen (Tira).
Tẓamraw yiwen (Asusru).
Tẓat n tmerwin d yiwen.
- 92 Quatre-vingt-douze : Tẓamraw d sin (Tira).
Tẓamraw sin (Asusru).
Tẓat n tmerwin d sin.
- 93 Quatre- vingt-treize : Tẓamraw d kraḍ (Tira).
Tẓamraw kraḍ (Asusru).
Tẓat n tmerwin d kraḍ.
- 100 Cent : Imiḍi (Imiḍiyen / Imaḍ).
Timiḍi (Timiḍiyin / Timaḍ).
- 1000 Mille : Agim (Igiman / Igimen).
- 1 000 000 Un million : Amelyun (imelyan).
- 1 000 000 000 Un milliard : Amelyaṛ (imelyaṛen).
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

9. Adriraw

- Amawal n Tmaziɣt tatrart (Tamaziɣt-Tafransit, Tafransit-


Tamaziɣt). Lexique de Berbère moderne. Tizrigin: Aẓar,
Tiddukla Tadelsant Tamaziɣt, Bgayet. Taẓrigt tis snat, Agezdu
n Bgayet, aseggas: 1990.

- Ramdane ACHAB, Hend SADI, Mohamed LAIHEM. Amawal


n Tusnakt (Tafransit-Tamaziɣt), Lexique de Mathématiques
(Français-Tamazight). Édité en tant que numéro spécial hors
série de la revue « Tafsut », série scientifique et pédagogique,
agezdu n Tizi Uzzu, aseggas: 1984.

- Hend SADI avec la collaboration de Hamid DOUKI, Saïd


HAMADENE, Saïd KESSI et Bachir SADI. Tusnakt s wurar.
Mathématiques récréative. Tizrigin: Asalu akked ABC, agezdu
n Lezzayer, aseggas: 1990.

- Samia SAAD BOUZEFRANE. Amawal n tsenselkimt,


Tafransit-Taneglizit-Tamaziɣt. Lexique d'informatique
(Français-Anglais-Berbère). Édition: L’Harmattan, Paris,
aseggas: 1996.

- Kamal NAIT ZERRAD. Amawal amasɣan n tmaziɣt, asuqel n


sin yeḥricen ineggura n Uqran. Lexique religieux berbère et
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

néologie, un essai de traduction partielle du Coran. Centro


Studi Camito-Semitici, Milano, aseggas: 1998.

- Kamal NAIT ZERRAD. Imagerie Kabyle Français. Editions


Fleurus, Fransa, aseggas: 1999.

- Kamal BOUAMARA et Allaoua RABEHI. Lexique


scientifique. Amawal n tussna. Département de Langue et
Culture Amazighes. Tasdawit n Bgayet, Furar 2000 (Inédit).

- Amawal n Tmaziɣt tatrart, (Français-Tamaziɣt) Lexique de


Berbère moderne, Edition revue et augmentée pour le compte
du HCA par: Habib Allah MANSOURI. Tizrigin: Asqamu
unnig n timmuzɣa, agezdu n Lezzayer, taẓrigt tis kraḍ, aseggas:
2004.

- Kamal NAIT ZERRAD. Dictionnaire Des Prénoms Berbères.


Edition bilingue Français - Kabyle. Amawal Izarismen
Imaziɣen. Taẓrigt tasnutlayt Tafransit - Taqbaylit. Tizrigin :
ENAG Editions, agezdu n Lezzayer, aseggas 2005.

Mokrane Chemim. Adlis n usiḍen – Manuel de calcul. Tiẓrigin


L’odyssée, Tizi Uzzu, aseggas 2007.

- Abdelaziz BERKAÏ, Lexique de la linguistique Français-


Anglais-Tamazight, précédé d’un essai de typologie des
procédés néologiques. Tizrigin Achab, agezdu n Tizi Uzzu,
Taẓrigt tis snat, aseggas: 2009.
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

- Mohand MAHRAZI. Dictionnaire d’électrotechnique


(Français-Amazigh). Tizrigin : Asqamu unnig n timmuzɣa,
agezdu n Lezzayer, aseggas: 2011.

- Mohand MAHRAZI. Lexique de didactique et des sciences du


langage (Français-Amazigh, Amazigh-Français). Tizrigin:
Asqamu unnig n timmuzɣa, agezdu n Lezzayer, aseggas: 2013.

- Farid RABIA. Tusnakt i yimɣurbizen. Mathématiques pour


scolarisés. Tiddukla Imedyazen. Editions Baghdadi, agezdu n
Lezzayer, aseggas: 2016.

- S lmendad n Zahir Meksem akked Mohand Akli Salhi.


Asegzawal n tewsatin n yiḍrisen n Tmaziɣt-Taqbaylit. Amur
amenzu. Tiẓrigin Loumi. 2022.

- Hamid Oubagha. Amawal n tusnaktamɣurbiz awuran

- Mohammed CHETOUANE. 204 Grilles de Sudoku avec


solutions. Editions La Pensée. Agezdu n Tizi Uzzu, aseggas:
2018.

- https://fr.wikipedia.org/wiki/Sudoku

https://fr.wikipedia.org/wiki/Math%C3%A9matiques_du_Sudo
ku
- https://www.top-sudoku.com/samourai/sudoku-samourai-
jeu.php
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

- http://enfant.sudoku-land.com/index.php

- filmora.wondershare.com

- http://www.leparisien.fr/societe/l-inventeur-du-sudoku-est-
francais-05-06-2006-2007045950.php

https://www.macintoshrepository.org/download.php?id=5284&
form=1
Suduku
Ilugan akked umezruy n turart, ḍefren-ten-id 134 n yiluɣma

© Editions xxxxxxx, 2021.


Dépôt Légal : xxxxxx 2021.
ISBN : xxx-xxxx-xxx-xx-x

Unuɣen : Smail Abdenbi

Achevé d’imprimer sur les presses de


IMPRIMERIE
Alger
Tel : …………..
Fax : ……………….
e-mail : …………..@.......

Anda mungkin juga menyukai