Anda di halaman 1dari 85

c.

Panas sensibel liquid keluar, QB

8,2686 kg/jam 169,5 K


Q C2H4Cl2 = ∫ (37,275 + 0,14362
98,9592 kg/kmol
298 K
kj
+ 0,000010378 + −0,000000078305 ) dT ( o K)
kgmol
= 0,0836 kmol/jam x 9.034,6653 kJ⁄kmol
= 754,8964 kJ/jam
169,5 K
13,6823 kg/jam
Q H2O = ∫ (37,275 + 0,14362 + 0,000010378
18 kg⁄kmol
298 K
kj
+ −0,000000078305 ) dT ( o K)
kgmol
= 0,7601 kmol/jam x 4.288,9847 kJ⁄kmol
= 3.260,1695 kJ/jam
169,5 K
12.478,0491 kg/jam
Q C2Cl4 = ∫ (37,275 + 0,14362
166 kg⁄kgmol
298 K
kj
+ 0,000010378 + −0,000000078305 ) dT ( o K)
kgmol
= 75,1690 kmol/jam x 11.093,8579 kJ⁄kmol
= 833.913,8833 kJ/jam
Maka QB = Q C2H4Cl2 + Q H2O + Q C2Cl4
= 754,8964 + 3.260,1695 + 833.913,8833
= 837.928,9493 kJ/jam

d. Neraca panas yang dilepaskan pada


kondensor Neraca panas di sekitar puncak
kolom :
Qv = Qc = Qcd + Qd + Q LD

1
 Panas sensibel gas masuk kondesor, Qv
358 K

Q C2H4Cl2 = 1,5403 kg/jam


∫ (37,275 + 0,14362 + 0,000010378
98,9592 kg/kmol
298 K
kj
+ −0,000000078305 ) dT ( o K)
kgmol
= 0,0156 kmol/jam x 4.962,9404 kJ⁄kmol
= 77,2467 kJ/jam
358 K
2,5487 kg/jam
Q H2O = ∫ (37,275 + 0,14362 + 0,000010378
18 kg⁄kmol
298 K
kj
+ −0,000000078305 ) dT ( o K)
kgmol
= 0,1416 kmol/jam x 2.026,4295 kJ⁄kmol
= 286,9347 kJ/jam

Maka Qv = Q C2H4Cl2 + Q H2O


= 77,2467 + 286,9347
= 364,1814 kJ/jam
 Panas laten kondensasi pada kondensor, Qc :
Q = n . ∆ Hv
Ket :
n : kmol komponen terkondensasi pada suhu 85°C (358°K)
∆ Hv : Entalpi kondensasi komponen, kJ/kmol

Entalpi kondensasi dihitung dengan persamaan Watson (pers. 3-75 Perrys, edisi
6 hal 3-275). Metode perhitungan dapat dilihat pada perhitungan neraca panas
Vaporizer VP
1,5403 kg/jam
Q C2H4Cl2 = kg x 24.118,7734 kJ/kmol
98,9592 ⁄
km
kJ
= 375,4018 ⁄jam

2
2,5487 kg/jam
Q H2O kg x 8.855,2094 kJ/kmol
=

18 kmol
kJ
= 2,1502 ⁄jam
Qc = Q C2H4Cl2 + Q H2O
= 375,4018 kJ⁄jam + 2,1502 kJ⁄jam
= 377,5520 kJ/jam

 Panas sensibel liquid reflux, QLD

152,4868 kg/jam
Q C2H4Cl2 = kg x 9.034,6653
kJ/kmol 98,9592 ⁄
km
kJ
= 13.921,5761 ⁄jam

0,2800 kg/jam
Q H2O = kg x 4.288,9847 kJ/kmol
18 ⁄
kmol
kJ
= 66,7293 ⁄jam
QLD = Q C2H4Cl2 + Q H2O
= 13.921,5761 kJ⁄jam + 66,7293 kJ⁄jam

= 13.988,3054 kJ/jam
 Panas yang dilepaskan kondensor distilasi, Qcd :
Qv + Qc = QLD + QCD + QD
QCD = (Qv + Qc) - QLD
= (364,1814 + 377,5520) – (13.988,3054 +41.222,6883 )
= 55.952,7271 kJ/jam
Sebagai penyerap panas pada kondensor digunakan air dengan suhu masuk
kondensor t1 = 30°C dan suhu air t2 = 45°C. Jumlah air pendingin yang dibutuhkan :
m = QCB / cp (t2-t1)
= 55.952,7271 / 1 (45-30)
= 839.290,9069 kg

3
Panas yang dibutuhkan pada reboiler distilasi, QRB :
Neraca panas total
QF + QRB = QD + QB + QCD
QRB = (QD + QB + QCD) - QF
= (41.222,6883+837.928,9493+55.952,7271)-837.928,9308
= 852.658,9697 kJ/jam
Sebagai pemanas pada reboiler distilasi digunakan saturated steam (uap jenuh)
pada kondisi suhu 200°C dan tekanan 16,0 kg F/cm 2. Dari table steam (appendix III
stoichiometri) ; diketahui entalpi penguapan steam :

λ steam = 463,1 kkal/kg


Jumlah steam pemanas yang dibutuhkan, m :
M = QRB / λ steam
= 852.658,9697 / 463,1
= 1.841,1984 kg
Neraca Panas Total Distilasi (D) :
Keluar (Kj/jam)
Komponen Masuk (Kj/jam)
Distilat Bottom
C2H4Cl2 0,0006318318 41.053,4387 754,8964
H2O 0,0000271729 169,2496 3.260,1695
C2Cl4 0,0068904411 - 833.913,8833
Q kondensor - 55.952,7271 -
Q reboiler 852.658,9697 14.730,0389 837.928,9493
Q Total 852.658,9881 852.658,9881

4
16. Cooler (E-105)
Fungsi : Menurunkan suhu produk liquid C2Cl4 keluar bottom distilasi (D-111)
sebelum masuk tangki produk C2Cl4.

Air, t = 30°C

D-111 F-104
E-105
T = 358°K T = 303°K

Air, t = 37°C

 Panas sensibel liquid masuk cooler (E-104) : Q1 = Panas sensibel liquid


keluar bottom distilasi D-01
Q1 = 837.928,9493 kJ/jam
 Panas sensibel liquid keluar cooler (E-105) : Q2
0,0836 kJ/jam
Q C2H4Cl2 = x 13.151,4034 kJ/kmol
kJ
98,9592 ⁄
kmo
l
kJ
= 1.098,8727
⁄jam
0,7601 kJ/jam
Q H2O = kJ x 5.087,3408 kJ/kmol
18 ⁄
kmol
kJ
= 3.867,0209 ⁄jam
75,1690 kI/jam
Q C2Cl4 = kJ x 15.583,1194 kJ/kmol
18 ⁄
kmol
kJ
= 1.171.367,0448 ⁄
jam

Maka Q2 = Q C2H4Cl2 + Q H2O + Q C2Cl4


kJ kJ kJ
= 33,1068 ⁄jam + 127,8093 ⁄jam + 36.077,8565 ⁄jam
kJ
= 36.238,7726 ⁄jam

5
 Panas yang diserap pendingin, Q3 :
Q3 = Q1 – Q2
= 837.928,9493 - 36.238,7726
= -801.690,1767 kJ/jam

Sebagai pendingin digunakan air dengan suhu air masuk t1 = 30°C dan suhu air
keluar t2 = 37°C. Jumlah air pendingin yang dibutuhkan :
M = Q3 / cp x (t2-t1)
= -801.690,1767 / 1 x (37-30)
= -5.611.831,2367 kg

Neraca Panas Total Cooler C-05


Komponen Masuk (kJ/jam) Keluar (kJ/jam)
Q H2O 3.260,1695 3.867,0209
Q C2Cl4 833.913,8833 1.171.367,0448
Q C2H4Cl2 754,8964 1.098,8727
Q pendingin -801.690,1767 -
Q Total 36.238,7725 36.238,7725

6
LAMPICAN C. PERHITUNGAN SPEKSIFIKASI ALAT

1. Tangki Bahan Baku Etilen Dikhlorida (F-101)


Fungsi : Untuk menampung bahan baku etilen dikhlorida untuk kebutuhan proses
selama 1 bulan proses.
Kebutuhan bahan baku = 7.463,6790 kg/jam
Larutan C2H4Cl2 yang disediakan untuk 1 bulan :
= 7.463,6790 kg/jam x 24 jam / 1 hari x 30 hari
= 5.373.848,8518 kg x 2,2046 lb/kg
= 11.847.187,1786 lb
ρ C2H4Cl2 pada 30°C = 1.082,1000 kg/m3 x 0,06243 (lb/ft3) / (kg/m3)3
= 67,5555 lb/ft3
Komposisi Larutan C2H4Cl2
Komponen m (lb) X ρ (lb/ft3) ρ . x (lb/ft3)
C2H4Cl2 16.424,2627 0,9982 67,5550 67,4204
H2O 30,1639 0,0018 62,2477 0,1245
Total 16.454,4266 1,0000
ρ mix = ρ C2H4Cl2 x C2H4Cl2 + ρ H2O x H2O
= 67,5449 lb/ft3
Volume larutan C2H4Cl2 = 11.847.187,1786 lb / 67,5449 lb/ft3
= 175.397,2125 ft3
Direncanakan tangki berbentuk silinder tegak dengan tutup bawah plate head dan
tutup atas dishead. Tangki bahan baku latutan C2H4Cl2 sebanyak 2 buah.
Volume larutan C2H4Cl2 dalam 1 tangki adalah :
= 175.397,2125 ft3 / 2
= 87.698,6062 ft3
Volume larutan C2H4Cl2 dalam tangki = 0,85 volume
tangki Volume tangki = 87.698,6062 ft3 / 0,85
= 103.174,8309 ft3

Volume tangki = 1⁄4 π D2 . H Asumsi H = 1,5 D

103.174,8309 ft3 = 1⁄4 π D2. (1,5 D)

7
D3 = 87.621,9371 ft
D = 44,4158 ft = 45 ft
= 540 in
Tinggi Tangki (H) = 1,5 D = 1,5 (45 ft)
= 67,50 ft
= 810 in
Tinggi larutan C2H4Cl2 dalam tangki, HL :

HL = Volume larutan C2H4Cl2 / (1⁄4 π D2)

= 87.698,6062 ft3/ ((1⁄4 π. (45 ft)2)


= 55,1694 ft
Tekanan hidrostatik fluida, ph :
g 2
Ph = ρ mix . ⁄gc . HL/(144 in )
lb
= 67,5449 ⁄ 3 x 1 x 55,1694 ft /(144in2)
ft
= 25,8778 psia
P design = ( ph + P operasi ) x 1,1
= ( 25,8778 + 14,7) x 1,1
= 44,6356 psi
Tebal shell (Ts)
Pd X D
Ts = +c
2 F.E−0,6 Pd
44,6356 X540
= 2 X 12650 X 0,85−0,6 X + 0,125
44,6356

= 1,2467 in
Perencanaan Tutup Atas
: Tebal dish, Td :
Td = 0,885 x Pd x D /2 (F. E − 0,1 Pd)
= 0,885 x 44,6356 x 540/ 2 (12650 x 0,85 − 0,1 x 44,6356)
= 0,9921 in

8
Perencanaan Tutup Bawah :
Tebal Palte, TF :
Pd
TF = c x d ( ) 1⁄2
F
= 540 x 0,162 x ((44,6356/ 12650)^ (1⁄2 ))
= 5,1964 in

Tinggi dish, Hd = L − ((L2 − (ID/4)2))0,5


L = Crown radius
= ID-6
= 540 – 6
= 534 in
Hd = 534 − ((534 2 − (540/4)2)0,5
= 17,3463 in
Jadi, tinggi tangki = tangki silinder + tanggi dish
= (810+ 17,3463) in
= 827,3463 in = 68,9455 ft
= 21,0136 m

2. Tangki Pencampur (F-105)


Fungsi : Untuk menampung bahan baku etilen dikhlorida untuk
kebutuhan proses selama 7 hari kerja.

Kebutuhan bahan baku = 8.283,7724 kg⁄jam


Laruran C2H4Cl2 yang disediakan untuk 7 hari kerja :
= 8.283,7724 kg⁄jam x 24 jam /1 hari x 7 hari
= 1.391.673,7685 kg x 2,2046 lg/kg
= 3.068.083,99 lb

9
Komposisi Laruran C2H4Cl2
Komponen m (lb) X 𝛒 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑) 𝛒. 𝐱 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑)

C2H4Cl2 18.228,9264 0,9982 67,5550 67,4204

H2O 33,4783 0,0018 62,2477 0,1245

Total 18.262,4047 1,0000 67,5449

Volume larutan C2H4Cl2 = 3.068.083,99 lb /67,5449lb/ft3


= 45.422,8815ft3
Direncanakan tangki berbentuk silinder tegak dengan tutup bawah plate head dan
tutup atas dishead. Tangki pencampur sebanyak 2 buah.
Volume larutan C2H4Cl2 dalam 1 tangki adalah :
= 45.422,8815 ft3/2
= 22.711,4408 ft3
Volume larutan C2H4Cl2 dalam tangki = 0,85 volume tangki
Volume tangki = 22.711,4408 ft3/ 0,85
= 26.719,3421 ft3

Volume tangki = 1⁄4 π D2 . H asumsi H = 1,5 D

26.719,3421 ft3 = 1⁄4 π D2 . (1,5 D)


D3 = 22.691,5856 ft
D = 28,3110 ft = 28 ft
= 336 in
Tinggi tangki (H) = 1,5 D = 1,5 (28 ft)
= 42 ft
= 504 in
Tinggi larutan C2H4Cl2 dalam tangki, HL :

HL = Volume larutan C2H4Cl2 / (1⁄4 π D2)

= 22.711,4408 ft3/ ((1⁄4 x 3,14 x 28^2))


= 36,9028 ft

10
Tekanan hidrostatik fluida, ph :
Ph = ρ mix . g/gc. HL/(144 in2)
= 67,5449 lb/ft3x 1 x 36,9028ft / (144 in2)
= 17,3097 psia
P design = (ph + P Operasi) x 1,1
= (17,3097 + 14,7)x 1,1
= 35,2106 psia
Tebal shell (Ts)
Ts = {Pd x D / 2 (F.E – 0,6 Pd)} + 2
= ((35,2106 x 336)/2(12650 x 0,85 − 0,6 x 35,2106)) + 0,125
= 0,6757 in
Perencanaan Tutup
Atas Tebal dish, Td :
Td = 0,885 x Pd x D /2(12650 x 0,85 − 0,1 x Pd)
= 0,885 x 35,2106 x 336 /2(12650 x 0,85 − 0,1 x 35,2106)
= 0,4877 in
Perencanaan Tutup
Bawah Tebal palte, TF :
TF = D (( c (Pd/F)))1/2
= 336 ((0,162 (35,2106/12650))1/2
= 2,8717 in
Tinggi dish, Hd = L - {L2 – (ID/4)2}0,5
L = Crown radius
= ID -6
= 336 − 6 = 330 in
Hd = 330 − ((330 2 − (336/4)))0,5
= 10,8699 in
Jadi tinggi tangki = tinggi silinder + tinggi dish
= (504 + 10,8699) in

11
= 514,8699 in= 42,9058 ft
= 13,0771 m
3. Tangki Bahan Baku Gas Khlor (F-102)

Fungsi : Untuk menampung gas Cl2 kebutuhan proses selama 14 hari kerja
kg
Kebutuhan Cl2 jam
= 19.312,9586 ⁄jam x ⁄ x 14 hari
har
24 i
kg
= 6.489.154,1046 ⁄jam x 2,2046 lb/kg
= 14.305.989,1390
lb BM T1 P2
ρ Cl2 = )x ( )x( )
V T2 P1
= ( 71 lb⁄3 lbmol 492°R 1117,6231 pa
395 ft ⁄ )x ( )x( )
lbmol546°R 14,7psi
= 13,5492 lb⁄ft3
14.305.989,1390 lb
Volume Cl2
13,5492 lb⁄ft3
=
= 1.055.853,0918 ft3

4. Tangki Produk C2Cl4 (F-104)


Fungsi : Untuk menampung produk bawah
distilasi Massa bahan : 12.500,0000 kg⁄jam
Produk bawah C2Cl4 ditampung selama 3 hari kerja :
24 jam
= 12.500,0000 kg⁄jam x x 3 hari
1 hari

= 4.500.000,0000 kg x 2,2046 lb⁄kg


= 9.920.700,0000 lb
Spesifik volume = 0,0010043 m3⁄kg x 1 ft3/ 0,0028 m3 x 1 kg / 2,20462 lb
= 0,1627 ft3⁄lb
1
ρ air =
0,1627 ft3⁄lb
= 6,1465 lb⁄ft3

12
Komponen m (lb) X 𝛒 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑) 𝛒. 𝐱 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑)
C2H4Cl2 18,2291 0,0007 7,7198 0,0051
H2O 30,1642 0,0011 6,1463 0,0067
C2Cl4 27.509,3567 0,9982 9,9816 9,9641
Total 27.557,7500 1,0000 9,9759
ρ mix = 9,9759 lb⁄ft3
9.920.700,0000 lb
Volume larutan = 9,9759 lb⁄ft3

= 994.466,0865 ft3
Direncanakan tangki berbentuk silinder vertikal dengan tutup bawah plate head
dan tutup atas dishead. Produk bawah distilasi ditampung dalam 8 buah tangki.
Volume larutan produk C2Cl4 dalam 1 tangki adalah :
994.466,0865 ft3
=
8
= 124.308,2608 ft3
Volume larutan produk C2Cl4 dalam tangki = 0,85 volume
tangki 124.308,2608 ft3
Volume tangki = 0,85

= 146.245,0127 ft3

Volume tangki = 1⁄4 π D2 . H Asumsi H = 1,5 D

146.245,0127 ft3 = 1⁄4 D2. (1,5 D)


D3 = 124.199,5862 ft
D = 49,8930 ft = 50 ft
= 600 in
Tinggi tangki (H) = 1,5 D = 1,5 (50 ft)
= 75 ft
= 900 in
Tinggi larutan C2H4Cl2 dalam tangki , HL ∶
Volume larutan C2H4Cl2
HL =
1 2
⁄ πD
4
124.308,2608 ft3
=
50

13
= 63,3418 ft
Tekanan hidrostatik fluida, ph ∶
g HL
pH = ρ mix . .
gc (144 in2)
63,3418
= 9,9759 x 1 x
(144 in2)
= 4,3881 psi
P design = (ph + P operasi)x
1,1
= (4,3881 x 14,7)x 1,1
= 20,9970 psi
Tebal shell (Ts) : (Pd x D)
Ts = { − 0,6 x Pd} + 2
(2(12650 x 0,85))
20,9970 x 600
= {( − 0,6 x 20,9970 )} + 2
(2(12650 x 0,85)
= 0,7112 in
Perencanaan tutup
atas Tebal dish, Td :
0,885 x Pd x D
Td = ( { (
2 12650 x 0,85 − 0,1 x Pd)})
0,885 x 20,9970 x 600
=( )
{2(12650 x 0,85 − 0,1 x 20,9970 )}
= 0,5185 in
Perencanaan tutup
bawah Tebal Palte, TF :
TF = D (( c (Pd/F)))1/2
= 600 ((0,162 (20,9970/12650))1/2
= 3,9600 in
Tinggi dish, Hd = L - {L2 – (ID/4)2}0,5
L = Crown radius
= ID -6

14
= 600 − 6 = 594 in
Hd = 594 − ((5942 − (600/4)))0,5
= 19,2514 in

Jadi tinggi tangki = tinggi silinder + tinggi dish


= (900 + 19,2514) in
= 919,2514 in
= 76,6043 ft

5. Tangki Bahan Bakar (BB-101)


Fungsi : Untuk menampung bahan bakar preheater selama 3 hari kerja
Tipe : Silinder Horizontal
Bahan Kontruksi : Carbon Steel SA-283 grade c
Kebutuhan bahan bakar untuk 3 hari :
24 jam
= 665,0858 kg⁄jam x x 3 hari
1hari

= 47.886,1746 kg x 2,2046 lb⁄kg


= 105.569,8606 lb
ρ bahan bakar = 0,75 lb⁄ft3
Volume bahan bakar = 105.569,8606 lb / 0,75 lb⁄ft3
= 140.759,8141 ft3

Tangki dirancang dengan ketentuan :


- Tangki berisi 85% bahan bakar
- Perbandingan panjang (L) dan diameter (D) tangki = L/D = 3 : 1
- Digunakan 2 buah tangki

140.759,8141ft3
Volume bahan bakar 1 tangki =
2
= 70.379,9071ft3
Volume bahan bakar = 0,85 volume tangki

15
Volume tangki = 70.379,9071 ft3 / 0,85
= 82.799,8907 ft3
Volume tangki, Vt = 1⁄4 π D2. L = 1⁄4 π D2. (3 D)

= 3⁄4 π D3
D = (4 Vt /3π)1/3
D = (4 x 82.799,8907/ 3 x 3,14)1/3
= 32,7602 ft = 9,9838 m = 10 m
Panjang tangki (L)

L =3D
= 3 (32,7602)ft
= 98,2895 ft
= 29,9544 m
= 30 m

6. Reaktor (R-101)
Nama : Reaktor
Jenis reaktor : Fluidized Bed
Fungsi : Untuk mereaksikan etilen dikhlorida menjadi
perkloroetilen pada fase gas
Kondisi operasi : 1,7 atm = 17,64
Psi Waktu tinggal : 0,04 jam
Katalis : Silica – Alumina
Temperature masuk : 589°C
Temperature keluar : 589°C

 Dasar Perancangan :
Produk perkloroetilen (C2Cl4) 99,3%
Persamaan reaksi :
C2H4Cl2 + 3 Cl2 C2Cl4 + 4 HCl

16
Dari perhitungan neraca massa diketahui aliran umpan gas masuk reaktor, adalah :
Komponen BM (kg/mol) M (kg/jam) M (kmol/jam) Fraksi Mol (Xi)
C2H4Cl2 99 8.268,5868 83,5211 0,2346
H2O 18 15,1857 0,8436 0,0024
HCl 36,5 36,5000 1,0000 0,0028
Cl2 71 19.213,1889 270,6083 0,7602
Total 27.533,4614 355,9730 1,0000

 Menghitung ρ campuran
Temperatur (T) = 589°C
Tekanan (P) = 1,7
atm BM T1 P2
ρ campuran = x x
V T2 P1
Ket :
Σ BM x Xi = Σ[(X C2H4Cl2 x BM C2H4Cl2) + (X H2O x BM H2O)
+ (X HCl x BM HCl) + (X Cl2 x BM Cl2)]
= [(0,2346 x 99) + (0,0024 x 18) + (0,0028 x 36,5)
+ (0,7602 x 71)]
= 77,3470 lb/lbmol
Jadi

77,3470 x 471,2 20,58 Psi
𝜌 Campuran x
= 359 1257 14,7 Psi

= 0,1131 lb/ft3
= 1,8112 kg/m3
- Rancangan dimensi reaktor
Menentukan volume reaktor
Bahan masuk = 27.596,7311 kg/jam = 60.850,7920
lb/jam ρ campuran= 0,1131 lb/ft3

Massa bahan masuk


Rate Volumetrik = 𝜌 campuran

27.596,7311 lb⁄jam
= 0,1131 lb⁄ft3

= 538.169,2953 ft3/jam
17
Volume liquid = Rate Volumetrik x Waktu operasi
= 538.169,2953 ft3/jam x 1 jam
= 538.169,2953 ft3
Diasumsikan volume ruang kosong : 20% volume liquid serta volume coil dan
pengaduk L 10% volume liquid.
Volume ruang kosong = 20% x Volume liquid
= 20% x 538.169,2953 ft3
= 107.633,8591 ft3
Volume Coil & Pengaduk = 10% x Volume liquid
= 10% x 538.169,2953 ft3
= 53.816,9295 ft3
Jadi, volume total = Vliquid + Vruang kosong + Vcoil & pengaduk
= 538.169,2953 + 107.633,8591 + 53.816,9295
= 699.620,0839 ft3
= 5.233.857,8475 gallon

- Menentukan dimensi vessel


a. Menghitung diameter vessel
Diasumsikan : Ls = 1,5
di
Volume total = V tutup bawah + V silinder + V tutup atas
3
Volume total = 𝜋 . di
𝜋 . di2 ( LS) + 𝜋 . di3
24 .tan 60
+ 4 24 .tan 60

(3,14) . di3 (3,14) . di2 (3,14) . di3


699.620,0839 ft3 =24 (1,7321) + 4 (1,5 di) + 24 (1,7321)

699.620,0839 ft3 = 0,0755 di3 + 1,1775 di3 + 0,0755


di3 di3 = 526.596,7274 ft3
di = 80,7531 ft
= 969,0376 in

b. Menghitung volume liquid dalam shell


Vliquid dalam shell = Vliquid – Vtutup bawah

18
3
= 538.169,2953 ft3 - 𝜋 . di
24 .tan 60

(3,14) X 175.532,24163
= 538.169,2953 ft3 − 24 X (1,7321)

= 538.169,2953 ft3 – 119.335,4628


= 418.833,8325 ft3
= 74,8193 ft

c. Menghitung tinggi liquid dalam shell

Vliquid dalam
� shell
Hliquid dalam shell =
4 x di2

74,8193 ft
= (3,14 ( )2
4 X 80,7531 ft
)
= 0,0146 ft

d. Menentukan P design (Pi)


P design = P operasi + Ph
= 1,7 atm = 17,64 Psi
𝜌 X (H−1)
Ph = 144

0,1131 X (0,0146−1)
= 144

= 0,0008 Psi

P design = 17,64 + 0,0008


= 17,6408 Psi

e. Menentukan tebal silinder (ts)


Pi.di
ts = +C
2(f.E−0,6 Pi)
17,6408 × 969,0376 1
ts = 2(18.750 ×0,8−0,6 × 17,6408) + 16
17.094,5954 1
ts = 29.978,8310 + 16
ts = 0,6327 in

19
Standarisasi do
do = di + 2.ts
= 969,0376 in + 2(0,6327 in)
= 970,3030 in
Standarisasi do = 180 in (Brownell & Young, tabel 5-7, hal. 91)
di = do – 2.ts
di = 180 in – 2(0,6327
in) di = 178,7346 in
= 14,8945 ft

Cek hubungan antara Ls dengan di :


3 2
π.d
π.di i
Volume total = + (Ls) + 0,0847 . di3
24.tan 60 4

(3,14) × (14,8945ft)3 (3,14) × (14,8945 ft)2


699.620,0839 ft3 = 24.tan 60 + 4 (Ls) +
0,0847 . (14,8945 ft)3
699.620,0839 ft3 = 249,5901 ft3 + 174,1503 Ls + 279,8757 ft3
(699.620,0839 𝑓𝑡3) – (249,5901 𝑓𝑡3 + 279,8757 𝑓𝑡3)
Ls =
174,1503

Ls = 63,3585 ft = 760,3016 in
𝐿𝑠
63,3585 ft
𝑑𝑖 = 14,8945 ft
= 4,2538 ft
- Menentukan dimensi tutup
Menentukan tebal tutup atas dan bawah terebntuk standart dushed
r = 170 in (Brownell & Young tabel 5.7 hal. 90)
icr = 9/16 in (Brownell & Young tabel 5.7 hal. 88)
sf = 2,0 (Brownell & Young tabel 5.7 hal. 88)

dari Brownell & Young, persamaan 13.12


hal.258: 0,885 × Pi × di
tha = +C
f.E −0,1 .Pi

0,885 × 17,6408 𝑝𝑠𝑖𝑎 × 178,7346in 1


tha = (18.750 ×0,8)−(0,1 × 17,6408 𝑝𝑠𝑖𝑎)+
16

20
2.790,4227 1
tha = 14.998,2359 +6
tha = 0,3527 in
Tinggi tutup atas (ha) :

a = 𝑑𝑖
2

178,7346
= 2
= 89,3673 in
AB = a – icr
= (89,3673 – 9/16) in
= 88,8048 in
BC = r – icr
= (170 – 9/16) in
= 169,4375 in

AC = √(𝐵𝐶)2 + (𝐴𝐵)2
= √(169,4375 )2 + (88,8048)2
= 191,2991 in
b = AC – r
= (191,2991 – 170 ) in
= 21,2991 in

ha = tha + b + sf
= (0,3527+ 21,2991+ 2,0) in
ha = 23,6518 in

Dari perhitungan diatas, maka diperoleh dimensi reaktor sebagai


berikut: do = 970 in
di = 178,7346 in
Ls = 760 in
ts = 0,6327 in
tha = 0,3527 in

21
ha = 23,6518 in
thb = 0,3527 in
hb = 23,6518 in
tinggi reaktor = tinggi tutup bawah + silinder + tutup atas
= hb + Ls + ha
= (23,6518+ 760 + 23,6518) in
= 807,6052 in

 Spesifikasi Reaktor
1. Dimensi tangki :
- Bahan konstruksi = Stainnless steel SA 240 Grade M Type 316
- Di (diameter dalam) = 178,7346 in
- Do (diameter luar) = 180 in
- ts (tebal silinder) = 0,6327 in
- Ls (tinggi silinder = 760,3016 in
- tha (tebal tutup atas) = 0,3527 in
- ha (tinggi tutup atas) = 23,6518 in
- thb (tebal tutup bawah) = 0,3527 in
- hb (tinggi tutup bawah = 23,6518 in
- Tinggi tangki = 807,6052 in

7. Tangki Produk HCl (F-103)


Fungsi : Untuk menampung produk bawah absorber (D-101)
Massa larutan HCl = 52.559,0175 kg⁄jam
Produk bawah absorber (larutan HCl) ditampung selama 3 hari kerja :
= 52.559,0175 kg⁄jam x 24 jam /1 hari x 3 hari

= 3.784.249,2609 kg x 2,2046 lb⁄kg

= 8.342.755,9206 lb

22
3⁄ 1 ft3 1 kg
Spesifikasi volume = 0,0010043 m kg x ⁄ ⁄
0,0028 m3 2,20462 lb
ft3 x
= 0,1627 ⁄lb
ρ air =1 3
⁄ ft
0,1627 ⁄lb
ft3
= 6,1465 ⁄lb
Komponen m (lb) x 𝛒 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑) 𝛒. 𝐱 (𝐥𝐛/𝐟𝐭𝟑)
HCl 24.378,0505 0,2104 7,7935 1,6397
H2O 91.493,5595 0,7896 6,1465 4,8534
Total 115.871,6100 1,0000 6,4930
8.342.755,9206lb
Volume larutan = 6,4930 lb⁄ft3

= 1.284.881,7509 ft3
Direncanakan tangki berbentuk silinder tegak dengan tutup bawah plate head dan
tutup atas dishead . Tangki produk bawah absorber sebanyak 3 buah.
Volume larutan HCl dalam 1 tangki adalah :
= 1.284.881,7509 ft3 / 3
= 428.293,9170 ft3
Volume larutan HCl dalam tangki = 0,85 volume
tangki Volume tangki = 428.293,9170 ft3 / 0,85
= 503.875,1964 ft3

Volume tangki = 1⁄4 π D2. H Asumsi H = 1,5 D

503.875,1964 ft3 = 1⁄4 π D2. (1,5 D)


D3 = 427.919,4874 ft
D = 75,3565 ft = 75 ft
= 900 in
Tinggi tangki (H) = 1,5 D = 1,5 D (75 ft)
= 122,50000 ft
= 1.350,0000 in

23
Tinggi larutan HCl dalam tangki, HL :

HL = Volume larutan HCl / 1⁄4 π D2. H

= 428.293,9170 ft3/{1⁄4 π . (75 ft)2}


= 96,9951 ft
Tekanan hidrostatik fluida, ph
Ph = ρ mix . g/gc. HL/(144 in2)
= 6,4930 lb/ft3x 1 x 96,9951ft / (144 in2)
= 4,3735 psi
P design = (ph + P Operasi) x 1,1
= (4,3735 + 14,7)x 1,1

= 20,9809 psi
Tebal shell (Ts)
Ts = {Pd x D / 2 (F.E – 0,6 Pd)} + 2
= ((20,9809 x 900)/2(12650 x 0,85 − 0,6 x 20,9809)) + 0,125
= 1,0036 in
Perencanaan Tutup
Atas Tebal dish, Td :
Td = 0,885 x Pd x D /2(12650 x 0,85 − 0,1 x Pd)
= 0,885 x 20,9809 x 900 /2(12650 x 0,85 − 0,1 x 20,9809)
= 0,7772 in
Perencanaan Tutup
Bawah Tebal palte, TF :
TF = D (( c (Pd/F)))1/2
= 900 ((0,162 (20,9809/12650))1/2
= 5,9378 in
Tinggi dish, Hd = L - {L2 – (ID/4)2}0,5
L = Crown radius
= ID - 6

24
= 1.350,0000 − 6 = 1.344,0000 in
Hd = 1.344,0000 − ((11.344,0000 2 − (900/4)))0,5
= 18,9675 in

Jadi tinggi tangki = tinggi silinder + tinggi dish


= (1.350,0000 + 18,9675) in
= 1.368,9675 in = 114,0806 ft
= 35 m

8. Cooler (E-101)
Fungsi : Untuk menurunkan suhu gas produk reaktor (R-101) sebelum masuk

partial condenser (E-111).

a. Laju alir fluida panas (W)= 27.596,7311 kg⁄jam = 60.850,7920 lb⁄jam


Laju alir fluida dingin (W)= 754.764,7124 kg = 1.664.256,1908 lb⁄jam
Q = 338.403,9892 kj⁄jam = 320.762,0751 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 425°C = 797°F
Suhu fluida panas keluar = 300°C = 572°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 45°C = 113°F

Fluida Panas Fluida Dingin Difference


797 113 684 ∆t2
572 86 486 ∆t1
225 27 198 ∆t2 - ∆t1
LMTD = 198 / ln (684/486)
= 579,3700°F
225
R= = 8,73
27

25
27
S= = 0,038
(797 − 86)
Ft = 1,0 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger

∆t = 1,0 x 579,3700℉ = 579,3700℉

c. Tc = 684,5℉ tc = 99,5℉

UD = 24 Btu⁄j. ft2℉
Q
A=
UD. ∆t
320.762,0751
=
(24 x 579,3700)

= 23,0683 ft2

 Ukuran tube

OD tube = 1 1⁄2 in
BWG =8
L = 4 ft
a’t = 1,075 in2
a"t = 0,3925 ft2
ID Tube = 1,17 in

 Jumlah tube (Nt) = Ax a"t


L

23,0683,
= x 0,3925
4
= 14,6932
 Ukuran Shell ∶
OD Shell = 1 1⁄2 in

Pt = 1 7⁄8 in triangular pitch

26
L = 4 ft

Passes =6

Nt = 15

ID Shell = 12 in
 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 15 x 4 x 0,3925
= 23,5500 ft2
 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

320.762,0751
= 23,5500 X 579,3700
= 23,5091 Btu⁄j. ft2℉

 Fluida Panas, Shell Side ∶

ID X C𝐹X B
as = 144 Pt C′ = Pt − OD = 1,875 − 1,5

= 0,3750
ID
B= = 12 = 2,4
5 5

 12 X 0,3750 X 2,4
as = 144 X 1,875

= 0,0400 ft2
W
Gs =
 as

60.850,7920 lb⁄jam
= 0,0400 ft2

= 1.521.269,8006 lb⁄j.
ft2 Tc = 527 F
μ = 0,019 cp x 2,42 = 0,046 lb⁄ft. j
1,4875
Dc = 12 = 0,1240

27
 Dc X Gs
Res = μ

0,1240 X 1.521.269,8006
= 0,0460

= 4.101.219,4221
jH = 500
Pada Tc = 527℉
C = 0,48 Btu⁄lb F
K = 0,9 x (0,0233) = 0,021 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3

= 500 x (0,021⁄0,1240)
(0,48 x 0,046⁄0,021)1/3

= 29,6745 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 Fluida Dingin, Tube Side


∶ Nt x a′t
at =
144 n
15 x 1,0750
=
144 x 6
= 0,0187 ft2

W
 Gt = at

1.664.256,1908
=
0,0187
= 89.173.168,9188 lb⁄j. Ft2
tc = 99,5 F
μ = 0,75 cp x 2,42 = 1,815 lb⁄Ft. j
1,17

28
D= = 0,0975
12

29
D X Gt
 Ret =
μ

0,0975 x 89.173.168,9188
=
1,8150
= 4.790.294,1981
jH = 25
tc = 99,5℉
C = 1,0 Btu⁄lb℉
K = 0,3623 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

25 x (0,3623⁄0,0975)
=
(1 x 1,815⁄0,3623)1/3

= 155,1282 Btu⁄j. Ft2℉


hi
 hio =
ID⁄OD

155,1282
=
1,17/1,5
= 121,0000 Btu⁄j. ft2℉
hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

121,0000 x 29,6745
=
(121,0000 + 29,6745)

= 23,8303 Btu⁄j. ft2℉


 Uc−UD
Rd = Uc X UD

23,8303 − 23,5091
= 23,8303 x 23,5091
= 0,0006
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan.

30
9. Cooler (C-02)
Fungsi : Untuk menurunkan suhu gas produk reaktor R-01 yang keluar dari C-01
sebelum masuk partial condenser CD-01.
a. Laju alir fluida panas (W)= 27.596,7311 kg⁄jam = 60.850,7920 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W)=18.342.511,2587 kg = 40.445.237,3254 lb⁄jam
Q = 1.222.834,0839 kj⁄jam = 1.159.084,4397 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 300°C = 572°F
Suhu fluida panas keluar = 125°C = 257°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 45°C = 113°F

Fluida Panas Fluida Dingin Difference


572 113 459 ∆t2
257 86 171 ∆t1
315 27 288 ∆t2 - ∆t1
LMTD = 288 / ln (459/171)
= 291,6800°F
315
R= = 11,6667
27 27
S= = 0,0556
(572 − 86)
Ft = 1,0 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger (Fig. 19 kern)
∆t = 1,0 x 291,6800℉ = 291,6800℉

c. Tc = 414,5℉ tc = 99,5℉

UD = 30 Btu⁄j. ft2℉
Q
A=
UD. ∆t
1.159.084,4397
=
(30 x 291,6800)

= 132,4607 ft2

31
 Ukuran tube
OD tube = 3⁄4
in BWG = 16
L = 6 ft
a’t = 0,302 in2
a"t = 0,1963 ft2
ID Tub = 0,620 in

 Jumlah tube (Nt) = Ax a"t


L

132,4607
= x 0,1963
6
= 112,4645

 Ukuran Shell ∶

OD Shell = 3⁄4 in

Pt
= 15⁄16 in triangular pitch
L = 6 ft
Passes =6
Nt = 113
ID Shell = 8 in

 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 113 x 6 x 0,1963
= 113,0914 ft2
 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

1.159.084,4397
= 133,0914 X 291,6800
= 29,8578 Btu⁄j. ft2℉

32
 Fluida Panas, Shell Side

∶ ID X C𝐹X B
as = C′ = Pt − OD = 0,9375 − 0,75
144 Pt

= 0,1875
ID
B= = 8 = 1,6
5 5
8 x 0,1875 x 1,6
as =
144 x 0,9375
= 0,0178 ft2

W
 Gs = as

60.850,7920 lb⁄jam
= 0,0178 ft2

= 3.422.857,0513 lb⁄j.
ft2 Tc = 414,5 F
μ = 0,0165 cp x 2,42 = 0,0399 lb⁄ft. j

0,7428
 Dc = = 0,0619
12

 Dc X Gs
Res = μ

0,0619 X 3.422.857,0513
= 0,0399
= 5.306.157,0617
jH = 310
Pada Tc = 414,5℉
C = 0,47 Btu⁄lb F
K = 0,9 x (0,0195) = 0,0176 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3

310 x (0,176⁄0,0619)
=
(0,47 x 0,0399⁄0,0176)1/3

= 31,3290 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

33
 Fluida Dingin, Tube Side ∶

Nt x a′t
at =
144 n
113 x 0,302
=
144 x 6
= 0,0395 ft2

W
 Gt = at

40.445.237,3254
=
0,0395
= 1.023.990.067,6661 lb⁄j.
Ft2 tc = 99,5 F
μ = 0,75 cp x 2,42 = 1,815 lb⁄Ft. j
0,62
D= = 0,0517
12
D X Gt
 Ret =
μ

0,0517 x 1.023.990.067,6661
=
1,8150
= 29.149.395,8656
jH = 130
tc = 99,5℉
C = 1,0 Btu⁄lb℉
K = 0,3623 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

130 x (0,3623⁄0,0517)
=
(1 x 1,815⁄0,3623)1/3

= 1.522,2581 Btu⁄j. Ft2℉

34
hi
 hio =
ID⁄OD

1.522,2581
=
0,62/1,5
= 629,2000 Btu⁄j. ft2℉

hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

629,2000 x 31,3290
=
(629,2000 + 31,3290)

= 29,8431 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD
29,8431 − 29,8578
=
29,8431 x 29,8578
= 0,0000
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan.

35
10. Cooler (E-103)
Fungsi : Untuk menurunkan suhu gas keluar top KOD (H-101)sebelum masuk
partial Absorber (D-101).
a. Laju alir fluida panas (W)= 27.596,7311 kg⁄jam = 60.850,7920 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W)= 18.342.511,2587 kg = 40.445.237,3254
lb⁄jam Q = 1.222.834,0839 kj⁄jam = 1.159.084,4397 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 125°C = 257°F
Suhu fluida panas keluar = 40°C = 104°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 37°C = 98,6°F
Fluida Panas Fluida Dingin Difference
257 98,6 158,4 ∆t2
104 86 18 ∆t1
153 12,6 140,4 ∆t2 - ∆t1
LMTD = 140,4 / ln (158,4/18)
= 64,5600°F
153
R= = 12,1429
26 12,6
S= = 0,0737
(257 − 86)
Ft = 0,970 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger (Fig. 19 kern)
∆t = 0,970 x 64,5600℉ = 62,6263℉

c. Tc = 180,5℉ tc = 92,3℉
UD = 16 Btu⁄ j. ft2℉ (table 8 kern hal
840) Q
A=
UD. ∆t
826.397,0363
=
16 x 62,6263
= 824,7712 ft2

36
 Ukuran tube
OD tube = 3⁄4 in
BWG = 16
L = 8 ft
a’t = 0,302 in2
a"t = 0,1963 ft2
ID Tube = 0,620 in
 Jumlah tube (Nt) = Ax a"t
L

824,7712
= x 0,1963
8
= 525,1982
 Ukuran Shell ∶

OD Shell = 3⁄4 in

Pt = 15⁄16 in triangular
pitch L = 8 ft
Passes =8
Nt = 526
ID Shell = 10 in
 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 526 x 8 x 0,1963
= 826,0304 ft2
 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

826.397,0363
= 826,0304 X 62,6232
= 15,9756 Btu⁄j. ft2℉

37
 Fluida Panas, Shell Side

∶ ID X C𝐹X B
as = C′ = Pt − OD = 0,9375 − 0,75
144 Pt

= 0,1875
ID
B= = 10 = 2
5 5
19 x 0,1875 x b
as =
144 x 0,9375
= 0,0278 ft2

W
 Gs = as

31.479,9859 lb⁄jam
= 0,0278 ft2

= 1.133.279,4931 lb⁄j.
ft2 Tc = 180,5 F
μ = 0,0118 cp x 2,42 = 0,0286 lb⁄ft. j
0,7428
Dc = 12 = 0,0619

 Dc X Gs
Res = μ

0,0619 X 1.133.279,4931
= 0,0286

= 2.456.576,5732
jH = 250
Pada Tc = 180,5℉
C = 0,45 Btu⁄lb F
K = 0,0131 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3

250 x (0,0131⁄0,0619)
=
(0,45 x 0,0286⁄0,0131)1/3

= 17,2997 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

38
 Fluida Dingin, Tube Side ∶

Nt x a′t
at =
144 n
526 x 0,302
=
144 x 8
= 0,1379 ft2

W
 Gt =
at

274.632,3951
=
0,1379
= 1.991.643,2851 lb⁄j. Ft2
tc = 92,3 F
μ = 0,8 cp x 2,42 = 1,9360 lb⁄Ft. j
0,62
D= = 0,0517
12
D X Gt
 Ret =
μ

0,0517 x 1.991.643,2851
=
1,9360
= 53.151,6373
jH = 100
tc = 92,3℉
C = 1,05 Btu⁄lb℉
K = 0,3589 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

100 x (0,3589⁄0,0517)
=
(1,05 x 1,9360⁄0,3589)1/3

= 1.311,4839 Btu⁄j. Ft2℉

3
hi
 hio =
ID⁄OD

1.311,4839
=
0,62/1,5
= 542,0800 Btu⁄j. ft2℉

hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

542,0800 x 17,2997
=
(542,0800 + 17,2997)

= 16,7647 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD
16,7647 − 15,9756
=
16,7647 x 15,9756
= 0,0029
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan.

4
11. Cooler (E-104)
Fungsi : Untuk menurunkan suhu liquid keluar bottom KOD (H-101)sebelum
masuk Distilasi (D-111).
a. Laju alir fluida panas (W)= 13.320,0935 kg⁄jam = 29.370,8061 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W)= 55.861,9292 kg = 123.175,5539 lb⁄jam
Q = 837.928,9383 kj⁄jam = 794.245,4392 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 125°C = 257°F
Suhu fluida panas keluar = 121°C = 104°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 45°C = 113°F

Fluida Panas Fluida Dingin Difference


257 113 114 ∆t2
249 86 163 ∆t1
8 27 -19 ∆t2 - ∆t1
LMTD = −19 / ln (144/163)
= 153,3000°F
8
R= = 0,2963
27 27
S= = 0,1579
(257 − 86)
Ft = 0,995 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger (Fig. 19 kern)
∆t = 0,995 x 153,3000℉ = 152,5335℉

c. Tc = 253℉ tc = 99,5℉
Btu
UD = 35 ⁄ 2 (table 8 kern hal
j. ft ℉
Q
840) A =
UD.∆t
794.245,4392
=
35 x 152,5335
= 148,7721 ft2

4
 Ukuran tube
OD tube = 1 1⁄4 in
BWG = 16
L = 4 ft
a’t = 0,9850 in2
a"t = 0,3271 ft2
ID Tube = 1,12 in

 Jumlah tube (Nt) = Ax a"t


L

148,7721
= x 0,3271
4
= 113,7054

 Ukuran Shell ∶

OD Shell = 1 1⁄4 in

Pt = 1 9⁄16 in triangular
pitch L = 4 ft
Passes =4
Nt = 113
ID Shell = 8 in

 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 113 x 4 x 0,3271
= 147,8492ft2
 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

794.245,4392
= 147,8492 X 152,5335
= 35,2185 Btu⁄j. ft2℉

4
 Fluida Panas, Shell Side

∶ ID X C𝐹X B
as = C′ = Pt − OD = 1,5625 − 1,25
144 Pt

= 0,3125
ID
B= = 8 = 1,6
5 5
8 x 0,3125 x 1,6
as =
144 x 1,5625
= 0,0178 ft2

W
 Gs = as

29.370,8061 lb⁄jam
= 0,0178 ft2

= 1.652.107,8433 lb⁄j.
ft2 Tc = 253 F
μ = 0,013 cp x 2,42 = 0,0315 lb⁄ft. j
1,2381
Dc = 12 = 0,1032

 Dc X Gs
Res = μ

0,1032 X 1.652.107,8433
= 0,0315

= 5.418.189,0252
jH = 700
Pada Tc = 253℉
C = 0,56 Btu⁄lb F
K = 0,0133 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft
 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3
700 x (0,0133⁄0,1032)
=
(0,56 x 0,0315⁄0,0133)1/3

= 39,8427 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

4
 Fluida Dingin, Tube Side ∶

Nt x a′t
at =
144 n
113 x 0,9850
=
144 x 8
= 0,0966 ft2

W
 Gt =
at

123.175,5539
=
0,0966
= 1.274.859,5134 lb⁄j. Ft2
tc = 99,5 F
μ = 0,75 cp x 2,42 = 1,8150 lb⁄Ft. j
1,12
D= = 0,0933
12
D X Gt
 Ret =
μ

0,0933 x 1.274.859,5134
=
1,8150
= 65.557,5140
jH = 75
tc = 99,5℉
C = 1,0 Btu⁄lb℉
K = 0,3623 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

75 x (0,3623⁄0,0933)
=
(1,0 x 1,8150⁄0,3623)1/3

= 486,1607 Btu⁄j. Ft2℉

4
hi
 hio =
ID⁄OD

486,1607
=
1,12/1,5
= 363,0000 Btu⁄j. ft2℉

hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

363,0000 x 39,8427
=
(542,0800 + 17,2997)

= 35,9021 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD
35,9021 − 35,2185
=
35,9021 x 35,2185
= 0,0005

Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan.

4
12. Cooler (F-105)
Fungsi : Untuk menurunkan suhu produk liquid C2Cl4 keluar bottom distilasi (D-
111) sebelum masuk ke tangki produk C2Cl4 masuk distilasi (D-111).
a. Laju alir fluida panas (W)= 12.500,0000 kg⁄jam = 27.562,5000 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W)=2.368.827,9241 kg = 5.223.265,5726 lb⁄jam
Q = 338.403,9892 kj⁄jam = 320.762,0751 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 126°C = 258,8°F
Suhu fluida panas keluar = 40°C = 104°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 37°C = 98,6°F

Fluida Panas Fluida Dingin Difference


258 98,6 160 ∆t2
104 86 18 ∆t1
154,8 12,6 142,2 ∆t2 - ∆t1
LMTD = 142,2/ ln (160/18)
= 65,05°F
154,8
R= = 12,29
12,6
12,6
S= = 0,0729
(258,8 − 86)
Ft = 1,0 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger (Fig. 19 kern)
∆t = 1,0 x 65,05℉ = 65,05℉

c. Tc = 181,4℉ tc = 92,3℉
UD = 35 Btu⁄ j. ft2℉ (table 8 kern hal
840) Q
A=
UD. ∆t
320.762,0751
=
35 x 65,05
= 140,8859 ft2

4
 Ukuran tube

OD tube = 0,75 in
BWG = 16
L = 6 ft
a’t = 0,3020 in2
a"t = 0,1963 ft2
ID Tube = 0,620 in

 Jumlah tube (Nt) = Ax a"t


L
140,8859
= x 0,1963
6
= 119,6179

 Ukuran Shell ∶
OD Shell = 0,75 in

Pt = 15⁄16 in triangular
pitch L = 6 ft
Passes =6
Nt = 120
ID Shell = 8 in
 A terkoreksi = Nt x L x a”t
= 120 x 6 x 0,1963
= 141,3360 ft2

 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

320.762,0751
= 141,3360 X 65,05
= 34,8885 Btu⁄j. ft2℉

4
 Fluida Panas, Shell Side ∶
ID X C𝐹X B
as = 144 Pt C′ = Pt − OD = 0,9375 − 0,75

= 0,1875
ID
B= = 8 = 1,6
8 x 0,1875 x 1,6 5 5
as =
144 x 1,5625
= 0,0178 ft2

W
 Gs = as

27.562,5000 lb⁄jam
=
0,0107ft2

= 2.583.984,3750 lb⁄j.

ft2 Tc = 181,4 F

μ = 0,0118 cp x 2,42 = 0,0286 lb⁄ft.


j

0,7428
Dc = = 0,0619
12

 Dc X Gs
Res = μ
0,0619 X 2.583.984,3750
=
0,0286
= 5.601.226,8109
jH = 550
Pada Tc = 181,4℉
C = 0,45 Btu⁄lb F
K = 0,0133 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

4
 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3
550 x (0,0113⁄0,0619)
=
(0,45 x 0,0286⁄0,0113)1/3

= 38,0593 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 Fluida Dingin, Tube Side ∶


Nt x a′t
at =
144 n
120 x 0,3020
=
144 x 8
= 0,0315 ft2

W
 Gt =
at

5.223.265,5726
= 0,0315
= 166.037.581,1170 lb⁄j. Ft2
tc = 92,3 F
μ = 0,8 cp x 2,42 = 1,9360 lb⁄Ft. j
0,62
D= = 0,0517
12

D X Gt
 Ret =
μ

0,0517 x 166.037.581,1170
= 1,9360
= 4.431.099,3583
jH = 98
tc = 92,5℉
C = 1,0 Btu⁄lb℉
K = 0,3598 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

4
 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3
98 x (0,3598⁄0,0517)
=
(1,0 x 1,9360⁄0,3598)1/3

= 1.224,0516 Btu⁄j. Ft2℉


hi
hio =
 ID⁄OD
1.224,0516
=
0,620/1,5
= 505,9413 Btu⁄j. ft2℉

hio X ho
Sehingga Uc =
 (hio+ho)
505,9413 x 38,0593
=
505,9413 + 38,0593
= 35,3966 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD

35,3966 − 34,8885
=
35,3966 x 34,8885
= 0,0004
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan.

13. Distilasi (D-111)


Fungsi : Untuk memisahkan fraksi ringan dan fraksi berat campuran
H2O, C2H4Cl2 , dan C2Cl4.
a. Jumlah plate minimum (metode Fenske, pers.5.118 Van Winkle, hal 236)
[X LK X HK
] D [ ]
Nm = Log X HK X LK
log 𝖺 average
Ket :
X LK = Fraksi mol komponen Light Key distilat & bottom
X HK = Fraksi mol komponen Heavy Key distilat &

5
bottom

5
α average = ½ (α top + α
bottom) K C2H4Cl2
α top K H2=O
1,0177
=
0,5562
= 1,8297
K C2H4Cl2
α bottom =
K H2 O
2,6521
=
1,9772
= 1,3413
α average = ½ + (1,8297 + 1,3413)
= 1,5855
)(
00,,09091000 0,0011
)
} 0,0100
Nm = log 1,5855

= 5,1808
= 5 plate
b. Jumlah plate teoritis (metode Billiands, Van Winkle, hal 242)
L L
N − Nm
( ) dan D −
{
LD
min}
N+1 +1
D

Ket :
N = Jumlah plate pada reflux ratio L/D
Nm = Jumlah plate minimum pada total
reflux (L/D) min = Reflux minimum
{L−L min} 2,0928−1,7440
DD
L
+1 = 1,7440+1
D

= 0,1271
Dari fig. 5.18 Van Winkle, hal 243
N−Nm = 0,52
N+1

5
N = 11,36 plate teoritis

c. Jumlah plate aktual


Perhitungan rata-rata umpan masuk kolom pada suhu 121°C. Dari perhitungan
neraca massa dan panas.
Komponen M , kg X , fraksi berat ni ni . xi
C2H4Cl2 826,8587 0,0621 0,3 0,0186
H2O 15,1857 0,0011 0,158 1,58.10-5
C2Cl4 12.478,0491 0,9368 0,45 0,4216
TOTAL 13.320,0935 1,0000 0,4402
α av . nf = 1,5855 x 0,4402
= 0,6979
Untuk α av . nf = 0,6979 dari fig.9.8 peters, diperoleh :
n kolom keseluruhan = ε o = 75%
N teoritis 𝗌 o
N aktual =
+1
11,36
= 0,75 +1
= 16,15
Jadi jumlah palte aktual = 16

d. Menentukan plate umpan (Metode Kirkbrade)

M (X HK)F B (X LK)B
Log = 0,206 Log ( ) . x(
P XLK
) ( )F ( )
D X HK
0,099 15,3562 0,0011
= 0,206 Log 0,010 . 1,687 x 0,0100

= 0,2052
m
= 1,6040
p
m + p = 11,36
1,6040 P + P = 11,36
P = 4,36
m = 7,0

5
Jadi umpan masuk pada plate ke-7 dari atas dan plate ke-4 dari bawah
e. Menentukan diameter tower
 Puncak kolom
Neraca massa dan neraca panas puncak kolom
Komponen M, Kg Kgmol Fraksi mol BM
C2H4Cl2 818,5901 8,2720 0,9900 99
H2O 1,5034 0,0835 0,0100 18
TOTAL 820,0935 8,3555 1,0000

BM rata-rata uap = ∑ ( xi . Bmi)


= 98,19
T1 P2
Densitas uap, ρv = BM x x
V T2 P1

Ket :
V = Volume spesifik pada kondisi standar 359
ft3/lbm T1 = 492°R
P1 = 1 atm (14,7 psi)
P2 = tekanan operasi uap standar = 1,2 atm = 17,64
psi T2 = suhu uap keluar puncak kolom = 85°C= 645°R
Maka :
98,19 lb/lbmol492°R
ρv = ( ) x x 17,64 psi
359 ft3/lbmol 645°R 14,7 psi
= 0,2504 lb/ft3
Komposisi liquid aliran masuk reflux pada puncuk kolom
Komposisi M (kg) Kgmol Xi, fraksi
C2H4Cl2 152,4858 1,5403 0,9900
H2O 0,2800 0,0156 0,0100
TOTAL 152,7658 1,5558 1,0000
ρ campuran = ∑ (xi . ρi)
= 31,0682 kg/m3
Dicoba digunakan tray spacing ts = 24 in untuk nilai diameter tower berkisar D =
6-10 ft (table 1 Peters, hal 684). Dari fig.16-6 Peters, hal 657 untuk ts = 24 didapatkan
Kv = 0,3

5
Kecepatan superficial
1/2
uap meninggalkan puncak kolom
ρL−ρ uap
Vm = Kv { } (pers. 1 Peters, hal 656)
𝜌 uap

{(31,0682 − 0,2504) }
=1/2
0,2504

= 3,3282
Kecepatan uap meninggalkan kolom puncak (V) berkisar 65-80% C=Vm (Peters,
hal 650)
Diambil V = 0,75 . 1 . Vm
= 0,75 . 1 . 3,3282
= 2,4962
Luas aliran uap keluar (A)
Q uap
A=
V
Ket :
V = Kecepatan uap keluar, ft/sec
Q uap = Kecepatan volumetric gas, ft3/sec
Total kgmol/j T1 P2
Q uap = x 359 ft3/lbmol x x
0,453 kgmol/lbmol T2 P1
1,6873 kgmol/j 492 17,64 psi
= x 359 ft3/lbmol x x
0,453 kgmol/lbmol 645 14,7 psi

= 1.2239,8200 ft3/jam
= 34,0 ft3/sec

34,0 ft3/sec
A=
2,4962 ft/sec
= 13,6207 ft2
4 A 1/2
Jadi , diambil diameter kolom D = ( )
𝜋
4 13,6207 ft2
1/2
=(
3,14 )
= 4,165 ft

5
Diameter kolom bagian atas = 4,165 ft.
Komposisi liquid keluar dasar kolom
Komponen M , kg Kgmol Fraksi Berat Fraksi Mol
C2H4Cl2 8,2686 0,0835 0,0007 0,0011
H2O 13,6823 0,7601 0,0011 0,0100
C2Cl4 12.478,0491 75,1690 0,9982 0,9889
TOTAL 12.500,0000 76,0126 1,0000 1,0000
ρ campuran = ∑ (xi . ρi)
= 43,3285 lb/ft3
Komposisi uap masuk pada kolom
Komponen Kgmol X BM
C2H4Cl2 10,0394 0,0990 99
H2O 1,0241 0,0101 18
C2Cl4 90,3546 0,8909 166
TOTAL 101,4181 1,0000

BM rata-rata uap = ∑ ( xi . Bmi)


= 157,887
BM T1 P2
Densitas uap, ρv =( x x )
V T2 P1

157,887
= 359
492
x 718,8 x
17,64 psi
14,7 psi
= 0,3612 lb/ft3

Kecepatan volumetric uap masuk (Vm) :


𝜌L− 𝜌 uap 1/2
Vm = Kv {( )}
𝜌 uap

= 0,3 {( 43,3285−0,3612 1/2


)}
0,3612

= 3,2720 ft/detik
V = 0,75 x 3,2720
= 2,454 ft/detik
Total kgmol/j T1
Q uap = x 359 ft3/lbmol x P2
0,453
T2 x P1
kgmol/lbmol

5
17,0434 kgmol/j 359ft3 492 17,64 psi
= 0,453 kgmol/lbmol x lbmol x 718,8 x 14,7 psi
= 1.1059,8858 ft3/jam
= 307,22 ft3/detik
QV
Maka A =
V

307,22 ft3/detik
= 2,454 ft/detik
= 125,1915 ft2

1/2
Diameter kolom, DB = ( 4A
)
𝜋
4 1,25,1915 1/2
=( )
3,14
= 12,6285 ft
D Top
( D Bottom )
Sehingga diameter optimum =
2
4,165
= 12,6285
2

= 8,3968 ft
= 100,761 in
 Dasar kolom
Neraca massa sekitar kolom
bawah L = V + B
Dari pers. 5.81 Van Winkle , hal 221
L = K LK
V

L = V . K LK V = L-B
= (L − B) x K LK
Dari perhitungan neraca massa dan neraca panas diketahui
: Produk bottom (B) = 76,0126 kg/mol

5
K LK = 1,7038
Maka L = (L . B) . K LK
= L . K LK – B K LK
B .K LK
=
K LK−1

76,0126 .1,7038
= 1,7038−1
= 184,0158 kgmol
f. Menentukan tinggi menara
Tinggi plate = (N Aktual – 1) x tray spacing , ts
= (16-1) 24
= 360 in
= 30 ft
Diambil ruang kosong diatas dan dibawah menara masing-masing 2 ft, jadi tinggi
menara, z = tinggi plate + 2 (2)
= 30 + 4
= 34 ft
g. Tebal shell, ts
PxD
ts = +
2 (F. E − 0,6 P)
C

Bahan kontruksi carbon stell SA-129 Grade A dengan F = 10.000 dan E =


0,85 P= 1,2 x (17,64 + 14,7)
= 38,808 psi
38,808 x 100,761
ts = + 0,125
2 (10.000 x 0,85) − (0,6 x 38,808)

= 0,3557 in
h. Tebal tutup,
th
Dirancang dengan tutup tipe Hemisperical
PXd
th = 2 (F.E−0,6 P)
38,808 x 100,761

5
th =
2 (10.000 x 0,85) − (0,6 − 38,808)

5
= 0,2304 in

14. Absorber (AB)


Fungsi : Untuk menyerap HCl dengan menggunakan air sebagai
penyerap. Densitas liquid keluar, ρL = ∑ xi . ρl
Berat liquid
Fraksi berat liquid
Berat total liquid
=

11.057,8112
= 52.559,0175
= 0,2104
41.501,2063
Fraksi berat H2O
52.559,0175
=
= 0,7896
Densitas liquid keluar, ρL = (x HCl . ρ HCl )+ (x H2O . ρ H2O)
= (0,2104. 1.258,1730) + (0,7896. 992,25)
= 1.048,1971 kg/m3
= 65,4387 lb/ft3
a. Menentukan diameter menara
L` ρG 0,5
= ( )
G` ρL
Ket :
L` = Rate liquid keluar absorber
= 52.559,0175 kg/j
= 115.892,6336 lb/j
G` = rate gas masuk absorber
= 3.218,8264 kg/j
= 7.097,5123 lb/j
Maka :

52.559,0175 = 0,0225
= 115.892,6336 0,1612
x (65,4387
6
0,5
)

6
Untuk basis = 0,0612 pada keadaan floading, dari gif. 22.4 hal 167 Mc
Cabe 11 , didapatkan :
(G2 . FP . μ0,1)
G L = 0,07
{gc x (ρL − ρG)ρG}
Ket :
GG = Kecepatan massa gas, lb/ft2 detik
FD = Faktor isian, ft-2
µL = viskositas liquid, cp
gc = faktor konversi satuan = 32,174 lbf.ft/;bm.s2
Kolom dirancang dengan menggunakan packing jenis keramik, cincin racing 1
inch. Dari table 22-7 hal.165 Mc. Cabe didapat Fp = 155, maka kecepatan massa gas
pada kondisi floading adalah :
0,5
G = [{0,07 gc (ρL − ρG )ρG}]
G (FP . μ0,1)
L
{0,07 . 32,2 (8,8578−0,1612)0,1612} 0,5
=[ ]
(155 . 0,6560,1)

= 0,2016 lb/ft2dtk
= 725,76 lb/ft2jam
G = ( 52.559,0175 ) x 725,76 lb/ft2jam
L
115.892,6336

= 329,1429 lb/ft2jam
Dik. Laju alir massa gas masuk = 7.097,5123
lb/j
= 1,9715 lb/detik
Maka luas penampang menara
(A) :
1,9715 lb/detik
A=
0,2016 lb/ft2detik

= 9,7794 ft2

Diameter menara (D) :

4 . A 1/2
D=( 𝜋 )

1/2
= (4 X 3,14
9,7794

6
)

6
= 6,2289 ft
= 1,8985 m
= 74,7472 in
Menentukan tinggi kolom packing
:
Perhitungan difusuvutas gas HCl di dalam gas dengan persamaan 21-25 MC.
Cabe II , Hal 137.
1
0,5
0,01498 T + 1 )
1,81
Dv = (
MA MB
P ( T CA. T CB)0,1405[(V CA)0,4 + (V CB)0,4]2
Ket
:
BM
V
HClCB =
𝜌 HCl
36,5 gr/grmol
=
1,6394 gr/cm3

= 22,2642 cm3/gr
BM Cl2
V CA =
𝜌 Cl2

71 gr/gmol
= 3,2204 gr/cm3
= 22,0469 cm3/gr
Maka
: 1,81 1 0,5
1
0,01498 (313) (
+ )
Dv = 36,5 71
1,5 ( 144 . 51,6)0,1405[(22,047)0,4 + (22,2642)0,4]2
= 0,4008 cm2/detik
Angka Schmidt untuk gas :
N se = 𝜇 Dv
𝜌G

Ket :
µ = viskositas gas campuran = 1,5511.10-5 gr/m.detik
ρ = 1,9916 gr/cm3
2,63 g/cm.detik
N se =
0,0126 g/cm3 X 0,4008 cm2/detik

= 0,052
6
Perbandingan tinggi satuan perpindahan panas atas dasar fase gas (HG) digunakan
persamaan 22-23 MC, Cabe II untuk menaksirkan HC Cl 2, yang didasarkan atas data
dalam gambar 22-15 untuk HCl – H2O.
Pada G𝐺HCl = 500 lb/ft2jam , GGH2O = 1500 lb/ft2jam , HG HCl = 1,4
N Se 1/2 ( 1 G 0,3 1500 0,4
G Cl = H HCl ( ) )( G ) ( )
G 2 G 0,66 P 500 GL
0,052 1/2 F
725,76 0,3 1500
0,4

= 1,4 ( ) ( 1 )( ) ( )
0,66 1,52 500 2671,8640

= 2,295 ft
Perhitungan satuan perpindahan panas atas dasar fase liquid
: Perhitungan difusitas HCl dalam liquid
13,26.10−5
Dv =
(𝜇B)1,14(VA)0,589
Ket :
µB = viskositas air, cp = 0,656
VA = Volume molar zat
terlarut
VA HCl = Mm HCl
𝜌 HCl

36,5 g/mol
= 1,1668 g/cm3
= 31,2821 cm3/mol
Maka, :
13,26.10−5
Dv =
(0,656)1,14(31,2821)0,
589
= 2,822.10-5 cm3/dtk
Angka Schmidt untuk liquid :
μ
N se = x Dv
𝜌G

5,2335.10−3g/cm.dtk
= (1,0483 g/cm3) (2,822.10−5 cm2/dtk)
= 176,9089
Digunakan persamaan 22.30 untuk menaksirkan HL HCl yang didasarkan atas data
dalam 22.14 untuk O2 – H2O pada GG = 1500 dengan HL = 0,9 dan N se = 381.
6
176,9098 1/2 2671,8640 0,3
1 ( )
HL HCl = 0,9 ( 381
( )[ 0,656
]
1500
) 1,52 ( 0,894 )

= 5,265 ft
Sehingga tinggi satuan perpindahan panas menyeluruh atas dasar fase gas,
GG
HOG = HG + (m ) x HL
GL
Dari gambar 22-17 Mc, Cabe II , nilai rata-rata m ialah kira-kira 1,0
132,6123
HOG = 295 + [( ) x 5,262]
17,7169

= 41,7039 ft
Perhitungan jumlah satuan perpindahan atas dasar fase gas (NOG) :
y1
∫ 𝑑𝑦
NOG = 𝑦2
𝑦−𝑦∗
Ket :
y* =0
y1 = fraksi mol gas HCl masuk =
0,8796 y2 = fraksi mol gas HCl keluar
= 0,1161
NOG = 𝑦1
ln ( )
𝑦2

0,8796
= ln (0,1161)
= 2,0147
Sehingga tinggi kolom packing = HOG x NOG
= 41,7039 x 2,0147
= 84,0208 ft
= 25,6095 m
Dirancang tinggi ruang kosong diatas dan dibawah packing masing-masing
diambil 2 ft.

Jadi tinggi silinder kolom, H = 84,0208 + 2 (2)

= 88,0208 ft

= 26,8287 m

6
Tebal Shell
:
PxD
ts = + C (Brownell & Young pers. 13 − 1)
2 (F. E − 0,6 P)
P desain = 1,2 x P Operasi
= 1,2 x 1,5 atm
= 1,7 atm
= 24,9832 psi
Bahan kontruksi yang digunakan adalah carbon steel 54-212 Grade A dengan :
f = 16250 psi
E = 0,85
D = 933,6803 ft

Maka :

ts =
26,4528 X 933,6803 + 0,125
2 (16.250 X 0,85)−(0,6 X
26,4528)

= 0,8848 in
Tebal shell = ¼ in
Tebal tutup, td :

=
0,885 X Pd X D
2 (F.E−0,4 X
+ C (B&Y pers. 13 − 12)
Pd)

0,885 X 26,45258 X 933,6803


= 2 (16250 X 0,85)−(0,4 X + 0,125
26,45258)

= 0,7915 in
Tebal dishead = ¼ in
Tinggi dish:
ID 2 0,5
Hd = L − [L2 − ( ) ] (H&R Pers. 4-14)
4
Ket :
L = Crown radius = ID-6
= 40 – 6 = 36
Maka : 4

40
Hd = 36 − [362 − ( )
6
2 0,5
]

6
= 1,4168 in
= 0,1181 ft
Tinggi tutup atas = tinggi tutup bawah = 0,1181 ft
Jadi tinggi tangka keseluruhan = tinggi silinder + tinggi tutup atas + tinggi
tutup bawah
= 88,0208 + 2 (0,1181)
= 88,257 ft
=26,9 m
= 27 m

15. Knock Out Drum (H-101)


Fungsi : Memisahkan fase gas dan liquid yang keluar dari
kondensor Type : Silinder mendatar dan tutup berbentuk dishead
Dasar pemilihan : Fase uap diharapkan menguap
sempurna Kondisi operasi : Suhu operasi = 125°C = 257°F
Dari lampiran B didapat bahan masuk :
W Vapo = 14.276,6376 kg⁄jam = 31.474,2753 lb⁄jam = 8,7429 lb⁄detik
W Liqui = 13.320,0935 kg⁄jam = 29.365,4781 lb⁄jam = 8,1571 lb⁄detik
BM Campuran = 44,1875 kg⁄kgmol = 97,3293 lb⁄lbmol
absorber
ρ vapor = (BM x 359) x ( P ) x {(460 + 32)/(460 + t℉}
14,7
= (44,1875 x 359) x (17,6352 psi / 14,7 psi) x {(460 + 32)/(460
+ 257)}
= 0,1013 lb⁄ft3
ρ H2O pada 257℉ = 1329,38 kg⁄m3 = 89,9934 lb⁄Ft3

1
ρ liquid = { xi } x ρ H2O
Σ (sgi)
= 1
0,0620
1,14.10−3 0,9368
{( 1,256 ) + ( 1 ) + ( 1,624 )} x 89,9934

6
= 143,4500 lb⁄ft3

A. Faktor Pemisahan
WL ρv 1/3
= x ( )
Wv ρL
Ket :
WL = Rate aliran liquid
Wv = Rate aliran vapor
ρv = density
vapor ρL = density liquid
8,1571 0,1013 1/3
= x( )
8,7429 143,4500
= 0,0831

B. Dari Evans, Fig 5.1 kv = 2


KH = 1,25 kv
= 1,25 x 2
= 2,5
Dimana KH = Faktor kec.Uap untuk tangki
horizontal KV = Faktor kec. Uap untuk tangki
vertical

C. (Uv)max = Uv (Kecepatan Uap Desain)


1/2
(𝜌𝐿 − 𝜌𝑣)
KH { }
𝜌𝑣
143,4500 − 1/2
= 2,5 {( 0,1013 )}
0,1013
= 28,0651 ft⁄detik

D. Flow Area uap yang diperlukan


Qv
(Av) min =
Uv max

7
Wv
Qv =
ρv
8,7429
=
0,1013
= 86,2858 ft3⁄detik

86,2858
Av min =
28,0651
= 3,0745 ft2
E. Tangki Penuh
Av min
(A total) min =
2
3,0745
=
2
= 1,5372 ft2
4 x 1,5372
D min =
3,14
= 1,9583 ft
D = D min + 6
= (1,9583 x 12) + 6
= 29,4993 in
= 2,4583 ft
F. Volume
Liquid
V = QL x t

Ket :
QL = Rate aliran liquid
t = waktu persiapan, t = 2 menit = 120 detik
WL
QL =
ρL
8,1571
=
143,4500
= 0,0569 ft2⁄detik

7
0,0569
V=
120
= 6,8236 𝑓𝑡3
G. Volume tangki
V tangki = 4 x 6,8236 ft3
= 27,2945ft3
Volume tangki
L= π x D2)
(4
= 3,1427,2945
( 4 x 2,4583)
= 5,7537 ft

Check entrainment π 2
reduction
(4 x D ) L a
Fa = >
Csf. vapor Ut

Ket :
Fa = persen area drum sebagai vapor space
∆d = 0,125 H⁄D = 0,1825
∆t

∆d = 0,125 ∆t
∆v = ∆t − ∆d
= ∆t − 0,125 ∆d
=0,875 ∆d
Fa = 0,875
Diameter dalam drum (D) = 2,4583ft = 0,7492 meter
L = Panjang drum = 5,7537 ft = 1,7536 meter
a = vapor space
H⁄D = 0,1825 H = 0,1825 D
= 0,1825 x 2,4583
= 0,4486 ft
a=D−H
= 2,4583 − 0,4486

7
= 2,0096 ft
Ut = dioplet setting velocity
{gi x D2x (ρL − ρv)}
=
18 µv
Ket ∶

Dp = Dioplet diameter (dianjurkan 3-100 mikron)


Asumsi Dp = 100 mikron
= 100 x 3,281.10-6
= 100 x 3,281.10-4
kg⁄
μv campuran = 0,0187 m. s
= 0,0124 lb⁄ft. detik

{32,174 (3,281. 10−4)2(143,4500 −


Ut = 0,1031)}
18 (0,0124)
= 2,22.10−3 ft⁄detik
π 2

Fa = (4.D )L > a
Csf.vapor Ut
3,14 2
( .2,4583 )𝑥 5,7537 2,0096
= 0,875 4 >
0,5971 2,22.10−3

= 16,2707 > 904,4273 (Memenuhi)


Diketahui :
V Load = 0,066 Cfs
V load = ρv 1/2
Cfs ( )
ρL− ρv
Cfs vapor = Vload

ρv 1/2
(ρL− ρv)
0,0666 Cfs
= 0,1013 1/2
{ }
143,4500−0,1013

= 46,6867
Mencari tebal masing-masing
: Tutup atas = tutup bawah

7
Untuk diameter = 29,4993 in
Re = 30 in
AB = ID − Re
10
= − 30
2
= 13,4996
in BC = ID − Re
= 29,4993 − 30
= 28,2493 in
L tutup = Re − (BC2 − AB2)1/2
= 30 − (28,24932 − 13,49962 )1/2
= 5,1851 in
= 0,4321 ft
30
Volume tutup = 1,05 x Lt 2x (3 x ( ) − 0,1867
12

= 1,05 x (0,18672) x (3 x 2,5 − 0,1867)


= 1,2162 ft3
Volume shell = Volume tangki − 2 x volume tutup
= 27,2945 − (2 x 1,2162)
= 24,8622 ft3
volume shell
L shell = π XD
4
24,8622
= 3,14
X 2,45832
4

= 5,2409 ft
L Total = L tutup atas + L Shell + L tutup bawah
= (2 x 0,4321 ) + 5,2409
= 6,1051 ft
Tebal Shell :
Menurut Code ASMF :
P tot x ri
t shell = ( )+c
F x E − 0,6 P

7
Ket
:
t = tebal shell
E = 80%
P tot = working pressure
r = jari-jari dalam bejana =
D/2 F = strees yang diijinkan
e = joint yang
diijinkan c = Faktor
korosi
17,6352 x 0,85
t shell = { + 0,125}
(11.523 x 0,8) − (0,6 x 11.523
= 0,1266 in
D + 50
Check =
120
2,4583 + 50
=
120
= 0,4371
= 0,4371 > 0,1266 in
Tebal tutup :
(Pd x Rc x W)
t={ }+
C (2 ( F. E) − (0,2 Pd))
Ket :
t = tebal tutup
p = working pressure
Rc = crown radius
F = strees yang diijinkan
C = faktor korosi

Mencari tekanan operasi :


Tekanan untuk tutup atas shell dan tutup bawah adalah sama , yaitu :
P = P hidrostatik + P
Operasi P Operasi = 1,2 atm = 17,6352 psi

7
Tinggi liquid diatas bejana = 0,1825 x D
= 0,1825 x 30
= 0,4486 ft
ρL x H
P hidrostatik shell
144
= 143,4500 X 17.6352
=( )
144

= 0,4469 psi
P total = P hidrostatik + P operasi
= 0,4469 + 17,6352
= 18,0821 psi
P desain = 1,1 x P tot
= 1,1 x 18,0821
= 19,8903 psi

16. Condensor (E-111)


Fungsi : untuk mengembunkan uap yang keluar dari puncak menara E-111
a. Laju alir fluida panas (W) = 27.596,7311 kg⁄jam = 60.839,7533 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W) = 68.589,4650 kg = 151.212,3346 lb⁄jam
Q = 685.894,6501 kj⁄jam = 650.137,1091 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 125°C =
267°F Suhu fluida panas keluar = 125°C =
267°F Suhu fluida dingin masuk = 30°C =
86°F Suhu fluida dingin keluar = 40°C =
104°F
Fluida Panas Fluida Dingin Difference
257 104 153 ∆t2
257 86 171 ∆t1
0 18 -18 ∆t2 - ∆t1
LMTD = −18 / ln (153/171)
= 161,8332 F
Ft = 1,0 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger

7
c. Tc = 1⁄2 (257 + 257) = 257 F tc = 1⁄2 (104 + 86) = 95 F

UD = 75 Btu⁄j. ft2℉
Q
A=
UD. ∆t
650.137,1091
=
(75 x 161,83)

= 53,5644 ft2
 Ukuran tube
OD tube = 3⁄4 in
BWG = 18
L =6
a’t = 0,334 in2
a"t = 0,1963 ft2
ID Tube = 0,652 in
AJumlah tube (Nt) = x a"t

L

53,5644
= x 0,1963
6

= 45,4783
 Ukuran Shell ∶

OD Shell = 3⁄4 in
Pt = 1 in triangular pitch
L = 6 ft
Parser =4
Nt = 46
ID Shell = 10 Ft
 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 46 x 6 x 0,1963
= 54,1788 ft2

7
 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

650.137,1091
= 54,1788 𝑥 161,8332
= 74,1495 Btu⁄j. ft2℉
 Fluida Panas, Shell Side ∶
ID X C𝐹X B
as = 144 Pt C′ = Pt − OD = 1
0,75 = 0,25
ID
−B= = 10 = 2
5 5
10 x 0,25 x 2
as =
144 x 1
= 0,0347 ft2
W
 Gs =
as

60.839,7533 lb⁄jam
= 0,0347 ft2

= 1.752.184,8959 lb⁄j.
ft2 Tc = 257 F
μ = 0,0132 cp x 2,42 = 0,0319 lb⁄ft. j
0,95
𝐷𝑐 = 12 = 0,0792

 Dc X Gs
Res = μ

0,0792 X 1.752.184,8959
= 0,0319

= 4.342.431,6802
jH = 450
Tc = 257 F
C = 0,46 Btu⁄lb F
K = 0,0135 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3

7
450 x (0,0135⁄0,0792)
=
(0,46 x 0,0319⁄0,0135)1/3

= 78,8665 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft


 Fluida Dingin, Tube Side ∶
Nt x a′t
at =
144 n
46 x 0,3340
=
144 x 4
= 0,0267 ft2
W
 Gt = at

151.212,3346
=
0,0276
= 5.668.986,2473 lb⁄j. Ft2
tc = 95 F
μ = 0,75 cp x 2,42 = 1,815 lb⁄Ft. j
0,0652
D= = 0,0543
12

D X Gt
 Ret =
μ

0,0543 x 5.668.986,2473
= 1,8150
= 169.705,1898
jH = 120
tc = 95 F
C = 1,0 Btu⁄lb F
K = 0,3602 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft
 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

120 x (0,3602⁄0,0543)
=
(1 x 1,815⁄0,3602)1/3

7
= 1.364,6966 Btu⁄j. Ft2℉
hi
 hio =
ID⁄OD

1.364,6966
=
0,6520/0,75
= 1.186,3762 Btu⁄j. ft2℉
hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

1.186,3762 x 78,8665
=
(1.186,3762 + 78,8665)

= 73,9505 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD

73,9505 − 74,1495
=
73,9505 x 74,1495
= 0,0000
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan

17. Condensor (E-112)


Fungsi : untuk mengubah fase up menjadi fase cair pada distilasi (D-111)
a. Laju alir fluida panas (W)= 820,0935 kg⁄jam = 1.808,3061 lb⁄jam
Laju alir fluida dingin (W)= 893.290,9069 kg = 1.969.706,4497
lb⁄jam Q = 55.952,7271 kJ⁄jam = 53.035,7603 Btu⁄jam
b. Suhu fluida panas masuk = 85°C = 185°F
Suhu fluida panas keluar = 85°C = 185°F
Suhu fluida dingin masuk = 30°C = 86°F
Suhu fluida dingin keluar = 45°C = 113°F
Fluida Panas Fluida Dingin Difference
185 113 72 ∆t2
185 86 99 ∆t1
0 27 -27 ∆t2 - ∆t1

8
LMTD = −27 / ln (72/99)
= 119,64 F
Ft = 1,0 digunakan untuk 2 − 4 shell & tube exchanger
∆t = 1,0 x 119,64℉ = 119,64℉
c. Tc = 185℉ tc =

99,5℉ UD = 24 Btu⁄j. ft2℉


Q
A=
UD. ∆t
53.035,7603
=
(24 x 119,64)

= 18,4706 ft2

 Ukuran tube :

OD tube = 3⁄4
in BWG = 18
𝐿 = 6 Ft
a’t = 0,334 in2
a"t = 0,1963 ft2
ID Tube = 0,652 in
AJumlah tube (Nt ) = x a"t

L

18,4706
= x 0,1963
6
= 15,6823
 Ukuran Shell ∶

OD Shell = 3⁄4 in
Pt = 15⁄16 in triangular
pitch L = 6 ft
Passes =6

8
Nt = 16
ID Shell = 8 in
 A terkoreksi = Nt x L x a”t

= 16 x 6 x 0,1963
= 18,8448 ft2

 UD terkoreksi = Q
A X ∆t

53.035,7603
= 18,8448 X 119,64
= 23,5234 Btu⁄j. ft2℉
 Fluida Panas, Shell Side ∶

as = ID X C𝐹X B
144 Pt
C′ = Pt − OD = 0,9375 = 0,652
ID
B= = 8 = 1,6
5 5
8 x 0,2855 x
1,6
as =
144 x 0,9375
= 0,0271 ft2
W
 Gs =
as

1.808,3061 lb⁄jam
= 0,0271 ft2

= 66.802,0260 lb⁄j.
ft2 Tc = 185 F
μ = 0,0118 cp x 2,42 = 0,0286 lb⁄ft. j
0,8424
Dc = 12 = 0,0702
 Dc X Gs
Res = μ

0,0702 X 66.802,0260
= 0,0286

= 164.221,2574

8
jH = 420

8
Pada Tc = 185℉
C = 0,455 Btu⁄lb F
K = 0,0132 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft

 jH X (K⁄Dc)
ho = (c X μ⁄k)1/3
420 x (0,0132⁄0,0702)
=
(0,455 x 0,0286⁄0,0132)1/3

= 25,9119 Btu⁄j. ft2 ℉⁄ft


 Fluida Dingin, Tube Side ∶

Nt x a′t
at =
144 n
16 x 0,3340
=
144 x 6
= 0,0062 ft2
W
 Gt =
at

1.969.706,4497
=
0,0062
= 318.455.533,7862 lb⁄j.
Ft2 tc = 99,5 F
μ = 0,75 cp x 2,42 = 1,815 lb⁄Ft. j
0,0652
D= = 0,0543
12
D X Gt
 Ret = μ

0,0543 x 318.455.533,7862
=
1,8150
= 9.533.195,9609
jH = 88
tc = 95℉

8
C = 1,0 Btu⁄lb℉
K = 0,3623 Btu⁄j. Ft2 ℉⁄ft

 jH X (k/D)
hi = (c X μ⁄k)1/3

88 x (0,3623⁄0,0543)
=
(1 x 1,815⁄0,3623)1/3

= 979,8773 Btu⁄j. Ft2℉


hi
hio =
 ID⁄OD

979,8773
=
0,6520/0,75
= 851,84 Btu⁄j. ft2℉
hio X ho
 Sehingga Uc =
(hio+ho)

851,84 x 25,9119
=
(851,84 + 25,9119)

= 25,1470 Btu⁄j. ft2℉

 Uc−UD
Rd = Uc X UD
25,1470 − 24
=
25,1470 x 24
= 0,0019
Rd hitung < Rd ketentuan sehingga desain HE layak digunakan

18. Pompa (L-001)


Fungsi : Untuk mengalirkan bahan baku etilen dikhlorida ke (F-
101) Laju alir massa, m = 7.463,6790 kg/j = 16.457,4121 lb/j
Density H2O pada T = 30°C = 995,68 kg/m3 = 62,1603 lb/ft3
ρ campuran = (ρ C2H4Cl2 x ρ C2H4Cl2) + (ρ H2O x X H2O)
= (67,5555 x 0,99 )+ (62,1603 x 0,01)
= 73,0959 lb/ft3 x (1 kg/m3 / 0,06243 lb/ft3)

Anda mungkin juga menyukai