PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 12

BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

 Menentukan bahawa
B2
(a) jejari yang berserenjang dengan perentas membahagi dua sama perentas tersebut
dan begitu juga sebaliknya, (atau)
(b) pembahagi dua sama serenjang bagi dua perentas bertemu bersilang pada pusat
bulatan, (atau)
(c) dua perentas yang sama panjang adalah sama jarak dari pusat bulatan dan begitu juga
sebaliknya, (atau)
(d) perentas yang sama panjang apabila memotong suatu bulatan menghasilkan lengkok
yang sama panjang.

(1) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan (2) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan
berpusat O. berpusat O. PQR dan STU ialah garis lurus.

P
B
A C
S Q
O
O
T R

Diberi ABC = 6 cm dan OB = 4 cm. Cari jejari Diberi jejari bulatan ialah 13 cm, PQR = 10 cm,
bulatan itu. dan STU = 24 cm, cari panjang QOT.
.

(3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan (4) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan
berpusat O. berpusat O. Panjang lengkok AFB dan CD adalah
sama
A C F
A
E B

O O

B C D
D

Diberi panjang perentas AB = 6 cm, cari Diberi jejari bulatan ialah 15 cm dan EF = 3 cm.
panjang perentas CD. Cari panjang CD.
.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 13
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B5  Menyelesaikan masalah yang melibatkan simetri, perentas dan lengkok bulatan

(1) Rajah di bawah menunjukkan keratan rentas sebatang paip air di bawah tanah.

5 cm
P K

Jika jejari paip itu ialah 20 cm, cari panjang PK.

(2) Rajah di bawah menunjukkan sebatang paip dengan jejari 13 cm. Paras air bagi paip telah menurun dari KL
ke MN.

K L

M N

Diberi KL = MN = 10 cm, cari penurunan paras air, dalam cm, bagi paip itu.

(3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi tiga bersudut tegak PQR. Sebuah bulatan melalui ketiga-tiga titik,
P, Q dan R.

7 cm 24 cm

Q
P

Cari jejari bulatan itu.

.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 14
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B1  Mengenal pasti sudut pada pusat dan lilitan bulatan yang dicangkum oleh suatu lengkok.

(1) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. Pada jadual di bawah, tandakan  bagi jenis
sudut yang diwakili, dan lengkok yang mencangkuminya.

Jenis sudut Lengkok yang

Sudut
A Sudut pada pusat Sudut pada lilitan mencangkuminya
E
k
x
x
B
O y
z
C
k
D y

z

(2) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan berpusat O. Pada jadual di bawah, tandakan  bagi jenis
sudut yang diwakili, dan lengkok yang mencangkuminya.

Q Jenis sudut Lengkok yang

Sudut
R Sudut pada pusat Sudut pada lilitan mencangkuminya

e
f
P e
g O

h f

S g

h

.
(3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan yang berpusat di O. Namakan sudut sepadan yang dicangkum.

P Lengkok Sudut sepadan yang dicangkum

d
O a S lengkok PQ pada lilitan bulatan
f
c
b lengkok QR pada pusat bulatan
e R
Q
lengkok RS pada lilitan bulatan

lengkok PQ pada pusat bulatan

.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 15
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

 Menentukan bahawa sudut pada lilitan yang dicangkum oleh lengkok yang sama adalah
B3 sama besar.
 Menentukan bahawa sudut pada
(Bahagian 1)

(a) lilitan
(b) pusat yang dicangkum oleh lengkok yang sama panjang adalah sama besar.

(2) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan.

(1) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan.

P
R

x 38
21
2y
53
y

Q
S
Cari nilai y.
Cari nilai x dan nilai y.

x = …………….. , y = ……………..

(3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan. (4) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan
dengan pusat O.
A
A B
B
x
36
43
x + 2
C
D
D C
Diberi panjang lengkok AB dan CD adalah sama. Diberi panjang lengkok AB dan CD adalah sama.
Cari nilai x. Cari nilai x.

x = ……………..

(5) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan (6) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan.
berpusat O.
8 cm

P A
y B
O U
80 y O
43
R D
S C
4 cm
Diberi PR = US. Cari nilai y.
Cari nilai y.

y = ……………..
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 16
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B3  Menentukan hubungan antara sudut pada pusat dengan sudut pada lilitan yang dicangkum
(Bahagian 2) oleh suatu lengkok yang sama panjang.

(2) Dalam rajah, PQRS ialah sebuah bulatan berpusat

(1) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan.
O. POR ialah diameter dan QR = RS.

Q
A
O x
P
15 O
80 R

B U
S

Cari nilai BOU. Nilai x ialah

(3) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan. (4) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan.

60 50
O
O
x
x 80
D
B
C Cari nilai x.

Cari nilai x.

(5) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan. (6) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan.

B
y
y
A 120 C
O
A 110 C
O

Cari nilai y. Cari nilai y.

 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 17
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B3  Menentukan nilai sudut pada lilitan yang dicangkum oleh semibulatan.

(1) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan. (2) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan.

B B

A C
55 x
A D
O O
D

(a) Namakan sudut pada lilitan yang dicangkumi Cari nilai x.

oleh semibulatan.

(b) Nyatakan nilai sudut itu.

(3) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan. (4) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan.

B R
Q
y
y 40
A C P S
O O

Cari nilai y. Cari nilai y.

(5) Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan. (6) Rajah menunjukkan sebuah semibulatan
berpusat O.

R Q
S
20 x
O 2x x 96
Q R
P P S O

Cari nilai x. Cari nilai x.

 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 18
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B5  Menyelesaikan masalah yang melibatkan sudut pada pusat dan sudut pada lilitan bulatan

(1) Rajah menunjukkan sebuah bulatan PQRST (2) Dalam rajah, O ialah pusat bagi bulatan. Diberi
berpusat O. QOT ialah diameter bulatan itu. lengkok PQ, QR dan RS adalah sama panajng.
Panjang lengkok QR dan ST masing-masing
adalah 1.5 cm dan 3cm.
T
P
60
P O
x 24 x
Q T Q
O
1.5 cm
3 cm R S
R
S
Cari nilai x.
Cari nilai bagi x.

(3) Dalam rajah di bawah, EOG adalah diameter (4) Dalam rajah, PQRST ialah sebuah berpusat O.
bulatan yang berpusat di O. TOR dan QOS ialah diameter bulatan itu.

F P
T
G Q
60 y
x
O
O
x 40 z
E
H S
R

Diberi EF = FH, cari nilai x

Hitung nilai x + y + z.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 19
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B2  Mengenal pasti sudut pedalaman bertentang bagi sisi empat kitaran

(1) Antara rajah berikut, yang manakah bukan sisi empat kitaran ?

A. B.

O O

C. D.
O
O

(2) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan. (3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan.

Q B
R
a b c

g d S A
P O
f e
C
T D

(a) Namakan sisi empat kitaran bagi rajah di atas. (a) Namakan sisi empat kitaran bagi rajah di atas.

(b) Tentukan dua pasang sudut pedalaman (b) Tentukan dua pasang sudut pedalaman
bertentangan. bertentangan.

(i) ....................... dan ......................... (i) ....................... dan .........................

(ii) ....................... dan ......................... (ii) ....................... dan .........................

B2  Mengenal pasti sudut peluaran dan sudut pedalaman bertentang yang sepadan bagi sisi
empat kitaran

(1) Rajah di bawah menunjukkan sebuah sisi empat kitaran. Lengkapkan jadual di bawah dengan mengenalpasti
sudut peluaran dan sudut pedalaman bertentang yang sepadan bagi sisi empat kitaran.

E
d Sudut peluaran Sudut pedalaman bertentangan yang sepadan
D
a
A
H a d

c HAB
ADC
b F
G C
B
.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 20
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

 Menentukan hubungan antara sudut pedalaman bertentang sisi empat kitaran 

 Menentukan hubungan antara sudut peluaran dan sudut pedalaman bertentang yang
B3

sepadan bagi sisi empat kitaran

(1) Dalam rajah di bawah, PQRS ialah sisi empat (2) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan.
kitaran.

P
x

a
Q 106 S
c d
b
R

Cari nilai  PSR. Nyatakan sudut yang sama saiz dengan x.

(3) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bulatan. (4) Dalam rajah, FGHJ ialah sisiempat kitaran. FGK
ialah garis lurus.

D K
G
x 100
E y C
115
B
70
120
4x
A F 5y H

J
Cari nilai x dan nilai y.
Cari nilai x + y.
 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 21
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B4  Menyelesaikan masalah yang meibatkan sudut sisi empat kitaran

(1) Rajah di bawah menunjukkan sebuah semibulatan (3) Dalam rajah di bawah, ABC adalah segitiga
PQRS. sama sisi.

E
Q R F A y
35 D
x
33
x
C
P S
B

Cari nilai x. Cari nilai x + y.

(3) Rajah menunjukkan sebuah bulatan PQRS (4) Dalam rajah, PQR ialah garis lurus.
berpusat O. PST ialah garis lurus.

Q P
Q

R 50
x 37 R
z
O
x
y 23 86
P S
S T T

Cari nilai x + y + z. Diberi QR = SR, cari nilai x.

 PBS MATEMATIK TINGKATAN 3 22
BAB 3 : BULATAN II

Nama : Kelas : Tarikh :

B5  Menyelesaikan masalah yang melibatkan bulatan.

(1) Dalam rajah, ABCD ialah garis lurus. Garis EB (2) Dalam rajah, PQRS ialah sebuah bulatan
adalah selari dengan garis FC. ABE adalah berpusat O dan PST ialah garis lurus.
sebuah segitiga sama kaki.
Q

E x R
O
F
75 y
110 100 85
x
A D
B C P S T

Cari nilai x + y. Cari nilai x.

(3) Dalam rajah, O ialah pusat bulatan.

(4) Dalam rajah, KN ialah diameter bulatan.
P
M L

y 110
O
30 x N
x K
Q 110 S

R J

Cari nilai x. Cari nilai x + y.