PENDAHULUAN
* ANATOMI : ilmu yang mempelajari
struktur tubuh manusia dgn cara
menguraikan dan memotong bagian-
bagiannya.
* SIKAP ANATOMI
* Nomenclature dalam bahasa LATIN
SIKAP ANATOMI
Sikap orang berdiri tegak, kepala tegak,
mata memandang lurus ke depan, kedua
lengan tergantung bebas kebawah &
berada disamping tubuh dgn telapak
tangan membuka kearah depan & kedua
tungkai berdiri lurus serta sejajar dengan
kedua kaki sejajar ke depan
TERMINOLOGI
BIDANG
ARAH
TONJOLAN
LEKUKAN
LUBANG
SALURAN
RUANG
AREA (REGIO)
ISTILAH BIDANG
Medianus
Paramedianus
Sagittalis
Frontalis
Transversalis
ISTILAH ARAH
Medialis & lateralis Longitudinalis
Ventralis & dorsalis Volaris
Cranialis & Plantaris
caudalis Rostralis
Proximalis &
Distalis
Ulnaris & radialis
Superficialis &
profunda
ISTILAH TONJOLAN
Pecten
Processu
s Condylus
Spina Epicondylus
Tuber Cornu
Tubercul Linea
um
Crista
ISTILAH LEKUKAN
Foveola
Fossa
Sulcus
Fossula
Incissura
Fovea
ISTILAH LUBANG/RUANG
Ductus
Foramen
Meatus
Fissura
Cavum
Apertura
Cellulae
Canalis
ISTILAH AREA (REGIO)
Regio capitis Regio dorsalis
Regio facialis Regio perinealis
Regio cervicalis Regio membri
Regio pectoralis superioris
Regio abdominalis Regio membri
inferioris
Regio dorsalis
Regio perinealis
Regio membri superioris
Regio membri inferioris
OSTEOLOGI
UMUM
SKELETON
seluruh tulang berhubungan satu
sama lain (bersendi) membentuk satu
kesatuan: rangka
Macam-macam tulang
1. Os longum
mempunyai epiphyse & diaphyse
contoh: os humerus, os tibia
2. Os brevis
contoh: ossa carpalia & ossa tarsalia
3. Os planum
contoh: os scapula, os parietale
4. Os pneumaticum
contoh: os ethmoidale, os maxilla
5. Os sesamoidea
contoh: os patella
6. Os irregularis
contoh: ossa vertebrales
Struktur tulang
Setiap tulang panjang terdiri dari:
Bagian ujung : Epiphyse
Bagian tengah : Diaphyse
Struktur Tulang :
1.Substantia compacta
2.Substantia spongiosa
Setiap ujung tulang / bagian tulang yg
melakukan persendian dgn tulang lain dilapisi
oleh Cartilago articularis
Substantia compacta
CRANIUM 22 tulang
COLUMNA VERTEBRALIS 26 tulang
STERNUM 1 tulang
COSTA 12 pasang = 24 tulang
Jumlah = 73 tulang
Catatan khusus
Jumlah 64 tulang
Extremitas Inferior
Os Coxae (2)
Os Fibula (2)
Os Femur (2)
Ossa Tarsalia (14)
Os Patella (2)
Ossa Metatarsalia (10)
Os Tibia (2)
Ossa Phalanges (38)
Jumlah 62 tulang
Jumlah Seluruh tulang
1. Cranium (22)
5. Extr. superior (64)
2. Columna
vertebralis (26) 6. Extr. inferior (62)
3. Sternum (1) 7. Ossicula auditoria (6)
4. Costae (24) 8. Os hyoid (1)
VISCEROCRANIUM
(=splanchnocranium,ossa Faciei) yaitu
bgn cranium yg membentuk wajah,
tempat permulaan/awal Tractus
Digestivus, Respiratorius & Oculi
NEUROCRANIU
M
Os Occipitale 1 tlg
Os Frontale 1 tlg
Os Temporale 2 tlg
Os sphenoidalis 1 tlg
Os Parietale 2 tlg
Os Ethmoidale 1 tlg
Jumlah 8 tlg
VISCEROCRANIUM
Maxilla 2 tlg
Os Vomer 1 tlg
Mandibula 1 tlg
Os Zygomaticum
Concha nasalis
inferior 2 tlg 2 tlg
Os nasale 2 tlg Os Lacrimale 2 tlg
Os Palatum 2 tlg
Jumlah 14 tulang
CRANIUM
NEUROCRANIUM = 8 TULANG
VISCEROCRANIUM = 14 TULANG
JUMLAH = 22 TULANG
Ossa Irregularis
Ossa Planum
Ossa Pneumaticum
Dapat bersama-sama
pada 1 tulang cranium
Neurocranium
Dibagi atas BASIS CRANII & CALVARIA
CRANII
Membentuk CAVUM CRANII ditempati
cerebrum,cerebellum & truncus cerebri.
Dasar cavum cranii disebut FOSSA CRANII
(anterior, media & posterior)
BASIS CRANII
Lamina cribrosa ossis ethmoidalis
Pars orbitalis ossis frontalis
Sbgn Pars Squamosa ossis temporalis &
Pars Petrosa ossis temporalis
Sbgn Pars squamosa, pars lateralis &pars
basilaris ossis occipitalis
Ala magnae & Ala parvae ossis
sphenoidalis
CALVARIA
CRANII
Pars squamosa ossis occipitalis
Pars squamosa ossis temporalis
Pars squamosa ossis frontalis
Os parietale
COLUMNA VERTEBRALIS
Vertebra Cervicalis (7 ruas)
Vertebra Thoracalis (12 ruas)
Vertebra Lumbalis (5 ruas)
Vertebra Sacralis ( 5 ruas )
membentuk 1 tulang = Os SACRUM
Vertebra coccygeus (4 ruas )
membentuk 1 tulang = Os
COCCYGEUS
JUMLAH 26 TULANG
MORFOLOGI VERTEBRA
Corpus vertebra
Arcus vertebra
Processus transversus
Processus spinosus
Foramen vertebralis
Modifikasi morfologi Vertebra
Manubrium sterni
Corpus sterni
Processus xiphoideus
=proc. Ensiformis
* Bersama Costa membentuk
Skeleton Thoracis
ARTHROLOGI
ARTHROLOGI UMUM
ARTHROLOGI:Ilmu yang mempelajari
tentang persendian baik morfologi
maupun fungsionalnya
ARTICULUS (ARTICULATIO):
hubungan antara 2 atau lebih
tulang,baik yg
menghasilkan/memungkinkan gerakan
maupun tidak
Struktur persendian
Cartilago
Jaringan ikat
Capsula articularis
Discus articularis
Cartilago
CARTILAGO HYALIN:lapisan pd
ujung tulang yg membtk
persendiaan DIARTHROSIS
disebut Cartilago articularis
CARTILAGO FIBROSA:terdpt pd
art.intervertebralis sbg
SYNCHONDROSIS disebut Discus
intervertebralis
Jaringan ikat
Cavum articularis
(cairan sendi = synovia)
SKULL TYPE
Letaknya
VERTEBRAL TYPE
LIMB TYPE
SYNARTHROSIS
Tidak ada cavum articulare
Tidak ada gerakan
Dihubungkan oleh jaringan ikat
(collagen,elastis,cartilago,osse
us)
synarthrosis
Sutura
1.Syndesmosis
Schindylisis
Gomposis
Syndesmosis elastica
Syndesmosis fibrosa
2.Synchondrosis
3.Synostosis
DIARTHROSIS
Sutura
Synchondrosis
synostosis
Vertebral Type
Tipe persendian pd TRUNCUS
Sedikit gerakan
Ada 2 bentuk
Symphisis
syndesmosis
Symphisis ossis pubis
SYMPHISIS Articulationes
intervertebralis
Art.manubriosterni
Articulatio ellipsoidea
Biaxial
Articulatio sellaris
Triaxial Articulatio globoidea
Articulus spheroidea
a.axillaris
a. radialis Arcus volaris superf.
a.ulnaris
Dari arteri pokok tsb,keluar cabang-cabang
Sistem collaterale (anastomose)
Scapula ( rete scapularis,rete acromialis)
Articulatio humeri
Art.cubiti (rete cubiti)
Art.radiocarpalis (rete carpi volare & rete
carpi dorsale)
Manus ( arcus volaris superficialis ,arcus
volaris profundus & rete dorsalis manus)
A.SUBCLAVIA
Dipercab. di
post.art.sternoclavicularis yaitu dextra
dari A.ANONYMA
(=a.anonyma,truncus
brachiocephalicus) dan sinistra dari
ARCUS AORTAE
Lewat Fissura scaleni posterior
Ke Fossa axillaris a. axillaris
Cabang a. subclavia
1. Vertebralis
Caudal/lateral a. Subscapularis
a. Circumflexa humeri ant.
a. Circumflexa humeri post.
A.BRACHIALIS
Terletak pada brachium
Lanjutan a.axillaris (tepi caudal m.teres
major)
Bercabang jadi A.RADIALIS & A.
ULNARIS di dorsal aponeurosis bicipitalis
m.biceps brachii, di fossa cubiti
Berjalan didlm sulcus bicipitalis medialis
Cabang a. brachialis
A.profunda brachii
A.nurtricia humeri
A.collateralis ulnaris superior/post.
A.collateralis ulnaris inferior/ant.
Rr.musculares (
m.coracobrachialis,m.biceps brachii,
m.brachialis)
Cabang a.profunda brachii
R.deltoideus
A.collateralis radialis
A.collateralis media
A.nutricia humeri
Rr.musculares
A.RADIALIS
Cabang a. brachialis
Pd fossa cubiti dibawah aponeurosis
bicipitalis m.biceps brachii
Sepanjang sisi radial antebrachii
(profunda M.brachioradialis)
Percabangan a.radialis
Bagian I ( antara collum radii- sisi
medial proc.styloideus radii)
Bagian II (dlm ANATOMICAL
SNUFF BOX = tabatiere
anatomicum)
Bagian III ( pada manus)
Bagian I
a. Metacarpalis
dorsalis ke jari V
C.Pada manus
Ada 1 cab.,dari sisi radial os
pisiforme,yaitu ramus palmaris
profundus a.ulnaris,anastomose
a.radialis mbtk arcus volaris
profundus
Lanjut,a.ulnaris beranastomose dgn
ramus palmaris superficialis a.radialis
mbtk arcus volaris superficialis
A.digitalis palmaris propria
Rete carpi dorsale
Dibentuk oleh anatomose
ramus carpalis dorsalis a.ulnaris
ramus carpalis dorsalis a.radialis
Percabangan: 3 arteriae metacarpales
dorsales (II,III,IV)
2 aa.digitales dorsales
Arcus palmaris superficialis
Dibentuk oleh anastomose
ramus palmaris superficialis a.radialis
a.ulnaris
Percabangan:3 aa.digitales palmares
communes