EKSPERIMEN
EKSPERIMEN
T. Dicky Hastjarjo
FAKULTAS PSIKOLOGI UGM
@2012
1
MERANCANG EKSPERIMEN
Ilmu berarti:
(1)Isi (content): kumpulan pengetahuan terpadu,
(2)Proses (process): kegiatan menemukan variabel –variabel
penting di alam, menghubungkan variabel tersebut, dan
menjelaskan hubungan tadi (hukum ilmiah),
(3)Gabungan isi dan proses: Kumpulan pengetahuan yang
terpadu secara sistematik dan diperoleh dg metode ilmiah
3
(Diambil dari Townsend, J. C. (1953). Introduction to
4
Experimental Psychology, hal.4)
KARAKTERISTIK
PENGETAHUAN MODERN
11
RUMUSAN EKSPERIMEN
12
RUMUSAN EKSPERIMEN
• Variabel independen adalah variabel
yang secara sengaja dimanipulasi
• Variabel dependen adalah variabel
yang diamati atau diukur apakah
terpengaruh oleh manipulasi
variabel independen.
13
ARTI MEMANIPULASI VARIABEL
INDEPENDEN
14
ARTI MEMANIPULASI VARIABEL
INDEPENDEN
15
MEMANIPULASI VARIABEL
INDEPENDEN
16
MEMANIPULASI VARIABEL
INDEPENDEN
Memanipulasi variabel independen kualitatif.
Misalnya,
-variabel cara penyajian informasi dimunculkan
variasi cara penyajian visual, auditif dan
audiovisual.
-variabel jenis terapi dimunculkan terapi CBT,
terapi psikodinamika, dan terapi humanistik.
-Variabel jenis musik dimunculkan variasi musik
pop, musik klasik, musik dangdut dan musik
campursari.
17
PERLAKUAN DAN KONDISI
PERLAKUAN
19
DEFINISI OPERASIONAL VARIABEL
INDEPENDEN
20
DEFINISI OPERASIONAL VARIABEL
INDEPENDEN (sambungan)
• Misalnya, orientasi penyajian kata
merupakan perlakuan; sedangkan
kondisi perlakuan ada dua yaitu:
penyajian horizontal dan vertikal.
Definisi operasional eksperimental
mencakup prosedur penyajian kata,
besar huruf, tipe huruf, pencahayaan
ruangan, jarak subjek dengan tempat
penyajian, lama penyajian
21
MENGENDALIKAN VARIABEL
LUAR/PENGANGGU
(EXTRANEOUS/NUISANCE VARIABLE)
• B. MengendalikanVariabel Subjek
1. Demand characteristics dengan
teknik Single blind,
2. Experimenter Bias & demand
characteristics dengan teknik
Double- blind.
23
RANCANGAN EKSPERIMEN
• I. RANCANGAN ANTAR-SUBJEK
(BETWEEN-SUBJECTS DESIGN )
• II. RANCANGAN SAMA SUBJEK
(WITHIN SUBJECT DESIGN)
• III. RANCANGAN CAMPURAN)
(MIXED DESIGN)
24
I. RANCANGAN ANTAR-SUBJEK
(BETWEEN-SUBJECTS DESIGN)