MAKALAH KIMIA ORGANIK II Lemak (Minyak)

Disusun oleh:
Nilta Rifatan Putri S. Rahma Putri L. Rani Pus!ita (1040911198) (1041011199) (1041011120) (1041011122)

Rahmanur Surya . (1041011121)

SEKOLAH TINGGI ILMU FARMASI YAYASAN PHARMASI JL. Le !en Sa"#$ E%ie &i'$#$ Km.( Sema"an)*+,(-. /,(,0/,((

PRAKATA
"lham#ulillah $ami !an%at$an !u%i syu$ur $e!a#a &uhan 'an( )aha *sa $arena atas lim!ahan rahmat #an hi#ayah+Nya $ami #a!at menyelesai$an tu(as ma$alah ,imia -r(ani$ .. tentan( Lema$ ()inya$). )a$alah ini #isusun se/a(ai /ahan !em/ela%aran man#iri /a(i mahasis0a. Dalam ma$alah ini a$an #i/ahas men(enai lema$ antara lain men(enai !en(ertian se1ara umum2 !em/a(ian lema$2 1ara i#entifi$asinya /eserta rea$sinya2 1ontoh sam!el #i alam /eserta rumus /an(unnya2 !emanfaatan #an rea$si yan( merusa$. &i#a$ lu!a $ami u1a!$an terima $asih $e!a#a : 1. ./u "." 3esti 4ulan2 S.Si.2 "!t. yan( telah mem/eri$an /im/in(an serta !en(arahan $e!a#a $ami2 2. -ran( tua $arena telah mem/eri$an seman(at2 #oron(an2 #an moti5asinya. &an!a halan(an suatu a!a!un2 $ami sa#ar /ah0a tu(as ini masih %auh #ari sem!urna. 6ntu$ itu $ami mem/utuh$an $riti$ #an saran yan( mem/an(un #ari !ara !em/a1a.

&im Penyusun

1AFTAR ISI
7o5er Pra$ata 2 Daftar isi 9"9 . Pen#ahuluan Latar 9ela$an( &u%uan 9"9 .. Pem/ahasan Pen(ertian se1ara umum Pem/a(ian 7ara i#entifi$asi /eserta rea$sinya 7ontoh sam!el #i alam /eserta rumus /an(unnya Pemanfaatan #an rea$si yan( merusa$ 9"9 ... Penutu! ,esim!ulan Daftar !usta$a 8 4 4 4 : : : : ; < 10 10 12 1

2A2 I PEN1AHULUAN
A. La a" 'e3akan) Protein2 $ar/ohi#rat #an lema$ /ersama+sama #en(an air2 meru!a$an $onstituen utama #alam /ahan !an(an. Lema$ meru!a$an salah satu sum/er ener(y. Lema$ yan( #io$si#asi se1ara sem!urna #alam tu/uh men(hasil$an 928 $alori lema$ !er satu (ram. Lema$ #an minya$ se/a(ai /ahan !an(an #i/a(i men%a#i #ua (olon(an2 yaitu lema$ yan( sia! #i$onsumsi tan!a #imasa$2 misalnya mente(a. Dan lema$ yan( #imasa$ /ersama /ahan !an(an atau #i%a#i$an se/a(ai me#ium !en(hantar !anas #alam memasa$ /ahan !an(an2 misalnya minya$ (oren(. Proses $erusa$an lema$ /erlan(sun( se%a$ !en(olahan sam!ai sia! #i$onsumsi. &er%a#inya !eristi0a $eten(i$an ti#a$ hanya ter/atas !a#a /ahan !an(an /er$a#ar lema$ tin((i2 teta!i %u(a #a!at ter%a#i !a#a /ahan !an(an /er$a#ar lema$ ren#ah. 2. T4!4an 1. 6ntu$ men(etahui a!a yan( #ima$su# #en(an lema$ 2. 6ntu$ men(etahui !em/a(ian lema$ 8. 6ntu$ men(etahui 1ara i#entifi$asi /eserta rea$sinya 4. 6ntu$ men(etahui 1ontoh sam!el #i alam /eserta rumus /an(unnya :. 6ntu$ men(etahui !emanfaatan #an rea$si yan( merusa$

2A2 II PEM2AHASAN
A. Pen)e" ian Lema$ a#alah salah satu $elom!o$ yan( termasu$ !a#a (olon(an li!i#2 yaitu senya0a or(ani$ yan( ter#a!at #i alam serta ti#a$ larut #alam air2 teta!i larut #alam !elarut or(ani$ non+!olar2 misalnya #ietil eter (7 23:-723:)2 ,loroform(737l8)2 /en=ena #an hi#ro$ar/on lainnya. ,arena stru$tur mole$ul lema$ yan( $aya a$an rantai unsur $ar/on (+73 2+732+732+) ma$a lema$ mem!unyai sifat hy#ro!ho/. .ni men%a#i alasan yan( men%elas$an sulitnya lema$ untu$ larut #i #alam air. Lema$ #an minya$ #a!at larut #alam !elarut yan( #ise/ut$an #i atas $arena lema$ #an minya$ mem!unyai !olaritas yan( sama #en(an !elarut terse/ut. Lema$ atau minya$ meru!a$an asam $ar/o$silat atau asam al$anoat %enuh alifatis (ti#a$ ter#a!at i$atan ran($a! 7>7 #alam rantai al$ilnya2 rantai lurus2 !an%an( ta$ /er1a/an() #en(an (u(us utama ?7--3 #alam /entu$ ester atau (liseri#a yaitu sesuatu %enis asam lema$ atau /e/era!a %enis asam lema$ #en(an (liserol su$u tin((i.

2. Pem'a)ian 9er#asar$an stru$tur rantai al$il yan( menyusunnya2 a#a 2 %enis lema$ (tri(liseri#a)2 yaitu 1. &ri(liseri#a se#erhana 2. &ri(liseri#a 1am!uran yan( /erlainan. 9er#asar$an sifat men(erin(2 minya$ #a!at #i$lasifi$asi$an se/a(ai /eri$ut: 1. )inya$ ti#a$ men(erin( : a. ti!e minya$ =aitun : yaitu minya$ =aitun2 minya$ /uah !ersi$2 inti : R1>R2>R8 : $alau $eti(a R /erlainan atau hanya #ua R

!ea1h2 #an minya$ $a1an(

/. ti!e minya$ ra!e 1. ti!e minya$ he0ani

: yaitu minya$ /i%i ra!e #an miniya$ /i%i mustar# : yaitu miniya$ /a/i

2. minya$ na/ati seten(ah men(erin(: misalnya minya$ /i%i $a!as #an minya$ /i%i /un(a matahari 8. minya$ na/ati mon(erin( /i%i $aret Dise/ut lema$ $alau !a#a suhu $amar ( suhu /iasa) $onsistensinya !a#at #an #ise/ut minya$ $alau $onsistensinya 1air. ,onsistensi ini ter(antun( #ari i$lim2 %umlah relati5e i$atan ran($a! #ua2 #an !an%an(nya rantai. Jeni5 .$atan ran($a! &iti$ Leleh 4u%u# Sum/er Rea$tifitas Lemak Se#i$it &in((i Pa#at 6mumnya #ari he0ani &i#a$ mu#ah ten(i$ Minyak 9anya$ Ren#ah 7air 6mumnya #ari tum/uhan )u#ah ten(i$ : misalnya minya$ $a1an( $e#elai #an

6. 6a"a i%en i7ika5i 'e5e" a "eak5inya 1. &eta!an+teta!an fisi$a: titi$ 1air2 titi$ /e$u2 in#e$s !em/iasan2 /erat %enis2 #an se/a(ainya. 2. &es+tes $imia: a. /ilan(an asam: %umlah milli(ram ,-3 yan( #i/utuh$an untu$ menetral$an asam+asam lema$ /e/as #alam satu (ram /ahan (lema$). /. 9ilan(an !enya/una: %umlah milli(ram ,-3 yan( #i!erlu$an untuu$ menya/un satu (ram minya$ atau lema$. 1. 9ilan(an yo#ium: %umlah ((ram) io# yan( #a!at #ia#isi oleh 100 (ram lema$. 9ilan(an io# #a!at menyata$an #era%at $eti#a$ %enuhan #ari minya$ atau lema$ #an #a!at %u(a #i(una$an untu$ men((olon($an %enis minya$ @!en(erin(A #an minya$ @ /u$an !en(erin(A. #. 9ilan(an asetil: 6$uran %umlah (u(us -3+al$ohhol. Di#efinisi$an se/a(ai %umlah milli(ram ,-3 untu$ menetral$an 7387--3 #ari 1 (ram lema$ yan( telah #iasetil$an .

e. 9ilan(an Rei1hert )eissl: %umlah milliliter larutan ,-3 021 N untu$ menetral$an asam+asam lema$ yan( #a!at #i#estilasi #en(an ua! 32#an larut #alam 32- #an /erasal #ari : (ram lema$. f. 9ilan(an Polens$e: %umlah milliliter larutan 021 N untu$ menetral$an asam+asam lema$ yan( #a!at #i#estilasi #en(an ua! 32- #an ta$ larut #alam 32- #an /erasal #ari : (ram lema$. (. 9ilan(an 3ehner: untu$ men(u$ur %umlah asam lema$ yan( ti#a$ larut #alam air. )inya$ atau lema$ yan( mem!unyai /ilan(an Rei1hert )eissl yan( tin((i a$an mem!unyai /ilan(an 3ehner yan( ren#ah. 1. 6$n $8 5am9e3 %ia3am 'e5e" a "4m45 'an)4nnya

E. Peman7aaa an %an "eak5i yan) me"45ak 1. Pemanfaatan a. Se/a(ai ma$anan2 lema$ #alah sum/er #ari: i. *ner(y: !a#a !em/a$aran 1 (ram lema$ mem/er $uran( le/ih 9 $al. Lema$ #a!at #isim!an #alam tu/uh #an #i!er(una$an /ila !erlu (=at /a$ar 1a#an(an) ii. Pelarut 5itamin ("D*,) iii. "sam+asam lema$ esensial: asam linoleat2 asam linolenat2 asam ara$hi#onat. /. Se/a(ai isolator: $arena lema$ a#alah !en(hantar !anas yan( /uru$2 ma$a lema$ men(halan(i $eluarnya !anas #ari tu/uh. -ran( (emu$ mem!unyai #aya tehan terha#a! #in(in le/ih /ai$ #ari !a#a oran( $urus. 1. Se/a(ai =at !elin#un(: $arena lema$ /era#a #i se$itar alat+alat tu/uh #an /era#a lan(sun( #i /a0ah $ulit #an men(isi stru$tur tu/uh2 ma$a lema$ /e$er%a se/a(ai @sho1$ a/sor/erA terha#a! !erlu$aan.

#. Lema$ #i!er(una$an !a#a !em/uatan sa/un 2 /ahan !elumas (misalnya minya$ %ara$)2 se/a(ai o/at+o/atan (misalnya minya$ i$an)2#an se/a(ai !en($ila! 1at. e. )eno!an( fun(si senya0a or(ani$ se/a(ai !en(hantar sinyal2 se!erti !a#a !rosta(lan#in #an steroi# hormon #an $elen%ar em!e#u. 2. Rea$si yan( merusa$ a. "uto o$si#asi: o$si#asi oleh u#ara #ari i$atan+i$atan ran($a! #imana ter%a#i !ero$si#a yan( mu#ah !e1ah #an #a!at memulai o$si#asi yan( lain. Proses ini #i$atalisis$an oleh 1ahaya2 -22 32-2 /e/era!a lo(am ( 7u2 Be) #an suhu tin((i. Pa#a o$si#asi ini ter%a#i al#ehi#a+al#ehi#a2 $eton+$eton #an asam+asam lema$ #en(an 9.). ren#ah #an =at+=at ini /aunya ta$ ena$ #an ten(i$. i. Pero$si#a: hi#aro(en !ero$si#a !e$at (!erhi#rol) #alam !elarut netral2 misalnya aseton2a$an /erea$si se1ara lam/at #en(an asam oleat sehin((a men(hasil$an se%umlah $e1il asam #ehi#ro$si stearat. ii. -=on: (as o=on #a!at /erea$si #en(an asam lema$ ta$ %enuh2 men(hasil$an !ersenya0aan o=oni#a2 1ontohnya: iii. ,alium !erman(anat: hasilnya /er5ariasi2 ter(antun( #ari $on#isi !a#a 0a$tu rea$si /erlan(sun(. 1. "sam oleat #alam larutan al$ali #in(in a$an tero$si#asi #en(an 1e!at oleh larutan !erman(anat en1er2 sehin((a men(hasil$an asam #ihi#ro$si stearat. "sam linoleat (2 i$atan ran($a!) #an alam linolenat (8 i$atan ran($a!) /erturut+turut a$an men(hasil$an asam tetra hi#ro$si #an he$sa hi#ro$si2 ta!i #alam %umlah le/ih $e1il. 2. Proses o$si#asi asam hi#ro$si yan( ter$ontrol a$an men(hasil$an asam $etohi#ro$si stearat #an

#i$etostearat #an a$hirnya #en(an !roses !eme1ahan rantai mole$ul a$an mem/entu$ asam $a!rilat2 o$salat #an su/erat. 8. Ser/u$ ,)n-4 yan( #i#i#ih$an #alam larutan aseton a$an memutus$an rantai $ar/on !a#a i$atan ran($a!2 #en(an men(hasil$an asam. Dalam rea$si ini #ihasil$an se%umlah $e1il hasil antara yan( meru!a$an !ersenya0aan asam lema$ %enuh yan( telah #ia#isi oleh o$si(en !a#a i$atan ran($a!. i5. "sam !erasetat #an !er/en=oat: !ersenya0aan hy#ro(en !ero$si#a #alam larutan asasm asetat (la1ial #a!at men(o$si#asi asam lema$ ti#a$ %enuh. &aha! !ertama #ari !roses o$si#asi ini a#alah a#isi asam !erasetat $e #alam i$atan #isusul #en(an !roses hi#rolisa #alam suasana /asa en1er2 sehin((a men(hasil$an asam #ihi#ro$si. "sam !er/en=oat /erea$si #en(an asam lema$ ti#a$ %enuh2 mem/entu$ ,ristal asam o$si#a #an a$hirnya #en(an !roses hi#rolisa #alam suasana asam en1er2 !ersenya0aan terse/ut #iurai$an men%a#i !ersenya0aan #ihi#ro$si. 5. ,atalis lo(am (lo(am /er 5alensi #ua atau le/ih): lo(am+ lo(am terse/ut mem!ersin($at in#u$si ( %an($a 0a$tu mulai te%a#inya !roses o$si#asi sam!ai tim/ul nya /au ten(i$)2 mem!er1e!at rantai rea$si inisiasi2 !ro!a(asi2 #an terminasi #alam !roses o$si#asi lema$. /. 3i#rolisis : hi#rolisis (liseri#a+(liseri#a men(hasil$an asam+asam lema$ yan( /aunya ta$ ena$ (asam+asam lema$ #en(an %umlah 7C10 /aunya ta$ ena$) #an (liserol. Proses hi#rolisa yan( #isen(a%a2 /iasanya #ila$u$an #en(an !enam/ahan se%umlah /asa 2 yan( #i$enal #en(an !roses !enya/unan.

1. ,e(iatan /a$teri: !en(uraian oleh /a$teri meli!uti hi#rolisis #isusul #en(an !roses D+o$si#asi #an #i$ar/o$silasi #imana ter#a!at metil $eton+metil $eton yan( /aunya ta$ ena$.

2A2 III PENUTUP

Ke5im943an

1AFTAR PUSTAKA
Ria0an2 S. Drs. 1990. Kimia Organik edisi 1. Ea$arta:9inaru!a "$sara ,etaren2 S.+. Minyak dan Lemak Pangan. Ea$arta:6ni5ersitas .n#onesia Press