PUSKESMAS MALINAU KOTA

Protap Kesehatan Gigi dan Mulut

STANDAR PROSEDUR OPERASIONAL PELAYANAN KESEHATAN GIGI DAN MULUT PUSKESMAS MALINAU KOTA I. ANAMNESA 1. Menanyakan dan mencocokkan identita !ende"ita den#an data yan# te"da!at !ada ke"ta tat$ % identita te" e&$t me'i!$ti ( Nama ( Um$" ( A'amat ( Peke")aan ( *. Menanyakan dan mencatat "i+ayat ke e,atan% yait$ ( -ant$n# Kencin# mani Da"a, tin##i Ke,ami'an .!ada +anita/ Ke&ia aan indi0id$ A'e"#i Kom!'ika i yan# !e"na, dia'ami !ada "i+ayat !en#o&atan 'a'$ A ma T12.!a"$/ HI34AIDS 5. Menanyakan dan mencatat ke'$,an $tama yan# dia'ami o'e, !ende"ita% me'i!$ti ( Ka!an di"a akan Si6at .ak$t%k"oni / Tem!at .'oka'%menye&a" / S$da, dio&ati4&e'$m II. PEMERIKSAAN EKSTRA ORAL ( Pi!i ( di'i,at% di"a&a ada ke'ainan4tidak 1i&i" ( di'i,at% di"a&a ada ke'ainan4tidak

 Ke'en)a" 'ym!,e ( di'i,at% di"a&a ada ke'ainan4tidak INTRA ORAL ( Gi#i #e'i#i ( +a"na% !o i i% ka"ie % &ent$k4$k$"an Ke'ainan m$ko a !i!i .$'c$ % 'e i%"adan# / Lan#it7'an#it ke"a .Ki ta% ce'a, 'an#it% t$mo"% ek o to i / Da a" m$'$t .&en#kak% ki ta% "an$'a/

III. DIAGNOSA Diteta!kan den#an mem!e"tim&an#kan anamne a% !eme"ik aan k'ini dan !eme"ik aan !en$n)an# .&i'a ada/ yan# di!e"o'e, da"i !ende"ita. I3. REN2ANA PERA8ATAN Rencana !e"a+atan di!$t$ kan den#an mem!e"tim&an#kan dia#no a dan !"o#no a !e"a+atan. 1e"da a"kan ke e!akatan yan# di,a i'kan !ada "a!at anta"a !enyedia 'ayanan ke e,atan #i#i dan m$'$t di P$ ke ma den#an dina ke e,atan Ka&$!aten Ma'ina$% maka )eni !e"a+atan yan# di'ak$kan !ada k'inik #i#i dan m$'$t P$ ke ma Ma'ina$ Kota ada'a, ( T$m!atan ama'#am T$m!atan kom!o it T$m!atan GI2 Ek t"ak i #i#i ede",ana 9i $"e ea'ant Ske'in# PROSEDUR PERA8ATAN GIGI PERMANEN I. MENYAPA PASIEN DENGAN RAMAH II. ANAMNESA Menanyakan dan mencatat identita !ende"ita Menanyakan ke'$,an $tama Menanyakan 'oka i #i#i yan# akit M$'ai ka!an di"a akan Si6at akit ( : Te"$ mene"$ : Kadan#7kadan# .&i'a kema $kan makanan/ : Tim&$'nya "a a akit : S!ontan .tan!a "an# an#an/ : Adanya "an# an#an .din#in%!ana /

III. PEMERIKSAAN Peme"ik aan Ek t"a O"a' Me'i,at !i!i dan &i&i" a!aka, ada !em&en#kaan &ent$knya imet"i ata$ tidak% a!aka, ada ce'a, &i&i". 1i'a ada !em&en#kaan !i!i% me"a&a !i!i memakai em!at )a"i den#an menekan !i!i eca"a 'em&$t $nt$k me"a akan adanya &en)o'an4 !em&en#kaan dan meni'ai a!aka, ke"a % '$nak% ada 6'$kt$a i ata$ tidak. 1i'a ada !em&en#kaan &i&i"% meme"ik a &i&i" &a+a, den#an mena"ik &i&i" &a+a, kea"a, &a+a, dan meme"ik a &i&i" ata den#an mena"iknya ke ata $nt$k me'i,at a!aka, ada !e"$&a,an +a"na% &en)o'an% !em&en#kaan. Menekan den#an 'em&$t &i&i" $nt$k me"a akan a!aka, ke"a % '$nak ata$ ada 6'$kt$a i. Meme"ik a ke'en)a" #eta, &enin# di &a+a, "a,an# &a+a, den#an ca"a me"a&a men##$nakan )a"i te'$n)$k dan )a"i ten#a, menekan den#an 'em&$t meny$ $"i da"i &e'akan# te'in#a ke $&mandi&$'a am!ai a"a, de!an4da#$ $nt$k menem$kan adanya !em&e a"an ke'en)a" #eta, &enin#. Peme"ik aan Int"a O"a' In !ek i Meminta !a ien mem&$ka m$'$t e'e&a" m$n#kin Me'i,at men##$nakan kaca m$'$t yan# di!e#an# den#an tan#an ki"i4kanan ke e'$"$, !e"m$kaan #i#i a!aka, keadaannya &e" i, 4 koto"% adaka, #i#i '$&an# .ka"ie /% +a"na% &ent$k% #i#i !e"manen $da, t$m&$, ata$ &e'$m dan 'etak #i#i. Me'i,at a!aka, ada #$ i &en#kak% #$ i &e"nana,% keme"a,an dan &e"da"a,. Me'i,at a!aka, ada ke'ainan !ada m$ko a !i!i dan 'ida,% &e"cak !$ti,% &e"cak me"a,% +a"na me"a, ke&i"$an% "adan# dan $'c$ . Me'i,at a!aka, ada ke'ainan ce'a, !ada !a'at$m4'an#it7'an#it m$'$t% t$mo" ek o to i . Me'i,at da a" m$'$t a!aka, ada &en#kak% 'e i% $'c$ Me'i,at adanya !e"$&a,an +a"na #i#i men)adi ke,itaman.

Pa'!a i Me"a akan a!aka, ada #i#i #oyan# den#an ca"a men)e!itkan !in et !ada &a#ian ma,kota #i#i kem$dian men##oyan#kan #i#i kea"a, '$a" dan da'am * ka'i% &i'a #i#i &e"#e"ak e)a$, ; *mm &e"a"ti #i#i te" e&$t #oyan#. Me"a&a #i#i den#an ca"a men)e!it cotton !e''et men##$nakan !in et kem$dian menekan #$ i den#an 'em&$t dan me'i,at a!aka, m$da, &e"da"a, ata$ ke'$a" nana,. Me"a&a #$ i den#an $)$n# )a"i te'$n)$k tan#an kanan dan menekannya a!aka, #$ i &en#kak% ke"a % '$nak% 6'$kt$a i% ke'$a" nana,% nye"i .den#an me'i,at ek !"e i !a ien/. Te t 0ita'ita Te t din#in .men##$nakan ka!a yan# te'a, di em!"ot c,'o"7et,i' dan di 'etakan di ka0ita / Te t o!en &$$" .di 'ak$kan &i'a te din#in dan onde mem&e"ikan ,a i' yan# ne#ati6/

 Pe"k$ i Men#et$k ma,kota #i#i den#an men##$nakan !an#ka' kaca m$'$t $nt$k men#eta,$i nye"i den#an me'i,at ek !"e i !ende"ita. D"$k Men#eta,$i !en)a'anan ke"adan#an den#an ca"a me'etakan !an#ka' kaca m$'$t di ata ma,kota #i#i kem$dian !ende"ita di minta men##i#it !e"'a,an7'a,an $nt$k men#eta,$i nye"i den#an me'i,at ek !"e i !ende"ita .1i'a #i#i 'a+an tidak c$k$! ditekan den#an !an#ka' kaca m$'$t/. Peme"ik aan $'k$ #in#i0a G$nakan !"o&e !e"iodonta' tanda" 8HO meny$ $"i $'k$ #in#i0a tan!a tekanan. Peme"ik aan ini di'ak$kan $nt$k men#$)i ada tidaknya ke"adan#an dan4ata$ ke"$ akan )a"in#an !enyan##a !ada #i#i te" e&$t. Peme"ik aan Pen$n)an# Me'ak$kan "$)$kan !eme"ik aan 6oto "ont#eno'o#i $nt$k mem&ant$ menent$kan kondi i di da'am "a,an# yan# tidak te"!anta$ !ada !eme"ik aan k'ini . I3. DIAGNOSA Dite#akkan &e"da a"kan( Anamne a Ke'$,an Utama Peme"ik aan Int"a O"a' Peme"ik aan Ek t"a O"a' Peme"ik aan Pen$n)an# 'ainnya 3. REN2ANA PERA8ATAN 1. P$'!iti "e0e" i&e' < Pen$m!atan teta! *. P$'!iti Non Pe"6o"a i < Indi"ect !$'! ca!!in# = Pen$m!atan ementa"a 5. P$'!iti !e"6o"a i < Di"ect !$'! ca!!in# = Pen$m!atan ementa"a >. P$'!iti i""e0e" i&e' < Pen#o&atan4"$)$k4ek t"ak i ?. Pe"iodontiti ak$t < Pen#o&atan @. Pe"iodontiti k"oni o'e, ka"ena Gan#"en !$'!a4aka" < Ek t"ak i A. A& e < Pen#o&atan B. Gin#i0iti ata$ !e"iodontiti o'e, ka"ena ka'k$'$ < Pem&e" i,an ka"an# #i#i 3I. PROSEDUR TETAP PERA8ATAN A. PROSEDUR TUMPATAN SEMENTARA 1. Pem&$an#an )a"in#an ka"ie den#an e ka0ato". *. P"e!a"a i ka0ita den#an &$" e $ai den#an k'a i6ika i t$m!atan. 5. Ste"i'i a i ka0ita .

>. Pem&e"ian o&at .e$#eno'/ e&a#ai "e'ie6 o6 !ain .e$#eno' = ka!a /. ?. Penam&a'an ementa"a den#an 6'etc,e" .Po+de" = LiC$id/. @. In t"$k i !a ka !en$m!atan a. Tidak &o'e, di#$nakan $nt$k makan e'ama 1 )am ete'a, dit$m!at &. Hati7,ati &i'a menyikat #i#i te"$tama !ada #i#i den#an t$m!atan ementa"a. A. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 1. PROSEDUR TUMPATAN TETAP 1. Pem&e" i,an )a"in#an nek"otik da'am ka0ita den#an e ka0ato". *. P"e!a"a i ka0ita den#an diamond &$" &e"kece!atan tin##i yan# e'a'$ dia'i"i o'e, ai". 5. Pem&'oki"an men##$nakan cotton "o''. >. Pende"ita diin t"$k i $nt$k tidak men$t$! m$'$t. ?. Sam!ai den#an !"o e !en$m!atan e'e ai !a ien diin t"$k ikan $nt$k tidak men##e"akkan 'ida,. @. Men#e"in#kan ka0ita den#an 2HIP 1LO8ER 4 THREE 8AY SYRING. A. I"i#a i ka0ita den#an aC$ade . B. A!'ika ikan 'a!i an &a i &e"$!a !a ta Dinc oEide !o !,at .$nt$k t$m!atan ama'#am/ ata$ !a ta ka' i$m ,id"ok ida .$nt$k t$m!atan inteti /. F. A!'ika ikan t$m!atan teta! !ada ka0ita % "a!ikan. 1G. Pende"ita diin t"$k ikan $nt$k( 7 Tidak men##$nakan #i#i te" e&$t e'ama e,a"i ema'am. 7 Datan# kem&a'i ke k'inik $nt$k di'ak$kan !em$'a an !ada t$m!atan. 11. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 2. PROSEDUR PERA8ATAN PULPA .PULP 2APPING/ DE9INISI ( Pe"a+atan !$'!a di&ata i !ada !e"a+atan yan# di'ak$kan $nt$k mem!e"ta,ankan 0ita'ita #i#i% yait$ P$'! 2a!!in#. TU-UAN ( Mem!e"ta,ankan 0ita'ita !$'!a a#a" tidak te")adi ke"$ akan 'e&i, 'an)$t ma$!$n kematian )a"in#an !$'!a. 1. Pem&$an#an )a"in#an ka"ie yan# nek"o i den#an !"e!a"a i ka0ita den#an diamond &$" yan# e'a'$ dia'i"i ai" e $ai den#an k'a ka"ie . *. Lak$kakan i o'a i den#an me'etakkan cotton "o''. 5. Ke"in#kan ka0ita den#an t,"ee +ay y"in#e. >. A!'ika ikan !a ta Dinc oEide e$#eno' .indi"ect !$'! ca!!in#/ ata$ ka' i$m ,id"ok ida .di"ect !$'! ca!!in#/. ?. A!'ika ikan t$m!atan ementa"a. @. Pa ien di&e"i o&at ana'#e ik $nt$k mena,an "a a akit. A. Pa ien diin t"$k ikan $nt$k men#$"an#i !en##$naan #i#i te" e&$t. B. Pa ien diin t"$k ikan $nt$k kem&a'i ete'a, emin##$. F. U)i 0ita'ita #i#i te" e&$t !ada !e"tem$an &e"ik$tnya. A!a&i'a 0ita'ita #i#i te" e&$t te")a#a% maka !e"a+atan ini te'a, &e",a i'. 1G. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. Pada ka $ 7ka $ !$'!iti i""e0e" i&e' !a ien ,a"$ diin6o"ma ikan men#enai !i'i,an

!e"a+atan yan# 'ainnya% men#in#at !e"a+atan !ada tin#kat !$ ke ma tidak te"ma $k !e"a+atan a'$"an aka". D. PROSEDUR PERA8ATAN EKSTRAKSI 1. Mem!e" ia!kan 'idokain am!$' dan memata,kan $)$n# am!$' men##$nakan men##$nakan tan#an !ada 'e,e" am!$'. *. Mem!e" ia!kan !$it 5 cc% mem&$ka t$t$! !$it dan meminda,kan 'idokain ke da'am !$it den#an ca"a men#,i a! i i am!$' am!ai ,a&i dan men$t$! kem&a'i !$it. 5. Mem&$an# &oto' ke tem!at am!a, medi . >. Mem&$an# $da"a da'am !$it den#an ca"a mem!o i ikan !$it den#an $)$n# )a"$m men#,ada! ke ata % kem$dian ket$k !e"'a,an y"in#e. Kem$dian do"on# !om!a !e"'a,an7 'a,an am!ai $da"a tidak tam!ak 'a#i dan cai"an ke'$a" edikit di $)$n# )a"$m. ?. Men#am&i' ka!a te"i' men##$nakan !in et dan menete inya den#an &etadine. @. Men#o'e i #$ i yan# akan di'ak$kan in)ek i den#an #e"akan ea"a, 1 ka'i. A. Unt$k men#ana te i #$ i &a#ian &$ka'% 'idokain di $ntikkan ke #$ i di ekita" a!ek !ada #i#i yan# akan dica&$t dan me'ak$kan a !i"a i% a!a&i'a ke'$a" da"a, men##e e" !o i i )a"$m ke titik 'ain dan mema $kkan )a"$m am!ai menyent$, t$'an#. Meny$ntikkan 'idokain G%?71 cc. Menca&$t kem&a'i )a"$m. B. Unt$k men#ana te i #$ i &a#ian 'in#$a'4!a'ata'% 'idokain di $ntikkan ke #$ i ekita" a!ek !ada #i#i yan# akan dica&$t ata$ !ada !e"ca&an#an a"a6 dan me'ak$kan a !i"a i a!a&i'a ke'$a" da"a, men##e e" !o i i )a"$m ke titik 'ain dan mema $kkan )a"$m am!ai menyent$, t$'an#. Meny$ntikan 'idokain G%?71 cc. Menca&$t kem&a'i )a"$m F. Mem&$an# !$it !ada a6ety &oE den#an ca"a $)$n# )a"$m ma $k 'e&i, d$'$. 1G. Men$n##$ am!ai o&at &e"eak i dan menim&$'kan "a a te&a' den#an menanyakan !ada !a ien a!aka, $da, te"a a te&a' dan &a#aimana !e"a aan !a ien a!aka, te"a a mata &e"k$nan#7k$nan# ata$ !$ in#. 1i'a $da, te"a a te&a' maka 'an# $n# di'ak$kan !enca&$tan. 11. Me'ak$kan !emi a,an #i#i dan #$ i den#an memakai &ein den#an !o i i &ein me io &$ka' 4 di to &$ca' #i#i yan# &e" an#k$tan% den#an #e"akan &ein a!ika' ke co"ona' .da"i &a+a, ke ata / am!ai #i#i #oyan#. 1*. Me'etakkan $)$n# tan# !ada &a#ian &$ka' dan 'in#$a'4!a'atina' #i#i am!ai den#an ce"0ica' #i#i 4 &i6$"ka i #i#i. 15. Pada #i#i yan# mem!$nyai 1 aka" .#i#i ante"io"/ mem$ta" #i#i ea"a, am&i' dita"ik ke'$a". 1>. Pada #i#i yan# mem!$nyai 'e&i, aka" men##e"ak7#e"akkan #i#i ke a"a, &$ka' dan 'in#$a'4!a'atina' $!aya #i#i te"'e!a dan mena"ik #i#i ke'$a". 1?. Men#am&i' tam!on men##$nakan !in et kem$dian menete i tam!on den#an &etadine di ata c$cin# me'etakkan tam!on !ada '$ka &eka !enca&$tan dan meminta !a ien $nt$k men##i#it tam!on k$at7k$at. 1@. Mem&$an# am!a, medi ka!a &etadine% tam!on yan# di#$nakan e'ama tindakan dan #i#i yan# $da, dica&$t ke da'am tem!at am!a, medi . 1A. Me'e!a kan a"$n# tan#an dan dima $kkan da'am tem!at am!a, medi kem$dian menc$ci tan#an memakai a&$n. 1B. Mem&e"ikan in t"$k i !o t7ek t"ak i ke!ada !a ien4!en#anta". 1F. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. E. PROSEDUR PERA8ATAN 9ISSURE SEALANT DE9INISI ( Pe"a+atan 6i $"e ea'ant ada'a, !en$t$!an !it dan 6i $"e !ada #i#i mo'a"

!e"tama !e"manen yan# &e&a ka"ie . TU-UAN ( Mem!e"ta,ankan #i#i mo'a" !e"tama !e"manen da'am kondi i &e&a ka"ie . 1. Pa tikan &a,+a #i#i mo'a" !e"tama !e"manen yan# dimak $d &e&a ka"ie . *. 1'oki" a'i0a den#an cotton "o''. 5. O'e i #i#i den#an cai"an et a a am dan dit$n##$ &e&e"a!a aat. >. 1i'a #i#i den#an ai" am!ai den#an cai"an et a a am e'$"$,nya te"&i'a . ?. Sia!kan 'am!$ H'i#,t c$"eI. @. O'e i #i#i den#an cai"an &ondin#. A. Ke"in#kan dae"a, ke")a. B. A!'ika ikan "e in kom!o it !ada #i#i yan# dimak $d. F. Pa!a"kan 'i#,t c$"e e $ai den#an at$"an !emakaian &a,an da"i !e"$ a,aan !en#,a i' "e in. 1G. O'e kan 0a"ni , !ada !e"m$kaan "e in kom!o it yan# te'a, men#e"a . 11. In t"$k ikan !a ien $nt$k tidak men##$nakan #i#i te" e&$t $nt$k makan e'ama at$ )am% men)a#a ke&e" i,an #i#i dan m$'$t e"ta tidak mem&e"ikan &e&an yan# &e"'e&i,an !ada #i#i te" e&$t. 1*. In t"$k ikan !a ien $nt$k kem&a'i A ,a"i ete'a, !e"a+atan. 15. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 9. PROSEDUR PERA8ATAN SKELING 1. Pe" ia!kan $'t"a onic ca''e"% !a tikan ai" men#a'i" den#an 'anca" dan mata ca''e" da'am kondi i te"i'. *. In t"$k ikan !a ien $nt$k &e"k$m$". 5. U'a i dae"a, ke")a den#an anti e!tik. >. Pe" ia!kan a'i0a e)ecto". ?. Letakkan a'i0a e)ecto" ti! !ada da a" m$'$t !a ien. @. 1e" i,kan ka"an# #i#i% &aik $!"a ma$!$n $& #in#i0a' ka'k$'$ den#an men##$nakan $'t"a onic ca''e" den#an tan!a tekanan !ada #i#i. A. Po'e #i#i yan# te'a, di&e" i,kan da"i ka'k$'$ e,in##a ,a'$ . B. U'a i dae"a, ke")a den#an anti e!tik. F. 1e"ikan Hdenta' ,ea't, ed$cationI !ada !a ien. 1G. In t"$k ikan !a ien $nt$k kont"o' A ,a"i ete'a, !e"a+atan. 11. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. PROSEDUR PERA8ATAN GIGI SULUNG I. MENYAPA PASIEN DENGAN RAMAH II. ANAMNESA Menanyakan dan mencatat identita !ende"ita Menanyakan ke'$,an $tama Menanyakan 'oka i #i#i yan# akit M$'ai ka!an di"a akan Si6at akit (

: Te"$ mene"$ : Kadan#7kadan# .&i'a kema $kan makanan/ : Tim&$'nya "a a akit : S!ontan .tan!a "an# an#an/ : Adanya "an# an#an .din#in%!ana / I3. PEMERIKSAAN Peme"ik aan Ek t"a O"a' Me'i,at !i!i dan &i&i" a!aka, ada !em&en#kaan &ent$knya imet"i ata$ tidak% a!aka, ada ce'a, &i&i". 1i'a ada !em&en#kaan !i!i% me"a&a !i!i memakai em!at )a"i den#an menekan !i!i eca"a 'em&$t $nt$k me"a akan adanya &en)o'an4 !em&en#kaan dan meni'ai a!aka, ke"a % '$nak% ada 6'$kt$a i ata$ tidak. 1i'a ada !em&en#kaan &i&i"% meme"ik a &i&i" &a+a, den#an mena"ik &i&i" &a+a, kea"a, &a+a, dan meme"ik a &i&i" ata den#an mena"iknya ke ata $nt$k me'i,at a!aka, ada !e"$&a,an +a"na% &en)o'an% !em&en#kaan. Menekan den#an 'em&$t &i&i" $nt$k me"a akan a!aka, ke"a % '$nak ata$ ada 6'$kt$a i. Meme"ik a ke'en)a" #eta, &enin# di &a+a, "a,an# &a+a, den#an ca"a me"a&a men##$nakan )a"i te'$n)$k dan )a"i ten#a, menekan den#an 'em&$t meny$ $"i da"i &e'akan# te'in#a ke $&mandi&$'a am!ai a"a, de!an4da#$ $nt$k menem$kan adanya !em&e a"an ke'en)a" #eta, &enin#. Peme"ik aan Int"a O"a' In !ek i Meminta !a ien mem&$ka m$'$t e'e&a" m$n#kin Me'i,at men##$nakan kaca m$'$t yan# di!e#an# den#an tan#an ki"i4kanan ke e'$"$, !e"m$kaan #i#i a!aka, keadaannya &e" i, 4 koto"% adaka, #i#i '$&an# .ka"ie /% +a"na% &ent$k% #i#i !e"manen $da, t$m&$, ata$ &e'$m dan 'etak #i#i. Me'i,at a!aka, ada #$ i &en#kak% #$ i &e"nana,% keme"a,an dan &e"da"a,. Me'i,at a!aka, ada ke'ainan !ada m$ko a !i!i dan 'ida,% &e"cak !$ti,% &e"cak me"a,% +a"na me"a, ke&i"$an% "adan# dan $'c$ . Me'i,at a!aka, ada ke'ainan ce'a, !ada !a'at$m4'an#it7'an#it m$'$t% t$mo" ek o to i . Me'i,at da a" m$'$t a!aka, ada &en#kak% 'e i% $'c$ Me'i,at adanya !e"$&a,an +a"na #i#i men)adi ke,itaman. Pa'!a i Me"a akan a!aka, ada #i#i #oyan# den#an ca"a men)e!itkan !in et !ada &a#ian ma,kota #i#i kem$dian men##oyan#kan #i#i kea"a, '$a" dan da'am * ka'i% &i'a #i#i &e"#e"ak e)a$, ; *mm &e"a"ti #i#i te" e&$t #oyan#. Me"a&a #i#i den#an ca"a men)e!it cotton !e''et men##$nakan !in et kem$dian menekan #$ i den#an 'em&$t dan me'i,at a!aka, m$da, &e"da"a, ata$ ke'$a" nana,. Me"a&a #$ i den#an $)$n# )a"i te'$n)$k tan#an kanan dan menekannya a!aka, #$ i

&en#kak% ke"a % '$nak% 6'$kt$a i% ke'$a" nana,% nye"i .den#an me'i,at ek !"e i !a ien/. Te 0ita'ita Te t din#in .men##$nakan ka!a yan# te'a, di em!"ot c,'o"7et,i' dan di 'etakan di ka0ita / Te t o!en &$$" .di 'ak$kan &i'a te din#in dan onde mem&e"ikan ,a i' yan# ne#ati6/ Pe"k$ i Men#et$k ma,kota #i#i den#an men##$nakan !an#ka' kaca m$'$t $nt$k men#eta,$i nye"i den#an me'i,at ek !"e i !ende"ita. D"$k Men#eta,$i !en)a'anan ke"adan#an den#an ca"a me'etakan !an#ka' kaca m$'$t di ata ma,kota #i#i kem$dian !ende"ita di minta men##i#it !e"'a,an7'a,an $nt$k men#eta,$i nye"i den#an me'i,at ek !"e i !ende"ita .1i'a #i#i 'a+an tidak c$k$! ditekan den#an !an#ka' kaca m$'$t/. Peme"ik aan Pen$n)an# Me'ak$kan "$)$kan !eme"ik aan 6oto "ont#eno'o#i $nt$k mem&ant$ menent$kan kondi i di da'am "a,an# yan# tidak te"!anta$ !ada !eme"ik aan k'ini % adanya ke'ainan &eni, #i#i ata$ adanya kek$"an#an tem!at. 3I. DIAGNOSA Dite#akkan &e"da a"kan( Anamne a Ke'$,an Utama Peme"ik aan Int"a O"a' Peme"ik aan Ek t"a O"a' Peme"ik aan Pen$n)an# 'ainnya 3II. REN2ANA PERA8ATAN 1. P$'!iti "e0e" i&e' < Pen$m!atan teta! *. P$'!iti Non Pe"6o"a i < Indi"ect !$'! ca!!in# = Pen$m!atan ementa"a 5. P$'!iti !e"6o"a i < Di"ect !$'! ca!!in# = Pen$m!atan ementa"a >. P$'!iti i""e0e" i&e' < Pen#o&atan4"$)$k4ek t"ak i ?. Pe"iodontiti ak$t < Pen#o&atan @. Pe"iodontiti k"oni o'e, ka"ena Gan#"en !$'!a4aka" < Ek t"ak i A. A& e < Pen#o&atan PROSEDUR TETAP PERA8ATAN A. PROSEDUR TUMPATAN SEMENTARA 1. Pem&$an#an )a"in#an ka"ie den#an e ka0ato". *. P"e!a"a i ka0ita den#an &$" e $ai den#an k'a i6ika i t$m!atan.

5. Ste"i'i a i ka0ita . >. Pem&e"ian o&at .e$#eno'/ e&a#ai "e'ie6 o6 !ain .e$#eno' = ka!a /. ?. Penam&a'an ementa"a den#an 6'etc,e" .Po+de" = LiC$id/. @. In t"$k i !a ka !en$m!atan a. Tidak &o'e, di#$nakan $nt$k makan e'ama 1 )am ete'a, dit$m!at &. Hati7,ati &i'a menyikat #i#i te"$tama !ada #i#i den#an t$m!atan ementa"a. A. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 1. PROSEDUR TUMPATAN TETAP 1. Pem&e" i,an )a"in#an nek"otik da'am ka0ita den#an e ka0ato". *. P"e!a"a i ka0ita den#an diamond &$" &e"kece!atan tin##i yan# e'a'$ dia'i"i o'e, ai". 5. Pem&'oki"an men##$nakan cotton "o''. >. Pende"ita diin t"$k i $nt$k tidak men$t$! m$'$t. ?. Sam!ai den#an !"o e !en$m!atan e'e ai !a ien diin t"$k ikan $nt$k tidak men##e"akkan 'ida,. @. Men#e"in#kan ka0ita den#an 2HIP 1LO8ER 4 THREE 8AY SYRING. A. I"i#a i ka0ita den#an aC$ade . B. A!'ika ikan 'a!i an &a i &e"$!a !a ta Dinc oEide !o !,at .$nt$k t$m!atan ama'#am/ ata$ !a ta ka' i$m ,id"ok ida .$nt$k t$m!atan inteti /. F. A!'ika ikan t$m!atan teta! !ada ka0ita % "a!ikan. 1G. Pende"ita diin t"$k ikan $nt$k( 7 Tidak men##$nakan #i#i te" e&$t e'ama e,a"i ema'am. 7 Datan# kem&a'i ke k'inik $nt$k di'ak$kan !em$'a an !ada t$m!atan. 11. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 2. PEN2A1UTAN GIGI SULUNG 1. Men)e'a kan ke!ada !ende"ita &a,+a akan di'ak$kan tindakan !enca&$tan #i#i $'$n#nya den#an t$)$an $nt$k mem&e"i ke em!atan #i#i !e"manen t$m&$, den#an &aik. *. Men)e'a kan ke!ada !ende"ita &a,+a e&e'$mnya !enca&$tan akan di'ak$kan !em&i$ an dan ete'a, it$ !ende"ita akan me"a akan din#in .&i'a men##$nakan 2,'o" Et,y'/ ata$ me"a a te&a' .&i'a men##$nakan $ntikan 'idocaine/. 5. Minta i)in !ende"ita4!en#anta" $nt$k di'ak$kan tindakan .&o'e,ka, aya m$'ai eka"an# J/. >. Mem!e" ia!kan a'at dan o&at ana te i dan a'at tindakan !enca&$tan #i#i $'$n# yan# $da, di te"i'kan. ?. Menc$ci tan#an den#an a&$n dan memakai a"$n# tan#an te"i'. @. Tindakan ana te i% &i'a $da, #oyan# men##$nakan 2,'o" Et,y' dan &e'$m #oyan# men##$nakan 'idocain. 1i'a men##$nakan 2,'o" Et,y' ( 1. Men#am&i' ka!a te"i' men##$nakan !in et dan menete inya den#an &etadine. *. Men#o'e i #$ i !ada dae"a, #i#i yan# akan dica&$t den#an #e"akan ea"a, 1 ka'i. 5. Men#am&i' ka!a * &$a, #$'$n#an den#an !in et% kem$dian ka!a di!e#an# den#an tan#an ki"i. >. Meme#an# Ta&$n# 2,'o" Et,y' den#an tan#an kanan kem$dian $)$n#nya didekatkan !ada ka!a den#an )a"ak 1 cm kem$dian menyem!"ot ka!a den#an 2,'o" Et,y'% t$n##$ am!ai ka!a &e"&$i,. ?. Meminta !a ien mem&$ka m$'$t kem$dian me'etakkan ka!a am&i' di tekan !ada &a#ian

&$ka' dan 'in#$a'4!a'atina' #i#i yan# akan dica&$t. 1i'a men##$nakan ana te i 'idokain kom! * K ( 1. Mem!e" ia!kan 'idokain am!$' dan memata,kan $)$n# am!$' men##$nakan men##$nakan tan#an !ada 'e,e" am!$'. *. Mem!e" ia!kan !$it 5 cc% mem&$ka t$t$! !$it dan meminda,kan 'idokain ke da'am !$it den#an ca"a men#,i a! i i am!$' am!ai ,a&i dan men$t$! kem&a'i !$it. 5. Mem&$an# &oto' ke tem!at am!a, medi . >. Mem&$an# $da"a da'am !$it den#an ca"a mem!o i ikan !$it den#an $)$n# )a"$m men#,ada! ke ata % kem$dian ket$k !e"'a,an y"in#e. Kem$dian do"on# !om!a !e"'a,an7 'a,an am!ai $da"a tidak tam!ak 'a#i dan cai"an ke'$a" edikit di $)$n# )a"$m. ?. Men#am&i' ka!a te"i' men##$nakan !in et dan menete inya den#an &etadine. @. Men#o'e i #$ i yan# akan di'ak$kan in)ek i den#an #e"akan ea"a, 1 ka'i. A. Unt$k men#ana te i #$ i &a#ian &$ka'% 'idokain di $ntikkan ke #$ i di ekita" a!ek !ada #i#i yan# akan dica&$t dan me'ak$kan a !i"a i% a!a&i'a ke'$a" da"a, men##e e" !o i i )a"$m ke titik 'ain dan mema $kkan )a"$m am!ai menyent$, t$'an#. Meny$ntikkan 'idokain G%?71 cc. Menca&$t kem&a'i )a"$m. B. Unt$k men#ana te i #$ i &a#ian 'in#$a'4!a'ata'% 'idokain di $ntikkan ke #$ i ekita" a!ek !ada #i#i yan# akan dica&$t ata$ !ada !e"ca&an#an a"a6 dan me'ak$kan a !i"a i a!a&i'a ke'$a" da"a, men##e e" !o i i )a"$m ke titik 'ain dan mema $kkan )a"$m am!ai menyent$, t$'an#. Meny$ntikan 'idokain G%?71 cc. Menca&$t kem&a'i )a"$m F. Mem&$an# !$it !ada a6ety &oE den#an ca"a $)$n# )a"$m ma $k 'e&i, d$'$. 1G. Men$n##$ am!ai o&at &e"eak i dan menim&$'kan "a a te&a' den#an menanyakan !ada !a ien a!aka, $da, te"a a te&a' dan &a#aimana !e"a aan !a ien a!aka, te"a a mata &e"k$nan#7k$nan# ata$ !$ in#. 1i'a $da, te"a a te&a' maka 'an# $n# di'ak$kan !enca&$tan. 11. Me'ak$kan !emi a,an #i#i dan #$ i den#an memakai &ein den#an !o i i &ein me io &$ka' 4 di to &$ca' #i#i yan# &e" an#k$tan% den#an #e"akan &ein a!ika' ke co"ona' .da"i &a+a, ke ata / am!ai #i#i #oyan#. 1*. Me'etakkan $)$n# tan# !ada &a#ian &$ka' dan 'in#$a'4!a'atina' #i#i am!ai den#an ce"0ica' #i#i 4 &i6$"ka i #i#i. 15. Pada #i#i yan# mem!$nyai 1 aka" .#i#i ante"io"/ mem$ta" #i#i ea"a, am&i' dita"ik ke'$a". 1>. Pada #i#i yan# mem!$nyai 'e&i, aka" men##e"ak7#e"akkan #i#i ke a"a, &$ka' dan 'in#$a'4!a'atina' $!aya #i#i te"'e!a dan mena"ik #i#i ke'$a". 1?. Men#am&i' tam!on men##$nakan !in et kem$dian menete i tam!on den#an &etadine di ata c$cin# me'etakkan tam!on !ada '$ka &eka !enca&$tan dan meminta !a ien $nt$k men##i#it tam!on k$at7k$at. 1@. Mem&$an# am!a, medi ka!a &etadine% tam!on yan# di#$nakan e'ama tindakan dan #i#i yan# $da, dica&$t ke da'am tem!at am!a, medi . 1A. Me'e!a kan a"$n# tan#an dan dima $kkan da'am tem!at am!a, medi kem$dian menc$ci tan#an memakai a&$n. 1B. Mem&e"ikan in t"$k i !o t7ek t"ak i ke!ada !a ien4!en#anta". 1F. Mencatat ,a i' tindakan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 3II. PENGO1ATAN Pe"e e!an o&at di&e"ikan &e"da a" !ada !"in i!7!"in i! medika i yan# "a iona' dan !"o!o" iona'.

 Mencatat !en#o&atan !ada ka"t$ tat$ !ende"ita. 3III. KONSELING 1. Men)e'a kan ke!ada !a ien4!en#anta" ete'a, !enca&$tan $nt$k( a. Men##i#it tam!on L 1 )am% &o'e, me'$da, ta!i tam!on tidak di&$an#4teta! di#i#it. &. Tidak menyent$, &eka !enca&$tan den#an 'ida, ka"ena &i a menye&a&kan in6ek i c. Tidak men#,i a!7,i a! ka"ena &i a menye&a&kan in6ek i d. Tidak &e"k$m$"7k$m$" te"'a'$ ke"a e'ama L *> )am% e. Men#,inda"i !e"da"a,an dan in6ek i 6. Men#a)$kan ke!ada !a ien4!en#anta" $nt$k men)a#a ke&e" i,an m$'$t den#an ca"a menyikat #i#i e $da, makan dan e&e'$m tid$" den#an mem!e"a#akan ca"a menyikat #i#i yan# &ena" #. Men#an)$"kan !a ien menyikat #i#i ete'a, makan makananmani dan a am% dan makanan yan# 'en#ket di #i#i ,. Mem&ia akan memakan makanan yan# &e" e"at ma a'nya ay$" dan &$a, i. Men#an)$"kan !ada !a ien4!en#anta" $nt$k e#e"a kont"o' &i'a ada ke'$,an ata$ &i'a ada 'a#i #i#i yan# &e"'$&an# ). Men#an)$"kan !ada !a ien4!en#anta" $nt$k meme"ik akan #i#i eca"a "$tin etia! @ &$'an eka'i k. Mem&e"i ke em!atan !ada !a ien4!en#anta" $nt$k menanyakan ,a' yan# k$"an# )e'a dan men)a+a& !e"tanyaan am!ai !a ien4!ende"ita )e'a '. Men#ecek !ema,aman !a ien4!en#anta" den#an mem&e"ikan !e"tanyaan te"&$ka ata in6o"ma i yan# $da, di am!aikan m. Mencatat ,a i' kon e'in# !ada ka"t$ tat$ !ende"ita n. Men#$ca!kan te"ima ka i, $da, datan# dan emo#a 'eka em&$, IM. PAS2A PELAYANAN A. DEKONTAMINASI Memakai a"$n# tan#an "$ma, tan##a Mema $kkan a'at7a'at yan# $da, te"!akai ke da'am &ak dekontamina i e'ama 1G menit Meminda,kan a'at da"i &ak dekontamina i ke da'am &ak ai" a&$n Mem&e" i,kan a'at7a'at den#an ikat dan ai" a&$n Mem&i'a a'at7a'at yan# $da, &e" i, den#an ai" men#a'i" Men#e"in#kan a'at7a'at den#an ,and$k &e" i,. La'$ di'etakkan ke da'am &ak in t"$men te"t$t$! e $ai den#an )eni a'at 1. STERILISASI Mema $kkan a'at7a'at &ak in t"$men te"t$t$! ke da'am te"i'i ato" Men#$nci k"an !em&$an#an ai" Men#i i ai" ke da'am te"i'i ato"% e,in##a a'at7a'at te"endam e'$"$,nya Menya'akan te"i'i ato" e'ama 5G menit Mem&$an# ai" da"i te"i'i ato" Men$n##$ a'at ,in##a din#in Menyim!an a'at yan# te'a, di te"i'kan ke da'am tem!at a'at te"i'