TEKNIK PENGOLAHAN VIRGIN COCONUT OIL MENGGUNAKAN RAGI TAPE

Goniwala Elfianus1 Buah kela a !i "in#ka" e"ani u$u$n%a !iolah $en&a!i ko 'a( Na$un !en#an $enu'unn%a ha'#a ko 'a $aka en!a a"an e"ani !a'i $en#olah kela a $en&a!i ko 'a san#a" 'en!ah( Ha'#a ko 'a !i Mana!o $en)a ai R *(+++,k# a!a "ahun 1--./ na$un a!a e'"en#ahan "ahun 0+++ ha'#an%a "u'un $en&a!i R .1+,k# sehin##a en!a a"an e"ani kela a $en&a!i 'en!ah( Pa!a e'"en#ahan A#us"us 0++2/ ha'#a ko 'a $enin#ka" ke$3ali $en&a!i R 1(4++,k# 5Rin!en#an !an No6a'ian"o 0++*7 !an 3ulan 8uni 0++4 R *(1++,k#( Un"uk $en#a"asi 'en!ahn%a ha'#a ko 'a/ e'lu !ilakukan !i6e'sifikasi 'o!uk kela a sehin##a e"ani "i!ak han%a "e'fokus $en#olah 3uah kela a $en&a!i ko 'a/ "e"a i &u#a $en&a!i 'o!uk lain sehin##a akan $enin#ka"kan en!a a"an $e'eka( Penin#ka"an en!a a"an e"ani akan le3ih n%a"a &ika usaha !i6e'sifikasi 'o!uk !ilakukan sen!i'i oleh e"ani( 9alah sa"u 'o!uk !i6e'sifikasi !a'i 3uah kela a %an# !a a" !ilakukan a!a "in#ka" e"ani a!alah $in%ak kela a $u'ni 56i'#in )o)onu" oil/ VCO7( VCO a!alah $in%ak kela a %an# !i 'oses !a'i kela a se#a' !en#an a"au "an a e$anasan !an "i!ak $elalui e$u'nian !en#an 3ahan ki$ia( :i3an!in#kan !en#an $in%ak kela a %an# !iolah se)a'a "'a!isional/ VCO $e$iliki keun##ulan/ %ai"u ka!a' ai' !an sa$ le$ak 3e3as 'en!ah/ "i!ak 3e'wa'na 53enin#7/ 3e'a'o$a ha'u$/ !an !a%a si$ an le3ih la$a( :ala$ e'ke$3an#ann%a VCO "elah !i$anfaa"kan se3a#ai 3ahan 3aku fa'$asi/ kos$e"ik/ !an an#an 5Rin!en#an/ 0++27( 9aa" ini "elah 3e'ke$3an# en#olahan VCO "an a e$anasan !en#an $en##unakan $in%ak an)in# se3a#ai s"a'"e'( :en#an )a'a ini ha'us !ise!iakan !ahulu $in%ak an)in#( Pe"ani %an# 3a'u e'"a$a kali $en#olah VCO 3iasan%a suli" $e$ e'oleh $in%ak an)in#( Oleh ka'ena i"u/ e'lu !i)a'i )a'a lain %an# le3ih $u!ah un"uk $e$e)ahkan e$ulsi san"an,k'i$ $elalui 'oses fe'$en"asi "an a $en##unakan $in%ak an)in#( Ra#i "a e %an# 3iasan%a !i#unakan !ala$ e$3ua"an "a e/ 3e' eluan# !i#unakan !ala$ en#olahan VCO ka'ena 'a#i "a e $en#an!un# $ik'oflo'a se e'"i kha$i' %an# !a a" $en#hasilkan li ase un"uk $e$e)ah e$ulsi san"an( :en#an !e$ikian/ sela$a 'oses fe'$en"asi akan "e'&a!i e$u"usan ika"an ki$ia( Pe')o3aan ini 3e'"u&uan un"uk $e$ ela&a'i "eknik e$3ua"an VCO !en#an $en##unakan 'a#i "a e( BAHAN :AN METO:E Pe')o3aan !ilaksanakan !i la3o'a"o'iu$ Balai Peneli"ian Tana$an Kela a !an Pal$a Lain 5Bali"ka7/ Mana!o a!a 3ulan 8uli sa$ ai A#us"us 0++1( Pe')o3aan $en##unakan 'an)an#an a)ak len#ka !en#an "i#a e'lakuan s"a'"e' 'a#i "a e/ %ai"u 1+; 5A17/ 0+; 5A07/ !an 2+; 5A27( Pe')o3aan !iulan# ena$ kali sehin##a a!a 1. sa"uan e')o3aan( Bahan %an# !i#unakan a!alah 3uah kela a :ala$ Ma an#e" 5:MT7 u$u' 11<10 3ulan/ 'a#i "a e a!a" 5'a#i ko$e'sial7/ kain sa'in#/ ke'"as sa'in#/ NaOH/ asa$ ase"a" #lasial/ alkohol/ fenol "alin/ $in%ak "anah/ !an 3ahan e$3an"u lainn%a( Ala" %an# !i#unakan a!alah a'u"an kela a/ en#e 'es san"an/ lo%an# las"ik/ wa!ah las"ik "'ans a'an/ )o'on# las"ik/ wa!ah en#e$as/ 3eke' #lass/ i e"/ la3u uku'/ !an ala" 3an"u lainn%a( Tahapan Pengolahan VCO Penyiapan Bahan Baku Buah kela a %an# akan !iolah $en&a!i VCO a!alah 3uah %an# "ua/ %akni 3e'u$u' 11<10 3ulan/ %an# !i"an!ai !en#an kuli" sa3u" 3e'wa'na )okla"( Buah kela a "ua akan $en#hasilkan 'en!e$en $in%ak %an# "in##i(

Pembuatan Santan Buah kela a "ua !iku as ke$u!ian !i3elah !an !a#in#n%a !ikelua'kan !a'i "e$ u'un#( :a#in# 3uah kela a lalu !i a'u" se)a'a $anual a"au !i#ilin# $en##unakan $esin( Han)u'an !a#in# 3uah lalu !i"a$3ah ai' !en#an e'3an!in#an 1=0( 9elan&u"n%a/ eks"'ak !i 'es !en#an $esin en#e 'es a"au se)a'a $anual ke$u!ian !isa'in# sehin##a !i e'oleh san"an( :a'i 2+ 3u"i' kela a 5'a"a<'a"a 3o3o" !a#in# 3uah *++ #,3u"i'7 !i e'oleh 2+ li"e' san"an( Pemisahan Krim 9an"an %an# !i e'oleh !i"uan# a!a e$3e' las"ik "'ans a'an/ ke$u!ian !i!ia$kan 0 &a$( 9ela$a en!ia$an/ san"an akan "e'3a#i $en&a!i "i#a la isan/ %ai"u la isan a"as 3e'u a k'i$ 5ka%a $in%ak7/ la isan "en#ah 3e'3en"uk ski$ 5ka%a 'o"ein7/ !an la isan 3awah 3e'u a en!a an( K'i$ !i isahkan !an !i#unakan se3a#ai 3ahan 3aku VCO( Pembuatan Starter Ragi Tape Pen#olahan VCO $en##unakan 'a#i "a e !iawali !en#an $e$3ua" )ai'an s"a'"e' 'a#i "a e( Ca'an%a/ ski$ kela a *1+ $l !i)a$ u' !en#an ai' kela a 1+ $l/ ke$u!ian !i"a$3ahkan 'a#i "a e 0 #/ !ia!uk sa$ ai ho$o#en/ lalu !i!ia$kan 5!ife'$en"asi7 a!a suhu 'uan# sela$a 10 &a$ 5Ga$3a' 17( Pena$3ahan ai' kela a 3e'"u&uan un"uk $e$ e'ka%a nilai #i>i $e!ia un"uk 'oses e'3an%akan 'a#i "a e( Pencampuran Krim dengan Starter Ragi Tape K'i$ %an# !i e'oleh/ seki"a' 10 li"e'/ !i3a#i "i#a 3a#ian 5$asin#<$asin# * li"e'7/ ke$u!ian !i)a$ u' !en#an s"a'"e' 'a#i "a e $asin#< $asin# 1+;/ 0+;/ !an 2+;( 9e3a#ai )on"oh/ &ika $en##unakan s"a'"e' "a e 1+; $aka un"uk k'i$ * li"e' !i"a$3ahkan s"a'"e' 'a#i "a e *++ $l( Ca$ u'an !ia!uk ho$o#en ke$u!ian !i"uan# a!a wa!ah "'ans a'an !an !i!ia$kan .<1+ &a$( 9ela$a 'oses en!ia$an/ )a$ u'an akan "e' isah $en&a!i "i#a la isan/ %ai"u $in%ak 5la isan a"as7/ 3lon!o 3e'wa'na u"ih 5la isan "en#ah7/ !an ai' 5la isan 3awah7( 9elan&u"n%a/ $in%ak !i isahkan !a'i 3lon!o !an ai'( Alu' 'oses en#olahan VCO !isa&ikan a!a Ga$3a' 0( Penyaringan Minyak Min%ak %an# !i e'oleh !isa'in# $en##unakan >eoli"/ %ai"u se&enis 3a"uan %an# !i sa$ in# 3e'fun#si $en%a'in# &u#a $en%e'a 3au %an# ku'an# enak !an $enu'unkan ka!a' ai'( P'o!uk %an# !i e'oleh !a'i en%a'in#an a!alah VCO( 9elan&u"n%a VCO !ike$as !an !i"u"u 'a a" se'"a !ise#el(

Pengamatan Rendemen dan Mutu VCO Mu"u VCO %an# 3e'kai"an !en#an 'oses en#olahan a!alah ka!a' ai'/ asa$ le$ak 3e3as/ 3au/ !an wa'na( 9ifa"<sifa" lain se e'"i ko$ osisi asa$ le$ak/ 3ilan#an en%a3unan/ !an 3ilan#an io!iu$ )en!e'un# !i en#a'uhi oleh &enis a"au 6a'ie"as kela a !an lin#kun#an "e$ a" "u$3uh "ana$an( Pen#a$a"an $u"u VCO $eli u"i ka!a' ai'/ asa$ le$ak 3e3as/ u&i o'#anole "ik 53au !an wa'na7/ !an 'en!e$en hasil( Kadar Air Ka!a' ai' !i"en"ukan se)a'a lan#sun# !en#an $e"o!e o6en a!a suhu 1+1?C( Cawan koson# !ike'in#kan !ala$ o6en sela$a 1+ $eni" ke$u!ian !i!in#inkan !ala$ !esika"o'( 9elan&u"n%a !i"i$3an# sa$ el VCO !ala$ )awan o'selin se3an%ak 0<1 #/ lalu !ike'in#kan !ala$ o6en sela$a @ &a$( Cawan !an isin%a lalu !i in!ahkan ke !ala$ !esika"o'/ !i!in#inkan/ !an !i"i$3an# ke$3ali( 9a$ el !ike'in#kan ke$3ali !ala$ !esika"o' sa$ ai !i e'oleh 3o3o" "e"a ( Ka!a' ai' 5;7 A 5a < 37 = ) B 1++ !i $ana= a A 3o3o" )awan !an sa$ el awal 5#7 3 A 3o3o" )awan !an sa$ el se"elah !ike'in#kan 5#7 ) A 3o3o" )on"oh awal 5#7 Asam Lemak Bebas 9a$ el 5VCO7 !i"i$3an# 0 # !ala$ e'len$e%e' 01+ $l/ ke$u!ian !i"a$3ahkan 01 $l alkohol 5-2;7 ne"'al %an# "elah !i anaskan lalu !iko)ok( 9elan&u"n%a !i"a$3ahkan la'u"an fenol "alin 2 "e"es !an !i"i"'asi !en#an NaOH +/1 N( Ka!a' asa$ le$ak 3e3as 5;7 A 5$l NaOH B N NaOH B 3e'a" $olekul le$ak B 1++7 = 3o3o" sa$ el 5$#7( U i Organ!"eptik U&i o'#anole "ik "e'ha!a a'o$a !an wa'na VCO !ilakukan 3e'!asa'kan in!e'a en)iu$an 5hi!un#7 !an in!e'a en#liha"an 5$a"a7( Rendemen #asi" Ren!e$en VCO !ihi"un# 3e'!asa'kan 3o3o" VCO %an# !i e'oleh !i3an!in#kan !en#an 3o3o" 3ahan %an# !i#unakan 5 a'u"an !a#in# 3uah kela a7( Ren!e$en hasil 5;7 A5a = 37 B 1++(

!i $ana= a A 3o3o" 3ahan 5VCO7 %an# !i e'oleh 5#7 3 A 3o3o" 3ahan %an# !i#unakan 5 a'u"an !a#in# 3uah7 HA9IL :AN PEMBAHA9AN Ren!e$en VCO/ ka!a' ai'/ se'"a asa$ le$ak 3e3as !isa&ikan a!a Ta3el 1( Ren!e$en VCO 3e'kisa' an"a'a 02/.2<0*/02;( Ren!e$en "e'"in##i 50*/02;7 !i e'oleh a!a en##unaan s"a'"e' 'a#i "a e 0+;( Pa!a en#olahan $in%ak kela a se)a'a "'a!isional/ 'en!e$en %an# !i e'oleh han%a 1.;( :en#an !e$ikian/ en##unaan s"a'"e' 'a#i "a e 0+; $enin#ka"kan 'en!e$en @/02;( 8ika 'a"a<'a"a 3o3o" !a#in# 3uah kela a *++ #,3u"i' $aka !en#an 'en!e$en 0*/02;/ VCO %an# !i e'oleh $en)a ai 50*/02=1++7 B *++ A -@/-0 $l( 8a!i un"uk $en#hasilkan 1 li"e' VCO !en#an $en##unakan s"a'"e' 'a#i "a e !i3u"uhkan 51(+++ = -@/-07 A 1+/04 3u"i' kela a( Bila $en##unakan )a'a "'a!isional/ !en#an 'en!e$en 1.;/ VCO %an# !i e'oleh $en)a ai 51. = 1++7 B *++ A 40 $l( 8a!i un"uk $en#hasilkan 1 li"e' $in%ak kela a 3iasa !i3u"uhkan 51(+++ = 407 A 12/.. 3u"i' kela a( Ka!a' ai' VCO 3e'kisa' an"a'a +/+1< +/12; !an asa$ le$ak 3e3as +/+1<+/+0;/ !en#an a'o$a khas kela a !an wa'nan%a 3enin#( Ka!a' ai' !an asa$ le$ak 3e3as le3ih 'en!ah !i3an!in#kan !en#an s"an!a' $u"u VCO %an# !ikelua'kan oleh Asian Pa)ifi) Co)onu" Co$$uni"% 5APCC7/ %ai"u ka!a' ai' +/1<+/1; !an asa$ le$ak 3e3as C+/1;D( A'o$a !an wa'na sesuai !en#an s"an!a' $u"u APCC/ %ai"u 3enin# !an a'o$a khas kela a( Be'!asa'kan hasil e')o3aan $aka en#olahan VCO !en#an $en##unakan s"a'"e' 'a#i "a e konsen"'asi 0+; a!alah %an# "e'3aik !i3an!in# konsen"'asi 1+; !an 2+;( Pa!a konsen"'asi 0+;/ !i e'oleh 'en!e$en VCO 0*/02;/ ka!a' ai' +/+1;/ !an asa$ le$ak 3e3as +/+1;( KE9IMPULAN :AN 9ARAN Pen#olahan VCO !en#an 3an"uan 'a#i "a e se3a#ai s"a'"e' konsen"'asi 0+; $en#hasilkan 'en!e$en VCO 0*/02;/ ka!a' ai' +/+1; !an asa$ le$ak 3e3as +/+1;/ !en#an a'o$a khas kela a !an 3e'wa'na 3enin#( Mu"u VCO %an# !ihasilkan $e$enuhi s"an!a' APCC( Un"uk en#olahan VCO !en#an 3an"uan 'a#i "a e !isa'ankan $en##unakan konsen"'asi s"a'"e' 0+; a#a' !i e'oleh 'en!e$en "in##i !an $u"u VCO $e$enuhi s"an!a'( UCAPAN TERIMA KA9IH Penulis $en%a$ aikan "e'i$a kasih ke a!a I3u I'( Rin!en#an Ba'lina/ M9 %an# "elah $en#i>inkan enulis $en##unakan !a"a hasil eneli"iann%a se'"a $e$3an"u !ala$ enulisannaskah( :AETAR PU9TAKA Rin!en#an/ B( 0++2( Pen#e$3an#an $in%ak kela a $u'ni 56i'#in )o)onu" oil7 un"uk in!us"'i fa'$asi !an kos$e"ika( Makalah!isa$ aikan a!a A likasi Teknolo#i Pas)a anen Ko$o!i"as Pe'ke3unan/ Makassa'/ 0<4 9e "e$3e' 0++2( Rin!en#an/ B( !an H( No6a'ian"o( 0++*( Min%ak Kela a Mu'ni( Pe$3ua"an !an Pe$anfa"ann%a( 9e'i a#'i"ekno( Pene3a' 9wa!a%a/ 8aka'"a( 4- hl$( Rin!en#an/ B(/ 9( Ka'ouw(/ A( La%(/ E( Goniwala/ !an M( Te'ok( 0++1( P'o"okol P'o!uksi Vi'#in Co)onu" Oil( La o'an Akhi' Peneli"ian( Balai Peneli"ian Kela a !an Pal$a Lain/ Mana!o(