Stereotaip merupakan kenyataan-kenyataan umum yang negatif

PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG)

MOD PENDIDIKAN JARAK JAUH

WAJ 3106
HUBUNGAN ETNIK
TAJUK
Terangkan konsep stereotaip,prejudis dan diskriminasi. Kemudian bincangkan
keadaan stereotaip, prasangka dan diskriminasi yang berlaku di Malaysia dan
kesannya ke atas hubungan etnik

NAMA

ZARINA BINTI SELAMAT

NO.KP

680801 05- 5450

PENSYARAH Encik Mohd Hanafi bin Zainal

terhadap sesuatu kumpulan etnik seperti

"Orang Belanda itu bersifat

kedekut" , Orang Melayu malas dan sebagainya. Dengan kata lain,

stereotaip ialah gambaran berlebih-lebihan tentang sesuatu perlakuan

baik atau buruk yang ditujukan kepada sesuatu kumpulan etnik oleh etnik
lain. Hal ini terhasil apabila berlaku pertembungan dua atau lebih komuniti
etnik. Fahaman stereotaip ini akan menimbulkan perasaan yang negatif
dalam kalangan masyarakat, khususnya masyarakat majmuk di Malaysia.
Hal ini kerana fahaman stereotaip akan mengakibatkan sesuatu kumpulan
etnik

itu

seterusnya

memandang

rendah

membataskan

terhadap

interaksi

kumpulan

antara

etnik

etnik

dan

lain

dan

menimbulkan

semangat perkauman yang menebal.

Prejudis pula ditakrif sebagai pandangan negatif mengenai ahli

atau kelompok etnik lain yang tersemat dalam hati seseorang atau
kelompok

etnik tertentu; prejudis tidak

diluahkan secara

terbuka.

Lazimnya, pandangan ini tidak berasaskan maklumat yang jelas, tepat

atau mencukupi.Apabila prejudis disuarakan, prejudis menjadi stereotaip.
Prejudis antara etnik berlaku apabila sesebuah kumpulan etnik
memandang negatif terhadap kumpulan etnik lain. Prejudis yang kuat
terhadap kumpulan etnik lain sukar diubah walaupun fakta yang kukuh
diberikan bagi membuktikan bahawa pemahaman tersebut adalah salah.
Melalui proses sosialisasi, sikap prejudis disalurkan daripada satu generasi
kepada generasi yang lain. Kesan sikap prejudis semakin mudah dilihat
apabila berlaku persaingan bagi mendapatkan sesuatu yang terhad sama
ada dalam aspek politik, ekonomi atau sosial dan sebagainya.

Diskriminasi ditakrif

sebagai

pandangan,

pemikiran

dan

kepercayaan negatif oleh seseorang atau sekelompok etnik terhadap

anggota atau kelompok etnik lain yang mempengaruhi perilaku pihak
yang berpandangan negatif. Tuntasnya, diskriminasi ialah perbuatan
membandingkan seseorang individu atau sesuatu kelompok etnik lain
berasaskan

ciri-ciri

etnik

semata-mata.

Diskriminasi

merupakan

manifestasi

prasangka

yang

wujud

dalam

kalangan sesuatu kumpulan etnik. Diskriminasi semakin mudah berlaku

terutama

apabila

wujud

prejudis

dan

stereotaip

dalam

sesebuah

masyarakat, sama ada pada peringkat individu ataupun kumpulan etnik.

Diskriminasi dalam bentuk yang mudah dapat dilihat apabila individu
sesuatu kumpulan etnik cuba mengelakkan diri daripada bertembung
dengan individu atau etnik yang diprasangkakan. Diskriminasi mencapai
tahap tertinggi apabila melibatkan pembuangan kerja, serangan fizikal
secara terbuka atau percubaan penghapusan sesebuah kumpulan etnik
( ethnic cleansing).
Ringkasnya,

setiap

kumpulan

etnik

mempunyai

pandangan

stereotaipnyaterhadap kumpulan etnik yang lain. Sebagai contoh, orang

barat mempunyai pandangan stereotaip terhadap kumpulan-kumpulan
etnik di Malaysia. Begitu juga, etnik melayu mempunyai gambaran
stereotaip terhadap etnik cina dan india dansebaliknya. Maka, setiap
pertembungan

etnik

akan

menghasilkan

stereotaip

yang

berupa

gamabran negatif atau positif.

PENGALAMANMALAYSIA
Prasangka atau prejudis merupakan akar-umbi segala bentuk
rasisme. Menurut Macionis, (1998) bahawa prasangka adalah satu
pandangan yang buruk terhadap individu atau kelompok manusia lain
dengan

hanya

agama,pekerjaan,
hitamdianggap

merujuk
jantina
kurang

kepada
atau

ciri-ciri

kelas.
dari

tertentu

Sebagai

contoh,

seperti

ras,

kaum

kulit

segiintelektualdankekayaan.

Menurut Teori Scapegoat.(1939), prasangka timbul akibat penilaian

3

awal

yang dibentuk tidak dirujuk dengan tinjauan terhadap fakta-fakta

yang sebenar. Perasaan prasangka sering kali dijadikan alat oleh golongan
majoriti untuk menindas golongan minoriti. Walau bagaimanapun, ia tidak
bererti bahawa golongan minoriti yang tertekan tidak mempunyai
prasangka terhadap anggota majoriti atau kelompok lain

Isu perkaumanmemang tidak dapat dielakkan apabila terdapat golongan

atau kumpulan manusia yang mempunyai beberapa ciri kesamaan seperti
biologi atau budaya cuba mempertahankan golongan masing-masing dan
pada masa yang sama menindas kaum lain. Di Malaysia sendiri banyak
organisasi politik dan sosial di negara kita dibentuk berasaskan kepada
garis perkauman atau etnik
Organisasi sedemikian hanya memperjuangkan kepentingan dan
merebut hak-hak yang dirasakan perlu tanpa memikirkan kepentingan
golongan lain, keharmoni dan kesejahteraan negara. Negara kita juga
pernah mengalami peristiwa berdarah akibat dari rusuhan kaum dalam
peristiwa 13 Mei 1969, sehinggakan keadaan darurat terpaksa
diisytiharkan di seluruh negara kita.Konflik ras juga boleh mengakibatkan
pengasingan kumpulan-kumpulan tertentu dari segi pelajaran, perumahan
dan pekerjaan.
Organisasi-organisasi yang demikian akan bersaing untuk
mendapatkan sokongan seluas mungkin dari kumpulan etnik masingmasing dengan menggunakan beberapa faktor penting seperti persamaan
bahasa, agama, ras atau pengenalan etnik. Apabila kepercayaan dan
tindakan demikian meluas dalam masyarakat, sudah tentu ia akan dapat
mempengaruhi dan kadang-kadang menentukan perkembangan politik
dalam sesebuah negara.
Kesan penjajahan merupakan faktor utama punca konflik etnik dan ras
4

di Malaysia. Walaupun Malaysia telah mencapai kemerdekaannya selama

40 tahun, tetapi kesanpenjajahan British masih segar di minda setiap
rakyat. Dasar pemeritahan British bercorakpecah dan perintah
telah mengasingkan tiga golongan utama bangsa di Malaysia iaitu
golongan Melayu. Golongan Cina dan golongan India.
Dasar kolonial mengenai imigrasi, pelajaran, pentadbiran, ekonomi, tanah,
bahasa dan kebudayaan telah meninggalkan kesan yang berpanjangan
sehingga sekarang.Dasar imigrasinya yang bebas telahmengubah
sama sekali komposisi penduduk di negara ini. Dasar ekonominya
pula telah menyebabkan timbul pengkhususan ekonomimengikut
etnik dan pengasingan tempat tinggal di kalangan mereka akibat dari
kegiatan ekonomi yang berlainan.

Penjajah Inggeris tidak menjadikan pendidikan sebagai alat penting untuk

menyatupadukan rakyat yang berbagai etnik itu. Malah apa yang
dilakukan

ialah mementingkan pendidikan bahasa

Inggeris

kepada

segelintir rakyat khususnya golongan yang berada demi kepentingan

pentadbirannya.

Sedangkan

pendidikan

Melayu

dilakukan

secara

melepaskan batuk di tangga sahaja. Pendidikan untuk orang-orang bukan

Melayu tidak dipedulikan .
Oleh sebab itu, orang-orang Cina dan India terpaksa mengendalikan
sekolah

mereka

sendiri

dan

menanggung

perbelanjaan

sendiri.Perkembangan pendidikan yang tidak terkawal ketika itu akhirnya

menimbulkan sikap dan orientasi politik yang berbeza.Di samping itu,
melalui dasar dan pentadbirannya pula, Inggeris telah meninggalkan
kesan psikologi yang meluas di kalangan rakyat dengan menanam
prasangka

dan

stereotaip

di

kalangan

mereka.

Penjajah Inggeris akhirnya berjaya mempengaruhi sikap orang yang

dijajahnya itu supaya menghormati dan menyanjung tinggi mereka
5

sebagai kumpulan yang lebih tinggi daripada kumpulan-kumpulan ras

yang lain pada ketika itu. Sebaliknya pula, terdapat banyak prasangka

Pengajaran daripada Peristiwa 13 Mei 1969

Berdasarkan pengalaman 13 mei 1969, ternyata faktor hubungan etnik
yang harmonis menjadi anak kunci bagi keseimbangan antara kekukuhan
ekonomi dan kestabilan politik. Peristiwa tersebut telah mendedehakan
kepada kita semua bahawa survival Malaysia sebagai sebuah negara
bangsa dan sistem sosial yang kukuh, tidak semata-mata terletak pada
pertumbuhan ekonomi yang baik dan kestabilan politik yang mapan.Apa
yang lebih pnting dalam konteks Malaysia sebagai sebuah masyarakat
majmuk ialah usaha berterusan untuk memupuk dan mengekalkan
hubungan

etnik

yang

harmonis.

Sekiranya tidak dilakukan, dalam sekelip mata, pertumbuhan ekonomi dan

kestabilan politik yang kita nikmati akan tergugat sekiranya berlaku lagi
konflik etnik secara terbuka seperti peristiwa 13 Mei 1969.

Peristiwa 13 mei 1969 telah memberi beberapa pengajaran penting

kepada ahli-ahli politik dan setiap rakyat Malaysia, bak kate pepatah
"yang baik buat teladan, yang buruk dijadikan sempadan."
i)

Rusuhan kaum tidak menguntungkan sesiapa. Malahan, rusuhan

kaum merugikan semua pihak dengan kehilangan nyawa dan
kerosakkan harta benda.

ii)

Langkah-langkah konkrit harus diambil untuk mengeratkan

perpaduan nasional dan keharmonian antara kaum.

iii)

Perpaduan nasional tidak akan dicapai sekiranya terdapat

sebilangan besar rakyat yang miskin. Keempat dan akhir sekali,
peristiwa 13 mei telah memberi pengajaran bahawa setiap rakyat
harus menghormati satu sama lain. Kita harus bersikap toleran
dan menghormati adat resam kumpulan-kumpulan etnik lain.

USAHA-USAHA KERAJAAN UNTUK MEMUPUK PERPADUAN NASIONAL

Konsep-konsep

asas

hubungan

etnik

sangat

relevan

untuk

memahami situasi hubungan etnik yang terdapat dalam kalangan

masyarakat majmuk Malaysia.
Kepelbagaian
memainkan

etnik

peranan

sama

penting

ada

dalam

secara

langsung

hubungan

etnik

atau
di

tidak,

Malaysia.

Berdasarkan kepelbagaian inilah kerajaan telah melaksanakan pelbagai

langkah

dan

program

bagi

memupuk

perpaduan

dalam

kalangan

rakyat.Antara langkah penting yang diambil ialah menubuhkan Jabatan

Perpaduan Negara selepas peristiwa 13Mei1969.
Penubuhan majlis ini bertujuan membincangkan isu-isu perpaduan
kaum di Malaysia secara harmoni dan tidak menggugat kestabilan politik
yang sedia wujud. Kerajaan juga telah memperkenalkan pelbagai dasar
termasuk Dasar Ekonomi Baru dan Dasar Pendidikan Kebangsaan untuk
memupuk

perpaduan

nasional.

Keharmonian hubungan etnik di Malaysia terlihat dalam setiap

lapisan masayrakat melalui rumah terbuka,

penerimaan budaya antara

etnik dan perkongsian kuasa politik. Sebagai contoh, hubungan etnik yang
harmonis di Melaka dibuktikan lagi dengan jelas hingga kini melalui seni
bina Masjid dan rumah ibadat lain. Masjid Kapitan Kling dan
Masjid Tengkera misalnya, mempunyai gabungan seni bina cina, melayu,
arab dan india. Masjid-masjid yang dibina pada zaman kesultanan melayu
melaka adalah unik

iaitu mempunyai menara

campuran bermotif tempatan, Arab,Indiadan cina.

7

berunsurkan ukiran

Kementerian

Kesenian,

Kebudayaan

dan

Warisan

pula

telah

memperkukuh lagi warisan kesenian rakyat Malaysia seperti tarian, muzik,

pemakaian pakaian tradisional dan makanan dalam kalangan masyarakat
majmuk malaysia. Misalnya, makanan etnik melayu seperti nasi lemak
menjadi kegemaran rakyat Malaysia; begitu juga dengan masakan etnik
cina seperti nasi goreng cina, mi hailam dan masakan india seperti kari.
Manakala dari segi pakaian, para pelajar bukan melayu tidak berasa
janggal memakai baju kurung dan baju melayu, khususnya pada hari
Jumaat.Semasa sambutan tahunan Hari Kemerdekaan, kesenian rakyat
Malaysia
Sebagai

seperti
ahli

pakaian

masyarakat

dan
Malaysia

alat
yang

muzik
terdiri

telah

dipaparkan.

daripada

pelbagai

kumpulan etnik, kita harus mengelakkan sikap prejudis, stereotaip,

rasisme dan diskriminasi bagi memupuk keharmonian dan perpaduan
nasional. Sebaliknya, konsep seperti akomodasi wajar dijadikan panduan
dalam menjalinkan hubungan etnik di Malaysia.

LAMPIRAN
Peristiwa 13 Mei 1969 adalah kesan daripada sikap prejudis,streotaip dan
diskriminasi yang
tidak terkawal
8

BIBIBLIOGRAFI
1. Shamsul Amri Baharuddin. 2010 . Modul Hubungan Etnik, Penerbit UITM,Shah
Alam

2. Aziz Deraman.1992. Temadun Melayu dan Pembinaan Bangsa Malaysia. Kuala

Lumpur: Arena Ilmu.
3. Fauziah Shafiee dan Ruslan Zainuddin. 2000. Sejarah Malaysia. Kuala
LumpurL:Fajar Bakti

10