BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

Pengaruh British di Kedah

(Teks m/s: 4-6)
sebelum tahun 1791 Pulau Pinang adalah sebahagian dari wilayah Kedah
Kedah pula terletak di bawah naunganSiam
terkenal sebagai sebuah kuasa maritim
Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) tertarik dengan kegemilangan Kedah terutamanya di PulauPinang
Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah
a) Kedah Sebagai Pelabuhan Persinggahan
kedudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat
banyak terdapat kemudahan seperti bekalan air, bekalan makanan dan tempat membaiki kapal
pedagang singgah sebelum belayar keCanton,China
tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun
b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan
banyak barang dagangan terdapat di Kedah yang dibawa dari negara luar sepertiChina
teh dariChinadiperlukan oleh SHTI
Chinaperlukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam dari Kepulauan Melayu
c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera
SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya
SHTI bersaing kuasa perdagangan dengan Perancis di India
Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahankanIndiadari serangan Perancis
Ancaman-Ancaman di Kedah
Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot di Kepulauan Melayu
pemimpin mengamalkan dasar buka pintu dalam pentadbiran
Kuala Kedah maju sebagai pusat perdagangan antarabangsa
para pemimpin Kedah menghadapi tentangan dan ancaman dalam usaha mengekalkan kedaulatan Kedah
dariBugis,SiamdanBurma
i) Ancaman Bugis Dari Selangor
akhir abad ke-18 keadaan politik Kedah tidak stabil kerana perebutan takhta antara pembesar-pembesar
keadaan ini mengancam kedaulatan Kedah
tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah
 kerabat diraja Kedah tidak bersetuju kerana Tunku Abdullah bukan anak gahara
kerabat diraja Kedah berpakat dengan Bugis di Selangor untuk menentang Sultan Muhammad Jiwa
tentera Bugis pimpinan Raja Haji menyerang dan menawan Kuala Kedah dan Alor Setar
Sultan Kedah terpaksa berundur ke Kangar
Sultan Muhammad Jiwa dapatkan bantuan tentera dari firma Jourdain Sullivan and de Souza
tahun 1771 firma telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding
perjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah
firma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan
Sultan Kedah membatalkan perjanjian apabila firma tidak membantu Kedah menyerang Bugis di Selangor
(ii) Ancaman Siam
Kedah menghentikan penghantaran bunga emas kepadaSiamsemasaSiamberperang denganBurma(1753-1781)
selepas perang tamatSiammenjadi kuasa yang kuat dan menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga
manusia
Kedah berasa terancam
Sultan Abdullah (1778-1797) mendapatkan bantuan tentera SHTI
Sultan Kedah menawarkan Pulau Pinang sebagai hadiah sekiranya SHTI sanggup melindungi Kedah dari ancamanSiam
Francis Light sedar tentang kepentingan Pulau Pinang sebagai pelabuhan dan pangkalan tentera
SHTI bersetuju untuk membantu Kedah
Francis Light di Pulau Pinang
(Teks m/s: 7-9)
SHTI bersaing dengan Belanda di semenanjung Tanah Melayu
SHTI bimbang dasar monopoli Belanda menjejaskan perdagangan mereka
SHTI anggap tawaran Sultan Abdullah yang membenarkan mereka menduduki Pulau Pinang sebagai pucuk dicita ulam
mendatang
Francis Light menandatangani perjanjian secara peribadi dengan Sultan Abdullah pada tahun 1786 iaitu Perjanjian
Inggeris-Kedah
Sultan Abdullah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat Francis Light memberi bantuan
tentera apabila perlu
Pada 11 Ogos 1786 upacara menaikkan bendera rasmi British iaitu Union Jack diadakan
nama Pulau Pinang ditukar kepada Prince of Wales Island oleh Francis Light
ibu negeri Pulau Pinang dinamakan Georgetowniaitu sempena nama Raja England King George III
tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal berlabuh di Pulau Pinang
tahun 1790 bilangan kapal bertambah kepada 104 buah
bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu
Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786
SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh
SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah
SHTI berjanji akan membayar sebanyak 30 000 dolar Sepanyol setahun kepada sultan sebagai pampasan

Pulau Pinang Diambil British Secara Rasmi

tahun 1786Siammenakluk Patani dan mengancam Kedah
Sultan Abdullah menuntut SHTI memberi bantuan tentera (seperti dalam perjanjian 1786)
SHTI enggan membantu dengan alasan SHTI tidak terlibat dengan perjanjian
SHTI juga mahu menjaga kepentingan perdagangan denganSiam
Sultan Abdullah mendesak Francis Light meninggalkan PulauPinangkerana tidak menenpati janji
Francis Light enggan dan menawarkan bayaran ganti rugi tetapi ditolah oleh Sultan Abdullah
Sultan Abdullah berasa marah dan tertipu dengan tindakan Francis Light
Tahun 1791 Sultan Abdullah menyediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk menyerang dan mengambil semula
Pulau Pinang
Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak dan Selangor
Francis Light minta bantuan dari British menyerang kubu Sultan Abdullah di Seberang Perai
Sultan Abdullah tewas
Sultan Abdullah terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791
kesan-kesan:
- SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi
- sebagai ganjaran SHTi membayar 6000 dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah
- George Leith dilantik sebagai Gabenor Pulau Pinang yang pertama
SHTI Mengambil Seberang Perai
(Teks m/s: 10-12)
2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai;
i. Seberang Perai sebagai benteng mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang oleh pihak musuh
ii. Seberang Perai subur dan sesuai untuk pertanian bagi menampung makanan di PulauPinang
SHTI mengambil kesempatan kerana Sultan Dziauddin memerlukan bantuan tentera bagi menghadapi ancamanSiam
terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan gabenorLeithpada Jun 1800
kesan SHTI menduduki PulauPinangdan menukar nama kepada Province Wellesley
Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800
Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai
SHTI membayar 10 000 dolar Sepanyol setahun bagi PulauPinangdan Seberang Perai
 SHTI tidak membantu Kedah apabilaSiammenyerang Kedah pada November 1821
rakyat Kedah terpaksa berjuang sendiri
Kedah tewas dan ditaklukiSiam
Jun 1826 RajaSiam Rama III menandatangani perjanjian dengan Henry Burney di Bangkok iaitu Perjanjian Burney 1826
Syarat Perjanjian Burney 1826
British mengiktiraf ketuananSiamterhadap Kedah
Sultan Kedah iaitu Sultan Ahmad Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak,
Selangor danBurma
British tidak membantu sultan Kedah menyerangSiamdan jajahan takluknya
British akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah dan Kedah hendaklah
membayar ufti bunga emas kepadaSiam
Siammengiktiraf pendudukan British di PulauPinangdan Seberang Perai
Perluasan Kuasa British di Singapura
(Teks m/s: 13-18)
Sebab-Sebab British Bertapak di Singapura:
i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang
Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan
kedudukan Pulau Pinang jauh ke utara Selat Melaka menyebabkannya gagal bersaing sebagai pelabuhan di Kepulauan
Melayu
kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga
ii. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik
perdagangan SHTI denganChinasemakin penting
barang daganganChinaseperti teh, sutera, kapas dan bahan pencelup mendapat pasaran lumayan di Eropah
SHTI memerlukan pelabuhan strategik di selatan Selat Melaka bertujuan untuk menguasai laluan perdagangan
antaraIndiadanChina
SHTI menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napoleon (1793-1814)
selepas Perang Napoleon tamat British terpaksa memulangkan Melaka dan Betawi kepada Belanda
Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memberi layanan buruk kepada pedagang British di Betawi
Stamfordraffles ditugaskan mencari pelabuhan baru
Rafflescubamembuka pelabuhan diPalembang, Acheh dan Riau tetapi gagal
hasrat British untuk menyaingi pengaruh Belanda tidak berhasil
iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik
merupakan sebahagian wilayah Johor
 kedudukannya strategik di bahagian selatan semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal laluan perdagangan di Selat
Melaka dan Selat Sunda
Singapura sesuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi Belanda di Betawi
Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singapura
Raffles yakin Singapura dapat menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu
Raffles menghadapi masalah kerana Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman berada di bawah pengaruh Belanda
Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura:
Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819
Pada 30 Januari 1819 Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman (Pemerintah Singapura dan Tanah Besar Johor)
menandatangani perjanjian yang membenarkan British membina loji di Singapura
Temenggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh British
Syarat Perjanjian 30 Januari 1819
SHTI boleh mendirikan loji di Singapura
SHTI bersetuju melindungi Temenggung Abdul Rahman dari ancaman dalam dan luar negeri
SHTI akan membayar sebanyak 3000 dolar Sepanyol setahun kepada Temenggung Abdul Rahman
SHTI tidak membenarkan Temenggung Abdul Rahman membuat hubungan dengan kuasa Barat lain
perjanjian antara Raffles dan Temenggung Abdul Rahman ini tidak sah kerana tidak dipersetujui Sultan Johor iaitu
Sultan Abdul Rahman
Raffles merancang untuk memperdayakan Sultan Abdul Rahman dan Belanda
Raffles menggunakan helah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta yang berlaku tahun 1812
Raffles memperalatkan Tengku Hussein yang kecewa kerana tidak ditabal sebagai Sultan Johor
Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman supaya menjemput Tengku Hussein ke Singapura untuk ditabal
sebagai Sultan Johor yang baru
pada 6 Februari 1819 Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung Abdul Rahman dengan Raffles
yang dibuat pada 30 Januari 1819
SHTI mula bertapak secara rasmi di Singapura
pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor menpunyai dua prang sultan iaitu Sultan Hussein di Singapura
(diperintah oleh Temenggung Abdul Rahman) dan Sultan Abdul Rahman di Lingga
British melantik Residennya di Singapura iaitu William Farquhar (1819-1823) dan John Crawford (1823-1826)
Kuasa British di Singapura Secara Rasmi:
tahun 1819 British belum lagi menguasai Singapura secara rasmi
pada 7 Jun 1823 Raffles menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman yang
membolehkan SHTI menguasai Singapura dan pulau-pulau disekitarnya
 pada 2 Ogos 1824 perjanjian ditandatangani antara Residen Singapura John Crawford dengan Sultan Hussein dan
Temenggung Abdul Rahman
kesannya Sultan Hussein terpaksa menyerahkan Singapura secara rasmi kepada SHTI
Syarat Perjanjian 7 Jun 1823
Sultan Hussein terima bayaran 1500 dolar Sepanyol dan Temenggung Abdul Rahman sebanyak 800 dolar Sepanyol
sebulan
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman tidak berhak menerima atau mengutip cukai dari tongkang Cina
SHTI berkuasa di seluruh pulau Singapura dan pulau-pulau berdekatan kecuali kawasan atau pulau kediaman Sultan
Hussein dan Temenggung Abdul Rahman
undang-undang British dikuatkuasakan
Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Singapura kepada SHTI buat selama-lamanya
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman hendaklah membenarkan pedagang-pedagang bebas berdagang di
Johor dan wilayah takluknya
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda di Singapura atau
berpindah dari Singapura
SHTI mengarahkan Temenggung Abdul Rahman memindahkan pusat pentadbiran dari Kuala Sungai Singapura ke Teluk
Belanga
alasan SHTI ialah untuk memajukan Singapura
SHTI mengambil tanah-tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga
tahun 1866 pusat pemerintahan Johor di Teluk Belanga dipindahkan ke Johor Bharu
Pertikaian Inggeris-Belanda dan Perpecahan Kepulauan Melayu
(Teks m/s: 19-20)
Belanda tidak puas hati dengan petempatan Raffles di Singapura
alasan Belanda ialah Singapura berada di bawah lingkungan pengaruh Belanda dan Singapura akan menjejaskan
perdagangan Belanda di Betawi
kesan pertikaian ialah;
a) Hubungan Belanda-Inggeris tegang
b) British enggan menyerahkan Singapura kepada Belanda kerana potensi Singapura sebagai pelabuhan bebas dan
pangkalan tentera British
c) Satu perjanjian ditandatangani iaitu Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London)
Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London)
Belanda mengiktiraf petempatan British di Singapura
Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu
 British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda dan Belanda menyerahkan Melaka kepada British
British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan Singapura
Kesan Perjanjian Inggeris-Belanda 1824
Kepulauan Melayu terbahagi dua;
a) British menguasai Tanah Melayu dan Singapura di Utara
b) Belanda menguasai Kepulauan Riau dan Lingga di Selatan
British dapat meluaskan pengaruh di Tanah Melayu tanpa gangguan kuasa-kuasa Barat lain
Melaka menjadi hak British dan membolehkan British menguasai laluan perdagangan di Selat Melaka
o Kerajaan Johor berpecah dua iaitu;
a) Johor dan Singapura menjadi hak British
b) Kepulauan Riau dan Lingga menjadi hak Belanda
Penubuhan Negeri-Negeri Selat NNS (Teks m/s: 21-13
tahun 1824 SHTI menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura
Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan Gabenor
Singapura dan Melaka ditadbir oleh Residen
tahun 1826 ketiga-tiganya disatukan di bawah satu pentadbiran iaitu NNS
tujuan adalah untuk menyeragamkan pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan
ibu negeri NNS pertama ialah Pulau Pinang
tahun 1832 ibu negeri NNS dipindahkan dari PulauPinangke Singapura
alasannya kerana kedudukan Singapura lebih strategik dan menguntungkan
Pentadbiran di Negeri-Negeri Selat
pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor
Gabenor menerima arahan daripada Gabenor Jeneral British di India
Gabenor NNS dibantu oleh Residen Konsuler bagi setiap negeri di PulauPinang, Singapura dan Melaka
semua dasar dan undang-undang NNS digubal oleh Gabenor Jeneral British di India
kesan-kesannya;
a) Penduduk dan pedagang tempatan tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti Tanah JajahanIndia
b) Saudagar-saudagar British di NNS merayu dan mendesak supaya dipindahkan pentadbiran keLondon
c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan sebagai Tanah jajahan British dan diletakkan di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London
d) Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undang-undang sendiri
Sebab-Sebab Perpindahan Pentadbiran NNS DariIndiaKe London (1867)
SHTI di India tidak mengambil berat tentang kebajikan NNS
NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura
 Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal kerana kebanyakan mereka menubuhkan kongsi gelap dan melakukan
kekacauan
Pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang Sepanyol diganti dengan mata wang rupeeIndia ini
merugikan pedagang-pedagang kerana nilai rupee rendah
Penduduk tempatan membantah kerana NNS dijadikan tempat buangan banduan
Kesan Perpindahan Pentadbiran NNS Ke London
Tahun 1871 mata wang NNS pertama telah dikeluarkan

SEJARAH TINGKATAN 2
BAB 2
KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITISH

2.1 Dasar Campur Tangan British di Negeri-Negeri Melayu NNM

(Teks m/s: 29-32)
Sebab-Sebab Dasar Campur Tangan British di NNM
i. Kekayaan bumi NNM
hasil bumi seperti bijih timah, emas, bijih besi dan arang batu
kawasan utama bijih timah di Larut dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang dan Sungai Lembing (Pahang), di Lukut, Kuala
Lumpur , Ampang dan Petaling (Selangor) dan di Sungai Ujong, Negeri Sembilan
kawasan utama emas ialah di Ulu Tembeling, Pahang
ii. Revolusi Perindustrian
British memerlukan bijih timah untuk perusahaan mengetin makanan
NNM perlu dikuasai untuk bekalan bijih timah berterusan
NNM sebagai pasaran hasil keluaran kilang
iii. Pembukaan Terusan Suez dan Penciptaan Kapal Wap
Terusan Suez dibuka tahun 1869
terusan ini menghubungkan Laut Merah dengan Laut Mediterranean
ia memendekkan perjalanan dariEngland(Eropah) keIndia, Asia Tenggara danChina
penciptaan kapal wap mempercepatkan perjalanan dan dapat membawa muatan lebih banyak
iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain
abad ke-19 berlaku persaingan kuasa
British di India bimbang dengan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara
 British tidak akan membiarkan kepentingannya di NNM diancam oleh kuasa Barat lain seperti Belanda di Hindia Timur
(Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di Filipina
v. Perubahan Dasar British di London
tahun 1873 Parti Konservatif menguasai kerajaan British di London
Parti Liberal kalah
pertukaran kerajaan menyebabkan dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan di NNM
vi. Desakan Pedagang di NNM
keadaan huru-hara berlaku di NNM
antara sebab-sebabnya ialah pertelingkahan antara pembesar dan pergaduhan kongsi gelap Cina
keadaan ini memberi kesan kepada pedagang-pedagang di NNS kerana mereka mengalami kerugian
akibatnya pedagang mendesak British campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka di NNM
tahun 1873 seramai 243 pedagang NNS menulis surat kepada Lord Kimberly iaitu Setiausaha Tanah Jajahan British
mendesak British campur tangan
Hubungan Antara NNS Dengan NNM
NNS sebagai pelabuhan entrepot
NNS mengendalikan perdagangan bagi NNM
Pedagang-pedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut, Sungai Ujong, Lukut dan Klang
2.2 Keadan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang Memberi Peluang Campur Tangan British (Teks m/s: 33)
kurun ke-19 keadaan di NNM pantai barat huru-hara dan tidak stabil
antaranya Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
i. Keadaan di Perak
politik tidak stabil
sebab-sebab;
a) Pergaduhan antara kongsi gelap Cina Ghee Hin dan Hai San
buruh Cina dibawa masuk secara beramai-ramai pada tahun 1848 oleh Long Jaafar ke daerah Larut (Kelian Pauh dan
Kelian Bharu)
tujuan untuk memajukan lombong bijih timah di Larut
berlaku pergaduhan di Larut yang mencetuskan Perang Larut
keadaan menjejaskan perusahaan bijih timah
Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larut melantik Kapten Speedy (Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS) membantu menamatkan
kekacauan di Larut
b) Perebutan takhta di kalangan kerabat diraja
berlaku akibat sistem pewarisan takhta tidak dipatuhi sepenuhnya
 mengikut sistem, seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda
sebelum berhak ditabal menjadi sultan
tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan pembesar-pembesar Perak melantik Raja Ismail (Raja Bendahara ketika itu)
sebagai sultan Perak yang baru
pelantikan itu ditentang oleh Raja Abdullah (Raja Muda ketika itu) dan Raja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu)
Raja Abdullah sepatutnya mewarisi takhta
pada upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong Raja Abdullah tidak hadir walaupun dijemput
Raja Yusuf diketepikan kerana tidak disukai oleh pembesar-pembesar Perak
tentangan kuat Raja Abdullag disokong penuh pembesar-pembesar di hilir Perak seperti Dato Maharaja Lela dan Dato
Sagor
kuasa Sultan Ismail hanya terbatas di hulu Perak sahaja
Raja Abdullah terus berkuasa di hilir Perak
keadaan ini menyebabkan perpecahan dan menggugat keamanan di Perak
Raja Abdullah meminta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan
permintaan Raja Abdullah diterima penuh minat oleh Andrew Clarke (Gabenor NNS) yang membuka peluang British
untuk menguasai Perak
Langkah-langkah Menamatkan Kekacauan:
Andrew Clarke memanggil pembesar-pembesar Melayu dan pemimpin kongsi gelap Cina berunding di Pulau Pangkor
antara pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato Sagor
Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerimasuratjemputan
antara pemimpin kongsi gelap yang hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua Kumpulan Hai San)
hasil rundingan membawa kepada termeterainya Perjanjian Pangkor pada 30 Januari 1874
perjanjian ditandatangani atas kapal british iaitu H.M.S. Pluto
Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874:
Raja Abdullah diiktiraf sebagau sultan Perak
Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda
sultan menerima seorang Residen British sebagai penasihat dalam semua perkara kecuali hal-hal agama Islam dan
adapt istiadat Melayu
Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak
Residen, Penolong Residen, Sultan dan pembesar dibayar gaji daripada pungutan hasil mahsul Perak
Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen
Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha mengembalikan keamanan di Perak
Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas Perak:
tanda bermulanya kuasa British secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi Perak
ii. Keadaan di Selangor
tahun 1857 Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabal menjadi sultan Selangor
daerah Klang dikuasai Raja Sulaiman
apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang dikuasai pula oleh Raja Abdullah
timbul rasa tidak puas hati oleh Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman)
Raja Abdullah berjaya memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang
buruh-buruh Cina dibawa masuk bekerja di lombong-lombong
lombong-lombong bijih timah dibuka diKuala Lumpurdan Ampang
tahun 1860 daerah Klang berkembang maju sebagai pusat bijih timah
Klang dijadikan ibu negeri Selangor sebelum dipindahkan keKuala Lumpurpada tahun 1880
kekayaan Klang menjadi rebutan dan perbalahan antaranya oleh Raja Mahadi
perbalahan antara mereka mencetuskan perang saudara Perang Klang
perang audara merebak ke daerah-daerah lain di Selangor
keadaan bertambah buruk apabila pelombong-pelombong Cina terlibat sama
tahun 1866 Raja Mahadi menyerang Raja Abdullah di Klang
kegiatan perdagangan Selangor terjejas
Langkah-Langkah Ke Arah Menamatkan Perang Klang:
Sultan Abdul Samad (1857-1898) melantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang Klang
Tengku Kudin (nama sebenar Tengku Dhiauddin) ialah putera diraja Kedah, menantu Sultan Abdul Samad dan wakil
sultan untuk mentadbir dan memajukan Selangor (1868)
Tengku Kudin tidak diterima pembesar-pembesar Selangor termasuk Raja Mahadi kerana beliau bukan anak negeri
Selangor
Tengku Kudin meminta bantuan British
British mendesak Sultan Abdul Samad menerima Residen British tetapi gagal
British terus berusaha mencari alasan untuk menempatkan residennya di Selangor
tahun 1873 sebuah kapal dagang British dirompak di Langat
1874 rumah api British di Tanjung Rachado (sekarang Tanjung Tuan, Negeri Sembilan) telah diserang
kapal perang British iaitu H.M.S. Rinaldo membedil Kuala Selangor
British membantu Tengku Kudin menewaskan Raja Mahadi dan menamatkan Perang Klang
British mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungannya
tahun 1874 J.G. Davidson dilantik sebagai Residen Selangor yang pertama
Penolong Residennya ialah Frank Swettenham
iii. Keadaan di Sungai Ujong
Sungai Ujong kaya dengan bijih timah
 tahun 1872, Dato Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintah Sungai Ujong
seorang lagi pembesar yang berpengaruh di Sungai Ujong ialah Dato Bandar Kulop Tunggal
kedua-duanya saling bersengketa
sebab-sebab mereka bersengketa ialah;
1. Kedua-duanya berebutkan Sungai Linggi yang merupakan jalan perhubungan utama ke pelabuhan Melaka
ii. Pungutan cukai ke atas pedagang yang melalui sungai ini sangat lumayan
Dato Kelana berasa kedudukannya tidak terjamin kerana Dato Bandar disokong kuat penduduk tempatan dan
pelombong-pelombong Cina daerah Sungai Ujong
Dato Kelana meminta bantuan British
tahun 1874 Dato Kelana menandatangani perjanjian menerima perlindungan British
syarat-syarat perjanjian ialah;
1. Dato Kelana diiktiraf pemerintah daerah Sungai Ujong
ii. British berkuasa penuh mengutip cukai di Sungai Linggi
iii.Residen British pertama yang ditempatkan di Sungai Ujong ialah P.J.Murray
Dato Bandar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang tindakan British mengutip cukai di Linggi
British memberi bantuan tentera kepada Dato Kelana untuk menewaskan Dato Bandar
Dato Bandar dibuang negeri ke Singapura
British menguasai daerah-daerah lain seperti Rembau, Jelebu dan Sri Menenati
British menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di setiap daerah, antaranya tahun 1883 di Rembau, 1886
di Jelebu dan 1889 di Sri Menanti
tahun 1895 semua daerah disatukan dan membentuk persekutuan yang dipanggil Negeri Sembilan
Tunku Muhammad Ibni Yamtuan Antah (Yamtuan Sri Menanti) ditabal sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan
yang pertama
Tahun 1895 Residen British ditempatkan di Negeri Sembilan iaitu Martin Lister
Negeri Sembilan secara sah menjadi negeri naungan British
iv. Keadaan di Pahang
Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain
British mahu menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di Negeri-Negeri Melayu
kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi tempat kuasa Perancis, Rusia dan Jerman mencari tanah jajahan
Sultan Ahmad berusaha mengekalkan kedaulatan Pahang dari dijajah British seperti yang berlaku di Perak, Selangor
dan Negeri Sembilan
Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu baker dari Johor untuk membangunkan Pahang bagi menyekat
pengaruh British
Sultan Ahmad membawa masuk pelabur-pelabur Eropah untuk memajukan Pahang
 syarikat-syarikat Eropah mengusahakan lombong emas dan bijih timah di Pahang
contoh;
1. Pahang Corporation Ltd (Sungai Lembing)
ii. Malay Peninsular (Pahang)
iii.Prospecting Co. (Selising)
iv.Penjom & Sg. Dua Semantan Co. (Penjom)
tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi British kerana menjejaskan kepentingan mereka di Negeri-Negeri Melayu
Perluasan Kuasa British di Pahang
tahun 1886, Frank Swettenham dan Frederick Weld Gabenor Negeri-Negeri Selat memujuk Sultan Ahmad menerima
Residen british tetapi gagal
tahun 1887 British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar di Johor untuk memujuk Sultan Ahmad menerima
pengaruh British
Hugh Clifford dilantik sebagai wakil British di Pahang
British masih tidak puas hati kerana wakil British berkuasa terhad
tahun 1888 seoreang warganegara British berbangsa Cina iaitu Go Hui ditemui mati berhampiran istana Sultan Ahmad
British menggunakan peluang ini mendesak Sultan Ahmad menerima Residen British atas alasan Sultan Ahmad tidak
mampu mewujudkan keamanan di Pahang
akhirnya Sultan Ahmad terpaksa menerima J.P.Rodger sebagai Residen British
penerimaan ini sebagai tanda berakhirnya kedaulatan Pahang
British mula campur tangan secara langsung dalam pentadbiran Pahang
Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar (Teks m/s: 44)
campur tangan British di Negeri-Negeri Melayu membawa kepada pengenalan Sistem Residen
antaranya;
1. Perak (J.W.W. Birch)
ii. Selangor ( J.G. Davidson)
iii.Negeri Sembilan (Martin Lister)
iv.Pahang (J.P. Rodger)
ia menandakan negeri-negeri ini diletakkan sebagai negeri naungan British
keadaan ini menggugat kuasa sultan dan pembesar
Sebab-Sebab Sistem Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar
Residen menjalankan semua urusan pentadbiran negeri
Residen memaksa sultan menerima nasihat dalam semua perkara pentadbiran (kecuali hal-hal agama Islam dan adat
istiadat Melayu)
nasihat Residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan
 Residen mengambil alih kuasa dan hak memungut cukai (oleh pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut
Hasil)
Residen menghapuskan amalan perhambaan yang melampaui bidang kuasa mereka (perhambaan amalan adapt
turun-temurun pembesar Melayu)
2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
Teks m/s: 45-46
Faktor-Faktor Pembentukan NNMB (1896):
(i) Kelemahan Pelaksanaan Sistem Residen
Residen tidak diberikan panduan jelas untuk menjalankan tugas
Residen menjadi terlalu berkuasa
Pentadbiran setiap negeri tidak seragam kerana mempunyai undang-undang sendiri
Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal mengawal kuasa Residen
(ii)Krisis Kewangan Pahang
perbelanjaan negeri meningkat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang akibat kebangkitan rakyat
menentang British
jika pahang digabungkan dengan negeri-negeri kaya seperti Perak dan Selangor masalah dapat diringankan
(iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar
menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juru ukur dan doktor
(iv) Sistem Perhubungan
sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan keretapi antara Negeri-Negeri Melayu dapat dimajukan
(v) Faktor Keselamatan
mengukuhkan kekuatan dan pertahanan ketenteraan
Langkah-Langkah Ke Arah Penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu:
Perjanjian Persekutuan ditandatangani pada 12 Jun 1895
NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri daripada Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah disatukan pada 1
Julai 1896
pusat pentadbiran Persekutuan terletak diKuala Lumpur
pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri
diketuai oleh Residen Jeneral pertama Frank Swettenham (1896-1900)
Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895:
Raja-Raja Melayu bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah persekutuan yang akan dikenali sebagai
NNMB
Raja-Raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral
 Raja-Raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama
Islam dan adapt istiadat Melayu
Raja-Raja Bersetuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat kerajaan British
Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang juga menjadi Pesuruhjaya Tinggi NNMB
Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 (NNMB)
Pesuruhjaya Tinggi British
(Gabenor NNS di Singapura)

Residen Jeneral
(berpusat diKuala Lumpur-tinggal di Carcosa tahun 1898)

Residen
Perak Selangor N9 Pahang
2.5 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan
(Teks m/s: 47-48)

Kesan-Kesan Pembentukan Persekutuan 1896

Residen Jeneral berkuasa dalam pentadbiran, kewangan dan cukai eksport
kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yang diketuai pegawai-pegawai British seperti Jabatan Kehakiman,
Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam
penglibatan orang-orang Melayu adalah terhad
sultan dikehendaki menurut nasihat Residen Jeneral dalam semua hal (kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat
Melayu)
kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral
Kesan-Kesan Kuasa Sultan Dikurangkan
sultan-sultan NNMB tidak puas hati
tahun 1897 British bersetuju menubuhkan DURBAR iaitu Persidangan Raja-Raja Melayu bagi mengatasi masalah
ahli-ahli Durbar ialah;
1. Pesuruhjaya Tinggi
ii. Raja-Raja Melayu
iii.Residen Jeneral
iv.4 orang Residen (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang)
Durbar pertama diadakan pada 1897 di Kuala Kangsar, Perak
Durbar kedua didakan pada tahun 1903 diKuala Lumpur
Persidangan DURBAR II (1903) di Kuala Lumpur
Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-1916) mendesak British tentang;
1. Pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral
ii. Mendesak kuasa Raja-Raja Melayu dikembalikan
iii.Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan lebih tinggi
iv.Mendesak Bahasa Melayu diiktiraf menjadi bahasa rasmi
kesan-kesan desakan;
1. British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909
ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiausaha
iii.British bersetuju menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri
iv.Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya Tinggi NNMB ialah Frank Swettenham
SEJARAH TINGKATAN DUA
BAB 3 NEGERI-NEGERI MELAYU UTARA (NNMU) DAN JOHOR BENTENG KESELAMATAN BRITISH
3.1 NNMU Penampan Keselamatan British di Tanah Melayu
(Teks m/s: 55-57
akhir abad ke-19 muncul Zaman Imperialis Baru
kuasa-kuasa Barat seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing untuk mendapatkan bahan mentah
dan tanah jajahan
negara-negara di Asia Tenggara seperti Tanah Melayu danSiammenjadi rebutan
British berasa bimbang dan tercabar
kebimbangan ini mendorong British meluaskan pengaruh ke NNMU
Peluasan Kuasa Yang Membimbangkan British
1. i. Perancis
- ingin meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya
- merancang membina terusan di Segenting Kra yang akan mengancam kedudukan dan perdagangan di Singapura
ii. Jerman
berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripadaSiam
iii.Amerika Syarikat
ingin bertapak di Terengganu
iv.Rusia
berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang
Cara British Menghalang Pengaruh Eropah di Tanah Melayu
i. British Menandatangani Perjanjian Sulit 6 April Dengan Siam
tujuan menghalangSiammenyerah dan membenarkan mana-mana kuasa lain bertapak diSiam
syarat-syarat perjanjian;
 Siamtidak akan menyerahkan Kedah, Kelantan, Terengganu dan Perlis kepada mana-mana kuasa lain tanpa izin British
British mengakui hakSiamke atas negeri-negeri tersebut
British akan membantuSiamjika diserang musuh
kesan perjanjian;
gagal menghalang sultan setiap negeri dari menjalinkan hubungan dengan kuasa-kuasa lain
contoh: tahun 1897 Sultan Kelantan memberi konsesi tanah seluas 776 996 hektar kepada Duff Development
Company untuk melombong emas
Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang
ii. Menandatangani Perisytiharan Rritish-Siam 1902
tujuan untuk menghalang perluasan kuasa Barat lain
syarat-syarat perjanjian;
British mengiktiraf NNMU dibawah naunganSiam
rakyat British dilantik oleh kerajaanSiamsebagai penasihat sultan iaitu Kelantan (W.A. Graham), Kedah ( Meadowe
Frost) dan Perlis (H.E. Duke)
Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing
kesan-kesan perjanjian;
British berjaya mengukuhkan pengaruh di NNMU
iii. Menandatangani Perjanjian Bangkok 1909 (British-Siam)
tujuan untuk British terus menghalang kuasa Barat lain
syarat-syarat perjanjian;
Siammenyerahkan Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu kepada British
Siamtidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa kebenaran British
British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepadaSiam
kesan-kesan perjanjian;
NNMU diserahkan kepada British
Raja-Raja Melayu tidak dibawa berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian
Penasihat British Mengancam Kedaulatan Negeri-Negeri Melayu Utara
(Teks m/s: 58-62)
(i) Penasihat British di Kedah
Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok 1909
Baginda enggan menerima penasihat British
tahun 1910 British tetap melantik penasihat British iaitu George Maxwell
George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan melaksanakan pentadbiran Barat di Kedah
tindakan George Maxwell itu menimbulkan konflik dengan anggota majlis Mesyuarat Negeri pimpinan Tunku Mahmud
 berlaku percanggahan pentadbiran di Kedah antara Tunku Mahmud dengan George Maxwell
Tunku Mahmud berjaya mengekalkan identiti Kedah melalui tindakan mahkamah
Tunku Mahmud menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack dikediamannya
Usaha-Usaha Tunku Mahmud Mengekalkan Identiti Kedah
menggunakan Bahasa Melayu dalamsuratrasmi dan perundangan
suratrasmi tidak perlu ditapis
penggunaan kalendar Hijrah
cuti umum pada hari Jumaat
melantik orang Melayu dalam pentadbiran Kedah
Usaha-Usaha George Maxwell Menerapkan Pengaruh barat Dalam Pentadbiran Kedah
menggunakan bahasa Inggeris dalamsuratrasmi dan perundangan
suratrasmi ditapis oleh Penasihat British
menggunakan kalendar Masehi
cuti umum pada hari Ahad
pelantikan pegawai British dalam pentabiran Kedah
(ii) Penasihat British di Perlis
Raja Syed Alwi membantah tindakanSiammenyerahkan Perlis kepada British
Baginda enggan menerima Penasihat British
British tidak peduli (degil)
Kapten Meadowe Frost dilantik sebagai Penaihat British
cara untuk mengukuhkan kuasa di Perlis;
1. Menggubal undang-undang
ii. Memperkenalkan jabatan-jabatan baru seperti Jabatan Hasil dan Cukai, Mahkamah Tinggi dan Mahkamah Kadi
iii.Menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi menguasai pentadbiran Perlis
(iii) Penasihat British di Kelantan
tahun 1910 Sultan Muhammad IV terpaksa menandatangani perjanjian dengan British
tujuan untuk menempatkan Penasihat British di Kelantan
J.S. Mason dilantik sebagai Penasihat British
perubahan-perubahan yang berlaku ialah;
- tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan diambil alih oleh pegawai-pegawai British
- British menguasai jabatan-jabatan baru seperti Mahkamah Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat Tanah
kesan-kesan;
- pentadbiran Kelantan dikuasai sepenuhnya oleh British
(iv) Penasihat British di Terengganu
 Sultan Zainal Abidin II tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok
Baginda menolak pelantikan Penasihat British
Sultan Zainal Abidin II menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membuat bantahan
tahun 1910 British tetap melantik W.L. Conlay sebagai wakil British
bidang kuasa terhad dalam menguruskan hal ehwal luar Terengganu sahaja
tahun 1911 Sultan Zainal Abidin II menggubal perlembagaan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu
tujuan adalah untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu
tahun 1918 Sultan Muhammad II memerintah Terengganu
tahun 1919 British mendesak supaya menandatangani perjanjian di Singapura
British melantik J.L. Humphreys sebagai Penasihat British
Sultan Muhammad II turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan British
British menguasai kesemua jabatan penting kerajaan Terengganu seperti Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan, Jabatan
Kerja raya dan Jabatan Tanah dan Galian
Sebahagian Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu
( Ittiqan ilmuluk bi tadil ilsuluk)
sultan tidak boleh menyerahkan Terengganu kepada mana-mana kuasa asing
mustahak ke atas raja bermesyuarat
hak Raja dan Menteri Besar dalam memilih Jemaah Menteri
3.3 Pemodenan Johor Melambatkan Campur Tangan British
(Teks m/s: 63-70)
Johor adalah negeri Melayu terakhir menerima Penasihat British
Johor mengamalkan dasar persahabatan dengan British
Johor berjaya mengekalkan kedaulatan hingga tahun 1914
Sebab-sebab;
a. Kebijaksanaan pemerintah
b. Pengenalan sistem birokrasi moden
c. Kestabilan dan kemakmuran ekonomi
antara pemimpin-pemimpin Johor yang berwibwa ialah;
1. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826)
ii. Sultan Abu Bakar (1862-1895)
Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)
tahun 1825 Temenggung Abdul Rahman mangkat dan digantikan puteranya Daeng Ibrahim sebagai Temenggung Johor
berkhidmat di bawah Sultan Hussein dan Sultan Ali
tahun 1855 satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Temenggung Daeng Ibrahim dengan Sultan Ali
 Temenggung Daeng Ibrahim diberi kuasa menjadi pemerintah Johor kecuali di wilayah Kesang (di bawah Sultan Ali)
antara kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim ialah;
- menjalankan pentadbiran dengan cekap
- mengasaskan pusat pentadbiran baru di Tanjung Puteri
- memajukan ekonomi Johor dengan cara menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura untuk mengusahakan lading
lada hitam melalui Sistem Kangcu
Syarat-Syarat Persetiaan Antara Temenggung daeng Ibrahim Dengan Sultan Ali (Mac 1855)
Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh diwariskan kepada keturunan baginda
Kawasan pemerintahan Sultan Ali di wilayah Kesang
Sistem Kangcu
diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim tahun 1833
kangcu asalnya daripada perkataan Cina iaitu Tuan Sungai
Sistem Kangcu melibatkan;
a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran iaitu Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan pertanian di tebing sungai
b. Kawasan lading dikenalisebagai Kangkar atau Kaki Sungai
c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang kangcu yang memerintah dan memungut cukai
d. Tanaman adalah seperti lada hitam dan gambir
e. Hasil tanaman dikenakan cukai (sumber pendapatan kerajaan Johor)
Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan Johor (1862-1895)
tahun 1862 naik takhta Johor selepas kemangkatan ayahandanya
diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor
sering keEnglanduntuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi membangunkan Johor
tahun 1868, Ratu GreatBritainmengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu Bakar
tahun 1885, satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Johor dengan British
persetujuan dicapai tentang;
1. Johor diiktiraf negeri bebas dan berdaulat
ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan Johor (setelah Sultan Ali dari keturunan Bendahara mangkat tahun 1877)
iii.Kedudukan Sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di Singapura
iv.Sultan Abu Bakar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruhjaya Tinggi
kesan-kesan persetujuan;
a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekat kuasa British terhadap Johor
b. Sultan Abu Bakar menerima seorang Konsul British bukannya Penasihat British
Usaha-Usaha Pemodenan oleh Sultan Abu Bakar
(a) Memodenkan pentadbiran Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan jabatan Kerja Raya
(b) Menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya
(c) Menjaga keamanan negeri dengan menubuhkan pasukan polis dan tentera
(d) Memantapkan ekonomi Johor dengan cara meneruskan Sistem Kangcu dan menjadi pengeksport lada hitam dan
gambir terbesar dunia
(e) Mengisytiharkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor tahun 1895 yang merupakan perlembagaan bertulis
pertama dan menjadi asas kepada pembentukan institusi Raja Berperlembagaan
Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor
(a) Sultan tidak boleh menyerahkan Johor kepada kuasa asing
(b) Ditubuhkan Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri
(c) Anggota Majlis Mesyuarat Menteri dilantik daripada orang Melayu dan bertanggungjawab menasihati sultan dalam
pentadbiran
(d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeri terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal undang-undang
Kesan-Kesan Kebijaksanaan Sultan Abu Bakar
(a) Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana membawa banyak perubahan dalam pentadbiran dan pembangunan Johor
(b) British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor
(c) Johor aman dan makmur
(d) Ketokohan Sultan Abu Bakar dihormati pemerintah British
Pemimpin Johor Yang Berwibawa
pembangunan dan pemodenan Johor akibat persepakatan antara sultan dan pembesar
kepintaran dalam pentadbiran menyebabkan British tidak mempunyai alas an untuk campur tangan
antara pemimpin terkemuka Johor ialah;
1. Dato Abdul Rahman bin Andak
ii. Dato Jaafar bin Muhammad
iii.Dato Muhammad Salleh bin Perang
iv.Dato Muhammad Ibrahim Munsyi
Dato Jaafar bin Muhammad
Merupakan Setiausaha kerajaan Johor pertama (1868)
Menteri Besar Johor pertama (1882-1919)
Digelar Datuk Bentara
Beliau mewajibkan semua pegawai British di Johor memakai pakaian rasmi Johor
Bendera Union Jack iaitu bendera rasmi British dikibar lebih rendah daripada bendera Johor demi maruah dan
kedaulatan Johor
Suratrasmi dalam bahasa Melayu bagi memartabatkan bahasa Melayu
Dato Abdul Rahman bin Andak
 Merupakan Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885)
Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909)
Digelar Dato Seri Amar Diraja
Berperanan dalam hal ehwal hubungan luar negeri
Bertanggungjawab mengawal hubungan Johor-British
Tahun 1888 menjadi perintis kepada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Johor (sebuah badan
persuratan terulung tanah air)
Dato Muhammad Salleh bin Perang
Pernah memegang perlbagai jawatan dalam kerajaan
Antaranya;
a. Pesuruhjaya Polis untuk keamanan dan kestabilan Johor
b. Ketua jabatan Ukur tugasnya melukis peta pembangunan Johor yang menunjukkan semua jalan yang akan dimajukan
dan melukis peta lengkap negeri Johor
c. Ketua Jabatan Tanah merancang pembangunan di Muar, Endau, Segamat, Tangkak dan Batu Pahat
Digelar sebagai Dato Bentara Luar
Dato Muhammad Ibrahim Munsyi
Ketua Jabatan Pendidikan Johor yang pertama tahun 1883
Mendidirkan banyak sekolah dan mendesak pendidikan wajib kepada rakyat Johor
Dianugerahi Dato Bentara Dalam
Digelar Bapa Pendidikan Melayu Johor
Tahun 1893 dilantik sebagai Timbalan Menteri yang pertama
Johor Di ambang Penjajahan British
sejak Perjanjian Persahabatan 1885 British menyusun strategi untuk menguasai Johor
British bimbang Johor dikuasai kuasa Barat lain
usaha dan muslihat British untuk menguasai Johor, antaranya;
1. British menubuhkan Lembaga Penasihat Johor
ii. Sultan Johor dinasihati supaya meminjam sebanyak 200,000 dolar dari Negeri-Negeri Selat
- tujuan untuk membina landasan keretapi dari Johor ke Singapura
- ia muslihat British untuk mengawal kewangan Johor
muslihat British disedari oleh Dato Abdul Rahman Andak dengan menasihati sultan supaya tidak menerima tawaran
pinjaman British
rancangan British berjaya digagalkan
British menyedari kepintaran Dato Abdul Rahman Andak dan bukan mudah untuk campur tangan di Johor
British berusaha menyingkirkan Dato Abdul Rahman Andak
 tahun 1907 John Anderson iaitu Gabenor Negeri-Negeri Selat mencadangkan supaya Dato Abdul Rahman Andak
dibersarakan dan dihantar keLondon
British menggunakan peluang ini untuk menguasai Johor
Sultan Ibrahim iaitu putera Sultan Abu Bakar terpaksa meminda Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor bagi
membolehkan British menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri
tahun 1914 British melantik Douglas Campbell sebagai Penasihat British di Johor
Lembaga Penasihat Johor
ditubuhkan diLondonpada 1886
Sultan Johor berhubung secara langsung dengan Pejabat Tanah Jajahan di London
Dianggotai oleh orang British
Fungsinya adalah untuk menguruskan hubungan luar Johor dan menasihati Sultan Johor tentang hal-hal pentadbiran

BAB 5 KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT SYARIKATBORNEOUTARA BRITISH (SBUB)

Sabah di bawah pengaruh KesultananBruneidan Kesultanan Sulu
Sabahmenjadi tumpuan pedagang Barat kerana kedudukannya strategik dan kaya dengan hasil bumi

5.1 SBUB Bertapak Di Sabah

( Teks m/s: 102-104)
Sabahmenarik perhatian pelabur-pelabur Barat kerana potensi ekonomi
antaranya kuasaAmerika Syarikat,Britain, Belanda dan Sepanyol
syarikat-syarikat asing mula bertapak diSabah
Amerika Syarikat
tahun 1865 SultanBruneiberi konsesi tanah diSabahkepada wakil Amerika Syarikat iaitu W. L. Moses
tempoh sewaan selama 10 tahun
Moses menjual konsesi kepada The American Trading Company diketuai oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris
Torrey gagal menanam kopi dan tebu di Kimanis
Torrey menjual haknya kepada Von Overbeck
Britain
Von Overbeck menghadapi masalah kewangan
Tahun 1877 Overbeck meminjam wang daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent
Gabenor Labuan iaitu W. H. Treacher bersetuju membantu Overbeck memperbaharui tempoh pajakan daripada
SultanBruneidengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah kekuasaan British
Tahun 1877 SultanBruneiiaitu Sultan Abdul Mumein perbaharui pajakan dengan Overbeck dan Dent melalui perjanjian
SultanBruneiserahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku
 1878 Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam (Kesultanan Sulu)
Sultan Sulu serahkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku
Tahun 1880 Overbeck menjual semua haknya kepada Alfred dan Edward Dent
Dent tubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad
Saham syarikat dijual kepada rakyat British bagi menambah modal perniagaan
Persatuan berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada kerajaan British untuk mengukuhkan kedudukan dan
memajukan perniagaan
November 1881 kerajaan British menganugerahkan piagam kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad
Tahun 1882 syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
Kesan Pemberian Piagam Diraja British Kepada SBUB
SBUB berkuasa mentadbirSabah
Presiden pertama ialah Sir Rutherford Alcock
Pengarah urusannya ialah Alfred Dent
Brtish dapat memperluaskan pengaruh dan menghalang kuasa Barat lain bertapak diSabah
Tahun 1888 SBUB menandatangani Perjanjian Perlindungan Borneo Utara yang menjadikanSabahnegeri naungan
British
British bertanggungjawab dalam hal ehwal luarSabah
Syarat-Syarat Pemberian Piagam Kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad
SBUB tidak boleh menyerahkan wilayahSabahkepada sesiapa tanpa persetujuan kerajaan British
SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui kerajaan British
SBUB perlu memelihara agama, adat resam dan undang-undang penduduk tempatan
SBUB hendaklah mentadbirSabahdengan adil dan saksama
SBUB mesti menerima nasihat daripada kerajaan British
5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di Sabah
(Teks m/s: 105-108)
pemerintahan SBUB diketuai oleh gabenor W.H.Treacher
gabenor dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British
gabenor dibantu majlis Penasihat yang ditubuhkan tahun 1883
ahli majlis ialah Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan Ketua Pasukan Keselamatan
pusat pentadbirannya diSandakan
SBUB menubuhkan jabatan kerajaan untuk melicinkan pentadbiran
Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa dan Melicinkan Pentadbiran Sabah
(i) Menubuhkan Jabatan Kerajaan Dalam Pentadbiran
- antaranya Jabatan Pos, Jabatan Buruh, Jabatan Polis, Jabatan Kewangan dan Jabatan Tanah dan Ukur
- mempunyai Pegawai Daerah, Ketua Anak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan Ketua Kampung
(ii) Membahagikan Sabah Kepada Beberapa Residensi / Daerah / Kampung
a) Peringkat Residensi
pada peringkat awalSabahdibahagi kepada dua residensi iaitu Residensi Pantai Barat dan Residensi Pantai Timur
tahun 1935 terdapat empat residensi iaitu Residensi Pantai Barat, Residensi Sandakan, Residensi Tawau dan Residensi
Pedalaman
setiap residensi diketuai seorang Residen
b) Peringkat Daerah
Setiap residensi pula dibahagi kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah (berbangsa Eropah)
Terdapat sepuluh daerah iaitu daerah Alcock, Daerah Dewhurst, Daerah Keppel, Daerah Martin, Daerah Myburgh,
Daerah Dent, Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, Daerah Mayne dan Daerah Elphinstone
Tahun 1915 jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenalkan dan disandang oleh penduduk tempatan
Ketua Anak Negeri (Orang Kaya-Kaya O.K.K.) tugasnya membantu Pegawai daerah dalam pentadbiran
Diberisuratkuasa yang membolehkan mereka menguruskan hal-hal berkaitan masyarakat tempatan
c) Peringkat Kampung
SBUB melantik Ketua Kampung yang digelar Orang Tua
SBUB mengekalkan penglibatan peribumi dalam pentadbiran kerana mereka memahami adat dan budaya masyarakat
tempatan
SBUB tidak mempu menggaji ramai pegawai Eropah kerana menghadapi masalah kewangan
(iii) Melaksanakan Undang-Undang Barat dan Tempatan
tujuan untuk menjaga keamanan negeri
tahun 1900 diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri di Jesselton
a) Mahkamah Majistret
- dihakimi Pegawai Daerah
- mengendalikan kes-kes berat seperti kes bunuh, culik dan rompakan
b) Mahkamah Anak Negeri
- hakim dilantik dari kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan adat
- mengendalikan kes-kes peribumi berkaitan undang-undang Islam dan adat
Organisasi Pentadbiran SBUB
Lembaga Pengarah di London
Gabenor di Sabah yang dinasihati oleh Majlis Penasihat
Setiausaha Kerajaan yang bertanggungjawab kepada;
- Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, Polis, Kewangan, Jabatan Tanah dan Ukur)
- Residen yang merupakan ketua pentadbir di peringkat residensi
- Pegawai Daerah merupakan ketua pentadbir di peringkat daerah
- tugasnya sebagai majistret, pemungut cukai, bendahari daerah dan pegawai buruh
Ketua Anak Negeri pula tugasnya menjaga keamanan, menguruskan pembahagian tanah, mengutip cukai dan
memajukan pertanian
Ketua Kampung pula tugasnya menguruskan hal ehwal kampung, menjaga keamanan, membantu memajukan
perdagangan, melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang kes-kes kecurian, wabak penyakit dan menjaga
keselamatan kampung

5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil Bumi Sabah (Teks m/s: 109-114)

matlamat SBUB menguasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonomiSabah
SBUB mengeksploitasi kekayaanSabahseperti hasil-hasil tradisional, hasil pertanian dagangan, pembalakan dan
perlombongan
(i) Hasil-Hasil Tradisional Sabah
SBUB memaksa penduduk tempatan menambah hasil keluaran tradisional
Hasil jualan penduduk dikenakan cukai seperti cukai tanah, cukai kepala, lesen perahu dan senjata
Tujuan cukai untuk mengatasi masalah kewangan SBUB
Antara hasil-hasil utama;
a) Sarang burung
eksport tradisional SBUB yang menguntungkan
1926 nilai eksport sebanyak 125 000 dolar
kawasan utama ialah di Gua Gomantong, Gua Kuamut dan gua Magdalene
b) Pokok lanut
dikenali sebagai abaka, manila hemp atau musa textiles
hidup meliar di kawasan pamah dan lembah
gentian pokok lanut dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal
di eksport ke Eropah
c) Rotan
di eksport dalam bentuk perabot, tikar dan tongkat
d) Pokok sagu / rumbia
merupakan tanaman tradisionalSabah
hidup subur di kawasan berpaya di muara sungai
harga sagu sangat mahal di pasaran dunia
SBUB menggalakkan rakyatSabahmengusahakannya secara komersial
Sagu mentah dieksport ke Singapura dan Eropah
 1888 nilai eksport saguSabahsebanyak 93 433 dolar
e) Hasil laut
seperti mutiara, trepang dan sirip ikan yu
diusahakan oleh masyarakat Bajau
dieksport keChina
(ii)Hasil Pertanian Dagangan
SBUB mengusahakan tanaman baru seperti getah dan tembakau
Sabahmempunyai tanah luas dan subur
a) Tembakau
tanaman dagangan yang penting
tembakauSabahdiiktiraf terbaik di dunia
daun tembakau digunakan untuk menghasilkan cerut
mendapat pasaran tinggi di Belanda dan Amerika Syarikat
SBUB mengecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau bertujuan menggalakkan tanaman tembakau
Tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau diSabah
1902 hasil eksport tembakauSabahbernilai lebih 2 juta dolar
Kawasan utama penanaman ialah di Pulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad Datu, Tawau danSandakan
b) Getah
ladang-ladang getah dibuka di Beauford, Jesselton dan Tenom
berkembang akibat pembinaan landasan kereta api
SBUB memberi 4% dividen kepada pengusaha getah bertujuan menggalakkan penanamannya
SBUB juga memberi pengecualian cukai eksport selama 50 tahun kepada pengusaha getah
Buruh ladang getah dibawa masuk dariChinadan Jawa
Getah menjadi hasil eksport utama SBUB
(iii)Pembalakan
SBUB menguasai hasil balakSabah
Kaya dengan sumber balak seperti seraya, ramin, kapur, belian dan meranti
Kawasan pembalakan utama diSandakan, Lahad Datu dan Tawau
Tahun 1898 kilang memproses kayu balak kepunyaan SBUB dibina
Buruh dibawa masuk dari Filipina danIndonesia
Hasil kayu balak dieksport keChina,Singapura,BritaindanAustraliamelalui pelabuhanSandakan
(iv)Perlombongan
SBUB giatkan perlombonganSabahseperti emas, arang batu dan mangan
a) Emas
 tahun 1886 diusahakan oleh Orang Cina di Sungai Segama
b) Arang batu
dilombong di Silimpopon danLabuan
Silimpopon mempunyai longgokan arang batu terbesar Asia Tenggara
diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour Coal
c) Mangan
diusahakan di Teluk Marudu oleh Syarikat British Borneo Exploration
dieksport keBritain
5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah (Teks m/s: 115-120)
SBUB membangunkan kemudahan asas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah, hospital dan telegraf
tujuannya untuk kepentingan dan keuntungan SBUB
(i) Landasan kereta api
1896 landasan kereta api pertama dari Weston ke Beauford sepanjang 32 km
1904 dibina landasan dari Jesselton yang dikenali sebagai North Borneo Railway
1905 landasan disambung dari Beauford ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap
tujuannya untuk memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuhan
(ii)Jalan raya
SBUB menumpukan pembinaan jalan raya di bandar-bandar besar seperti Jesselton,Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan
Tawau
tujuannya untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan pelabuhan
1930-an perhentian motokar dan bas dibina di Kota Kinabalu
(iii)Pengangkutan air
1890 Syarikat Perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan
tujuannya untuk mengangkut penumpang dan barangan
(iv)Pendidikan
SBUB kurang memberi perhatian
SBUB hanya menyediakan pendidikan di peringkat rendah kerana kekurangan wang
SBUB anggap bidang pendidikan tidak menguntungkan
Kebanyakan sekolah dibina oleh mubaligh Kristian bagi tujuan menyebarkan agama Kristian
antara sekolah yang wujud ialah Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu dan Sekolah Cina
a) Sekolah Inggeris
1883 sekolah Inggeris pertama iaitu Institut Byron dibina diSandakanoleh mubaligh Roman Katolik
tahun 1887 Sekolah St. Mary ditubuhkan diSandakan
1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan untuk menguruskan sekolah-sekolah diSabah
 tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah mubaligh dengan pelajar seramai 3700 orang
b) Sekolah Latihan
dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915
merupakan sekolah latihan bagi anak-anak Ketua Anak Negeri
dibina bertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah
bahasa pengantarnya ialah Bahasa Melayu
dari segi kurikulum pelajar diajar tentang membaca, menulis dan mengira
jawatan yang dikhaskan bagi lulusan sekolah ini ialah renjer, kerani dan Ketua Anak Negeri
c) Sekolah Melayu dan Bumiputera
tahun 1921 sekolah Melayu pertama dibina di Kota Belud
1930 terdapat 10 buah sekolah Melayu bagi menampung 400 orang pelajar
1924 ditubuhkan Sekolah Bumiputera Keningau di Keningau
d) Sekolah Cina
dibina sendiri oleh masyarakat Cina
1940 terdapat 11 000 pelajar berdaftar di sekolah Melayu, sekolah mubaligh dan sekolah Cina
(v)Pembinaan Hospital dan Pusat Kesihatan
SBUB bina hospital di bandar-bandar besar seperti Jesselton,Sandakan, Beauford dan kudat
1924 Hospital Besar Tawau di bina
1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 buah klinik diSabah
di kawasan luar bandar disediakan pusat-pusat kesihatan
kelemahan bilangan doktor tidak mencukupi
perkhidmatan perubatan tidak dapat dinikmati oleh seluruh rakyatSabah
(vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru
akibat daripada kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosial
bandar-bandar berkembang pesat sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan
antaranyaSandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu
a) Sandakan
diasaskan William Pryer tahun 1879
menamakannya sebagai Elopura bermaksud bandar yang cantik
berkembang maju sebagai pusat pentadbiran, pelabuhan antarabangsa dan pusat pembalakan
b) Tawau
sebuah pelabuhan yang terkenal di Pantai TimurSabah
eksport utamanya getah, abaka, mutiara dan kayu balak
c) Kudat
 tahun 1881 SBUB menjadikannya sebagai pusat pentadbiran yang pertama
pedagang menetap dan membina kedai di Kudat
gagal menarik ramai penduduk dan pedagang kerana keadaan geografinya tidak sesuai untuk pertanian
tahun 1884 SBUB memindahkan pusat pentadbirannya keSandakan
d) Jesselton
diasaskan tahun 1900 oleh Charles Jessel
nama asalnya Jessel Town sempena nama pengasasnya
kemudiannya disingkatkan kepada Jesselton
juga dikenali dengan nama Api-Api, Singga Mata atau Diasuka
Jesselton maju kerana pembinaan landasan kereta api, perkembangan tanaman getah dan sebagai pusat perdagangan
dan pelabuhan penting
1967 nama Jesselton ditukar kepada Kota Kinabalu
Perubahan Sosial dan Kemajuan Lain
pejabat pos
1883 SBUB mengeluarkan setem pertama Sabah
tahun 1883 juga akhbar pertama di Sabah diterbitkan iaitu The North Borneo Herald
1890-an kontinjen polis tempatan ditubuhkan
1900 SBUB telah menubuhkan Skuad Terbang untuk menjamin keselamatan dan dianggotai pegawai polis tempatan
1903 loji air di Kota Kinabalu dibina untuk membekalkan air bersih
tahun 1905 menara jam Jesselton dibina dan kekal hingga sekarang diSabah

BAB 6 BRITISH MENGEKSPLOITASI EKONOMI (TANAH MELAYU, SARAWAK DANSABAH)

6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan (Teks m/s: 126-128)
- peringkat awal diusahakan jenis tanaman tradisional seperti lada hitam, gambir, buah pala, cengkih, ubi kayu, tebu dan
nanas
- diusahakan kerana mendapat pasaran yang baik
- British hanya menggalakkan peladang Eropah dan orang asing untuk mengusahakan pertanian dagangan
- penduduk tempatan tidak digalakkan terlibat
a) Lada hitam dan gambir
- untuk tujuan eksport
- diusahakan di Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan danSarawak
- kurun ke-19 lada hitam dan gambir diperkenalkan di Johor melalui Sistem Kangcu
- di Johor tanaman ini diusahakan oleh orang-orang Cina dari Singapura
- tanaman ini menjadi hasil eksport penting Johor sehingga awal kurun ke-20
- gambir biasanya digunakan sebagai bahan pewarna dan mencelup sutera
b) Buah pala dan cengkih
- banyak ditanam di PulauPinang
- tanaman buah pala diutamakan kerana harganya lebih tinggi
- dieksport ke Eropah danChina
- cengkih yang dikeringkan sesuai dijadikan ubat
- 1850-an tanaman ini merosot kerana harganya tidak stabil
c) Tebu
- ladang tebu banyak dibuka di Seberang Perai dan Perak
- permintaan terhadap gula meningkat di pasaran dunia
- 1830-an Seberang Perai merupakan pusat pengeluaran gula utama di negeri-Negeri Selat
- tahun 1900 Perak mencul sebagai pusat pengeluar gula terbesar di Tanah Melayu
- gula menjadi eksport penting Tanah Melayu selama hampir 50 tahun
d) Ubi kayu
- meruapakan tanaman eksport penting Tanah Melayu
- banyakditanam di Melaka, Negeri Sembilan dan Selangor
e) Nanas
- industri mengetin nanas berpusat di Perak, Selangor dan Johor
- sebelum Perang Dunia II Tanah Melayu merupakan pengeksport nanas dalam tin kedua terbesar di dunia
6.2 Tanaman Baru Memantapkan Ekonomi
(teks m/s: 128-129)
- kurun ke-20 tanaman dagangan tradisional kurang penting kerana harganya tidak stabil di pasaran dunia
- British memperkenalkan tanaman baru seperti kopi, kelapa sawit, tembakau dan teh
a) Kopi
- diusahakan secara besar-besaran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor
- harga kopi meningkat di pasaran dunia
b) Kelapa sawit
- berasal dari Afrika
- diperkenalkan di Kuala Selangor
- 1920-an minyak kelapa sawit mula dieksport
- ladang kelapa sawit dibuka di Perak dan Johor
- Johor menjadi pengeksport utama kelapa sawit
c) Tembakau
- ladang dibuka di PulauPinangdan Pahang
d) Teh
- diusahakan diCameronHighlands, Pahang
- teh yang dihasilkan di Tanah Melayu bermutu tinggi dan dikenali sebagai Teh Ceylon
6.3 Perkembangan Perusahaan Getah (Teks m/s: 130-133)
- akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh di pasaran dunia
- getah diperkenalkan sebagai tanaman pilihan untuk memulihkan ekonomi
- kurun ke-20 getah menjadi eksport penting Tanah Melayu
(i) Sejarah Asal-Usul Getah
- berasal dariBrazil
- getah di Tanah Melayu dari jenis Hevea Brasiliensis
- tahun 1876 sebanyak 70 000 biji getah dariBrazildibawa keEnglandoleh Henry Wickham
- kemudian disemai diKew Garden,England
- sebanyak 300 benih getah dihantar ke negara-negara naungan british terutamanyaSri Lanka
- 1877 sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical Garden
- dari Singapura beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman kediaman Residen Perak
- Pengarah Botanical Garden Singapura iaitu H.N.Ridley yang bertanggungjawab menggalakkan tanaman getah di Tanah
Melayu
(ii)Perkembangan Getah
- awal kurun ke-20 harga getah melambung tinggi di pasaran dunia
- permintaan meningkat kerana perkembangan perusahaan membuat motokar di Eropah dan Amerika Syarikat
- ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, Perak, Negeri Sembilan dan Johor
- 1920-an Tanah Melayu menghasilkan 53% daripada jumlah pengeluaran getah dunia
- Tanah Melayu muncul pengeluar getah terbesar dunia
- Syarikat-syarikat Eropah menguasai perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby, Guthrie, Harrisons and
Crosfield dan United Plantation
- Penduduk tempatan mengusahakan tanaman secara kebun kecil
Faktor-Faktor Perkembangan Perusahaan Getah
a) Permintaan Getah Meningkat
- diperlukan dalam perusahaan membuat motokar di Amerika Syarikat dan Eropah
- diperlukan untuk membuat kasut, pakaian, tayar kenderaan, alat perubatan dan penebat elektrik
b) Kejatuhan Harga Kopi
- harga kopi jatuh kerana pengeluaran berlebihan diBrazildan serangan serangga perosak
- peladang terpaksa beralih kepada tanaman getah
c) Tenaga Buruh Mencukupi
- buruh dariIndiadibawa masuk secara besar-besaran untuk bekerja di ladang-ladang getah
d) Usaha H.N.Ridley
- memperkenalkan kaedah menoreh mengikut sistem ibedem atau sistem tulang ikan herring
- kaedah torehan ini meningkatkan pengeluaran susu getah
e) Pelaburan Modal
- banyak syarikat besar Eropah melabur dalam perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby dan Guthrie
f) Cukai Rendah
- British mengenakan cukai tanah dan cukai eksport yang rendah
- Tujuannya untuk menggalakkan ladang-ladang baru dibuka
Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan Getah
- tahun 1920-1930-an berlaku zaman kemelesetan ekonomi dunia
- harga getah jatuh dan memberi kesan kepada perusahaan getah
Langkah-Langkah Menstabilkan Harga Getah
- diperkenalkan Rancangan Stevenson dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa
a) Rancangan Sekatan Stevenson 1922
- tujuan untuk mengurangkan pengeluaran dan meningkatkan harga getah
- disertai negara naungan British seperti Tanah Melayu danSri Lanka
- Belanda danIndonesiaenggan menyertai rancangan ini sebaliknya terus meningkatkan pengeluaran getah
- tahun 1928 rancangan ini ditamatkan oleh British apabila gagal mencapai matlamat
b) Perjanjian Peraturan getah Antarabangsa 1934
- tujuan untuk mengurangkan pengeluaran getah dan menstabilkan harga
- disertai oleh Tanah Melayu, Sabah,Sarawak,Sri Lanka,India,Myanmar,Indonesia, IndoChina danThailand
- setiap negara dikehendaki mengurangkan pengeluaran mengikut kuota yang ditetapkan
- berjaya meningkatkan semula harga getah di pasaran dunia sebelum Perang Dunia II
Pengeluaran Getah Tiruan
- Amerika Syarikat memperkenalkan getah tiruan selepas Perang Dunia II
- menjadi pesaing kepada getah asli
- dihasilkan apabila bekalan getah asli dunia terputus akibat Perang Dunia II
- getah asli keluaran Tanah Melayu bermutu tinggi dan dapat menandingi getah tiruan
6.4 Perkembangan Perusahaan Perlombongan
(Teks m/s: 134-138)
- British memajukan kegiatan perlombongan
- Hasil galian adalah seperti bijih timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit
a) Emas
- 1890-an dilombong secara komersial di raub, Pahang
- Raub merupakan kawasan lombong emas terbesar Tanah Melayu
- diusahakan oleh syarikat dariAustralia
b) Arang batu
- dilombong di Batu Arang, Selangor
- digunakan sebagai bahan api
c) Bauksit
- sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium
- dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor, Teluk Emas di Melaka
d) Bijih besi
- dilombong di Bukit Besi, Terengganu dan Rompin, Pahang
- lombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak dan Johor
e) Ilmanit
- galian yang dikeluarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah
- dihasilkan di batang Padanf, Perak
Perkembangan Perlombongan Bijih Timah
- bijih timah merupakan galian terpenting di Tanah Melayu
- British menguasai Tanah Melayu adalah juga kerana bijih timah
- Sebelum dieksport bijih timah diproses menjadi jongkong timah
- Perkembangannya dapat dilihat dalam dua peringkat iaitu peringkat sebelum dan selepas campur tangan British
a) Peringkat Sebelum Campur Tangan British di Tanah Melayu
- kegiatan melombong adalah bercorak tradisional
- diusahakan oleh orang Melayu
- menggunakan cara mendulang dan melampan
- tahun 1820-an orang Cina dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah kepunyaan pembesar melayu di daerah Lukut,
Sungai Ujong, Larut dan Klang
- orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesar-pembesar
Melayu
b) Peringkat Selepas Campur Tangan British di Tanah Melayu
- perlombongan bijih timah semakin berkembang dengan penglibatan orang Cina
- banyak lombong baru dibuka di Ampang,Kuala Lumpurdan di Lembah Kinta, Perak
- orang Cina memperkenalkan sistem lombong dedah, pam kelikir dan palung
- akhir kurun ke-19 orang Cina menguasai kegiatan melombong bijih timah
Faktor-Faktor Perkembangan Bijih Timah
- akhir kurun ke-19 Tanah Melayu merupakan penyumbang utama bijih timah dunia iaitu sebanyak 55%
- perkembangannya adalah kerana faktor seperti Revolusi Perindustrian dan kaedah melombong yang lebih moden
a) Revolusi Perindustrian di Eropah
- permintaan bijih timah semakin meningkat
- bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan
b) Kaedah Melombong Bijih Timah Lebih Moden
- diperkenalkan oleh syarikah-syarikat Eropah awal kurun ke-20
- menggunakan kapal korek untuk menghasilkan lebih banyak bijih timah
- tahun 1912 kapal korek pertama kali digunakan oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu Gajah, Perak
- pada tahun 1929 terdapat 107 buah kapal korek di Tanah Melayu
- 1930-an orang Eropah menguasai perusahaan bijih timah sebanyak 68%
Kejatuhan Harga Bijih Timah dan Langkah Mengatasi
- 1930-an harga bijih timah jatuh akibat kemelesetan ekonomi dunia
- 1931 ditandatangani Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa sebagai langkah memulihkan semula harga bijih timah
- negara-negara terlibat ialah Tanah Melayu, Bolivia, Nigeria dan Indonesia
- semua negara bersetuju untuk mengurangkan pengeluaran bijih timah
- hasilnya pada tahun 1934 Majlis Bijih Timah Antarabangsa ditubuhkan
- tujuan untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah
- kesannya dapat menstabilkan semula harga bijh timah
6.5 Pengeluaran Hasil Hutan
(Teks m/s: 139-141)
- Tanah Melayu kaya dengan hasil hutan seperti kayu-kayan, rotan, damar, madu lebah, kapur barus, getah perca dan getah
jelutung
- diusahakan secara tradisional melalui kegiatan meramu
- semasa pentadbiran British hasil-hasil ini menjadi kegiatan ekonomi bercorak komersial
- british menggalakkan pengeluaran hasil hutan untuk dieksport keChina, Amerika Syarikat dan Eropah
- tahun 1901 Brritish menubuhkan Jabatan Perhutanan
- tujuan untuk menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik
a) Damar
- diperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok di hutan
- damar digunakan untuk menutup renggangan pada papan perahu
- dieksport untuk dijadikan varnis iaitu bahan untuk menggilap permukaan papan atau rotan
b) Getah perca
- diperoleh daripada pokok getah perca yang tumbuh dalam hutan
- digunakan untuk membuat peralatan bedah, bola golf dan bahan penebat kabel telegraf dasar laut
- untuk mendapatkan getah perca batang pokok ditetak bagi mengeluarkan susunya
- kemudian susu dikumpul dalam bekas dan dibentuk menjadi bebola atau jongkong
c) Getah jelutung
- kegunaannya untuk dijadikan ramuan getah pengunyah dan sebagai pelekat dalam industri gigi palsu
- tahun 1920-an getah jelutung dikumpul menggunakan tabung buluh
- ia biasanya dieksport
d) Rotan
- dihasilkan untuk kegunaan dalam negeri dan juga banyak dieksport keChina
- kegunaan rotan untuk dijadikan bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung dan perabot
e) Pembalakan
- banyak dieksport keChinadanBritain
- antara kayu balak yang diusahakan ialah cengal, meranti dan keruing
- digunakan sebagai bahan binaan, membuat perabot dan perahu
- 1928 British memperkenalkan lesen kilang papan untuk mengawal kegiatan pembalakan dan industri berasaskan kayu
Kegiatan Dwiekonomi
- diperkenalkan oleh British terhadap penduduk di Tanah Melayu
- ia melibatkan kegiatan ekonomi dagangan dan ekonomi tradisional
a) Ekonomi Dagangan
- British lebih mengutamakan ekonomi dagangan seperti kegiatan perlombongan, perladangan dan perdagangan
- dimajukan terutama di kawasan pantai barat Tanah Melayu
- dijalankan secara besar-besaran menggunakan teknologi moden dan disokong kemudahan asas yang baik seperti sistem
perhubungan dan pengangkutan yang teratur
- lebih berorientasikan eksport
- dikuasai syarikat asing khususnya syarikat Eropah
- tertumpu pada perlombongan bijih timah dan perusahaan getah
- melibatkan tenaga buruh yang ramai
- melibatkan pelaburan modal yang besar
- teknologi moden seperti mesin hidraulik banyak digunakan dalam kegiatan perlombongan bijih timah
b) Ekonomi Tradisional
- kegiatan ekonomi tradisional ini diabaikan oleh british
- diusahakan oleh orang Melayu di luar bandar
- bercorak sara diri
- tertumpu pada kegiatan menanam padi dan menangkap ikan
- menggunakan peralatan tradisional seperti kerbau untuk membajak sawah padi
- melibatkan modal kecil
Kesan Kegiatan Dwiekonomi
- berlaku perkembangan tidak seimbang
- mewujudkan jurang ekonomi antara masyarakat bandar dengan masyarakat luar bandar
6.6 Perkembangan Ekonomi Membawa Perubahan
(Teks m/s: 142-158)
- kemajuan pesat ekonomi terutama perlombongan bijih timah dan perusahaan getah membawa pelbagai perubahan
- perubahan dialami antaranya penggunaan buruh-buruh luar, kemajuan pengangkutan dan perhubungan, kemudahan
sosial, pendidikan vernakular dan kemunculan bandar-bandar baru
i) Penggunaan Buruh Luar
- British menggalakkan kemasukan imigran Cina danIndia
- tujuan sebagai tenaga buruh di lombong bijih timah dan ladang getah
- British memastikan ia mencukupi demi kepentingan British untuk membolot kekayaan Tanah Melayu
a) Orang Cina
- dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah di Perak, Selangor dan negeri Sembilan
- berasal dari China Selatan
- kebanyakan dibawa masuk melalui Sistem Kontrak
- ada juga yang datang ke Tanah Melayu secara persendirian dan bekerja di sektor pertanian dan menjadi pekerja mahir di
bandar
Sistem Kontrak
- orang Cina dibawa masuk ke Tanah Melayu melalui majikan
- tambang perjalanan dibayar oleh majikan
- majikan juga menyediakan makanan, pakaian dan tempat tinggal
- mereka dikehendaki bekerja dengan majikan sehingga hutang tambang selesai
- selepas tamat kontrak mereka bebas bekerja dengan majikan lain
b) Orang India
- dibawa masuk bekerja di ladang-ladang getah
- berasal dari selatanIndia
- dibawa masuk melalui Sistem Kangani
- ada juga orangIndiabekerja membina jalan kereta api, jalan raya dan menjadi buruh di bandar dan pelabuhan
Sistem Kangani
- kangani bermaksud penyelia atau ketua pekerja di ladang getah
- kangani ini dihantar oleh pemilik ladang keIndiauntuk mencari tenaga buruh
- kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh-buruh sehingga selamat tiba di ladang majikan
- kangani dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh yang dapat dibawa masuk
- buruh-buruh dibayar gaji tetap dan diletakkan di bawah jagaan kangani
- buruh dikehendaki bekerja dengan pemilik ladang sehingga segala hutang tambang selesai
Kesan Kemasukan Buruh
- mewujudkan pengenalan kaum mengikut kegiatan ekonomi seperti
- orang Cina tinggal di kawasan lombong dan di bandar
 bekerja sebagai pelombong dan peniaga

- orangIndia tinggal dan bekerja di ladang getah

- orang Melayu tinggal di kawasan luar bandar (desa)

- menjalankan kegiatan pertanian bercorak tradisional dan nelayan

- masyarakat peribumi terus terpinggir dan terpisah daripada arus

perkembangan ekonomi

- dasar British mewujudkan jurang ekonomi antara kaum

- mewujudkan masyarakat berbilang kaum yang terdiri daripada pelbagai

keturunan yang mengamalkan cara hidup, bahasa dan agama yang berbeza

Perkembangan Sistem Pengangkutan dan Perhubungan

- British memerlukan sistem pengangkutan dan perhubungan yang cekap dan

pantas

- tujuan untuk membawa hasil ekonomi terutama bijih timah dan getah ke
pelabuhan untuk dieksport

- pengangkutan seperti landasan kereta api dan jalan raya

- perhubungan seperti perkhidmatan pos, telegraf dan telefon

a) Perkembangan Landasan Kereta api

- perkhidmatan kereta api diperkenalkan di Tanah Melayu akhir kurun ke-19

- terdapat tiga fasa perkembangan;

Fasa Pertama (1885-1896)

- dibina untuk keperluan perlombongan bijih timah

- landasan kereta api yang pendek dibina menghubungkan kawasan lombong

dengan pelabuhan

- tujuan memudahkan bijih timah dieksport

- antara landasan kereta api yang dibina ialah dari

- Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang

-Kuala Lumpurke Port Swettenham (Pelabuhan Klang)

- Seremban ke Port Dickson

-Ipohdan batu Gajah ke Teluk Anson (Teluk Intan)

- tahun 1886 landasan kereta api dariKuala Lumpurke Klang telah dirasmikan
yang dihadiri oleh Sultan Abdul Samad dan Frederick Weld, Gabenor Negeri-
Negeri Selat

Fasa Kedua (1897-1909)

- tiga tujuan pembinaan landasan kereta api pada peringkat ini iaitu;

- untuk menghubungkan kawasan utara dengan selatan apabila Negeri-Negeri

Melayu Bersekutu ditubuhkan

- untuk memenuhi keperluan ekonomi seperti bijih timah dan getah yang
semakin berkembang pesat

- untuk memudahkan pentadbiran British

- tahun 1903 kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan

- ditukar nama kepada Kereta Api Tanah Melayu KTM tahun 1948

- hari ini dikenali sebagai Kereta Api Tanah Melayu Berhad KTMB

Fasa Ketiga (1910-1931)

- landasan kereta api dibina selepas British berjaya memperluaskan

pengaruhnya di negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu

- tujuannya adalah untuk;

- menghubungkan seluruh Tanah Melayu (hanya Terengganu yang tiada landasan

kereta api)

- sebagai pengangkutan awam bagi penduduk Tanah Melayu

- memenuhi keperluan ekonomi dan pentadbiran British

Perkembangan Jalan raya

- peringkat awal jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan lombong

bijih timah dan pertanian dengan stesen kereta api

- jalan raya telah dibina menghubungkanKuala LumpurdenganIpohdan

Seremban
- awal kurun ke-20 rangkaian jalan raya meningkat akibat meningkatnya
penggunaan kenderaan bermotor seperti kereta, lori dan bas

- jalan-jalan yang sedia ada diturap untuk disesuaikan dengan kenderaan

bermotor

- banyak jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi

dengan pelabuhan dan untuk menghubungkan bandar-bandar besar dengan
bandar-bandar kecil

- tahun 1939 terdapat satu jaringan jalan raya yang menghubungkan seluruh
Tanah Melayu

- tumpuan jalan raya adalah di kawasan yang mempunyai kepentingan ekonomi

dan memudahkan pentadbiran British

Kemajuan Pengangkutan Laut dan Udara

- kemajuan ekonomi membawa kepada pengenalan perkhidmatan kapal wap

dan kapal terbang

Kapal Wap

- tahun 1890 Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di Singapura

- tujuan untuk memberi perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan di Negeri-

Negeri Melayu

- kapal susur pantai ini membawa bekalan makanan, jentera dan buruh untuk
perusahaan perlombongan bijih timah

- contoh: kapal wap The SS Perak memberikan perkhidmatan dari Singapura ke

Pelabuhan Klang

Kapal Terbang

- tahun 1937 perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat

Wearne Air Service iaitu hak milik Wearne bersaudara

- syarikat ini beribu pejabat di Singapura

- memulakan penerbangan dalam negeri antara Singapura,Kuala Lumpurdan

Pulau Pinang

- kapal terbang pertama yang digunakan oleh Syarikat Wearne adalah dari jenis
kipas dua iaitu D.H.Rapides
Kemajuan Sistem Perhubungan

- antara yang ditekankan ialah sistem pos dan telegraf, telefon dan radio

- tujuan supaya perhubungan antara negeri di Tanah Melayu dengan negeri-

negeri lain dapat dibuat dengan pantas

- mula diperkenalkan di kawasan kegiatan ekonomi, pusat pentadbiran,

pelabuhan seterusnya berkembang ke kawasan petempatan

- tahun 1870-an pejabat pos dan telegraf dibina di Taiping, Perak

- kurun ke-20 setiap daerah di Perak boleh menghubungi Taiping melalui

Telegraf

- tahun 1910 pejabat pos dan telegraf dibina di PulauPinang

Kemajuan Perkhidmatan Kesihatan dan Kemudahan Asas Lain

a) Perkhidmatan Kesihatan

- masalah kesihatan wujud akibat daripada pertambahan penduduk yang pesat,

pembukaan kawasan hutan untuk kegiatan ekonomi dan petempatan baru

- persekitaran tempat kerja dan kediaman yang kotor menyebabkan penyakit

seperti taun, beri-beri dan malaria mudah merebak

- penyakit malaria dan beri-beri dianggap penghalang pada perkembangan

ekonomi British kerana menyebabkan banyak kematian di kalangan buruh Cina
danIndia

- British mengambil langkah mendirikan hospital, pusat perubatan dan Institut

Penyelidikan Perubatan untuk mengatasi masalah kesihatan

- tahun 1889 hospital kerajaan terawal didirikan di jalan Tanglin (Kuala Lumpur)
di Taiping dan Pulau Pinang

- pusat-pusat kesihatan kecil juga didirikan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan

dan Pahang untuk memudahkan penduduk di luar bandar

- 1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkan untuk memastikan kebersihan bandar

- 1901 Institut Penyelidikan Perubatan ditubuhkan diKuala Lumpur

- tujuannya untuk membuat penyelidikan bagi mencari punca, rawatan dan

langkah mencegah penyakit berbahaya seperti malaria dan beri-beri
b) Sistem Pengairan Untuk Penanaman Padi

- pada peringkat awal lagi di Kedah terdapat sistem pengairan sempurna untuk
tanaman padi iaitu terusan

- terusan ini mula dibina tahun 1885 dan siap pada tahun 1895 yang diberi
nama Terusan Wan Mat Saman

- ia dibina oleh wan Mat Saman bin Wan Ismail (Perdana Menteri Kedah yang
pertama)

- terusan ini sepanjang 35 kilometer dari Alor Setar ke Gurun, Kedah

- ia dibina menggunakan tenaga manusia dan peralatan tradisional seperti

cangkul

- untuk membina terusan ini unggun api dinyalakan pada jarak tertentu sebagai
penanda untuk memastikan terusan digali dengan lurus

- berdasrkan terusan inilah kerajaan British memodenkan sistem pengairan di

Tanah Melayu

- tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Air ditubuhkan untuk memajukan tanaman
padi

- banyak bekalan makanan diperlukan akibat pertambahan penduduk

- kawasan sawah padi yang luas telah dibuka di Sungai Manik, Perak dan
Tanjung Karang, Selangor

c) Bekalan Tenaga Elektrik

- tenaga elektrik diperkenalkan akibat daripada kemajuan ekonomi

- awal kurun ke-20 tenaga elektrik mula disalurkan ke Pulau Pinang danKuala
Lumpur

- 1930 Empangan Hidroelektrik Chenderoh dibuka untuk menampung keperluan

tenaga elektrik

- empangan ini dikendalikan oleh The Perak River Hydro-Electric Power

Company Limited

- tujuan asal pembinaan adalah untuk mendapatkan kuasa elektrik bagi

kegunaan perusahaan melombong bijih timah di Lembah Kinta

Kemunculan dan Perkembangan Bandar Baru

- pertengahan kurun ke-19 banyak petempatan baru dibuka di kawasan
kegiatan ekonomi terutama di kawasan lombong bijih timah

- petempatan kemudiannya berkembang menjadi pusat pentadbiran dan

perniagaan

- perkembangan lombong bijih timah adalah faktor utama munculnya bandar-

bandar baru di Tanah Melayu seperti Taiping,Ipoh,Kuala Lumpurdan Seremban

a) Ipoh

- terletak di Lembah Kinta

- dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami oleh orang Melayu

- nama bandarIpohberasal dari nama pokok Ipuh iaitu sejenis pokok yang
getahnya digunakan sebagai racun pada sumpitan dan anak panah untuk
berburu

- tahun 1880-an Lembah Kinta menjadi tumpuan pelombong Cina apabila

pengeluaran bijih timah di daerah Larut merosot

- Ipohberkembang menjadi bandar yang sibuk

- tahun 1935Ipohdijadikan ibu negeri Perak bagi menggantikan Taiping

b) Taiping

- terletak di daerah Larut

- nama asalnya Kelian Pauh

- tahun 1840-an ramai orang Cina dibawa masuk ke Larut untuk memajukan
lombong bijih timah

- selepas Perang Larut tamat British menyusun semula pentadbiran di Larut

- nama Taiping bermaksud kedamaian yang abadi

- berkembang menjadi sebuah bandar moden dan dijadikan ibu negeri Perak

c) Kuala Lumpur

- pertengahan kurun ke-19 Raja Abdullah (pembesar daerah Klang) meneroka

kawasan berhampiran pertemuan Sungai Gombak dan Sungai Klang untuk
membuka lombong bijih timah

- ia kemudian dikenali sebagaiKuala Lumpurkerana kawasan itu berlumpur

- tahun 1860-an ramai orang Cina dibawa masuk untuk menjalankan kegiatan
melombong bijih timah di sekitarKuala Lumpur

- Kuala Lumpurterus berkembang daripada sebuah perkampungan lombong bijih

timah menjadi pusat perdagangan yang maju

- Yap Ah Loy antara orang yang bertanggungjawab membangunkanKuala

Lumpur

- 1880Kuala Lumpurdijadikan ibu negeri Selangor menggantikan Klang

- British menjadikanKuala Lumpursebagai pusat bandar yang dilengkapi dengan

pelbagai kemudahan pentadbiran dan perniagaan

- 1896Kuala Lumpurdijadikan pusat pentadbiran Negeri-Negeri Melayu

Bersekutu

- 1897 Bangunan Sultan Abdul Samad telah dibina dan menjadi pusat
pentadbiran Kerajaan Persekutuan

- kini bangunan ini menempatkan Mahkamah PersekutuanMalaysia, Mahkamah

Rayuan dan Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur

- pada hari iniKuala Lumpuradalah ibu negaraMalaysiayang pesat membangun

Kepelbagaian Pendidikan Dalam Masyarakat Berbilang Kaum

- sistem pendidikan vernakular di negara kita wujud akibat daripada

pembentukan masyarakat berbilang kaum dan dasar British yang kurang
memberi perhatian kepada bidang pendidikan

- British membenarkan sekolah Melayu, Cina dan Tamil berkembang mengikut

cara masing-masing

- sekolah Inggeris hanya tertumpu di kawasan bandar

a) Sekolah Vernakular Melayu

- didirikan untuk memberi pendidikan sekular kepada anak-anak petani dan

nelayan

- anak-anak Melayu diajar menulis, membaca dan mengira serta sedikit ilmu
geografi, seni pertukangan dan perkebunan

- pendidikan di peringkat rendah adalah sehingga darjah enam

- sekolah Melayu terawal dibuka di Negeri-Negeri Selat iaitu Sekolah Melayu
Gelugor (1816) dan Sekolah Melayu Bayan Lepas di Pulau Pinang dan Sekolah
Melayu di Langgar, Pekan, Pahang

- sekolah Melayu kemudiannya dibuka di Seberang Perai, Melaka dan negeri-

negeri Melayu yang lain

- British tidak berhasrat memajukan pendidikan anak Melayu

- pendidikan sekadar menjadikan anak-anak Melayu sebagai petani dan nelayan

yang lebih baik daripada ibu bapa mereka

- sekolah menengah tidak disediakan untuk anak-anak Melayu menyambung

pelajaran

- lulusan sekolah Melayu hanya layak menjadi guru, polis dan menjawat jawatan
rendah di jabatan ketajaan

- lulusan sekolah Melayu berpeluang melanjutkan pelajaran ke maktab-maktab

perguruan yang ditubuhkan untuk melatih guru-guru sekolah Melayu

- antara maktab perguruan yang ditubuhkan sebelum Perang Dunia II ialah;

- 1900 Maktab Perguruan Melaka

- 1922 maktab Perguruan Sultan Idris, Tanjung Malim, Perak MPSI

(dinaiktaraf tahun 1997 kepada universiti UPSI)

- 1935 Maktab Perguruan Perempuan Melayu Melaka

b) Sekolah Vernakular Cina

- diusahakan sendiri oleh masyarakat Cina dan tertumpu di kawasan bandar

- peringkat awal sekolah Cina menggunakan pelbagai loghat bahasa Cina

seperti Teochew, Hokkien, Kantonis dan Hakka

- pendidikan sekolah rendah untuk orang Cina diberikan selama enam tahun

- ada juga sekolah Cina menyediakan pendidikan sehingga ke peringkat

menengah

- menggunakan buku-buku dan sukatan pelajaran dari negaraChina

- guru-guru juga dibawa dariChina

- tahun 1920 British mula memberi perhatian kepada sekolah Cina

- 1938 Sekolah Foon Yew, Johor Bharu, Johor ditubuhkan

- Enakmen Pendaftaran Sekolah diperkenalkan oleh British untuk mengawal

sekolah-sekolah Cina di Tanah Melayu

- menurut enakmen ini;

(i) semua sekolah yang didirikan mesti didaftarkan

(ii) Pengarah Pelajaran diberi kuasa untuk menutup sekolah yang tidak menurut
syarat pengurusan, sukatan pelajaran dan peraturan kesihatan yang ditetapkan
british

c) Sekolah Vernakular Tamil

- diusahakan oleh orang perseorangan dan pertubuhan masyarakatIndia

- kebanyakannya didirikan di kawasan ladang getah

- sukatan pelajaran, buku, guru-guru dibawa dariIndia

- ada kalanya penyelia ladang (Kangani) akan mengajar di sekolah tersebut

- memberikan pendidikan di peringkat rendah sahaja dan kebanyakannya

hingga ke darjah empat

- tahun 1912 British memperkenalkan Undan-Undang Buruh yang mewajibkan

pengusaha ladang menyediakan sekolah dan guru untuk anak-anak pekerjanya

- keadaan ini menyebabkan bilangan sekolah Tamil bertambah

- terdapat juga sekolah Tamil didirikan di bandar seperti Sekolah thamboosamy

Pillai dan Sekolah Vivekananda di Kuala Lumpur

- masyarakatIndiayang kaya akan menghantar anak-anak mereka ke sekolah

Inggeris yang lebih sempurna

d) Sekolah Vernakular Inggeris

- mula didirikan di Negeri-Negeri Selat seperti Penang Free School (1816) dan
Malacca Free School (1826)

- sekolah Inggeris kemudiannya didirikan di Negeri-Negeri Melayu dan tertumpu

di kawasan bandar

- pada peringkat awalnya didirikan oleh mubaligh-mubaligh kristian

- menyediakan pendidikan sehingga peringkat menengah dan terbuka kepada
semua kaum

- sukatan pelajaran mengikut sistem pendidikan diEngland

- lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran dalam pelbagai

bidang seperti perubatan, kejuruteraan, guaman dan pentadbiran

- lulusan juga diberi keutamaan menjawat jawatan yang baik dalam

perkhidmatan kerajaan

- 1894 sekolah menengah Inggeris iaitu Victoria Institution ditubuhkan oleh

mubaligh Kristian diKuala Lumpur

- 1905 Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan

- tujuan untuk memberi pendidikan Inggeris hingga ke peringkat menengah

kepada anak-anak raja dan golongan bangsawan Melayu

- anak-anak golongan bangsawan Melayu dilatih untuk berkhidmat dengan

kerajaan Inggeris

- kesannya lahir kumpulan pemimpin Melayu yang berpendidikan Inggeris

- British tidak mahu memberi pendidikan Inggeris yang tinggi kepada orang
Melayu

- 1930-an bilangan anak-anak Melayu masih kurang berbanding kaum-kaum

lain iaitu Melayu (15%), Cina (50%), danIndia(27%)

BAB 7 PERJUANGAN RAKYAT TEMPATAN MENGEMBALIKAN KEDAULATAN BANGSA

- British campur tangan di Tanah Melayu, Sarawak danSabahtelah menggugat

sistem politik, ekonomi dan sosial penduduk tempatan

- perubahan dalam sistem pentadbiran menyebabkan sultan kehilangan

kedaulatan dan pembesar hilang kuasa

- British memperkenalkan pelbagai cukai yang membebankan dan menindas

rakyat

- keadaan ini mencetuskan kebangkitan rakyat untuk menentang British

- ramai pejuang tanah air muncul seperti Sultan Ahmad Tajuddin, Dol Said,
Rentap, Sharif Masahor, Dato Maharaja Lela, Yamtuan Antah, Dato Bahaman,
Mat Salleh, Antanom, Tok Janggut dan Haji Abdul Rahman Limbong

- mereka memimpin rakyat berjuang dengan gigih demi mempertahankan

kedaulatan dan kemerdekaan tanah air

7.1 Perjuangan Mengembalikan Kedaulatan Kedah

(Teks m/s: 164-165)

(i) Latar belakang

- tahun 1821 seramai 7000 orang tenteraSiammengepung Kuala Kedah

- askarSiammemusnahkan rumah, merampas barang, menenggelamkan perahu

dan menangkap tawanan untuk dibawa balik keSiamsebagai hamba

(ii)Faktor Penentangan

- penjajahanSiamyang kejam menyebabkan rakyat Kedah bangkit dan bersatu

dengan Sultan untuk mengembalikan kedaulatan Kedah

- tentangan hebat rakyat Kedah ini dipimpin oleh Sultan Ahmad Tajuddin

- dibantu pula oleh Tunku Abdullah, Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin), Tunku
Long dan Tunku Muhammad Saad

- perjuangan ini disokong oleh pemimpin rakyat seperti Tok Mo Ris dan
pemimpin agama seperti Syeikh Abdul Kadir

- perjuangan orang Melayu Kedah menentangSiamtelah dikhianati oleh British

- British telah bersubahat denganSiamuntuk melumpuhkan perjuangan rakyat

Kedah

- contoh: British telah menghantar kapal perang untuk

membantuSiammengepung Kedah

(iii)Peristiwa Penentangan

- 1823 Tunku Abdullah memimpin 3000 orang tentera untuk membebaskan

Kedah daripada Siam melalui Seberang Perai tetapi gagal kerana British
membantu Siam

- 1831 Tunku Kudin berjaya menawan semula Kuala Kedah dari Melaka
- British menghantar 5 buah kapal perang untuk mengepung perairan Kedah

- tindakan British itu menyebabkan Kedah terputus bekalan makanan dan

bantuan tentera dari luar

- Tunku Kudin telah terkorban

- tahun 1836 Sultan Ahmad Tajuddin menrancang menyerangSiam melalui

Bruas di Perak

- British berjaya mengesan gerakan ini dan Sultan Ahmad Tajuddin ditangkap

- 1838 kebangkitan menentang Siam di Kedah telah dipimpin oleh Tunku

Muhammad Saad

- tentera Kedah berjaya menawan semula selatan Kedah, Kota Kuala Kedah dan
mara ke Songkla

- Siamberjaya menguasai semula Kedah dengan bantuan British

(iv)Kesan Penentangan

- semangat juang rakyat Kedah menyebabkanSiamberdamai dengan Kedah

- sultan Kedah menghantar puteranya, Tunku Daei keBangkokuntuk berunding

- tahun 1842Siammengembalikan takhta Kedah kepada Sultan Ahmad Tajuddin

- wilayah Perlis, Setul dan Kubang Pasu diasingkan dari Kedah

7.2 Dol Said Pahlawan Naning

(Teks m/s: 166-168)

(i) Latar belakang

- daerah Naning terletak antara Rembau dengan Melaka

- Penghulu naning ialah Dato Naning Abdul Said yang dikenalisebagai Dol Said

- pusat pentadbiran terletak di Taboh

- Naning mempunyai hasil keluaran seperti padi, buah-buahan, sirih dan bijih
timah

- 1831 Dol Said telah bangkit menentang British

(ii)Faktor Penentangan

a) Mempertahankan Kemerdekaan Naning

- 1824 British dan Belanda menandatangani Perjanjian Inggeris-Belanda

- dalam perjanjian itu Melaka diserahkan kepada British

- British mendakwa Naning sebahagian daripada Melaka

- British mengarahkan Naning mematuhi peraturan yang ditetapkan Melaka

- dakwaan British tidak dapat diterima oleh Penghulu Dol Said dan rakyat
Naning

b) Menentang Pelaksanaan Undang-Undang British

- British memperkenalkan Peraturan Penghulu yang menggugat pengaruh dan

kuasa Dol Said

- peraturan ini melarang penghulu membicarakan kes-kes jenayah

- tahun 1828 Dol Said diberi amaran oleh British kerana menyelesaikan kes
jenayah di naning

- Dol Said diugut akan dilucutkan jawatan sekiranya tidak mematuhi arahan
British

c) Menentang Bayaran Cukai

- melalui Undang-Undang 1830 British memaksa Naning membayar cukai 1/10

daripada hasil keluaran pertanian

- arahan dibuat selepas British mendapati hasil daerah Naning berjumlah 4500
dolar sebulan

(iii)Peristiwa Penentangan

- 15 Julai 1831 British mengisytiharkan Dol Said sebagai penderhaka

- British menghantar seramai 150 orang Sepoi yang diketuai Kapten Wyllie
untuk menyerangnya

- British berjaya ditewaskan

- Dol Said berjaya kerana menggunakan taktik perang gerila dan mendapat
bantuan daripada Seri Menanti, Sungai Ujong, Johol dan Muar

- turut membantu ialah Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau yang menghantar
pasukan bantuan diketuai menantunya Syed Shaaban

- British sedar Naning sukar dikalahkan

- British meminta bantuan Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau dan beliau
bersetuju menghantar 600 orang hulubalang untuk menyerang Naning

- Mac 1832 Kolonel Herbert mengetuai pasukan tentera menyerang Naning

- British berkubu di Alor Gajah untuk melancarkan serangan kedua ke atas

Naning

- pakatan British dan Rembau berjaya mengalahkan Naning

- pusat pentadbiran Naning iaitu Taboh ditawan dan rumah penduduk Naning
dibakar

- Dol Said berundur ke Seri Menanti dan akhirnya menyerah diri kepada British

(iv)Kesan Penentangan

- British berjaya menyatukan Naning dengan Melaka

- Dol Said diberi pencen dan rumah di Melaka

- British kerugian sebanyak 100 000 paun sterling

- walaupun orang Naning dgagal dalam perang tetapi berjaya menghidupkan

semangat juang di kalangan bangsa Melayu

7.3 Rentap Wira Sarawak: Agi Idup Agi Ngelaban

(i) Latar belakang

- Rentap ialah pahlawan Iban yang menentang British di sarawak

- dilahirkan tahun 1800

- nama asal Rentap ialah Libau yang bermaksud penggoncang dunia

- Rentap juga digelar Raja Darat

- merupakan pemimpin orang Iban di Sungai Skrang dan Sungai Saribas

(ii)Faktor Penentangan

- Rentap menentang pemerintahan keluarga Brooke kerana menganggap orang

Iban di Sungai Skrang sebagai lanun

- James Brooke mendirikan kubu di Sungai Skrang untuk mengawasi pergerakan

orang Iban

- tindakan James Brooke menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai

Skrang mencetuskan kebangkitan Rentap

(iii)Peristiwa Penentangan

- 1853 Rentap menyerang kubu James Brooke di Nanga Skrang

- pasukan Rentap berjaya dan seorang pegawai British iaitu Allan Lee terbunuh

- kejayaan ini mengharumkan nama Rentap di kalangan orang Iban

- 1854 James Brooke menawan kubu Rentap di Sungai Lang dan membakar
perkampungan Rentap

- pengikut Rentap berundur ke Bukit Sadok dan membina kubu

- perjuangan Rentap mendapat sokongan padu penduduk Iban dan digelar Raja
Ulu

- tahun 1857 James Brooke menghantar Tuan Muda Charles Brooke untuk
menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok

- Charles Brooke berjaya mempengaruhi 3000 orang Iban dan 500 orang
Melayu supaya menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok

- Charles Brooke gagal menewaskan Rentap kerana kubu pertahanan yang

kukuh

- tahun berikutnya Charles Brooke sekali lagicubamenyerang Bukit Sadok tetapi

gagal

- kata-kata semangat Rentap dalam penentangan ini adalah Bawalah semua

meriam kamu dari Eropah, kami tidak takut kepada kamu orang Eropah

- tahun 1863 James Brooke mengetuai sendiri pasukan menyerang Rentap di

Bukit Sadok

- pertempuran berlaku selama sebulan dan Rentap tewas

- James Brooke membakar kubu dan rumah pengikut Rentap

- James Brooke menggunakan meriam Bujang Sadok untuk menentang Rentap

- Rentap pula menggunakan sejenis meriam besi Bujang Timbang untuk

menentang pasukan Brooke

- Rentap berundur ke Entabai untuk menyusun strategi baru tetapi Rentap

meninggal dunia

(iii)Kesan Penentangan

- kebangkitan Rentap dan pengikutnya untuk membuktikan bahawa mereka

bukannya lanun tetapi pejuang bangsa

- semangat juang Rentap diabadikan di Batu Peringatan Rentap

7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak

(Teks m/s: 172-173

(i) Latar belakang

- pembesar Sarikei di kawasan Sungai Rajang

- berasal dari Kampung Igan di muara Sungai Rajang

- dilantik oleh Sultan Abdul Mumein dariBrunei

- berpengaruh di kalangan orang Melanau di Sungai Rajang dan orang Iban di

Sungai Skrang

(ii)Faktor Penentangan

- James Brooke mengambil wilayah Sungai Rajang daripada SultanBrunei

- kewibawaan Sharif Masahor tergugat apabila Sarikei diletakkan di bawah

pentadbiran Brooke

- pembinaan kubu di Kanowit dan pelantikan Henry Steele sebagai wakil British
dianggap telah mengambil alih kuasa pentadbiran Sharif Masahor

- Sharif Masahor menentang tindakan James Brooke meluaskan kuasa ke

wilayahnya

(iii)Peristiwa Penentangan
- tahun 1855 Sharif Masahor mengetuai 150 buah perahu menyerang Mukah
dan mengusir Pangeran Matusin yang menyokong perluasan kuasa James Brooke

- James Brooke bertindak balas dengan melucutkan kuasa Sharif Masahor di

Sarikei

- Sharif Masahor marah dengan tindakan James Brooke

- Sharif Masahor berpakat dengan Datu Patinggi Abdul Ghapur dari Kuching
untuk mengusir keluar James Brooke dariSarawak

- tahun 1859 pasukan Sharif Masahor menyerang Kanowit

- peristiwa ini membimbangkan orang Eropah di Sarawak

- tahun 1860 Sharif Masahor, Datu Patinggi Abdul Ghapur dan Temenggung
Hashim dari Sadong membuat pakatan sulit untuk menyerang Kuching bagi
menggulingkan Brooke

- Charles Brooke dengan bantuan Belanda menahan Datu Patinggi Abdul

Ghapur dan dipenjarakan di Betawi

- pertempuran antara Sharif Masahor dengan Charles Brooke berlaku di Sungai

Sadong

- kapal dan perahu pasukan Sharif Masahor ditenggelamkan dan seramai 64

orang pengikutnya terbunuh

- Sharif Masahor berundur ke Mukah

- tahun 1861 James Brooke memaksa SultanBruneimenyerahkan Mukah dan

menahan Sharif Masahor

- Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura

(iv)Kesan Penentangan

- walaupun perjuangan Sharif Masahor berjaya dipatahkan tetapi gerakan

menentang Brooke tidak pernah berakhir

- pentadbiran Brooke kemudiannya menghadapi kebangkitan daripada

pemimpin Banting pada tahun 1894 iaitu pemimpin orang Iban di hulu Sungai
Batang Lupar

- tahun 1931 pula bangkit penentangan daripada Penghulu Asun iaitu pemimpin
orang Iban di Sungai Kanowit

7.5 Dato Maharaja Lela Pejuang Kebanggaan Perak

(Teks m/s: 174-176)

(i) Latar belakang

- Dato Maharaja Lela ialah Orang Besar Berlapan Perak dan penghulu di Pasir
Salak

- pada November 1874 Perak menerima Residen British iaitu J.W.W.Birch hasil
daripada Perjanjian Pangkor

- pelantikan itu menimbulkan konflik antara Birch, sultan dan pembesar Perak
yang mencetuskan kebangkitan di Pasir Salak

(ii)Faktor Penentangan

a) Mengambil Hak Mengutip Cukai

- 24 Julai 1875 Birch memaksa Sultan Abdullah menandatangani pengisytiharan

yang membolehkan British mengambil hak mengutip cukai

- Sultan Abdullah diugut akan diturunkan takhta jika enggan menandatangani

- Birch membakar rumah Raja Ngah Orang Besar Perak kerana meneruskan
kutipan cukai timah di Bidor

b) Mencabar Ketuanan Melayu

- kemarahan sultan dan pembesar Perak memuncak

- pada 2 Oktober 1875 Sultan Abdullah didesak menandatangani perisytiharan

penyerahan kuasa kepada British

- kuasa mentadbir negeri diserah kepada Residen

- Residen berkuasa melantik hakim, mengurus kutipan cukai dan melantik

penghulu

c) Memperkenalkan Cukai Baru

- Birch bertindak sesuka hati

- Birch memperkenalkan cukai baru seperti cukai padi, perahu atap, senjata dan
bayaran permit untuk membalak

- Setiap isi rumah dikehendaki membayar 2 dolar sebagai cukai kelamin

d) Mencabuli Adat Resam

- Birch dibenci oleh sultan dan pembesar-pembesar Perak apabila beliau

mengharamkan amalan perhambaan yang menjadi adat resam Melayu

- Birch sengaja menimbulkan permusuhan apabila menyimpan hamba-hamba

perempuan dirumahnya

(iii)Peristiwa Penentangan

- Raja Abdullah, Raja Ismail dan Dato Maharaja Lela telah bermesyuarat di
Durian Sebatang

- mereka mengambil keputusan untuk membunuh Birch

- Dato Maharaja Lela dan pengikutnya Dato Sagor, Pandak Indut dan
Sepuntum menawarkan diri untuk membunuhnya

- mereka berazam menghalau British keluar dari bumi Perak

- pada 2 November 1875 Birch dan rombongan tiba di Pasir Salak untuk
menyebarkansuratpengisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British

- Dato Maharaja Lela dan pengikutnya mengambil kesempatan itu untuk

membunuh Birch

- Pembunuhan Birch menyebabkan British menyerang Pasir Salak

- Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor memimpin perjuangan mempertahankan

Pasir Salak

- pasukan British dikalahkan dan Kapten Innes terkorban

- pertempuran ini dikenali sebagai Perang Perak dan berlaku hampir setengah
tahun

- pada 7 November 1875 pertempuran berlaku di Bandar Tua

- pejuang Perak akhirnya dikalahkan setelah British dibantu oleh tentera

dariIndiadanHong Kong

(iv)Kesan Penentangan

- tahun 1877 Dato Maharaja Lela, Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum
dihukum gantung sampai mati di Matang, Perak

- Sultan Abdullah dan Ngah Ibrahim dibuang negeri ke Pulau Seychelles di

Lautan Hindi
- Raja Ismail dibuang negeri ke Johor

- British tegas menghapuskan kebangkitan di Perak menunjukkan

keangkuhannya sebagai kuasa penjajah

- Dato Maharaja Lela menjadi simbol kepahlawanan orang Melayu

7.6 Yamtuan Antah Mempertahankan Kedaulatan Seri Menanti

(Teks m/s: 177-178)

(i) Latar belakang

- nama sebenarnya Tunku Laksamana Antah Ibni Almarhum Raja Radin

- dilantik sebagai Yamtuan Seri Menanti pada tahun 1875

- wilayah jajahan Seri Menanti terdiri daripada Terachi, Ulu Muar, Gunung Pasir
dan Jempol

(ii)Faktor Penentangan

- Yamtuan Antah tidak bersetuju dengan tindakan Dato Kelana Syed Abdul
Rahman di Sungai Ujong menandatangani perjanjian dengan British

- tindakan Dato Kelana mengeruhkan hubungan antara mereka berdua

- Yamtuan Antah juga tidak mengiktiraf Dato Kelana sebagai pemerintah

Sungai Ujong

- hubungan antara Yamtuan Antah dengan Dato Kelana bertambah runcing

apabila Dato Kelana mengisytiharkan Terachi sebagai wilayahnya

- dibantah Yamtuan Antah kerana menganggap Terachi sebahagian jajahan Seri

Menanti

- Residen British di Sungai Ujong iaitu P.J.Murray menghantar tentera dan juru
ukur untuk membuat siasatan

- Yamtuan Antah menghantar 200 orang pengikutnya menuntut supaya British

menghentikan tugas mengukur kawasan antara Terachi dengan Kuala Pilah

- berlaku pertikaian antara kedua-duanya yang mencetuskan pertempuran

- kebangkitan Yamtuan Antah disokong oleh Dato Siamang Gagap, Tengku

Besar Tampin, penduduk Rembau, Jelebu dan Johol
- Disember 1875 pasukan Yamtuan Antah berjaya menawan Paroi dan membina
kubu di situ

- British berjaya menawan semula Paroi apabila dibantu oleh tentera Negeri-
Negeri Selat

- Yamtuan Antah berundur ke Bukit Putus dan seterusnya ke Johor

(iii)Kesan Penentangan

- Maharaja Abu Bakar dari Johor menasihati Yamtuan Antah berdamai dengan
British

- Mei 1876 Yamtuan Antah berunding dengan Gabenor Negeri-Negeri Selat iaitu
William Jervois

- Yamtuan Antah diiktiraf sebagai Yamtuan Besar di Seri Menanti

- tindakan berdamai ini tidak dipersetujui oleh Dato Siamang Gagap

- rundingan tersebut membuka peluang British meluaskan pengaruh ke seluruh

Negeri Sembilan

7.7 Dato Bahaman Pahlawan Pahang (Teks m/s: 179-181)

(i) Latar belakang

- nama sebenarnya Abdul Rahman bin Imam Noh

- dianugerahi gelaran Orang Kaya Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan

- diberikan anugerah kerana kegagahan dan keberanian beliau dalam perang

saudara di Pahang dan Perang Klang di Selangor

- dilantik sebagai pembesar Temerloh setelah kematian Orang Kaya Indera

Segara

- Dato Bahaman tidak mengiktiraf pemerintahan British di Pahang

(ii)Faktor Penentangan

a) Hilang Hak Mengutip Cukai

- Dato Bahaman menentang tindakan British melantik E.A.Wise sebagai
Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di daerah Temerloh

- Dato Bahaman dilarang mengutip cukai di daerah kekuasaannya iaitu di

Temerloh

b) Pembinaan Balai Polis

- pegawai British iaitu E.A.Wise mendirikan balai polis di Lubuk Terua tanpa
berunding terlebih dahulu dengan Dato Bahaman

- konflik antara kedua-duanya menjadi lebihserius

- Dato bahaman menganggap tindakan British sebagai menceroboh kawasan

serta mengancam kedudukannya

c) Perlucutan Gelaran

- Hugh Clifford menganggap Dato Bahaman sebagai penderhaka kerana

enggan mematuhi arahan British

- British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato Setia Perkasa

Pahlawan Semantan

- tindakan British memalukan Dato Bahaman dan beliau bersumpah menghalau

keluar British dari Pahang

(iii) Peristiwa Penentangan

- 16 Disember 1891 British menangkap 3 orang pengikut Dato Bahaman

kerana mengutip hasil hutan tanpa kebenaran

- tindakan British itu menyebabkan Dato Bahaman dan pengikutnya

menyerang Balai Polis Lubuk Terua

- peristiwa ini mencetuskan perang

- 26 Disember 1891 Hugh Clifford mengetuai pasukan 200 orang tentera untuk
menawan semula Lubuk Terua tetapi tewas dalam pertempuran di Kelubi

- Hugh Clifford berundur dan meminta bantuan Singapura

- Januari 1892 British memaksa Sultan Wan Ahmad menamatkan kebangkitan

rakyat Pahang

- pasukan tentera dinamakan Gerakan Sultan yang disertai oleh J.P.Rodger

ditubuhkan
- British membekalkan 200 pucuk senapang dan 10 000 butir peluru

- Sultan Wan Ahmad dilantik mengetuai gerakan ini dan berjaya menawan 11
buah kubu Dato Bahaman di Bentong

- Mac 1892 British sekali lagi menyerang Lubuk Terua

- pejuang Pahang berundur ke Kelantan dan Terengganu

- di terengganu ulama Tok Ku Paloh menyemarakkan semangat pejuang

Pahang berjihad menentang British

- 14 Jun 1894 Dato Bahaman dan 100 orang pengikutnya menawan Kuala
Tembeling dan Jeram Ampai

- British bertindak balas menghantar KolonelWalkeruntuk menawansemula

Jeram Ampai

- Dato Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau berundur ke Kelantan

- pengunduran ini menandakan berakhirnya perang menentang British di

Pahang

(iv)Kesan Penentangan

- Dato Bahaman dan pengikutnya memperlihatkan keberanian menentang

British

- kedudukan British di Pahang tergugat dengan semangat patriotisme oleh

pahlawan Pahang

- kebangkitan ini berlangsung selama 4 tahun iaitu dari 1891 1894

- British terpaksa menanggung hutang yang banyak

- Sultan Wan Ahmad dipaksa oleh British membayar 7200 dolar setahun bagi
menyelesaikan hutang tersebut

7.8 Mat Salleh Menyanggah SBUB (Teks m/s: 182-183)

(i) Latar belakang

- nama sebenar Datu Mohammad Salleh bin Datu Batu

- dilahirkan di Inanam dan menjadi pemerintah Sungau Sugut

- berketurunan Bajau dan Suluk

- mewarisi sifat kepahlawanan dan keberanian berperang

- kebangkitan Mat Salleh merupakan kebangkitan paling besar dalam sejarah

penentangan diSabah

(ii)Faktor Penentangan

a) Perjuangan Jihad

- kebangkitan berpunca daripada semangat perjuangan jihad orang Sulu

menentang Sepanyol di selatan Filipina

b) Peraturan Yang Membebankan

- SBUB memperkenalkan peraturan baru diSabahseperti amalan buruh paksa,

cukai beras dan lesen perahu yang membebankan rakyat

c) Percubaan Berunding Gagal

- Ogos 1895 Mat Salleh dan pembesar tempatan keSandakanuntuk menemui

Gabenor Beaufort, C.V.Creagh

- tujuan untuk berunding tentang masalah cukai dan tindakan kekerasan

pegawai SBUB terhadap penduduk tempatan

- Mat Salleh dan pembesar-pembesar tidak dilayan dan setelah menunggu

selama 10 hari beliau meninggalkanSandakan

d) Perkampungan Di Bakar

- Gabenor Beaufort menganggap Mat Salleh mengancam kepentingan SBUB

- SBUB bertindak membakar dan memusnahkan kampung Mat Salleh

- SBUB menawarkan hadiah 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap
Mat Salleh

(iii)Peristiwa Penentangan

- Julai 1897 Mat Salleh mendirikan kubu di Ranau dan membakar Pulau Gaya

- November 1897 Mat Salleh menyerang Ambong

- William Cowie, Pengarah Urusan SBUB tidak berupaya mengalahkan Mat
Salleh lalu menawarkan perdamaian dan pengampunan kepadanya

- April 1898 rundingan diadakan antara Mat Salleh dengan Cowie di Menggatal

- Antara syarat perjanjian adalah;

- Mat Salleh dan pengikut diberi pengampunan

- penduduk Inanam yang melarikan diri semasa kekacauan dibenarkan kembali

semula

- Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan

- Mat Salleh diminta melaporkan pergerakannya kepada SBUB

- SBUB tidak menepati janji sebaliknya tahun 1899 SBUB mengambil alih
pentadbiran di Tambunan

- Mat Salleh berasa tertipu dan meneruskan penentangan dengan membina

kubu di Kampung Teboh, Tambunan

- SBUB menyerang kubu Mat Salleh secara besar-besaran

- Januari 1900 SBUB berjaya menewaskan Mat Salleh

- Mat Salleh terkorban

(iv)Kesan Penentangan

- perjuangan diteruskan oleh pengikut Mat Salleh seperti Mat Sator dan
Kamunta

- Julai 1902 British berjaya menamatkan kebangkitan Mat Salleh di Sabah

sepenuhnya

7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba Berjiwa Besar

(Teks m/s: 184)

(i) Latar belakang

- nama sebenar Ontoros anak lelai Antanom

- ketua kaum Murut di Rundum

- dilahirkan tahun 1875

- ketika berusia 30 tahun Antanom telah memimpin orang Murut menentang

SBUB yang menindas kaumnya

(ii)Faktor Penentangan

a) Melarang Membuka Tanah Baru

- SBUB melarang mereka membuka tanah baru

- merasakan hak mereka diceroboh

- akibatnya mereka kekurangan beras

b) Mengenakan Cukai Yang Membebankan

- SBUB mengenakan pelbagai cukai yang membebankan seperti;

- cukai kepala satu dolar setiap orang

- cukai tanaman pindah sebanyak 50 sen setiap ekar

- cukai sebatang pokok kelapa untuk minuman tuak sebanyak 25 sen

- cukai tangkapan ikan besar

- cukai memelihara anjing sebanyak satu dolar seekor

c) Menjadi Buruh Paksa

- orang Murut dijadikan buruh paksa

- tujuan untuk membina jalan di pedalaman dan memasang kawat telegraf

antara Tenom dengan Rundum

d) Menzalimi Keluarga

- suami isteri kaum Murut dikehendaki tinggal berasingan di sebelah

menyebelah tebing sungai

- mereka dikenakan satu dolar setiap kali berkunjung

- jika mereka mempunyai dua orang anak, salah seorang akan diambil SBUB
untuk dijadikan buruh paksa

e) Menceroboh Kawasan Hutan

- SBUB menceroboh hutan untuk membina jalan

- Kaum Murut membantah kerana mengikut kepercayaan mereka pencerobohan

akan mengganggu roh nenek morang mereka

(iii)Peristiwa Penentangan

- Antanom menyatukan orang Murut menentang SBUB dmi menebus maruah

mereka

- Februari 1915 Antanom menyerang Pensiangan dan membakar bangunan

kerajaan

- Mac 1915 Antanom memimpin kira-kira 600 orang Murut menyerang Rundum
dan berjaya memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB

- kejayaan itu menaikkan semangat perjuangan orang Murut dan pengikut

Antanom bertambah menjadi 900 orang

- Antanom membina kubu pertahanan di Sungai Selangit yang mengandungi 7

buah rumah bawah tanah

- April 1915 SBUB menghantar 400 orang tentera menyerang kubu Antanom

- pertempuran berlaku selama 6 minggu

- Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam mempertahankan Rundum

- penentangan ini dikenali sebagai Kebangkitan Rundum

(iv)Kesan Penentangan

- SBUB mengenakan tindakan tegas terhadap pengikut Antanom

- 8 orang kanan Antanom dibuang daerah ke Kudat

- pengikut-pengikut yang lain menjadi buruh paksa memasang kawat telegraf

dari Kimanis hingga ke Keningau

- SBUB mengarahkan orang Murut bersumpah taat setia bagi mengelakkan

kebangkitan seterusnya

- orang Murut berpindah ke pedalamanKalimantansebagai tanda protes

terhadap SBUB

7.10 Tok Janggut Pejuang Jihad

(Teks m/s: 187-189)

(i) Latar belakang

- nama sebenar Haji Mat Hassan bin Munas

- dikenali sebagai Tok Janggut kerana beliau menyimpan janggut hingga ke

paras dada

- dilahirkan tahun 1853 di Kampung Jeram, Pasir Puteh, Kelantan

- mendapat pendidikan pondok di Kelantan dan Makkah

- mahir dalam ilmu persilatan

- menetap di Kampung Nering, Kelantan

- bekerja sebagai petani dan peniaga

(ii)Faktor Penentangan

a) Peraturan Tanah

- Tok Janggut menentang peraturan cukai tahun 1915 yang mewajibkan petani
membayar cukai tanah

b) Pengenalan Cukai Yang Membebankan

- petani dikehendaki membayar cukai seperti;

- cukai pokok kelapa berbuah sebanyak 3 sen sepokok

- pokok pinang satu sen sepokok

- sirih 5 sen sejunjung

- kerbau dan lembu sebanyak 20 sen seekor

- peraturan ini membenakan rakyat

c) Perasaan anti-British

- sentimen anti-British meningkat apabilaBritainmenyerang kerajaan Turki

Uthmaniyah semasa Perang Dunia I tahun 1914
- kerajaan Turki Uthmaniyah menyeru umat Islam di seluruh dunia berjihad
menentang penjajah Barat

- Tok Janggut menyahut seruan menentang British di Pasir Puteh

d) Pembayaran Cukai Yang Menyusahkan

- penduduk tempatan menghadapi masalah membayar cukai kerana pejabat

bayaran cukai terletak jauh di bandar

- Tok Janggut telah beberapa kali pergi untuk membayar cukai tetapi gagal

- mereka yang gagal membayar cukai akan ditangkap dan didenda

- penduduk tempatan marah kepada British kerana sikap biadab pegawai British

(iii)Peristiwa Penentangan

28 April 1915

- Pegawai Daerah Pasir Puteh menghantar Sarjan Che Wan untuk menangkap
Tok Janggut kerana gagal membayar cukai

- perbalahan berlaku menyebabkan Sarjan Che Wan mati ditikam oleh Tok
Janggut

29 April 1915

- Tok Janggut, Engku Besar Jeram, Penghulu Adam dan Che Sahak Merbol
mengetuai angkatan melancarkan serangan ke atas Pasir Puteh

- mereka menduduki Pasir Puteh selama 3 hari dan mengisytiharkan Pasir Puteh
bebas daripada ancaman British

- Ungku Besar Jeram iaitu Tuan Ahmad dilantik sebagai Raja Pasir Puteh

- Tok Janggut sebagai Perdana Menteri

9 Mei 1915

- British menawarkan hadiah sebanyak 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya
menangkap Tok Janggut dan pemimpin kanannya

23 Mei 1915

- British membakar rumah Tok Janggut dan pengikutnya kerana enggan

menyerah diri

- Tok Janggut bertindak balas menyerang Pasir Puteh

24 Mei 1915

- British menyerang Tok Janggut yang berkubu di Kampung Dalam Pupuh,

Saring

- Tok Janggut terkorban

- mayat Tok Janggut diarak ke Pasir Puteh dan Kota Bharu kemudian digantung
songsang di Padang Balai Besar, Kota Bharu selama 4 jam

- kemudian dikebumikan di Pasir Pekan

(ii)Kesan Penentangan

- Tok Janggut dan rakan-rakan terkorban sebagai pahlawan yang menentang

kuasa penjajah Barat

- semangat juang mereka kebanggaan kita walaupun tewas di tangan British

7.11 Haji Abdul Rahman Limbong Pejuang Tani

(Teks m/s: 290-192)

(i) Latar belakang

- nama sebenar Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul Hamid

- dikenali sebagai Haji Abdul Rahman Limbong kerana beliau sering ke Limbong,
Kemaman untuk mengajar agama

- beliau berjuang untuk membela nasib petani yang ditindas

- perjuangannya dikenalsebagai Kebangkitan Tani di Terengganu

(ii)Faktor Penentangan

a) Pas Kebenaran Yang Membebankan

- 1921 diperkenalkan Peraturan Tanah Baru

- petani yang ingin membuka tanah dan bercucuk tanam perlu mendapatkan
kebenaran dengan bayaran 50 sen
- peraturan yang sama jika menebang pokok dan mengutip hasil hutan seperti
daun nipah, buah salak, sagu, rotan dan daun palas

- membebankan hidup petani yang sedia ada miskin

b) Penguatkuasaan Undang-Undang Binatang Buas

- 1923 diperkenalkan Undang-Undang Kawalan Binatang Buas yang melarang

penduduk memburu binatang liar

- sesiapa yang ingkar dikenakan denda sebanyak 500 dolar dan senapang
mereka akan dirampas

c) Peraturan Tanah Baru

- 1924 peraturan tanah mewajibkan penduduk mendaftar tanah mereka dengan

bayaran sebanyak 2.50 sen seorang

d) Pengaruh Pemimpin Agama

- pemimpin agama berperanan penting dalam kebangkitan anti-British di

Terengganu

- Haji Abdul Rahman Limbong menegaskan tanah adalah hak Allah dan rakyat
bebas mengerjakannya tanpa perlu membayar cukai kepada kerajaan

- Haji Musa Abdul Ghani menyifatkan peraturan British bertentangan dengan

syariah Islam

(iii)Peristiwa Penetangan

Kebangkitan 1922

- petani di Kuala Telemong menentang peraturan baru dengan membersihkan

tanah tanpa mengambil pas kebenaran

- British menangkap 43 orang petani dan mendakwa mereka di mahkamah

- Haji Abdul Rahman Limbong bertindak sebagai peguam

- British gagal mematahkan hujahnya bahawa tanah adalah hak Allah dan
bukan hak negeri

- mahkamah menerima hujah tersebut dan membebaskan mereka

Kebangkitan 1925

- seramai 300 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong untuk bercucuk
tanam

- mereka membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah dan 400
ekar tanah kerajaan

- tindakan dilakukan kerana British akan memberi konsesi tanah tersebut

kepada saudagar Cina

- British mendesak Sultan Sulaiman supaya bertindak terhadap Haji Abdul

Rahman Limbong

- Haji Abdul Rahman Limbong menjelaskan kepada sultan bahawa pentadbiran

British di daerah Kuala Berang menindas rakyat

Kebangkitan 1928

- British mengancam untuk mengambil tindakan undang-undang ke atas petani-

petani yang enggan membayar cukai

- ini menyebabkan seramai 1000 orang petani berhimpun di Marang, Kuala

Telemong dan Kuala Berang

- mereka mengisytiharkan perang terhadap British

- mereka menduduki balai polis dan bangunan kerajaan di Kuala Berang serta
mengibarkan bendera merah

- British meminta bantuan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

- pertempuran berlaku di Padang Kacong

(iv)Kesan Penentangan

- seramai 12 orang petani terkorban dan semua pemimpin petani termasuk Haji
Abdul Rahman Limbong ditangkap

- tahun 1928 mereka dibicarakan di Kuala Terengganu

- Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah atas
tuduhan menghasut dan mencetuskan kebangkitan di Terengganu

BAB 8 KEBANGKITAN SEMANGAT KEBANGSAAN UNTUK MENGANGKAT

MARTABAT BANGSA
- semangat kebangsaan dibangkitkan golongan intelektual melalui akhbar,
majalah dan penulisan kreatif

- perjuangan semakin berkesan melalui penubuhan pertubuhan untuk

perjuangkan hak dan kepentingan bangsa

8.1 Maksud Semangat Kebangsaan (Teks m/s: 199)

- semangat kebangsaan atau nasionalisme bermaksud perasaan cinta dan taat

setia yang mendalam terhadap bangsa dan tanah air

- semangat berjuang menebus maruah bangsa

- semangat inilah mendorong kita berjuang membebaskan negara daripada

British untuk membentuk negara merdeka dan berdaulat

8.2 Perkembangan Negara Luar Memberi Inspirasi Perjuangan

(Teks m/s: 199-202)

- awal kurun ke-20 berlaku gerakan kesedaran kebangsaan di Turki,

Mesir,Jepun,China,Filipina,IndiadanIndonesia

- perkembangan ini memberi inspirasi kepada penduduk Tanah Melayu untuk

menentang penjajahan British

a) Gerakan Kebangkitan Islam di Timur Tengah

- berlaku akhir kurun ke-19

- kebangkitan dosebabkan kuasa-kuasa Barat memecahbelahkan dan

menguasai empayar Islam Turki Uthmaniyah

- pengaruh Barat di Turki mencetuskan Gerakan Pan-Islam iaitu gerakan untuk

menyatukan seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Barat

- gerakan ini mempengaruhi dan menyatukan umat Islam di negara-

negaraTimur Tengah,Indiadan Asia Tenggara termasuk Tanah Melayu untuk
menentang kuasa asing

b) Gerakan Pemulihan Islam Mesir

- gerakan ini turut mempengaruhi kebangkitan semangat kebangsaan di Tanah

Melayu

- tahun 1882 Mesir dijajah oleh British dan telah mencetuskan Gerakan Islah
- Gerakan Islah atau Gerakan Pemulihan Islam ialah gerakan menyeru orang
Islam berpegang kepada ajaran Islam sebenar berdasarkan al-Quran dan Hadis
juga menyeru umat Islam supaya bersatu menentang penjajahan Barat di negara
Islam

- gerakan ini dipelopori Sayid Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh Muhammad

Abduh

- pengaruh gerakan ini disebarkan ke Tanah Melayu oleh pelajar yang menuntut
di Mesir setelah kembali ke tanah air

c) Perang Rusia-Jepun

- tahun 1905 Jepun berjaya mengalahkan Rusia

- pertama kali dalam sejarah moden sebuah negaraAsiaberjaya mengalahkan

kuasa Eropah

- kejayaan ini menyemarakkan semangat negara-negaraAsialain untuk

menentang penjajahan Barat

d) Gerakan Kesedaran Kebangsaan China

- tahun 1911 berlaku RevolusiChinayang dipimpin oleh Dr. Sun Yat Sen

- berjaya menumbangkan kerajaan Manchu dan menubuhkan sebuah negara

republikChina

- keadaan ini membangkitkan kesedaran rakyat Tanah Melayu untuk menentang

British

e) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Filipina

- Jose Rizal memimpin perjuangan rakyat Filipina menentang penjajahan

Sepanyol

- Menubuhkan Liga Filipina untuk memajukan orang Filipina dan menuntut

Sepanyol memberi layanan adil kepada rakyat

f) Gerakan Kesedaran Kebangsaan India

- gerakan dipimpin oleh Mahatma Gandhi

- tujuan untuk membebaskanIndiadaripada penjajahan British

g) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Indonesia

- Soekarno menubuhkan Parti Nasional Indonesia untuk
membebaskanIndonesiadaripada penjajahan Belanda

8.3 Gerakan Islah Mencetuskan Kesedaran Kebangsaan

(Teks m/s: 203-204)

(i) Latar belakang Gerakan Islah di Tanah Melayu

- awal kurun ke-20 semangat kebangsaan dibangkitkan oleh golongan pelajar

berpendidikan di Universiti al-Azhar, Mesir

- tahun 1925 terdapat 80 orang pelajar dari Tanah Melayu di universiti ini

- mereka terpengaruh dengan idea pemulihan Islam oleh Sayid Jamaluddin al-
Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh

- sekembali ke Tanah Melayu mereka memulakan Gerakan Islah di Tanah Melayu

dan dikenali sebagai Kaum Muda

- tokoh penting seperti Sheikh Muhammad Thani bin Jalaluddin, Haji Abbas bin
Muhammad Taha dan Syed Sheikh Ahmad al-Hadi

(ii) Penyebaran Idea Gerakan Islah

- idea pembaharuan Kaum Muda disebarkan melalui majalah Al-Imam

(pemimpin) yang diterbitkan di Singapura tahun 1906

- tujuan diterbitkan adalah untuk;

mengingatkan mereka yang lalai dan menjagakan mereka yang tidur dan
menunjukkan mereka yang sesat dan menyampaikan suara yang menyeru
dengan kebaikan

- majalah ini memberi kesan besar dalam perkembangan pemikiran orang

Melayu

- orang Melayu mula sedar kepentingan pendidikan dan ekonomi mereka

- antara seruan Al-Imam ialah;

- menyeru orang Melayu berpegang kepada al-Quran dan Hadis

- tekankan pentingnya ilmu pengetahuan untuk mencapai kejayaan

- menitikberatkan pengetahuan sejarah kerana banyak iktibar yang boleh
dipelajari

- menasihati ibu bapa supaya memberikan pendidikan sempurna kepada anak-

anak

- menggesa kaum wanita diberi peluang mendapatkan pendidikan

- mengetepikan adat resam dan kepercayaan karut yang boleh menghalang

kemajuan

- tahun 1908 majalah Al-Imam dihentikan penerbitannya dan diteruskan oleh

akhbar lain seperti Neracha, Al-Ikhwan, Pengasuh dan Saudara

- Kaum Muda menubuhkan beberapa buah madrasah untuk menyebarkan idea

dengan lebih berkesan seperti Madrasah al-Masyhur al-Islamiah di Pulau Pinang,
Madrasah al-Diniah Kampung Lalang di Padang Rengas dan Madrasah Il-Ihya
Assyariff, Gunung Semanggol di Perak

(iii) Tentangan Gerakan Islah

- idea pembaharuan Kaum Muda ditentang oleh Kaum Tua melalui akhbar
Suara Benar dan Lidah Benar

- Kaum Tua terdiri daripada golongan ulama dan pegawai agama yang tidak
menerima idea Islah Kaum Muda

- mereka berpegang kuat kepada adat dan agama Islam

- pertelingkahan antara mereka hanyalah perkara kecil yang tidak melibatkan

perkara pokok dalam agama Islam

(iv) Tokoh Pelopor Gerakan Islah di Tanah Melayu

a) Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin

- lahir di Sumatera tahun 1869

- berpendidikan di Makkah dan di Universiti al-Azhar, Mesir

- menerbitkan majalah Al-Imam

- pernah dilantik sebagai Mufti Negeri Perak

b) Haji Abbas Muhammad Taha

- lahir di Singapura tahun 1885

- berpendidikan di Makkah

- pernah dilantik sebagai kadi di kawasan Tanjung Pagar, Singapura

- menerbitkan akhbar Neracha

c) Syed Sheikh al-Hadi

- lahir di Melaka tahun 1862

- mendapat pendidikan agama di Terengganu dan di Pulau Penyengat, Riau

- sering berkunjung ke Makkah dan Mesir

- mendalami idea perjuangan Syeikh Muhammad Abduh

- menerbitkan akhbar Al-Ikhwan dan Saudara

8.4 Intelektual Mematangkan Perjuangan

(Teks m/s: 205-206

- Gerakan Islah menimbulkan kesedaran di kalangan intelektual Melayu

- tahun 1930-an golongan intelektual ini menyemarakkan kesedaran

kebangsaan

(i) Golongan Intelektual Pendidikan Melayu

- golongan ini lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI), Tanjung Malim,
Perak

- terdiri daripada guru-guru Melayu yang berperanan sebagai pemimpin

masyarakat

- MPSI disifatkan sebagai The Cradle of Malay Nationalism

- Berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama untuk memajukan

orang Melayu dalam bidang ekonomi dan pendidikan

- Usaha ini menimbulkan kesedaran untuk membebaskan Tanah Melayu

daripada penjajahan British

- Antara tokoh nasionalis ialah Harun Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob dan
Abdul Hadi Hassan
a) Harun Aminurrashid

- tokoh pejuang kebangsaan lepasan MPSI

- merupakan guru yang bersemangat kebangsaan

- penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan semangat

kebangsaan

b) Abdul Hadi Hassan

- seorang pensyarah MPSI

- sentiasa menanamkan semangat cinta akan bangsa dan negara kepada para
pelajarnya

(ii) Golongan Intelektual Pendidikan Inggeris

- berjuang menuntut hak orang Melayu dalam bidang ekonomi, pendidikan dan
pentadbiran

- menubuhkan persatuan dan bidang penulisan untuk memperjuangkan

kepentingan orang Melayu

- antara tokoh-tokohnya ialah Raja Chulan, Mohammad Eunos Abdullah, Dato

Onn Jaafar dan Ishak Haji Muhammad

a) Raja Chulan

- mendapat pendidikan di Kolej Melayu Kuala Kangsar

- tahun 1924 dilantik menjadi Ahli Majlis Perundangan Persekutuan

- menggesa British meningkatkan taraf ekonomi orang Melayu dan menambah

peluang orang Melayu dalam perkhidmatan kerajaan

b) Mohammad Eunos Abdullah

- berpendidikan Inggeris di Raffles Institution, Singapura

- merupakan orang Melayu pertama dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan

Negeri-Negeri Selat

- pernah bertugas sebagai Ketua Pengarang akhbar Utusan Melayu dan

Lembaga Melayu

- tahun 1926 menubuhkan Kesatuan Melayu Singapura

c) Dato Onn Jaafar

- berpendidikan Inggeris diEnglanddan Kolej Melayu Kuala Kangsar

- pernah menjadi pengarang akhbar Warta Malaya, Lembaga Malaya dan Warta
Ahad

- tahun 1936 dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi dalam Majlis Mesyuarat Negeri
Johor

8.5 Perjuangan Naionalisme Melalui Mata Pena

(Teks m/s: 207-212)

- akhbar dan majalah merupakan media yang rapat dengan rakyat

- sesuai dijadikan saluran untuk melahirkan kesedaran kebangsaan

- melalui media idea tentang perjuangan kebangsaan dapat disalurkan untuk

bacaan semua lapisan masyarakat

(i) Peranan Akhbar dan Majalah Melayu

- tahun 1930-an akhbar Melayu mula menyuarakan isu sosial, kedudukan

ekonomi dan politik orang Melayu

- akhbar berjaya menyemai semangat kebangsaan di kalangan masyarakat

Melayu

- melalui serua-seruan akhbar orang Melayu menubuhkan persatuan untuk

merintis pergerakan lebih tersusun

- antara peranan akhbar dalam membangkitkan semangat kebangsaan ialah;

- mengkritik dasar British yang tidak menguntungkan orang Melayu

- menyeru orang Melayu bersatu dan menghapuskan semangat kenegerian

- menuntut kedudukan yang lebih baik dalam bidang pentadbiran, ekonomi dan
pendidikan

- antara akhbar yang berpengaruh sebelum Perang Dunia II ialah Warta Malaya
(1930-1941) di Singapura, Majlis (1931-1941) diKuala Lumpurdan Utusan Melayu
(1939-1941) diterbitkan di Singapura

- akhbar-akhbar lain ialah;

- Lembaga Melayu (1914-1931) di Singapura

- Pengasuh (1918-1941) di Kota Bharu, Kelantan

- Majalah Guru (1924-1941) diKuala Lumpurdan Pulau Pinang

- Al-Ikhwan (1926-1931) di PulauPinang

- Saudara (1928-1941) di PulauPinang

- Fajar Sarawak (1930) diSarawak

a) Akhbar Warta Malaya

- diterbitkan di Singapura

- pengarang pertamanya ialah Dato Onn Jaafar

- menyiarkan tentang keadaan sosioekonomi orang Melayu

- mendesak orang Melayu diberikan lebih banyak jawatan penting dalam

perkhidmatan kerajaan

b) Akhbar Majlis

- diterbitkan diKuala Lumpur

- pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai

- mendedahkan kelemahan dasar British yang mengancam kedudukan orang

Melayu

- dianggap akhbar yang berani

c) Akhbar Utusan Melayu

- diterbitkan di Singapura

- pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai

- menggesa orang Melayu meningkatkan taraf ekonomi dan menubuhkan

persatuan bagi memperjuangkan nasib bangsa dan tanah air

Tokoh Akhbar Melayu

a) Abdul Rahim Kajai

- seorang nasionalis yang berjuang melalui bidang kewartawanan

- digelar Bapa Kewartawanan Melayu

- menjadi Ketua Pengarang akhbar yang berpengaruh pada zamannya seperti

Warta Malaya, Majlis dan Utusan Melayu

(ii)Kegiatan Persuratan di Kalangan Orang Cina dan India

a) Akhbar Orang Cina

- orang Cina terbitkan akhbar sebelum Perang Dunia II

- antaranya akhbar Lat Pau, Nanyang Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan Modern
Daily News

- tahun 1881 akhbar Lat Pau diterbitkan

- melaporkan tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang Cina di Tanah Melayu

- juga menyiarkan peristiwa yang berlaku di negaraChina

- terdapat juga akhbar berbahasa Melayu yang diterbitkan oleh masyarakat

Cina Peranakan (Baba dan Nyonya)

- antaranya akhbar Surat Khabar Peranakan, Bintang Timor, Khabar Uchapan

Baru dan Bintang Pra Pranakan

- tahun 1884 akhbar BintangTimorditerbitkan dan merupakan satu-satunya

akhbar berbahasa Melayu yang berani melaporkan berita pemberontakan Dato
Bahaman di Pahang

- tahun 1930 diterbitkan akhbar Bintang Pranakan yang membicarakan hal

ehwal masyarakat Cina peranakan yang menunjukkan taat setia kepada British
sebagai pemerintah Tanah Melayu

b) Akhbar Orang India

- diterbitkan akhbar Ulaga Nesan, Tamil Nesan dan Tamil Murasa

- pada 24 September 1924 akhbar Tamil Nesan diterbitkan diKuala Lumpur

- melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang India di Tanah
Melayu

- juga peristiwa yang berlaku di negaraIndia

- terdapat juga akhbar berbahasa Melayu diterbitkan oleh masyarakat Jawi

Peranakan
- antaranya Jawi Peranakan, Sekola Melayu, Taman Pengetahuan dan Tanjung
Penagri

- tahun 1888 akhbar Sekola Melayu diterbitkan dan dijadikan bahan rujukan di
sekolah Melayu

Kesedaran Kebangsaan Melalui Penulisan Kreatif

- semangat kebangsaan dibangkitkan melalui karya kreatif seperti puisi, novel

dan cerpen

- karya kreatif menjadi saluran untuk menyuarakan perjuangan orang Melayu

oleh golongan guru, penulis dan wartawan

(i) Penulisan Puisi

- sebelum Perang Dunia II banyak puisi bertemakan semangat kebangsaan dan

disiar dalam akhbar dan majalah

- tujuan untuk menyuburkan perasaan cinta akan bangsa dan negara, menyeru
rakyat merebut peluang ekonomi dan mempertahan maruah bangsa

- antaranya:

- puisi oleh Harun Aminurrashid seperti Tenaga Kaumku, Mempertahankan Hak

Kita dan Perwira Melayu

- Abdul Samad Ahmad menulis puisi Serunai Pujangga, Kapal Tiada Nakhoda dan
Hari Kejatuhan Kita

- Muhammad Yusuf Harun menulis puisi Dunia Yang Fana dan Di Lautan Seberang

- puisi lainnya seperti Bangkitlah oleh Omar Mustaffa, Seruan Kebangsaan oleh
Melati Pahang, Sedarlah oleh Mahmud Ahmadi dan Di Tengah Segara oleh
Muhammad Yasin Maamor

(ii) Penulisan Novel dan Cerpen

- melaluinya kesedaran kebangsaan dapat disampaikan kepada masyarakat

lebih berkesan

- karya-karya sastera ini bertemakan semangat perjuangan, nasib bangsa dan

semangat cintakan tanah air

- tema ini menimbulkan kesedaran di kalangan orang Melayu

- antara penulis cerpen yang terkenal ialah Abdul Rahim Kajai, Ishak Haji
Muhammad (Pak Sako) dan Shamsuddin Salleh

- cerpen yang terkenal seperti Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim Kajai,
Rumah Besar Tiang Sebatang oleh Ishak Haji Muhammad, Di Sini Kita Bukannya
Orang Dagang dan Siasat Yang Tiada Diminta oleh Shamsuddin Salleh

- manakala novel pula seperti Hikayat Faridah Hanum oleh Syed Sheikh al-Hadi,
Iakah Salmah? Oleh Ahmad Rashid Talu, Melor Kuala Lumpur oleh Harun
Aminnurrashid, Putera Gunung Tahan dan Anak Mat Lela Gila oleh Ishak Haji
Muhammad, Mari Kita Berjuang oleh Abdullah Sidek dan Melati Kota Bahru oleh
Abdul Kadir Adabi

8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan Perjuangan

(Teks m/s: 213-219)

- pertubuhan berperanan penting dalam gerakan kesedaran kebangsaan

- pertubuhan di peringkat awal bersifat kenegerian serta memperjuangkan

kepentingan ekonomi dan sosial

- menjadi pendorong kepada kemunculan penubuhan bersifat pertubuhan

(i) Kemunculan Pertubuhan Melayu

- golongan wartawan dan akhbar menimbulkan kesedaran politik orang Melayu

dan mendorong menubuhkan pertubuhan untuk perjuangkan hak dan
kepentingan mereka

- antaranya;

a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS)

- menjadi peransang kepada pemimpin di negeri-negeri Melayu

- diasaskan tahun 1926 oleh Mohammad Eunos Abdullah

- dianggotai golongan bangsawan, kakitangan kerajaan, wartawan dan peniaga

- tujuan penubuhan adalah untuk;

- menggalakkan ahli berperanan lebih besar dalam politik dan pentadbiran

- perjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang pendidikan

- menjadi wakil Melayu berurusan dengan British bagi hal berkaitan dengan hak
dan kepentingan orang Melayu
- akhir tahun 1930-an banyak persatuan bersifat kenegerian ditubuhkan seperti
Persatuan Melayu Perak (1937), Persatuan Melayu Pahang (1938), Persatuan
Melayu Selangor (1938), Persatuan Melayu Negeri Sembilan (1938), Persatuan
Melayu Pulau Pinang (1937) dan Persatuan Melayu Kelantan (1939)

- lain-lain persatuan seperti Persatuan Melayu Melaka (1937), Persatuan Melayu

Serawak (1939) dan Persatuan Melayu Johor (1939)

- tujuan penubuhan untuk meningkatkan ekonomi dan sosial orang Melayu

- dianggotai cerdik pandai Melayu yang berpendidikan Inggeris dan berkhidmat

dengan British

- perjuangan bersifat sederhana

- menunjukkan taat setia yang kuat kepada Raja-Raja Melayu dan bekerjasama
dengan British

- mendesak British memberi lebih banyak peluang kepada orang Melayu dalam
pentadbiran kerajaan

b) Persatuan Melayu Selangor

- dipimpin oleh Tengku Ismail bin Tengku Muhammad Yassin

- memperjuangkan;

- mendesak lebih ramai pegawai Melayu dalam kerajaan persekutuan dan

kerajaan negeri

- keanggotaan askar Melayu

- menubuhkan angkatan laut dan udara Tanah Melayu

c) Kongres Melayu Se-Tanah Melayu

- tahun 1939 kongres yang pertama diadakan diKuala Lumpur

- dianjurkan bersama oleh Kesatuan Melayu Singapura dan Persatuan Melayu

Selangor

- tujuan untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan di kalangan orang Melayu

- berjaya menghimpunkan wakil daripada semua persatuan Melayu untuk

berbincang memajukan bangsa Melayu

- tahun 1940 kongres kedua diadakan di Singapura

- berjaya menarik lebih banyak penyertaan persatuan Melayu termasuk dari
Sarawak danBrunei

- menyarankan semua persatuan Melayu memajukan orang Melayu di negeri

masing-masing

- kongres ketiga tidak dapat diadakan kerana Jepun telah menyerang Tanah
Melayu pada tahun 1941

d) Persaudaraan Sahabat Pena

- nama penuhnya ialah Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM)

- ditubuhkan tahun 1934

- dikendalikan oleh akhbar Saudara yang menyediakan ruangan untuk ahli-

ahlinya menulis dan mengemukakan pendapat

- cogan kata mereka ialah Hidup Bahasa Hidup Bangsa

- menggalakkan ahli-ahlinya dari Tanah Melayu, Singapura, Sarawak

danSabahbertukar pendapat

- tujuan untuk meningkatkan semangat dan kesedaran kebangsaan di kalangan

mereka

- pada November 1934 mengadakan persidangan di peringkat kebangsaan

yang pertama di Taiping, Perak

- berjaya menghimpunkan ahli dari seluruh Tanah Melayu

- semangat kenegerian dapat dipecahkan dan konsep kebangsaan Melayu mula

terbentuk

- persidangan seterusnya diadakan di Pulau Pinang, Singapura,Ipohdan

Seremban

e) Kesatuan Melayu Muda (KMM)

- ditubuhkan tahun 1938 diKuala Lumpur

- merupakan pertubuhan Melayu bersifat politik yang pertama di Tanah Melayu

- dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob

- pemimpin yang lain seperti Mustapha Hussain dan Ahmad Boestamam

- tujuan untuk menanamkan semangat perpaduan dan kesedaran di kalangan
orang Melayu dan mempertahankan hak

- berjuang membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British

- bercita-cita menyatukan Tanah Melayu denganIndonesiauntuk mewujudkan

Melayu Raya

- kebanyakan anggotanya terdiri daripada guru lepasan Maktab Perguruan

Sultan Idris (MPSI)

- perjuangan KMM bercorak radikal kerana mengamalkan dasar tidak

bekerjasama dan menyuarakan pertentangan secara terbuka terhadap British

- mengadakan pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British

- akhbar Warta Malaya digunakan untuk membangkitkan perasaan anti British

dan memperjuangkan cita-cita KMM

- tahun 1941 Ibrahim Haji Yaacob dan 150 anggota KMM ditangkap oleh British
dan dipenjarakan di Singapura

- mereka dibebaskan semasa pendudukan Jepun

- tahun 1942 KMM diharamkan oleh Jepun

(ii)Pertubuhan Orang Cina dan India

- sebelum Perang Dunia II orang Cina dan India di Tanah Melayu lebih
menumpukan perhatian kepada keadaan yang berlaku di negara asal

a) Pertubuhan Orang Cina

- awal kurun ke-20 terdapat beberapa pertubuhan orang Cina di Tanah Melayu
seperti Hsing Chong Hui dan Chung Ho Tang

- menumpukan perhatian kepada negaraChina

- terdapat juga orang Cina yang memberi perhatian kepada politik tempatan
terutama oleh orang-orang Cina yang lahir di Negeri-Negeri Selat atau Cina
Peranakan yang menjadi warganegara British

- tahun 1900 Persatuan Orang Cina Peranakan British telah ditubuhkan oleh
orang Cina Peranakan yang berpendidikan Inggeris

- antara tokoh-tokohnya ialah Tan Jiak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong Siang dan
Seah Liang Seah
- presiden pertama persatuan ini ialah Tan Jiak Kim

- antara pengasas utama persatuan ini ialah Lim Boon Keng

- tujuan penubuhannya untuk melindungi kepentingan orang Cina Peranakan di

Negeri-Negeri Selat

- selain itu menggalakkan orang Cina Peranakan memperoleh pendidikan tinggi

dan teknikal

- mereka juga menunjukkan taat setia kepada British

- antara tokoh golongan ini ialah Tan Cheng Lock

(i) Tan Cheng Lock

- lahir di Melaka

- berpendidikan Inggeris di Sekolah Tinggi Melaka dan Raffles Institution di

Singapura

- tahun 1923-1934 telah dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi Majlis Perundangan
Negeri-Negeri Selat

b) Pertubuhan Orang India

- terpengaruh dengan gerakan kebangsaan di negara asal sebelum Perang

Dunia II

- tubuhkan persatuan dengan tujuan melindungi kepentingan orang India di

Tanah Melayu

- awal kurun ke-20 golongan cerdik pandaiIndiayang berpendidikan Inggeris

menubuhkan persatuanIndiadi bandar-bandar utama seperti Taiping,Kuala
Lumpur, Melaka, Klang, Seremban dan Pulau Pinang

- menjadi perintis kepada pembentukan pertubuhan yang menyatukan orang

India di Tanah Melayu

- tahun 1039 Persatuan India Pusat Tanah Melayu ditubuhkan

- dipimpin oleh A.M.Soosay

- merupakan gabungan 12 buah persatuanIndiadan 4 dewan perniagaanIndia

- tujuan untuk memperjuangkan hak dan kepentingan orang India di Tanah

Melayu
 TAMAT -