SEJARAH TINGKATAN DUA BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

Inggeris (SHTI) tertarik dengan kegemilangan Kedah terutamanya di Pulau Pinang Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah a) Kedah Sebagai Pelabuhan Persinggahan kedudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat banyak terdapat kemudahan seperti bekalan air, bekalan makanan dan tempat membaiki kapal pedagang singgah
1

sebelum belayar ke Canton, China tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan banyak barang dagangan terdapat di Kedah yang dibawa dari negara luar seperti China teh dari China diperlukan oleh SHTI China perlukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam dari Kepulauan Melayu c) Kedah Sebagai

Pengaruh British di Kedah (Teks m/s: 4-6) sebelum tahun 1791 Pulau Pinang adalah sebahagian dari wilayah Kedah Kedah pula terletak di bawah naungan Siam terkenal sebagai sebuah kuasa maritim Syarikat Hindia Timur

Pangkalan Tentera SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya SHTI bersaing kuasa perdagangan dengan Perancis di India Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahank an India dari serangan Perancis AncamanAncaman di Kedah Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot di Kepulauan Melayu pemimpin mengamalkan

dasar buka pintu dalam pentadbiran Kuala Kedah maju sebagai pusat perdagangan antarabangsa para pemimpin Kedah menghadapi tentangan dan ancaman dalam usaha mengekalkan kedaulatan Kedah dari Bugis, Siam dan Burma i) Ancaman Bugis Dari Selangor akhir abad ke18 keadaan politik Kedah tidak stabil kerana perebutan takhta antara pembesarpembesar

keadaan ini mengancam kedaulatan Kedah tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah kerabat diraja Kedah tidak bersetuju kerana Tunku Abdullah bukan anak gahara kerabat diraja Kedah berpakat dengan Bugis di Selangor untuk menentang Sultan Muhammad Jiwa tentera Bugis pimpinan Raja Haji menyerang dan menawan Kuala Kedah dan Alor Setar

 Sultan Kedah terpaksa berundur ke Kangar Sultan Muhammad Jiwa dapatkan bantuan tentera dari firma Jourdain Sullivan and de Souza tahun 1771 firma telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding perjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah firma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan Sultan Kedah membatalkan perjanjian apabila firma tidak

membantu Kedah menyerang Bugis Selangor

di

(ii) Ancaman Siam Kedah menghentikan penghantaran bunga emas kepada Siam semasa Siam berperang dengan Burma (1753-1781) selepas perang tamat Siam menjadi kuasa yang kuat dan menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga manusia Kedah berasa terancam Sultan Abdullah (1778-1797) mendapatkan
3

bantuan tentera SHTI Sultan Kedah menawarkan Pulau Pinang sebagai hadiah sekiranya SHTI sanggup melindungi Kedah dari ancaman Siam Francis Light sedar tentang kepentingan Pulau Pinang sebagai pelabuhan dan pangkalan tentera SHTI bersetuju untuk membantu Kedah Francis Light di Pulau Pinang (Teks m/s: 7-9) SHTI bersaing dengan Belanda di semenanjung Tanah Melayu

 SHTI bimbang dasar monopoli Belanda menjejaskan perdagangan mereka SHTI anggap tawaran Sultan Abdullah yang membenarkan mereka menduduki Pulau Pinang sebagai pucuk dicita ulam mendatang Francis Light menandatanga ni perjanjian secara peribadi dengan Sultan Abdullah pada tahun 1786 iaitu Perjanjian Inggeris-Kedah Sultan Abdullah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat Francis Light memberi

bantuan tentera apabila perlu Pada 11 Ogos 1786 upacara menaikkan bendera rasmi British iaitu Union Jack diadakan nama Pulau Pinang ditukar kepada Prince of Wales Island oleh Francis Light ibu negeri Pulau Pinang dinamakan Georgetown iaitu sempena nama Raja England King George III tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal berlabuh di Pulau Pinang tahun 1790 bilangan kapal bertambah kepada 104 buah
4

bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah SHTI berjanji akan membayar sebanyak 30 000 dolar Sepanyol setahun kepada sultan sebagai pampasan Pulau Pinang Diambil British Secara Rasmi

 tahun 1786 Siam menakluk Patani dan mengancam Kedah Sultan Abdullah menuntut SHTI memberi bantuan tentera (seperti dalam perjanjian 1786) SHTI enggan membantu dengan alasan SHTI tidak terlibat dengan perjanjian SHTI juga mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam Sultan Abdullah mendesak Francis Light meninggalkan Pulau Pinang kerana tidak menenpati janji

Francis Light enggan dan menawarkan bayaran ganti rugi tetapi ditolah oleh Sultan Abdullah Sultan Abdullah berasa marah dan tertipu dengan tindakan Francis Light Tahun 1791 Sultan Abdullah menyediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk menyerang dan mengambil semula Pulau Pinang Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak dan Selangor Francis Light minta bantuan
5

dari British menyerang kubu Sultan Abdullah di Seberang Perai Sultan Abdullah tewas Sultan Abdullah terpaksa menandatanga ni Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791 kesan-kesan: SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi sebagai ganjaran SHTi membayar 6000 dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah - George Leith dilantik sebagai Gabenor Pulau

Pinang pertama

yang

SHTI Mengambil Seberang Perai (Teks m/s: 1012) 2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai; i. Seberang Perai sebagai benteng mempertahank an serangan terhadap Pulau Pinang oleh pihak musuh ii. Seberang Perai subur dan sesuai untuk pertanian bagi menampung makanan di Pulau Pinang SHTI mengambil kesempatan kerana Sultan Dziauddin

memerlukan bantuan tentera bagi menghadapi ancaman Siam terpaksa menandatanga ni Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan gabenor Leith pada Jun 1800 kesan SHTI menduduki Pulau Pinang dan menukar nama kepada Province Wellesley Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800 Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai SHTI membayar 10 000 dolar Sepanyol setahun bagi
6

Pulau Pinang dan Seberang Perai SHTI tidak membantu Kedah apabila Siam menyerang Kedah pada November 1821 rakyat Kedah terpaksa berjuang sendiri Kedah tewas dan ditakluki Siam Jun 1826 Raja Siam Rama III menandatanga ni perjanjian dengan Henry Burney di Bangkok iaitu Perjanjian Burney 1826 Syarat Perjanjian Burney 1826 British mengiktiraf ketuanan Siam

terhadap Kedah Sultan Kedah iaitu Sultan Ahmad Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak, Selangor dan Burma British tidak membantu sultan Kedah menyerang Siam dan jajahan takluknya British akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah dan Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam

Siam mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai Perluasan Kuasa British di Singapura (Teks m/s: 1318) Sebab-Sebab British Bertapak di Singapura: i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan kedudukan Pulau Pinang jauh ke utara Selat Melaka menyebabkann ya gagal bersaing sebagai pelabuhan di

Kepulauan Melayu kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga ii. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik perdagangan SHTI dengan China semakin penting barang dagangan China seperti teh, sutera, kapas dan bahan pencelup mendapat pasaran lumayan di Eropah SHTI memerlukan pelabuhan strategik di selatan Selat Melaka

bertujuan untuk menguasai laluan perdagangan antara India dan China SHTI menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napoleon (1793-1814) selepas Perang Napoleon tamat British terpaksa memulangkan Melaka dan Betawi kepada Belanda Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memberi layanan buruk kepada pedagang British di Betawi Stamford raffles

ditugaskan mencari pelabuhan baru Raffles cuba membuka pelabuhan di Palembang, Acheh dan Riau tetapi gagal hasrat British untuk menyaingi pengaruh Belanda tidak berhasil iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik merupakan sebahagian wilayah Johor kedudukannya strategik di bahagian selatan semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal laluan
8

perdagangan di Selat Melaka dan Selat Sunda Singapura sesuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi Belanda di Betawi Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singapura Raffles yakin Singapura dapat menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu Raffles menghadapi masalah kerana Sultan Johor iaitu

Sultan Abdul Rahman berada di bawah pengaruh Belanda Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura: Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819 Pada 30 Januari 1819 Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman (Pemerintah Singapura dan Tanah Besar Johor) menandatanga ni perjanjian yang membenarkan British membina loji di Singapura

Temenggung Abdul Rahman menandatanga ninya kerana bimbang diserang oleh British Syarat Perjanjian 30 Januari 1819 SHTI boleh mendirikan loji di Singapura SHTI bersetuju melindungi Temenggung Abdul Rahman dari ancaman dalam dan luar negeri SHTI akan membayar sebanyak 3000 dolar Sepanyol setahun kepada Temenggung Abdul Rahman SHTI tidak membenarkan Temenggung Abdul Rahman membuat
9

hubungan dengan kuasa Barat lain perjanjian antara Raffles dan Temenggung Abdul Rahman ini tidak sah kerana tidak dipersetujui Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman Raffles merancang untuk memperdayaka n Sultan Abdul Rahman dan Belanda Raffles menggunakan helah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta yang berlaku tahun 1812 Raffles memperalatka n Tengku

Hussein yang kecewa kerana tidak ditabal sebagai Sultan Johor Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman supaya menjemput Tengku Hussein ke Singapura untuk ditabal sebagai Sultan Johor yang baru pada 6 Februari 1819 Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung Abdul Rahman dengan Raffles yang dibuat pada 30 Januari 1819 SHTI mula bertapak secara rasmi di Singapura

pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor menpunyai dua prang sultan iaitu Sultan Hussein di Singapura (diperintah oleh Temenggung Abdul Rahman) dan Sultan Abdul Rahman di Lingga British melantik Residennya di Singapura iaitu William Farquhar (1819-1823) dan John Crawford (1823-1826) Kuasa British di Singapura Secara Rasmi: tahun 1819 British belum lagi menguasai

Singapura secara rasmi pada 7 Jun 1823 Raffles menandatanga ni perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman yang membolehkan SHTI menguasai Singapura dan pulau-pulau disekitarnya pada 2 Ogos 1824 perjanjian ditandatangani antara Residen Singapura John Crawford dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman kesannya Sultan Hussein terpaksa menyerahkan Singapura secara rasmi kepada SHTI

10

Syarat Perjanjian 7 Jun 1823 Sultan Hussein terima bayaran 1500 dolar Sepanyol dan Temenggung Abdul Rahman sebanyak 800 dolar Sepanyol sebulan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman tidak berhak menerima atau mengutip cukai dari tongkang Cina SHTI berkuasa di seluruh pulau Singapura dan pulau-pulau berdekatan kecuali kawasan atau pulau kediaman Sultan Hussein dan

Temenggung Abdul Rahman undangundang British dikuatkuasaka n Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819 Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Singapura kepada SHTI buat selamalamanya Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman hendaklah membenarkan pedagangpedagang bebas berdagang di Johor dan wilayah takluknya Sultan Hussein dan
11

Temenggung Abdul Rahman atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda di Singapura atau berpindah dari Singapura SHTI mengarahkan Temenggung Abdul Rahman memindahkan pusat pentadbiran dari Kuala Sungai Singapura ke Teluk Belanga alasan SHTI ialah untuk memajukan Singapura SHTI mengambil tanah-tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga tahun 1866 pusat pemerintahan

Johor di Teluk Belanga dipindahkan ke Johor Bharu Pertikaian InggerisBelanda dan Perpecahan Kepulauan Melayu (Teks m/s: 1920) Belanda tidak puas hati dengan petempatan Raffles di Singapura alasan Belanda ialah Singapura berada di bawah lingkungan pengaruh Belanda dan Singapura akan menjejaskan perdagangan Belanda di Betawi kesan pertikaian ialah;

a) H ubungan BelandaInggeris tegang b) B ritish enggan menyerahkan Singapura kepada Belanda kerana potensi Singapura sebagai pelabuhan bebas dan pangkalan tentera British c) S atu perjanjian ditandatangani iaitu Perjanjian InggerisBelanda 1824 (Persetiaan London) Syarat Perjanjian InggerisBelanda 1824 (Persetiaan London) Belanda mengiktiraf
12

petempatan British di Singapura Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda dan Belanda menyerahkan Melaka kepada British British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan Singapura Kesan Perjanjian InggerisBelanda 1824 Kepulauan Melayu terbahagi dua;

a) B ritish menguasai Tanah Melayu dan Singapura di Utara b) B elanda menguasai Kepulauan Riau dan Lingga di Selatan British dapat meluaskan pengaruh di Tanah Melayu tanpa gangguan kuasa-kuasa Barat lain Melaka menjadi hak British dan membolehkan British menguasai laluan perdagangan di Selat Melaka Kerajaan Johor berpecah dua iaitu;

a) J ohor dan Singapura menjadi hak British b) K epulauan Riau dan Lingga menjadi hak Belanda Penubuhan NegeriNegeri Selat NNS (Teks m/s: 21-13 tahun 1824 SHTI menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan Gabenor Singapura dan Melaka ditadbir oleh Residen tahun 1826 ketiga-tiganya disatukan di bawah satu

pentadbiran iaitu NNS tujuan adalah untuk menyeragamka n pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan ibu negeri NNS pertama ialah Pulau Pinang tahun 1832 ibu negeri NNS dipindahkan dari Pulau Pinang ke Singapura alasannya kerana kedudukan Singapura lebih strategik dan menguntungka n Pentadbiran di NegeriNegeri Selat pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor Gabenor menerima

13

arahan daripada Gabenor Jeneral British di India Gabenor NNS dibantu oleh Residen Konsuler bagi setiap negeri di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka semua dasar dan undangundang NNS digubal oleh Gabenor Jeneral British di India kesankesannya; a) Pendud uk dan pedagang tempatan tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti Tanah Jajahan India b) Saudag ar-saudagar British di NNS

merayu dan mendesak supaya dipindahkan pentadbiran ke London c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan sebagai Tanah jajahan British dan diletakkan di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London d) M ajlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undangundang sendiri Sebab-Sebab Perpindahan Pentadbiran NNS Dari India Ke London (1867)
14

SHTI di India tidak mengambil berat tentang kebajikan NNS NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal kerana kebanyakan mereka menubuhkan kongsi gelap dan melakukan kekacauan Pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang Sepanyol diganti dengan mata wang rupee India ini merugikan

pedagangpedagang kerana nilai rupee rendah Penduduk tempatan membantah kerana NNS dijadikan tempat buangan banduan Kesan Perpindahan Pentadbiran NNS Ke London Tahun 1871 mata wang NNS pertama telah dikeluarkan

SEJARAH TINGKATAN 2 BAB 2 KEKAYAAN HASIL BUMI

15

MENDORON G CAMPUR TANGAN BRITISH

2.1 Dasar Campur Tangan British di NegeriNegeri Melayu NNM (Teks m/s: 2932) Sebab-Sebab Dasar Campur Tangan British di NNM i. Kekayaan bumi NNM hasil bumi seperti bijih timah, emas, bijih besi dan arang batu kawasan utama bijih timah di Larut dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang

dan Sungai Lembing (Pahang), di Lukut, Kuala Lumpur , Ampang dan Petaling (Selangor) dan di Sungai Ujong, Negeri Sembilan kawasan utama emas ialah di Ulu Tembeling, Pahang ii. Revolusi Perindustrian British memerlukan bijih timah untuk perusahaan mengetin makanan NNM perlu dikuasai untuk bekalan bijih timah berterusan NNM sebagai pasaran hasil keluaran kilang
16

iii. Pembukaan Terusan Suez dan Penciptaan Kapal Wap Terusan Suez dibuka tahun 1869 terusan ini menghubungka n Laut Merah dengan Laut Mediterranean ia memendekkan perjalanan dari England (Eropah) ke India, Asia Tenggara dan China penciptaan kapal wap mempercepatk an perjalanan dan dapat membawa muatan lebih banyak iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain

 abad ke-19 berlaku persaingan kuasa British di India bimbang dengan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara British tidak akan membiarkan kepentinganny a di NNM diancam oleh kuasa Barat lain seperti Belanda di Hindia Timur (Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di Filipina v. Perubahan Dasar British di London tahun 1873 Parti Konservatif menguasai kerajaan British di London

Parti Liberal kalah pertukaran kerajaan menyebabkan dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan di NNM vi. Desakan Pedagang di NNM keadaan huruhara berlaku di NNM antara sebabsebabnya ialah pertelingkahan antara pembesar dan pergaduhan kongsi gelap Cina keadaan ini memberi kesan kepada pedagangpedagang di NNS kerana mereka mengalami kerugian
17

akibatnya pedagang mendesak British campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka di NNM tahun 1873 seramai 243 pedagang NNS menulis surat kepada Lord Kimberly iaitu Setiausaha Tanah Jajahan British mendesak British campur tangan Hubungan Antara NNS Dengan NNM NNS sebagai pelabuhan entrepot NNS mengendalikan perdagangan bagi NNM

 Pedagangpedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut, Sungai Ujong, Lukut dan Klang 2.2 Keadan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang Memberi Peluang Campur Tangan British (Teks m/s: 33) kurun ke-19 keadaan di NNM pantai barat huruhara dan tidak stabil antaranya Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang

i. Keadaan di Perak politik tidak stabil sebab-sebab; a) Pergaduh an antara kongsi gelap Cina Ghee Hin dan Hai San buruh Cina dibawa masuk secara beramai-ramai pada tahun 1848 oleh Long Jaafar ke daerah Larut (Kelian Pauh dan Kelian Bharu) tujuan untuk memajukan lombong bijih timah di Larut berlaku pergaduhan di Larut yang mencetuskan Perang Larut keadaan menjejaskan
18

perusahaan bijih timah Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larut melantik Kapten Speedy (Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS) membantu menamatkan kekacauan di Larut b) Pere butan takhta di kalangan kerabat diraja berlaku akibat sistem pewarisan takhta tidak dipatuhi sepenuhnya mengikut sistem, seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda

sebelum berhak ditabal menjadi sultan tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan pembesarpembesar Perak melantik Raja Ismail (Raja Bendahara ketika itu) sebagai sultan Perak yang baru pelantikan itu ditentang oleh Raja Abdullah (Raja Muda ketika itu) dan Raja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu) Raja Abdullah sepatutnya mewarisi takhta pada upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong Raja Abdullah tidak

hadir walaupun dijemput Raja Yusuf diketepikan kerana tidak disukai oleh pembesarpembesar Perak tentangan kuat Raja Abdullag disokong penuh pembesarpembesar di hilir Perak seperti Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor kuasa Sultan Ismail hanya terbatas di hulu Perak sahaja Raja Abdullah terus berkuasa di hilir Perak keadaan ini menyebabkan perpecahan dan menggugat

keamanan di Perak Raja Abdullah meminta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan permintaan Raja Abdullah diterima penuh minat oleh Andrew Clarke (Gabenor NNS) yang membuka peluang British untuk menguasai Perak Langkahlangkah Menamatkan Kekacauan: Andrew Clarke memanggil pembesarpembesar Melayu dan pemimpin kongsi gelap Cina berunding

19

di Pulau Pangkor antara pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato Sagor Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerima surat jemputan antara pemimpin kongsi gelap yang hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua Kumpulan Hai San) hasil rundingan membawa kepada termeterainya Perjanjian Pangkor pada 30 Januari 1874 perjanjian ditandatangani atas kapal

british iaitu H.M.S. Pluto Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874: Raja Abdullah diiktiraf sebagau sultan Perak Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda sultan menerima seorang Residen British sebagai penasihat dalam semua perkara kecuali hal-hal agama Islam dan adapt istiadat Melayu Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak Residen, Penolong Residen, Sultan dan pembesar
20

dibayar gaji daripada pungutan hasil mahsul Perak Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen Menteri Larut bertanggungja wab membiayai segala usaha mengembalika n keamanan di Perak Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas Perak: tanda bermulanya kuasa British secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi Perak

ii. Keadaan di Selangor tahun 1857 Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabal menjadi sultan Selangor daerah Klang dikuasai Raja Sulaiman apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang dikuasai pula oleh Raja Abdullah timbul rasa tidak puas hati oleh Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman) Raja Abdullah berjaya memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang buruh-buruh Cina dibawa masuk bekerja di lombonglombong

lombonglombong bijih timah dibuka di Kuala Lumpur dan Ampang tahun 1860 daerah Klang berkembang maju sebagai pusat bijih timah Klang dijadikan ibu negeri Selangor sebelum dipindahkan ke Kuala Lumpur pada tahun 1880 kekayaan Klang menjadi rebutan dan perbalahan antaranya oleh Raja Mahadi perbalahan antara mereka mencetuskan perang saudara Perang Klang perang audara merebak ke

daerah-daerah lain di Selangor keadaan bertambah buruk apabila pelombongpelombong Cina terlibat sama tahun 1866 Raja Mahadi menyerang Raja Abdullah di Klang kegiatan perdagangan Selangor terjejas LangkahLangkah Ke Arah Menamatkan Perang Klang: Sultan Abdul Samad (18571898) melantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang Klang Tengku Kudin (nama sebenar

21

Tengku Dhiauddin) ialah putera diraja Kedah, menantu Sultan Abdul Samad dan wakil sultan untuk mentadbir dan memajukan Selangor (1868) Tengku Kudin tidak diterima pembesarpembesar Selangor termasuk Raja Mahadi kerana beliau bukan anak negeri Selangor Tengku Kudin meminta bantuan British British mendesak Sultan Abdul Samad menerima Residen British tetapi gagal

British terus berusaha mencari alasan untuk menempatkan residennya di Selangor tahun 1873 sebuah kapal dagang British dirompak di Langat 1874 rumah api British di Tanjung Rachado (sekarang Tanjung Tuan, Negeri Sembilan) telah diserang kapal perang British iaitu H.M.S. Rinaldo membedil Kuala Selangor British membantu Tengku Kudin menewaskan Raja Mahadi dan menamatkan Perang Klang
22

British mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungannya tahun 1874 J.G. Davidson dilantik sebagai Residen Selangor yang pertama Penolong Residennya ialah Frank Swettenham iii. Keadaan di Sungai Ujong Sungai Ujong kaya dengan bijih timah tahun 1872, Dato Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintah Sungai Ujong seorang lagi pembesar yang

berpengaruh di Sungai Ujong ialah Dato Bandar Kulop Tunggal kedua-duanya saling bersengketa sebab-sebab mereka bersengketa ialah; i. Keduaduanya berebutkan Sungai Linggi yang merupakan jalan perhubungan utama ke pelabuhan Melaka ii. Punguta n cukai ke atas pedagang yang melalui sungai ini sangat lumayan Dato Kelana berasa kedudukannya tidak terjamin

kerana Dato Bandar disokong kuat penduduk tempatan dan pelombongpelombong Cina daerah Sungai Ujong Dato Kelana meminta bantuan British tahun 1874 Dato Kelana menandatanga ni perjanjian menerima perlindungan British syarat-syarat perjanjian ialah; i. Dato Kelana diiktiraf pemerintah daerah Sungai Ujong ii. British berkuasa penuh mengutip cukai di Sungai Linggi

iii. Reside n British pertama yang ditempatkan di Sungai Ujong ialah P.J.Murray Dato Bandar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang tindakan British mengutip cukai di Linggi British memberi bantuan tentera kepada Dato Kelana untuk menewaskan Dato Bandar Dato Bandar dibuang negeri ke Singapura British menguasai daerah-daerah lain seperti Rembau, Jelebu dan Sri Menenati British menempatkan

23

pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di setiap daerah, antaranya tahun 1883 di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889 di Sri Menanti tahun 1895 semua daerah disatukan dan membentuk persekutuan yang dipanggil Negeri Sembilan Tunku Muhammad Ibni Yamtuan Antah (Yamtuan Sri Menanti) ditabal sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan yang pertama Tahun 1895 Residen British ditempatkan di Negeri

Sembilan iaitu Martin Lister Negeri Sembilan secara sah menjadi negeri naungan British iv. Keadaan di Pahang Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain British mahu menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di Negeri-Negeri Melayu kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi tempat kuasa Perancis, Rusia dan Jerman mencari tanah jajahan Sultan Ahmad berusaha
24

mengekalkan kedaulatan Pahang dari dijajah British seperti yang berlaku di Perak, Selangor dan Negeri Sembilan Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu baker dari Johor untuk membangunka n Pahang bagi menyekat pengaruh British Sultan Ahmad membawa masuk pelaburpelabur Eropah untuk memajukan Pahang syarikatsyarikat Eropah mengusahakan lombong emas dan bijih timah di Pahang contoh;

i. Pahang

Corporation Ltd (Sungai Lembing) ii. Malay Peninsular (Pahang) iii. Prospect ing Co. (Selising) iv. Penjom & Sg. Dua Semantan Co. (Penjom) tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi British kerana menjejaskan kepentingan mereka di Negeri-Negeri Melayu Perluasan Kuasa British di Pahang tahun 1886, Frank Swettenham dan Frederick Weld Gabenor Negeri-Negeri

Selat memujuk Sultan Ahmad menerima Residen british tetapi gagal tahun 1887 British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar di Johor untuk memujuk Sultan Ahmad menerima pengaruh British Hugh Clifford dilantik sebagai wakil British di Pahang British masih tidak puas hati kerana wakil British berkuasa terhad tahun 1888 seoreang warganegara British berbangsa Cina iaitu Go Hui ditemui mati
25

berhampiran istana Sultan Ahmad British menggunakan peluang ini mendesak Sultan Ahmad menerima Residen British atas alasan Sultan Ahmad tidak mampu mewujudkan keamanan di Pahang akhirnya Sultan Ahmad terpaksa menerima J.P.Rodger sebagai Residen British penerimaan ini sebagai tanda berakhirnya kedaulatan Pahang British mula campur tangan secara langsung dalam

pentadbiran Pahang Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar (Teks m/s: 44) campur tangan British di Negeri-Negeri Melayu membawa kepada pengenalan Sistem Residen antaranya; i. Perak (J.W.W. Birch) ii. Selangor ( J.G. Davidson) iii. Negeri Sembilan (Martin Lister) iv. Pahang (J.P. Rodger) ia menandakan negeri-negeri ini diletakkan sebagai negeri

naungan British keadaan ini menggugat kuasa sultan dan pembesar Sebab-Sebab Sistem Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar Residen menjalankan semua urusan pentadbiran negeri Residen memaksa sultan menerima nasihat dalam semua perkara pentadbiran (kecuali hal-hal agama Islam dan adat istiadat Melayu) nasihat Residen mesti

dipatuhi dan dilaksanakan Residen mengambil alih kuasa dan hak memungut cukai (oleh pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil) Residen menghapuskan amalan perhambaan yang melampaui bidang kuasa mereka (perhambaan amalan adapt turun-temurun pembesar Melayu) 2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentuka n NegeriNegeri

26

Melayu Bersekutu (NNMB) Teks m/s: 4546 Faktor-Faktor Pembentuka n NNMB (1896): (i)Kelemahan Pelaksanaan Sistem Residen Residen tidak diberikan panduan jelas untuk menjalankan tugas Residen menjadi terlalu berkuasa Pentadbiran setiap negeri tidak seragam kerana mempunyai undangundang sendiri Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal

mengawal kuasa Residen (ii) Krisis Kewangan Pahang perbelanjaan negeri meningkat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang akibat kebangkitan rakyat menentang British jika pahang digabungkan dengan negerinegeri kaya seperti Perak dan Selangor masalah dapat diringankan (iii) Perkon gsian Perkhidmatan Pakar menjimatkan bayaran perkhidmatan
27

pakar seperti jurutera, juru ukur dan doktor (iv) Sistem Perhubungan sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan keretapi antara Negeri-Negeri Melayu dapat dimajukan (v) Faktor Keselamatan mengukuhkan kekuatan dan pertahanan ketenteraan LangkahLangkah Ke Arah Penubuhan NegeriNegeri Melayu Bersekutu: Perjanjian Persekutuan

ditandatangani pada 12 Jun 1895 NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri daripada Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah disatukan pada 1 Julai 1896 pusat pentadbiran Persekutuan terletak di Kuala Lumpur pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri diketuai oleh Residen Jeneral pertama Frank Swettenham (1896-1900)

Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895: Raja-Raja Melayu bersetuju menggabungka n negeri mereka menjadi sebuah persekutuan yang akan dikenali sebagai NNMB Raja-Raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral Raja-Raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan

adapt istiadat Melayu Raja-Raja Bersetuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat kerajaan British Residen Jeneral bertanggungja wab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang juga menjadi Pesuruhjaya Tinggi NNMB Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 (NNMB) Pesuruhjaya Tinggi British (Gabenor NNS di Singapura)

28

Residen Jeneral (berpusat di Kuala Lumpurtinggal di Carcosa tahun 1898) Residen Perak Selangor N9 Pahang 2.5 Pembentuka n Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan (Teks m/s: 4748) Kesan-Kesan Pembentuka n Persekutuan 1896 Residen Jeneral berkuasa dalam

pentadbiran, kewangan dan cukai eksport kerajaan pusat menubuhkan jabatanjabatan yang diketuai pegawaipegawai British seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam penglibatan orang-orang Melayu adalah terhad sultan dikehendaki menurut nasihat Residen Jeneral dalam semua hal (kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat Melayu)
29

kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral Kesan-Kesan Kuasa Sultan Dikurangkan sultan-sultan NNMB tidak puas hati tahun 1897 British bersetuju menubuhkan DURBAR iaitu Persidangan Raja-Raja Melayu bagi mengatasi masalah ahli-ahli Durbar ialah; i. Pe suruhjaya Tinggi ii. Ra ja-Raja Melayu iii. Re siden Jeneral

iv. 4 orang Residen (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang) Durbar pertama diadakan pada 1897 di Kuala Kangsar, Perak Durbar kedua didakan pada tahun 1903 di Kuala Lumpur Persidangan DURBAR II (1903) di Kuala Lumpur Sultan Perak iaitu Sultan Idris (18871916) mendesak British tentang; i. Pemusata n kuasa di tangan Residen Jeneral ii. Mendesa k kuasa Raja-

Raja Melayu dikembalikan iii. Mendesa k bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan lebih tinggi iv. Mendesa k Bahasa Melayu diiktiraf menjadi bahasa rasmi kesan-kesan desakan; i. British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909 ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiausaha iii. British bersetuju menyerahkan
30

semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri iv. Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya Tinggi NNMB ialah Frank Swettenham

SEJARAH TINGKATAN DUA BAB 3 NEGERINEGERI MELAYU UTARA (NNMU) DAN JOHOR BENTENG KESELAMAT AN BRITISH

3.1 NNMU Penampan Keselamata n British di Tanah Melayu (Teks m/s: 5557 akhir abad ke19 muncul Zaman Imperialis Baru kuasa-kuasa Barat seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing untuk mendapatkan bahan mentah dan tanah jajahan negara-negara di Asia Tenggara seperti Tanah Melayu dan Siam menjadi rebutan British berasa bimbang dan tercabar

kebimbangan ini mendorong British meluaskan pengaruh ke NNMU Peluasan Kuasa Yang Membimban gkan British i. Pe rancis ingin meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya merancang membina terusan di Segenting Kra yang akan mengancam kedudukan dan perdagangan di Singapura ii. Jer man berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripada Siam
31

iii.

merika Syarikat ingin bertapak di Terengganu iv. Rusia berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang Cara British Menghalang Pengaruh Eropah di Tanah Melayu i. British Menandatanga ni Perjanjian Sulit 6 April Dengan Siam tujuan menghalang Siam menyerah dan membenarkan mana-mana kuasa lain bertapak di Siam syarat-syarat perjanjian;

 Siam tidak akan menyerahkan Kedah, Kelantan, Terengganu dan Perlis kepada manamana kuasa lain tanpa izin British British mengakui hak Siam ke atas negeri-negeri tersebut British akan membantu Siam jika diserang musuh kesan perjanjian; gagal menghalang sultan setiap negeri dari menjalinkan hubungan dengan kuasakuasa lain contoh: - tahun 1897 Sultan Kelantan

memberi konsesi tanah seluas 776 996 hektar kepada Duff Development Company untuk melombong emas Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang ii. Menandatanga ni Perisytiharan Rritish-Siam 1902 tujuan untuk menghalang perluasan kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian; British mengiktiraf
32

NNMU dibawah naungan Siam rakyat British dilantik oleh kerajaan Siam sebagai penasihat sultan iaitu Kelantan (W.A. Graham), Kedah ( Meadowe Frost) dan Perlis (H.E. Duke) Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing kesan-kesan perjanjian; British berjaya mengukuhkan pengaruh di NNMU iii. Menandatanga ni Perjanjian Bangkok 1909 (British-Siam)

 tujuan untuk British terus menghalang kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian; Siam menyerahkan Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu kepada British Siam tidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa kebenaran British British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepada Siam kesan-kesan perjanjian; NNMU diserahkan kepada British Raja-Raja Melayu tidak dibawa

berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian Penasihat British Mengancam Kedaulatan NegeriNegeri Melayu Utara (Teks m/s: 5862) (i) Penasihat British di Kedah Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok 1909 Baginda enggan menerima penasihat British tahun 1910 British tetap melantik
33

penasihat British iaitu George Maxwell George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan melaksanakan pentadbiran Barat di Kedah tindakan George Maxwell itu menimbulkan konflik dengan anggota majlis Mesyuarat Negeri pimpinan Tunku Mahmud berlaku percanggahan pentadbiran di Kedah antara Tunku Mahmud dengan George Maxwell Tunku Mahmud berjaya mengekalkan identiti Kedah melalui

tindakan mahkamah Tunku Mahmud menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack dikediamannya Usaha-Usaha Tunku Mahmud Mengekalka n Identiti Kedah menggunakan Bahasa Melayu dalam surat rasmi dan perundangan surat rasmi tidak perlu ditapis penggunaan kalendar Hijrah cuti umum pada hari Jumaat melantik orang Melayu dalam

pentadbiran Kedah Usaha-Usaha George Maxwell Menerapkan Pengaruh barat Dalam Pentadbiran Kedah menggunakan bahasa Inggeris dalam surat rasmi dan perundangan surat rasmi ditapis oleh Penasihat British menggunakan kalendar Masehi cuti umum pada hari Ahad pelantikan pegawai British dalam pentabiran Kedah (ii) Penasihat British di Perlis
34

Raja Syed Alwi membantah tindakan Siam menyerahkan Perlis kepada British Baginda enggan menerima Penasihat British British tidak peduli (degil) Kapten Meadowe Frost dilantik sebagai Penaihat British cara untuk mengukuhkan kuasa di Perlis; i. Menggub al undangundang ii. Memperk enalkan jabatanjabatan baru seperti Jabatan Hasil dan Cukai, Mahkamah Tinggi dan

Mahkamah Kadi iii. Menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi menguasai pentadbiran Perlis (iii) Penasihat British di Kelantan tahun 1910 Sultan Muhammad IV terpaksa menandatanga ni perjanjian dengan British tujuan untuk menempatkan Penasihat British di Kelantan J.S. Mason dilantik sebagai Penasihat British perubahanperubahan

yang berlaku ialah; - tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan diambil alih oleh pegawaipegawai British British menguasai jabatanjabatan baru seperti Mahkamah Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat Tanah kesan-kesan; pentadbiran Kelantan dikuasai sepenuhnya oleh British (iv) Penasihat British di Terengganu Sultan Zainal Abidin II tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok

Baginda menolak pelantikan Penasihat British Sultan Zainal Abidin II menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membuat bantahan tahun 1910 British tetap melantik W.L. Conlay sebagai wakil British bidang kuasa terhad dalam menguruskan hal ehwal luar Terengganu sahaja tahun 1911 Sultan Zainal Abidin II menggubal perlembagaan UndangUndang Tubuh Kerajaan Terengganu

35

 tujuan adalah untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu tahun 1918 Sultan Muhammad II memerintah Terengganu tahun 1919 British mendesak supaya menandatanga ni perjanjian di Singapura British melantik J.L. Humphreys sebagai Penasihat British Sultan Muhammad II turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan British British menguasai kesemua jabatan penting

kerajaan Terengganu seperti Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan, Jabatan Kerja raya dan Jabatan Tanah dan Galian Sebahagian Kandungan UndangUndang Tubuh Kerajaan Terengganu ( Ittiqan ilmuluk bi tadil ilsuluk) sultan tidak boleh menyerahkan Terengganu kepada manamana kuasa asing mustahak ke atas raja bermesyuarat hak Raja dan Menteri Besar

dalam memilih Jemaah Menteri 3.3 Pemodenan Johor Melambatka n Campur Tangan British (Teks m/s: 6370) Johor adalah negeri Melayu terakhir menerima Penasihat British Johor mengamalkan dasar persahabatan dengan British Johor berjaya mengekalkan kedaulatan hingga tahun 1914 Sebab-sebab; a. Kebijak sanaan pemerintah b. Pengen alan sistem

36

birokrasi moden c. Kestabi lan dan kemakmuran ekonomi antara pemimpinpemimpin Johor yang berwibwa ialah; i. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826) ii. Sultan Abu Bakar (18621895) Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862) tahun 1825 Temenggung Abdul Rahman mangkat dan digantikan puteranya Daeng Ibrahim sebagai Temenggung Johor

berkhidmat di bawah Sultan Hussein dan Sultan Ali tahun 1855 satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Temenggung Daeng Ibrahim dengan Sultan Ali Temenggung Daeng Ibrahim diberi kuasa menjadi pemerintah Johor kecuali di wilayah Kesang (di bawah Sultan Ali) antara kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim ialah; menjalankan pentadbiran dengan cekap - mengasaskan pusat pentadbiran

baru di Tanjung Puteri memajukan ekonomi Johor dengan cara menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura untuk mengusahakan lading lada hitam melalui Sistem Kangcu Syarat-Syarat Persetiaan Antara Temenggun g daeng Ibrahim Dengan Sultan Ali (Mac 1855) Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh diwariskan kepada keturunan baginda

37

 Kawasan pemerintahan Sultan Ali di wilayah Kesang Sistem Kangcu diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim tahun 1833 kangcu asalnya daripada perkataan Cina iaitu Tuan Sungai Sistem Kangcu melibatkan; a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran iaitu Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan pertanian di tebing sungai b. Kawasan lading dikenalisebagai Kangkar atau Kaki Sungai

c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang kangcu yang memerintah dan memungut cukai d. Tanaman adalah seperti lada hitam dan gambir e. Hasil tanaman dikenakan cukai (sumber pendapatan kerajaan Johor) Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan Johor (18621895) tahun 1862 naik takhta Johor selepas kemangkatan ayahandanya diberi gelaran Datuk Temenggung

Abu Bakar Seri Maharaja Johor sering ke England untuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi membangunka n Johor tahun 1868, Ratu Great Britain mengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu Bakar tahun 1885, satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Johor dengan British persetujuan dicapai tentang; i. Johor diiktiraf negeri bebas dan berdaulat ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf

38

Sultan Johor (setelah Sultan Ali dari keturunan Bendahara mangkat tahun 1877) iii. Kedudukan Sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di Singapura iv. Sultan Abu Bakar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruhjaya Tinggi kesan-kesan persetujuan; a. Sulta n Abu Bakar berjaya menyekat kuasa British terhadap Johor

b. Sulta n Abu Bakar menerima seorang Konsul British bukannya Penasihat British Usaha-Usaha Pemodenan oleh Sultan Abu Bakar (a) Memoden kan pentadbiran Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan jabatan Kerja Raya (b) Menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya (c) Menjaga keamanan negeri dengan menubuhkan
39

pasukan polis dan tentera (d) Memanta pkan ekonomi Johor dengan cara meneruskan Sistem Kangcu dan menjadi pengeksport lada hitam dan gambir terbesar dunia (e) Mengisyti harkan UndangUndang Tubuh Kerajaan Johor tahun 1895 yang merupakan perlembagaan bertulis pertama dan menjadi asas kepada pembentukan institusi Raja Berperlembaga an Kandungan UndangUndang

Tubuh Kerajaan Johor (a) Sultan tidak boleh menyerahkan Johor kepada kuasa asing (b) Ditubuhk an Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri (c) Anggota Majlis Mesyuarat Menteri dilantik daripada orang Melayu dan bertanggungja wab menasihati sultan dalam pentadbiran (d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeri terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal

undangundang Kesan-Kesan Kebijaksana an Sultan Abu Bakar (a) Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana membawa banyak perubahan dalam pentadbiran dan pembangunan Johor (b) British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor (c) Johor aman dan makmur (d) Ketokoha n Sultan Abu Bakar dihormati pemerintah British

Pemimpin Johor Yang Berwibawa pembangunan dan pemodenan Johor akibat persepakatan antara sultan dan pembesar kepintaran dalam pentadbiran menyebabkan British tidak mempunyai alas an untuk campur tangan antara pemimpin terkemuka Johor ialah; i. Dato Abdul Rahman bin Andak ii. Dato Jaafar bin Muhammad iii. Dato Muhammad Salleh bin Perang

40

iv. Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Dato Jaafar bin Muhammad Merupakan Setiausaha kerajaan Johor pertama (1868) Menteri Besar Johor pertama (1882-1919) Digelar Datuk Bentara Beliau mewajibkan semua pegawai British di Johor memakai pakaian rasmi Johor Bendera Union Jack iaitu bendera rasmi British dikibar lebih rendah daripada bendera Johor demi maruah dan kedaulatan Johor

Surat

rasmi dalam bahasa Melayu bagi memartabatka n bahasa Melayu Dato Abdul Rahman bin Andak

Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Johor (sebuah badan persuratan terulung tanah air) Dato Muhammad Salleh bin Perang Pernah memegang perlbagai jawatan dalam kerajaan Antaranya; a. Pesuru hjaya Polis untuk keamanan dan kestabilan Johor b. Ketua jabatan Ukur tugasnya melukis peta pembangunan Johor yang menunjukkan semua jalan yang akan

Merupakan Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885) Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909) Digelar Dato Seri Amar Diraja Berperanan dalam hal ehwal hubungan luar negeri Bertanggungja wab mengawal hubungan Johor-British Tahun 1888 menjadi perintis kepada penubuhan
41

dimajukan dan melukis peta lengkap negeri Johor c. Ketua Jabatan Tanah merancang pembangunan di Muar, Endau, Segamat, Tangkak dan Batu Pahat Digelar sebagai Dato Bentara Luar Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Ketua Jabatan Pendidikan Johor yang pertama tahun 1883 Mendidirkan banyak sekolah dan mendesak pendidikan wajib kepada rakyat Johor Dianugerahi Dato Bentara Dalam

Digelar Bapa Pendidikan Melayu Johor Tahun 1893 dilantik sebagai Timbalan Menteri yang pertama Johor Di ambang Penjajahan British sejak Perjanjian Persahabatan 1885 British menyusun strategi untuk menguasai Johor British bimbang Johor dikuasai kuasa Barat lain usaha dan muslihat British untuk menguasai Johor, antaranya; i. Bri tish
42

menubuhkan Lembaga Penasihat Johor ii. Sul tan Johor dinasihati supaya meminjam sebanyak 200,000 dolar dari NegeriNegeri Selat - tujuan untuk membina landasan keretapi dari Johor ke Singapura - ia muslihat British untuk mengawal kewangan Johor muslihat British disedari oleh Dato Abdul Rahman Andak dengan menasihati sultan supaya tidak menerima tawaran

pinjaman British rancangan British berjaya digagalkan British menyedari kepintaran Dato Abdul Rahman Andak dan bukan mudah untuk campur tangan di Johor British berusaha menyingkirkan Dato Abdul Rahman Andak tahun 1907 John Anderson iaitu Gabenor Negeri-Negeri Selat mencadangkan supaya Dato Abdul Rahman Andak dibersarakan dan dihantar ke London British menggunakan peluang ini

untuk menguasai Johor Sultan Ibrahim iaitu putera Sultan Abu Bakar terpaksa meminda UndangUndang Tubuh Kerajaan Johor bagi membolehkan British menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri tahun 1914 British melantik Douglas Campbell sebagai Penasihat British di Johor Lembaga Penasihat Johor ditubuhkan di London pada 1886 Sultan Johor berhubung secara
43

langsung dengan Pejabat Tanah Jajahan di London Dianggotai oleh orang British Fungsinya adalah untuk menguruskan hubungan luar Johor dan menasihati Sultan Johor tentang hal-hal pentadbiran

---------------------------------------------------

BAB 5 KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK

MINAT SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH (SBUB) Sabah di bawah pengaruh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu Sabah menjadi tumpuan pedagang Barat kerana kedudukannya strategik dan kaya dengan hasil bumi 5.1 SBUB Bertapak Di Sabah ( Teks m/s: 102-104) Sabah menarik perhatian pelaburpelabur Barat kerana potensi ekonomi

antaranya kuasa Amerika Syarikat, Britain, Belanda dan Sepanyol syarikatsyarikat asing mula bertapak di Sabah Amerika Syarikat tahun 1865 Sultan Brunei beri konsesi tanah di Sabah kepada wakil Amerika Syarikat iaitu W. L. Moses tempoh sewaan selama 10 tahun Moses menjual konsesi kepada The American Trading Company diketuai oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris Torrey gagal menanam kopi
44

dan tebu di Kimanis Torrey menjual haknya kepada Von Overbeck Britain Von Overbeck menghadapi masalah kewangan Tahun 1877 Overbeck meminjam wang daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent Gabenor Labuan iaitu W. H. Treacher bersetuju membantu Overbeck memperbaharu i tempoh pajakan daripada Sultan Brunei dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah

kekuasaan British Tahun 1877 Sultan Brunei iaitu Sultan Abdul Mumein perbaharui pajakan dengan Overbeck dan Dent melalui perjanjian Sultan Brunei serahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku 1878 Overbeck dan Dent menandatanga ni perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam (Kesultanan Sulu) Sultan Sulu serahkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku Tahun 1880 Overbeck

menjual semua haknya kepada Alfred dan Edward Dent Dent tubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad Saham syarikat dijual kepada rakyat British bagi menambah modal perniagaan Persatuan berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada kerajaan British untuk mengukuhkan kedudukan dan memajukan perniagaan November 1881 kerajaan British menganugerah kan piagam kepada Persatuan
45

Sementara Borneo Utara British Berhad Tahun 1882 syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) Kesan Pemberian Piagam Diraja British Kepada SBUB SBUB berkuasa mentadbir Sabah Presiden pertama ialah Sir Rutherford Alcock Pengarah urusannya ialah Alfred Dent Brtish dapat memperluaska n pengaruh dan menghalang kuasa Barat

lain bertapak di Sabah Tahun 1888 SBUB menandatanga ni Perjanjian Perlindungan Borneo Utara yang menjadikan Sabah negeri naungan British British bertanggungja wab dalam hal ehwal luar Sabah Syarat-Syarat Pemberian Piagam Kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad SBUB tidak boleh menyerahkan wilayah Sabah kepada sesiapa tanpa

persetujuan kerajaan British SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui kerajaan British SBUB perlu memelihara agama, adat resam dan undangundang penduduk tempatan SBUB hendaklah mentadbir Sabah dengan adil dan saksama SBUB mesti menerima nasihat daripada kerajaan British 5.2 SBUB Mengukuhka n Kuasa Di Sabah

(Teks m/s: 105108) pemerintahan SBUB diketuai oleh gabenor W.H.Treacher gabenor dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British gabenor dibantu majlis Penasihat yang ditubuhkan tahun 1883 ahli majlis ialah Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan Ketua Pasukan Keselamatan pusat pentadbiranny a di Sandakan SBUB menubuhkan jabatan kerajaan untuk melicinkan pentadbiran

46

Cara SBUB Mengukuhka n Kuasa dan Melicinkan Pentadbiran Sabah (i) Menubuhka n Jabatan Kerajaan Dalam Pentadbiran - antaranya Jabatan Pos, Jabatan Buruh, Jabatan Polis, Jabatan Kewangan dan Jabatan Tanah dan Ukur - mempunyai Pegawai Daerah, Ketua Anak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan Ketua Kampung (ii) Membahagi kan Sabah Kepada Beberapa Residensi /

Daerah / Kampung a) Peringkat Residensi pada peringkat awal Sabah dibahagi kepada dua residensi iaitu Residensi Pantai Barat dan Residensi Pantai Timur tahun 1935 terdapat empat residensi iaitu Residensi Pantai Barat, Residensi Sandakan, Residensi Tawau dan Residensi Pedalaman setiap residensi diketuai seorang Residen b) Peringkat Daerah Setiap residensi pula dibahagi
47

kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah (berbangsa Eropah) Terdapat sepuluh daerah iaitu daerah Alcock, Daerah Dewhurst, Daerah Keppel, Daerah Martin, Daerah Myburgh, Daerah Dent, Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, Daerah Mayne dan Daerah Elphinstone Tahun 1915 jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenalkan dan disandang oleh penduduk tempatan

 Ketua Anak Negeri (Orang Kaya-Kaya O.K.K.) tugasnya membantu Pegawai daerah dalam pentadbiran Diberi surat kuasa yang membolehkan mereka menguruskan hal-hal berkaitan masyarakat tempatan c) Peringkat Kampung SBUB melantik Ketua Kampung yang digelar Orang Tua SBUB mengekalkan penglibatan peribumi dalam pentadbiran kerana mereka memahami adat dan

budaya masyarakat tempatan SBUB tidak mempu menggaji ramai pegawai Eropah kerana menghadapi masalah kewangan (iii) Melaksanak an UndangUndang Barat dan Tempatan tujuan untuk menjaga keamanan negeri tahun 1900 diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri di Jesselton a) Mahkama h Majistret - dihakimi Pegawai Daerah

- mengendalikan kes-kes berat seperti kes bunuh, culik dan rompakan b) Mahkama h Anak Negeri - hakim dilantik dari kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan adat - mengendalikan kes-kes peribumi berkaitan undangundang Islam dan adat Organisasi Pentadbiran SBUB Lembaga Pengarah di London Gabenor di Sabah yang dinasihati oleh Majlis Penasihat

48

Setiausaha Kerajaan yang bertanggungja wab kepada; - Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, Polis, Kewangan, Jabatan Tanah dan Ukur) - Residen yang merupakan ketua pentadbir di peringkat residensi Pegawai Daerah merupakan ketua pentadbir di peringkat daerah tugasnya sebagai majistret, pemungut cukai, bendahari daerah dan pegawai buruh Ketua Anak Negeri pula tugasnya

menjaga keamanan, menguruskan pembahagian tanah, mengutip cukai dan memajukan pertanian Ketua Kampung pula tugasnya menguruskan hal ehwal kampung, menjaga keamanan, membantu memajukan perdagangan, melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang kes-kes kecurian, wabak penyakit dan menjaga keselamatan kampung 5.3 SBUB Mengeksploit

asi Hasil Bumi Sabah (Teks m/s: 109114) matlamat SBUB menguasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonomi Sabah SBUB mengeksploita si kekayaan Sabah seperti hasil-hasil tradisional, hasil pertanian dagangan, pembalakan dan perlombongan (i) HasilHasil Tradisional Sabah SBUB memaksa penduduk tempatan menambah

49

hasil keluaran tradisional Hasil jualan penduduk dikenakan cukai seperti cukai tanah, cukai kepala, lesen perahu dan senjata Tujuan cukai untuk mengatasi masalah kewangan SBUB Antara hasilhasil utama; a) Sarang burung eksport tradisional SBUB yang menguntungka n 1926 nilai eksport sebanyak 125 000 dolar kawasan utama ialah di Gua Gomantong, Gua Kuamut

dan gua Magdalene b) Pokok lanut dikenali sebagai abaka, manila hemp atau musa textiles hidup meliar di kawasan pamah dan lembah gentian pokok lanut dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal di eksport ke Eropah c) Rotan di eksport dalam bentuk perabot, tikar dan tongkat d) Pokok sagu / rumbia merupakan tanaman

tradisional Sabah hidup subur di kawasan berpaya di muara sungai harga sagu sangat mahal di pasaran dunia SBUB menggalakkan rakyat Sabah mengusahakan nya secara komersial Sagu mentah dieksport ke Singapura dan Eropah 1888 nilai eksport sagu Sabah sebanyak 93 433 dolar e) Hasil laut seperti mutiara, trepang dan sirip ikan yu diusahakan oleh

50

masyarakat Bajau dieksport ke China (ii)Hasil Pertanian Dagangan SBUB mengusahakan tanaman baru seperti getah dan tembakau Sabah mempunyai tanah luas dan subur a) Tembaka u tanaman dagangan yang penting tembakau Sabah diiktiraf terbaik di dunia daun tembakau digunakan untuk menghasilkan cerut mendapat pasaran tinggi di Belanda dan

Amerika Syarikat SBUB mengecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau bertujuan menggalakkan tanaman tembakau Tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau di Sabah 1902 hasil eksport tembakau Sabah bernilai lebih 2 juta dolar Kawasan utama penanaman ialah di Pulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad Datu, Tawau dan Sandakan b) Getah

ladang-ladang getah dibuka di Beauford, Jesselton dan Tenom berkembang akibat pembinaan landasan kereta api SBUB memberi 4% dividen kepada pengusaha getah bertujuan menggalakkan penanamannya SBUB juga memberi pengecualian cukai eksport selama 50 tahun kepada pengusaha getah Buruh ladang getah dibawa masuk dari China dan Jawa Getah menjadi hasil eksport utama SBUB

51

(iii)Pembalakan SBUB menguasai hasil balak Sabah Kaya dengan sumber balak seperti seraya, ramin, kapur, belian dan meranti Kawasan pembalakan utama di Sandakan, Lahad Datu dan Tawau Tahun 1898 kilang memproses kayu balak kepunyaan SBUB dibina Buruh dibawa masuk dari Filipina dan Indonesia Hasil kayu balak dieksport ke China, Singapura, Britain dan Australia melalui

pelabuhan Sandakan (iv)Perlombonga n SBUB giatkan perlombongan Sabah seperti emas, arang batu dan mangan a) Emas tahun 1886 diusahakan oleh Orang Cina di Sungai Segama b) Arang batu dilombong di Silimpopon dan Labuan Silimpopon mempunyai longgokan arang batu terbesar Asia Tenggara diusahakan oleh Syarikat

Cowie Harbour Coal c) Mangan diusahakan di Teluk Marudu oleh Syarikat British Borneo Exploration dieksport ke Britain 5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah (Teks m/s: 115-120) SBUB membangunka n kemudahan asas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah, hospital dan telegraf tujuannya untuk kepentingan dan keuntungan SBUB

52

(i) Landas an kereta api 1896 landasan kereta api pertama dari Weston ke Beauford sepanjang 32 km 1904 dibina landasan dari Jesselton yang dikenali sebagai North Borneo Railway 1905 landasan disambung dari Beauford ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap tujuannya untuk memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuhan (ii)Jalan raya SBUB menumpukan

pembinaan jalan raya di bandar-bandar besar seperti Jesselton, Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan Tawau tujuannya untuk menghubungka n kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan pelabuhan 1930-an perhentian motokar dan bas dibina di Kota Kinabalu (iii)Pengangkuta n air 1890 Syarikat Perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan tujuannya untuk mengangkut
53

penumpang dan barangan (iv)Pendidikan SBUB kurang memberi perhatian SBUB hanya menyediakan pendidikan di peringkat rendah kerana kekurangan wang SBUB anggap bidang pendidikan tidak menguntungka n Kebanyakan sekolah dibina oleh mubaligh Kristian bagi tujuan menyebarkan agama Kristian antara sekolah yang wujud ialah Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu dan Sekolah Cina

Sekolah Inggeris 1883 sekolah Inggeris pertama iaitu Institut Byron dibina di Sandakan oleh mubaligh Roman Katolik tahun 1887 Sekolah St. Mary ditubuhkan di Sandakan 1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan untuk menguruskan sekolahsekolah di Sabah tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah mubaligh dengan pelajar seramai 3700 orang a) Sekolah Latihan

dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915 merupakan sekolah latihan bagi anak-anak Ketua Anak Negeri dibina bertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah bahasa pengantarnya ialah Bahasa Melayu dari segi kurikulum pelajar diajar tentang membaca, menulis dan mengira jawatan yang dikhaskan bagi lulusan sekolah ini ialah renjer, kerani dan

Ketua Negeri

Anak

b) Sekolah Melayu dan Bumiputera tahun 1921 sekolah Melayu pertama dibina di Kota Belud 1930 terdapat 10 buah sekolah Melayu bagi menampung 400 orang pelajar 1924 ditubuhkan Sekolah Bumiputera Keningau di Keningau c) Sekolah Cina dibina sendiri oleh masyarakat Cina 1940 terdapat 11 000 pelajar berdaftar di

54

sekolah Melayu, sekolah mubaligh dan sekolah Cina (v)Pembinaan Hospital dan Pusat Kesihatan SBUB bina hospital di bandar-bandar besar seperti Jesselton, Sandakan, Beauford dan kudat 1924 Hospital Besar Tawau di bina 1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 buah klinik di Sabah di kawasan luar bandar disediakan pusat-pusat kesihatan kelemahan bilangan doktor tidak mencukupi

perkhidmatan perubatan tidak dapat dinikmati oleh seluruh rakyat Sabah (vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru akibat daripada kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosial bandar-bandar berkembang pesat sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan antaranya Sandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu a) Sandaka n diasaskan William Pryer tahun 1879
55

menamakanny a sebagai Elopura bermaksud bandar yang cantik berkembang maju sebagai pusat pentadbiran, pelabuhan antarabangsa dan pusat pembalakan b) Tawau sebuah pelabuhan yang terkenal di Pantai Timur Sabah eksport utamanya getah, abaka, mutiara dan kayu balak c) Kudat tahun 1881 SBUB menjadikannya sebagai pusat pentadbiran yang pertama

 pedagang menetap dan membina kedai di Kudat gagal menarik ramai penduduk dan pedagang kerana keadaan geografinya tidak sesuai untuk pertanian tahun 1884 SBUB memindahkan pusat pentadbiranny a ke Sandakan d) Jesselton diasaskan tahun 1900 oleh Charles Jessel nama asalnya Jessel Town sempena nama pengasasnya kemudiannya disingkatkan kepada Jesselton

juga dikenali dengan nama Api-Api, Singga Mata atau Diasuka Jesselton maju kerana pembinaan landasan kereta api, perkembangan tanaman getah dan sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan penting 1967 nama Jesselton ditukar kepada Kota Kinabalu Perubahan Sosial dan Kemajua n Lain pejabat pos 1883 SBUB mengeluarkan setem pertama Sabah tahun 1883 juga akhbar
56

pertama di Sabah diterbitkan iaitu The North Borneo Herald 1890-an kontinjen polis tempatan ditubuhkan 1900 SBUB telah menubuhkan Skuad Terbang untuk menjamin keselamatan dan dianggotai pegawai polis tempatan 1903 loji air di Kota Kinabalu dibina untuk membekalkan air bersih tahun 1905 menara jam Jesselton dibina dan kekal hingga sekarang di Sabah

---------------------------------------------------

BAB 6 BRITISH MENGEKSPL OITASI EKONOMI (TANAH MELAYU, SARAWAK DAN SABAH) 6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan (Teks m/s: 126-128) - peringkat awal diusahakan jenis tanaman tradisional seperti lada hitam, gambir, buah pala, cengkih, ubi

kayu, tebu dan nanas - diusahakan kerana mendapat pasaran yang baik - British hanya menggalakkan peladang Eropah dan orang asing untuk mengusahakan pertanian dagangan - penduduk tempatan tidak digalakkan terlibat a) Lada hitam dan gambir - untuk tujuan eksport - diusahakan di Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan dan Sarawak - kurun ke-19 lada hitam dan
57

gambir diperkenalkan di Johor melalui Sistem Kangcu - di Johor tanaman ini diusahakan oleh orangorang Cina dari Singapura - tanaman ini menjadi hasil eksport penting Johor sehingga awal kurun ke-20 - gambir biasanya digunakan sebagai bahan pewarna dan mencelup sutera b) Buah pala dan cengkih - banyak ditanam di Pulau Pinang - tanaman buah pala diutamakan kerana

harganya lebih tinggi - dieksport ke Eropah dan China - cengkih yang dikeringkan sesuai dijadikan ubat - 1850-an tanaman ini merosot kerana harganya tidak stabil c) Tebu - ladang tebu banyak dibuka di Seberang Perai dan Perak - permintaan terhadap gula meningkat di pasaran dunia - 1830-an Seberang Perai merupakan pusat pengeluaran gula utama di negeri-Negeri Selat

- tahun 1900 Perak mencul sebagai pusat pengeluar gula terbesar di Tanah Melayu - gula menjadi eksport penting Tanah Melayu selama hampir 50 tahun d) Ubi kayu - meruapakan tanaman eksport penting Tanah Melayu - banyakditanam di Melaka, Negeri Sembilan dan Selangor e) Nanas - industri mengetin nanas berpusat di Perak, Selangor dan Johor - sebelum Perang Dunia II Tanah Melayu
58

merupakan pengeksport nanas dalam tin kedua terbesar di dunia 6.2 Tanaman Baru Memantapka n Ekonomi (teks m/s: 128129) - kurun ke-20 tanaman dagangan tradisional kurang penting kerana harganya tidak stabil di pasaran dunia - British memperkenalk an tanaman baru seperti kopi, kelapa sawit, tembakau dan teh a) Kopi

- diusahakan secara besarbesaran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor - harga kopi meningkat di pasaran dunia b) Kelapa sawit - berasal dari Afrika - diperkenalkan di Kuala Selangor - 1920-an minyak kelapa sawit mula dieksport - ladang kelapa sawit dibuka di Perak dan Johor - Johor menjadi pengeksport utama kelapa sawit c) u Tembaka

- ladang dibuka di Pulau Pinang dan Pahang d) Teh - diusahakan di Cameron Highlands, Pahang - teh yang dihasilkan di Tanah Melayu bermutu tinggi dan dikenali sebagai Teh Ceylon 6.3 Perkembang an Perusahaan Getah (Teks m/s: 130-133) - akhir kurun ke19 harga kopi jatuh di pasaran dunia - getah diperkenalkan sebagai tanaman pilihan untuk

memulihkan ekonomi - kurun ke-20 getah menjadi eksport penting Tanah Melayu (i) Sejara h Asal-Usul Getah - berasal dari Brazil - getah di Tanah Melayu dari jenis Hevea Brasiliensis - tahun 1876 sebanyak 70 000 biji getah dari Brazil dibawa ke England oleh Henry Wickham - kemudian disemai di Kew Garden, England - sebanyak 300 benih getah dihantar ke negara-negara naungan british

59

terutamanya Sri Lanka - 1877 sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical Garden - dari Singapura beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman kediaman Residen Perak - Pengarah Botanical Garden Singapura iaitu H.N.Ridley yang bertanggungja wab menggalakkan tanaman getah di Tanah Melayu (ii)Perkembanga n Getah

- awal kurun ke20 harga getah melambung tinggi di pasaran dunia - permintaan meningkat kerana perkembangan perusahaan membuat motokar di Eropah dan Amerika Syarikat - ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, Perak, Negeri Sembilan dan Johor - 1920-an Tanah Melayu menghasilkan 53% daripada jumlah pengeluaran getah dunia - Tanah Melayu muncul pengeluar getah terbesar dunia
60

Syarikatsyarikat Eropah menguasai perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby, Guthrie, Harrisons and Crosfield dan United Plantation - Penduduk tempatan mengusahakan tanaman secara kebun kecil
-

Faktor-Faktor Perkembanga n Perusahaan Getah a) Perminta an Getah Meningkat - diperlukan dalam perusahaan membuat motokar di Amerika

Syarikat dan Eropah - diperlukan untuk membuat kasut, pakaian, tayar kenderaan, alat perubatan dan penebat elektrik b) Kejatuha n Harga Kopi - harga kopi jatuh kerana pengeluaran berlebihan di Brazil dan serangan serangga perosak - peladang terpaksa beralih kepada tanaman getah c) Tenaga Buruh Mencukupi - buruh dari India dibawa masuk secara besar-besaran

untuk bekerja di ladangladang getah d) Usaha H.N.Ridley - memperkenalk an kaedah menoreh mengikut sistem ibedem atau sistem tulang ikan herring - kaedah torehan ini meningkatkan pengeluaran susu getah e) Pelabura n Modal - banyak syarikat besar Eropah melabur dalam perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby dan Guthrie f) Cukai Rendah
61

- British mengenakan cukai tanah dan cukai eksport yang rendah - Tujuannya untuk menggalakkan ladang-ladang baru dibuka Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan Getah - tahun 19201930-an berlaku zaman kemelesetan ekonomi dunia - harga getah jatuh dan memberi kesan kepada perusahaan getah LangkahLangkah Menstabilkan Harga Getah - diperkenalkan Rancangan

Stevenson dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa a) Rancangan Sekatan Stevenson 1922 - tujuan untuk mengurangkan pengeluaran dan meningkatkan harga getah - disertai negara naungan British seperti Tanah Melayu dan Sri Lanka - Belanda dan Indonesia enggan menyertai rancangan ini sebaliknya terus meningkatkan pengeluaran getah - tahun 1928 rancangan ini ditamatkan

oleh British apabila gagal mencapai matlamat b) Perjanjian Peraturan getah Antarabangsa 1934 - tujuan untuk mengurangkan pengeluaran getah dan menstabilkan harga - disertai oleh Tanah Melayu, Sabah, Sarawak, Sri Lanka, India, Myanmar, Indonesia, IndoChina dan Thailand - setiap negara dikehendaki mengurangkan pengeluaran mengikut kuota yang ditetapkan - berjaya meningkatkan semula harga
62

getah di pasaran dunia sebelum Perang Dunia II Pengeluaran Getah Tiruan - Amerika Syarikat memperkenalk an getah tiruan selepas Perang Dunia II - menjadi pesaing kepada getah asli - dihasilkan apabila bekalan getah asli dunia terputus akibat Perang Dunia II - getah asli keluaran Tanah Melayu bermutu tinggi dan dapat menandingi getah tiruan 6.4 Perkembang

an Perusahaan Perlombong an (Teks m/s: 134138) - British memajukan kegiatan perlombongan - Hasil galian adalah seperti bijih timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit a) Emas - 1890-an dilombong secara komersial di raub, Pahang - Raub merupakan kawasan lombong emas terbesar Tanah Melayu - diusahakan oleh syarikat dari Australia

b) Arang batu - dilombong di Batu Arang, Selangor - digunakan sebagai bahan api c) Bauksit - sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium - dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor, Teluk Emas di Melaka d) Bijih besi - dilombong di Bukit Besi, Terengganu dan Rompin, Pahang - lombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak dan Johor

e) Ilmanit - galian yang dikeluarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah - dihasilkan di batang Padanf, Perak Perkembanga n Perlombonga n Bijih Timah - bijih timah merupakan galian terpenting di Tanah Melayu - British menguasai Tanah Melayu adalah juga kerana bijih timah - Sebelum dieksport bijih timah diproses menjadi jongkong timah - Perkembangan nya dapat dilihat dalam

63

dua peringkat iaitu peringkat sebelum dan selepas campur tangan British a) Peringkat Sebelum Campur Tangan British di Tanah Melayu - kegiatan melombong adalah bercorak tradisional - diusahakan oleh orang Melayu - menggunakan cara mendulang dan melampan - tahun 1820-an orang Cina dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah kepunyaan pembesar melayu di

daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut dan Klang - orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesarpembesar Melayu b) Peringkat Selepas Campur Tangan British di Tanah Melayu - perlombongan bijih timah semakin berkembang dengan penglibatan orang Cina - banyak lombong baru dibuka di Ampang, Kuala Lumpur dan di
64

Lembah Kinta, Perak - orang Cina memperkenalk an sistem lombong dedah, pam kelikir dan palung - akhir kurun ke-19 orang Cina menguasai kegiatan melombong bijih timah Faktor-Faktor Perkembanga n Bijih Timah - akhir kurun ke19 Tanah Melayu merupakan penyumbang utama bijih timah dunia iaitu sebanyak 55% - perkembangan nya adalah kerana faktor seperti Revolusi

Perindustrian dan kaedah melombong yang lebih moden a) Revolusi Perindustrian di Eropah - permintaan bijih timah semakin meningkat - bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan b) Kaedah Melombong Bijih Timah Lebih Moden - diperkenalkan oleh syarikahsyarikat Eropah awal kurun ke20 - menggunakan kapal korek untuk menghasilkan

lebih banyak bijih timah - tahun 1912 kapal korek pertama kali digunakan oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu Gajah, Perak - pada tahun 1929 terdapat 107 buah kapal korek di Tanah Melayu - 1930-an orang Eropah menguasai perusahaan bijih timah sebanyak 68% Kejatuhan Harga Bijih Timah dan Langkah Mengatasi - 1930-an harga bijih timah jatuh akibat kemelesetan ekonomi dunia

1931 ditandatangani Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa sebagai langkah memulihkan semula harga bijih timah - negara-negara terlibat ialah Tanah Melayu, Bolivia, Nigeria dan Indonesia - semua negara bersetuju untuk mengurangkan pengeluaran bijih timah - hasilnya pada tahun 1934 Majlis Bijih Timah Antarabangs a ditubuhkan - tujuan untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah
-

65

- kesannya dapat menstabilkan semula harga bijh timah 6.5 Pengeluaran Hasil Hutan (Teks m/s: 139141) - Tanah Melayu kaya dengan hasil hutan seperti kayukayan, rotan, damar, madu lebah, kapur barus, getah perca dan getah jelutung - diusahakan secara tradisional melalui kegiatan meramu - semasa pentadbiran British hasilhasil ini menjadi kegiatan

ekonomi bercorak komersial - british menggalakkan pengeluaran hasil hutan untuk dieksport ke China, Amerika Syarikat dan Eropah - tahun 1901 Brritish menubuhkan Jabatan Perhutanan - tujuan untuk menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik a) Damar - diperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok di hutan - damar digunakan untuk menutup renggangan

pada papan perahu - dieksport untuk dijadikan varnis iaitu bahan untuk menggilap permukaan papan atau rotan b) Getah perca - diperoleh daripada pokok getah perca yang tumbuh dalam hutan - digunakan untuk membuat peralatan bedah, bola golf dan bahan penebat kabel telegraf dasar laut - untuk mendapatkan getah perca batang pokok ditetak bagi mengeluarkan susunya

66

- kemudian susu dikumpul dalam bekas dan dibentuk menjadi bebola atau jongkong c) Getah jelutung - kegunaannya untuk dijadikan ramuan getah pengunyah dan sebagai pelekat dalam industri gigi palsu - tahun 1920-an getah jelutung dikumpul menggunakan tabung buluh - ia biasanya dieksport d) Rotan - dihasilkan untuk kegunaan dalam negeri dan juga banyak dieksport ke China

- kegunaan rotan untuk dijadikan bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung dan perabot e) Pembalak an - banyak dieksport ke China dan Britain - antara kayu balak yang diusahakan ialah cengal, meranti dan keruing - digunakan sebagai bahan binaan, membuat perabot dan perahu - 1928 British memperkenalk an lesen kilang papan untuk mengawal kegiatan pembalakan dan industri
67

berasaskan kayu Kegiatan Dwiekon omi - diperkenalkan oleh British terhadap penduduk di Tanah Melayu - ia melibatkan kegiatan ekonomi dagangan dan ekonomi tradisional a) Ekonomi Dagangan - British lebih mengutamaka n ekonomi dagangan seperti kegiatan perlombongan, perladangan dan perdagangan - dimajukan terutama di kawasan pantai

barat Tanah Melayu - dijalankan secara besarbesaran menggunakan teknologi moden dan disokong kemudahan asas yang baik seperti sistem perhubungan dan pengangkutan yang teratur - lebih berorientasikan eksport - dikuasai syarikat asing khususnya syarikat Eropah - tertumpu pada perlombongan bijih timah dan perusahaan getah - melibatkan tenaga buruh yang ramai - melibatkan pelaburan

modal yang besar - teknologi moden seperti mesin hidraulik banyak digunakan dalam kegiatan perlombongan bijih timah b) Ekonomi Tradisional - kegiatan ekonomi tradisional ini diabaikan oleh british - diusahakan oleh orang Melayu di luar bandar - bercorak sara diri - tertumpu pada kegiatan menanam padi dan menangkap ikan - menggunakan peralatan tradisional seperti kerbau
68

untuk membajak sawah padi - melibatkan modal kecil Kesan Kegiatan Dwiekon omi - berlaku perkembangan tidak seimbang - mewujudkan jurang ekonomi antara masyarakat bandar dengan masyarakat luar bandar 6.6 Perkembang an Ekonomi Membawa Perubahan (Teks m/s: 142158) - kemajuan pesat ekonomi terutama perlombongan bijih timah dan

perusahaan getah membawa pelbagai perubahan - perubahan dialami antaranya penggunaan buruh-buruh luar, kemajuan pengangkutan dan perhubungan, kemudahan sosial, pendidikan vernakular dan kemunculan bandar-bandar baru i) Penggu naan Buruh Luar - British menggalakkan kemasukan imigran Cina dan India - tujuan sebagai tenaga buruh di lombong

bijih timah dan ladang getah - British memastikan ia mencukupi demi kepentingan British untuk membolot kekayaan Tanah Melayu a) Orang Cina - dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah di Perak, Selangor dan negeri Sembilan - berasal dari China Selatan - kebanyakan dibawa masuk melalui Sistem Kontrak - ada juga yang datang ke Tanah Melayu secara persendirian dan bekerja di sektor
69

pertanian dan menjadi pekerja mahir di bandar Sistem Kontrak - orang Cina dibawa masuk ke Tanah Melayu melalui majikan - tambang perjalanan dibayar oleh majikan - majikan juga menyediakan makanan, pakaian dan tempat tinggal - mereka dikehendaki bekerja dengan majikan sehingga hutang tambang selesai - selepas tamat kontrak mereka bebas bekerja dengan majikan lain

b) Orang India - dibawa masuk bekerja di ladang-ladang getah - berasal dari selatan India - dibawa masuk melalui Sistem Kangani - ada juga orang India bekerja membina jalan kereta api, jalan raya dan menjadi buruh di bandar dan pelabuhan Sistem Kangani - kangani bermaksud penyelia atau ketua pekerja di ladang getah - kangani ini dihantar oleh pemilik ladang ke India untuk mencari tenaga buruh

- kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh-buruh sehingga selamat tiba di ladang majikan - kangani dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh yang dapat dibawa masuk - buruh-buruh dibayar gaji tetap dan diletakkan di bawah jagaan kangani - buruh dikehendaki bekerja dengan pemilik ladang sehingga segala hutang tambang selesai

Kesan Kemasukan Buruh - mewujudkan pengenalan kaum mengikut kegiatan ekonomi seperti - orang Cina tinggal di kawasan lombong dan di bandar bekerja sebagai pelombong dan peniaga - orang India tinggal dan bekerja di ladang getah - orang Melayu tinggal di kawasan luar bandar (desa) menjalankan kegiatan pertanian bercorak tradisional dan nelayan masyarakat peribumi terus

70

terpinggir dan terpisah daripada arus perkembangan ekonomi - dasar British mewujudkan jurang ekonomi antara kaum - mewujudkan masyarakat berbilang kaum yang terdiri daripada pelbagai keturunan yang mengamalkan cara hidup, bahasa dan agama yang berbeza Perkembanga n Sistem Pengangkuta n dan Perhubungan - British memerlukan sistem pengangkutan dan perhubungan

yang cekap dan pantas - tujuan untuk membawa hasil ekonomi terutama bijih timah dan getah ke pelabuhan untuk dieksport - pengangkutan seperti landasan kereta api dan jalan raya - perhubungan seperti perkhidmatan pos, telegraf dan telefon a) Perkemb angan Landasan Kereta api - perkhidmatan kereta api diperkenalkan di Tanah Melayu akhir kurun ke-19 - terdapat tiga fasa

perkembangan ; Fasa Pertama (1885-1896) - dibina untuk keperluan perlombongan bijih timah - landasan kereta api yang pendek dibina menghubungka n kawasan lombong dengan pelabuhan - tujuan memudahkan bijih timah dieksport - antara landasan kereta api yang dibina ialah dari - Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang - Kuala Lumpur ke Port Swettenham (Pelabuhan Klang)

71

- Seremban ke Port Dickson - Ipoh dan batu Gajah ke Teluk Anson (Teluk Intan) - tahun 1886 landasan kereta api dari Kuala Lumpur ke Klang telah dirasmikan yang dihadiri oleh Sultan Abdul Samad dan Frederick Weld, Gabenor Negeri-Negeri Selat Fasa Kedua (1897-1909) - tiga tujuan pembinaan landasan kereta api pada peringkat ini iaitu; untuk menghubungka n kawasan utara dengan selatan apabila Negeri-Negeri

Melayu Bersekutu ditubuhkan untuk memenuhi keperluan ekonomi seperti bijih timah dan getah yang semakin berkembang pesat untuk memudahkan pentadbiran British - tahun 1903 kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan - ditukar nama kepada Kereta Api Tanah Melayu KTM tahun 1948 - hari ini dikenali sebagai Kereta Api Tanah Melayu Berhad KTMB

Fasa Ketiga (1910-1931) - landasan kereta api dibina selepas British berjaya memperluaska n pengaruhnya di negeriNegeri Melayu Tidak Bersekutu - tujuannya adalah untuk; menghubungka n seluruh Tanah Melayu (hanya Terengganu yang tiada landasan kereta api) sebagai pengangkutan awam bagi penduduk Tanah Melayu memenuhi keperluan ekonomi dan pentadbiran British

72

Perkembanga n Jalan raya - peringkat awal jalan raya dibina untuk menghubungka n kawasan lombong bijih timah dan pertanian dengan stesen kereta api - jalan raya telah dibina menghubungka n Kuala Lumpur dengan Ipoh dan Seremban - awal kurun ke20 rangkaian jalan raya meningkat akibat meningkatnya penggunaan kenderaan bermotor seperti kereta, lori dan bas - jalan-jalan yang sedia ada diturap untuk

disesuaikan dengan kenderaan bermotor - banyak jalan raya dibina untuk menghubungka n kawasan kegiatan ekonomi dengan pelabuhan dan untuk menghubungka n bandarbandar besar dengan bandar-bandar kecil - tahun 1939 terdapat satu jaringan jalan raya yang menghubungka n seluruh Tanah Melayu - tumpuan jalan raya adalah di kawasan yang mempunyai kepentingan ekonomi dan memudahkan
73

pentadbiran British Kemajuan Pengangkuta n Laut dan Udara - kemajuan ekonomi membawa kepada pengenalan perkhidmatan kapal wap dan kapal terbang Kapal Wap - tahun 1890 Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di Singapura - tujuan untuk memberi perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan di Negeri-Negeri Melayu - kapal susur pantai ini membawa

bekalan makanan, jentera dan buruh untuk perusahaan perlombongan bijih timah contoh: kapal wap The SS Perak memberikan perkhidmatan dari Singapura ke Pelabuhan Klang

antara Singapura, Kuala Lumpur dan Pulau Pinang kapal terbang pertama yang digunakan oleh Syarikat Wearne adalah dari jenis kipas dua iaitu D.H.Rapides

Kapal Terbang - tahun 1937 perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat Wearne Air Service iaitu hak milik Wearne bersaudara - syarikat ini beribu pejabat di Singapura - memulakan penerbangan dalam negeri

Kemajuan Sistem Perhubu ngan - antara yang ditekankan ialah sistem pos dan telegraf, telefon dan radio - tujuan supaya perhubungan antara negeri di Tanah Melayu dengan negeri-negeri lain dapat dibuat dengan pantas
74

- mula diperkenalkan di kawasan kegiatan ekonomi, pusat pentadbiran, pelabuhan seterusnya berkembang ke kawasan petempatan - tahun 1870-an pejabat pos dan telegraf dibina di Taiping, Perak - kurun ke-20 setiap daerah di Perak boleh menghubungi Taiping melalui Telegraf - tahun 1910 pejabat pos dan telegraf dibina di Pulau Pinang Kemajuan Perkhidmata n Kesihatan dan Kemudahan Asas Lain

a) Perkhidm atan Kesihatan - masalah kesihatan wujud akibat daripada pertambahan penduduk yang pesat, pembukaan kawasan hutan untuk kegiatan ekonomi dan petempatan baru - persekitaran tempat kerja dan kediaman yang kotor menyebabkan penyakit seperti taun, beri-beri dan malaria mudah merebak - penyakit malaria dan beri-beri dianggap penghalang pada perkembangan ekonomi British

kerana menyebabkan banyak kematian di kalangan buruh Cina dan India - British mengambil langkah mendirikan hospital, pusat perubatan dan Institut Penyelidikan Perubatan untuk mengatasi masalah kesihatan - tahun 1889 hospital kerajaan terawal didirikan di jalan Tanglin (Kuala Lumpur) di Taiping dan Pulau Pinang - pusat-pusat kesihatan kecil juga didirikan di Perak, Selangor, Negeri
75

Sembilan dan Pahang untuk memudahkan penduduk di luar bandar - 1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkan untuk memastikan kebersihan bandar - 1901 Institut Penyelidikan Perubatan ditubuhkan di Kuala Lumpur - tujuannya untuk membuat penyelidikan bagi mencari punca, rawatan dan langkah mencegah penyakit berbahaya seperti malaria dan beri-beri b) Sistem Pengairan Untuk

Penanaman Padi - pada peringkat awal lagi di Kedah terdapat sistem pengairan sempurna untuk tanaman padi iaitu terusan - terusan ini mula dibina tahun 1885 dan siap pada tahun 1895 yang diberi nama Terusan Wan Mat Saman - ia dibina oleh wan Mat Saman bin Wan Ismail (Perdana Menteri Kedah yang pertama) - terusan ini sepanjang 35 kilometer dari Alor Setar ke Gurun, Kedah - ia dibina menggunakan tenaga

manusia dan peralatan tradisional seperti cangkul - untuk membina terusan ini unggun api dinyalakan pada jarak tertentu sebagai penanda untuk memastikan terusan digali dengan lurus - berdasrkan terusan inilah kerajaan British memodenkan sistem pengairan di Tanah Melayu - tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Air ditubuhkan untuk memajukan tanaman padi - banyak bekalan makanan diperlukan
76

akibat pertambahan penduduk - kawasan sawah padi yang luas telah dibuka di Sungai Manik, Perak dan Tanjung Karang, Selangor c) Bekalan Tenaga Elektrik - tenaga elektrik diperkenalkan akibat daripada kemajuan ekonomi - awal kurun ke20 tenaga elektrik mula disalurkan ke Pulau Pinang dan Kuala Lumpur - 1930 Empangan Hidroelektrik Chenderoh dibuka untuk menampung

keperluan tenaga elektrik - empangan ini dikendalikan oleh The Perak River HydroElectric Power Company Limited - tujuan asal pembinaan adalah untuk mendapatkan kuasa elektrik bagi kegunaan perusahaan melombong bijih timah di Lembah Kinta Kemunculan dan Perkembanga n Bandar Baru - pertengahan kurun ke-19 banyak petempatan baru dibuka di kawasan kegiatan ekonomi terutama di

kawasan lombong bijih timah - petempatan kemudiannya berkembang menjadi pusat pentadbiran dan perniagaan - perkembangan lombong bijih timah adalah faktor utama munculnya bandar-bandar baru di Tanah Melayu seperti Taiping, Ipoh, Kuala Lumpur dan Seremban a) Ipoh - terletak di Lembah Kinta - dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami oleh orang Melayu - nama bandar Ipoh berasal dari nama pokok Ipuh iaitu sejenis
77

pokok yang getahnya digunakan sebagai racun pada sumpitan dan anak panah untuk berburu - tahun 1880-an Lembah Kinta menjadi tumpuan pelombong Cina apabila pengeluaran bijih timah di daerah Larut merosot - Ipoh berkembang menjadi bandar yang sibuk - tahun 1935 Ipoh dijadikan ibu negeri Perak bagi menggantikan Taiping b) Taiping - terletak di daerah Larut - nama asalnya Kelian Pauh

- tahun 1840-an ramai orang Cina dibawa masuk ke Larut untuk memajukan lombong bijih timah - selepas Perang Larut tamat British menyusun semula pentadbiran di Larut - nama Taiping bermaksud kedamaian yang abadi - berkembang menjadi sebuah bandar moden dan dijadikan ibu negeri Perak c) Kuala Lumpur - pertengahan kurun ke-19 Raja Abdullah (pembesar daerah Klang) meneroka

kawasan berhampiran pertemuan Sungai Gombak dan Sungai Klang untuk membuka lombong bijih timah - ia kemudian dikenali sebagai Kuala Lumpur kerana kawasan itu berlumpur - tahun 1860-an ramai orang Cina dibawa masuk untuk menjalankan kegiatan melombong bijih timah di sekitar Kuala Lumpur - Kuala Lumpur terus berkembang daripada sebuah perkampungan lombong bijih timah menjadi
78

pusat perdagangan yang maju - Yap Ah Loy antara orang yang bertanggungja wab membangunka n Kuala Lumpur - 1880 Kuala Lumpur dijadikan ibu negeri Selangor menggantikan Klang - British menjadikan Kuala Lumpur sebagai pusat bandar yang dilengkapi dengan pelbagai kemudahan pentadbiran dan perniagaan - 1896 Kuala Lumpur dijadikan pusat pentadbiran Negeri-Negeri

Melayu Bersekutu - 1897 Bangunan Sultan Abdul Samad telah dibina dan menjadi pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan - kini bangunan ini menempatkan Mahkamah Persekutuan Malaysia, Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur - pada hari ini Kuala Lumpur adalah ibu negara Malaysia yang pesat membangun Kepelbagaian Pendidikan Dalam Masyarakat

Berbilang Kaum - sistem pendidikan vernakular di negara kita wujud akibat daripada pembentukan masyarakat berbilang kaum dan dasar British yang kurang memberi perhatian kepada bidang pendidikan - British membenarkan sekolah Melayu, Cina dan Tamil berkembang mengikut cara masing-masing - sekolah Inggeris hanya tertumpu di kawasan bandar

a) Sekolah Vernakular Melayu - didirikan untuk memberi pendidikan sekular kepada anak-anak petani dan nelayan - anak-anak Melayu diajar menulis, membaca dan mengira serta sedikit ilmu geografi, seni pertukangan dan perkebunan - pendidikan di peringkat rendah adalah sehingga darjah enam - sekolah Melayu terawal dibuka di NegeriNegeri Selat iaitu Sekolah Melayu Gelugor (1816) dan Sekolah Melayu Bayan Lepas di

79

Pulau Pinang dan Sekolah Melayu di Langgar, Pekan, Pahang - sekolah Melayu kemudiannya dibuka di Seberang Perai, Melaka dan negerinegeri Melayu yang lain - British tidak berhasrat memajukan pendidikan anak Melayu - pendidikan sekadar menjadikan anak-anak Melayu sebagai petani dan nelayan yang lebih baik daripada ibu bapa mereka - sekolah menengah tidak disediakan untuk anakanak Melayu

menyambung pelajaran - lulusan sekolah Melayu hanya layak menjadi guru, polis dan menjawat jawatan rendah di jabatan ketajaan - lulusan sekolah Melayu berpeluang melanjutkan pelajaran ke maktabmaktab perguruan yang ditubuhkan untuk melatih guru-guru sekolah Melayu - antara maktab perguruan yang ditubuhkan sebelum Perang Dunia II ialah; - 1900 Maktab Perguruan Melaka

- 1922 maktab Perguruan Sultan Idris, Tanjung Malim, Perak - MPSI (dinaiktaraf tahun 1997 kepada universiti UPSI) - 1935 Maktab Perguruan Perempuan Melayu Melaka b) Sekolah Vernakular Cina - diusahakan sendiri oleh masyarakat Cina dan tertumpu di kawasan bandar - peringkat awal sekolah Cina menggunakan pelbagai loghat bahasa Cina seperti Teochew, Hokkien,

80

Kantonis dan Hakka - pendidikan sekolah rendah untuk orang Cina diberikan selama enam tahun - ada juga sekolah Cina menyediakan pendidikan sehingga ke peringkat menengah - menggunakan buku-buku dan sukatan pelajaran dari negara China - guru-guru juga dibawa dari China - tahun 1920 British mula memberi perhatian kepada sekolah Cina - 1938 Sekolah Foon Yew, Johor Bharu, Johor ditubuhkan

Enakmen Pendaftaran Sekolah diperkenalkan oleh British untuk mengawal sekolahsekolah Cina di Tanah Melayu - menurut enakmen ini; (i) semua sekolah yang didirikan mesti didaftarkan (ii) Pengarah Pelajaran diberi kuasa untuk menutup sekolah yang tidak menurut syarat pengurusan, sukatan pelajaran dan peraturan kesihatan yang ditetapkan british
-

c) Sekolah Vernakular Tamil

81

- diusahakan oleh orang perseorangan dan pertubuhan masyarakat India - kebanyakanny a didirikan di kawasan ladang getah - sukatan pelajaran, buku, guruguru dibawa dari India - ada kalanya penyelia ladang (Kangani) akan mengajar di sekolah tersebut - memberikan pendidikan di peringkat rendah sahaja dan kebanyakanny a hingga ke darjah empat - tahun 1912 British memperkenalk

an UndanUndang Buruh yang mewajibkan pengusaha ladang menyediakan sekolah dan guru untuk anak-anak pekerjanya - keadaan ini menyebabkan bilangan sekolah Tamil bertambah - terdapat juga sekolah Tamil didirikan di bandar seperti Sekolah thamboosamy Pillai dan Sekolah Vivekananda di Kuala Lumpur - masyarakat India yang kaya akan menghantar anak-anak mereka ke sekolah

Inggeris yang lebih sempurna d) Sekolah Vernakular Inggeris - mula didirikan di NegeriNegeri Selat seperti Penang Free School (1816) dan Malacca Free School (1826) - sekolah Inggeris kemudiannya didirikan di Negeri-Negeri Melayu dan tertumpu di kawasan bandar - pada peringkat awalnya didirikan oleh mubalighmubaligh kristian - menyediakan pendidikan sehingga peringkat menengah dan
82

terbuka kepada semua kaum - sukatan pelajaran mengikut sistem pendidikan di England - lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran dalam pelbagai bidang seperti perubatan, kejuruteraan, guaman dan pentadbiran - lulusan juga diberi keutamaan menjawat jawatan yang baik dalam perkhidmatan kerajaan - 1894 sekolah menengah Inggeris iaitu Victoria Institution ditubuhkan oleh mubaligh

Kristian di Kuala Lumpur - 1905 Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan - tujuan untuk memberi pendidikan Inggeris hingga ke peringkat menengah kepada anakanak raja dan golongan bangsawan Melayu - anak-anak golongan bangsawan Melayu dilatih untuk berkhidmat dengan kerajaan Inggeris - kesannya lahir kumpulan pemimpin Melayu yang berpendidikan Inggeris - British tidak mahu memberi

pendidikan Inggeris yang tinggi kepada orang Melayu - 1930-an bilangan anakanak Melayu masih kurang berbanding kaum-kaum lain iaitu Melayu (15%), Cina (50%), dan India (27%)

--------------------------------------------------BAB 7 PERJUANGA N RAKYAT TEMPATAN MENGEMBAL IKAN KEDAULATA N BANGSA - British campur tangan di Tanah Melayu,
83

Sarawak dan Sabah telah menggugat sistem politik, ekonomi dan sosial penduduk tempatan - perubahan dalam sistem pentadbiran menyebabkan sultan kehilangan kedaulatan dan pembesar hilang kuasa - British memperkenalk an pelbagai cukai yang membebankan dan menindas rakyat - keadaan ini mencetuskan kebangkitan rakyat untuk menentang British - ramai pejuang tanah air muncul seperti Sultan Ahmad

Tajuddin, Dol Said, Rentap, Sharif Masahor, Dato Maharaja Lela, Yamtuan Antah, Dato Bahaman, Mat Salleh, Antanom, Tok Janggut dan Haji Abdul Rahman Limbong - mereka memimpin rakyat berjuang dengan gigih demi mempertahank an kedaulatan dan kemerdekaan tanah air

(Teks m/s: 164165) (i) Latar belakang - tahun 1821 seramai 7000 orang tentera Siam mengepung Kuala Kedah - askar Siam memusnahkan rumah, merampas barang, menenggelamk an perahu dan menangkap tawanan untuk dibawa balik ke Siam sebagai hamba (ii)Faktor Penentangan - penjajahan Siam yang kejam menyebabkan rakyat Kedah bangkit dan bersatu dengan Sultan
84

7.1 Perjuangan Mengembali kan Kedaulatan Kedah

untuk mengembalika n kedaulatan Kedah - tentangan hebat rakyat Kedah ini dipimpin oleh Sultan Ahmad Tajuddin - dibantu pula oleh Tunku Abdullah, Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin), Tunku Long dan Tunku Muhammad Saad - perjuangan ini disokong oleh pemimpin rakyat seperti Tok Mo Ris dan pemimpin agama seperti Syeikh Abdul Kadir - perjuangan orang Melayu Kedah menentang

Siam telah dikhianati oleh British - British telah bersubahat dengan Siam untuk melumpuhkan perjuangan rakyat Kedah - contoh: British telah menghantar kapal perang untuk membantu Siam mengepung Kedah (iii)Peristiwa Penentangan - 1823 Tunku Abdullah memimpin 3000 orang tentera untuk membebaskan Kedah daripada Siam melalui Seberang Perai tetapi gagal kerana British

membantu Siam - 1831 Tunku Kudin berjaya menawan semula Kuala Kedah dari Melaka - British menghantar 5 buah kapal perang untuk mengepung perairan Kedah - tindakan British itu menyebabkan Kedah terputus bekalan makanan dan bantuan tentera dari luar - Tunku Kudin telah terkorban - tahun 1836 Sultan Ahmad Tajuddin menrancang menyerang Siam melalui Bruas di Perak - British berjaya mengesan
85

gerakan ini dan Sultan Ahmad Tajuddin ditangkap - 1838 kebangkitan menentang Siam di Kedah telah dipimpin oleh Tunku Muhammad Saad - tentera Kedah berjaya menawan semula selatan Kedah, Kota Kuala Kedah dan mara ke Songkla - Siam berjaya menguasai semula Kedah dengan bantuan British (iv)Kesan Penentangan - semangat juang rakyat Kedah menyebabkan Siam berdamai dengan Kedah

- sultan Kedah menghantar puteranya, Tunku Daei ke Bangkok untuk berunding - tahun 1842 Siam mengembalika n takhta Kedah kepada Sultan Ahmad Tajuddin - wilayah Perlis, Setul dan Kubang Pasu diasingkan dari Kedah 7.2 Dol Said Pahlawan Naning (Teks m/s: 166168) (i) Latar belakang - daerah Naning terletak antara Rembau dengan Melaka - Penghulu naning ialah Dato Naning

Abdul Said yang dikenalisebagai Dol Said - pusat pentadbiran terletak di Taboh - Naning mempunyai hasil keluaran seperti padi, buah-buahan, sirih dan bijih timah - 1831 Dol Said telah bangkit menentang British (ii)Faktor Penentangan a) Mempert ahankan Kemerdekaan Naning - 1824 British dan Belanda menandatanga ni Perjanjian InggerisBelanda

- dalam perjanjian itu Melaka diserahkan kepada British - British mendakwa Naning sebahagian daripada Melaka - British mengarahkan Naning mematuhi peraturan yang ditetapkan Melaka - dakwaan British tidak dapat diterima oleh Penghulu Dol Said dan rakyat Naning b) Menenta ng Pelaksanaan UndangUndang British - British memperkenalk an Peraturan Penghulu yang

86

menggugat pengaruh dan kuasa Dol Said - peraturan ini melarang penghulu membicarakan kes-kes jenayah - tahun 1828 Dol Said diberi amaran oleh British kerana menyelesaikan kes jenayah di naning - Dol Said diugut akan dilucutkan jawatan sekiranya tidak mematuhi arahan British c) Menenta ng Bayaran Cukai - melalui UndangUndang 1830 British memaksa Naning membayar

cukai 1/10 daripada hasil keluaran pertanian - arahan dibuat selepas British mendapati hasil daerah Naning berjumlah 4500 dolar sebulan (iii)Peristiwa Penentangan - 15 Julai 1831 British mengisytiharka n Dol Said sebagai penderhaka - British menghantar seramai 150 orang Sepoi yang diketuai Kapten Wyllie untuk menyerangnya - British berjaya ditewaskan - Dol Said berjaya kerana menggunakan
87

taktik perang gerila dan mendapat bantuan daripada Seri Menanti, Sungai Ujong, Johol dan Muar - turut membantu ialah Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau yang menghantar pasukan bantuan diketuai menantunya Syed Shaaban - British sedar Naning sukar dikalahkan - British meminta bantuan Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau dan beliau bersetuju menghantar 600 orang hulubalang

untuk menyerang Naning - Mac 1832 Kolonel Herbert mengetuai pasukan tentera menyerang Naning - British berkubu di Alor Gajah untuk melancarkan serangan kedua ke atas Naning - pakatan British dan Rembau berjaya mengalahkan Naning - pusat pentadbiran Naning iaitu Taboh ditawan dan rumah penduduk Naning dibakar - Dol Said berundur ke Seri Menanti dan akhirnya

menyerah diri kepada British (iv)Kesan Penentangan - British berjaya menyatukan Naning dengan Melaka - Dol Said diberi pencen dan rumah di Melaka - British kerugian sebanyak 100 000 paun sterling - walaupun orang Naning dgagal dalam perang tetapi berjaya menghidupkan semangat juang di kalangan bangsa Melayu 7.3 Rentap Wira Sarawak: Agi Idup Agi Ngelaban
88

(i) Latar belakang - Rentap ialah pahlawan Iban yang menentang British di sarawak - dilahirkan tahun 1800 - nama asal Rentap ialah Libau yang bermaksud penggoncang dunia - Rentap juga digelar Raja Darat - merupakan pemimpin orang Iban di Sungai Skrang dan Sungai Saribas (ii)Faktor Penentangan - Rentap menentang pemerintahan keluarga Brooke kerana

menganggap orang Iban di Sungai Skrang sebagai lanun - James Brooke mendirikan kubu di Sungai Skrang untuk mengawasi pergerakan orang Iban - tindakan James Brooke menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai Skrang mencetuskan kebangkitan Rentap (iii)Peristiwa Penentangan - 1853 Rentap menyerang kubu James Brooke di Nanga Skrang - pasukan Rentap berjaya dan seorang pegawai British iaitu Allan Lee terbunuh

- kejayaan ini mengharumka n nama Rentap di kalangan orang Iban - 1854 James Brooke menawan kubu Rentap di Sungai Lang dan membakar perkampungan Rentap - pengikut Rentap berundur ke Bukit Sadok dan membina kubu - perjuangan Rentap mendapat sokongan padu penduduk Iban dan digelar Raja Ulu - tahun 1857 James Brooke menghantar Tuan Muda Charles Brooke untuk menyerang

kubu Rentap di Bukit Sadok - Charles Brooke berjaya mempengaruhi 3000 orang Iban dan 500 orang Melayu supaya menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok - Charles Brooke gagal menewaskan Rentap kerana kubu pertahanan yang kukuh - tahun berikutnya Charles Brooke sekali lagi cuba menyerang Bukit Sadok tetapi gagal - kata-kata semangat Rentap dalam penentangan ini adalah Bawalah semua meriam kamu dari

89

Eropah, kami tidak takut kepada kamu orang Eropah - tahun 1863 James Brooke mengetuai sendiri pasukan menyerang Rentap di Bukit Sadok - pertempuran berlaku selama sebulan dan Rentap tewas - James Brooke membakar kubu dan rumah pengikut Rentap - James Brooke menggunakan meriam Bujang Sadok untuk menentang Rentap - Rentap pula menggunakan sejenis meriam besi Bujang Timbang

untuk menentang pasukan Brooke - Rentap berundur ke Entabai untuk menyusun strategi baru tetapi Rentap meninggal dunia (iii)Kesan Penentangan - kebangkitan Rentap dan pengikutnya untuk membuktikan bahawa mereka bukannya lanun tetapi pejuang bangsa - semangat juang Rentap diabadikan di Batu Peringatan Rentap

7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak (Teks m/s: 172173 (i) Latar belakang - pembesar Sarikei di kawasan Sungai Rajang - berasal dari Kampung Igan di muara Sungai Rajang - dilantik oleh Sultan Abdul Mumein dari Brunei - berpengaruh di kalangan orang Melanau di Sungai Rajang dan orang Iban di Sungai Skrang (ii)Faktor Penentangan - James Brooke mengambil wilayah Sungai

90

Rajang daripada Sultan Brunei - kewibawaan Sharif Masahor tergugat apabila Sarikei diletakkan di bawah pentadbiran Brooke - pembinaan kubu di Kanowit dan pelantikan Henry Steele sebagai wakil British dianggap telah mengambil alih kuasa pentadbiran Sharif Masahor - Sharif Masahor menentang tindakan James Brooke meluaskan kuasa ke wilayahnya (iii)Peristiwa Penentangan

- tahun 1855 Sharif Masahor mengetuai 150 buah perahu menyerang Mukah dan mengusir Pangeran Matusin yang menyokong perluasan kuasa James Brooke - James Brooke bertindak balas dengan melucutkan kuasa Sharif Masahor di Sarikei - Sharif Masahor marah dengan tindakan James Brooke - Sharif Masahor berpakat dengan Datu Patinggi Abdul Ghapur dari Kuching untuk mengusir keluar James Brooke dari Sarawak
91

- tahun 1859 pasukan Sharif Masahor menyerang Kanowit - peristiwa ini membimbangk an orang Eropah di Sarawak - tahun 1860 Sharif Masahor, Datu Patinggi Abdul Ghapur dan Temenggung Hashim dari Sadong membuat pakatan sulit untuk menyerang Kuching bagi menggulingkan Brooke - Charles Brooke dengan bantuan Belanda menahan Datu Patinggi Abdul Ghapur dan dipenjarakan di Betawi

- pertempuran antara Sharif Masahor dengan Charles Brooke berlaku di Sungai Sadong - kapal dan perahu pasukan Sharif Masahor ditenggelamka n dan seramai 64 orang pengikutnya terbunuh - Sharif Masahor berundur ke Mukah - tahun 1861 James Brooke memaksa Sultan Brunei menyerahkan Mukah dan menahan Sharif Masahor - Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura (iv)Kesan Penentangan

- walaupun perjuangan Sharif Masahor berjaya dipatahkan tetapi gerakan menentang Brooke tidak pernah berakhir - pentadbiran Brooke kemudiannya menghadapi kebangkitan daripada pemimpin Banting pada tahun 1894 iaitu pemimpin orang Iban di hulu Sungai Batang Lupar - tahun 1931 pula bangkit penentangan daripada Penghulu Asun iaitu pemimpin orang Iban di Sungai Kanowit

7.5 Dato Maharaja Lela Pejuang Kebanggaan Perak (Teks m/s: 174176) (i) Latar belakang - Dato Maharaja Lela ialah Orang Besar Berlapan Perak dan penghulu di Pasir Salak - pada November 1874 Perak menerima Residen British iaitu J.W.W.Birch hasil daripada Perjanjian Pangkor - pelantikan itu menimbulkan konflik antara Birch, sultan dan pembesar Perak yang

92

mencetuskan kebangkitan di Pasir Salak (ii)Faktor Penentangan a) Mengam bil Hak Mengutip Cukai - 24 Julai 1875 Birch memaksa Sultan Abdullah menandatanga ni pengisytiharan yang membolehkan British mengambil hak mengutip cukai - Sultan Abdullah diugut akan diturunkan takhta jika enggan menandatanga ni - Birch membakar rumah Raja

Ngah Orang Besar Perak kerana meneruskan kutipan cukai timah di Bidor b) Mencaba r Ketuanan Melayu - kemarahan sultan dan pembesar Perak memuncak - pada 2 Oktober 1875 Sultan Abdullah didesak menandatanga ni perisytiharan penyerahan kuasa kepada British - kuasa mentadbir negeri diserah kepada Residen - Residen berkuasa melantik hakim, mengurus
93

kutipan cukai dan melantik penghulu c) Memperk enalkan Cukai Baru - Birch bertindak sesuka hati - Birch memperkenalk an cukai baru seperti cukai padi, perahu atap, senjata dan bayaran permit untuk membalak - Setiap isi rumah dikehendaki membayar 2 dolar sebagai cukai kelamin d) Mencabul i Adat Resam - Birch dibenci oleh sultan dan pembesarpembesar Perak apabila beliau mengharamka

n amalan perhambaan yang menjadi adat resam Melayu - Birch sengaja menimbulkan permusuhan apabila menyimpan hamba-hamba perempuan dirumahnya (iii)Peristiwa Penentangan - Raja Abdullah, Raja Ismail dan Dato Maharaja Lela telah bermesyuarat di Durian Sebatang - mereka mengambil keputusan untuk membunuh Birch - Dato Maharaja Lela dan pengikutnya Dato Sagor, Pandak Indut

dan Sepuntum menawarkan diri untuk membunuhnya - mereka berazam menghalau British keluar dari bumi Perak - pada 2 November 1875 Birch dan rombongan tiba di Pasir Salak untuk menyebarkan surat pengisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British - Dato Maharaja Lela dan pengikutnya mengambil kesempatan itu untuk membunuh Birch - Pembunuhan Birch menyebabkan
94

British menyerang Pasir Salak - Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor memimpin perjuangan mempertahank an Pasir Salak - pasukan British dikalahkan dan Kapten Innes terkorban - pertempuran ini dikenali sebagai Perang Perak dan berlaku hampir setengah tahun - pada 7 November 1875 pertempuran berlaku di Bandar Tua - pejuang Perak akhirnya dikalahkan setelah British dibantu oleh tentera dari

India dan Hong Kong (iv)Kesan Penentangan - tahun 1877 Dato Maharaja Lela, Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum dihukum gantung sampai mati di Matang, Perak - Sultan Abdullah dan Ngah Ibrahim dibuang negeri ke Pulau Seychelles di Lautan Hindi - Raja Ismail dibuang negeri ke Johor - British tegas menghapuskan kebangkitan di Perak menunjukkan keangkuhanny a sebagai kuasa penjajah

- Dato Maharaja Lela menjadi simbol kepahlawanan orang Melayu 7.6 Yamtuan Antah Mempertahan kan Kedaulatan Seri Menanti (Teks m/s: 177178) (i) Latar belakang - nama sebenarnya Tunku Laksamana Antah Ibni Almarhum Raja Radin - dilantik sebagai Yamtuan Seri Menanti pada tahun 1875 - wilayah jajahan Seri Menanti terdiri daripada Terachi, Ulu Muar, Gunung
95

Pasir Jempol

dan

(ii)Faktor Penentangan - Yamtuan Antah tidak bersetuju dengan tindakan Dato Kelana Syed Abdul Rahman di Sungai Ujong menandatanga ni perjanjian dengan British - tindakan Dato Kelana mengeruhkan hubungan antara mereka berdua - Yamtuan Antah juga tidak mengiktiraf Dato Kelana sebagai pemerintah Sungai Ujong - hubungan antara Yamtuan Antah dengan Dato Kelana bertambah

runcing apabila Dato Kelana mengisytiharka n Terachi sebagai wilayahnya - dibantah Yamtuan Antah kerana menganggap Terachi sebahagian jajahan Seri Menanti - Residen British di Sungai Ujong iaitu P.J.Murray menghantar tentera dan juru ukur untuk membuat siasatan - Yamtuan Antah menghantar 200 orang pengikutnya menuntut supaya British menghentikan tugas mengukur kawasan antara Terachi

dengan Kuala Pilah - berlaku pertikaian antara keduaduanya yang mencetuskan pertempuran - kebangkitan Yamtuan Antah disokong oleh Dato Siamang Gagap, Tengku Besar Tampin, penduduk Rembau, Jelebu dan Johol - Disember 1875 pasukan Yamtuan Antah berjaya menawan Paroi dan membina kubu di situ - British berjaya menawan semula Paroi apabila dibantu oleh tentera Negeri-Negeri Selat - Yamtuan Antah berundur ke Bukit Putus dan
96

seterusnya Johor

ke

(iii)Kesan Penentangan - Maharaja Abu Bakar dari Johor menasihati Yamtuan Antah berdamai dengan British - Mei 1876 Yamtuan Antah berunding dengan Gabenor Negeri-Negeri Selat iaitu William Jervois - Yamtuan Antah diiktiraf sebagai Yamtuan Besar di Seri Menanti - tindakan berdamai ini tidak dipersetujui oleh Dato Siamang Gagap - rundingan tersebut

membuka peluang British meluaskan pengaruh ke seluruh Negeri Sembilan 7.7 Dato Bahaman Pahlawan Pahang (Teks m/s: 179-181) (i) Latar belakang - nama sebenarnya Abdul Rahman bin Imam Noh - dianugerahi gelaran Orang Kaya Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan - diberikan anugerah kerana kegagahan dan keberanian beliau dalam perang saudara di Pahang dan

Perang Klang di Selangor - dilantik sebagai pembesar Temerloh setelah kematian Orang Kaya Indera Segara - Dato Bahaman tidak mengiktiraf pemerintahan British di Pahang (ii)Faktor Penentangan a) Hilang Hak Mengutip Cukai - Dato Bahaman menentang tindakan British melantik E.A.Wise sebagai Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di daerah Temerloh
97

- Dato Bahaman dilarang mengutip cukai di daerah kekuasaannya iaitu di Temerloh

b) Pembina an Balai Polis - pegawai British iaitu E.A.Wise mendirikan balai polis di Lubuk Terua tanpa berunding terlebih dahulu dengan Dato Bahaman - konflik antara kedua-duanya menjadi lebihserius - Dato bahaman menganggap tindakan British sebagai menceroboh kawasan serta mengancam kedudukannya

c) Perlucuta n Gelaran - Hugh Clifford menganggap Dato Bahaman sebagai penderhaka kerana enggan mematuhi arahan British - British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan - tindakan British memalukan Dato Bahaman dan beliau bersumpah menghalau keluar British dari Pahang (iii) Peristiwa Penentangan - 16 Disember 1891 British menangkap 3 orang pengikut

Dato Bahaman kerana mengutip hasil hutan tanpa kebenaran - tindakan British itu menyebabkan Dato Bahaman dan pengikutnya menyerang Balai Polis Lubuk Terua - peristiwa ini mencetuskan perang - 26 Disember 1891 Hugh Clifford mengetuai pasukan 200 orang tentera untuk menawan semula Lubuk Terua tetapi tewas dalam pertempuran di Kelubi - Hugh Clifford berundur dan meminta

bantuan Singapura - Januari 1892 British memaksa Sultan Wan Ahmad menamatkan kebangkitan rakyat Pahang - pasukan tentera dinamakan Gerakan Sultan yang disertai oleh J.P.Rodger ditubuhkan - British membekalkan 200 pucuk senapang dan 10 000 butir peluru - Sultan Wan Ahmad dilantik mengetuai gerakan ini dan berjaya menawan 11 buah kubu Dato Bahaman di Bentong

98

- Mac 1892 British sekali lagi menyerang Lubuk Terua - pejuang Pahang berundur ke Kelantan dan Terengganu - di terengganu ulama Tok Ku Paloh menyemarakka n semangat pejuang Pahang berjihad menentang British - 14 Jun 1894 Dato Bahaman dan 100 orang pengikutnya menawan Kuala Tembeling dan Jeram Ampai - British bertindak balas menghantar Kolonel Walker untuk menawansemu la Jeram Ampai

- Dato Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau berundur ke Kelantan - pengunduran ini menandakan berakhirnya perang menentang British di Pahang (iv)Kesan Penentangan - Dato Bahaman dan pengikutnya memperlihatka n keberanian menentang British - kedudukan British di Pahang tergugat dengan semangat patriotisme oleh pahlawan Pahang - kebangkitan ini berlangsung
99

selama 4 tahun iaitu dari 1891 1894 - British terpaksa menanggung hutang yang banyak - Sultan Wan Ahmad dipaksa oleh British membayar 7200 dolar setahun bagi menyelesaikan hutang tersebut 7.8 Mat Salleh Menyanggah SBUB (Teks m/s: 182-183) (i) Latar belakang - nama sebenar Datu Mohammad Salleh bin Datu Batu - dilahirkan di Inanam dan menjadi

pemerintah Sungau Sugut - berketurunan Bajau dan Suluk - mewarisi sifat kepahlawanan dan keberanian berperang - kebangkitan Mat Salleh merupakan kebangkitan paling besar dalam sejarah penentangan di Sabah (ii)Faktor Penentangan a) Perjuang an Jihad - kebangkitan berpunca daripada semangat perjuangan jihad orang Sulu menentang Sepanyol di selatan Filipina

b) Peratura n Yang Membebankan - SBUB memperkenalk an peraturan baru di Sabah seperti amalan buruh paksa, cukai beras dan lesen perahu yang membebankan rakyat c) Percubaa n Berunding Gagal - Ogos 1895 Mat Salleh dan pembesar tempatan ke Sandakan untuk menemui Gabenor Beaufort, C.V.Creagh - tujuan untuk berunding tentang masalah cukai dan tindakan kekerasan
100

pegawai SBUB terhadap penduduk tempatan - Mat Salleh dan pembesarpembesar tidak dilayan dan setelah menunggu selama 10 hari beliau meninggalkan Sandakan d) Perkamp ungan Di Bakar - Gabenor Beaufort menganggap Mat Salleh mengancam kepentingan SBUB - SBUB bertindak membakar dan memusnahkan kampung Mat Salleh - SBUB menawarkan hadiah 500 dolar kepada sesiapa yang

berjaya menangkap Mat Salleh (iii)Peristiwa Penentangan - Julai 1897 Mat Salleh mendirikan kubu di Ranau dan membakar Pulau Gaya - November 1897 Mat Salleh menyerang Ambong - William Cowie, Pengarah Urusan SBUB tidak berupaya mengalahkan Mat Salleh lalu menawarkan perdamaian dan pengampunan kepadanya - April 1898 rundingan diadakan antara Mat Salleh dengan

Cowie di Menggatal - Antara syarat perjanjian adalah; - Mat Salleh dan pengikut diberi pengampunan penduduk Inanam yang melarikan diri semasa kekacauan dibenarkan kembali semula Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan Mat Salleh diminta melaporkan pergerakannya kepada SBUB - SBUB tidak menepati janji sebaliknya tahun 1899 SBUB mengambil alih pentadbiran di Tambunan
101

- Mat Salleh berasa tertipu dan meneruskan penentangan dengan membina kubu di Kampung Teboh, Tambunan - SBUB menyerang kubu Mat Salleh secara besar-besaran - Januari 1900 SBUB berjaya menewaskan Mat Salleh - Mat Salleh terkorban (iv)Kesan Penentangan - perjuangan diteruskan oleh pengikut Mat Salleh seperti Mat Sator dan Kamunta - Julai 1902 British berjaya menamatkan kebangkitan

Mat Salleh di Sabah sepenuhnya 7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba Berjiwa Besar (Teks m/s: 184) (i) Latar belakang - nama sebenar Ontoros anak lelai Antanom - ketua kaum Murut di Rundum - dilahirkan tahun 1875 - ketika berusia 30 tahun Antanom telah memimpin orang Murut menentang SBUB yang menindas kaumnya (ii)Faktor Penentangan

a) Melarang Membuka Tanah Baru - SBUB melarang mereka membuka tanah baru - merasakan hak mereka diceroboh - akibatnya mereka kekurangan beras b) Mengena kan Cukai Yang Membebankan - SBUB mengenakan pelbagai cukai yang membebankan seperti; - cukai kepala satu dolar setiap orang - cukai tanaman pindah sebanyak 50 sen setiap ekar - cukai sebatang pokok kelapa untuk
102

minuman tuak sebanyak 25 sen cukai tangkapan ikan besar cukai memelihara anjing sebanyak satu dolar seekor c) Menjadi Buruh Paksa - orang Murut dijadikan buruh paksa - tujuan untuk membina jalan di pedalaman dan memasang kawat telegraf antara Tenom dengan Rundum d) Menzalim i Keluarga - suami isteri kaum Murut dikehendaki tinggal berasingan di sebelah

menyebelah tebing sungai - mereka dikenakan satu dolar setiap kali berkunjung - jika mereka mempunyai dua orang anak, salah seorang akan diambil SBUB untuk dijadikan buruh paksa e) Mencero boh Kawasan Hutan - SBUB menceroboh hutan untuk membina jalan - Kaum Murut membantah kerana mengikut kepercayaan mereka pencerobohan akan mengganggu roh nenek morang mereka

(iii)Peristiwa Penentangan - Antanom menyatukan orang Murut menentang SBUB dmi menebus maruah mereka - Februari 1915 Antanom menyerang Pensiangan dan membakar bangunan kerajaan - Mac 1915 Antanom memimpin kira-kira 600 orang Murut menyerang Rundum dan berjaya memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB - kejayaan itu menaikkan semangat perjuangan
103

orang Murut dan pengikut Antanom bertambah menjadi 900 orang - Antanom membina kubu pertahanan di Sungai Selangit yang mengandungi 7 buah rumah bawah tanah - April 1915 SBUB menghantar 400 orang tentera menyerang kubu Antanom - pertempuran berlaku selama 6 minggu - Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam mempertahank an Rundum - penentangan ini dikenali sebagai

Kebangkitan Rundum (iv)Kesan Penentangan - SBUB mengenakan tindakan tegas terhadap pengikut Antanom - 8 orang kanan Antanom dibuang daerah ke Kudat - pengikutpengikut yang lain menjadi buruh paksa memasang kawat telegraf dari Kimanis hingga ke Keningau - SBUB mengarahkan orang Murut bersumpah taat setia bagi mengelakkan kebangkitan seterusnya

- orang Murut berpindah ke pedalaman Kalimantan sebagai tanda protes terhadap SBUB 7.10 Tok Janggut Pejuang Jihad (Teks m/s: 187189) (i) Latar belakang - nama sebenar Haji Mat Hassan bin Munas - dikenali sebagai Tok Janggut kerana beliau menyimpan janggut hingga ke paras dada - dilahirkan tahun 1853 di Kampung Jeram, Pasir Puteh, Kelantan

- mendapat pendidikan pondok di Kelantan dan Makkah - mahir dalam ilmu persilatan - menetap di Kampung Nering, Kelantan - bekerja sebagai petani dan peniaga (ii)Faktor Penentangan a) Peratura n Tanah - Tok Janggut menentang peraturan cukai tahun 1915 yang mewajibkan petani membayar cukai tanah b) Pengenal an Cukai Yang Membebankan

104

- petani dikehendaki membayar cukai seperti; - cukai pokok kelapa berbuah sebanyak 3 sen sepokok - pokok pinang satu sen sepokok - sirih 5 sen sejunjung - kerbau dan lembu sebanyak 20 sen seekor - peraturan ini membenakan rakyat c) Perasaan anti-British - sentimen antiBritish meningkat apabila Britain menyerang kerajaan Turki Uthmaniyah semasa Perang Dunia I tahun 1914

- kerajaan Turki Uthmaniyah menyeru umat Islam di seluruh dunia berjihad menentang penjajah Barat - Tok Janggut menyahut seruan menentang British di Pasir Puteh d) Pembaya ran Cukai Yang Menyusahkan - penduduk tempatan menghadapi masalah membayar cukai kerana pejabat bayaran cukai terletak jauh di bandar - Tok Janggut telah beberapa kali pergi untuk membayar cukai tetapi gagal
105

- mereka yang gagal membayar cukai akan ditangkap dan didenda - penduduk tempatan marah kepada British kerana sikap biadab pegawai British (iii)Peristiwa Penentangan 28 April 1915 - Pegawai Daerah Pasir Puteh menghantar Sarjan Che Wan untuk menangkap Tok Janggut kerana gagal membayar cukai - perbalahan berlaku menyebabkan Sarjan Che Wan mati

ditikam oleh Tok Janggut 29 April 1915 - Tok Janggut, Engku Besar Jeram, Penghulu Adam dan Che Sahak Merbol mengetuai angkatan melancarkan serangan ke atas Pasir Puteh - mereka menduduki Pasir Puteh selama 3 hari dan mengisytiharka n Pasir Puteh bebas daripada ancaman British - Ungku Besar Jeram iaitu Tuan Ahmad dilantik sebagai Raja Pasir Puteh - Tok Janggut sebagai

Perdana Menteri 9 Mei 1915 - British menawarkan hadiah sebanyak 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap Tok Janggut dan pemimpin kanannya 23 Mei 1915 - British membakar rumah Tok Janggut dan pengikutnya kerana enggan menyerah diri - Tok Janggut bertindak balas menyerang Pasir Puteh 24 Mei 1915 - British menyerang Tok Janggut yang berkubu di
106

Kampung Dalam Pupuh, Saring - Tok Janggut terkorban - mayat Tok Janggut diarak ke Pasir Puteh dan Kota Bharu kemudian digantung songsang di Padang Balai Besar, Kota Bharu selama 4 jam - kemudian dikebumikan di Pasir Pekan (ii)Kesan Penentangan - Tok Janggut dan rakanrakan terkorban sebagai pahlawan yang menentang kuasa penjajah Barat - semangat juang mereka kebanggaan

kita walaupun tewas di tangan British 7.11 Haji Abdul Rahman Limbong Pejuang Tani (Teks m/s: 290192) (i) Latar belakang - nama sebenar Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul Hamid - dikenali sebagai Haji Abdul Rahman Limbong kerana beliau sering ke Limbong, Kemaman untuk mengajar agama - beliau berjuang untuk membela nasib

petani yang ditindas - perjuangannya dikenalsebagai Kebangkitan Tani di Terengganu (ii)Faktor Penentangan a) Pas Kebenaran Yang Membebankan - 1921 diperkenalkan Peraturan Tanah Baru - petani yang ingin membuka tanah dan bercucuk tanam perlu mendapatkan kebenaran dengan bayaran 50 sen - peraturan yang sama jika menebang pokok dan mengutip hasil hutan seperti
107

daun nipah, buah salak, sagu, rotan dan daun palas - membebankan hidup petani yang sedia ada miskin b) Penguatk uasaan UndangUndang Binatang Buas - 1923 diperkenalkan UndangUndang Kawalan Binatang Buas yang melarang penduduk memburu binatang liar - sesiapa yang ingkar dikenakan denda sebanyak 500 dolar dan senapang mereka akan dirampas

c) Peratura n Tanah Baru - 1924 peraturan tanah mewajibkan penduduk mendaftar tanah mereka dengan bayaran sebanyak 2.50 sen seorang d) Pengaruh Pemimpin Agama - pemimpin agama berperanan penting dalam kebangkitan anti-British di Terengganu - Haji Abdul Rahman Limbong menegaskan tanah adalah hak Allah dan rakyat bebas mengerjakanny a tanpa perlu membayar

cukai kepada kerajaan - Haji Musa Abdul Ghani menyifatkan peraturan British bertentangan dengan syariah Islam (iii)Peristiwa Penetangan Kebangkitan 1922 - petani di Kuala Telemong menentang peraturan baru dengan membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran - British menangkap 43 orang petani dan mendakwa mereka di mahkamah - Haji Abdul Rahman Limbong
108

bertindak sebagai peguam - British gagal mematahkan hujahnya bahawa tanah adalah hak Allah dan bukan hak negeri - mahkamah menerima hujah tersebut dan membebaskan mereka Kebangkitan 1925 - seramai 300 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong untuk bercucuk tanam - mereka membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah

dan 400 ekar tanah kerajaan - tindakan dilakukan kerana British akan memberi konsesi tanah tersebut kepada saudagar Cina - British mendesak Sultan Sulaiman supaya bertindak terhadap Haji Abdul Rahman Limbong - Haji Abdul Rahman Limbong menjelaskan kepada sultan bahawa pentadbiran British di daerah Kuala Berang menindas rakyat

Kebangkitan 1928 - British mengancam untuk mengambil tindakan undangundang ke atas petani-petani yang enggan membayar cukai - ini menyebabkan seramai 1000 orang petani berhimpun di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang - mereka mengisytiharka n perang terhadap British - mereka menduduki balai polis dan bangunan kerajaan di Kuala Berang serta

mengibarkan bendera merah - British meminta bantuan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu - pertempuran berlaku di Padang Kacong (iv)Kesan Penentangan - seramai 12 orang petani terkorban dan semua pemimpin petani termasuk Haji Abdul Rahman Limbong ditangkap - tahun 1928 mereka dibicarakan di Kuala Terengganu - Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi hukuman

109

buang negeri ke Makkah atas tuduhan menghasut dan mencetuskan kebangkitan di Terengganu

--------------------------------------------------BAB 8 KEBANGKITA N SEMANGAT KEBANGSAA N UNTUK MENGANGK AT MARTABAT BANGSA - semangat kebangsaan dibangkitkan golongan intelektual melalui akhbar, majalah dan penulisan kreatif

- perjuangan semakin berkesan melalui penubuhan pertubuhan untuk perjuangkan hak dan kepentingan bangsa 8.1 Maksud Semangat Kebangsaan (Teks m/s: 199) - semangat kebangsaan atau nasionalisme bermaksud perasaan cinta dan taat setia yang mendalam terhadap bangsa dan tanah air - semangat berjuang menebus maruah bangsa - semangat inilah
110

mendorong kita berjuang membebaskan negara daripada British untuk membentuk negara merdeka dan berdaulat 8.2 Perkembanga n Negara Luar Memberi Inspirasi Perjuangan (Teks m/s: 199202) - awal kurun ke20 berlaku gerakan kesedaran kebangsaan di Turki, Mesir, Jepun, China, Filipina, India dan Indonesia - perkembangan ini memberi inspirasi kepada penduduk Tanah Melayu

untuk menentang penjajahan British a) Gerakan Kebangkitan Islam di Timur Tengah - berlaku akhir kurun ke-19 - kebangkitan dosebabkan kuasa-kuasa Barat memecahbelah kan dan menguasai empayar Islam Turki Uthmaniyah - pengaruh Barat di Turki mencetuskan Gerakan PanIslam iaitu gerakan untuk menyatukan seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Barat

- gerakan ini mempengaruhi dan menyatukan umat Islam di negara-negara Timur Tengah, India dan Asia Tenggara termasuk Tanah Melayu untuk menentang kuasa asing b) Gerakan Pemulihan Islam Mesir - gerakan ini turut mempengaruhi kebangkitan semangat kebangsaan di Tanah Melayu - tahun 1882 Mesir dijajah oleh British dan telah mencetuskan Gerakan Islah - Gerakan Islah atau Gerakan Pemulihan
111

Islam ialah gerakan menyeru orang Islam berpegang kepada ajaran Islam sebenar berdasarkan alQuran dan Hadis juga menyeru umat Islam supaya bersatu menentang penjajahan Barat di negara Islam - gerakan ini dipelopori Sayid Jamaluddin alAfghani dan Sheikh Muhammad Abduh - pengaruh gerakan ini disebarkan ke Tanah Melayu oleh pelajar yang menuntut di Mesir setelah

kembali tanah air

ke

c) Perang Rusia-Jepun - tahun 1905 Jepun berjaya mengalahkan Rusia - pertama kali dalam sejarah moden sebuah negara Asia berjaya mengalahkan kuasa Eropah - kejayaan ini menyemarakka n semangat negara-negara Asia lain untuk menentang penjajahan Barat d) Gerakan Kesedaran Kebangsaan China - tahun 1911 berlaku Revolusi China yang dipimpin

oleh Dr. Sun Yat Sen - berjaya menumbangka n kerajaan Manchu dan menubuhkan sebuah negara republik China - keadaan ini membangkitka n kesedaran rakyat Tanah Melayu untuk menentang British e) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Filipina - Jose Rizal memimpin perjuangan rakyat Filipina menentang penjajahan Sepanyol - Menubuhkan Liga Filipina untuk memajukan orang Filipina dan menuntut
112

Sepanyol memberi layanan adil kepada rakyat f) Gerakan Kesedaran Kebangsaan India - gerakan dipimpin oleh Mahatma Gandhi - tujuan untuk membebaskan India daripada penjajahan British g) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Indonesia - Soekarno menubuhkan Parti Nasional Indonesia untuk membebaskan Indonesia daripada penjajahan Belanda

8.3 Gerakan Islah Mencetuskan Kesedaran Kebangsaan (Teks m/s: 203204) (i) Latar belakang Gerakan Islah di Tanah Melayu - awal kurun ke20 semangat kebangsaan dibangkitkan oleh golongan pelajar berpendidikan di Universiti alAzhar, Mesir - tahun 1925 terdapat 80 orang pelajar dari Tanah Melayu di universiti ini - mereka terpengaruh dengan idea pemulihan Islam oleh Sayid

Jamaluddin alAfghani dan Sheikh Muhammad Abduh - sekembali ke Tanah Melayu mereka memulakan Gerakan Islah di Tanah Melayu dan dikenali sebagai Kaum Muda - tokoh penting seperti Sheikh Muhammad Thani bin Jalaluddin, Haji Abbas bin Muhammad Taha dan Syed Sheikh Ahmad al-Hadi (ii) Penyebaran Idea Gerakan Islah - idea pembaharuan Kaum Muda disebarkan
113

melalui majalah AlImam (pemimpin) yang diterbitkan di Singapura tahun 1906 - tujuan diterbitkan adalah untuk; mengingatkan mereka yang lalai dan menjagakan mereka yang tidur dan menunjukkan mereka yang sesat dan menyampaikan suara yang menyeru dengan kebaikan - majalah ini memberi kesan besar dalam perkembangan pemikiran orang Melayu - orang Melayu mula sedar

kepentingan pendidikan dan ekonomi mereka - antara seruan Al-Imam ialah; - menyeru orang Melayu berpegang kepada alQuran dan Hadis tekankan pentingnya ilmu pengetahuan untuk mencapai kejayaan menitikberatka n pengetahuan sejarah kerana banyak iktibar yang boleh dipelajari - menasihati ibu bapa supaya memberikan pendidikan sempurna kepada anakanak

menggesa kaum wanita diberi peluang mendapatkan pendidikan - mengetepikan adat resam dan kepercayaan karut yang boleh menghalang kemajuan - tahun 1908 majalah AlImam dihentikan penerbitannya dan diteruskan oleh akhbar lain seperti Neracha, AlIkhwan, Pengasuh dan Saudara - Kaum Muda menubuhkan beberapa buah madrasah untuk menyebarkan idea dengan lebih berkesan seperti
114

Madrasah alMasyhur alIslamiah di Pulau Pinang, Madrasah alDiniah Kampung Lalang di Padang Rengas dan Madrasah Il-Ihya Assyariff, Gunung Semanggol di Perak (iii) Tentangan Gerakan Islah - idea pembaharuan Kaum Muda ditentang oleh Kaum Tua melalui akhbar Suara Benar dan Lidah Benar - Kaum Tua terdiri daripada golongan ulama dan pegawai agama yang tidak

menerima idea Islah Kaum Muda - mereka berpegang kuat kepada adat dan agama Islam - pertelingkahan antara mereka hanyalah perkara kecil yang tidak melibatkan perkara pokok dalam agama Islam (iv) Tokoh Pelopor Gerakan Islah di Tanah Melayu a) Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin - lahir di Sumatera tahun 1869 - berpendidikan di Makkah dan di Universiti alAzhar, Mesir

- menerbitkan majalah AlImam - pernah dilantik sebagai Mufti Negeri Perak b) Haji Abbas Muhammad Taha - lahir di Singapura tahun 1885 - berpendidikan di Makkah - pernah dilantik sebagai kadi di kawasan Tanjung Pagar, Singapura - menerbitkan akhbar Neracha c) Syed Sheikh al-Hadi - lahir di Melaka tahun 1862 - mendapat pendidikan agama di Terengganu dan di Pulau

Penyengat, Riau - sering berkunjung ke Makkah dan Mesir - mendalami idea perjuangan Syeikh Muhammad Abduh - menerbitkan akhbar AlIkhwan dan Saudara 8.4 Intelektual Mematangka n Perjuangan (Teks m/s: 205206 - Gerakan Islah menimbulkan kesedaran di kalangan intelektual Melayu - tahun 1930-an golongan intelektual ini menyemarakka n kesedaran kebangsaan

115

(i) Golon gan Intelektual Pendidikan Melayu - golongan ini lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI), Tanjung Malim, Perak - terdiri daripada guru-guru Melayu yang berperanan sebagai pemimpin masyarakat - MPSI disifatkan sebagai The Cradle of Malay Nationalism - Berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama untuk memajukan orang Melayu dalam bidang ekonomi dan pendidikan

- Usaha ini menimbulkan kesedaran untuk membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British - Antara tokoh nasionalis ialah Harun Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob dan Abdul Hadi Hassan a) Harun Aminurrashid - tokoh pejuang kebangsaan lepasan MPSI - merupakan guru yang bersemangat kebangsaan - penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan semangat kebangsaan
116

b) Abdul Hadi Hassan - seorang pensyarah MPSI - sentiasa menanamkan semangat cinta akan bangsa dan negara kepada para pelajarnya (ii) Golongan Intelektual Pendidikan Inggeris - berjuang menuntut hak orang Melayu dalam bidang ekonomi, pendidikan dan pentadbiran - menubuhkan persatuan dan bidang penulisan untuk memperjuangk an kepentingan orang Melayu

- antara tokohtokohnya ialah Raja Chulan, Mohammad Eunos Abdullah, Dato Onn Jaafar dan Ishak Haji Muhammad a) Raja Chulan - mendapat pendidikan di Kolej Melayu Kuala Kangsar - tahun 1924 dilantik menjadi Ahli Majlis Perundangan Persekutuan - menggesa British meningkatkan taraf ekonomi orang Melayu dan menambah peluang orang Melayu dalam perkhidmatan kerajaan

b) Mohamm ad Eunos Abdullah - berpendidikan Inggeris di Raffles Institution, Singapura - merupakan orang Melayu pertama dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat - pernah bertugas sebagai Ketua Pengarang akhbar Utusan Melayu dan Lembaga Melayu - tahun 1926 menubuhkan Kesatuan Melayu Singapura c) Dato Onn Jaafar

- berpendidikan Inggeris di England dan Kolej Melayu Kuala Kangsar - pernah menjadi pengarang akhbar Warta Malaya, Lembaga Malaya dan Warta Ahad - tahun 1936 dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi dalam Majlis Mesyuarat Negeri Johor 8.5 Perjuangan Naionalisme Melalui Mata Pena (Teks m/s: 207212) - akhbar dan majalah merupakan media yang rapat dengan rakyat

117

- sesuai dijadikan saluran untuk melahirkan kesedaran kebangsaan - melalui media idea tentang perjuangan kebangsaan dapat disalurkan untuk bacaan semua lapisan masyarakat (i) Peran an Akhbar dan Majalah Melayu - tahun 1930-an akhbar Melayu mula menyuarakan isu sosial, kedudukan ekonomi dan politik orang Melayu - akhbar berjaya menyemai semangat kebangsaan di kalangan

masyarakat Melayu - melalui seruaseruan akhbar orang Melayu menubuhkan persatuan untuk merintis pergerakan lebih tersusun - antara peranan akhbar dalam membangkitka n semangat kebangsaan ialah; mengkritik dasar British yang tidak menguntungka n orang Melayu - menyeru orang Melayu bersatu dan menghapuskan semangat kenegerian menuntut kedudukan yang lebih baik dalam bidang pentadbiran, ekonomi dan pendidikan
118

- antara akhbar yang berpengaruh sebelum Perang Dunia II ialah Warta Malaya (19301941) di Singapura, Majlis (19311941) di Kuala Lumpur dan Utusan Melayu (1939-1941) diterbitkan di Singapura - akhbar-akhbar lain ialah; Lembaga Melayu (19141931) di Singapura Pengasuh (1918-1941) di Kota Bharu, Kelantan - Majalah Guru (1924-1941) di Kuala Lumpur dan Pulau Pinang Al-Ikhwan (1926-1931) di Pulau Pinang

- Saudara (19281941) di Pulau Pinang - Fajar Sarawak (1930) di Sarawak a) Akhbar Warta Malaya - diterbitkan di Singapura - pengarang pertamanya ialah Dato Onn Jaafar - menyiarkan tentang keadaan sosioekonomi orang Melayu - mendesak orang Melayu diberikan lebih banyak jawatan penting dalam perkhidmatan kerajaan b) Akhbar Majlis - diterbitkan di Kuala Lumpur

- pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai - mendedahkan kelemahan dasar British yang mengancam kedudukan orang Melayu - dianggap akhbar yang berani c) Akhbar Utusan Melayu - diterbitkan di Singapura - pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai - menggesa orang Melayu meningkatkan taraf ekonomi dan menubuhkan persatuan bagi memperjuangk an nasib bangsa dan tanah air
119

Tokoh Akhbar Melayu a) Abdul Rahim Kajai - seorang nasionalis yang berjuang melalui bidang kewartawanan - digelar Bapa Kewartawanan Melayu - menjadi Ketua Pengarang akhbar yang berpengaruh pada zamannya seperti Warta Malaya, Majlis dan Utusan Melayu (ii)Kegiatan Persuratan di Kalangan Orang Cina dan India a) Akhbar Orang Cina

- orang Cina terbitkan akhbar sebelum Perang Dunia II - antaranya akhbar Lat Pau, Nanyang Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan Modern Daily News - tahun 1881 akhbar Lat Pau diterbitkan - melaporkan tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang Cina di Tanah Melayu - juga menyiarkan peristiwa yang berlaku di negara China - terdapat juga akhbar berbahasa Melayu yang diterbitkan oleh masyarakat Cina

Peranakan (Baba dan Nyonya) - antaranya akhbar Surat Khabar Peranakan, Bintang Timor, Khabar Uchapan Baru dan Bintang Pra Pranakan - tahun 1884 akhbar Bintang Timor diterbitkan dan merupakan satu-satunya akhbar berbahasa Melayu yang berani melaporkan berita pemberontaka n Dato Bahaman di Pahang - tahun 1930 diterbitkan akhbar Bintang Pranakan yang membicarakan hal ehwal
120

masyarakat Cina peranakan yang menunjukkan taat setia kepada British sebagai pemerintah Tanah Melayu b) Akhbar Orang India - diterbitkan akhbar Ulaga Nesan, Tamil Nesan dan Tamil Murasa - pada 24 September 1924 akhbar Tamil Nesan diterbitkan di Kuala Lumpur - melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang India di Tanah Melayu - juga peristiwa yang berlaku di negara India - terdapat juga akhbar

berbahasa Melayu diterbitkan oleh masyarakat Jawi Peranakan - antaranya Jawi Peranakan, Sekola Melayu, Taman Pengetahuan dan Tanjung Penagri - tahun 1888 akhbar Sekola Melayu diterbitkan dan dijadikan bahan rujukan di sekolah Melayu Kesedaran Kebangsaan Melalui Penulisan Kreatif semangat kebangsaan dibangkitkan melalui karya kreatif seperti

puisi, novel dan cerpen - karya kreatif menjadi saluran untuk menyuarakan perjuangan orang Melayu oleh golongan guru, penulis dan wartawan (i) Penuli san Puisi - sebelum Perang Dunia II banyak puisi bertemakan semangat kebangsaan dan disiar dalam akhbar dan majalah - tujuan untuk menyuburkan perasaan cinta akan bangsa dan negara, menyeru rakyat merebut peluang ekonomi dan mempertahan maruah bangsa
121

- antaranya: puisi oleh Harun Aminurrashid seperti Tenaga Kaumku, Mempertahank an Hak Kita dan Perwira Melayu - Abdul Samad Ahmad menulis puisi Serunai Pujangga, Kapal Tiada Nakhoda dan Hari Kejatuhan Kita Muhammad Yusuf Harun menulis puisi Dunia Yang Fana dan Di Lautan Seberang - puisi lainnya seperti Bangkitlah oleh Omar Mustaffa, Seruan Kebangsaan oleh Melati Pahang, Sedarlah oleh

Mahmud Ahmadi dan Di Tengah Segara oleh Muhammad Yasin Maamor (ii) Penuli san Novel dan Cerpen - melaluinya kesedaran kebangsaan dapat disampaikan kepada masyarakat lebih berkesan - karya-karya sastera ini bertemakan semangat perjuangan, nasib bangsa dan semangat cintakan tanah air - tema ini menimbulkan kesedaran di kalangan orang Melayu

antara penulis cerpen yang terkenal ialah Abdul Rahim Kajai, Ishak Haji Muhammad (Pak Sako) dan Shamsuddin Salleh - cerpen yang terkenal seperti Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim Kajai, Rumah Besar Tiang Sebatang oleh Ishak Haji Muhammad, Di Sini Kita Bukannya Orang Dagang dan Siasat Yang Tiada Diminta oleh Shamsuddin Salleh - manakala novel pula seperti Hikayat Faridah Hanum oleh Syed Sheikh al-Hadi,
122

Iakah Salmah? Oleh Ahmad Rashid Talu, Melor Kuala Lumpur oleh Harun Aminnurrashid, Putera Gunung Tahan dan Anak Mat Lela Gila oleh Ishak Haji Muhammad, Mari Kita Berjuang oleh Abdullah Sidek dan Melati Kota Bahru oleh Abdul Kadir Adabi 8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan Perjuangan (Teks m/s: 213219) - pertubuhan berperanan penting dalam gerakan

kesedaran kebangsaan - pertubuhan di peringkat awal bersifat kenegerian serta memperjuangk an kepentingan ekonomi dan sosial - menjadi pendorong kepada kemunculan penubuhan bersifat pertubuhan (i) Kemu nculan Pertubuhan Melayu - golongan wartawan dan akhbar menimbulkan kesedaran politik orang Melayu dan mendorong menubuhkan pertubuhan untuk

perjuangkan hak dan kepentingan mereka - antaranya; a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS) - menjadi peransang kepada pemimpin di negeri-negeri Melayu - diasaskan tahun 1926 oleh Mohammad Eunos Abdullah - dianggotai golongan bangsawan, kakitangan kerajaan, wartawan dan peniaga - tujuan penubuhan adalah untuk; - menggalakkan ahli berperanan
123

lebih besar dalam politik dan pentadbiran perjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang pendidikan - menjadi wakil Melayu berurusan dengan British bagi hal berkaitan dengan hak dan kepentingan orang Melayu - akhir tahun 1930-an banyak persatuan bersifat kenegerian ditubuhkan seperti Persatuan Melayu Perak (1937), Persatuan Melayu Pahang (1938), Persatuan Melayu

Selangor (1938), Persatuan Melayu Negeri Sembilan (1938), Persatuan Melayu Pulau Pinang (1937) dan Persatuan Melayu Kelantan (1939) - lain-lain persatuan seperti Persatuan Melayu Melaka (1937), Persatuan Melayu Serawak (1939) dan Persatuan Melayu Johor (1939) - tujuan penubuhan untuk meningkatkan ekonomi dan sosial orang Melayu

- dianggotai cerdik pandai Melayu yang berpendidikan Inggeris dan berkhidmat dengan British - perjuangan bersifat sederhana - menunjukkan taat setia yang kuat kepada Raja-Raja Melayu dan bekerjasama dengan British - mendesak British memberi lebih banyak peluang kepada orang Melayu dalam pentadbiran kerajaan b) Persatua n Melayu Selangor - dipimpin oleh Tengku Ismail bin Tengku

Muhammad Yassin - memperjuangk an; mendesak lebih ramai pegawai Melayu dalam kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri - keanggotaan askar Melayu - menubuhkan angkatan laut dan udara Tanah Melayu c) Kongres Melayu SeTanah Melayu - tahun 1939 kongres yang pertama diadakan di Kuala Lumpur - dianjurkan bersama oleh Kesatuan Melayu Singapura dan Persatuan

124

Melayu Selangor - tujuan untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan di kalangan orang Melayu - berjaya menghimpunka n wakil daripada semua persatuan Melayu untuk berbincang memajukan bangsa Melayu - tahun 1940 kongres kedua diadakan di Singapura - berjaya menarik lebih banyak penyertaan persatuan Melayu termasuk dari Sarawak dan Brunei - menyarankan semua persatuan

Melayu memajukan orang Melayu di negeri masing-masing - kongres ketiga tidak dapat diadakan kerana Jepun telah menyerang Tanah Melayu pada tahun 1941 d) Persauda raan Sahabat Pena - nama penuhnya ialah Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM) - ditubuhkan tahun 1934 - dikendalikan oleh akhbar Saudara yang menyediakan ruangan untuk ahli-ahlinya menulis dan

mengemukaka n pendapat - cogan kata mereka ialah Hidup Bahasa Hidup Bangsa - menggalakkan ahli-ahlinya dari Tanah Melayu, Singapura, Sarawak dan Sabah bertukar pendapat - tujuan untuk meningkatkan semangat dan kesedaran kebangsaan di kalangan mereka - pada November 1934 mengadakan persidangan di peringkat kebangsaan yang pertama di Taiping, Perak - berjaya menghimpunka n ahli dari

125

seluruh Tanah Melayu - semangat kenegerian dapat dipecahkan dan konsep kebangsaan Melayu mula terbentuk - persidangan seterusnya diadakan di Pulau Pinang, Singapura, Ipoh dan Seremban e) Kesatuan Melayu Muda (KMM) - ditubuhkan tahun 1938 di Kuala Lumpur - merupakan pertubuhan Melayu bersifat politik yang pertama di Tanah Melayu - dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob

- pemimpin yang lain seperti Mustapha Hussain dan Ahmad Boestamam - tujuan untuk menanamkan semangat perpaduan dan kesedaran di kalangan orang Melayu dan mempertahank an hak - berjuang membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British - bercita-cita menyatukan Tanah Melayu dengan Indonesia untuk mewujudkan Melayu Raya - kebanyakan anggotanya terdiri daripada guru lepasan Maktab
126

Perguruan Sultan Idris (MPSI) - perjuangan KMM bercorak radikal kerana mengamalkan dasar tidak bekerjasama dan menyuarakan pertentangan secara terbuka terhadap British - mengadakan pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British - akhbar Warta Malaya digunakan untuk membangkitka n perasaan anti British dan memperjuangk an cita-cita KMM - tahun 1941 Ibrahim Haji Yaacob dan

150 anggota KMM ditangkap oleh British dan dipenjarakan di Singapura - mereka dibebaskan semasa pendudukan Jepun - tahun 1942 KMM diharamkan oleh Jepun (ii)Pertubuhan Orang Cina dan India - sebelum Perang Dunia II orang Cina dan India di Tanah Melayu lebih menumpukan perhatian kepada keadaan yang berlaku di negara asal a) Pertubuh an Orang Cina - awal kurun ke20 terdapat beberapa

pertubuhan orang Cina di Tanah Melayu seperti Hsing Chong Hui dan Chung Ho Tang - menumpukan perhatian kepada negara China - terdapat juga orang Cina yang memberi perhatian kepada politik tempatan terutama oleh orang-orang Cina yang lahir di NegeriNegeri Selat atau Cina Peranakan yang menjadi warganegara British - tahun 1900 Persatuan Orang Cina Peranakan British telah ditubuhkan oleh orang Cina Peranakan
127

yang berpendidikan Inggeris - antara tokohtokohnya ialah Tan Jiak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong Siang dan Seah Liang Seah - presiden pertama persatuan ini ialah Tan Jiak Kim - antara pengasas utama persatuan ini ialah Lim Boon Keng - tujuan penubuhannya untuk melindungi kepentingan orang Cina Peranakan di Negeri-Negeri Selat - selain itu menggalakkan orang Cina Peranakan

memperoleh pendidikan tinggi dan teknikal - mereka juga menunjukkan taat setia kepada British - antara tokoh golongan ini ialah Tan Cheng Lock (i) Tan Cheng Lock - lahir di Melaka - berpendidikan Inggeris di Sekolah Tinggi Melaka dan Raffles Institution di Singapura - tahun 19231934 telah dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat

b) Pertubuh an Orang India - terpengaruh dengan gerakan kebangsaan di negara asal sebelum Perang Dunia II - tubuhkan persatuan dengan tujuan melindungi kepentingan orang India di Tanah Melayu - awal kurun ke20 golongan cerdik pandai India yang berpendidikan Inggeris menubuhkan persatuan India di bandarbandar utama seperti Taiping, Kuala Lumpur, Melaka, Klang, Seremban dan Pulau Pinang - menjadi perintis kepada pembentukan
128

pertubuhan yang menyatukan orang India di Tanah Melayu - tahun 1039 Persatuan India Pusat Tanah Melayu ditubuhkan - dipimpin oleh A.M.Soosay - merupakan gabungan 12 buah persatuan India dan 4 dewan perniagaan India - tujuan untuk memperjuangk an hak dan kepentingan orang India di Tanah Melayu

-----------------TAMAT ----------------------

129