SEJARAH TINGKATAN DUA BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH Pengaruh British di Kedah (Teks m/s: 4-6)

-6) Kuala Kedah maju sebagai pusat perdagangan antarabangsa para pemimpin Kedah meng hadapi tentangan dan ancaman dalam usaha mengekalkan kedaulatan Kedah dari Bugis , Siam dan Burma Ancaman Bugis Dari Selangor akhir abad ke-18 keadaan politik Ke dah tidak stabil kerana perebutan takhta antara pembesar-pembesar keadaan ini me ngancam kedaulatan Kedah tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah kerabat diraja Kedah tidak bersetuju kerana Tunku Abdul lah bukan anak gahara kerabat diraja Kedah berpakat dengan Bugis di Selangor unt uk menentang Sultan Muhammad Jiwa tentera Bugis pimpinan Raja Haji menyerang dan menawan Kuala Kedah dan Alor Setar Sultan Kedah terpaksa berundur ke Kangar Sul tan Muhammad Jiwa dapatkan bantuan tentera dari firma Jourdain Sullivan and de S ouza tahun 1771 firma telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding pe rjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah fir ma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan Sultan Kedah membatalkan perjanj ian apabila firma tidak membantu Kedah menyerang Bugis di Selangor melindungi Kedah dari ancaman Siam Francis Light sedar tentang kepentingan Pulau Pinang sebagai pelabuhan dan pangkalan tentera SHTI bersetuju untuk membantu Ke dah sebelum tahun 1791 Pulau Pinang adalah sebahagian dari wilayah Kedah Kedah pula terletak di bawah naungan Siam terkenal sebagai sebuah kuasa maritim Syarikat Hi ndia Timur Inggeris (SHTI) tertarik dengan kegemilangan Kedah terutamanya di Pul au Pinang i) Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah a) Kedah Sebagai Pelabuhan Persinggahan k edudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat banyak terdapat kemuda han seperti bekalan air, bekalan makanan dan tempat membaiki kapal pedagang sing gah sebelum belayar ke Canton, China tempat berlindung sementara menunggu perali han angin monsun b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan banyak baran g dagangan terdapat di Kedah yang dibawa dari negara luar seperti China teh dari China diperlukan oleh SHTI China perlukan emas, perak, bijih timah dan lada hit am dari Kepulauan Melayu c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya SHTI bersaing kuasa perdagangan dengan Peran cis di India Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahankan India dari serangan Perancis Ancaman-Ancaman di Kedah Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot di Kepulauan Melayu pemimpin mengamalkan dasar buka pintu dal am pentadbiran Francis Light di Pulau Pinang (Teks m/s: 7-9) SHTI bersaing dengan Belanda di se

menanjung Tanah Melayu SHTI bimbang dasar monopoli Belanda menjejaskan perdagang an mereka SHTI anggap tawaran Sultan Abdullah yang membenarkan mereka menduduki Pulau Pinang sebagai pucuk dicita ulam mendatang Francis Light menandatangani perj anjian secara peribadi dengan Sultan Abdullah pada tahun 1786 iaitu Perjanjian I nggeris-Kedah Sultan Abdullah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang d engan syarat Francis Light memberi bantuan tentera apabila perlu Pada 11 Ogos 1786 upacara menaikkan bendera rasmi British iaitu Union Jack diada kan nama Pulau Pinang ditukar kepada Prince of Wales Island oleh Francis Light i bu negeri Pulau Pinang dinamakan Georgetown iaitu sempena nama Raja England King George III tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal berlabuh di Pulau Pinang tahun 179 0 bilangan kapal bertambah kepada 104 buah bermulanya penjajahan British di Tana h Melayu (ii) Ancaman Siam Kedah menghentikan penghantaran bunga emas kepada Siam semasa Siam berperang dengan Burma (1753-1781) selepas perang tamat Siam menjadi kuasa yang kuat dan menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga manusia Keda h berasa terancam Sultan Abdullah (1778-1797) mendapatkan bantuan tentera SHTI S ultan Kedah menawarkan Pulau Pinang sebagai hadiah sekiranya SHTI sanggup Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah SHTI berjanji akan membayar sebany ak 30 000 dolar Sepanyol setahun kepada sultan sebagai pampasan Pulau Pinang Dia mbil British Secara Rasmi tahun 1786 Siam menakluk Patani dan mengancam Kedah Su ltan Abdullah menuntut SHTI memberi bantuan tentera (seperti dalam perjanjian 17 86) 1

 SHTI enggan membantu dengan alasan SHTI tidak terlibat dengan perjanjian SHTI ju ga mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam Sultan Abdullah mendesak Fra ncis Light meninggalkan Pulau Pinang kerana tidak menenpati janji Francis Light enggan dan menawarkan bayaran ganti rugi tetapi ditolah oleh Sultan Abdullah Sul tan Abdullah berasa marah dan tertipu dengan tindakan Francis Light Tahun 1791 S ultan Abdullah menyediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk menyerang dan m engambil semula Pulau Pinang Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak da n Selangor Francis Light minta bantuan dari British menyerang kubu Sultan Abdull ah di Seberang Perai Sultan Abdullah tewas Sultan Abdullah terpaksa menandatanga ni Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791 kesan-kes an: - SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi sebagai ganjaran SHTi membayar 60 00 dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah - George Leith dilantik se bagai Gabenor Pulau Pinang yang pertama Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800 Sultan Kedah menyerahkan Seber ang Perai SHTI membayar 10 000 dolar Sepanyol setahun bagi Pulau Pinang dan Sebe rang Perai SHTI tidak membantu Kedah apabila Siam menyerang Kedah pada November 1821 rakyat Kedah terpaksa berjuang sendiri Kedah tewas dan ditakluki Siam Jun 1 826 Raja Siam Rama III menandatangani perjanjian dengan Henry Burney di Bangkok iaitu Perjanjian Burney 1826 Syarat Perjanjian Burney 1826 British mengiktiraf k etuanan Siam terhadap Kedah Sultan Kedah iaitu Sultan Ahmad Tajuddin II tidak di benarkan tinggal di Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak, Selangor dan Bur ma British tidak membantu sultan Kedah menyerang Siam dan jajahan takluknya Brit ish akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah dan Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam Siam mengiktiraf pendud ukan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai Perluasan Kuasa British di Singa pura (Teks m/s: 13-18) Sebab-Sebab British Bertapak di Singapura: i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan kedudukan Pulau Pina ng jauh ke utara Selat Melaka menyebabkannya gagal bersaing sebagai pelabuhan di Kepulauan Melayu kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga i i. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik perdagangan SHTI dengan China semakin penting barang dagangan China seperti teh, sutera, kapas dan bahan penc elup mendapat pasaran lumayan di Eropah SHTI memerlukan pelabuhan strategik di s elatan Selat Melaka bertujuan untuk menguasai laluan perdagangan antara India dan China SHTI menguasai Melaka dan Betawi semasa Peran g Napoleon (1793-1814) selepas Perang Napoleon tamat British terpaksa memulangka n Melaka dan Betawi kepada Belanda Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memb eri layanan buruk kepada pedagang British di Betawi Stamford raffles ditugaskan mencari pelabuhan baru Raffles cuba membuka pelabuhan di Palembang, Acheh dan Ri au tetapi gagal hasrat British untuk menyaingi pengaruh Belanda tidak berhasil

iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik merupakan sebahagian wilayah Johor kedudukannya strategik di bahagian selatan semenanjung Tanah Mela yu dapat mengawal laluan perdagangan di Selat Melaka dan Selat Sunda Singapura s esuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi Belanda di Be tawi Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singap ura Raffles yakin Singapura dapat menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan M elayu Raffles menghadapi masalah kerana Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman b erada di bawah pengaruh Belanda Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura: Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819 Pada 30 Januari 1819 Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman (Pemerintah Singapura dan Tanah Besar Johor) me nandatangani perjanjian yang membenarkan British membina loji di Singapura Temen ggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh British Syarat Perjanjian 30 Januari 1819 SHTI boleh mendirikan loji di Singapura SHTI bersetu ju melindungi Temenggung Abdul Rahman dari ancaman dalam dan luar negeri SHTI Mengambil Seberang Perai (Teks m/s: 10-12) 2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai; i. Seberang Perai sebagai benteng mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang oleh pihak musuh ii. Seberang Perai subur dan sesuai untuk pertanian bag i menampung makanan di Pulau Pinang SHTI mengambil kesempatan kerana Sultan Dzia uddin memerlukan bantuan tentera bagi menghadapi ancaman Siam terpaksa menandata ngani Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan gabenor Leith pada Jun 1800 k esan SHTI menduduki Pulau Pinang dan menukar nama kepada Province Wellesley 2

 SHTI akan membayar sebanyak 3000 dolar Sepanyol setahun kepada Temenggung Abdul Rahman SHTI tidak membenarkan Temenggung Abdul Rahman membuat hubungan dengan ku asa Barat lain perjanjian antara Raffles dan Temenggung Abdul Rahman ini tidak s ah kerana tidak dipersetujui Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman Raffles mera ncang untuk memperdayakan Sultan Abdul Rahman dan Belanda Raffles menggunakan he lah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta yang berlaku tahun 1812 Raffles memperalatkan Tengku Hussein yang kecewa kerana tidak ditabal sebagai Su ltan Johor Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman supaya menjemput Teng ku Hussein ke Singapura untuk ditabal sebagai Sultan Johor yang baru pada 6 Febr uari 1819 Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung Abdul Rah man dengan Raffles yang dibuat pada 30 Januari 1819 SHTI mula bertapak secara ra smi di Singapura pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor menpunyai dua prang sultan iaitu Sultan Hussein di Singapura (diperintah oleh Temenggung Abdul Rahm an) dan Sultan Abdul Rahman di Lingga British melantik Residennya di Singapura i aitu William Farquhar (1819-1823) dan John Crawford (1823-1826) Kuasa British di Singapura Secara Rasmi: tahun 1819 British belum lagi menguasai Singapura secar a rasmi pada 7 Jun 1823 Raffles menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman yang membolehkan SHTI menguasai Singapura dan pulaupulau disekitarnya pada 2 Ogos 1824 perjanjian ditandatangani antara Residen Sin gapura John Crawford dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman kesannya Sultan Hussein terpaksa menyerahkan b) Syarat Perjanjian 7 Jun 1823 Sultan Hussein terima bayaran 1500 dolar Sepanyo l dan Temenggung Abdul c) Rahman sebanyak 800 dolar Sepanyol sebulan Sultan Huss ein dan Temenggung Abdul Rahman tidak berhak menerima atau Syarat Perjanjian Ing geris-Belanda mengutip cukai dari tongkang 1824 (Persetiaan London) Cina Belanda mengiktiraf SHTI berkuasa di seluruh petempatan British di pulau Singapura dan pulauSingapura pulau berdekatan kecuali Belanda kawasan atau pulau kediaman berj anji tidak akan membuka petempatan Sultan Hussein baru di Tanah Melayu dan Briti sh Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda dan Belanda men yerahkan Melaka kepada British undang-undang British British berjanji tidak akan membuka petempatan dikuatkuasakan baru ke selatan Singapura Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819 Sultan Hussein dan Kesan Perjanjian InggerisTemenggung Abdul Rahman B elanda 1824 menyerahkan Singapura Kepulauan Melayu terbahagi kepada SHTI buat se lamadua; lamanya a) British menguasai Tanah Sultan Hussein dan Melayu dan Singap ura di Temenggung Abdul Rahman Utara hendaklah membenarkan b) Belanda menguasai

pedagang-pedagang bebas Kepulauan Riau dan Lingga di berdagang di Johor dan Sela tan wilayah takluknya British dapat meluaskan Sultan Hussein dan pengaruh di Tan ah Melayu Temenggung Abdul Rahman tanpa gangguan kuasa-kuasa atau warisnya boleh menetap Barat lain di tanah milik baginda di Melaka menjadi hak British Singapu ra atau berpindah dari dan membolehkan British Singapura menguasai laluan perdag angan di Selat Melaka SHTI mengarahkan Kerajaan Johor berpecah dua Temenggung Ab dul Rahman iaitu; memindahkan pusat a) Johor dan Singapura menjadi pentadbiran d ari Kuala Sungai hak British Singapura ke Teluk Belanga b) Kepulauan Riau dan Li ngga alasan SHTI ialah untuk menjadi hak Belanda memajukan Singapura SHTI mengam bil tanah-tanah Penubuhan Negeri-Negeri di Kampung Gelam dan Teluk Selat NNS (Te ks m/s: 21-13 Belanga tahun 1824 SHTI menguasai tahun 1866 pusat Pulau Pinang, M elaka dan pemerintahan Johor di Teluk Singapura Belanga dipindahkan ke Johor Pul au Pinang ditadbir oleh Bharu Leftenan Gabenor Singapura dan Melaka ditadbir Per tikaian Inggeris-Belanda oleh Residen dan Perpecahan Kepulauan tahun 1826 ketiga -tiganya Melayu disatukan di bawah satu (Teks m/s: 19-20) pentadbiran iaitu NNS Belanda tidak puas hati tujuan adalah untuk dengan petempatan Raffles di menyera gamkan pentadbiran Singapura dan menjimatkan alasan Belanda ialah perbelanjaan S ingapura berada di bawah ibu negeri NNS pertama ialah lingkungan pengaruh Beland a Pulau Pinang dan Singapura akan tahun 1832 ibu negeri NNS menjejaskan perdagan gan dipindahkan dari Pulau Pinang Belanda di Betawi ke Singapura kesan pertikaia n ialah; Singapura secara kepada SHTI rasmi a) Hubungan Belanda-Inggeris tegang British enggan menyerahkan Singapura kepada Bel anda kerana potensi Singapura sebagai pelabuhan bebas dan pangkalan tentera Brit ish Satu perjanjian ditandatangani iaitu Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Perse tiaan London) 3

 alasannya kerana kedudukan Singapura lebih strategik dan menguntungkan Pentadbir an di NegeriNegeri Selat pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor Gabenor menerima arahan daripada Gabenor Jeneral British di India Gabenor NNS dibantu oleh Reside n Konsuler bagi setiap negeri di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka semua dasar dan undangundang NNS digubal oleh Gabenor Jeneral British di India kesan-kesanny a; Penduduk dan pedagang tempatan tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti Ta nah Jajahan India Saudagar-saudagar British di NNS merayu dan mendesak supaya di pindahkan pentadbiran ke London Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan sebagai Tana h jajahan British dan diletakkan di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undang-undang sendiri Se bab-Sebab Perpindahan Pentadbiran NNS Dari India Ke London (1867) SHTI di India tidak mengambil berat tentang kebajikan NNS NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal kerana kebanyakan mereka menubuhkan kongsi gelap dan melakukan kekacauan Pengen alan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang Sepanyol diganti dengan mata wang rupee India ini merugikan pedagang-pedagang kerana nilai rupee rendah Penduduk tempatan membantah kerana NNS dijadikan tempat buangan banduan Kesan Perpindahan Pentadbiran NNS Ke London Tahun 1871 mata wang NNS pertama telah dikeluarkan

SEJARAH TINGKATAN 2 BAB 2 KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITI v. Perubahan Dasar British di London tahun 1873 Parti Konservatif menguasai kerajaa n British di London Parti Liberal kalah pertukaran kerajaan menyebabkan dasar ti dak campur tangan kepada dasar campur tangan di NNM vi. Desakan Pedagang di NNM keadaan huru-hara berlaku di NNM antara sebab-sebabnya ialah pertelingkahan anta ra pembesar dan pergaduhan kongsi gelap Cina keadaan ini memberi kesan kepada pe dagang-pedagang di NNS kerana mereka mengalami kerugian akibatnya pedagang mende sak British campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka di NNM tah un 1873 seramai 243 pedagang NNS menulis surat kepada Lord Kimberly iaitu Setiau saha Tanah Jajahan British mendesak British campur tangan Hubungan Antara NNS De ngan NNM NNS sebagai pelabuhan entrepot NNS mengendalikan perdagangan bagi NNM P edagang-pedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut, Sung ai Ujong, Lukut dan Klang 2.2 Keadan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pah ang Memberi Peluang Campur Tangan British (Teks m/s: 33) kurun ke-19 keadaan di NNM pantai barat huru-hara dan tidak stabil antaranya Perak, Selangor, Negeri Se mbilan dan Pahang 2.1 Dasar Campur Tangan British di Negeri-Negeri Melayu NNM (Teks m/s: 29-32) Se bab-Sebab Dasar Campur Tangan British di NNM i. Kekayaan bumi NNM hasil bumi sep erti bijih timah, emas, bijih besi dan arang batu kawasan utama bijih timah di L arut dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang dan Sungai Lembing (Pahang), di Lukut, Kuala Lumpur , Ampang dan Petaling (Selangor) dan di Sungai Ujong, Negeri Sembil an kawasan utama emas ialah di Ulu Tembeling, Pahang ii. Revolusi Perindustrian British memerlukan bijih timah untuk perusahaan mengetin makanan NNM perlu dikua sai untuk bekalan bijih timah berterusan NNM sebagai pasaran hasil keluaran kila ng iii. Pembukaan Terusan Suez dan Penciptaan Kapal Wap Terusan Suez dibuka tahu n 1869 terusan ini menghubungkan Laut Merah dengan Laut Mediterranean ia memende kkan perjalanan dari England (Eropah) ke India, Asia Tenggara dan China pencipta an kapal wap mempercepatkan perjalanan dan dapat membawa muatan lebih banyak iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain abad ke-19 berlaku persaingan kuasa British di Ind ia bimbang dengan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara British tidak akan membiark an kepentingannya di NNM diancam oleh kuasa Barat lain seperti Belanda di Hindia

Timur (Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di Filipina a) b) c) d) i. Keadaan di Perak politik tidak stabil sebab-sebab; a) Pergaduhan antara kongs i gelap Cina Ghee Hin dan Hai San buruh Cina dibawa masuk secara beramai-ramai p ada tahun 1848 oleh Long Jaafar ke daerah Larut (Kelian Pauh dan Kelian Bharu) 4

 tujuan untuk memajukan lombong bijih timah di Larut berlaku pergaduhan di Larut yang mencetuskan Perang Larut keadaan menjejaskan perusahaan bijih timah Ngah Ib rahim iaitu Menteri Larut melantik Kapten Speedy (Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS ) membantu menamatkan kekacauan di Larut Perebutan takhta di kalangan kerabat di raja berlaku akibat sistem pewarisan takhta tidak dipatuhi sepenuhnya mengikut s istem, seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda sebelum berhak ditabal menjadi sultan tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan pembesarpembesar Perak melantik Raja Ismail (Raja Bendahara ket ika itu) sebagai sultan Perak yang baru pelantikan itu ditentang oleh Raja Abdul lah (Raja Muda ketika itu) dan Raja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu) Raja Abdull ah sepatutnya mewarisi takhta pada upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong Raja A bdullah tidak hadir walaupun dijemput Raja Yusuf diketepikan kerana tidak disuka i oleh pembesarpembesar Perak tentangan kuat Raja Abdullag disokong penuh pembes arpembesar di hilir Perak seperti Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor kuasa Sultan I smail hanya terbatas di hulu Perak sahaja Raja Abdullah terus berkuasa di hilir Perak keadaan ini menyebabkan perpecahan dan menggugat keamanan di Perak Raja Ab dullah meminta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan permintaa n Raja Abdullah diterima penuh minat oleh Andrew Clarke (Gabenor NNS) yang membu ka peluang British untuk menguasai Perak Langkah-langkah Menamatkan Kekacauan: A ndrew Clarke memanggil pembesar-pembesar Melayu dan pemimpin kongsi gelap b) Cina berunding di Pulau Pangkor antara pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato Sagor Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerima surat jemputan antara pemimpin kongsi gelap yang hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua K umpulan Hai San) hasil rundingan membawa kepada termeterainya Perjanjian Pangkor pada 30 Januari 1874 perjanjian ditandatangani atas kapal british iaitu H.M.S. Pluto Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874: Raja Abdullah diiktiraf sebagau sultan Pe rak Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda sultan menerima seorang Residen British sebagai penasihat dalam semua perkara kecuali hal-hal agama Islam dan adapt ist iadat Melayu Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak Residen, Pen olong Residen, Sultan dan pembesar dibayar gaji daripada pungutan hasil mahsul P erak Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Resi den Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha mengembalikan keamanan di Perak Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas Perak: tanda bermulanya kuasa British secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi Perak ii. Keadaan di Selangor tah un 1857 Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabal menjadi sultan

Selangor daerah Klang dikuasai Raja Sulaiman apabila Raja Sulaiman mangkat, Kla ng dikuasai pula oleh Raja Abdullah timbul rasa tidak puas hati oleh Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman) Raja Abdullah berjaya memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang buruh-buruh Cina dibawa masuk bekerja di lombonglombong lombong-lombong bijih timah dibuka di Kuala Lumpur dan Ampang tahun 1860 daerah Klang berkembang maju sebagai pusat bijih timah Klang dijadikan ibu negeri Selan gor sebelum dipindahkan ke Kuala Lumpur pada tahun 1880 kekayaan Klang menjadi r ebutan dan perbalahan antaranya oleh Raja Mahadi perbalahan antara mereka mencet uskan perang saudara Perang Klang perang audara merebak ke daerah-daerah lain di Selangor keadaan bertambah buruk apabila pelombongpelombong Cina terlibat sama tahun 1866 Raja Mahadi menyerang Raja Abdullah di Klang kegiatan perdagangan Sel angor terjejas Langkah-Langkah Ke Arah Menamatkan Perang Klang: Sultan Abdul Samad (18571898) m elantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang Klang Tengku Kudin (nama sebenar Te ngku Dhiauddin) ialah putera diraja Kedah, menantu Sultan Abdul Samad dan wakil sultan untuk mentadbir dan memajukan Selangor (1868) Tengku Kudin tidak diterima pembesar-pembesar Selangor termasuk Raja Mahadi kerana beliau bukan anak negeri Selangor Tengku Kudin meminta bantuan British British mendesak Sultan Abdul Sam ad menerima Residen British tetapi gagal British terus berusaha mencari alasan u ntuk menempatkan residennya di Selangor tahun 1873 sebuah kapal dagang British d irompak di Langat 1874 rumah api British di Tanjung Rachado (sekarang Tanjung Tu an, Negeri Sembilan) telah diserang kapal perang British iaitu H.M.S. Rinaldo me mbedil Kuala Selangor British membantu Tengku Kudin menewaskan Raja Mahadi dan m enamatkan Perang Klang 5

 British mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungannya tahu n 1874 J.G. Davidson dilantik sebagai Residen Selangor yang pertama Penolong Res idennya ialah Frank Swettenham iii. Keadaan di Sungai Ujong Sungai Ujong kaya dengan bijih timah tahun 1872, Da to Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintah Sungai Ujong seorang lagi pembesar yang berpengaruh di Sungai Ujong ialah Dato Bandar Kulop Tunggal kedua-duanya sa ling bersengketa sebab-sebab mereka bersengketa ialah; i. Kedua-duanya berebutka n Sungai Linggi yang merupakan jalan perhubungan utama ke pelabuhan Melaka ii. P ungutan cukai ke atas pedagang yang melalui sungai ini sangat lumayan Dato Kelana berasa kedudukannya tidak terjamin kerana Dato Bandar disokong kuat penduduk tem patan dan pelombong-pelombong Cina daerah Sungai Ujong Dato Kelana meminta bantua n British tahun 1874 Dato Kelana menandatangani perjanjian menerima perlindungan British syarat-syarat perjanjian ialah; i. Dato Kelana diiktiraf pemerintah daera h Sungai Ujong ii. British berkuasa penuh mengutip cukai di Sungai Linggi iii. R esiden British pertama yang ditempatkan di Sungai Ujong ialah P.J.Murray Dato Ban dar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang tindakan British mengutip cukai d i Linggi British memberi bantuan tentera kepada Dato Kelana untuk menewaskan Dato Bandar Dato Bandar dibuang negeri ke Singapura British menguasai daerahdaerah lai n seperti Rembau, Jelebu dan Sri Menenati British menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di setiap daerah, antaranya tahun 1883 di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889 di Sri Menanti tahun 1895 semua daerah disatukan dan membentu k persekutuan yang dipanggil Negeri Sembilan Tunku Muhammad Ibni Yamtuan Antah ( Yamtuan Sri Menanti) ditabal sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan yang p ertama Tahun 1895 Residen British ditempatkan di Negeri Sembilan iaitu Martin Li ster Negeri Sembilan secara sah menjadi negeri naungan British iv. Keadaan di Pahang Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain British mahu menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di Neg eri-Negeri Melayu kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi tempat kuasa Perancis, Rusia dan Jerman mencari tanah jajahan Sultan Ahmad berusaha mengekalkan kedaulatan P ahang dari dijajah British seperti yang berlaku di Perak, Selangor dan Negeri Se mbilan Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu baker dari Johor untuk memban gunkan Pahang bagi menyekat pengaruh British Sultan Ahmad membawa masuk pelaburpelabur Eropah untuk memajukan Pahang syarikat-syarikat Eropah mengusahakan lomb ong emas dan bijih timah di Pahang contoh; memujuk Sultan Ahmad menerima pengaruh British Hugh Clifford dilantik sebagai wa kil British di Pahang British masih tidak puas hati kerana wakil British berkuas a terhad tahun 1888 seoreang warganegara British berbangsa Cina iaitu Go Hui dit emui mati berhampiran istana Sultan Ahmad British menggunakan peluang ini mendes ak Sultan Ahmad menerima Residen British atas alasan Sultan Ahmad tidak mampu me wujudkan keamanan di Pahang akhirnya Sultan Ahmad terpaksa menerima J.P.Rodger s ebagai Residen British penerimaan ini sebagai tanda berakhirnya kedaulatan Pahan g British mula campur tangan secara langsung dalam pentadbiran Pahang

Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar (Teks m/s: 44) campur tangan British di Negeri-Negeri Melayu membawa kepada pengenalan Sistem Residen antaranya; i. Perak (J.W.W. Birch) ii. Selangor ( J.G. Davidson) iii. Negeri Sembilan (Martin Lister) iv. Pahang (J.P. Rodger) ia menandakan negeri-negeri ini diletakkan seba gai negeri naungan British keadaan ini menggugat kuasa sultan dan pembesar Sebab -Sebab Sistem Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar Residen menjalankan se mua urusan pentadbiran negeri Residen memaksa sultan menerima nasihat dalam semu a perkara pentadbiran (kecuali hal-hal agama Islam dan adat istiadat Melayu) nas ihat Residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan Residen mengambil alih kuasa dan ha k memungut cukai (oleh pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut Hasi l) Residen menghapuskan amalan perhambaan yang melampaui bidang kuasa mereka (pe rhambaan amalan adapt turun-temurun pembesar Melayu) i. ii. iii. iv. Pahang Corporation Ltd (Sungai Lembing) Malay (Pahang) Peninsular Prospecting Co. (Selising) Penjom & Sg. Dua Semantan Co. (Penjom) tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi Bri tish kerana menjejaskan kepentingan mereka di Negeri-Negeri Melayu Perluasan Kua sa British di Pahang tahun 1886, Frank Swettenham dan Frederick Weld Gabenor Neg eri-Negeri Selat memujuk Sultan Ahmad menerima Residen british tetapi gagal tahu n 1887 British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar di Johor untuk 6

2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan NegeriNegeri Melayu Bersekutu ( NNMB) Teks m/s: 45-46 Faktor-Faktor Pembentukan NNMB (1896): (i) Kelemahan Pelak sanaan Sistem Residen Residen tidak diberikan panduan jelas untuk menjalankan tu gas Residen menjadi terlalu berkuasa Pentadbiran setiap negeri tidak seragam ker ana mempunyai undang-undang sendiri Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gag al mengawal kuasa Residen (ii) Krisis Kewangan Pahang perbelanjaan negeri mening kat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang akibat kebangkitan rakyat me nentang British jika pahang digabungkan dengan negeri-negeri kaya seperti Perak dan Selangor masalah dapat diringankan (iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar menj imatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juru ukur dan doktor diketuai oleh Residen Jeneral pertama Frank Swettenham (1896-1900) Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895: Raja-Raja Melayu bersetuju menggabungkan ne geri mereka menjadi sebuah persekutuan yang akan dikenali sebagai NNMB Raja-Raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral Raja-Raja be rsetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkai tan dengan agama Islam dan adapt istiadat Melayu Raja-Raja Bersetuju membantu ne geri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat kerajaan British Residen Je neral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang juga menjadi Pesu ruhjaya Tinggi NNMB semua hal (kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat Melayu) kuasa sultan dan M ajlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral Kesan-Kesan Kuasa Sultan Dikurangkan sultan-sultan NNMB tidak puas hati tahun 18 97 British bersetuju menubuhkan DURBAR iaitu Persidangan Raja-Raja Melayu bagi m engatasi masalah ahli-ahli Durbar ialah; i. Pesuruhjaya Tinggi ii. Raja-Raja Mel ayu iii. Residen Jeneral iv. 4 orang Residen (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang) Durbar pertama diadakan pada 1897 di Kuala Kangsar, Perak Durbar kedua d idakan pada tahun 1903 di Kuala Lumpur Persidangan DURBAR II (1903) di Kuala Lum pur Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-1916) mendesak British tentang; i. Pem usatan kuasa di tangan Residen Jeneral ii. Mendesak kuasa RajaRaja Melayu dikemb alikan iii. Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditamba h dan dilantik ke jawatan lebih tinggi iv. Mendesak Bahasa Melayu diiktiraf menj adi bahasa rasmi kesan-kesan desakan; i. British menggantikan Durbar dengan Majl is Mesyuarat Persekutuan 1909 ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketu a Setiausaha iii. British bersetuju menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Ma jlis Mesyuarat Negeri iv. Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya Tinggi NNMB ialah Frank Sw ettenham Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 (NNMB) Pesuruhjaya Tinggi British (Gabenor NNS di Singapura) Residen Jeneral (berpusat di Kuala Lumpur- tinggal di Carcosa tahun 1898) Residen Perak Selangor N9 Pahang (iv) Sistem Perhubungan sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan keret api antara Negeri-Negeri Melayu dapat dimajukan (v) Faktor Keselamatan mengukuhk an kekuatan dan pertahanan ketenteraan Langkah-Langkah Ke Arah Penubuhan NegeriNegeri Melayu Bersekutu: Perjanjian Persekutuan ditandatangani pada 12 Jun 1895

NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri daripada Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah disatukan pada 1 Julai 1896 pusat pentadbiran Persekutuan terletak di Kuala Lumpur pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu K erajaan Pusat dan Kerajaan Negeri 2.5 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan (Teks m/s: 47-48) Kesan-K esan Pembentukan Persekutuan 1896 Residen Jeneral berkuasa dalam pentadbiran, kewangan dan cukai eksport kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yang diketuai pegawai-pegawai British seperti J abatan Kehakiman, Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam pe nglibatan orang-orang Melayu adalah terhad sultan dikehendaki menurut nasihat Re siden Jeneral dalam SEJARAH TINGKATAN DUA BAB 3 NEGERI-NEGERI MELAYU UTARA (NNMU) DAN JOHOR BENTENG KESELAMATAN BRITISH 7

 3.1 NNMU Penampan Keselamatan British di Tanah Melayu (Teks m/s: 55-57 akhir aba d ke-19 muncul Zaman Imperialis Baru kuasa-kuasa Barat seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing untuk mendapatkan bahan mentah dan tanah ja jahan negara-negara di Asia Tenggara seperti Tanah Melayu dan Siam menjadi rebut an British berasa bimbang dan tercabar kebimbangan ini mendorong British meluask an pengaruh ke NNMU Peluasan Kuasa Yang Membimbangkan British i. Perancis - ingin meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya - merancang membina terusan di Segenting Kra yang akan mengancam kedudukan dan perdagangan di Singapura kepada Duff Development Company untuk melombong emas Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang ii. Menanda tangani Perisytiharan Rritish-Siam 1902 tujuan untuk menghalang perluasan kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian; British mengiktiraf NNMU dibawah naungan Si am rakyat British dilantik oleh kerajaan Siam sebagai penasihat sultan iaitu Kel antan (W.A. Graham), Kedah ( Meadowe Frost) dan Perlis (H.E. Duke) Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing kesan-kesan perja njian; British berjaya mengukuhkan pengaruh di NNMU iii. Menandatangani Perjanji an Bangkok 1909 (British-Siam) tujuan untuk British terus menghalang kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian; Siam menyerahkan Kedah, Perlis, Kelantan dan Ter engganu kepada British Siam tidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa keb enaran British British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepada Siam kesan-kesan p erjanjian; NNMU diserahkan kepada British Raja-Raja Melayu tidak dibawa berundin g dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian Penasihat British Mengancam Keda ulatan Negeri-Negeri Melayu Utara (Teks m/s: 58-62) (i) Penasihat British di Ked ah Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok 1909 Bagin da enggan menerima penasihat British tahun 1910 British tetap melantik penasihat British iaitu George Maxwell George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan melaksanak an pentadbiran Barat di Kedah tindakan George Maxwell itu menimbulkan konflik de ngan anggota majlis Mesyuarat Negeri pimpinan Tunku Mahmud berlaku percanggahan pentadbiran di Kedah antara Tunku Mahmud dengan George Maxw ell Tunku Mahmud berjaya mengekalkan identiti Kedah melalui tindakan mahkamah Tu nku Mahmud menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack dike diamannya Usaha-Usaha Tunku Mahmud Mengekalkan Identiti Kedah menggunakan Bahasa Melayu da lam surat rasmi dan perundangan surat rasmi tidak perlu ditapis penggunaan kalen dar Hijrah cuti umum pada hari Jumaat melantik orang Melayu dalam pentadbiran Ke dah Usaha-Usaha George Maxwell Menerapkan Pengaruh barat Dalam Pentadbiran Kedah menggunakan bahasa Inggeris dalam surat rasmi dan perundangan surat rasmi ditap is oleh Penasihat British menggunakan kalendar Masehi cuti umum pada hari Ahad p elantikan pegawai British dalam pentabiran Kedah ii. Jerman berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripada Siam

iii. iv. Amerika Syarikat ingin bertapak di Terengganu Rusia berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang Cara British Menghalang Pengaruh Eropah di Tanah Melayu British Menandatangani Perjanjian Sulit 6 April Dengan Siam tujuan menghalang Siam meny erah dan membenarkan mana-mana kuasa lain bertapak di Siam syarat-syarat perjanj ian; Siam tidak akan menyerahkan Kedah, Kelantan, Terengganu dan Perlis kepada m ana-mana kuasa lain tanpa izin British British mengakui hak Siam ke atas negerinegeri tersebut British akan membantu Siam jika diserang musuh kesan perjanjian; gagal menghalang sultan setiap negeri dari menjalinkan hubungan dengan kuasakua sa lain contoh: - tahun 1897 Sultan Kelantan memberi konsesi tanah seluas 776 99 6 hektar i. (ii) Penasihat British di Perlis Raja Syed Alwi membantah tindakan Siam menyerah kan Perlis kepada British Baginda enggan menerima Penasihat British British tida k peduli (degil) Kapten Meadowe Frost dilantik sebagai Penaihat British cara unt uk mengukuhkan kuasa di Perlis; i. Menggubal undangundang ii. Memperkenalkan jab atanjabatan baru seperti Jabatan Hasil dan Cukai, Mahkamah Tinggi dan Mahkamah K adi iii. Menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi menguasai pentadbiran Perli s (iii) Penasihat British di Kelantan tahun 1910 Sultan Muhammad IV terpaksa men andatangani perjanjian dengan British tujuan untuk menempatkan Penasihat British di Kelantan 8

 J.S. Mason dilantik sebagai Penasihat British perubahan-perubahan yang berlaku i alah; tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan diambil alih oleh pegawai-pegawai Briti sh British menguasai jabatanjabatan baru seperti Mahkamah Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat Tanah kesan-kesan; pentadbiran Kelantan dikuasai sepenuhnya oleh Bri tish hak Raja dan Menteri Besar dalam memilih Jemaah Menteri 3.3 Pemodenan Johor Mela mbatkan Campur Tangan British (Teks m/s: 63-70) Johor adalah negeri Melayu terak hir menerima Penasihat British Johor mengamalkan dasar persahabatan dengan Briti sh Johor berjaya mengekalkan kedaulatan hingga tahun 1914 Sebab-sebab; Kebijaksa naan pemerintah Pengenalan sistem birokrasi moden Kestabilan dan kemakmuran ekon omi antara pemimpin-pemimpin Johor yang berwibwa ialah; Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826) Sultan Abu Bakar (18621895) a. b. c. i. ii. (iv) Penasihat British di Terengganu Sultan Zainal Abidin II tidak mengiktiraf P erjanjian Bangkok Baginda menolak pelantikan Penasihat British Sultan Zainal Abi din II menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membuat bantahan ta hun 1910 British tetap melantik W.L. Conlay sebagai wakil British bidang kuasa t erhad dalam menguruskan hal ehwal luar Terengganu sahaja tahun 1911 Sultan Zaina l Abidin II menggubal perlembagaan UndangUndang Tubuh Kerajaan Terengganu tujuan adalah untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu tahun 1918 Sultan Muhammad II memerintah Terengganu tahun 1919 British mendesak supaya menandatan gani perjanjian di Singapura British melantik J.L. Humphreys sebagai Penasihat B ritish Sultan Muhammad II turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan Briti sh British menguasai kesemua jabatan penting kerajaan Terengganu seperti Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan, Jabatan Kerja raya dan Jabatan Tanah dan Galian Seba hagian Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu ( Ittiqan ilmuluk bi tad il ilsuluk) sultan tidak boleh menyerahkan Terengganu kepada mana-mana kuasa asi ng mustahak ke atas raja bermesyuarat Sistem Kangcu diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim tahun 1833 kangcu asal nya daripada perkataan Cina iaitu Tuan Sungai Sistem Kangcu melibatkan; a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran iaitu Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan p ertanian di tebing sungai b. Kawasan lading dikenalisebagai Kangkar atau Kaki Sung ai c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang kangcu yang memerintah dan memungut c ukai d. Tanaman adalah seperti lada hitam dan gambir e. Hasil tanaman dikenakan cukai (sumber pendapatan kerajaan Johor) Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862) tahun 1825 Temenggung Abdul Rahman mangkat dan digantikan puteranya Daeng Ibrahim sebagai Temenggung Johor berkhidmat di ba wah Sultan Hussein dan Sultan Ali tahun 1855 satu Perjanjian Persahabatan ditand atangani antara Temenggung Daeng Ibrahim dengan Sultan Ali Temenggung Daeng Ibra him diberi kuasa menjadi pemerintah Johor kecuali di wilayah Kesang (di bawah Su ltan Ali) antara kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim ialah; - menjalankan pentad biran dengan cekap - mengasaskan pusat pentadbiran baru di Tanjung Puteri memaju kan ekonomi Johor dengan cara menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura u ntuk mengusahakan lading lada hitam melalui Sistem Kangcu Syarat-Syarat Persetia an Antara Temenggung daeng Ibrahim Dengan Sultan Ali (Mac 1855) Sultan Ali diikt iraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh diwariskan kepada ketur unan baginda Kawasan pemerintahan Sultan Ali di wilayah Kesang

 Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan Johor (18621895) tahun 1862 naik takhta Johor selepas kemangkatan ayahandanya diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri M aharaja Johor sering ke England untuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi membangunkan Johor tahun 1868, Ratu Great Britain mengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu Bakar tahun 1885, satu Perjanjian Persahabatan ditandata ngani antara Johor dengan British persetujuan dicapai tentang; i. Johor diiktira f negeri bebas dan berdaulat ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan Johor (sete lah Sultan Ali dari keturunan Bendahara mangkat tahun 1877) iii. Kedudukan Sulta n Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di Singapura iv. Sultan Abu Bak ar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruh jaya Tinggi kesan-kesan persetujuan; a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekat kuasa British terhadap Johor b. Sultan Abu Bakar menerima seorang Konsul British bukan nya Penasihat British 9

Usaha-Usaha Pemodenan oleh Sultan Abu Bakar (a) Memodenkan pentadbiran Johor den gan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan jabatan Kerja Raya (b) Menjaga keb ajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya (c) Menjaga keaman an negeri dengan menubuhkan pasukan polis dan tentera (d) Memantapkan ekonomi Jo hor dengan cara meneruskan Sistem Kangcu dan menjadi pengeksport lada hitam dan gambir terbesar dunia (e) Mengisytiharkan UndangUndang Tubuh Kerajaan Johor tahu n 1895 yang merupakan perlembagaan bertulis pertama dan menjadi asas kepada pemb entukan institusi Raja Berperlembagaan Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Jo hor (a) Sultan tidak boleh menyerahkan Johor kepada kuasa asing (b) Ditubuhkan M ajlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri (c) Anggota Majlis Mesyuarat Menteri dilantik daripada orang Melayu dan bertanggungjawab menasihati sultan d alam pentadbiran (d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeri terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal undang-undang Kesan-Kesan Kebijaksanaan Sultan Abu Bak ar iii. iv. Dato Muhammad Salleh bin Perang Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Dato Jaafar bin Muhammad Merupakan Setiausaha kerajaan Johor pertama (1868) Mente ri Besar Johor pertama (1882-1919) Digelar Datuk Bentara Mendidirkan banyak sekolah dan mendesak pendidikan wajib kepada rakyat Johor Dia nugerahi Dato Bentara Dalam Digelar Bapa Pendidikan Melayu Johor Tahun 1893 dilan tik sebagai Timbalan Menteri yang pertama Johor Di ambang Penjajahan British Beliau mewajibkan semua pegawai British di Johor memakai pakaian rasmi Johor Bend era Union Jack iaitu bendera rasmi British dikibar lebih rendah daripada bendera Johor demi maruah dan kedaulatan Johor Surat rasmi dalam bahasa Melayu bagi mem artabatkan bahasa Melayu Dato Abdul Rahman bin Andak Merupakan Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885) Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1 909) Digelar Dato Seri Amar Diraja Berperanan dalam hal ehwal hubungan luar neger i Bertanggungjawab mengawal hubungan Johor-British Tahun 1888 menjadi perintis k epada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Johor (sebuah badan persuratan terulung tanah air) (a) Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana membawa banyak perubahan dalam pentadbiran dan pembangunan Johor (b) British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor (c) Johor aman dan makmur (d) Ketokohan Sultan Abu Bakar dihormati pemerintah British Pem impin Johor Yang Berwibawa pembangunan dan pemodenan Johor akibat persepakatan a ntara sultan dan pembesar kepintaran dalam pentadbiran menyebabkan British tidak mempunyai alas an untuk campur tangan antara pemimpin terkemuka Johor ialah; i. Dato Abdul Rahman bin Andak ii. Dato Jaafar bin Muhammad Dato Muhammad Salleh bin Perang Pernah memegang perlbagai jawatan dalam kerajaan

Antaranya; a. Pesuruhjaya Polis untuk keamanan dan kestabilan Johor b. Ketua jab atan Ukur tugasnya melukis peta pembangunan Johor yang menunjukkan semua jalan y ang akan dimajukan dan melukis peta lengkap negeri Johor c. Ketua Jabatan Tanah merancang pembangunan di Muar, Endau, Segamat, Tangkak dan Batu Pahat Digelar se bagai Dato Bentara Luar Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Ketua Jabatan Pendidikan Joho r yang pertama tahun 1883 sejak Perjanjian Persahabatan 1885 British menyusun strategi untuk menguasai Joh or British bimbang Johor dikuasai kuasa Barat lain usaha dan muslihat British un tuk menguasai Johor, antaranya; i. British menubuhkan Lembaga Penasihat Johor ii . Sultan Johor dinasihati supaya meminjam sebanyak 200,000 dolar dari Negeri-Neg eri Selat - tujuan untuk membina landasan keretapi dari Johor ke Singapura ia mu slihat British untuk mengawal kewangan Johor muslihat British disedari oleh Dato Abdul Rahman Andak dengan menasihati sultan supaya tidak menerima tawaran pinjam an British rancangan British berjaya digagalkan British menyedari kepintaran Dat o Abdul Rahman Andak dan bukan mudah untuk campur tangan di Johor British berusah a menyingkirkan Dato Abdul Rahman Andak tahun 1907 John Anderson iaitu Gabenor Ne geri-Negeri Selat mencadangkan supaya Dato Abdul Rahman Andak dibersarakan dan di hantar ke London British menggunakan peluang ini untuk menguasai Johor Sultan Ib rahim iaitu putera Sultan Abu Bakar terpaksa meminda Undang-Undang Tubuh Kerajaa n Johor bagi membolehkan British menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri tahun 1914 British melantik Douglas Campbell sebagai Penasihat British di Johor Lembaga Pe nasihat Johor ditubuhkan di London pada 1886 Sultan Johor berhubung secara langs ung dengan Pejabat Tanah Jajahan di London 10

 Dianggotai oleh orang British Fungsinya adalah untuk menguruskan hubungan luar J ohor dan menasihati Sultan Johor tentang hal-hal pentadbiran --------------------------------------------------- BAB 5 KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH (SBUB) Sa bah di bawah pengaruh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu Sabah menjadi tumpua n pedagang Barat kerana kedudukannya strategik dan kaya dengan hasil bumi 5.1 SB UB Bertapak Di Sabah ( Teks m/s: 102-104) Sabah menarik perhatian pelabur-pelabu r Barat kerana potensi ekonomi antaranya kuasa Amerika Syarikat, Britain, Beland a dan Sepanyol syarikat-syarikat asing mula bertapak di Sabah Amerika Syarikat t ahun 1865 Sultan Brunei beri konsesi tanah di Sabah kepada wakil Amerika Syarika t iaitu W. L. Moses tempoh sewaan selama 10 tahun Moses menjual konsesi kepada T he American Trading Company diketuai oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris Torrey ga gal menanam kopi dan tebu di Kimanis Torrey menjual haknya kepada Von Overbeck B ritain Von Overbeck menghadapi masalah kewangan Tahun 1877 Overbeck meminjam wan g daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent Gabenor Labuan iaitu W. H. Treac her bersetuju membantu Overbeck memperbaharui tempoh pajakan daripada Sultan Bru nei dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah kekuasaan British Tahun 1877 Sultan Brunei iaitu Sultan Abdu l Mumein perbaharui pajakan dengan Overbeck dan Dent melalui perjanjian Sultan Br unei serahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku 1878 Overbeck dan Den t menandatangani perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam (Kesultanan Sulu) Sultan Sulu serahkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku Tahun 1880 Ov erbeck menjual semua haknya kepada Alfred dan Edward Dent Dent tubuhkan Persatua n Sementara Borneo Utara British Berhad Saham syarikat dijual kepada rakyat Brit ish bagi menambah modal perniagaan Persatuan berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada kerajaan British untuk mengukuhkan kedudukan dan memajukan perniagaan N ovember 1881 kerajaan British menganugerahkan piagam kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad Tahun 1882 syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Ut ara British (SBUB) Kesan Pemberian Piagam Diraja British Kepada SBUB SBUB berkua sa mentadbir Sabah Presiden pertama ialah Sir Rutherford Alcock Pengarah urusann ya ialah Alfred Dent Brtish dapat memperluaskan pengaruh dan menghalang kuasa Ba rat lain bertapak di Sabah Tahun 1888 SBUB menandatangani Perjanjian Perlindunga n Borneo Utara yang menjadikan Sabah negeri naungan British British bertanggungj awab dalam hal ehwal luar Sabah Syarat-Syarat Pemberian Piagam Kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad SBUB tidak boleh menyerahkan wilayah Sabah kepada sesiapa tanpa persetujuan kerajaan British SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui kerajaan British SBUB perlu memelihara agama, adat resam dan undang-undang penduduk tempatan SBUB hen daklah mentadbir Sabah dengan adil dan saksama SBUB mesti menerima nasihat darip ada kerajaan British 5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di Sabah (Teks m/s: 105-108) pem erintahan SBUB diketuai oleh gabenor W.H.Treacher gabenor dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British gabenor dibantu majlis Penasihat y ang ditubuhkan tahun 1883 ahli majlis ialah Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan K etua Pasukan Keselamatan pusat pentadbirannya di Sandakan SBUB menubuhkan jabata

n kerajaan untuk melicinkan pentadbiran Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa dan Melicinkan Pentadbiran Sabah (i) Menubuhkan Jaba tan Kerajaan Dalam Pentadbiran antaranya Jabatan Pos, Jabatan Buruh, Jabatan Pol is, Jabatan Kewangan dan Jabatan Tanah dan Ukur mempunyai Pegawai Daerah, Ketua Anak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan Ketua Kampung (ii) Membahagika n Sabah Kepada Beberapa Residensi / Daerah / Kampung Peringkat Residensi pada pe ringkat awal Sabah dibahagi kepada dua residensi iaitu Residensi Pantai Barat da n Residensi Pantai Timur tahun 1935 terdapat empat residensi iaitu Residensi Pan tai Barat, Residensi Sandakan, Residensi Tawau dan Residensi Pedalaman setiap re sidensi diketuai seorang Residen Peringkat Daerah Setiap residensi pula dibahagi kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah (berbangsa Eropah) a) b) 11

 Terdapat sepuluh daerah iaitu daerah Alcock, Daerah Dewhurst, Daerah Keppel, Dae rah Martin, Daerah Myburgh, Daerah Dent, Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, Daerah Mayne dan Daerah Elphinstone Tahun 1915 jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenalkan dan disandang oleh penduduk tempatan Ketua Anak Negeri (Orang Kay a-Kaya O.K.K.) tugasnya membantu Pegawai daerah dalam pentadbiran Diberi surat k uasa yang membolehkan mereka menguruskan hal-hal berkaitan masyarakat tempatan P eringkat Kampung SBUB melantik Ketua Kampung yang digelar Orang Tua SBUB mengeka lkan penglibatan peribumi dalam pentadbiran kerana mereka memahami adat dan buda ya masyarakat tempatan SBUB tidak mempu menggaji ramai pegawai Eropah kerana men ghadapi masalah kewangan Melaksanakan UndangUndang Barat dan Tempatan tujuan unt uk menjaga keamanan negeri tahun 1900 diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri di Jesselton Mahkamah Majistret dihakimi Pegawai Daerah mengendalik an kes-kes berat seperti kes bunuh, culik dan rompakan Mahkamah Anak Negeri haki m dilantik dari kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam da n adat mengendalikan kes-kes peribumi berkaitan undangundang Islam dan adat Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, Polis, Kewangan, Jabatan Tanah dan Ukur) - Resi den yang merupakan ketua pentadbir di peringkat residensi - Pegawai Daerah merup akan ketua pentadbir di peringkat daerah - tugasnya sebagai majistret, pemungut cukai, bendahari daerah dan pegawai buruh c) d) e) Rotan di eksport dalam bentuk perabot, tikar dan tongkat Pokok sagu / rumbia mer upakan tanaman tradisional Sabah hidup subur di kawasan berpaya di muara sungai harga sagu sangat mahal di pasaran dunia SBUB menggalakkan rakyat Sabah mengusah akannya secara komersial Sagu mentah dieksport ke Singapura dan Eropah 1888 nila i eksport sagu Sabah sebanyak 93 433 dolar Hasil laut seperti mutiara, trepang d an sirip ikan yu diusahakan oleh masyarakat Bajau dieksport ke China c) Ketua Anak Negeri pula tugasnya menjaga keamanan, menguruskan pembahagian tanah, mengutip cukai dan memajukan pertanian Ketua Kampung pula tugasnya menguruskan hal ehwal kampung, menjaga keamanan, membantu memajukan perdagangan, melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang kes-kes kecurian, wabak penyakit dan menjaga kesel amatan kampung (iii) 5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil Bumi Sabah (Teks m/s: 109-114) matlamat SBUB meng uasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonomi Sabah SBUB mengeksploitasi ke kayaan Sabah seperti hasilhasil tradisional, hasil pertanian dagangan, pembalaka n dan perlombongan (i) Hasil-Hasil Tradisional Sabah SBUB memaksa penduduk tempa

tan menambah hasil keluaran tradisional Hasil jualan penduduk dikenakan cukai se perti cukai tanah, cukai kepala, lesen perahu dan senjata Tujuan cukai untuk men gatasi masalah kewangan SBUB Antara hasil-hasil utama; Sarang burung eksport tra disional SBUB yang menguntungkan 1926 nilai eksport sebanyak 125 000 dolar kawas an utama ialah di Gua Gomantong, Gua Kuamut dan gua Magdalene Pokok lanut dikena li sebagai abaka, manila hemp atau musa textiles hidup meliar di kawasan pamah d an lembah gentian pokok lanut dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal di eks port ke Eropah (ii)Hasil Pertanian Dagangan SBUB mengusahakan tanaman baru seperti getah dan te mbakau Sabah mempunyai tanah luas dan subur a) Tembakau tanaman dagangan yang pe nting tembakau Sabah diiktiraf terbaik di dunia daun tembakau digunakan untuk me nghasilkan cerut mendapat pasaran tinggi di Belanda dan Amerika Syarikat SBUB me ngecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau bertujuan menggalakkan tanama n tembakau Tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau di Sabah 1902 hasil ekspo rt tembakau Sabah bernilai lebih 2 juta dolar Kawasan utama penanaman ialah di P ulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad Datu, Tawau dan Sandakan Getah ladang-ladang ge tah dibuka di Beauford, Jesselton dan Tenom berkembang akibat pembinaan landasan kereta api SBUB memberi 4% dividen kepada pengusaha getah bertujuan menggalakka n penanamannya SBUB juga memberi pengecualian cukai eksport a) a) b) Organisasi Pentadbiran SBUB Lembaga Pengarah di London Gabenor di Sabah yang din asihati oleh Majlis Penasihat Setiausaha Kerajaan yang bertanggungjawab kepada; b) b) 12

 selama 50 tahun kepada pengusaha getah Buruh ladang getah dibawa masuk dari Chin a dan Jawa Getah menjadi hasil eksport utama SBUB tujuannya untuk memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuhan (iii)Pembalakan SBUB menguasai hasil balak Sabah Kaya dengan sumber balak sepert i seraya, ramin, kapur, belian dan meranti Kawasan pembalakan utama di Sandakan, Lahad Datu dan Tawau Tahun 1898 kilang memproses kayu balak kepunyaan SBUB dibi na Buruh dibawa masuk dari Filipina dan Indonesia Hasil kayu balak dieksport ke China, Singapura, Britain dan Australia melalui pelabuhan Sandakan (iv)Perlombon gan SBUB giatkan perlombongan Sabah seperti emas, arang batu dan mangan a) b) Em as tahun 1886 diusahakan oleh Orang Cina di Sungai Segama Arang batu dilombong d i Silimpopon dan Labuan Silimpopon mempunyai longgokan arang batu terbesar Asia Tenggara diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour Coal Mangan diusahakan di Teluk Marudu oleh Syarikat British Borneo Exploration dieksport ke Britain (ii)Jalan raya SBUB menumpukan pembinaan jalan raya di bandar-bandar besar seper ti Jesselton, Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan Tawau tujuannya untuk menghubungka n kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan pelabuhan 1930-an perhentian motoka r dan bas dibina di Kota Kinabalu (iii)Pengangkutan air 1890 Syarikat Perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan tujuannya untuk mengangkut penumpang d an barangan (iv)Pendidikan SBUB kurang memberi perhatian SBUB hanya menyediakan pendidikan di peringkat rendah kerana kekurangan wang SBUB anggap bidang pendidi kan tidak menguntungkan Kebanyakan sekolah dibina oleh mubaligh Kristian bagi tu juan menyebarkan agama Kristian antara sekolah yang wujud ialah Sekolah Inggeris , Sekolah Melayu dan Sekolah Cina a) Sekolah Inggeris 1883 sekolah Inggeris pert ama iaitu Institut Byron dibina di Sandakan oleh mubaligh Roman Katolik tahun 18 87 Sekolah St. Mary ditubuhkan di Sandakan 1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan unt uk menguruskan sekolah-sekolah di Sabah tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah muba ligh dengan pelajar seramai 3700 orang Sekolah Latihan dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915 merupakan sekolah latihan bagi anak-anak Ketua Anak Negeri dibina b ertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah bahasa pengantarnya ialah Bahasa Melayu dari segi kurikulum pelajar diajar tenta ng membaca, menulis dan mengira jawatan yang dikhaskan bagi lulusan sekolah ini ialah renjer, kerani dan Ketua Anak Negeri Sekolah Melayu dan Bumiputera tahun 1 921 sekolah Melayu pertama dibina di Kota Belud 1930 terdapat 10 buah sekolah Me layu bagi menampung 400 orang pelajar 1924 ditubuhkan Sekolah Bumiputera Keninga u di Keningau Sekolah Cina dibina sendiri oleh masyarakat Cina 1940 terdapat 11 000 pelajar berdaftar di sekolah Melayu, sekolah mubaligh dan sekolah Cina c) d) c) (v)Pembinaan Hospital dan Pusat Kesihatan SBUB bina hospital di bandarbandar bes ar seperti Jesselton, Sandakan, Beauford dan kudat 1924 Hospital Besar Tawau di bina 1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 buah klinik di Sabah di kawasan luar b

andar disediakan pusat-pusat kesihatan kelemahan bilangan doktor tidak mencukupi perkhidmatan perubatan tidak dapat dinikmati oleh seluruh rakyat Sabah (vi)Kemu nculan Bandar-Bandar Baru akibat daripada kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosi al bandar-bandar berkembang pesat sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan anta ranya Sandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu a) Sandakan diasaskan Wil liam Pryer tahun 1879 menamakannya sebagai Elopura bermaksud bandar yang cantik berkembang maju sebagai pusat pentadbiran, pelabuhan 5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah (Teks m/s: 115-120) SBUB membangunkan kemudah an asas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah, hospital dan telegraf t ujuannya untuk kepentingan dan keuntungan SBUB (i) Landasan kereta api 1896 land asan kereta api pertama dari Weston ke Beauford sepanjang 32 km 1904 dibina land asan dari Jesselton yang dikenali sebagai North Borneo Railway 1905 landasan dis ambung dari Beauford ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap b) 13

antarabangsa pembalakan b) dan pusat ---------------------------------------------------Tawau sebuah pelabuhan yang terkenal di Pantai Timur Sabah eksport utamanya geta h, abaka, mutiara dan kayu balak Kudat tahun 1881 SBUB menjadikannya sebagai pus at pentadbiran yang pertama pedagang menetap dan membina kedai di Kudat gagal me narik ramai penduduk dan pedagang kerana keadaan geografinya tidak sesuai untuk pertanian tahun 1884 SBUB memindahkan pusat pentadbirannya ke Sandakan Jesselton diasaskan tahun 1900 oleh Charles Jessel nama asalnya Jessel Town sempena nama pengasasnya kemudiannya disingkatkan kepada Jesselton juga dikenali dengan nama Api-Api, Singga Mata atau Diasuka Jesselton maju kerana pembinaan landasan keret a api, perkembangan tanaman getah dan sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan pe nting 1967 nama Jesselton ditukar kepada Kota Kinabalu Perubahan Sosial dan Kema juan Lain pejabat pos 1883 SBUB mengeluarkan setem pertama Sabah tahun 1883 juga akhbar pertama di Sabah diterbitkan iaitu The North Borneo Herald 1890-an konti njen polis tempatan ditubuhkan 1900 SBUB telah menubuhkan Skuad Terbang untuk menj amin keselamatan dan dianggotai pegawai polis tempatan 1903 loji air di Kota Kin abalu dibina untuk membekalkan air bersih tahun 1905 menara jam Jesselton dibina dan kekal hingga sekarang di Sabah gula menjadi eksport penting Tanah Melayu selama hampir 50 tahun Ubi kayu meruap akan tanaman eksport penting Tanah Melayu banyakditanam di Melaka, Negeri Sembil an dan Selangor Nanas industri mengetin nanas berpusat di Perak, Selangor dan Jo hor sebelum Perang Dunia II Tanah Melayu merupakan pengeksport nanas dalam tin k edua terbesar di dunia 6.2 Tanaman Baru Memantapkan Ekonomi (teks m/s: 128-129) d) BAB 6 BRITISH MENGEKSPLOITASI EKONOMI (TANAH MELAYU, SARAWAK DAN SABAH) 6.1 K egiatan Pertanian Dagangan (Teks m/s: 126128) peringkat awal diusahakan jenis ta naman tradisional seperti lada hitam, gambir, buah pala, cengkih, ubi kayu, tebu dan nanas diusahakan kerana mendapat pasaran yang baik British hanya menggalakk an peladang Eropah dan orang asing untuk mengusahakan pertanian dagangan pendudu k tempatan tidak digalakkan terlibat Lada hitam dan gambir untuk tujuan eksport diusahakan di Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan dan Sarawak kurun ke-19 la da hitam dan gambir diperkenalkan di Johor melalui Sistem Kangcu di Johor tanama n ini diusahakan oleh orang-orang Cina dari Singapura tanaman ini menjadi hasil eksport penting Johor sehingga awal kurun ke-20 gambir biasanya digunakan sebaga i bahan pewarna dan mencelup sutera Buah pala dan cengkih banyak ditanam di Pula u Pinang tanaman buah pala diutamakan kerana harganya lebih tinggi dieksport ke Eropah dan China cengkih yang dikeringkan sesuai dijadikan ubat 1850-an tanaman ini merosot kerana harganya tidak stabil Tebu ladang tebu banyak dibuka di Seber ang Perai dan Perak permintaan terhadap gula meningkat di pasaran dunia 1830-an Seberang Perai merupakan pusat pengeluaran gula utama di negeri-Negeri Selat tah un 1900 Perak mencul sebagai pusat pengeluar gula terbesar di Tanah Melayu e) c) -

d) a) kurun ke-20 tanaman dagangan tradisional kurang penting kerana harganya tidak st abil di pasaran dunia British memperkenalkan tanaman baru seperti kopi, kelapa s awit, tembakau dan teh Kopi diusahakan secara besarbesaran di Perak, Selangor, N egeri Sembilan dan Johor harga kopi meningkat di pasaran dunia Kelapa sawit bera sal dari Afrika diperkenalkan di Kuala Selangor 1920-an minyak kelapa sawit mula dieksport ladang kelapa sawit dibuka di Perak dan Johor Johor menjadi pengekspo rt utama kelapa sawit Tembakau ladang dibuka di Pulau Pinang dan Pahang Teh dius ahakan di Highlands, Pahang Cameron a) b) b) c) d) c) teh yang dihasilkan di Tanah Melayu bermutu tinggi dan dikenali sebagai Teh Ceylo n 6.3 Perkembangan Perusahaan Getah (Teks m/s: 130-133) akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh di pasaran dunia getah diperkenalkan sebagai

tanaman pilihan untuk memulihkan ekonomi kurun ke-20 getah menjadi eksport penti ng Tanah Melayu 14

(i) Sejarah Asal-Usul Getah berasal dari Brazil getah di Tanah Melayu dari jenis Hev ea Brasiliensis tahun 1876 sebanyak 70 000 biji getah dari Brazil dibawa ke Engl and oleh Henry Wickham kemudian disemai di Kew Garden, England sebanyak 300 beni h getah dihantar ke negara-negara naungan british terutamanya Sri Lanka 1877 seb anyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical Garden d ari Singapura beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman kediaman Residen Perak Pengarah Botanical Garden Singapura iaitu H.N.Rid ley yang bertanggungjawab menggalakkan tanaman getah di Tanah Melayu c) harga kopi jatuh kerana pengeluaran berlebihan di Brazil dan serangan serangga p erosak peladang terpaksa beralih kepada tanaman getah Tenaga Buruh Mencukupi bur uh dari India dibawa masuk secara besar-besaran untuk bekerja di ladangladang ge tah Usaha H.N.Ridley memperkenalkan kaedah menoreh mengikut sistem ibedem atau sis tem tulang ikan herring kaedah torehan ini meningkatkan pengeluaran susu getah P elaburan Modal banyak syarikat besar Eropah melabur dalam perusahaan getah di Ta nah Melayu seperti Sime Darby dan Guthrie Cukai Rendah British mengenakan cukai tanah dan cukai eksport yang rendah Tujuannya untuk menggalakkan ladang-ladang b aru dibuka Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan Getah tahun 1920-1930-an berlaku zam an kemelesetan ekonomi dunia harga getah jatuh dan memberi kesan kepada perusaha an getah Langkah-Langkah Menstabilkan Harga Getah diperkenalkan Rancangan Steven son dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa d) tujuan untuk mengurangkan pengeluaran getah dan menstabilkan harga disertai oleh Tanah Melayu, Sabah, Sarawak, Sri Lanka, India, Myanmar, Indonesia, IndoChina d an Thailand setiap negara dikehendaki mengurangkan pengeluaran mengikut kuota ya ng ditetapkan berjaya meningkatkan semula harga getah di pasaran dunia sebelum P erang Dunia II Pengeluaran Getah Tiruan Amerika Syarikat memperkenalkan getah ti ruan selepas Perang Dunia II menjadi pesaing kepada getah asli dihasilkan apabil a bekalan getah asli dunia terputus akibat Perang Dunia II getah asli keluaran T anah Melayu bermutu tinggi dan dapat menandingi getah tiruan 6.4 Perkembangan Pe rusahaan Perlombongan (Teks m/s: 134-138) -

e) (ii)Perkembangan Getah awal kurun ke-20 harga getah melambung tinggi di pasaran dunia permintaan meningkat kerana perkembangan perusahaan membuat motokar di Ero pah dan Amerika Syarikat ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, P erak, Negeri Sembilan dan Johor 1920-an Tanah Melayu menghasilkan 53% daripada j umlah pengeluaran getah dunia Tanah Melayu muncul pengeluar getah terbesar dunia f) a) b) c) British memajukan kegiatan perlombongan Hasil galian adalah seperti bijih timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit Emas 1890-an dilombong secara komersial di raub, Pahang Raub merupakan kawasan lombong emas terbesar Tanah Me layu diusahakan oleh syarikat dari Australia Arang batu dilombong di Batu Arang, Selangor digunakan sebagai bahan api Bauksit sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor, Teluk Em as di Melaka Bijih besi dilombong di Bukit Besi, Terengganu dan Rompin, Pahang l ombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak dan Johor Ilmanit galian yang dike luarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah Syarikat-syarikat Eropah menguasai perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby, Guthrie, Harrisons and Crosfield dan United Plantation Penduduk tempatan mengusahakan tanaman secara kebun kecil Faktor-Faktor Perkembangan Perusahaan G etah a) Permintaan Getah Meningkat diperlukan dalam perusahaan membuat motokar di Amerik a Syarikat dan Eropah diperlukan untuk membuat kasut, pakaian, tayar kenderaan, alat perubatan dan penebat elektrik Kejatuhan Harga Kopi a) Rancangan Sekatan Stevenson 1922 tujuan untuk mengurangkan pengeluaran dan me ningkatkan harga getah disertai negara naungan British seperti Tanah Melayu dan Sri Lanka Belanda dan Indonesia enggan menyertai rancangan ini sebaliknya terus

meningkatkan pengeluaran getah tahun 1928 rancangan ini ditamatkan oleh British apabila gagal mencapai matlamat b) Perjanjian Peraturan Antarabangsa 1934 getah d) e) b) 15

dihasilkan di batang Padanf, Perak Perkembangan Perlombongan Bijih Timah bijih t imah merupakan galian terpenting di Tanah Melayu British menguasai Tanah Melayu adalah juga kerana bijih timah Sebelum dieksport bijih timah diproses menjadi jo ngkong timah Perkembangannya dapat dilihat dalam dua peringkat iaitu peringkat s ebelum dan selepas campur tangan British Peringkat Sebelum Campur Tangan British di Tanah Melayu kegiatan melombong adalah bercorak tradisional diusahakan oleh orang Melayu menggunakan cara mendulang dan melampan tahun 1820-an orang Cina di bawa masuk bekerja di lombong bijih timah kepunyaan pembesar melayu di daerah Lu kut, Sungai Ujong, Larut dan Klang orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lomb ong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesar-pembesar Melayu Peringkat Selepas Campur Tangan British di Tanah Melayu perlombongan bijih timah semakin berkembang dengan penglibatan orang Cina banyak lombong baru dibuka di Ampang, K uala Lumpur dan di Lembah Kinta, Perak orang Cina memperkenalkan sistem lombong dedah, pam kelikir dan palung akhir kurun ke-19 orang Cina menguasai kegiatan me lombong bijih timah bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan Kaedah Melombong Bijih T imah Lebih Moden diperkenalkan oleh syarikahsyarikat Eropah awal kurun ke-20 men ggunakan kapal korek untuk menghasilkan lebih banyak bijih timah tahun 1912 kapa l korek pertama kali digunakan oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu Gajah, Perak pada tahun 1929 terdapat 107 buah kapal korek di Tanah Melayu 1930-an ora ng Eropah menguasai perusahaan bijih timah sebanyak 68% tujuan untuk menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik Damar d iperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok di hutan damar digunakan untuk menu tup renggangan pada papan perahu dieksport untuk dijadikan varnis iaitu bahan un tuk menggilap permukaan papan atau rotan Getah perca diperoleh daripada pokok ge tah perca yang tumbuh dalam hutan digunakan untuk membuat peralatan bedah, bola golf dan bahan penebat kabel telegraf dasar laut untuk mendapatkan getah perca b atang pokok ditetak bagi mengeluarkan susunya kemudian susu dikumpul dalam bekas dan dibentuk menjadi bebola atau jongkong Getah jelutung kegunaannya untuk dija dikan ramuan getah pengunyah dan sebagai pelekat dalam industri gigi palsu tahun 1920-an getah jelutung dikumpul menggunakan tabung buluh ia biasanya dieksport Rotan dihasilkan untuk kegunaan dalam negeri dan juga banyak dieksport ke China kegunaan rotan untuk dijadikan bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung dan perabot Pembalakan banyak dieksport ke China dan Britain antara kayu balak yang diusaha kan ialah cengal, meranti dan keruing digunakan sebagai bahan binaan, membuat pe rabot dan perahu 1928 British memperkenalkan lesen kilang papan untuk mengawal k egiatan pembalakan dan industri berasaskan kayu Kegiatan Dwiekonomi diperkenalka n oleh British terhadap penduduk di Tanah Melayu ia melibatkan kegiatan ekonomi dagangan dan ekonomi tradisional Ekonomi Dagangan b) a) -

b) a) Kejatuhan Harga Bijih Timah dan Langkah Mengatasi 1930-an harga bijih timah jatu h akibat kemelesetan ekonomi dunia 1931 ditandatangani Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa sebagai langkah memulihk an semula harga bijih timah negara-negara terlibat ialah Tanah Melayu, Bolivia, Nigeria dan Indonesia semua negara bersetuju untuk mengurangkan pengeluaran biji h timah hasilnya pada tahun 1934 Majlis Bijih Timah Antarabangsa ditubuhkan tuju an untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah kesannya dapat menstabilkan semul a harga bijh timah 6.5 Pengeluaran Hasil Hutan (Teks m/s: 139-141) c) b) d) e) Faktor-Faktor Perkembangan Bijih Timah akhir kurun ke-19 Tanah Melayu merupakan penyumbang utama bijih timah dunia iaitu sebanyak 55% perkembangannya adalah ker

ana faktor seperti Revolusi Perindustrian dan kaedah melombong yang lebih moden a) Revolusi Perindustrian di Eropah permintaan bijih timah semakin meningkat Tanah Melayu kaya dengan hasil hutan seperti kayukayan, rotan, damar, madu lebah , kapur barus, getah perca dan getah jelutung diusahakan secara tradisional mela lui kegiatan meramu semasa pentadbiran British hasil-hasil ini menjadi kegiatan ekonomi bercorak komersial british menggalakkan pengeluaran hasil hutan untuk di eksport ke China, Amerika Syarikat dan Eropah tahun 1901 Brritish menubuhkan Jab atan Perhutanan a) 16

British lebih mengutamakan ekonomi dagangan seperti kegiatan perlombongan, perla dangan dan perdagangan dimajukan terutama di kawasan pantai barat Tanah Melayu d ijalankan secara besarbesaran menggunakan teknologi moden dan disokong kemudahan asas yang baik seperti sistem perhubungan dan pengangkutan yang teratur lebih b erorientasikan eksport dikuasai syarikat asing khususnya syarikat Eropah tertump u pada perlombongan bijih timah dan perusahaan getah melibatkan tenaga buruh yan g ramai melibatkan pelaburan modal yang besar teknologi moden seperti mesin hidr aulik banyak digunakan dalam kegiatan perlombongan bijih timah Ekonomi Tradision al kegiatan ekonomi tradisional ini diabaikan oleh british diusahakan oleh orang Melayu di luar bandar bercorak sara diri tertumpu pada kegiatan menanam padi da n menangkap ikan menggunakan peralatan tradisional seperti kerbau untuk membajak sawah padi melibatkan modal kecil British menggalakkan kemasukan imigran Cina dan India tujuan sebagai tenaga buru h di lombong bijih timah dan ladang getah British memastikan ia mencukupi demi k epentingan British untuk membolot kekayaan Tanah Melayu Orang Cina dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah di Perak, Selangor dan negeri Sembilan berasal da ri China Selatan kebanyakan dibawa masuk melalui Sistem Kontrak ada juga yang da tang ke Tanah Melayu secara persendirian dan bekerja di sektor pertanian dan men jadi pekerja mahir di bandar Sistem Kontrak orang Cina dibawa masuk ke Tanah Mel ayu melalui majikan tambang perjalanan dibayar oleh majikan majikan juga menyedi akan makanan, pakaian dan tempat tinggal mereka dikehendaki bekerja dengan majik an sehingga hutang tambang selesai selepas tamat kontrak mereka bebas bekerja de ngan majikan lain Orang India dibawa masuk bekerja ladang-ladang getah berasal d ari selatan India di sehingga segala tambang selesai hutang a) Kesan Kemasukan Buruh mewujudkan pengenalan kaum mengikut kegiatan ekonomi seper ti orang Cina - tinggal di kawasan lombong dan di bandar bekerja sebagai pelombo

ng dan peniaga orang India tinggal dan bekerja di ladang getah orang Melayu ting gal di kawasan luar bandar (desa) menjalankan kegiatan pertanian bercorak tradis ional dan nelayan masyarakat peribumi terus terpinggir dan terpisah daripada aru s perkembangan ekonomi dasar British mewujudkan jurang ekonomi antara kaum mewuj udkan masyarakat berbilang kaum yang terdiri daripada pelbagai keturunan yang me ngamalkan cara hidup, bahasa dan agama yang berbeza Perkembangan Sistem Pengangk utan dan Perhubungan British memerlukan sistem pengangkutan dan perhubungan yang cekap dan pantas tujuan untuk membawa hasil ekonomi terutama bijih timah dan ge tah ke pelabuhan untuk dieksport pengangkutan seperti landasan kereta api dan ja lan raya perhubungan seperti perkhidmatan pos, telegraf dan telefon Perkembangan Landasan Kereta api perkhidmatan kereta api diperkenalkan di Tanah Melayu akhir kurun ke-19 terdapat tiga fasa perkembangan; b) b) Kesan Kegiatan Dwiekonomi berlaku perkembangan tidak seimbang mewujudkan jurang ekonomi antara masyarakat bandar dengan masyarakat luar bandar 6.6 Perkembangan Ekonomi Membawa Perubahan (Teks m/s: 142-158) kemajuan pesat ekonomi terutama pe rlombongan bijih timah dan perusahaan getah membawa pelbagai perubahan perubahan dialami antaranya penggunaan buruh-buruh luar, kemajuan pengangkutan dan perhub ungan, kemudahan sosial, pendidikan vernakular dan kemunculan bandarbandar baru Penggunaan Buruh Luar dibawa masuk melalui Sistem Kangani ada juga orang India bekerja membina jalan k ereta api, jalan raya dan menjadi buruh di bandar dan pelabuhan a) i) Sistem Kangani kangani bermaksud penyelia atau ketua pekerja di ladang getah kan gani ini dihantar oleh pemilik ladang ke India untuk mencari tenaga buruh kangan i menguruskan tambang dan perjalanan buruh-buruh sehingga selamat tiba di ladang majikan kangani dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh yang dapat dibawa masu k buruh-buruh dibayar gaji tetap dan diletakkan di bawah jagaan kangani buruh di kehendaki bekerja dengan pemilik ladang -

Fasa Pertama (1885-1896) dibina untuk keperluan perlombongan bijih timah landasa n kereta api yang pendek dibina menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan t ujuan memudahkan bijih timah dieksport antara landasan kereta api yang dibina ia lah dari - Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang Kuala Lumpur ke Port Swettenham (Pelabuhan Klang) - Seremban ke Port Dickson 17

- Ipoh dan batu Gajah ke Teluk Anson (Teluk Intan) tahun 1886 landasan kereta ap i dari Kuala Lumpur ke Klang telah dirasmikan yang dihadiri oleh Sultan Abdul Sa mad dan Frederick Weld, Gabenor Negeri-Negeri Selat Fasa Kedua (1897-1909) tiga tujuan pembinaan landasan kereta api pada peringkat ini iaitu; - untuk menghubun gkan kawasan utara dengan selatan apabila Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuh kan - untuk memenuhi keperluan ekonomi seperti bijih timah dan getah yang semaki n berkembang pesat - untuk memudahkan pentadbiran British tahun 1903 kereta api NegeriNegeri Melayu Bersekutu ditubuhkan ditukar nama kepada Kereta Api Tanah Me layu KTM tahun 1948 hari ini dikenali sebagai Kereta Api Tanah Melayu Berhad KTM B Fasa Ketiga (1910-1931) landasan kereta api dibina selepas British berjaya mem perluaskan pengaruhnya di negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu tujuannya adalah untuk; - menghubungkan seluruh Tanah Melayu (hanya Terengganu yang tiada landasa n kereta api) - sebagai pengangkutan awam bagi penduduk Tanah Melayu - memenuhi keperluan ekonomi dan pentadbiran British Perkembangan Jalan raya peringkat awal jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan lombong bijih timah dan pertanian dengan stesen kereta api jalan raya telah dibina menghubungkan Kuala Lumpur den gan Ipoh dan Seremban awal kurun ke-20 rangkaian jalan raya meningkat akibat men ingkatnya penggunaan kenderaan bermotor seperti kereta, lori dan bas jalan-jalan yang sedia ada diturap untuk disesuaikan dengan kenderaan bermotor banyak jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan pelabuhan dan u ntuk menghubungkan bandarbandar besar dengan bandarbandar kecil tahun 1939 terdapat satu jaringan jalan r aya yang menghubungkan seluruh Tanah Melayu tumpuan jalan raya adalah di kawasan yang mempunyai kepentingan ekonomi dan memudahkan pentadbiran British tahun 1870-an pejabat pos dan telegraf dibina di Taiping, Perak kurun ke-20 seti ap daerah di Perak boleh menghubungi Taiping melalui Telegraf tahun 1910 pejabat pos dan telegraf dibina di Pulau Pinang Kemajuan Perkhidmatan Kesihatan dan Kem udahan Asas Lain Kemajuan Pengangkutan Laut dan Udara kemajuan ekonomi membawa kepada pengenalan perkhidmatan kapal wap dan kapal terbang a) Kapal Wap tahun 1890 Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di Singapura tujuan untuk membe ri perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan di NegeriNegeri Melayu kapal susur pa ntai ini membawa bekalan makanan, jentera dan buruh untuk perusahaan perlombonga n bijih timah contoh: kapal wap The SS Perak memberikan perkhidmatan dari Singap

ura ke Pelabuhan Klang Kapal Terbang tahun 1937 perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat Wearne Air Service iaitu hak milik Wearne bersaudara syarikat ini beribu pejabat di Singapu ra memulakan penerbangan dalam negeri antara Singapura, Kuala Lumpur dan Pulau P inang kapal terbang pertama yang digunakan oleh Syarikat Wearne adalah dari jeni s kipas dua iaitu D.H.Rapides Kemajuan Sistem Perhubungan antara yang ditekankan ialah sistem pos dan telegraf, telefon dan radio tujuan supaya perhubungan anta ra negeri di Tanah Melayu dengan negeri-negeri lain dapat dibuat dengan pantas m ula diperkenalkan di kawasan kegiatan ekonomi, pusat pentadbiran, pelabuhan sete rusnya berkembang ke kawasan petempatan Perkhidmatan Kesihatan masalah kesihatan wujud akibat daripada pertambahan pendu duk yang pesat, pembukaan kawasan hutan untuk kegiatan ekonomi dan petempatan ba ru persekitaran tempat kerja dan kediaman yang kotor menyebabkan penyakit sepert i taun, beri-beri dan malaria mudah merebak penyakit malaria dan beri-beri diang gap penghalang pada perkembangan ekonomi British kerana menyebabkan banyak kemat ian di kalangan buruh Cina dan India British mengambil langkah mendirikan hospit al, pusat perubatan dan Institut Penyelidikan Perubatan untuk mengatasi masalah kesihatan tahun 1889 hospital kerajaan terawal didirikan di jalan Tanglin (Kuala Lumpur) di Taiping dan Pulau Pinang pusat-pusat kesihatan kecil juga didirikan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang untuk memudahkan penduduk di luar bandar 1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkan untuk memastikan kebersihan bandar 190 1 Institut Penyelidikan Perubatan ditubuhkan di Kuala Lumpur tujuannya untuk mem buat penyelidikan bagi mencari punca, rawatan dan langkah mencegah penyakit berb ahaya seperti malaria dan beri-beri Sistem Pengairan Untuk Penanaman Padi pada p eringkat awal lagi di Kedah terdapat sistem pengairan sempurna untuk tanaman pad i iaitu terusan terusan ini mula dibina tahun 1885 dan siap pada tahun 1895 yang diberi nama Terusan Wan Mat Saman ia dibina oleh wan Mat Saman bin Wan Ismail ( Perdana Menteri Kedah yang pertama)

b) 18

terusan ini sepanjang 35 kilometer dari Alor Setar ke Gurun, Kedah ia dibina men ggunakan tenaga manusia dan peralatan tradisional seperti cangkul untuk membina terusan ini unggun api dinyalakan pada jarak tertentu sebagai penanda untuk mema stikan terusan digali dengan lurus berdasrkan terusan inilah kerajaan British me modenkan sistem pengairan di Tanah Melayu tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Air ditubuhkan untuk memajukan tanaman padi banyak bekalan makanan diperlukan akibat pertambahan penduduk kawasan sawah padi yang luas telah dibuka di Sungai Manik, Perak dan Tanjung Karang, Selangor Bekalan Tenaga Elektrik tenaga elektrik dipe rkenalkan akibat daripada kemajuan ekonomi awal kurun ke-20 tenaga elektrik mula disalurkan ke Pulau Pinang dan Kuala Lumpur 1930 Empangan Hidroelektrik Chender oh dibuka untuk menampung keperluan tenaga elektrik empangan ini dikendalikan ol eh The Perak River HydroElectric Power Company Limited tujuan asal pembinaan ada lah untuk mendapatkan kuasa elektrik bagi kegunaan perusahaan melombong bijih ti mah di Lembah Kinta digunakan sebagai racun pada sumpitan dan anak panah untuk berburu tahun 1880-an Lembah Kinta menjadi tumpuan pelombong Cina apabila pengeluaran bijih timah di daerah Larut merosot Ipoh berkembang menjadi bandar yang sibuk tahun 1935 Ipoh d ijadikan ibu negeri Perak bagi menggantikan Taiping Taiping terletak di daerah L arut nama asalnya Kelian Pauh tahun 1840-an ramai orang Cina dibawa masuk ke Lar ut untuk memajukan lombong bijih timah selepas Perang Larut tamat British menyus un semula pentadbiran di Larut nama Taiping bermaksud kedamaian yang abadi berkemban g menjadi sebuah bandar moden dan dijadikan ibu negeri Perak Kuala Lumpur perten gahan kurun ke-19 Raja Abdullah (pembesar daerah Klang) meneroka kawasan berhamp iran pertemuan Sungai Gombak dan Sungai Klang untuk membuka lombong bijih timah ia kemudian dikenali sebagai Kuala Lumpur kerana kawasan itu berlumpur tahun 186 0-an ramai orang Cina dibawa masuk untuk menjalankan kegiatan melombong bijih ti mah di sekitar Kuala Lumpur Kuala Lumpur terus berkembang daripada sebuah perkam pungan lombong bijih timah menjadi pusat perdagangan yang maju Yap Ah Loy antara orang yang bertanggungjawab membangunkan Kuala Lumpur 1880 Kuala Lumpur dijadik an ibu negeri Selangor menggantikan Klang British menjadikan Kuala Lumpur sebaga i pusat bandar yang dilengkapi dengan pelbagai kemudahan pentadbiran dan perniag aan 1896 Kuala Lumpur dijadikan pusat pentadbiran NegeriNegeri Melayu Bersekutu 1897 Bangunan Sultan Abdul Samad telah dibina dan menjadi pusat pentadbiran Kera jaan Persekutuan kini bangunan ini menempatkan Mahkamah Persekutuan Malaysia, Ma hkamah Rayuan dan Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur pada hari ini Kuala Lumpur adalah ibu negara Malays ia yang pesat membangun Kepelbagaian Pendidikan Dalam Masyarakat Berbilang Kaum

b) a) sistem pendidikan vernakular di negara kita wujud akibat daripada pembentukan ma syarakat berbilang kaum dan dasar British yang kurang memberi perhatian kepada b idang pendidikan British membenarkan sekolah Melayu, Cina dan Tamil berkembang m engikut cara masing-masing sekolah Inggeris hanya tertumpu di kawasan bandar Sek olah Vernakular Melayu didirikan untuk memberi pendidikan sekular kepada anak-an ak petani dan nelayan anak-anak Melayu diajar menulis, membaca dan mengira serta sedikit ilmu geografi, seni pertukangan dan perkebunan pendidikan di peringkat rendah adalah sehingga darjah enam sekolah Melayu terawal dibuka di Negeri-Neger i Selat iaitu Sekolah Melayu Gelugor (1816) dan Sekolah Melayu Bayan Lepas di Pu lau Pinang dan Sekolah Melayu di Langgar, Pekan, Pahang sekolah Melayu kemudiann ya dibuka di Seberang Perai, Melaka dan negeri-negeri Melayu yang lain British t idak berhasrat memajukan pendidikan anak Melayu pendidikan sekadar menjadikan an ak-anak Melayu sebagai petani dan nelayan yang lebih baik daripada ibu bapa mere ka sekolah menengah tidak disediakan untuk anak-anak Melayu menyambung pelajaran lulusan sekolah Melayu hanya layak menjadi guru, polis dan menjawat jawatan ren dah di jabatan ketajaan lulusan sekolah Melayu berpeluang melanjutkan pelajaran ke maktab-maktab perguruan yang ditubuhkan untuk melatih guru-guru sekolah Melay u antara maktab perguruan yang ditubuhkan sebelum Perang Dunia II ialah; 1900 Ma ktab Perguruan Melaka c) c) -

Kemunculan dan Perkembangan Bandar Baru pertengahan kurun ke-19 banyak petempata n baru dibuka di kawasan kegiatan ekonomi terutama di kawasan lombong bijih tima h petempatan kemudiannya berkembang menjadi pusat pentadbiran dan perniagaan per kembangan lombong bijih timah adalah faktor utama munculnya bandar-bandar baru d i Tanah Melayu seperti Taiping, Ipoh, Kuala Lumpur dan Seremban a) Ipoh terletak di Lembah Kinta dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami oleh orang Melayu nama ban dar Ipoh berasal dari nama pokok Ipuh iaitu sejenis pokok yang getahnya 19

- 1922 maktab Perguruan Sultan Idris, Tanjung Malim, Perak MPSI (dinaiktaraf tah un 1997 kepada universiti UPSI) 1935 Maktab Perguruan Perempuan Melayu Melaka b) Sekolah Vernakular Cina diusahakan sendiri oleh masyarakat Cina dan tertumpu di kawasan bandar peringkat awal sekolah Cina menggunakan pelbagai loghat bahasa C ina seperti Teochew, Hokkien, Kantonis dan Hakka pendidikan sekolah rendah untuk orang Cina diberikan selama enam tahun ada juga sekolah Cina menyediakan pendid ikan sehingga ke peringkat menengah menggunakan buku-buku dan sukatan pelajaran dari negara China guru-guru juga dibawa dari China tahun 1920 British mula membe ri perhatian kepada sekolah Cina 1938 Sekolah Foon Yew, Johor Bharu, Johor ditub uhkan keadaan ini menyebabkan bilangan sekolah Tamil bertambah terdapat juga sekolah T amil didirikan di bandar seperti Sekolah thamboosamy Pillai dan Sekolah Vivekana nda di Kuala Lumpur masyarakat India yang kaya akan menghantar anak-anak mereka ke sekolah Inggeris yang lebih sempurna Sekolah Vernakular Inggeris mula didirik an di NegeriNegeri Selat seperti Penang Free School (1816) dan Malacca Free Scho ol (1826) sekolah Inggeris kemudiannya didirikan di Negeri-Negeri Melayu dan ter tumpu di kawasan bandar pada peringkat awalnya didirikan oleh mubalighmubaligh k ristian menyediakan pendidikan sehingga peringkat menengah dan terbuka kepada se mua kaum sukatan pelajaran mengikut sistem pendidikan di England lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran dalam pelbagai bidang seperti perubat an, kejuruteraan, guaman dan pentadbiran lulusan juga diberi keutamaan menjawat jawatan yang baik dalam perkhidmatan kerajaan 1894 sekolah menengah Inggeris iai tu Victoria Institution ditubuhkan oleh mubaligh Kristian di Kuala Lumpur 1905 K olej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan tujuan untuk memberi pendidikan Inggeris hi ngga ke peringkat menengah kepada anak-anak raja dan golongan bangsawan Melayu a nak-anak golongan bangsawan Melayu dilatih untuk berkhidmat dengan kerajaan Ingg eris kesannya lahir kumpulan pemimpin Melayu yang berpendidikan Inggeris British tidak mahu memberi pendidikan Inggeris yang tinggi kepada orang Melayu 1930-an bilangan anak-anak Melayu masih kurang berbanding kaum-kaum lain iaitu Melayu (1 5%), Cina (50%), dan India (27%) ---------------------------------------------------BAB 7 PERJUANGAN RAKYAT TEMPA TAN MENGEMBALIKAN KEDAULATAN BANGSA British campur tangan di Tanah Melayu, Saraw ak dan Sabah telah menggugat sistem politik, ekonomi dan sosial penduduk tempata n perubahan dalam sistem pentadbiran menyebabkan sultan kehilangan kedaulatan da n pembesar hilang kuasa British memperkenalkan pelbagai cukai yang membebankan d an menindas rakyat keadaan ini mencetuskan kebangkitan rakyat untuk menentang Br itish ramai pejuang tanah air muncul seperti Sultan Ahmad Tajuddin, Dol Said, Re ntap, Sharif Masahor, Dato Maharaja Lela, Yamtuan Antah, Dato Bahaman, Mat Salleh, Antanom, Tok Janggut dan Haji Abdul Rahman Limbong mereka memimpin rakyat berju ang dengan gigih demi mempertahankan kedaulatan dan kemerdekaan tanah air d) -

Enakmen Pendaftaran Sekolah diperkenalkan oleh British untuk mengawal sekolah-se kolah Cina di Tanah Melayu menurut enakmen ini; (i) semua sekolah yang didirikan mesti didaftarkan (ii) Pengarah Pelajaran diberi kuasa untuk menutup sekolah ya ng tidak menurut syarat pengurusan, sukatan pelajaran dan peraturan kesihatan ya ng ditetapkan british c) Sekolah Vernakular Tamil diusahakan oleh orang perseora ngan dan pertubuhan masyarakat India kebanyakannya didirikan di kawasan ladang g etah sukatan pelajaran, buku, guruguru dibawa dari India ada kalanya penyelia la dang (Kangani) akan mengajar di sekolah tersebut memberikan pendidikan di pering kat rendah sahaja dan kebanyakannya hingga ke darjah empat tahun 1912 British me mperkenalkan UndanUndang Buruh yang mewajibkan pengusaha ladang menyediakan seko lah dan guru untuk anak-anak pekerjanya 7.1 Perjuangan Mengembalikan Kedaulatan Kedah (Teks m/s: 164-165) (i) Latar bela kang tahun 1821 seramai 7000 orang tentera Siam mengepung Kuala Kedah askar Siam memusnahkan rumah, merampas barang, menenggelamkan perahu dan menangkap tawanan untuk dibawa balik ke Siam sebagai hamba (ii)Faktor Penentangan penjajahan Siam yang kejam menyebabkan rakyat Kedah bangkit dan bersatu dengan Sultan untuk men gembalikan kedaulatan Kedah -

tentangan hebat rakyat Kedah ini dipimpin oleh Sultan Ahmad Tajuddin dibantu pul a oleh Tunku Abdullah, Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin), Tunku Long dan Tunku Mu hammad Saad perjuangan ini disokong oleh pemimpin rakyat seperti Tok 20

Mo Ris dan pemimpin agama seperti Syeikh Abdul Kadir perjuangan orang Melayu Ked ah menentang Siam telah dikhianati oleh British British telah bersubahat dengan Siam untuk melumpuhkan perjuangan rakyat Kedah contoh: British telah menghantar kapal perang untuk membantu Siam mengepung Kedah daerah Naning terletak antara Rembau dengan Melaka Penghulu naning ialah Dato Nan ing Abdul Said yang dikenalisebagai Dol Said pusat pentadbiran terletak di Taboh Naning mempunyai hasil keluaran seperti padi, buahbuahan, sirih dan bijih timah 1831 Dol Said telah bangkit menentang British (iii)Peristiwa Penentangan (ii)Faktor Penentangan a) Mempertahankan Kemerdekaan Naning 1824 British dan Bel anda menandatangani Perjanjian Inggeris-Belanda dalam perjanjian itu Melaka dise rahkan kepada British British mendakwa Naning sebahagian daripada Melaka British mengarahkan Naning mematuhi peraturan yang ditetapkan Melaka dakwaan British ti dak dapat diterima oleh Penghulu Dol Said dan rakyat Naning Menentang Pelaksanaa n Undang-Undang British British memperkenalkan Peraturan Penghulu yang menggugat pengaruh dan kuasa Dol Said peraturan ini melarang penghulu membicarakan keskes jenayah tahun 1828 Dol Said diberi amaran oleh British kerana menyelesaikan kes jenayah di naning Dol Said diugut akan dilucutkan jawatan sekiranya tidak memat uhi arahan British Menentang Bayaran Cukai melalui Undang-Undang 1830 British me maksa Naning membayar cukai 1/10 daripada hasil keluaran pertanian arahan dibuat selepas British mendapati hasil daerah Naning berjumlah 4500 dolar sebulan 1823 Tunku Abdullah memimpin 3000 orang tentera untuk membebaskan Kedah daripada Siam melalui Seberang Perai tetapi gagal kerana British membantu Siam 1831 Tunk u Kudin berjaya menawan semula Kuala Kedah dari Melaka British menghantar 5 buah kapal perang untuk mengepung perairan Kedah tindakan British itu menyebabkan Ke dah terputus bekalan makanan dan bantuan tentera dari luar Tunku Kudin telah ter korban tahun 1836 Sultan Ahmad Tajuddin menrancang menyerang Siam melalui Bruas di Perak British berjaya mengesan gerakan ini dan Sultan Ahmad Tajuddin ditangka p 1838 kebangkitan menentang Siam di Kedah telah dipimpin oleh Tunku Muhammad Sa ad tentera Kedah berjaya menawan semula selatan Kedah, Kota Kuala Kedah dan mara ke Songkla Siam berjaya menguasai semula Kedah dengan bantuan British -

daripada Seri Menanti, Sungai Ujong, Johol dan Muar turut membantu ialah Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau yang menghantar pasukan bantuan diketuai menantunya S yed Shaaban British sedar Naning sukar dikalahkan British meminta bantuan Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau dan beliau bersetuju menghantar 600 orang hulubalang untuk menyerang Naning Mac 1832 Kolonel Herbert mengetuai pasukan tentera menyer ang Naning British berkubu di Alor Gajah untuk melancarkan serangan kedua ke ata s Naning pakatan British dan Rembau berjaya mengalahkan Naning pusat pentadbiran Naning iaitu Taboh ditawan dan rumah penduduk Naning dibakar Dol Said berundur ke Seri Menanti dan akhirnya menyerah diri kepada British b) (iv)Kesan Penentangan British berjaya menyatukan Naning dengan Melaka Dol Said d iberi pencen dan rumah di Melaka British kerugian sebanyak 100 000 paun sterling walaupun orang Naning dgagal dalam perang tetapi berjaya menghidupkan semangat juang di kalangan bangsa Melayu 7.3 Rentap Wira Sarawak: Agi Idup Agi Ngelaban ( i) Latar belakang Rentap ialah pahlawan Iban yang menentang British di sarawak d ilahirkan tahun 1800 nama asal Rentap ialah Libau yang bermaksud penggoncang duni a Rentap juga digelar Raja Darat merupakan pemimpin orang Iban di Sungai Skrang dan Sungai Saribas (ii)Faktor Penentangan Rentap menentang pemerintahan keluarga Br ooke kerana menganggap orang Iban di Sungai Skrang sebagai lanun James Brooke me ndirikan kubu di Sungai Skrang untuk mengawasi pergerakan orang Iban c) (iv)Kesan Penentangan semangat juang rakyat Kedah menyebabkan Siam berdamai deng an Kedah sultan Kedah menghantar puteranya, Tunku Daei ke Bangkok untuk berundin g tahun 1842 Siam mengembalikan takhta Kedah kepada Sultan Ahmad Tajuddin wilaya h Perlis, Setul dan Kubang Pasu diasingkan dari Kedah 7.2 Dol Said Pahlawan Nani ng (Teks m/s: 166-168) (i) Latar belakang (iii)Peristiwa Penentangan 15 Julai 1831 British mengisytiharkan Dol Said sebaga i penderhaka British menghantar seramai 150 orang Sepoi yang diketuai Kapten Wyl lie untuk menyerangnya British berjaya ditewaskan Dol Said berjaya kerana menggu

nakan taktik perang gerila dan mendapat bantuan 21

tindakan James Brooke menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai Skrang mencet uskan kebangkitan Rentap bukannya lanun tetapi pejuang bangsa semangat juang Rentap diabadikan di Batu Pe ringatan Rentap 7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak (Teks m/s: 172-173 (iii)Peristiwa Penentangan 1853 Rentap menyerang kubu James Brooke di Nanga Skra ng pasukan Rentap berjaya dan seorang pegawai British iaitu Allan Lee terbunuh k ejayaan ini mengharumkan nama Rentap di kalangan orang Iban 1854 James Brooke me nawan kubu Rentap di Sungai Lang dan membakar perkampungan Rentap pengikut Renta p berundur ke Bukit Sadok dan membina kubu perjuangan Rentap mendapat sokongan p adu penduduk Iban dan digelar Raja Ulu tahun 1857 James Brooke menghantar Tuan Mud a Charles Brooke untuk menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok Charles Brooke berja ya mempengaruhi 3000 orang Iban dan 500 orang Melayu supaya menyerang kubu Renta p di Bukit Sadok Charles Brooke gagal menewaskan Rentap kerana kubu pertahanan y ang kukuh tahun berikutnya Charles Brooke sekali lagi cuba menyerang Bukit Sadok tetapi gagal kata-kata semangat Rentap dalam penentangan ini adalah Bawalah semu a meriam kamu dari Eropah, kami tidak takut kepada kamu orang Eropah tahun 1863 J ames Brooke mengetuai sendiri pasukan menyerang Rentap di Bukit Sadok pertempura n berlaku selama sebulan dan Rentap tewas James Brooke membakar kubu dan rumah p engikut Rentap James Brooke menggunakan meriam Bujang Sadok untuk menentang Rentap Rentap pula menggunakan sejenis meriam besi Bujang Timbang untuk menentang pasuka n Brooke Rentap berundur ke Entabai untuk menyusun strategi baru tetapi Rentap m eninggal dunia (iii)Kesan Penentangan kebangkitan Rentap dan pengikutnya untuk m embuktikan bahawa mereka (i) Latar belakang pembesar Sarikei di kawasan Sungai Rajang berasal dari Kampun g Igan di muara Sungai Rajang dilantik oleh Sultan Abdul Mumein dari Brunei berpe ngaruh di kalangan orang Melanau di Sungai Rajang dan orang Iban di Sungai Skran g (ii)Faktor Penentangan James Brooke mengambil wilayah Sungai Rajang daripada S ultan Brunei kewibawaan Sharif Masahor tergugat apabila Sarikei diletakkan di ba wah pentadbiran Brooke pembinaan kubu di Kanowit dan pelantikan Henry Steele seb agai wakil British dianggap telah mengambil alih kuasa pentadbiran Sharif Masaho r Sharif Masahor menentang tindakan James Brooke meluaskan kuasa ke wilayahnya ( iii)Peristiwa Penentangan tahun 1855 Sharif Masahor mengetuai 150 buah perahu me nyerang Mukah dan mengusir Pangeran Matusin yang menyokong perluasan kuasa James Brooke James Brooke bertindak balas dengan melucutkan kuasa Sharif Masahor di S arikei Sharif Masahor marah dengan tindakan James Brooke Sharif Masahor berpakat dengan Datu Patinggi Abdul Ghapur dari Kuching untuk mengusir keluar James Broo ke dari Sarawak tahun 1859 pasukan Sharif Masahor menyerang Kanowit peristiwa in i membimbangkan orang Eropah di Sarawak tahun 1860 Sharif Masahor, Datu Patinggi Abdul Ghapur dan Temenggung Hashim dari Sadong membuat pakatan sulit untuk meny erang Kuching bagi menggulingkan Brooke Charles Brooke dengan bantuan Belanda me nahan Datu Patinggi Abdul Ghapur dan dipenjarakan di Betawi pertempuran antara Sharif Masahor dengan Charles Brooke berlaku di Sungai Sadong kapal dan perahu pasukan Sharif Masahor ditenggelamkan dan seramai 64 orang pen gikutnya terbunuh Sharif Masahor berundur ke Mukah tahun 1861 James Brooke memak sa Sultan Brunei menyerahkan Mukah dan menahan Sharif Masahor Sharif Masahor dib uang negeri ke Singapura

(iv)Kesan Penentangan walaupun perjuangan Sharif Masahor berjaya dipatahkan teta pi gerakan menentang Brooke tidak pernah berakhir pentadbiran Brooke kemudiannya menghadapi kebangkitan daripada pemimpin Banting pada tahun 1894 iaitu pemimpin orang Iban di hulu Sungai Batang Lupar tahun 1931 pula bangkit penentangan dari pada Penghulu Asun iaitu pemimpin orang Iban di Sungai Kanowit 7.5 Dato Maharaja Lela Pejuang Kebanggaan Perak (Teks m/s: 174-176) (i) Latar bel akang Dato Maharaja Lela ialah Orang Besar Berlapan Perak dan penghulu di Pasir S alak pada November 1874 Perak menerima Residen British iaitu J.W.W.Birch hasil d aripada Perjanjian Pangkor pelantikan itu menimbulkan konflik antara Birch, sult an dan pembesar Perak yang mencetuskan kebangkitan di Pasir Salak (ii)Faktor Pen entangan a) Mengambil Hak Mengutip Cukai 24 Julai 1875 Birch memaksa Sultan Abdu llah menandatangani pengisytiharan yang membolehkan British mengambil hak mengut ip cukai Sultan Abdullah diugut akan diturunkan takhta jika enggan menandatangan i 22

Birch membakar rumah Raja Ngah Orang Besar Perak kerana meneruskan kutipan cukai timah di Bidor Mencabar Ketuanan Melayu kemarahan sultan dan pembesar Perak mem uncak pada 2 Oktober 1875 Sultan Abdullah didesak menandatangani perisytiharan p enyerahan kuasa kepada British kuasa mentadbir negeri diserah kepada Residen Res iden berkuasa melantik hakim, mengurus kutipan cukai dan melantik penghulu Mempe rkenalkan Cukai Baru Birch bertindak sesuka hati Birch memperkenalkan cukai baru seperti cukai padi, perahu atap, senjata dan bayaran permit untuk membalak Seti ap isi rumah dikehendaki membayar 2 dolar sebagai cukai kelamin Mencabuli Adat R esam Birch dibenci oleh sultan dan pembesar-pembesar Perak apabila beliau mengha ramkan amalan perhambaan yang menjadi adat resam Melayu Birch sengaja menimbulka n permusuhan apabila menyimpan hamba-hamba perempuan dirumahnya b) pasukan British dikalahkan dan Kapten Innes terkorban pertempuran ini dikenali s ebagai Perang Perak dan berlaku hampir setengah tahun pada 7 November 1875 pertemp uran berlaku di Bandar Tua pejuang Perak akhirnya dikalahkan setelah British dib antu oleh tentera dari India dan Hong Kong c) d) (iv)Kesan Penentangan tahun 1877 Dato Maharaja Lela, Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum dihukum gantung sampai mati di Matang, Perak Sultan Abdullah dan Ngah I brahim dibuang negeri ke Pulau Seychelles di Lautan Hindi Raja Ismail dibuang ne geri ke Johor British tegas menghapuskan kebangkitan di Perak menunjukkan keangk uhannya sebagai kuasa penjajah Dato Maharaja Lela menjadi simbol kepahlawanan ora ng Melayu 7.6 Yamtuan Antah Mempertahankan Kedaulatan Seri Menanti (Teks m/s: 17 7-178) (i) Latar belakang nama sebenarnya Tunku Laksamana Antah Ibni Almarhum Ra ja Radin dilantik sebagai Yamtuan Seri Menanti pada tahun 1875 wilayah jajahan S eri Menanti terdiri daripada Terachi, Ulu Muar, Gunung Pasir dan Jempol (ii)Fakt or Penentangan Yamtuan Antah tidak bersetuju dengan tindakan Dato Kelana Syed Abd ul Rahman di Sungai Ujong menandatangani perjanjian dengan British tindakan Dato Kelana mengeruhkan hubungan antara mereka berdua Yamtuan Antah juga tidak mengik tiraf Dato Kelana sebagai pemerintah Sungai Ujong hubungan antara Yamtuan Antah d engan Dato Kelana bertambah runcing apabila Dato Kelana mengisytiharkan Terachi se bagai wilayahnya dibantah Yamtuan Antah kerana menganggap Terachi -

sebahagian jajahan Seri Menanti Residen British di Sungai Ujong iaitu P.J.Murray menghantar tentera dan juru ukur untuk membuat siasatan Yamtuan Antah menghanta r 200 orang pengikutnya menuntut supaya British menghentikan tugas mengukur kawa san antara Terachi dengan Kuala Pilah berlaku pertikaian antara kedua-duanya yan g mencetuskan pertempuran kebangkitan Yamtuan Antah disokong oleh Dato Siamang Ga gap, Tengku Besar Tampin, penduduk Rembau, Jelebu dan Johol Disember 1875 pasuka n Yamtuan Antah berjaya menawan Paroi dan membina kubu di situ British berjaya m enawan semula Paroi apabila dibantu oleh tentera Negeri-Negeri Selat Yamtuan Ant ah berundur ke Bukit Putus dan seterusnya ke Johor (iii)Peristiwa Penentangan Raja Abdullah, Raja Ismail dan Dato Maharaja Lela tela h bermesyuarat di Durian Sebatang mereka mengambil keputusan untuk membunuh Birc h Dato Maharaja Lela dan pengikutnya Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum menawar kan diri untuk membunuhnya mereka berazam menghalau British keluar dari bumi Per ak pada 2 November 1875 Birch dan rombongan tiba di Pasir Salak untuk menyebarka n surat pengisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British Dato Maharaja Le la dan pengikutnya mengambil kesempatan itu untuk membunuh Birch Pembunuhan Birc h menyebabkan British menyerang Pasir Salak Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor memi mpin perjuangan mempertahankan Pasir Salak (iii)Kesan Penentangan Maharaja Abu Bakar dari Johor menasihati Yamtuan Antah be rdamai dengan British Mei 1876 Yamtuan Antah berunding dengan Gabenor Negeri-Neg eri Selat iaitu William Jervois Yamtuan Antah diiktiraf sebagai Yamtuan Besar di Seri Menanti tindakan berdamai ini tidak dipersetujui oleh Dato Siamang Gagap ru ndingan tersebut membuka peluang British meluaskan pengaruh ke seluruh Negeri Se mbilan 7.7 Dato Bahaman Pahlawan Pahang (Teks m/s: 179-181) (i) Latar belakang na ma sebenarnya Abdul Rahman bin Imam Noh dianugerahi gelaran Orang Kaya Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan diberikan anugerah kerana kegagahan dan keberanian be liau dalam perang saudara di Pahang dan Perang Klang di Selangor dilantik sebaga i pembesar Temerloh setelah kematian Orang Kaya Indera Segara Dato Bahaman tidak mengiktiraf pemerintahan British di Pahang 23

(ii)Faktor Penentangan a) Hilang Hak Mengutip Cukai Dato Bahaman menentang tindak an British melantik E.A.Wise sebagai Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di dae rah Temerloh Dato Bahaman dilarang mengutip cukai di daerah kekuasaannya iaitu di Temerloh b) Pembinaan Balai Polis pegawai British iaitu E.A.Wise mendirikan balai polis d i Lubuk Terua tanpa berunding terlebih dahulu dengan Dato Bahaman konflik antara kedua-duanya menjadi lebihserius Dato bahaman menganggap tindakan British sebagai menceroboh kawasan serta mengancam kedudukannya Perlucutan Gelaran Hugh Cliffor d menganggap Dato Bahaman sebagai penderhaka kerana enggan mematuhi arahan Britis h British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato Setia Perkasa Pahlawan Sem antan tindakan British memalukan Dato Bahaman dan beliau bersumpah menghalau kelu ar British dari Pahang c) Sultan Wan Ahmad dilantik mengetuai gerakan ini dan berjaya menawan 11 buah kubu Dato Bahaman di Bentong Mac 1892 British sekali lagi menyerang Lubuk Terua pejua ng Pahang berundur ke Kelantan dan Terengganu di terengganu ulama Tok Ku Paloh me nyemarakkan semangat pejuang Pahang berjihad menentang British 14 Jun 1894 Dato B ahaman dan 100 orang pengikutnya menawan Kuala Tembeling dan Jeram Ampai British bertindak balas menghantar Kolonel Walker untuk menawansemula Jeram Ampai Dato B ahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau berundur ke Kelantan pengunduran ini menandakan berakhirnya perang menentang British di Pahang menentang Sepanyol selatan Filipina b) di Peraturan Yang Membebankan SBUB memperkenalkan peraturan baru di Sabah seperti a malan buruh paksa, cukai beras dan lesen perahu yang membebankan rakyat Percubaa n Berunding Gagal Ogos 1895 Mat Salleh dan pembesar tempatan ke Sandakan untuk m enemui Gabenor Beaufort, C.V.Creagh tujuan untuk berunding tentang masalah cukai dan tindakan kekerasan pegawai SBUB terhadap penduduk tempatan Mat Salleh dan p embesarpembesar tidak dilayan dan setelah menunggu selama 10 hari beliau meningg alkan Sandakan Perkampungan Di Bakar Gabenor Beaufort menganggap Mat Salleh meng ancam kepentingan SBUB SBUB bertindak membakar dan memusnahkan kampung Mat Salle h SBUB menawarkan hadiah 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap Mat Sal leh c) -

(iii) Peristiwa Penentangan 16 Disember 1891 British menangkap 3 orang pengikut Dato Bahaman kerana mengutip hasil hutan tanpa kebenaran tindakan British itu men yebabkan Dato Bahaman dan pengikutnya menyerang Balai Polis Lubuk Terua peristiwa ini mencetuskan perang 26 Disember 1891 Hugh Clifford mengetuai pasukan 200 ora ng tentera untuk menawan semula Lubuk Terua tetapi tewas dalam pertempuran di Ke lubi Hugh Clifford berundur dan meminta bantuan Singapura Januari 1892 British m emaksa Sultan Wan Ahmad menamatkan kebangkitan rakyat Pahang (iv)Kesan Penentangan Dato Bahaman dan pengikutnya memperlihatkan keberanian mene ntang British kedudukan British di Pahang tergugat dengan semangat patriotisme o leh pahlawan Pahang kebangkitan ini berlangsung selama 4 tahun iaitu dari 1891 1 894 British terpaksa menanggung hutang yang banyak Sultan Wan Ahmad dipaksa oleh British membayar 7200 dolar setahun bagi menyelesaikan hutang tersebut 7.8 Mat Salleh Menyanggah SBUB (Teks m/s: 182-183) (i) Latar belakang nama sebenar Datu Mohammad Salleh bin Datu Batu dilahirkan di Inanam dan menjadi pemerintah Sungau Sugut berketurunan Bajau dan Suluk mewarisi sifat kepahlawanan dan keberanian b erperang kebangkitan Mat Salleh merupakan kebangkitan paling besar dalam sejarah penentangan di Sabah (ii)Faktor Penentangan a) Perjuangan Jihad kebangkitan ber punca daripada semangat perjuangan jihad orang Sulu d) pasukan tentera dinamakan Gerakan Sultan yang disertai oleh J.P.Rodger ditubuhkan British membekalkan 200 pucuk senapang dan 10 000 butir peluru (iii)Peristiwa Penentangan Julai 1897 Mat Salleh mendirikan kubu di Ranau dan me mbakar Pulau Gaya November 1897 Mat Salleh menyerang Ambong William Cowie, Penga rah Urusan SBUB tidak berupaya mengalahkan Mat Salleh lalu menawarkan perdamaian dan pengampunan kepadanya April 1898 rundingan diadakan antara Mat Salleh denga n Cowie di Menggatal Antara syarat perjanjian adalah; - Mat Salleh dan pengikut diberi pengampunan penduduk Inanam yang melarikan diri semasa kekacauan dibenark an kembali semula - Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan - Mat Salleh diminta melaporkan pergerakannya kepada SBUB SBUB tidak menepati janji sebalikn ya tahun 1899 SBUB mengambil alih pentadbiran di Tambunan Mat Salleh berasa tert ipu dan meneruskan penentangan 24

dengan membina kubu di Kampung Teboh, Tambunan SBUB menyerang kubu Mat Salleh se cara besar-besaran Januari 1900 SBUB berjaya menewaskan Mat Salleh Mat Salleh te rkorban jika mereka mempunyai dua orang anak, salah seorang akan diambil SBUB untuk dija dikan buruh paksa Menceroboh Kawasan Hutan SBUB menceroboh hutan untuk membina j alan Kaum Murut membantah kerana mengikut kepercayaan mereka pencerobohan akan m engganggu roh nenek morang mereka e) (iv)Kesan Penentangan perjuangan diteruskan oleh pengikut Mat Salleh seperti Mat Sator dan Kamunta Julai 1902 British berjaya menamatkan kebangkitan Mat Salleh di Sabah sepenuhnya 7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba Berjiwa Besar (Teks m/s: 184 ) (i) Latar belakang nama sebenar Ontoros anak lelai Antanom ketua kaum Murut di Rundum dilahirkan tahun 1875 ketika berusia 30 tahun Antanom telah memimpin ora ng Murut menentang SBUB yang menindas kaumnya (ii)Faktor Penentangan a) b) Melar ang Membuka Tanah Baru SBUB melarang mereka membuka tanah baru merasakan hak mer eka diceroboh akibatnya mereka kekurangan beras dikenali sebagai Tok Janggut kerana beliau menyimpan janggut hingga ke paras dad a dilahirkan tahun 1853 di Kampung Jeram, Pasir Puteh, Kelantan mendapat pendidi kan pondok di Kelantan dan Makkah mahir dalam ilmu persilatan menetap di Kampung Nering, Kelantan bekerja sebagai petani dan peniaga Mengenakan Cukai Yang Membebankan SBUB mengenakan pelbagai cukai yang membebanka n seperti; cukai kepala satu dolar setiap orang cukai tanaman pindah sebanyak 50 sen setiap ekar cukai sebatang pokok kelapa untuk minuman tuak sebanyak 25 sen cukai tangkapan ikan besar cukai memelihara anjing sebanyak satu dolar seekor Me njadi Buruh Paksa orang Murut dijadikan buruh paksa tujuan untuk membina jalan d i pedalaman dan memasang kawat telegraf antara Tenom dengan Rundum Menzalimi Kel uarga suami isteri kaum Murut dikehendaki tinggal berasingan di sebelah menyebel ah tebing sungai mereka dikenakan satu dolar setiap kali berkunjung (iii)Peristiwa Penentangan Antanom menyatukan orang Murut menentang SBUB dmi men ebus maruah mereka Februari 1915 Antanom menyerang Pensiangan dan membakar bangu nan kerajaan Mac 1915 Antanom memimpin kira-kira 600 orang Murut menyerang Rundu m dan berjaya memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB kejayaan itu menaikkan semang at perjuangan orang Murut dan pengikut Antanom bertambah menjadi 900 orang Antan om membina kubu pertahanan di Sungai Selangit yang mengandungi 7 buah rumah bawa h tanah April 1915 SBUB menghantar 400 orang tentera menyerang kubu Antanom pert empuran berlaku selama 6 minggu Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam memp ertahankan Rundum penentangan ini dikenali sebagai Kebangkitan Rundum (iv)Kesan Pe nentangan SBUB mengenakan tindakan tegas terhadap pengikut Antanom 8 orang kanan Antanom dibuang daerah ke Kudat pengikut-pengikut yang lain menjadi buruh paksa memasang kawat telegraf dari Kimanis hingga ke Keningau SBUB mengarahkan orang Murut bersumpah taat setia bagi mengelakkan kebangkitan seterusnya orang Murut b erpindah ke pedalaman Kalimantan sebagai tanda protes terhadap SBUB 7.10 Tok Jan ggut Pejuang Jihad (Teks m/s: 187-189) (i) Latar belakang nama sebenar Haji Hass an bin Munas Mat

(ii)Faktor Penentangan a) Peraturan Tanah Tok Janggut menentang peraturan cukai tahun 1915 yang mewajibkan petani membayar cukai tanah b) Pengenalan Cukai Yang Membebankan petani dikehendaki membayar cukai seperti; cuk ai pokok kelapa berbuah sebanyak 3 sen sepokok pokok pinang satu sen sepokok sir ih 5 sen sejunjung kerbau dan lembu sebanyak 20 sen seekor peraturan ini membena kan rakyat Perasaan anti-British sentimen anti-British meningkat apabila Britain menyerang kerajaan Turki Uthmaniyah semasa Perang Dunia I tahun 1914 kerajaan T urki Uthmaniyah menyeru umat Islam di seluruh dunia berjihad menentang penjajah Barat Tok Janggut menyahut seruan menentang British di Pasir Puteh Pembayaran Cu kai Yang Menyusahkan penduduk tempatan menghadapi masalah membayar cukai kerana pejabat bayaran cukai terletak jauh di bandar Tok Janggut telah beberapa kali pe rgi untuk membayar cukai tetapi gagal mereka yang gagal membayar cukai akan dita ngkap dan didenda penduduk tempatan marah kepada British kerana sikap biadab peg awai British c) d) c) d) (iii)Peristiwa Penentangan 28 April 1915 Pegawai Daerah Pasir Puteh menghantar S arjan Che Wan 25

untuk menangkap Tok Janggut kerana gagal membayar cukai perbalahan berlaku menye babkan Sarjan Che Wan mati ditikam oleh Tok Janggut 29 April 1915 Tok Janggut, Engku Besar Jeram, Penghulu Adam dan Che Sahak Merbol mengetuai angkatan melancarkan serangan ke atas Pasir Puteh mereka menduduki Pa sir Puteh selama 3 hari dan mengisytiharkan Pasir Puteh bebas daripada ancaman B ritish Ungku Besar Jeram iaitu Tuan Ahmad dilantik sebagai Raja Pasir Puteh Tok Janggut sebagai Perdana Menteri 9 Mei 1915 British menawarkan hadiah sebanyak 50 0 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap Tok Janggut dan pemimpin kanannya 23 Mei 1915 British membakar rumah Tok Janggut dan pengikutnya kerana enggan men yerah diri Tok Janggut bertindak balas menyerang Pasir Puteh 24 Mei 1915 British menyerang Tok Janggut yang berkubu di Kampung Dalam Pupuh, Saring Tok Janggut t erkorban mayat Tok Janggut diarak ke Pasir Puteh dan Kota Bharu kemudian digantu ng songsang di Padang Balai Besar, Kota Bharu selama 4 jam kemudian dikebumikan di Pasir Pekan (ii)Kesan Penentangan Tok Janggut dan rakan-rakan terkorban sebag ai pahlawan yang menentang kuasa penjajah Barat semangat juang mereka kebanggaan kita walaupun tewas di tangan British 7.11 Haji Abdul Rahman Limbong Pejuang Ta ni (Teks m/s: 290-192) (i) Latar belakang nama sebenar Haji Abdul Rahman bin Haj i Abdul Hamid dikenali sebagai Haji Abdul Rahman Limbong kerana beliau sering ke Limbong, Kemaman untuk mengajar agama beliau berjuang untuk membela nasib petani yang ditindas perjuangannya dikenalse bagai Kebangkitan Tani di Terengganu (ii)Faktor Penentangan a) Pas Kebenaran Yang Membebankan 1921 diperkenalkan Pera turan Tanah Baru petani yang ingin membuka tanah dan bercucuk tanam perlu mendap atkan kebenaran dengan bayaran 50 sen peraturan yang sama jika menebang pokok da n mengutip hasil hutan seperti daun nipah, buah salak, sagu, rotan dan daun pala s membebankan hidup petani yang sedia ada miskin Penguatkuasaan UndangUndang Bin atang Buas 1923 diperkenalkan UndangUndang Kawalan Binatang Buas yang melarang p enduduk memburu binatang liar sesiapa yang ingkar dikenakan denda sebanyak 500 d olar dan senapang mereka akan dirampas Peraturan Tanah Baru 1924 peraturan tanah mewajibkan penduduk mendaftar tanah mereka dengan bayaran sebanyak 2.50 sen seo rang Pengaruh Pemimpin Agama pemimpin agama berperanan penting dalam kebangkitan anti-British di Terengganu Haji Abdul Rahman Limbong menegaskan tanah adalah hak Allah dan rakyat bebas mengerjakannya tanpa perlu membayar cukai kepada kerajaa n Haji Musa Abdul Ghani menyifatkan peraturan British bertentangan dengan syariah Islam British gagal mematahkan hujahnya bahawa tanah adalah hak Allah dan bukan hak ne geri mahkamah menerima hujah tersebut dan membebaskan mereka b) Kebangkitan 1925 seramai 300 - 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong untu k bercucuk tanam mereka membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah da n 400 ekar tanah kerajaan tindakan dilakukan kerana British akan memberi konsesi tanah tersebut kepada saudagar Cina British mendesak Sultan Sulaiman supaya ber

tindak terhadap Haji Abdul Rahman Limbong Haji Abdul Rahman Limbong menjelaskan kepada sultan bahawa pentadbiran British di daerah Kuala Berang menindas rakyat Kebangkitan 1928 British mengancam untuk mengambil tindakan undangundang ke atas petani-petani yang enggan membayar cukai ini menyebabkan seramai 1000 orang pet ani berhimpun di Marang, Kuala Telemong dan Kuala Berang mereka mengisytiharkan perang terhadap British mereka menduduki balai polis dan bangunan kerajaan di Ku ala Berang serta mengibarkan bendera merah British meminta bantuan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu pertempuran berlaku di Padang Kacong (iv)Kesan Penentangan ser amai 12 orang petani terkorban dan semua pemimpin petani termasuk Haji Abdul Rah man Limbong ditangkap tahun 1928 mereka dibicarakan di Kuala Terengganu Haji Abd ul Rahman Limbong dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah atas tuduhan menghasut dan mencetuskan kebangkitan di Terengganu c) d) (iii)Peristiwa Penetangan Kebangkitan 1922 petani di Kuala Telemong menentang pe raturan baru dengan membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran British men angkap 43 orang petani dan mendakwa mereka di mahkamah Haji Abdul Rahman Limbong bertindak sebagai peguam ---------------------------------------------------26

BAB 8 KEBANGKITAN SEMANGAT KEBANGSAAN UNTUK MENGANGKAT MARTABAT BANGSA semangat kebangsaan dibangkitkan golongan intelektual melalui akhbar, majalah dan penulis an kreatif perjuangan semakin berkesan melalui penubuhan pertubuhan untuk perjua ngkan hak dan kepentingan bangsa 8.1 Maksud Semangat Kebangsaan (Teks m/s: 199) tahun 1882 Mesir dijajah oleh British dan telah mencetuskan Gerakan Islah Geraka n Islah atau Gerakan Pemulihan Islam ialah gerakan menyeru orang Islam berpegang kepada ajaran Islam sebenar berdasarkan alQuran dan Hadis juga menyeru umat Isl am supaya bersatu menentang penjajahan Barat di negara Islam gerakan ini dipelop ori Sayid Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh pengaruh gerakan ini d isebarkan ke Tanah Melayu oleh pelajar yang menuntut di Mesir setelah kembali ke tanah air Perang Rusia-Jepun tahun 1905 Jepun berjaya mengalahkan Rusia pertama kali dalam sejarah moden sebuah negara Asia berjaya mengalahkan kuasa Eropah ke jayaan ini menyemarakkan semangat negara-negara Asia lain untuk menentang penjaj ahan Barat Gerakan Kesedaran Kebangsaan China tahun 1911 berlaku Revolusi China yang dipimpin oleh Dr. Sun Yat Sen berjaya menumbangkan kerajaan Manchu dan menu buhkan sebuah negara republik China keadaan ini membangkitkan kesedaran rakyat T anah Melayu untuk menentang British Gerakan Kesedaran Kebangsaan Filipina Jose R izal memimpin perjuangan rakyat Filipina menentang penjajahan Sepanyol Menubuhka n Liga Filipina untuk memajukan orang Filipina dan menuntut Sepanyol memberi lay anan adil kepada rakyat Gerakan Kesedaran Kebangsaan India gerakan dipimpin oleh Mahatma Gandhi tujuan untuk membebaskan India daripada penjajahan British Gerak an Kesedaran Kebangsaan Indonesia Soekarno menubuhkan Parti Nasional Indonesia u ntuk membebaskan Indonesia daripada penjajahan Belanda 8.3 Gerakan Islah Mencetuskan Kesedaran Kebangsaan (Teks m/s: 203-204) (i) Latar belakang Gerakan Islah di Tan ah Melayu awal kurun ke-20 semangat kebangsaan dibangkitkan oleh golongan pelaja r berpendidikan di Universiti alAzhar, Mesir tahun 1925 terdapat 80 orang pelaja r dari Tanah Melayu di universiti ini mereka terpengaruh dengan idea pemulihan I slam oleh Sayid Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh sekembali ke Tan ah Melayu mereka memulakan Gerakan Islah di Tanah Melayu dan dikenali sebagai Kau m Muda tokoh penting seperti Sheikh Muhammad Thani bin Jalaluddin, Haji Abbas bin Muhammad Taha dan Syed Sheikh Ahmad al-Hadi semangat kebangsaan atau nasionalisme bermaksud perasaan cinta dan taat setia ya ng mendalam terhadap bangsa dan tanah air semangat berjuang menebus maruah bangs a semangat inilah mendorong kita berjuang membebaskan negara daripada British un tuk membentuk negara merdeka dan berdaulat 8.2 Perkembangan Negara Luar Memberi Inspirasi Perjuangan (Teks m/s: 199-202) awal kurun ke-20 berlaku gerakan keseda ran kebangsaan di Turki, Mesir, Jepun, China, Filipina, India dan Indonesia perk embangan ini memberi inspirasi kepada penduduk Tanah Melayu untuk menentang penj

ajahan British Gerakan Kebangkitan Islam di Timur Tengah berlaku akhir kurun ke19 kebangkitan dosebabkan kuasa-kuasa Barat memecahbelahkan dan menguasai empaya r Islam Turki Uthmaniyah pengaruh Barat di Turki mencetuskan Gerakan PanIslam ia itu gerakan untuk menyatukan seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Barat g erakan ini mempengaruhi dan menyatukan umat Islam di negara-negara Timur Tengah, India dan Asia Tenggara termasuk Tanah Melayu untuk menentang kuasa asing Gerak an Pemulihan Islam Mesir gerakan ini turut mempengaruhi kebangkitan semangat keb angsaan di Tanah Melayu c) d) a) e) f) b) g) (ii) Penyebaran Idea Gerakan Islah idea pembaharuan Kaum Muda disebarkan melalui m ajalah Al-Imam (pemimpin) yang diterbitkan di Singapura tahun 1906 tujuan diterbit kan adalah untuk; mengingatkan mereka yang lalai dan menjagakan mereka yang tidur dan menunjukkan mereka yang sesat dan menyampaikan suara yang menyeru dengan ke baikan majalah ini memberi kesan besar dalam perkembangan pemikiran orang Melayu orang Melayu mula sedar kepentingan pendidikan dan ekonomi mereka antara seruan Al-Imam ialah; menyeru orang Melayu berpegang kepada al-Quran dan Hadis tekankan pentingnya ilmu pengetahuan untuk mencapai kejayaan - menitikberatkan pengetahu an sejarah kerana banyak iktibar yang boleh dipelajari - menasihati ibu bapa sup aya memberikan pendidikan sempurna kepada anak-anak - menggesa kaum wanita diber i peluang mendapatkan pendidikan - mengetepikan adat resam dan kepercayaan karut yang boleh menghalang kemajuan 27

tahun 1908 majalah Al-Imam dihentikan penerbitannya dan diteruskan oleh akhbar l ain seperti Neracha, Al-Ikhwan, Pengasuh dan Saudara Kaum Muda menubuhkan bebera pa buah madrasah untuk menyebarkan idea dengan lebih berkesan seperti Madrasah a l-Masyhur alIslamiah di Pulau Pinang, Madrasah al-Diniah Kampung Lalang di Padan g Rengas dan Madrasah Il-Ihya Assyariff, Gunung Semanggol di Perak menyemarakkan kebangsaan (i) kesedaran b) peluang orang Melayu dalam perkhidmatan kerajaan Mohammad Eunos Abdullah berpend idikan Inggeris di Raffles Institution, Singapura merupakan orang Melayu pertama dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan NegeriNegeri Selat pernah bertugas seb agai Ketua Pengarang akhbar Utusan Melayu dan Lembaga Melayu tahun 1926 menubuhk an Kesatuan Melayu Singapura Dato Onn Jaafar berpendidikan Inggeris di England da n Kolej Melayu Kuala Kangsar pernah menjadi pengarang akhbar Warta Malaya, Lemba ga Malaya dan Warta Ahad tahun 1936 dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi dalam Majl is Mesyuarat Negeri Johor (iii) Tentangan Gerakan Islah idea pembaharuan Kaum Muda ditentang oleh Kaum Tua m elalui akhbar Suara Benar dan Lidah Benar Kaum Tua terdiri daripada golongan ulama da n pegawai agama yang tidak menerima idea Islah Kaum Muda mereka berpegang kuat k epada adat dan agama Islam pertelingkahan antara mereka hanyalah perkara kecil y ang tidak melibatkan perkara pokok dalam agama Islam (iv) Tokoh Pelopor Gerakan Islah di Tanah Melayu a) b) Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin lahir di Sumatera t ahun 1869 berpendidikan di Makkah dan di Universiti al-Azhar, Mesir menerbitkan majalah Al-Imam pernah dilantik sebagai Mufti Negeri Perak Haji Abbas Muhammad T aha lahir di Singapura tahun 1885 berpendidikan di Makkah pernah dilantik sebaga i kadi di kawasan Tanjung Pagar, Singapura menerbitkan akhbar Neracha Syed Sheik h al-Hadi lahir di Melaka tahun 1862 mendapat pendidikan agama di Terengganu dan di Pulau Penyengat, Riau sering berkunjung ke Makkah dan Mesir mendalami idea p erjuangan Syeikh Muhammad Abduh menerbitkan akhbar Al-Ikhwan dan Saudara Golongan Intelektual Pendidikan Melayu golongan ini lepasan Maktab Perguruan Sul tan Idris (MPSI), Tanjung Malim, Perak terdiri daripada guru-guru Melayu yang be rperanan sebagai pemimpin masyarakat MPSI disifatkan sebagai The Cradle of Malay Nationalism Berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama untuk memajukan o rang Melayu dalam bidang ekonomi dan pendidikan Usaha ini menimbulkan kesedaran untuk membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British Antara tokoh nasional is ialah Harun Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob dan Abdul Hadi Hassan Harun Ami nurrashid tokoh pejuang kebangsaan lepasan MPSI merupakan guru yang bersemangat kebangsaan penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan semangat ke bangsaan Abdul Hadi Hassan seorang pensyarah MPSI sentiasa menanamkan semangat c inta akan bangsa dan negara kepada para pelajarnya c) -

a) b) 8.5 Perjuangan Naionalisme Melalui Mata Pena (Teks m/s: 207-212) akhbar dan maja lah merupakan media yang rapat dengan rakyat sesuai dijadikan saluran untuk mela hirkan kesedaran kebangsaan melalui media idea tentang perjuangan kebangsaan dap at disalurkan untuk bacaan semua lapisan masyarakat (i) Peranan Akhbar dan Majal ah Melayu tahun 1930-an akhbar Melayu mula menyuarakan isu sosial, kedudukan eko nomi dan politik orang Melayu akhbar berjaya menyemai semangat kebangsaan di kal angan masyarakat Melayu melalui serua-seruan akhbar orang Melayu menubuhkan pers atuan untuk merintis pergerakan lebih tersusun antara peranan akhbar dalam memba ngkitkan semangat kebangsaan ialah; mengkritik dasar British yang tidak menguntu ngkan orang Melayu menyeru orang Melayu bersatu dan menghapuskan semangat kenege rian menuntut kedudukan yang lebih baik dalam bidang pentadbiran, ekonomi dan pe ndidikan antara akhbar yang berpengaruh sebelum Perang Dunia II ialah Warta Mala ya (1930-1941) di Singapura, Majlis (1931-1941) di Kuala c) (ii) Golongan Intelektual Pendidikan Inggeris berjuang menuntut hak orang Melayu dalam bidang ekonomi, pendidikan dan pentadbiran menubuhkan persatuan dan bidan g penulisan untuk memperjuangkan kepentingan orang Melayu antara tokoh-tokohnya ialah Raja Chulan, Mohammad Eunos Abdullah, Dato Onn Jaafar dan Ishak Haji Muhamm ad a) Raja Chulan mendapat pendidikan di Kolej Melayu Kuala Kangsar tahun 1924 d ilantik menjadi Ahli Majlis Perundangan Persekutuan menggesa British meningkatka n taraf ekonomi orang Melayu dan menambah 8.4 Intelektual Mematangkan Perjuangan (Teks m/s: 205-206 Gerakan Islah menimbul kan kesedaran di kalangan intelektual Melayu tahun 1930-an golongan intelektual ini 28

Lumpur dan Utusan Melayu (1939-1941) diterbitkan di Singapura akhbar-akhbar lain ialah; Lembaga Melayu (1914-1931) di Singapura Pengasuh (1918-1941) di Kota Bha ru, Kelantan Majalah Guru (1924-1941) di Kuala Lumpur dan Pulau Pinang Al-Ikhwan (1926-1931) di Pulau Pinang Saudara (1928-1941) di Pulau Pinang Fajar Sarawak ( 1930) di Sarawak Akhbar Warta Malaya diterbitkan di Singapura pengarang pertaman ya ialah Dato Onn Jaafar menyiarkan tentang keadaan sosioekonomi orang Melayu men desak orang Melayu diberikan lebih banyak jawatan penting dalam perkhidmatan ker ajaan Akhbar Majlis diterbitkan di Kuala Lumpur pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai mendedahkan kelemahan dasar British yang mengancam kedudukan orang Melayu dianggap akhbar yang berani Akhbar Utusan Melayu diterbitkan di Singapura penga rang pertamanya Abdul Rahim Kajai menggesa orang Melayu meningkatkan taraf ekono mi dan menubuhkan persatuan bagi memperjuangkan nasib bangsa dan tanah air melaporkan tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang Cina di Tanah Melayu juga m enyiarkan peristiwa yang berlaku di negara China terdapat juga akhbar berbahasa Melayu yang diterbitkan oleh masyarakat Cina Peranakan (Baba dan Nyonya) antaran ya akhbar Surat Khabar Peranakan, Bintang Timor, Khabar Uchapan Baru dan Bintang Pra Pranakan tahun 1884 akhbar Bintang Timor diterbitkan dan merupakan satu-sat unya akhbar berbahasa Melayu yang berani melaporkan berita pemberontakan Dato Bah aman di Pahang tahun 1930 diterbitkan akhbar Bintang Pranakan yang membicarakan hal ehwal masyarakat Cina peranakan yang menunjukkan taat setia kepada British s ebagai pemerintah Tanah Melayu Akhbar Orang India diterbitkan akhbar Ulaga Nesan , Tamil Nesan dan Tamil Murasa pada 24 September 1924 akhbar Tamil Nesan diterbi tkan di Kuala Lumpur melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang India di Tanah Melayu juga peristiwa yang berlaku di negara India terdapat juga akhbar berbahasa Melayu diterbitkan oleh masyarakat Jawi Peranakan antaranya Ja wi Peranakan, Sekola Melayu, Taman Pengetahuan dan Tanjung Penagri tahun 1888 ak hbar Sekola Melayu diterbitkan dan dijadikan bahan rujukan di sekolah Melayu a) tujuan untuk menyuburkan perasaan cinta akan bangsa dan negara, menyeru rakyat m erebut peluang ekonomi dan mempertahan maruah bangsa antaranya: puisi oleh Harun Aminurrashid seperti Tenaga Kaumku, Mempertahankan Hak Kita dan Perwira Melayu Abdul Samad Ahmad menulis puisi Serunai Pujangga, Kapal Tiada Nakhoda dan Hari K ejatuhan Kita Muhammad Yusuf Harun menulis puisi Dunia Yang Fana dan Di Lautan S eberang puisi lainnya seperti Bangkitlah oleh Omar Mustaffa, Seruan Kebangsaan o leh Melati Pahang, Sedarlah oleh Mahmud Ahmadi dan Di Tengah Segara oleh Muhamma

d Yasin Maamor Penulisan Novel dan Cerpen melaluinya kesedaran kebangsaan dapat disampaikan kepada masyarakat lebih berkesan karya-karya sastera ini bertemakan semangat perjuangan, nasib bangsa dan semangat cintakan tanah air tema ini menim bulkan kesedaran di kalangan orang Melayu antara penulis cerpen yang terkenal ia lah Abdul Rahim Kajai, Ishak Haji Muhammad (Pak Sako) dan Shamsuddin Salleh cerp en yang terkenal seperti Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim Kajai, Rumah Besar Tiang Sebatang oleh Ishak Haji Muhammad, Di Sini Kita Bukannya Orang Dagang dan Siasat Yang Tiada Diminta oleh Shamsuddin Salleh manakala novel pula seperti Hik ayat Faridah Hanum oleh Syed Sheikh al-Hadi, Iakah Salmah? Oleh Ahmad Rashid Tal u, Melor Kuala Lumpur oleh Harun Aminnurrashid, Putera Gunung Tahan dan Anak Mat Lela Gila oleh Ishak Haji Muhammad, Mari Kita Berjuang oleh Abdullah Sidek dan Melati Kota Bahru oleh Abdul Kadir Adabi 8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan Perju angan (Teks m/s: 213-219) (ii) b) b) c) Tokoh Akhbar Melayu a) Abdul Rahim Kajai seorang nasionalis yang berjuang melalu i bidang kewartawanan digelar Bapa Kewartawanan Melayu menjadi Ketua Pengarang a khbar yang berpengaruh pada zamannya seperti Warta Malaya, Majlis dan Utusan Mel ayu (ii)Kegiatan Persuratan di Kalangan Orang Cina dan India a) Akhbar Orang Cina or ang Cina terbitkan akhbar sebelum Perang Dunia II antaranya akhbar Lat Pau, Nany ang Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan Modern Daily News tahun 1881 akhbar Lat Pau diterbitkan Kesedaran Kebangsaan Melalui Penulisan Kreatif semangat kebangsaan dibangkitkan melalui karya kreatif seperti puisi, novel dan cerpen - karya kreatif menjadi sa luran untuk menyuarakan perjuangan orang Melayu oleh golongan guru, penulis dan wartawan (i) Penulisan Puisi sebelum Perang Dunia II banyak puisi bertemakan sem angat kebangsaan dan disiar dalam akhbar dan majalah

pertubuhan berperanan penting dalam gerakan kesedaran kebangsaan 29

pertubuhan di peringkat awal bersifat kenegerian serta memperjuangkan kepentinga n ekonomi dan sosial menjadi pendorong kepada kemunculan penubuhan bersifat pert ubuhan Kemunculan Pertubuhan Melayu golongan wartawan dan akhbar menimbulkan kes edaran politik orang Melayu dan mendorong menubuhkan pertubuhan untuk perjuangka n hak dan kepentingan mereka antaranya; orang Melayu pentadbiran kerajaan b) dalam (i) Persatuan Melayu Selangor dipimpin oleh Tengku Ismail bin Tengku Muhammad Yassin memperjuangkan; - mendesak lebih ramai pegawai Melayu dalam kerajaan persekutua n dan kerajaan negeri - keanggotaan askar Melayu - menubuhkan angkatan laut dan udara Tanah Melayu c) Kongres Melayu Se-Tanah Melayu tahun 1939 kongres yang per tama diadakan di Kuala Lumpur dianjurkan bersama oleh Kesatuan Melayu Singapura dan Persatuan Melayu Selangor tujuan untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan di ka langan orang Melayu berjaya menghimpunkan wakil daripada semua persatuan Melayu untuk berbincang memajukan bangsa Melayu tahun 1940 kongres kedua diadakan di Si ngapura berjaya menarik lebih banyak penyertaan persatuan Melayu termasuk dari S arawak dan Brunei menyarankan semua persatuan Melayu memajukan orang Melayu di n egeri masing-masing kongres ketiga tidak dapat diadakan kerana Jepun telah menye rang Tanah Melayu pada tahun 1941 Persaudaraan Sahabat Pena nama penuhnya ialah Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM) ditubuhkan tahun 1934 dikendalikan ole h akhbar Saudara yang menyediakan ruangan untuk ahli-ahlinya menulis dan mengemu kakan pendapat cogan kata mereka ialah Hidup Bahasa Hidup Bangsa menggalakkan ahli -ahlinya dari Tanah Melayu, Singapura, Sarawak dan Sabah bertukar pendapat tujua n untuk meningkatkan semangat dan kesedaran kebangsaan di kalangan mereka pada N ovember 1934 mengadakan persidangan di peringkat kebangsaan yang pertama di Taip ing, Perak berjaya menghimpunkan ahli dari seluruh Tanah Melayu semangat kenegerian dapat dipecahkan dan konsep kebangsaan Melayu mula terbentuk persidangan seterusnya diadakan di Pulau Pinang, Singapura, Ipoh dan Seremban K esatuan Melayu Muda (KMM) ditubuhkan tahun 1938 di Kuala Lumpur merupakan pertub uhan Melayu bersifat politik yang pertama di Tanah Melayu dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob pemimpin yang lain seperti Mustapha Hussain dan Ahmad Boestamam tuju an untuk menanamkan semangat perpaduan dan kesedaran di kalangan orang Melayu da n mempertahankan hak berjuang membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan Briti sh bercita-cita menyatukan Tanah Melayu dengan Indonesia untuk mewujudkan Melayu Raya kebanyakan anggotanya terdiri daripada guru lepasan Maktab Perguruan Sulta n Idris (MPSI) perjuangan KMM bercorak radikal kerana mengamalkan dasar tidak be kerjasama dan menyuarakan pertentangan secara terbuka terhadap British mengadaka n pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British akhbar Warta Malaya digunak an untuk membangkitkan perasaan anti British dan memperjuangkan cita-cita KMM ta hun 1941 Ibrahim Haji Yaacob dan 150 anggota KMM ditangkap oleh British dan dipe njarakan di Singapura mereka dibebaskan semasa pendudukan Jepun tahun 1942 KMM d iharamkan oleh Jepun e) -

a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS) menjadi peransang kepada pemimpin di negeri-nege ri Melayu diasaskan tahun 1926 oleh Mohammad Eunos Abdullah dianggotai golongan bangsawan, kakitangan kerajaan, wartawan dan peniaga tujuan penubuhan adalah unt uk; - menggalakkan ahli berperanan lebih besar dalam politik dan pentadbiran - p erjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang pendidikan - menjadi wakil Melayu berurusan dengan British bagi hal berkaitan dengan hak dan kepentingan orang Mel ayu akhir tahun 1930-an banyak persatuan bersifat kenegerian ditubuhkan seperti Persatuan Melayu Perak (1937), Persatuan Melayu Pahang (1938), Persatuan Melayu Selangor (1938), Persatuan Melayu Negeri Sembilan (1938), Persatuan Melayu Pulau Pinang (1937) dan Persatuan Melayu Kelantan (1939) lain-lain persatuan seperti Persatuan Melayu Melaka (1937), Persatuan Melayu Serawak (1939) dan Persatuan Me layu Johor (1939) tujuan penubuhan untuk meningkatkan ekonomi dan sosial orang M elayu dianggotai cerdik pandai Melayu yang berpendidikan Inggeris dan berkhidmat dengan British perjuangan bersifat sederhana menunjukkan taat setia yang kuat k epada Raja-Raja Melayu dan bekerjasama dengan British mendesak British memberi l ebih banyak peluang kepada d) -

(ii)Pertubuhan Orang Cina dan India sebelum Perang Dunia II orang Cina dan India di Tanah Melayu lebih menumpukan perhatian kepada keadaan yang berlaku di negar a asal a) Pertubuhan Orang Cina awal kurun ke-20 terdapat beberapa pertubuhan orang Cina di Tanah Melayu seperti Hsing Chong Hui dan Chung Ho Tang 30

menumpukan perhatian kepada negara China terdapat juga orang Cina yang memberi p erhatian kepada politik tempatan terutama oleh orang-orang Cina yang lahir di Ne geri-Negeri Selat atau Cina Peranakan yang menjadi warganegara British tahun 190 0 Persatuan Orang Cina Peranakan British telah ditubuhkan oleh orang Cina Perana kan yang berpendidikan Inggeris antara tokoh-tokohnya ialah Tan Jiak Kim, Lim Bo on Keng, Song Ong Siang dan Seah Liang Seah presiden pertama persatuan ini ialah Tan Jiak Kim antara pengasas utama persatuan ini ialah Lim Boon Keng tujuan pen ubuhannya untuk melindungi kepentingan orang Cina Peranakan di NegeriNegeri Sela t selain itu menggalakkan orang Cina Peranakan memperoleh pendidikan tinggi dan teknikal mereka juga menunjukkan taat setia kepada British antara tokoh golongan ini ialah Tan Cheng Lock merupakan gabungan 12 buah persatuan India dan 4 dewan perniagaan India tujuan u ntuk memperjuangkan hak dan kepentingan orang India di Tanah Melayu ------------------ TAMAT ---------------------(i) Tan Cheng Lock - lahir di Melaka - berpendidikan Inggeris di Sekolah Tinggi Melaka dan Raffles Institution di Singapura - tahun 1923-1934 telah dilantik seb agai Ahli Tidak Rasmi Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat b) Pertubuhan Orang India terpengaruh dengan gerakan kebangsaan di negara asal sebelum Perang Dunia II tubuhkan persatuan dengan tujuan melindungi kepentingan orang India di Tanah Melayu awal kurun ke-20 golongan cerdik pandai India yang berpendidikan Inggeri s menubuhkan persatuan India di bandar-bandar utama seperti Taiping, Kuala Lumpu r, Melaka, Klang, Seremban dan Pulau Pinang menjadi perintis kepada pembentukan pertubuhan yang menyatukan orang India di Tanah Melayu tahun 1039 Persatuan Indi a Pusat Tanah Melayu ditubuhkan dipimpin oleh A.M.Soosay 31