Untuk SMP/MTs elas VIILEDU Teks Narasi > Tenis Toles Narasi » Karakteristik Tes Narasi Gladhen Siswa 1. Teks narasi sugestif 2. Dongeng 3. Kesed nanging gelem tetulung marang sapacha- padha 4.a, Tema urip bebrayan b. Tokoh Iwi, Kiki, Prenjak, lan dara Aur maj d. Latar pinggir dalan gedhe, wit klapa, lan cedhake wit orang katelu jamak lan eran pembantu 5, a, Aja kesed nyambut gawe. . Dhemen tetulung karo sapa bae, Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya Kegiyatan siswa (kawicaksanan dwija) » Nemtokake Idhe Pokeok ing Teles Narasi >» Novingles Teles Narasi Gladhen Siswa Kceativitas siswa (kawicaksanan dwija) Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya 4. *Bocah-bocah, aja al sinau ya. Suk Senen wis wiwit, testing. Bu Guru ndongakake muga-muga kowe kabeh bisa nggarap ujan lan antuk bij apik.’ 2. Dheweke kabeh nggarap soal bareng-bareng 3. Sadhengah pitutur utawa piweling iku amung dirungokake, nanging ora katindakake kanthi bener. 4,_Lilk milih dolanan play station (PS) ing ental PS ing prapatan, wegah sinau. Anggone dolanan udakara rong jam 5. Buku Basa Jawane diobong. Sawuse dadi awu, banjur dijumputi lan diwadhahi tatakan. Lik banjur rjupuk kendhi sing padatan kanggo adah wedang putin kulawargane. Awu buku Basa Jawa mau banjur dicomplungake sithik mbaka sithik ing njero. kendhi, Subar kuwi, kenahine dicurke ing gelas clk ‘uli diombe. e. Pusat pengisahan Gladhen Kabisan L 1b 2 n 1. Untungiku bocah sing pinter srawung lan lan tansah setya marang kancane. 2. Ora dingerteni dening wong liya 3. Nganakake produksi yaiku kegiyatan ngreproduksi maneh teks deskripsi kang wis diwaca lan dicathet ‘gagasan pokoke supaya dadi teks deskripsi anyar lan luwih ringkes. 4. Kango nambah apike teks kanthi cara migunakake maneka tembung kang edi peni. 5. Tembung srengege lan Hyang Surya. Gladhen Pangulangan 1. Kreativitas siswa, kawicaksanaan dwija Tuladha wangsulan: Crita Rara Jonggrang, Ki Samber Nyawa, Legenda Dumadine Kutha Kebumen, lan liya-liyane. 2. Toks narasi ekspositoris yaiku teks narasi kang ngandhut rerangken panindak kang diangharake kanthi cara informati saengga pamaca mangerteni prastawa kasebut 3. Teks narasi ekspositoris ngandharake panindak kanthi cara informatif, dene teks narasi sugestif ngandharake panindak kanthi cara tartamtu kang bisa ningkatake daya khayal. 4, Riwayat hidup salah sijine wong kang ditulis dhewe, ‘5. Biograil lan autobiograti Gladhen Pengayaan 1. Kreativtas siswa (kawicaksanan dwija) Tuladha wangsulan: Ora melik kadonyan kang dudu hak dhewe. 2. Jinise alur ing teks narasi ku ana telu, yaiku alur maju, mundur, lan campuran, 3. Jinise alur ing teks kasebut yatku alur maju 4. Struktur umume teks narasi, yaiku orientasi, ‘komplikasi, lan resolusi ‘5. Amanat yaiku pesen kang arep diandharake saka penulis marang pamaca lumantar teks narasi dBaby2} Serat Wulangreh Pupuh Pangkur >» Nepungi Tembang Macapat >» Falsafah sajrone Tembang Macapat Gladhen Siswa 1. Tembang tradhisional ing latah Jawa. Saben pada (bait) macapat nduweni baris ukara kang diarani ‘gatra, lan saben gatra duwe cacahing wanda (suku kata) utawa biasane diarani guru wilangan kanthi cacah tinamtu lan dipungkasi nganggo swara pungkasan kang diarani guru lagu 2. Bali, Sasak, Madura, lan Sunda. 3. Paugeran tembang macapat ku ana telu, yaiku guru lagu, guru wilangan, lan guru gatra. 4, Ana saperangan penafsiran kenangapa diarani tembang macapat jalaran anggone maca papat- papal, tegese anggone maca saben patang 5. Jalaran paugerane tembang macapat nglinwakake ddawa cendhake swara lan bedane wanda, Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya Keeativitas siswa (kawicaksanan dwija) >» Nepungi Serat Wulangreh » Ndhudhah Wose Serat Wal Pangkur Gladhen Siswa 1. Serat Wulangreh dumadi saka rerangken rong tembung yaiku ‘wulang” kang ateges wuruk, pitutur, piwulang ngenani kabecikan, menehi epenget supaya ora nindakake tumindak kang ala. Dene “teh” kang ateges reh ing bawa Jawa nggulawenthah tata kapraja, tatapraja, utawa pamarentahan (Bausastra Jawa). Mula saka iku, erat Wulangreh nduwen! teges sawilining karya sastra kang isine kawruh supaya didadekake bahan piwulangan kanggo nggayul kaluhuran urip utawa piwulang urip supaya slamet, 2. Serat Wulangreh isine bab budi pakarti yaiku warisan leluhur kang adiluhung, 3. Serat Wulangreh rampung kaluls ing tanggal 19, besar dina Ahad Kiiwon taun Dal, 1735 mangsa kawolu, windy sancaya, wuku sungsang utawa kira-kira rolas taun sadurunge Pakubuwana IV tar donya. 4, Sasmita tembang yaiku tandha tembang utawa tetenger tembang 5. Langkah-langkah ndhudhah serat Wulangreh valk a. Negesi tembung-tembung kang angel. .Nggawe gancarane tembang kang arep digoleki piwulange. c._Nyathet piwulang sajrone tembang. Kegiyatan Siswa Kreativtas siswa (kawicaksanan dwija) ngreh Pupuh Pakaryan Griya Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Gladhen Kabisan I 1 2 fT 1 4 6 Gladhen Pangulangan 1 Gladhen Pengayaan 1 b3a5b7d Ob c4d6c Ba ‘Tembang macapat ku minangka metrum tembang ail Jawa luwih tuwa umuretinimbang kakawin. Mula, macapat gagrag anyar metu sawise “pengaruh India saya suda. Nagambarake wong kang wis usia lanjut Dhandhanggula, Kinanthi, Gambuh, Pangkur, Maskumambang, Megatruh, Durma, Pocung, Megatrun, Miji, Asmarandana, Sinom, Wirangrong, lan Girsa, a. Ditengeri b. Slamet utawa apik Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Kawicaksanan dw, tuladha wangsulan: a, 12u, 8, 8u, 8, 86 (Megatruh) b, 7u, 10u, 12i, 84, 80 (Gambuh) ©. 10, 60, 102, 101 6, 6u (Mii) d. 101, 10a, 8e, 7u, Si, 7a, 6u, Ba, 121 (Drandhanggula) ‘Tembang macapat Dhandhanggula iku klebu tembang macapat kang gatrane paling akeh. ‘Tembang iki nggambarake wong kang umure wis tuwa utawa diwasa, wiwit bisa nyukup kabutuhan ripe dhewe. Watake tembang iki yaiku manis, supel, lan nyenengake. Jinise tembang Jawa iku ana 3, yaiku tembang {gedhe, tengahan, lan clk. (Guru wilangan yaiku cacahe wanda saben gatra. Filosofi sajrone tembang macapat yaiku ‘nggambarake lumakune wong urip nganti tumeka pat Ta Serat karya sastra klasik yaiku rerangken kang ditulis kanthi wujud tembang. Menawa ana karya liyane kayata karya gancaran iku diarani“dattar isi bae, a. Raden Ronggawarsita b. KG.PAAMangkunegara IV c. KG.PAAMangkunegara IV Pada sajrone tembang macapat yaiku saktembang {satu bait, ‘Minangka cagaking urip kang kudune ditindakake dening masarakat Jawa ing wektu semana, milgine ing lingkungan kraton Surakarta, Tetenger tembang Pangkuriku biasane nggunakake tembungan kang wandane “ur, tuladnane mungkur, pangkur, samungkur, lan lya-iyane.10.6 1b We 13.4 tae 18a 4a 7b 5c Bc Baad Sawing crita kang kacritakake kanthi turun- temurun sacara lesan saka pawongan siji marang pawongan liyane, 2. 12u, 6a, 8i, 12a, 3. Cacahing wanda ing saben larikan tembang macapat 4. Karangan kang nyritakake sawijining kahanan uutawa kadadean kaya kahanan sanyatane. 5. Maskumambang, Sinom, Durma, Kinanthi, Pangkur, Pocung, Megatruh, Mijl, Gambuh, Asmarandana, lan Dhandhanggula, Gladhen Pangulangan 4. Cacahing larikan tembang macapat. WEEDS Crita Rakyat 2. Kanggo medharake sembranan lan crita kang sakepenake, 3. Papan panggonan, wektu, ian swasana kadadeane prastawa ing sawijining crita 4, Wacan sastra, 5. Tema, tokoh lan penokohan, latar, alur, lan ‘amanat Gladhen Pengayaan 1. Novel, cerkak, cerbung, dongeng, lan crita rakyat, 2. Kawicaksanan dwia Tuladha wangsulan: Basa iku ngelmu kang mumpangate gedhe lan menehi panemu, ing pasahe lan kanthi tapa, yen satriya ing tanah Jawi padha ngurbanake jiwa, kuna-kuna kang ginelut ing tripakara. 3. Kango medharake pitutur utawa memulang, 4. Tu, 10u, 12), Bu, Bo. 5. Grapyak semanak, wani wanuh, lan rumaket, » Kawruh Ngenan! Crita Rakyat > Unsur Intrinsl Toles Crita Gladhen Siswa 1. Cita legenda 2. Tema kasebut yaiku dumadine Desa Ciapar.Jalaran sajone teks kasebut nyritakake dumadine Desa CClapar kanthi runtut. Alur maju utawa lurus. Tokoh utama: Untung Surapati lan Ki Lurah Winaita Tokoh pendhukung: Pangeran Alit, Untung Surapati, Kapiten Mur, Suzanne, Sultan Ageng Tirtayasa, Sultan Cirebon, Raden Surapati, Sunan ‘Amangkurat I, Pangeran Puger, Kapiten Francois Tack, Amangkurat Ill, Kumendan Goovert Knole, lan Patin Wirapati 6. Desa Pawinihan, Kartasura, Cirebon, kunjara, Banyumas, lan liya-yane. Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) » Nemokake Piwulang sojroning Crita Rakyat lan Relevansi-ne ing Jaman Saiki >> Nyusun Sinoptis Crita Rakyat Gladhen Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya 4. Legenda 2. Jumbuh pamahaman siswa (kawicaksanan dwija) Tulagha wangsulan: Bagean kang nark kawigaten ing crta rakyat Baru Kiinthing, yaiku nalika si Baru Klinthing nancepake sada, nanging ora ana bocah kang bisa mbedol sada mau. Kepara Baru Klinthing dhewe kang bisa mbedol, lan saka tumancepe sada mau metu banyu kang saya amba lan jero, kang nyebabake ‘dumadine Rawa Pening. 3. Prasaja, ora kumalungkung, apa anane, seneng tetulung marang wong kang perduli marang wong lya, 4. a. Sikop kang bisa dituladha saka Baru Kiinthing yyaiku gelem tetulung marang wong kang tau rnulunge dheweke. b. Ajaran kang bisa dituladha saka Baru Kiinthing yaiku Kakurangan fisk iku ora dadi pepalang anggone urip bebrayan. Wong kang kakurangan fisik durung mesthi duwe watak kang ala, kepara watake becik tur sembada. 5. Miturut panemune siswa (kawicaksanan dwija) Tulagha wangsulan: kita bisa nuladha panindak utawa watake Baru Kiinthing, nanging kita ora antuk kumalungkung kaya bocah-bocah cilik kang padha gegojekan lan ngenyek Baru Kiinthing CCO———_ae > am)Gladhen Kabisan a3bSb72d 96 d4c6a Be Hikmah utawa pesen saka prakara-prakara urip kang kakandhut sajroning crita, 2. Nila moral, nai adatiradhisi, nlai agamatreligi nilai kepahlawanan, lan nilaihistoris (sejarah) 3. a. Maca naskah ctita rakyat asli kanthi dibolan- baleni b. Nyathet gagasan utama. , Nyathet prastawa-prastawa penting jumbuh karo alur kang digunakake. 4. Menawa peri, dhialog-dhialog kang dirasa apik tga dicathet minangka pendhukung sinopsis. 8. Nyusun gagasan, prastawa-prastawa penting, lan menawa perlu dhialog mau ing wujud karangan ringkes. 4. Eksposisi, wiwit ana prakara, anane konflik, komplikasi, Konfik mudhun, lan penyelesaian 5. Crita rakyat kang ana ing sawijining dhaerah ora ‘mung nengungkap bab-bab kang asipatngatonake, ranging minangka sendi-sendi panguripan kang luwih jero maknane. Crita rakyat bisa menehi sumbangan rilai-nilai pendhidhikan kang kadhang kala kita kurang nyadhar bab kasebut. Crita rakyat bisa didadekake sarana penghubung kabudayan jaman biyen karo kabudayan ing mangsa ngarep. Gladhen Pangulangan 1. Mite 2. Amarga crita rakyat bisa didadekake patuladhan lan lelipuring at sarta asipat jenaka, Mula saka ku, crita rakyat biasane nganghut ajaran budi pakarti tutawa pendhidhikan moral lan hiburan kanggo masarakat, 3. Sabai nan Alu lan Si Pahit Lidah saka Sumatra, Si Pitung lan Nyai Dasima saka Jakarta, Lutung Kasarung saka Jawa Barat, Rara Mendut lan Jaka Tingkir saka Jawa Tengah, Suramenggolo saka Jawa Timur, sarta Jayaprana lan Layonsari saka Bali 4, Tema, plot utawa alur crita, tokoh lan penokohan, latarisettng, lan amanat. 5, Latar sosial nyaranake marang bab-bab kang ana gegayutane karo prilaku panguripan sosial ‘masarakat ing sawijning papan kang dicritakake sajroning karya fksi, ngimput maneka prakara kang Jangkep, antarane pakulinan urip, adat istiadat, tradhisi,kaprecayan, pandangan urip, cara mikirlan ngotrapake sikep, latar spiritual, lan status sosial tokoh-fokoh kang ana gegayutane karo bab-bab kasebut Gladhen Pengayaan 4.Prakara moral, etika, sosial budaya, agama, teknolagi lan tradhisi kang ana gegayutane karo ppanguripan. 2.Mite nduweni dhasar sejarah crita, crita ngenani prastawa-prastawa kang semihistoris kang rnerangake prakara-prakara panguripan manungsa lan asal kadadoane donya. 3.Crita rakyat bisa bae ngandhut crita jaman biyen. ‘Mula saka iku, crita jaman biyen sajroning crita rakyat klebu fakta sejarah kang sabenere. Nanging, kandhutan nilai sejarah bisa bae amung imajinasi pengarange. Lumantar pengalaman, kadadean, tutawa prastawa ing jaman biyen bisa ditemokake hiikmah utawa nilai panguripan ing jaman saiki lan Jaman mbesok. Bab iki dadi bukti menawa crita rakyat bisa menehinilal sejarah (historis) kanggo dgenerasi ing mangsa ngarep. 4.Nduweni sikep secherhana, andhap asor, seneng tetulung, seneng ngamalake elmu kang diduweni ‘seneng nglakoni tirakat ing ngendi papan kanggo ngupaya nyedhakake dhiri konjuk Gusti Kang ‘Murbeng Dumadi, sarta urmat lan bekti marang wong tuwa, 5. Nilai moral lan nilai agama 6.Legenda 7. Tekun, trampil, setya,pinter, lan liyacliyane. 8. Jalaran papan sareane lan papan kanggo nglket, Dewi Sulastri malh dadi werna kuning, 9. Ing pesisir kidul, pase ing Dhusun Petanahan, 10. Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija)Crita Pengalaman Gladhen Siswa 1.Crita kang dilakoni awake dhewe lan nabet ing ali Pelajaran nembang ‘Amarga didhawuhi nembang dening pak guru. Madhep mbur. 10. Apa Tumon kalawarti Panjebar Semangat. Kegiyatan Siswa Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya 4, Kahanan kulawarga kang ora bagya, 2. ng Desa Kedhungdawa, Kelurahan Kedhungdawa, Kecamatan Andong, Kabupaten Boyolal 3. Kulawarga kang anggota kulawargane cacah papal, yalku ana ibu, bapak, lan anak loro. 4, Uripe sarwa kakurangan, miigine ing babagan sandhang lan pangan, 5. Gerah. » Teknite Nulis Teks Cerita Pengalaman Gladhen Siswa Kegiyatan siswa (kawicaksanan dwija) Kogiyatan Siswa Kegiyatan siswa (kawicaksanan dwija) Pakaryan Griya 1. Kreativitas siswa (kawicaksanan dwia) 2, Kurang komunikasi antarane penumpang lan sopir ndadekake kliru informasi lan rugi ing 2. Ana ofita kang lucu, nyenengake, lan trenyuh, 3. Saben crita kudu ana pambuka, isi, lan panutup. 4.8iK. 5. Salah si kanca SD SiK. 6. Isinan banget. 7. 8 9. penumpange. Gladhen Siswa Gagasan pokok: a, Pengetan dina kamardikan ing desaku rame banget b. Aku kalebu anggota karang taruna, ©. Sing nonton akeh banget dd. Nalika akuisih grandhulan ana ndhuwur witjambe,, wong sing nonton padha bengok-bengok. fe. Aku mongkog rumangsa entuk alembana, ‘Aku cliang-cileng, apa sing dituding adhiku, Jebule kathoke aku suwek. Kogiyatan Siswa Jahe Cecak Sing eneng weteng luwe ii tambane mung mangan, Nah bengi-bengl sakwise dolan neng Malioboro, aku. karo kancaku kang aran Mas Tukiyo, mampir jajan nneng warung burj."Bubur kacang jo loro mas!" ujarku. marang sing dodol. Ora lali aku sisan pesen wedang teh anget loro. Ora let suwe burjo karo wedang teh anget a, amen)Papane ing ngendi bae lan sepira dhuwure ora dadi sebab, sing penting kepriye bisane nelukake utawa ngambah pucuking gunung iku, Pira ragade lan sepira rekasane bakal dlakoni, malah-malah nganti ‘ani ngurbanake jwa. Menawa bisa kasil anggone munggah utawa ngambah gunung kasebut, bakal kasumurjenenge, lan sing baku maneh bisa tuwuh rasa mareme at Salju, ampak-ampak, gas racun, lan liyasiyane. Sikep chisipin. Crita pengalaman pribadhi. a. Nur gadhah rencang asmanipun Budi b. Lare sekolah kedah taberi anggenipun sekolah ‘Actina kasil dame! tempe goreng kanthi eco. Kegiyatan munggah gunung bisa dadi sarana kanggo ningkatake kasarasan tumrape jasmani amarga munggah gunung kuwi mbutuhake tenaga kang kuwat. Menawa kerep munggah gunung awake saya suwe bakal mundhak kuwat. ku ana ‘gegayutane karo sikep kang chisiplin sebab tanpa dhisiplin bisa nemoni bebaya, 40. sajanvimsy aqgeagmeiamimgeng aman Baap{Hsgmmgigmciemg gpa Ai quan 9 va amps sanet maz eng anpaqenyg of ganz mat warty, ‘Shoapanag ny aigops query ams Gladhen Pengayaan 4. Watarataun 1920. 2) Amarga teknolog saya maj 3. Tuwa, li, mau 4, Boca sekolah ku ya kudu temen-temen anggone nigudi Kawruh, Saka nganggo klambi, nggarap PR, nganttindaictanduk ing sekolahan ya kud ditindakake kanthi temen-temen, 5. Kawicaksanan dwija \ ——_ $e a TO7. Agung, Adi, lan Ipul 8. Aja ngusili mahluk utawa wong liya supaya uripe tha We 1B.a 14d 15.b 16.b 4 1B. 19.6 20.4 21.b 22d 23d 260 25.a 6 7. 8 9 1 0, Nilai-nitai moral Tema, tokch lan penokohan, alur, latar, sudhut pandhang, lan amanat. a. Guru lagu tibane ing swara saben pungkasan larikan tombang. cacahing larikan tembang macapat cacahing wanda utawa suku ing saben larikan tembang macapat, Nelakake crita kang ngemu piwulang lan pitutur kanggo bocah enom kang nalare wis tuwuh, rnanging nepsune isih durung anteng lan waton tumindak tanpa mikirake tembe mburine, a. Japa ray syopaaygyoaiy, sino qpys b, [[aaigmariniazqezi9 Amiompsyzin tioned b. Guru gatra ©. Guru wilangan Sing tentrem, 9. Kreativitas siswa (kawicaksanan dwija) 410. Usil lan jail Gladhen Pangulangan 1 ‘Apabae kang tau dialami utawa dtindakake dening sawijining wong kang nengsemake lan ora bakal dlialekake. 1. Panulisan pasangan .. lan ,, ora kena katulis sangisore aksara Ii, nanging kudu dituls sangisore aksara b, Menawa ana aksara sesigeging wanda ing ngarepe panulisan pasangan ,. fan. KuaU disigeg pangku. Aksara kang dipangku ya aksara UM, dudu 1, Kreativias siswa, kawicaksanaan dwija Tuladha wangsula: Dewi Sti, Cindelaras, Joko Tarub,lanlyasiyane. Lelene Pak Panjilemu : [|quexgqumun pian fiunsinona ahaa. Gladhen Pengayaan 1 2 3 4, 5. Crita pengalaman lucu, Ing omahe simbah. Lafal, intonasi, ekspresi, lan solah bawa kang trep. Man Kreativtas siswa (kebijaksanaan guru) 8 qm eee ae