LAPORAN PRAKTIKUM KOMPUTASI PROSES

BAB II. SISTEM PERSAMAAN LINIER

Disusun Oleh :

Nama : Putri Ayu Cahyaning Pambudi

NIM : 15521249
Kelas/Hari : D/ Jum’at jam 15.30- 17.00
Asisten : Lutfiana Rachmatuz Zam Zam

Intan Nurjannah

Shinta Widya Widaryanto

Panji Kumala Setiawan

LABORATORIUM KOMPUTASI PROSES

JURUSAN TEKNIK KIMIA

FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI

UNIVERSITAS ISLAM INDONESIA

YOGYAKARTA

2017
 BAB I

SISTEM PERSAMAAN LINIER

A. Tujuan
Agar mahasiswa dapat menyelesaikan sistem persamaan linier dengan
menggunakan penyelesaian numerik.
B. Dasar Teori

BAB II

PERSOALAN DAN PENYELESAIAN

A. Latihan
1. Selesaikan sistem persamaan linier berikut dengan menggunakan matlab
3,5x1 + 2x2 =5
-1,5x1 + 2,8x2 + 1,9x3 = -1
-2,5x2 + 3x3 =2
Sistem persamaan di atas jika diekspresikan dalam bentuk persamaan
matriks menjadi :
3,5 2 0 𝒙𝟏 5
[−1,5 2,8 1,9] {𝒙𝟐 } = {−1}
0 −2,5 3 𝒙𝟑 2

Penyelesaian secara manual :

3,5 2 0 3,5 2
 Determinan [A] = [−1,5 2,8 1,9] [−1,5 2,8]
0 −2,5 3 0 −2,5
= [(3,5 x 2,8 x 3) + (2 x 1,9 x 0) + (0 x (-1,5) x (-2,5))] –
[(2 x (-1,5) x 3) +(3,5 x 1,9 x (-2,5)) + (0 x 2,8 x 0)]
= [29,4 + 0 + 0] - [-9 + (-16,625) + 0]
= 55,025
 Kofaktor
2,8 1,9
M11 =[ ]
−2,5 3
= [2,8 x 3 ] – [ (-2,5) x 1,9 ]
 = 13,15
−1,5 1,9
M12 =-[ ]
0 3
= - [(-1,5) x 3 ] – [ 0 x 1,9 ]
= 4,5
−1,5 2,8
M13 =[ ]
0 −2,5
= [(-1,5) x (-2,5) ] – [ 0 x (2,8) ]
= 3,75
2 0
M21 =-[ ]
−2,5 3
= - [2 x 3 ] – [ 0 x (-2,5) ]
= -6
3,5 0
M22 =[ ]
0 3
= [3,5 x 3 ] – [ 0 x 0 ]
= 10,5
3,5 2
M23 =-[ ]
0 −2,5
= - [ 3,5 x (-2,5) ] – [ 0 x 2 ]
= 8,75
2 0
M31 =[ ]
2,8 1,9
= [2 x 1,9 ] – [ 0 x (2,8) ]
= 3,8
3,5 0
M32 =-[ ]
−1,5 1,9
= - [3,5 x 1,9] – [ 0 x (-1,5) ]
= -6,65
3,5 2
M33 =[ ]
−1,5 2,8
= [3,5 x 2,8 ] – [ 2 x (-1,5) ]
= 12,8
 Adj A
13,15 −6 3,8
[ 4,5 10,5 −6,65]
3,75 8,75 12,8
 Invers A
1
Inv A = A 𝐴𝑑𝑗 𝐴
13,15 −6 3,8
1
Inv A = 55,025 [ 4,5 10,5 −6,65]
3,75 8,75 12,8
13,15 −6 3,8
55,025 55,025 55,025
4,5 10,5 −6,65
= 55,025 55,025 55,025
3,75 8,75 12,8
[55,025 55,025 55,025]

 Mencari nilai x
A.x=b
x = b/A
x = Inv A . b
13,15 −6 3,8
𝒙𝟏 55,025 55,025 55,025
5
4,5 10,5 −6,65
[𝒙𝟐 ] = 55,025 55,025 55,025
[−1]
𝒙𝟑 3,75 8,75 12,8 2
[55,025 55,025 55,025]

𝒙𝟏 1,1949 + 0,1090 + 0,1381

[𝒙𝟐 ] = [0,4089 + (−0,1908) + (−0,2417)]
𝒙𝟑 0,3408 + (−0,1590) + 0,4652
𝒙𝟏 1,4421
[𝒙𝟐 ] = [−0,0236]
𝒙𝟑 0,6470

Jadi , didapatkan hasil x sebagai berikut :

x1 = 1,4421
x2 = -0,0236
x3 = 0,6470
 Penyelesaian dengan Matlab :
A = [3.5 2 0 ; -1.5 2.8 1.9 ; 0 -2.5 3]
A=
3.5000 2.0000 0
-1.5000 2.8000 1.9000
0 -2.5000 3.0000
b = [5 ; -1 ; 2]
b=
5
-1
2
x = A\b
x=
1.4421
-0.0236
0.6470
x = inv(A)*b
x=
1.4421
-0.0236
0.6470
2. Suatu sistem pemisahan ditunjukkan pada gambar berikut ini, diketahui laju
alir massa masuk (dalam kilogram per jam) dan fraksi massa setiap
komponen pada aliran masuk (aliran 1) dan aliran keluar (aliran 2, 4 dan 5).
Andaikan iF adalah laju alir massa untuk aliran i, dan iwj adalah fraksi
massa untuk komponen j di aliran i. Hitunglah laju alir massa untuk setiap
aliran keluar yaitu x1 = 2F, x2 = 4F dan x3 = 5F.
 2
F = x1
2
w1 = 0,04
2
w2 = 0,93
2
w3 = 0,03

4
F = x2
1
F = 10
4
1
w1 = 0,54
w1 = 0,2 4
w2 = 0,24
1
w2 = 0,6 4
w3 = 0,22
1
w3 = 0,2

5
F = x3
5
w1 = 0,26
5
w2 = 0,00
5
w3 = 0,74

Penyelesaian :
A = [0.04 0.54 0.26 ; 0.93 0.24 0 ; 0.03 0.22 0.74]
A=
0.0400 0.5400 0.2600
0.9300 0.2400 0
0.0300 0.2200 0.7400

b = [ 2 ; 6 ; 2]
b=
2
6
2
x = A\b
x=
5.8238
2.4330
 1.7433
x = inv(A)*b
x=
5.8238
2.4330
1.7433
3. Selesaikan sistem persamaan di bawah ini
5x + 2y – z = 10
-3w – 5x + y – 2z = -10
w+x+y =6
2w – x + 3y + 5z =6
Penyelesaian :
A = [0 5 2 -1 ; -3 -5 1 -2 ; 1 1 1 0 ; 2 -1 3 5]
A=
0 5 2 -1
-3 -5 1 -2
1 1 1 0
2 -1 3 5

b = [10 ; -10 ; 6 ; 6]
b=
10
-10
6
6
x = A\b
x=
3
1
2
-1
 x = inv(A)*b
x=
3.0000
1.0000
2.0000
-1.0000
4. Diketahui matriks- matriks berikut :
Dari matriks A, B dan C berikut ini, tentukanlah 2AC + B !
2 5 4 0 2 2 1 2 1
A = [ 7 3 3 ] ; B = [3 3 0] ; C = [2 3 4]
2 6 8 4 0 4 3 1 2
Penyelesaian :
A = [2 5 4 ; 7 3 3 ; 2 6 8]
A=
2 5 4
7 3 3
2 6 8
B = [ 0 2 2 ; 3 3 0 ; 4 0 4]
B=
0 2 2
3 3 0
4 0 4
C = [1 2 1 ; 2 3 4 ; 3 1 2]
C=
1 2 1
2 3 4
3 1 2
x = 2*(A)*(C) + B
x=
48 48 62
47 55 50
80 60 88
5. Selesaikan sistem persamaan di bawah ini !
a+b+c+d =6
4a – 3b + 6c + d = 13
5a – 4b + 3c – 2d =3
a + 2b – c + d =7
Penyelesaian :
A = [1 1 1 1 ; 4 -3 6 1 ; 5 -4 3 -2 ; 1 2 -1 1]
A=
1 1 1 1
4 -3 6 1
5 -4 3 -2
1 2 -1 1

b = [6 ; 13 ; 3 ; 7]
b=
6
13
3
7
x = A\b
x=
2.5833
-1.1667
-1.0833
5.6667
x = inv(A)*b
x=
2.5833
-1.1667
-1.0833
5.6667
B. Tugas
1. Tgs

2
F = x1
2
w1 = 0,04
2
w2 = 0,92
2
w3 = 0,04

3
F = x2
1
F = 10
3
1
w1 = 0,53
w1 = 0,3 3
w2 = 0,23
1
w2 = 0,5 3
w3 = 0,24
1
w3 = 0,2

4
F = x3
4
w1 = 0,26
4
w2 = 0,01
4
w3 = 0,73

Penyelesaian :

A = [ 0.04 0.53 0.26 ; 0.92 0.23 0.01 ; 0.04 0.24 0.73 ]

A=
0.0400 0.5300 0.2600
0.9200 0.2300 0.0100
0.0400 0.2400 0.7300

b=[3;5;2]
b=
3
5
2
 x = A\b
x=
4.1993
4.9031
0.8977
x = inv(A)*b
x=
4.1993
4.9031
0.8977
2. Dari matriks P, Q dan R berikut ini, tentukan nilai P + Q – 2R !
1 −2 −3 4 5 −5
P=[ 4 2 ] ; Q = [−2 1 ] ; R = [−2 3 ]
−1 1 3 6 1 −4

Penyelesaian :

P = [ 1 -2 ; 4 2 ; -1 1 ]
P=
1 -2
4 2
-1 1
Q = [ -3 4 ; -2 1 ; 3 6 ]
Q=
-3 4
-2 1
3 6
R = [ 5 -5 ; -2 3 ; 1 -4 ]
 R=
5 -5
-2 3
1 -4
x = P + Q - 2*(R)
x=
-12 12
6 -3
0 15

BAB III

PENUTUP

A. Kesimpulan
B. Saran
DAFTAR PUSTAKA