LAPORAN PRAKTIKUM

BUDIDAYA TANAMAN PADA LAHAN MARGINAL

(PNA 3521)

Oleh:
Murti Rahmi Palupi
NIM A1D016204
Rombongan 8
PJ Asisten: Shellawaty

KEMENTERIAN RISET, TEKNOLOGI DAN PENDIDIKAN TINGGI

UNIVERSITAS JENDERAL SOEDIRMAN
FAKULTAS PERTANIAN
PURWOKERTO
2018
 LAPORAN PRAKTIKUM
BUDIDAYA TANAMAN PADA LAHAN MARGINAL
(PNA 3521)

Oleh:
Murti Rahmi Palupi
NIM. A1D016204

Diterima dan disetujui

Tanggal: 2 Desember 2018

Mengetahui
PJ Asisten Praktikum

Shellawaty
A1D115026

ii
 PRAKATA

Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Kuasa, yang telah

memberikan kami kesehatan dan kesempatan sehingga kami dapat menyusun dan

menyelesaikan laporan praktikum Budidaya Tanaman pada Lahan Marginal ini

dengan baik dan tepat pada waktunya.

Ucapan terima kasih tidak lupa kami ucapkan kepada semua yang telah

berpartisipasi dan membantu kami dalam pembuatan laporan ini. Khususnya

kepada para asisten praktikum Budidaya Tanaman pada Lahan Marginal terutama

Mba Shella yang telah mengarahkan dan membimbing kami dalam melaksanakan

praktikum.

Penyusunan laporan ini sangat jauh dari kata sempurna, untuk itu kritik dan

saran pembaca sangat penulis harapkan demi memperbaiki laporan ini. Semoga

laporan ini dapat bermanfaat bagi penulis dan pembaca pada saat ini dan di masa

yang akan datang.

Purwokerto, November 2018

Penulis

iii
 DAFTAR ISI

Halaman

HALAMAN JUDUL ........................................................................................... i

HALAMAN PENGESAHAN ............................................................................. ii

PRAKATA ........................................................................................................... iii

DAFTAR ISI ........................................................................................................ iv

DAFTAR TABEL ................................................................................................ viii

DAFTAR GAMBAR ........................................................................................... ix

ACARA I : PERLAKUAN BAHAN ORGANIK SEBAGAI PEMBENAH DAN

PEMUPUKAN PADA LAHAN MARGINAL ................................................... 1
ABSTRAK ........................................................................................................... 2
I. PENDAHULUAN ........................................................................................ 3
A. Latar Belakang ........................................................................................ 3
B. Tujuan ..................................................................................................... 4

II. TINJAUAN PUSTAKA ............................................................................... 5

A. Potensi Lahan Pasir ................................................................................. 5
B. Karakter atau Sifat Fisik Lahan Pasir ..................................................... 6
C. Aplikasi Teknologi untuk Budidaya Lahan Pasir ................................... 9
D. Botani Bayam .......................................................................................... 13
E. Bahan Organik (Pupuk Kandang dan Pupuk Bokhasi) ........................... 16
F. Pupuk NPK Majemuk ............................................................................. 19

III. METODE PRAKTIKUM .............................................................................. 22

A. Waktu dan Tempat .................................................................................. 22
B. Alat dan Bahan ........................................................................................ 22
C. Prosedur Kerja ......................................................................................... 22
D. Perancangan Percobaan ........................................................................... 23

iv
IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ..................................................................... 26
A. Hasil ........................................................................................................ 26
B. Pembahasan ............................................................................................. 27

V. KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................................... 32

A. Kesimpulan ............................................................................................. 32
B. Saran ....................................................................................................... 33

DAFTAR PUSTAKA .......................................................................................... 34

LAMPIRAN ......................................................................................................... 37

ACARA II : PENGAPURAN TANAH MARGINAL ......................................... 39

ABSTRAK ........................................................................................................... 40
I. PENDAHULUAN ........................................................................................ 41
A. Latar Belakang ......................................................................................... 41
B. Tujuan ...................................................................................................... 42
II. TINJAUAN PUSTAKA ............................................................................... 43
A. Potensi Lahan PMK ................................................................................ 43
B. Karakter atau Sifat Fisik Lahan PMK ..................................................... 44
C. Aplikasi Teknologi Untuk Budidaya Lahan PMK .................................. 46
D. Botani Kangkung .................................................................................... 49
E. Kapur Dolomit dan Kalsit ........................................................................ 51
F. Budidaya Kangkung pada Lahan PMK .................................................. 52

III. METODE PRAKTIKUM .............................................................................. 54

A. Waktu dan Tempat .................................................................................. 54
B. Alat dan Bahan ........................................................................................ 54
C. Prosedur Kerja ......................................................................................... 54
D. Perancangan Percobaan ........................................................................... 55

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ..................................................................... 58

A. Hasil ........................................................................................................ 58
B. Pembahasan ............................................................................................. 59

v
V. KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................................... 66
A. Kesimpulan ............................................................................................. 66
B. Saran ....................................................................................................... 66

DAFTAR PUSTAKA .......................................................................................... 67

LAMPIRAN ......................................................................................................... 71

ACARA III: PEMBERIAN ARANG PADA TANAH PASIR UNTUK

MENINGKATKAN KETERSEDIAAN AIR BAGI TANAMAN ...................... 73
ABSTRAK ........................................................................................................... 74
I. PENDAHULUAN ........................................................................................ 75
A. Latar Belakang ........................................................................................ 75
B. Tujuan ..................................................................................................... 76
II. TINJAUAN PUSTAKA ............................................................................... 77
A. Potensi Lahan Pasir ................................................................................. 77
B. Karakter atau Sifat Fisik Lahan Pasir ..................................................... 79
C. Arang Sekam dan Arang Kayu ............................................................... 80
D. Botani Mentimun ..................................................................................... 82
E. Rekayasa Teknologi untuk Meningkatkan Daya Ikat Air ....................... 86

III. METODE PRAKTIKUM .............................................................................. 88

A. Waktu dan Tempat .................................................................................. 88
B. Alat dan Bahan ........................................................................................ 88
C. Prosedur Kerja ......................................................................................... 88
D. Perancangan Percobaan ........................................................................... 89

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ..................................................................... 93

A. Hasil ........................................................................................................ 93
B. Pembahasan ............................................................................................. 94

V. KESIMPULAN DAN SARAN ..................................................................... 101

A. Kesimpulan ............................................................................................. 101
B. Saran ....................................................................................................... 101

DAFTAR PUSTAKA .......................................................................................... 102

vi
LAMPIRAN ......................................................................................................... 106

BIODATA PRAKTIKAN ................................................................................... 108

vii
 DAFTAR TABEL

Tabel Halaman

1. Hasil sidik ragam perlakuan bokhasi dan pupuk NPK majemuk

terhadap pertumbuhan tanaman bayam..................................................26

2. Pengaruh perlakuan pupuk bokhasi dan pupuk NPK majemuk

terhadap pertumbuhan tanaman bayam..................................................27

3. Hasil sidik ragam perlakuan terhadap pertumbuhan tanaman

Kangkung ..............................................................................................58

4. Pengaruh perlakuan terhadap pertumbuhan tanaman kangkung............58

5. Nilai pH pada tanah PMK .....................................................................58

6. Hasil sidik ragam perlakuan terhadap pertumbuhan tanaman

Mentimun ...............................................................................................93

7. Pengaruh perlakuan terhadap pertumbuhan tanaman mentimun ...........93

viii
 DAFTAR GAMBAR

Gambar Halaman

1. Denah Percobaan Perlakuan Bahan Organik ............................... 24

2. Alat dan bahan yang digunakan acara 1 ........................................ 37

3. Pengambilan media pasir .............................................................. 37

4. Penimbangan media tanam pasir ................................................... 37

5. Bahan organik bokhasi ................................................................. 37

6. Destruksi tanaman bayam ............................................................ 37

7. Pengovenan tanaman bayam ........................................................ 37

8. Denah Percobaan Perlakuan Pengapuran Ultisol ......................... 56

9. Tanah Ultisol ................................................................................ 71

10. Penimbangan Tanah ultisol .......................................................... 71

11. Benih Kangkung ........................................................................... 71

12. Pemberian kapur pada tanah ........................................................ 71

13. Pengamatan/Destruksi .................................................................. 71

14. Penimbangan Bobot Basah/Kering ............................................... 71

15. Denah percobaan perlakuan pemberian arang ............................. 90

16. Pengisian Polybag ......................................................................... 106

17. Pengamatan Tinggi Tanaman ........................................................ 106

18. Pupuk NPK ................................................................................... 106

19. Destruksi mentimun ...................................................................... 106

20. Penimbangan Bobot Basah/Kering ............................................... 106

ix
 BIODATA PRAKTIKAN

Penulis dilahirkan di Jakarta pada tanggal 18 April 1998

sebagai anak ke-1 dari 3 bersaudara dari pasangan Bapak

Muzakir dan Ibu Tri Sulestiawati. Penulis bertempat tinggal di

Jalan Kebon Kacang 41 No. 2 RT 014/08 Tanah Abang,

Jakarta Pusat 10240 dengan nomor handphone 087883630110

dan murtirahmi@gmail.com.

Penulis memulai pendidikan tingkat dasar di SDN Republik Argentina lulus tahun

2010, kemudian melanjutkan ke jenjang tingkat menengah pertama di SMPN 40

Jakarta lulus tahun 2013. Jenjang pendidikan menengah lulus tahun 2016 di SMAN

35 Jakarta dan saat ini penulis sebagai mahasiswi Program Studi Agroteknologi

Fakultas Pertanian Universitas Jenderal Soedirman.

108