PENGANTAR
Om Swastyastu,
Buku kecil Gegelaran Pemangku ini
dimaksudkan sebagai sumbangan atau punia
dari Pesraman Merta Sari untuk para calon
pemangku atau pun pemangku yang sedang
giat meningkatkan diri dalam tugas-tugas
kerohanian.
Buku ini disusun dengan sederhana dan puja
yang disajikan diambil sebagian dari rangkaian
puja yang lengkap, dengan tujuan agar para
pemangku lebih cepat dapat menggunakannya.
Meskipun puja yang diambil hanya sebagian,
namun itu sudah cukup untuk melaksanakan
upacara yang memang menjadi kewajiban
para pemangku. Diharapkan para pemangku
terus meningkatkan diri dengan melengkapi puja
yang ada.
Semoga buku ini memberikan manfaat.
Om Shanti, Shanti, Shanti, Om
2
PEMBERSIHAN DIRI
Duduk Bersila:
OM OM Padmasana ya namah
Cuci Tangan:
Om rah pat astray a namah
Berkumur:
Om Um rah pat astra ya namah
Memantrai Badan:
OM Prasada sthiti sarira siwa suci nirmala
ya namah
Mengambil dan menghaturkan asap dupa:
OM ANG Brahma-amretha dhipa ya
namah
OM UNG Wisnu-amretha dhipa ya namah
OM MANG Lingga purusa ya namah
Mengasapi badan:
Om Sri Guru jagat papebyo namah swaha
NGARGA TIRTHA
Mengambil bunga dipegang kedua tangan
diletakkan di depan dada, ucapkan Astra Man-
tra:
3
Om Um rah pat astra ya namah
OM Atma tatwa-atma suddha mam swaha
OM OM Ksama sampurna ya namah
OM Sri Pasupatye Hung Phat
OM Sriyam bhawantu
OM Sukham bhawantu
OM Purnam bhawsantu
Mengambil Genta dan diasapi:
Om Am dhupa astra ya namah
Memercikkan tirtha di genta
(Gunakan Astra Mantra)
Memuja Genta:
OM Kara Sadasiwa stham,
Jagat Natha hitang karah
Abhiwada wadanyam,
Ghanta sabdha prakasyate
(2)
OM Apsudewa pawitrani,
Gangga dewi namo’stute
Sarwa klesa winasanam,
Toyane parisuddhaya te
Sarwa papa winocini,
Sarwa rogha winasa ya,
Sarwa klesa winasanam,
Sarwa bhogam ewapnuyat
6
(3)
OM Panca-aksara maha tirtham,
Pawitram papa nasanam
Papa kotti sahasranam,
Aghadam bhawet sagaram
OM Panca-aksara parama-jnanam,
Pawitram papa nasanam
Mantram tam parama-jnanam,
Siwa logham pratisthanam
7
Gangga Puja: Dengan genta dan bunga
(1)
OM Gangga sindhu saraswati,
Suyamuna godhawari
Kaweri sarayu mahendra,
Tenaya carma wati wai nuka
Badra netrawati maha suranadi,
Kyata ca ya ghandaki punyah
Purnam jalah samudra sahitah,
Kurwantu te manggalam
(2)
Om, Namaste Bhagawan Gangga,
Namaste sitalambhwati,
Salilam wimalam toyam,
Swayambhu tirtha bhajanam.
OM OM I A KA SA MA RA LA WA YA
UNG namo namah swaha
OM OM A RA KA SA MA RA LA WA YA
UNG namo namah swah
OM OM kurmeda jaya jiwa sarira raksan
dadasi me
OM Mjum sah wausat mrtyujaya ya namah
(kalau pakai bunga tunjung kurmeda
diganti kumeda)
Om, Mretyunjaya-dewasya,
Yo-namoni hanukerttiyet,
Dirghayusam-awãpnotu,
Sanggrame wijaya-bhawet.
Ayuwerdi Stawa
Om, Ayuwreddhi yaso-wreddhi,
wreddhi pradnyan sukha sriyam.
Dharma-santana wreddhisca,
santute sapta wreddhayam.
Ya ta mero sthito dewam,
Ya wat Gangga mahitale,
Candrako gagana yawat
tawat twa wijayi bhawet.
Om, Dirghayur-astu-tad-astu-astu,
Om, Awighnam-astu-tad-astu-astu.
Om, Subham-astu-tad-astu-astu.
Om, Sryam-bhawantu,
Om, sukham-bhawantu
Om, purnam-bhawantu.
10
Memercikkan tirtha ke awang-awang – kalau
menghadap pelinggih ke pelinggih – dengan
Astra Mantra.
Memakai basma:
Om, Idam-bhasmam param-guhyam,
Sarwa papa winasanam
Sarwa-rogha prasamanam.
Sarwa-kalusa nasanam.
11
Prayascita. Tirtha dipercikkan satu persatu ke
arah pelinggih. Byakaonan dan Durmenggala
ke arah pelinggih bagian bawah, Pengulapan
dan Prayascita ke pelinggih bagian atas.
Seorang pinandita belum diperkenankan
menggunakan lis gede, belum diperkenankan
untuk membuat tirtha pemuput, oleh sebab itu
tirtha pemuput dimohonkan pada pelinggih
sesuai tingkatan upakara, misalnya, kalau di
merajan gunakan tirtha pemerajan.
Dewa Yadnya
Didahului dengan memohon tirtha pesucian
atau pembersihan seperti di depan.
16
SESAYUT:
Om Hyang guru reka tanaya, hyang
gurupati, hyang guru dewa, hyang pramesti
guru, manusan paduka bhatara angaturaken
pujawalin paduka bhatara, anedi sih
panugrahan paduka bhatara, pawehakna
manusan paduka bhatara anugraha urip
waras dirgayusa trepti ning pesanakan,
murah sandang kelawan pangan tan
kakeneng danda pataka upadrawa de
bhatara hyang mami.
17
PENGAMBEYAN
Om kaki ciwa gotra nini ciwa gotram kaki
panyarikan nini panyarikan, kaki semaya
nini samaya, kaki pengambe, nini
pangambe ingsun amuwu angambe dewata
dewati, bhatara bhatari, hyang hyang sang
yajnya mana, pahenek paduka bhatara
malingga malinggih haneng purwaning
daksina. manusan paduka bhatara
angaturaken puja walin paduka bhatara,
pawehakna manusan paduka bhatara
anugraha manut pengaptin ipun.
PANYENENG
Om kaki ciwa gotra nini ciwa gotra, kaki
penyarikan nini panyarikan, kaki semaya
nini samaya, kaki penyeneng nini
panyeneng kajenegan dinira, bhatara
Brahma, Wisnu, Iswara, Surya Chandra
lintang tranggana, sang hyang tryo dasa
sakti.
SUCI
Om asucirwa sucirwapi, sarwa gangga
gatam iwap cintyayit dewa isanam sarwa
byantara suci.
18
JERIMPEN / GEBOGAN
Om ksama swamam maha dewa sarwa
prani hitang karah mamoca sarwa papebyah
pala ya swa sada ciwa.
PRAS
Om eka wara, dwiwara, triwara, caturwara,
pancawara bawat Brahma, sad wara Iswara
dewasca, Wisnu saptawara, waca asta wara
purna jneyah. Om purwa pras prasida sidi
sadya rahayu ya namah swaha.
DHARMA PANGOLIH
Om ciwa sada ciwa parama ciwa sang
hyang jagat wisesa, sang hyang adnyana
wisesa, sang hyang antara wisesa sunting
akena pujan insun pingkalih yadnyan
manusan paduka bhetara angadakaken
yajna ......... saha upakara, suci asoroh
muang runtutan ipun, alit aturan ipun agung
pamilaku, anedi sih panugrahan paduka
bhatara, pawehana manusan paduka
bhatara anugraha urip waras dirgayusa,
trepti ring pasanakan, murah sandang
kalawan pengan tan kekenang dada pataka
upadrawa de bhatara hyang mami.
19
Om Anugraha manuharam dewa datta
nugrahakam hyarcanam sarwa pujanem,
namah sarwa nugrahakem,
Om Dewa-dewi Maha siddhi Yajni kaltem
mulatmidem laksmi sidhirca dirghayur
nirwighna sukha wrddhi tah.
Nyayab bebanten
Om ciwa nirmala, twam guhyah ciwa tatwa
paroyanah, ciwa sya pranato nityam, candi
sya namostute.
Om nirwedam Brahma Wisnu’s ca, bhoktra
dewa Maheswarah, sarwa wyadi nala
bhakti, sarwa karya ta sidantam.
Metabuh
Om bhuktiyantu Iswaro dewa bhuktiantu
tri loka natah saganah sapari warah
sawargah sadasi dasah.
Pengaksama
Om ksama swamam jagatnatha,
sarwa papa hirantaram,
sarwa karya sidam dehi,
prana mami sure swaram.
Om Anugraha manuharam,
dewa data nugrahakem,
hyarcanam sarwa pujanam,
nama sarwa nugrahakem.
21
Nyineb Genta.
Om dewa suksma parama acintya ya
namah.
Plenting Genta
Om santi, santi. santi Om
BHUTA YADNYA
(Ngaturang caru)
5. Tawur ke Purwa
Om pukulun mundura sang kaki gumulung
gumuling ring lemah, mundura sira sang
ana haneng lemah sangar lemah mendek,
mundura sira sang kaki pulung rah.
Manawa sira kahidekan, kelangkanin,
kesandung, kelempag, kasampar, kababat,
kapacul, kaki sira sang wong dengen sanak
lunge ta kita kidul kulon kidul wetan nggon
nira agawe grya mwang prahyangan
haneng kene.
Om sang yama raja, sang darma raja, sang
brahma raja, sang banaspati, sang banaspati
raja mundurakna wadwa balanta sedaya.
Om kaki sang wong dengen sanak sira
asining reku, ingsun asihing sira, sira
asanak reku, ingsun asanak asihing sira.
23
6. Mantra ke caru
Caru Ayam Brumbun (eka sata)
7. Gelar sanga
Om pukulun sang yama raja. iki tadah
sajinira jangan sakawali mwah gelar sanga,
sajeng sagaci tan sinarengan tumurun sang
yamaraja, pada suka ya namah.
25
8. Kala Stawa
Om Durgapati masariram kala kingkara
moksanani kala mertyu punah citram sarwa
wigna winasanam.
Om sema sakasta mahadewi barawi preta
baksini bagawati tuhatasya durga dewi
namo namah.
Om karura raksasa rupanca webatsya twan
ca yo punah santa rupam awapnoti twam
wande tripuran takam.
9. Ngayab Caru
Om buktyantu durga katarah, buktyantu
kala mawanca buktyantu sarwa butanam
buktyantu pisaca sanggyam.
Om Durga loke boktaya namah swaha
Om Kala loke boktaye namah swaha
Om Pisaca anggyam loke boktaye namah
swaha.
10. Metabuh.
Om Durga bucari, kala bucari, buta bucari
pisaca sanggyam bucari ya namah swaha.
Selesai
.
28
Puja Berkaitan dengan Caru
Lain dan Melaspas Bangunan
Puja di bawah ini berkaitan dengan caru
juga, dilanjutkan dengan tata upacara dalam
membangun rumah. Puja-puja ini dilakukan
setelah selesai pembersihan diri dan ngarga
tiratha.
Puja caru Jigramaya (Karang panes):
Ih, Kita Sang Bhuta Jigramaya, marupa
manca warna, kita retuning Bhuta Kala
Dhengen, makanak I Pamali Pulung Raksa,
I Undar-andir, ekadasa rowangan-ira, kita
anggawe kapanjingan hyang lalah,
kasandering gelap, katiben amuk, kalebon
amuk, kasirating rah, salwiring cuntaka
bhayaning pakarangan, kelebur kapunah
den nira Sang Bhta Jigramangsa.
Om, Ang, Ksama Sampurna ya namah
swaha.
29
Om, Indah ta kita hangken sapenangkan ta
parn-parnnya, haywa ta kita hanglarani,
hangrubheda manusan nira, iki tadah sajin
nira, wus ta sira padha hanadhah saji,
mundura ta sira maring pasenetan nira,
kemitan manusan nira. Siddha
amangguhang dirghayusa paripurna.
Om, Siddhir astu ya namah.
31
Puja Ngurip Bangunan.
Om, Sa,Ba,Ta,A,I, Na,Ma,Si,Wa,Ya,
Wiswakarma prayojanam, Bhuwana kreta
ya namah, hayu wreddhi ya namah.
Menjalankan Pangurip-urip.
Om, Bhagawan Sukra angurip sarwa
wewangunan, kayu pring ginawe umah, rah
sata wana bayunta urip sang uga wangun,
teka urip 3x.
Puja Lis.
Om, Pukulun pangadeganing sang janur
kuning, sira rininggiting Guru, turun utusan
33
Hyang Dewa Bhatara, kalebataning sarwa
Dewa, mangilangaken mala papa pataka,
geleh aptileteh. Om, Siddhir astu nama
Siwa ya.
34
NGAYAH BAKTI
DI PURA-PURA BESAR
Jika pinandita (pemangku) memimpin umat
untuk bersembahyang ke pura-pura besar,
maka setelah melakukan pembersihan diri dan
ngarga tirtha seperti yang sudah diuraikan di
depan, ikuti langkah sederhana di bawah ini:
Ksama swamam
Om ksama swamam jagatnata,
sarwa papa hirantarem,
Sarwa karya sidham dehi,
prana mami sure swaram.
35
pancaksara Rudra tratah
tri aksara Wisnu samproktah
omkara parama ciwa ya.
Nama dewa
Om nama dewa adistanaya,
sarwa wyapi nesiwaya
padmasana eka prastistaya,
ardha nareswari ya namo namah swaha.
Om anugraha manuharam
dewa data nugrahakem,
hyarcanem sarwa pujanem
nama sarwa nugrahakem.
Ngayab pedatengan
Om Ang Ang giripati wande,
36
lokanatha jagatpatin,
danesam tranam karanam
sarwa guna mahadyatam,
Rudra maha sudham,
sarwa wighna winasanam,
Ciwa parama samyuktam,
maha bairawi karanan.
37
MANUSA YADNYA
Upacara Tiga Bulanan
Sang pinandita tetap mengawali dengan
pembersihan diri, ngarga tirtha, kemudian
puja-puja seperti:
- Nuwur tirtha pengelukatan
- Ngajum Bayakawon
- Ngajum Durmanggala
- Ngajum Prayascita
- Ngajum Pengulapan
- Ngastawa Surya
- Ngastawa Sang Hyang Tiga Guru
- Ngastawa Bethara Kawitan (bagi warga
Pasek).
Puja-puja di atas sudah ada di depan dan
selanjutnya adalah puja atau ngastawa di
bawah ini:
38
OM Ung, Sang Hyang Antara Wisesa,
metu ta sira maring sabdha, Halungguh ta
sira maring tengahing adnyana sandhi
OM OM Sri Jagat Guru paduka ya namah.
39
OM Ya namo’stu hanganila ya nityam,
Namo’stu widya warada ya loke
Namo’stu rohika wapiya, Huwah prakase
warado namo’stu te.
OM, Kumara dewa ya namah swaha.
NGATURANG PASUCIAN :
OM Hyastu dewa maha punyam, Hyastu
dewan ca. Hyastu sarwa to dewa-dewanam,
Hyastu dewa maha punyam ya namah
41
swaha.
NGATURANG PUSPA/SEKAR:
OM Puspantu dewa astutyam,
Puspantu dewan ca
Puspantu sarwa to dewa-dewanam
Puspantu dewa maha punyam ya namah
swaha
NGATURAN TIGASAN:
OM Tigastu dewa maha punyam,
Tigastu dewan ca
Tigastu sarwa to dewa-dewanam
Tigastu dewa maha punyam ya namah
swaha
NGATURAN TOYA:
OM OM Siwa-amretha ya namah
OM OM Sadasiwa-amretha ya namah
OM OM Paramasiwa-amretha ya namah
NGANTEB SESAYUT:
OM Sangkepaning pramananta,
Negara sya muniwantam
Dewa samsthita yogante,
Brahma Wisnu Maheswaram
43
OM Pujasya mantrasya,
Tri-aksara maha kodratam
Brahmangga murcage yuktam,
Siwangga mantra matmakam
NGASTAWA BAJANG:
OM Sang Korsika, Sang Gharga, Sang
Metri, Sang Kursya, Sang Pretanjala. I
Malipa, I Malipi, pinaka Bapa Bajang Babu
Bajang, Bajang Toya, Bajang Dodot,
Bajang Simbuh, Bajang Julit, Bajang Yuyu,
Bajang Sapi, Bajang Kebo, Bajang papah,
Bajang Kalong,Bajang Bungseng mwang
sakwehing ingaraning Bajang.
Wusing pada amukti mulih ta kita maring
desanira. Syah, Syah, Syah.
NGASTAWA JEJANGANAN:
OM Pukulun Kaki Hamong, Nini Hamong,
Babu Banglong, Babu Abra, Babu Sinang,
Babu Maranak, Babu Anjuroni, Babu
Anungkurat, Babu Wisesa, Babu Dadukun
sabhumi, Babu Gedobyah, Babu Surastri,
Babu Suparni. Ingsun handasih kreta
nugrahan-nira, handa hanjangani si bajang
bayi. Iki tadah sajin nira, liwet kacang
satingkeb lawan jangan sangiyu. Minawi
wenten kirang luput ipun, den agung
ampurane manusan nira, enak ta kita pada
45
amukti sari lawan sanak kira kabeh. Alit
kang sung hangaturaken, agung kang sun
haneda. Handa hangluwarana sakwehing si
Bajang lara rogha, sanut sangkala, danda
upadrawan ipun, balikakna wongen dena
becik. Sampun sira mebengin, sampun sira
hanyetut, sampun sira hanggites, balikan
sira hamongan dena becik, sungana
henaking amangan, enaka aturu, enaka
hameng-hamengan. Katekana jejaka,
warasa dirghayusa paripurna.
OM Siddhir astu ya namah swaha.
NGASTAWA PANGAMBIAN:
OM Pukulun Sang Hyang Sapta Patala,
Sang Hyang Sapta Dewata, Sang Hyang
Wesrawana, Sang Hyang Trinadi
Pancakosika, Sang Hyang Premana mekadi
Sang Hyang Urip, sira amagehaken ri
stanan nira sowang-sowang, pakenaning
hulun hangeweruhi ri sira, handa raksanan
den rahayu, urip waras dirghayusa sang
inambian.
OM Siddhirastu ya namah swaha.
46
NGASTAWA SAMBUTAN
OM Pukulun Kaki Sambut, Nini Sambut,
tanedanan sambut agung, tanedanan
sambut alit. Yan lungha mangetan,
mangidul, mangulon, mangalor, bayu
premana mwah atmanya si bajang bayi
tinututan dening prewatek Dewata Nawa
Sangha, pinayungan kala cakra, pinageran
wesi, tuntun ulihakna maring awak sariran
sira si bajang bayi.
OM Sang Bang Tang Ang Ing Nang Mang
Sing Wang Yang
Ang Ung Mang OM.
UPASAKSI YADNYA
OM Pukulun Sang Hyang Tiga Guru
47
Wisesa, Sang Hyang Akasa mwang Sang
Hyang Ibu Prethiwi, Sang Hyang Surya
Candra Lintang Tranggana mekadi Sang
Hyang Triyo dasa saksi, Sang Hyang Panca
Rsi, Sang Hyang Catur Loka Phala. Kaki
Bhegawan Penyarikan, Nini Bhagawan
Penyarikan, Kaki Citragopta, Nini
Citragopta, Kaki Samantara, Nini
Samantara, Kaki Panyeneng, Nini
Panyeneng.
Kajenengana den nira Sang Hyang Tiga
Guru Wisesa, Kasaksinin den nira Sang
Hyang Triyo Dasa Saksi, kewaranugraha
den nira Sang Hyang Wesrawana. Manusan
nira handa sih waranugraha pukulun.
Manusan nira hangadakaken yadnya
nigang sasihan sira si Bajang Bayi.
Ledang paduka bhatara pada anodya,
anyaksinin mwang hamuputaken yadnyan
ipun. Akedik kang sun hangaturaken, agung
pamilakunya hamilaku kadirghayusan.
Minawi ta kirang langkung saturan ipun
den agung ampurane manusan nira. Ledang
paduka bhatara wehana waranugraha
dumugi tan kakenaning hila-hila mwang
upadrawa den nira Hyang Sinuhun.
48
OM Siddhir astu ya namah swaha.
MENJALANKAN SESARIK:
Selesai nganteb banten, lanjutkan menjalankan
sesarik ke semua pelinggih..
MANTRA SESARIK :
OM Purna candra purna bayu, mangkana
49
paripurnanya
Kadi langgenganing Surya Candra,
Mangkana langgenganya manih ring
mrecapada.
OM OM Sri Sriyawe ya namu namah
swaha.
NGAYABIN PRAS:
OM Ekawara, Dwiwara, Triwara
Caturwara, Pancawara
50
Purwa pras prasiddha rahayu.
PELAKSANAAN UPAKARA:
Setelah ngayab ke luhur, ibu si bayi
mengambil pusuh yang ada di ayunan, ibu bayi
lantas menggendong pusuh itu, si bayi
digendong oleh keluarga yang lain. Setelah itu
semuanya berdiri di samping lesung, sang bayi
natab banten yang ada di atas lesung.
MANTRA:
Ih si Bajang Susila, si Bajang Weking,
heling sira ri tadah sajin nira, apan kita
angawe hala-hayu. Hulihakna atmaning
janma manusa ne manih, haja sira mwah
maniwastu pukulun siddha rahayu, seger-
oger, urip warasa dirghayusa, tunggunen
rahina dalu. Minawi kirang tadahan nira,
den agung ampurane si bajang bayi.
OM Siddhir astu ya namah swaha.
MANTRA:
Hangiderana sawawu pada sawasu, anak
kira si Tunggul Ametung, putun nira si
Kalang Jarak, sira anak-anaking balogo,
ingsun anak-anaking pusuh, sira anak-
anaking pusuh, ingsun anak-anaking antelu,
sira anak-anaking antelu, insun anak-
anaking watu, sira anak-anaking watu,
ingsun anak-anaking manusa.
MANTRA:
OM Pukulun Kaki Prajapat, Nini Prajapati,
Kaki Samantara, Nini Samantara, Kaki
Citragopta, Nini Citragopta, ingsung handa
52
hanugrahan nira, handa anyambuti si
bajang bayi. Minawi wenten kari pramana
mwang atman ipun anganti ring pinggiring
samudra ring telengin udadi mwah ring
sangkan paranya, sambut hulihakna maring
raga walunan ne si bajang bayi, siddha
pepek paripurna maring awak sariran ipun
si bajang bayi.
OM Siddhir astu ya namah swaha.
NGATURANG SEMBAH:
Pelaksanaannya sesuai Kramaning
Sembah, lalu percikkan Tirtha Wangsuh Pada
Ida Bhatara kepada bayi.
LETAK SESARIK:
Ring muka/rahi:
OM Sri Sri yawe namah
Ring Bahu kanan:
OM Anengenaken bagia phula kreti
Ring Bahu kiwa:
OM Angiwakakna pancabaya lara rogha
Ring Punuk:
54
OM Angungkurana sot papahing wong
Ring Bahong:
OM Angarepaken bagya phula kreti
pasesangon
Ring Tangkah:
OM Anganti-nganti sabdha rahayu
Ring Tangan kalih:
OM Ananggapana Sri Sedana phala-bhoga
WAHANA TATEBUS/TATEBUSIN:
MANTRA
OM Kawelasana den nira sang adi-dumadi
Kawelasana den nira Sang ngawewehan,
sang apiturun
Kawelasana den nira Bhatara mwang
manusa,
Saking lor saking kidul, welas asih ring
ipun sang mawoton
NGAKSAMA:
Selesai upacara itu Pinandita (Pemangku)
melaksanakan Puja Pangaksama sekali lagi
lalu nyineb Ida Bhatara.
MANTRA NYINEB:
OM OM Atma-tattwatma suddha mam
swaha.
OM OM Ksama sampurna ya namah
swaha
OM OM Sarwa dewa somya ya namah
swaha
SELESAI
56
Upacara Peweton
(Otonan)
Dalam upacara ini semua puja sama
dengan upacara Tiga Bulanan, karena itu puja
tak perlu disebutkan lagi. Sang pinandita tetap
mengawali dengan pembersihan diri, ngarga
tirtha, kemudian puja-puja seperti:
- Nuwur tirtha pengelukatan
- Ngajum Bayakawon
- Ngajum Durmanggala
- Ngajum Prayascita
- Ngajum Pengulapan
- Ngastawa Surya
- Ngastawa Sang Hyang Tiga Guru
- Ngastawa Bethara Kawitan (bagi warga
Pasek).
- Ngastawa Sang Hyang Tiga Wisesa (sama
dengan di depan)
57
- Ngastawa Sang Hyang Kumara (sama
dengan di depan)
- Atur Piuning Saha Seha (sama dengan di
depan cuma diganti menjadi yadnya peweton)
- Ngaturang Toya dan Pesucian (sama semua
nya termasuk runtutannya)
- Mapekeling Saha Seha (sama di depan)
- Nganteb Sesayut (sama juga di depan)
- Ngastawa Sang Catur Sanak (sama)
- Ngastawa Jejanganan (sama)
- Ngastawa Pengambian (sama)
- Ngastawa Sambutan (sama)
- Nganteb Banten Sorohan (sama)
- Upasaksi Yadnya (sama)
- Nganteb Banten dengan Tribuana Stawa
(sama dengan di depan)
- Menjalankan Sesarik (sama)
- Nganteb Banten ke Luhur (sama)
- Ngayabin Pras (sama)
Ngaturang Sembah
Pelaksanaannya sesuai Kramaning Sembah,
lalu percikkan Tirtha Wangsuh Pada Ida
Bhatara kepada bayi.
59
Upacara Pekalan-Kalan
Pawiwahan
Pada upacara ini beberapa puja sama
dengan upacara Manusa Yadnya lainnya di
depan, karena itu puja yang sama tak perlu
disebutkan lagi.
Setelah Sang Pinandita mengawali dengan
pembersihan diri, ngarga tirtha, kemudian
puja-puja seperti:
- Nuwur tirtha pengelukatan
- Ngajum Bayakawon
- Ngajum Durmanggala
- Ngajum Prayascita
- Ngajum Pengulapan
60
SMARA RATIH-STAWA:
Om, Pradhana Purusa samyoga ya,
Wisnu Dewa bhoktra ya namah,
Dewa-dewi samyoga ya,
Paramas iwa ya namah swaha.
61
PAKELING SAHA SEHA:
OM Pukulun Sang Hyang Predhan Purusa
makadi sira Sang Hyang Smara Ratih,
manusan nira handa sih waranigrah ri sira,
anembah angadakaken yadnya pakala-
kalan nira sang apawiwahan, ledang hyun
paduka Bhatara padha tumedun padha
manlingga-malinggih ring rwaning kukus
harum. Anodya hanyaksinin mwah
hamuputaken yadnyan nira manusan
paduka Bhatara.
Om Prenamya Bhaskara-dewam,
Sarwa klesa winasanam,
Prenamya-aditya siwartam,
Bhukti-mukti wara-pradam.
PAKELING PAKALA-KALAN
PAWIWAHAN:
OM Pukulun Sang Hyang Predhana
Purusa, Sang Hyang Akas, Sang Hyang Ibu
Prethiwi, Sang Hyang Surya Candra
62
Lintang Tranggana, makadi sira Sang
Hyang Triyodasasaksi. Manusan nira handa
sih waranugraha pukulun, manusan ira
anemu-aken jatu-karman ipun, wet tinuduh
den nira Hyang kamajaya Kamaratih, maka
tungtunging janma padha, hamangguhaken
rasaning dumadi janma. Manusa nira handa
tirtha-amretha, pangleburan,
pangilanganing sarwa leteh, sebel kandel,
malaning Kamajaya Kamaratih, mogha
Bhatara hasung nugraha, enaking
alakirabhi, anutugaken Kaman-ipun,
ngawreddhyaken kadirghayusan. Tan
kahalangan tan kabancana dening sarwa
bhuta kala dengen, lawan sakriyopayaning
wang hala. Apan sampun paduka Bhatara
wus angadeg anyaksinin.
OM Siddhir astu tad astu ya namah swaha.
63
OM Pukulun sang kala-kali sedaya, sira
reka pukulun angluwaraken sakwehing
kala-kali hana ring awak saririn-ipun
manusan nira, puniki Pabyakalan ipun ka-
atur ring sang Kala-kala sedaya, sira
angluwaraken sakwehing Kala Kacarik,
Kala Pati, Kala Kapekpek, Kala
Kapengpeng, Kala Cangkingan, Kala
Durbala-durbali, Kala Brahma, mwah
sakwehing Kala-kali han ring awak sariran
nira sang apawiwahan, sang alakirabhi,
Wruh pwa sira Hyang-hyanging awak
saniranya, kajenengana den nira Sang
Hyang Purusangkara, kasaksinin den nira
Sang Hyang Triyodasasaksi, lah maruwaten
ta sir, mundura ta sira sang Kala-kali
maring awak sariran nira sang alakirabhi,
tunggunen den bayu preman anutugaken
tuwuh ipun amangguhaken dirghayusa.
OM Siddhir astu tad astu ya namah swaha.
UPASAKSI :
OM Pukulun paduka Bhatara Siwa,
Sadasiwa, Paramasiwa mekadi sira Sang
Hyang Tiga Guru Wisesa, Sang Hyang
Akasa mwang Ibu Pretiwi, Sang Hyang
64
Surya Candra Lintang Tranggana mekadi
Sang Hyang Triyo dasa saksi, Kaki
Bhagawan Penyarikan, Nini Bhagawan
Penyarikan, Kaki Bhagawan Citragotra,
Nini Bhagawan Citragotra, Kaki
Samantara, Nini Samantara, Kaki
Panyeneng, Nini Panyeneng.
Kajenengana denira Sang Hyang Tiga
Guru Wisesa, kasaksinin denira Sang
Hyang Triyo dasa saksi, kewaranugraha
denira Sang Hyang Wesrawana. Manusan
nira handa sih waranugraha, manusan nira
hanembah angadakaken yadnya Pakala-
kala sang apawiwahan. Pada kenak hyun
paduka Bhatara anodya, hanyaksinin
mwang hamuputaken saturan manusan
nira, minawita kirang langkung saturan
ipun den agung ampurane manusan nira.
Akedik kang sun hangaturaken, gung
pamilakunya, hamilaku kadirghayusan.
Ledang paduka Bhatara wehana
waranugraha dumugi tan kakenaning hila-
hila mwang upadrawa den nira Hyang
Sinuhun.
OM Siddhir astu ya namah swaha.
65
NGANTEB BANTEN DENGAN
TRIBHUWANA-STAWA:
(Puja sama, lihat di depan)
NGAYAB KE LUHUR:
Ngayab ke luhur didahului ngayab di sanggar
Surya, sudah itu baru ngayab ke luhur di
banten pakala-kalan.
OM Bhuktyantu Dewa maha-punyam,
bhuktyantu dewan ca,
Bhuktyantu sarwa to Dewa-dewanca.
66
OM, Ang, Khang Khasolkaya swasthi-
swasthi Kala Bhuta predhana purusa
bhokta ya namah swaha.
PENGANTEN NATAB
Setelah pemangku ngastawa upacara pakala-
kalan, pasangan penganten natab upacara,
dimulai natab Banten Bayakaon di kaki
pengantin, setelah itu natab banten
Durmangala di dana, lalu natab Banten
Prayascitan di wajah (muka), diteruskan natab
banten Pangulapan di Siwadwara (ubun-ubun),
supaya mendapatkan kerahayuan.
Setelah selesai itu baru penganten
menghaturkan sembah pangubakti. Selesai
menghaturkan sembah, diperciki tirta, lalu
natab banten Tatebasan Byakalan, lalu natab
banten Ayaban.
Selesai
67
MAJALAH HINDU
68