Anda di halaman 1dari 47

PRAWACANA

OM SWASTY ASTU,
OM ANOBADRAH KRETAWO YANTU WISWATAH,
OM AWIGHNAM ASTU NAMO SIDDHAM,

Sembah pangubhakti haturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa
makamiwah Ida Bhatara Kawitan, dumogi Titiang pingkalih pratisentanan Idane sida
ngemangguhang kerahajengan.

Titiang sregep manahe nyurat lontar / cakepan puniki wantah medasar antuk manah
ngayah ring Ida Bhatara Kawitan, dumadak ja wenten pikenoh nyane ring daging
cakepan puniki, Sane pinih unteng PENGELINGSIR TITIANG SANE
NGEMARGIANG ACARA MIWAH UPAKARA ring wewengkon Umat Hindu
Bali.

Cakepan puniki kapipil medasar antuk lontar / buku sane kapipil olih IDA
PANDITA MPU NABE JAYA WIJAYANANDA, taler ka ambil ring lontar -
lontar sane liyanan. pinaka panguntat prawacanan titiang majeng ring Pengelingsir
utawi para semeton sane seneng ngemargiang sastra agama utawi sane tiyosan,
ngiring sareng - sareng ngemargiang tur ngelaksanayang napi sane sampun
kamenggahang ring daging lontar. janten sampun napi sane kasurat titiang puniki
doh pisan saking arsa para manggala sami, nanging titiang tan rered - rered nunas
ajah ring para sujana ne sami mangdane titiang prasida nincapang tur ngayah sane
patut sekadi menggah ring sastra, sekadi kojaring sastra “ KADYASTUN MARING
ANGEN KARMA JUGA YA “ . medasar antuk puniki titiang purun mipil cakepan
puniki.

Dumadak sih Ida Bhatara Kawitan nuntun pratisentanan nyane, sane jakti - jakti
wruh ring Kawitan. MANAWA SEWA MADAWA SEWA ( Melayani sesama
sama dengan melayani Tuhan ). suksma.

Om Santhi - Santhi - Santhi Om

Kertoraharjo, 07 Maret 2012


Buda Kliwon Wara Pahang,

Pamipil

PINANDITA MADE SUARNATA

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 1
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
DAFTAR ISI

1. PRAWACANA ............................................................................. 1.

2. DAGING BUKU ............................................................................. 2.

3. TUNTUNAN PEMANGKU RITATKALA NGEWALIANG


UPAKARA BHUTA YADNYA ........................... 3 - 14.

4. PUPULANING PUJA PANGASTAWA / MANTRA RING BHUTA


................. 15 - 22.

5. TETANDINGAN BANTEN CARU LAN


RERAJAHAN........................................ 23 - 54.

TUNTUNAN PEMANGKU DI DALAM MELAKSANAKAN YADNYA


UPACARA BHUTA YADNYA
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 2
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Di dalam melaksanakan suatu yadnya / upacara, hendaknya seorang Pemangku,
terlebih dahulu mempersiapkan alat - alat atau perlengkapan / sarana untuk melakukan
pemujaan seperti:
a. Sebuah Bokoran / Nare
b. Sebuah Sangku / Tempat Tirtha
c. Bunga Warna - warni secukupnya
d. Beras / Bija secukupnya
e. Sebuah tempat yang berisi wangi - wangian
f. Dhupa secukupnya.
g. Sirowista dan kalpika secukupnya.

semua itu sebagai perlengkapan para Pemangku di dalam melaksanakan Upacara atau
Yadnya ( Panca Yadnya ).
sebelum para Pemangku memulai suatu upacara, hendaknya para Pemangku melakukan
pembersihan diri terlebih dahulu seperti tahapan di bawah ini:

1. MASILA DEN APNED :


OM OM Padmasana ya namah
Om Ang Prasada sthiti sarira siwa suci nirmala ya namah

2. MEMBERSIHKAN TANGAN :
Kanan : OM Suddha mam swaha
Kiri : OM Ati Suddha mam swaha

3. PRANAYAMA :
Ring Hati : Om Ang Brahma ya namah
Ring Ampru : Om Ung Wisnu ya namah
Ring Papusuh : Om Mang Iswara ya namah

4. MENGHATURKAN DHUPA :
Om Ang Brahma - amretha dhipa ya namah
Om Ung Wisnu - amretha dhipa ya namah
Om Mang Iswara - amretha dhipa ya namah

5. METABUH ARAK / BEREM : ( Ke pertiwi )


Om Ang Kang Kasol Kaya swasti - swasti sarwa bhuta kala bokta ya namah

6. MERSIHIN ETEH - ETEH UPAKARA : Masarana antuk sekar lan bija.


Wus Pinuja sembar akna ring upakara ring ajeng dane mangku
Om Ghrim wausat ksama sampurna ya namah

7. MANTRA SIRO-WISTA :
masarana rumput alang - alang tiga lembar ( padang kusa ), bunga pucuk bang,
sekar jepun putih.
OM Siro wistam maha dewiyam, pawitram papa nasanam,
Nityam kusagra tisthati, sidhantam prathi grahnati
OM Ung rah phat astra ya namah.

Sadurunge Nedunan Bhatara Tirtha, dane mangku patut ngangge sirowista rumuhun
ring angga sarira teges nyane ring sirah / hulu, Ring Genta, taler ring sangkune jagi
anggen genah ngajum tirtha dagingin sirowista juga.

8. NGUTPETI TOYA RING SANGKU : Meserana antuk sekar, wus pinuja lebokakna
ring sangkune, sikap amusti karana. no. 8,9,10,11, rangkus apisan.
OM I BA SA TA A
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 3
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
OM YA WA SI MA NA
OM MANG UNG ANG

9. PADMASANA RING TOYA :


Om Om Padmasana ya namah
Om Om Anantasana ya namah

10. DEWA PRATISTHA :


Om Om Dewa -Dewi Pratistha ya namah

11. SEMBAH KUTA MANTRA :


Om Hrang Hring sah Parama Siwa adhitya ya namah

12. STHITI KANG TOYA : Masarana antuk sekar, wus pinuja lebokakna ring
sangkune, sikap amusti karana. no. 12,13, rangkus apisan.
OM SA BA TA A I,
OM NA MA SI WA YA
OM ANG UNG MANG

13. SEMBAH SIWA AMRETHA :


Om Hrang Hring Sah Parama Siwa - amretha ya namah

14. ATURI KANG TOYA : Puspa, Ghandaksata, Wija lan Dhupa,


wus pinuja lebokakna ring sangku
Om Puspa dhanta ya namah ( sekar )
Om Sri Ghandeswari ya namah ( miyik - miyikan )
Om Kung - Kumara wija ya namah ( bija / beras )
Om Ang dhupa dipa -astra ya namah ( dhupa )

15. NEDUNAN BATHARA TIRTHA : masarana antuk sekar, sikap amusti karana, wus
pinuja lebokakna ring sangku
OM Gangga dewi maha puniyam, gangga salanca medini,
gangga terangga samiyuktam, gangga dewi namu namah
OM Sri gangga mahadewi, Anuksma-amretha jiwani
Ongkara Aksara jiwatam, tadda- amretha manoharam
OM Utpeti ka suram ca, utpeti ka tawa goras ca
Utpeti sarwa hitan ca, Utpeti sri wahinam ya namah swaha

Raris uder kang toya ping tiga ke tengen, antuk dupha sane wenten ring sangkune, saha
uleng ning kahyun.
MANTRA : OM BHUR BWAH SWAH SWAHA MAHA GANGGA YAI TIRTHA PAWITRANI YA
NAMAH SWAHA
Risampune puput Nedunan Bhatara Tirtha raris aturi : Puspa, Ghandaksata, wija, lan
dhupa, wus pinuja lebokakna ring sangku.
MANTRA : Om Puspa dhanta ya namah ( sekar )
Om Sri Ghandeswari ya namah ( miyik - miyikan )
Om Kung - Kumara wija ya namah ( bija / beras )
Om Ang dhupa dipa -astra ya namah ( dhupa )
wusan punika, Tumuli raris tirtha sane wenten ring sangkune briyokan akedik ring
gelase anggen mesirat ring angga sarira ping tiga.
MANTRA: OM ANG Brahma - amretha ya namah
OM UNG Wisnu - amretha ya namah
OM MANG Iswara - amretha ya namah

16. RARIS DANE MANGKU AKNA BIJA / BASMA :


bija sane mewadah bokoran punika ambil raris kapujaan antuk mantra kaya iki
MANTRA: Om Idham bhasman param guhyam, Sarwa papa winasa ya
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 4
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Sarwa kalusa winasa ya, Sarwa rogha winasa ya namah

NGEREMEKIN BIJA: ambil akedik bija sane wenten ring bokoranne antuk tangan
tengen raris Genahang bijane ring tlapakan tangan kiwa /
kiri, raris uder antuk jari manise tangan tengen / kanan
MANTRA : OM Bang Bamadewa guhya ya namah
OM Bhur Bwah Swah amretha ya namah
APASANG BIJA :
Ring Sirah : OM Ing Isana ya namah
Ring lelata : OM Tang Tat purusa ya namah
Ring Tangkah : OM Ang Aghora ya namah
Ring Bahu Kanan : OM Bang Bama dewa ya namah
Ring Bahu Kiri : OM Sang Sadya ya namah

Raris Dane Mangku Muspa meserana antuk sekar:


Om Hrang Hring Sah Parama Siwa Dewa Lingga Ya Namah
Sawusan muspa sekare punika sekarang ring destare, satwinalya maka lingga
Sang Hyang Siwa ( Sang Hyang Rare Angon ).

Puja Daksina Arepan Pemangku ( dagingin asep dumun wawu pujaning )


OM Pukulun Dewa Wisnu, alinggih haneng sesantun daksina,
Guru dewa asung nugraha, salwiring pinuja dening hulun,
wastu purna jati, tan amiruda ring sariran ingsun,
OM Siddhir astu tat astu ya namah swaha,

17. NGASTAWA BAJRA :


Sadurunge ngastawa Bajra, siratin dumun bajrane tirtha ring sangkune, raris
ukupin ring duphane, bajrane ka gamel antuk tangan kekalih ring ajeng dada,
wawu raris ngaskara.
MANTRA: OM Kara Sadasiwa stham, Jagat Natha hitang karah
Abhiwada wadanyam, ghenta sabdha prakasyate
OM Ghenta sabdha maha srestah, Ongkara parikirtitah
Candra nada bhindu drestham, Spulingga siwa twam ca
OM Ghantayur pujyate dewah, Abhawa - bhawa karmesu
Warada labdha sandeham, Wara siddhi nih samsayam
NGASKARA :
OM OM OM ( maklener apisan )
OM ANG UNG MANG ( malih maklener )
OM ANG KANG KASOL KAYA ISWARA YA NAMAH ( malih maklener )

tur ngelantur nyuwarayang ikang bajra, wusan punika genahan tumuli raris siratin
tirtha, saha ghandaksata, bija mwah ukupin ring dhupane ikang bajra, wawu raris
genahang.

18. NGAKSAMA : masarana antuk sekar, tingkah tangane amusti karana, wus
ngaksama sekarang ring karna,
OM Ksama swamam maha dewa, sarwa prani hitang karah
mamuca sarwa papebhyah, phalaya swa sadasiwa
OM Papoham papo karmaham, papa-atma papa sambhahwah
trahimam pundari kaksah, Sambhahya byantara suci
OM Ksantawya kayiko dosah, Ksantawiyo waciko mama
Ksantawiyo manaso dosah, Tat pramadat ksama swamam

NUNAS WARA NUGRAHA : masarana antuk sekar, tingkah tangane munggah


muspa, wus nunas wara Nugraha sekarang ring
karna

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 5
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
OM Anugraha manoharam, Dewa data nugrahakam
Arcanam sarwa pujanam, namah sarwa nugrahakam
OM Dewa - Dewi maha siddhyam, Yadnyanta nirmala-atmakam
Laksmi siddhisca dirgahayu, Nirwighnam sukha wredhis ca
OM Anugraha ya namah swaha

Sesampune puput nunas waranugraha, mewali malih nedunan Bhatara Tirtha,


masarana antuk puspa, kairing antuk suaran genta, sawusan pinuja raris genahang
sekare punika ring sangkune.

19. APSU DEWA STAWA : serana sekar putih


OM Apsu dewa pawitrani, Gangga dewi namo’stute,
Sarwa klesa winasa ya, toyane parisuddhaya te,
OM Sarwa Rogha winasa ya, Sarwa bhogam ewapnuyat,
Sarwa petaka winasa ya, Rogha dosa winasa ya,
OM Sri kare sa- pahut kare, Rogha dosa winasanam,
Siwa - lokam maha yaste, mantre manah papo kelah,
OM Siddhim tri - sandhya sa - pala, Sekala mala malahar,
Siwa-amretha manggalan ca, Nadi nidam namah siwa ya,

20. PANCA AKSARA STAWA : serana sekar kuning


OM Panca-aksara maha tirtham, Pawitram papa nasanam,
Papa kotti sahasranam, Aghandam bhawet sagaram,
OM Panca- aksara paramo jnanam, Pawitram papa nasanam,
Mantram tam parama jnanam, Siwa logham pratisthanam,
OM Namah siwa ya etyewam, Param Brahman atmane wandam,
Param sakti panca diwyah, Panca Rsi bhawed agni,
OM A-karas ca U-karas ca, Ma-karo windu nada kam,
Panca-aksara maya proktam, Ongkara agni mantrake,

Raris uder kang toya ping tiga ke tengen, antuk dupha sane wenten ring sangkune, saha
uleng ning kahyun.
MANTRA : OM BHUR BWAH SWAH SWAHA MAHA GANGGA YAI TIRTHA PAWITRANI YA
NAMAH SWAHA

Sesampune puput uder kang toya, mewali malih nedunan Bhatara Tirtha, masarana
antuk puspa, kairing antuk suaran genta, sawusan pinuja raris genahang sekare
punika ring sangkune.

21. GANGGA SINDHU STAWA : serana kalpika


OM Gangga sindhu saraswati, suyamuna godhawari Narmada,
Kaweri sarayu mahendra, Tenaya carman wati wai nuka,
OM Badra netrawati maha suranadi, Kyata ca ya ghandaki punyah,
Purnam jalah samudra sahitah, Kurwantu te manggalam,

22. GANGGA DEWI STAWA : serana kalpika


OM Gangga dewi namaskaram, Ongkara parikirtitah,
Sarwa wighna winasyanti, sarwa rogha winasa ya,

23. NGURIPANG TIRTHA : serana kalpika


OM Hrang Hring Sah Ksmung Ang Ung Mang,
OM Swasti - Swasti ksing ksring, YA WA SI MA NA,
I BA SA TA A, Bhutih - bhutih bhur bwah swah swaha,
OM Ang Ing Ung, Wyong Mang Wyang Ping Neng,
OM OM I A KA SA, MA RA LA WA YA UNG Namo namah swaha,
OM OM A RA KA SA, MA RA LA WA YA UNG Namo namah swaha,

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 6
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
SEMBAH KUTA MANTRA :
OM Hrang Hring Sah Paramasiwa-amretha ya namah swaha

24. NGASTAWA PANCA GANGGA / PANCA DEWA : ( PANGLUKATAN )


masarana antuk sekar manca warna
OM Gangga muncar saking purwa, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira selaka, tinanceban tunjung petak
Padyusan nira Bhatara Iswara, Pangilanganing papa klesa
Moksah hilang, Om Sang ya Namah.
OM Gangga muncar saking Daksina, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira Temaga, tinanceban tunjung bang
Padyusan nira Bhatara Brahma, Pangilanganing sarwa wighna
Moksah hilang, Om Bang ya Namah.
OM Gangga muncar saking pascima, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira mas, tinanceban tunjung jenar
Padyusan nira Bhatara Mahadewa, Pangilanganing sarwa petaka
Moksah hilang, Om Tang ya Namah.
OM Gangga muncar saking uttara, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira wesi tinanceban tunjung ireng
Padyusan nira Bhatara wisnu, Pangilanganing sarwa satru
Moksah hilang, Om Ang ya Namah.
OM Gangga muncar saking madya, Tiningalana telaga noja
Jambangan nira amanca warna, tinanceban tunjung amanca warna
Padyusan nira Bhatara siwa, Pangilanganing dasa mala
Moksah hilang, Om Ing ya Namah.

Risampune puput nedunan tirtha aturi :

Puspa, Ghandaksata, Wija lan Dhupa, wus pinuja lebokakna ring sangku
MANTRA : Om Puspa dhanta ya namah ( sekar )
Om Sri Ghandeswari ya namah ( miyik - miyikan )
Om Kung - Kumara wija ya namah ( bija / beras )
Om Ang dhupa dipa -astra ya namah ( dhupa )

Raris siratin sangkune, antuk tirtha ring sangkune :


MANTRA : OM Atma - tattwa atma suddha ya mam swaha
OM Pretama suddha , Dwitya suddha, tritya suddha, caturti suddha,
suddha, suddha, suddha wari astu ya namah.
Sesampune puput ngastawa tirtha, raris mesirat ke awang - awang ping tiga :
MANTRA : OM Atma-tatwa atma suddha ya mam swaha
OM Om Ksama sampurna ya namah
OM Sri Pasupatye Hung Phat ya namah swaha

25. ANGLUKAT BEBANTEN :


masarana antuk sekar wus pinuja, lebokakna sekare ring sangkune
OM Pukulun Hyang - hyang ning Prana - Prani, Hyang - Hyang ning Sarwa
Tumuwuh, pukulun manusan nira handah sih waranugrahan nira, handah
tirtha panglukatan, ledang paduka bhatara anglukat anglebur dasa
malaning bebanten kabeh. yan hana kalangkahan dening sona, kaiberan
dening ayam, kacekel dening wong camah, kaporod dening wek,
kacaruban, karereban ya ta kaprayascita denira Sang Hyang Suci nirmala,
mekadi Sang hyang Luwihing bebanten, wastu siddha paripurna.
OM Siddhi rastu ya namah swaha.

26. NGAJUM TIRTHA BAYAKAON : masarana antuk sekar bang


Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 7
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Tirtha sane wenten ring sangkune briyokang akedik ring gelas genah tirtha
banten bayakaon ne, raris astawayang, wus pinuja lebokakna sekare ring gelase
MANTRA : OM Antiganing sawung, pangawak Sang Hyang Galacandu,
sagilingan pangilanganing mala papa petaka.
OM Bang Bamadewa.
OM Dewa bayu angiberaken lara rogha wighna
OM Sah wausat ya namah swaha
OM Sang bhuta nampik mala, Sang bhuta nampik lara
Sang bhuta nampik rogha, undurakna sakwehing lara rogha
wighna
OM Ksama sampurna ya namah.

27. NGAJUM TIRTHA DURMANGALA : masarana antuk sekar sandat


Tirtha sane wenten ring sangkune briyokang akedik ring gelas genah tirtha banten
Durmangala ne,raris astawayang, wus pinuja lebokakna sekare ring gelase
MANTRA : OM Mretyun ca rakta mara ya, Sarwa rogha upadrawa
Papa mretyu sangkara, sarwa kala kalika syah
Wigraha ngawipada, Susupna durmangala
Papa krodha winasa ya, Sarwa wighna winasa ya namah.

28. NGAJUM TIRTHA PRAYASCITTA : masarana antuk sekar kuning / putih


Tirtha sane wenten ring sangkune briyokang akedik ring gelas genah tirtha banten
Prayascitta ne, raris astawayang, wus pinuja lebokakna sekare ring gelase
MANTRA : OM Siddhi guru srong sarasat, Sarwa rogha wighna winasa ya
Sarwa satru winasa ya, sarwa klesa winasa ya namah
OM OM Paramasiwa-amretha ya namah

29. NGAJUM TIRTHA PANGLUKATAN: masarana antuk sekar putih


Tirtha sane wenten ring sangkune briyokang akedik ring gelas genah tirtha banten
Panglukatan ne, mungwing tirtha puniki tan malih ka astawayang, riantukan
sampun puput kapujanin ring sangkune sekadi ring ajeng.

30. NGAJUM TIRTHA PANGULAPAN : masarana antuk sekar putih


Tirtha sane wenten ring sangkune briyokang akedik ring gelas genah tirtha banten
Pangulapan ne, raris astawayang, wus pinuja lebokakna sekare ring gelase

MANTRA : OM Pukulun Sang Hyang Sapta Patala, Sang Hyang Sapta Dewata,
Sang hyang Wesrawana, Sang Hyang Trinadi Panca korsika,
Sang Hyang Premana mekadi Sang Hyang Urip, Sira
amagehaken ri stanan nira sowang - sowang, pakenaning
hulun hangeweruhi ri sira, handa raksanan den rahayu, urip
waras dirghayusa sang inambiyan mwang sang inulapan.
Om Siddhirastu ya namah swaha.

31. PUJANING LIS


Ambil ikang lis makasami sane jagi anggen ngemargiang pangresikan nyane,
dagingin saupakara / eteh - eteh ikang lis, wus punika Lukat wawu kapujaning.

MANTRA: OM Pakulun mangadeg sira sang janur kuning, tumurun Bhatara


Siwa angadakaken lis, busung rineka maringgirit, winastu
denira bhatara siwa, makaron, sarwaning leluwes, maweh
ratna komala winten, ma-wat mas, ya ta anggoning hulun
angilangaken letah letuh, kaparisudha denira bhatara siwa,
wastu pari purna ya namah swaha

PAKELING :
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 8
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Sesampune puput ngajum tirtha pangresikan minekadi : tirtha Bayakaon, durmangala,
Prayascitta lan Pangulapan, sane kabuatang, tamuli raris kon ngemargiang ring
palinggihe sami, tur rawuhing ring upakara / bebantene sami.

Munggwing Pemargin Tirthane:


Tirtha Bayakaon ne ketisang ring sor pelinggih / kaki
Tirtha Durmangalane ketisang ring tengah / madya pelinggih / dada
Tirtha Prayascittane ketisang ring Luhur pelinggih / kepala
Tirtha panglukatane ketisang ring Luhur Palinggih / Kepala
Tirtha Pangulapanne ketisang ring Luhur - Luhur pelinggih / ubun - ubun

Munggwing pangilen nyane :


Kapertama ring tatimpug / Kakeplugan, ring Surya, Ring Palinggih Pokok /
pajenengan / Sasuwunan, Ring Palinggih sami, rawuhang ring sumur lan ring
upakara / bebanten sami.
Sesampune puput kemargiang pangresikane punika, genahang dumun,
sampunang margiange dumun ring damuh Ida Bhatara, sadurunge puput ngayab
upakara / bebanten ke luhur, risampun puput punika wawu raris dane mangku
ngemargiang eteh - eteh pangresikane ring damuh ida bhatara sami.

32. PUJA NGILENAN PANGERESIKAN:


a. Puja Tepung Tawar, segau:
OM Sanjna asta sastra empu sarining wisesa,
Tepung tawar amunahaken, segau angeluaraken,
sakwehing sebel kandel lara rogha ya namah swaha.

b. Puja buhu - buhu:


OM Sweta tirthan ca nityam, pawitram papa nasanam,
Sarwa rogas ca, nagas ca, sarwa kala kali su winasanam
OM Rakta tirthan ca,
OM Pita tirthan ca,
OM Kresna tirthan ca,
OM Sarwa tirthan ca,
OM yawe namo namah swaha

c. Puja Kasosok:
OM Tresna taru lata kebaretan, kelinusan dening angin,
angampehang maha wighna,
OM Siddhir astu ya namah swaha.

d. Puja Tepor pada isuh - isuh:


OM Antiganing sawung, pangawak sang hyang gala candu,
sagilingan pangilanganing mala petaka,
OM Bang Bamadewa ya namah,
OM Dewa Bayu angiberaken lara roga wighna
OM Sah wausat ya namah swaha,
OM Sang bhuta nampik mala, Sang bhuta nampik lara,
Sang bhuta nampik rogha,
undurakna sakwehing lara rogha wighna
OM Ksama sampurna ya namah.

e. Tatebus:
OM Raga wetan angepusaken balung pila pilu,
angepusaken otot pilu, den kadi lengenging,
Sang Hyang Surya Candra, mangkana lengenging angepusaken
kang tinebus tebas,

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 9
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
OM ksama sampurna ya namah swaha.

f. Isuh - Isuh:
OM Sang Hyang taya tanpa netra, tanpa cangkem,
tanpa karna, Sang Hyang jati sukla nirmala,
sira mangisuh -isuhing sarwa dewata, angilangaken sarwa bhuta
dengen kala ring padha Bhatara kabeh,
biyah ta kita saking kulit, ring balung, ring sumsum,
mantuk ta kita maring jipang sabrang melayu.

g. Memercikan Tirtha dengan Lis:


OM Pukulun Pangadeganing sang janur kuning, sira niting giting
guru, turun utusan Hyang Dewa Bhatara, kalebataning sarwa
dewa, mangilangaken mala papa pataka, geleh apti leteh,
Om siddhir astu nama siwa ya.

Risampun pangilen pengresikan ne sampun wusan memargi, raris dane mangku malih
ngastawa masarana antuk sekar, kairing antuk suaran genta, wus pinuja sekare
punika genahang alon - alon ka ajeng dane mangku ( sampunang pentile
ritatkala ngenahang sekare punika ), elingan pisan ritatkala ngastawa sila dane
mangku, inggih punika tangan tengen ngagem sekar amusti karana, tangan kiwa
ngagem genta, ring ajeng dada kiwa.

33. NGASTAWA KE SURYA :


OM OM Padmasana ya namah
OM OM Anantasana ya namah
OM OM Dewa - Dewi Pratistha ya namah
Om Aditya sya param jyotir, rakta tejo namo’ stute
Sweta pangkaja mandhyaste, Bhaskara dewa ya namo namah
Om Aditya garbha pawana, Aditya dewa raja twam
Aditya twam gatir asi, Aditya caksur ewa ca
Om Aditya jata wedasa, Aditya janopa suryah
Surya rasmir Hrsi kesa, Surya sattwam maha wiryam
Om Hrang hring Sah Paramasiwa Aditya ya namah swaha

34. NGEMARGIANG PECARUAN :


Munggwing pemargin pacaruanne, mangdane kemargiang sesampune puput
ngemargiang pangresikan lan sampun puput ngastawa kesurya. kariyinan antuk
ngastawa ke akasa miwah ke pertiwi.

AKASA STAWA :
OM Akasa nirmalam sunyam, Guru - dewa bhyo mantaram
Siwa nirwanam-wiryanam, Rekha Ongkara wijayam
OM Meru srengga candra lokam, siwa layam murti wiryam
dhupam bhuwanam timiranca, Guru dewa murti wiryam
OM Dewa - dewa murti bhuwanam, Wyomantaram siwaditya
Candra lokam dhupam bhuwanam, guru dewa murti wiryam
OM OM Akasa wyoma - siwa ya namah swaha.

PRATHIWI STAWA :
OM Prathiwi sri nam dewam, Catur dewi maha wiryam
Catur asrama bhatari, siwam bhumi maha siddyam dewam
Ri - purwani bhasundari, siwa patni putro yoni
Uma dhurga gangga Gauri, Indrani - camundi - dewi

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 10
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Brahma bhatari Waisnawe, komari - Gayatri - dewi
OM Sri dewi ya namah swaha

35. MANTRANI CARU :


Mesarana antuk beras kuning lan sekar, sebarakna ring caru.
MANTRA : OM Tang Ang Ing Sang Bang Utat ya namah
OM Gmung Ghana Patye namah
OM Bang Rajastra ya namah
OM Phat Phat
OM Ang Sura Bala ya namah
OM Ung Cikra bala ya namah
OM Mang Iswarya ya namah
OM Sang Bang Tang Ang Ing, Sarwa bhuta bhyo namah.

36. NGASTAWA BHUTA KALA :


MANTRA : OM Krura raksasa rupan ca, Baibatsyam yo caya punah
Somya rupam awapnoti, Twam wande waradam a-mum
OM Sweta Maheswara rupam, Brahma Bang kala warna sya
Pita Mahadewa kala, Wisnu Kresna warna kala
OM Siwa Panca warna kala, Durgha bhuta warna sya
Tumwana kara ta hityam, Panca ma kala warna sya
OM bhuta kala pratistha ya namah swaha.

37. PAKELING RING BHUTA : ( Caru Ayam Brumbun )


MANTRA : OM Indah ta kita Sang bhuta Tiga Sakti, ring madya desannya,
Bhatara siwa dewatanya, Kliwon panca waranya. tumudun pwa
sira kalawan sanak wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira,
manusan nira hangaturaken tadah caru ayam brumbun winolah
winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak wadwa balanya
sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. wus ta kita pada
amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira
maring dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira
hamilara manusan nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha.

indik macaru ngawit saking nomor 35 nyantos 42, nanging indik pakeling ring
bhuta dane mangku mangdane eling caru sapunapi sane memargi ring yadnya,
yening caru ayam brumbun sekadi nomor 37 puniki puja stawan nyane

38. PUJA BHUTA ( Pejaya - Jayan ring Bhuta ) :


MANTRA : OM Sukhatam kala pujitam, Kala sukha prayojanam
Senayam kala pujitam, sada siwa maha kretam
OM Pujitam kala sukhatam, kala kali kapro jnanam
Sarwa kala sukha nityam, sarwa wighna winasanam
OM Durgha dewi ma sariram, kala kingkara moksatam
Kala mretyu punah citram, sarwa wighna winasanam
OM bhuta kala pratistha ya namah swaha.

39. NGAYAB CARU :


MANTRA : OM Bhuktyantu Durgha tangkaram, Bhuktyantu kala ewaca
Bhuktyantu bhuta bhutanam, bhuktyantu pisaca sanggyam
OM Durgha loke bhoktya namah, kala loke bhoktya namah
bhuta loke bhoktya namah, pisaca loke bhoktya namah swaha
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 11
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Metabuh: OM Ang Kang Kasol kaya swasti - swasti, sarwa bhuta kala predana
purusa bhoktya namah swaha.

40. MANTRAM GELAR SANGHA :


MANTRA : OM Indah ta kita sang bhuta dengen, iringan ingon - ingon Sang
Hyang Pasupati, Sang bhuta anggapati arannya, kita angelingana
sang bhuta sangha, iki mene kabhukti den nira, iwak karangan,
nasi pangkonan sinusunan sawung anyar, sajeng sakreci tan
sinaringan, pada kenak ta sira pada amuktya lawan sanak
wadwanya sedaya.
Metabuh: OM Ang Kang Kasol kaya swasti - swasti, sarwa bhuta kala predana
purusa bhoktya namah swaha.

41. NGUNDUR BHUTA :


MANTRA : OM Kaki presat Nini Presit, Kaki Rabhyahsalit Nini Rabhyahsalit,
undur akna Bhutan ta dening doh, apan Gurun mu hana ring
kene, Sangkara pinaka Guruning sarwa bhuta.
OM Sangkara bhuta ya namah swaha.

42. NGALUKAT BHUTA :


MANTRA : OM Lukat sira sang bhuta Dengen masurupan ring Sang Kalika
Lukat Sang Kalika masurupan ring Bhatari Durgha
Lukat Bhatari Durgha masurupan ring Bhatari Uma
Lukat Bhatari Uma masurupan ring Bhatara Guru
Lukat Bhatara Guru masurupan ring Sang Hyang Tunggal.
Lukat Sang Hyang Tunggal masurupan ring Sang Hyang
Sangkanning paran. apan Ida Sang Sangkanning Paran rat kabeh
siddha mawali paripurna.
OM Siddhir astu ya namah swaha.

Risampun dane mangku puput nganteb pujan carune, raris kon seratine ngilenan
tirtha sane wenten:

Kapertama : Bungkak sane medaging nyonyo manut uriping caru, mangdane


toyane tibakang ring caru,
Kaping kalih : Tirtha sane wenten ring sanggah cucuk mangdane ketisang ring
caru,
Kaping Tiga : Adѐng / Taluh sane wenten ring daksina caru mangdane
keplokin ke penggorengan ( wulan / Candra ),
Kaping Pat : Nyuh daksina ne taler keplokin kepenggorengan nyantos belah
nyuh ne punika mangda ne metu toyane ( surya ),
Kaping Lima : Aduk sareng sate glar sangha lan don kelor ping siya ( bhuta hita,
Kala Hita, Durga Hita ),
Kaping Nem : Kecoran toya sane wenten ring penggorengan nyane ke caru ne
Kaping Pitu : Ketisang Tirtha sane wenten ring Sanggar Surya / Pesaksin Caru,
Kaping Kutus : Margiyang pangilen pangideran caru, manut palihan sekadi
punika:
1. Obor / dupa / prakpak
2. Sapu
3. Bajak / Tanggala / Tulud
4. Kulkul / Keplugan
5. Arak / berem
6. Ramasan Caru ( nasin caru, sate - sate, dll )
7. Sami pemargine maider Presawya / putaran ke kiri ping tiga.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 12
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Risampun puput ngilenan caru ngider ke prasawiya ping tiga ring genah mecaru, raris
dane mangku ngelukat sang sane ngelar caru jagi ngelaksanayang pangubhaktian
majeng Ida Bhatara sami, indik dudonan ngaturang sembah sekadi puniki:

kapertama : Penyucian angga sarira

kaping kalih : Muspa Puyung / tangan kosong tanpa sekar


( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping tiga : muspa majeng Ida Sang Hyang Siwa Raditya / tangan ngagem sekar
( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping pat : muspa majeng Ida Sang Hyang Widhi wasa/ tangan ngagem sekar
( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping lima : muspa majeng Ibu Pertiwi / tangan ngagem sekar


( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping nem : muspa majeng bhatara samodaya / tangan ngagem sekar


( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping pitu : muspa puyung malih pisan / tangan tanpa sekar


( sikap tangan cakupang unggahang ring siwa dwara )

kaping kutus : Nunas tirtha lan bija.

risampun puput pangubhaktian nyane raris dane mangku NGAKSAMA malih jagi
ngantukang Ida Bhatara riantukan pangilen upacara bhuta yadnya sampun puput.

MANTRA : OM Ksama swamam maha dewa, sarwa prani hitang karah


mamuca sarwa papebhyah, phalaya swa sadasiwa
OM Papoham papo karmaham, papa-atma papa sambhahwah
trahimam pundari kaksah, Sambhahya byantara suci
OM Ksantawya kayiko dosah, Ksantawiyo waciko mama
Ksantawiyo manaso dosah, Tat pramadat ksama swamam
Om Hinaksaram hina-padam, Hina-mantram tathaiwanca,
Hina-bhaktim hina-wreddhim,Sada Siwa namo’stu te.
Om, Mantram-hinam kriya-hinam, Bhakti-hinam Maheswrah,
Yat-pujitam Mahadewam, Paripurna tad-astu-me.

NUNAS WARA NUGRAHA :


OM Anugraha manoharam, Dewa data nugrahakam
Arcanam sarwa pujanam, namah sarwa nugrahakam
OM Dewa - Dewi maha siddhyam, Yadnyanta nirmala-atmakam
Laksmi siddhisca dirgahayu, Nirwighnam sukha wredhis ca
OM Anugraha ya namah swaha

NGANTUKANG IDA BHATARA :


Sesampune puput ngaturang PANGAKSAMA, raris dane mangku ngaturin Ida
Bhatara masineb.

Puja Seha Ngaturang masineb:


Om Pakulun angadeg Bhatara Wisnu, angluarana dewa bhatara sakti ring
sarining banten pujawalinira paduka bhatara, enak paduka bhatara
mawali ngelingin linggih - linggihanira sowang - sowang.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 13
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Om Om dewa sampurna ya namah swaha.

MANTRA PANYINEB BAJRA:


OM Om Atma Tattwa Atma suddha mam swaha
OM Om Ksama sampurna ya namah swaha
OM Om Sarwa dewa somya ya namah swaha.

*************** puput ***************

PUPULANING PUJA PANGASTAWA


CARU / BHUTA YADNYA

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 14
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
1. Mesegeh Cacahan / Nasi Warna Lima di Natar Mrajan
Mantra: Om Bhuta Bhucari ya namah swaha

artinya: Inggih Ratu Sang Hyang widhi Wasa, Hamba menghaturkan sesaji
ini kehadapan para babhutan / dewa kegelapan yang menguasai
pekarangan tempat suci dan tempat - tempat angker, semoga mereka
tidak mengganggu, bahkan sebaliknya membantu mewujudkan
kedamaian di muka bumi ini.

2. Mesegeh Cacahan / Nasi Warna Lima di Natar Pekarangan


Mantra: Om Kala Bhucari ya namah swaha

artinya: Inggih Ratu Sang Hyang widhi Wasa, Hamba menghaturkan sesaji
ini kehadapan Bhatara Kala, yang menguasai tubuh manusia dan
binatang. semoga kami terhindar dari keributan, pertengkaran, saling
baku hantam di antara saudara, saling benci dan dendam dengan
anggota keluarga. harapan kami agar kebencian itu berubah menjadi
cinta kasih, rukun dan damai antara anggota keluarga.

3. Mesegeh Cacahan / Nasi Warna Lima di Lebuh / pintu masuk pekarangan


Mantra: Om Dhurga Bhucari ya namah swaha

artinya: Inggih Ratu Sang Hyang widhi Wasa, Hamba menghaturkan sesaji
ini kehadapan Bhatari Dhurga yang menguasai kuburan/ dewa maut
atau dewa kematian, semoga kami dan anggota keluarga kami yang
ada di lebuh atau marga agung dan di tempat - tempat umum
terhindar dari bahaya.

4. Segehan Agung
Segehan ini di haturkan apabila sebuah keluarga atau masyarakat setempat ( baik
itu lingkup Banjar, Desa, Kecamatan ) menyelenggarakan upacara yang bersifat
utama. misalnya Karya Agung Ngenteg Linggih, Padudusan Agung, Piodalan
yang bertepatan dengan Purnama ataupun upacara manusa yadnya, misalnya:
potong gigi dan otonan mabayuh.

Tatakan atau alas segehan tersebut adalah berupa kulit sesayut wadah tamas. di
tengah - tengah kulit sesayut di isi 2 - 3 kepel beras, di atas bera tersebut di isi
jahitan tapak dara dari janur. kemudian di atasnya di susun dengan kelapa yang
telah di kupas kulit luarnya ( seperti kelapa untuk daksina ). selanjutnya kelapa
tersebut di kelilingi dengan segehan putih mewadah takir sebanyak 11 atau
33,44,55,66,77,88,99,110. ( silahkan di pilih salah satu ).

setelah di susun lagi dengan telur mentah, bijaratus, gegantungandan pelawa


peselan ( masyarakat sering menyebut menyebutnya sebagai daksina melalung ),
lalu di tambah lagi dengan pebersihan pahyasan dan tatebasan alit ( namun tidak
mutlak dalam artian boleh di isi boleh tidak ). pada waktu menghaturkan di
tambah dengan api takep.

Mantra: Om Sang Hyang Purusangkara, anugraha ring sang kala sakti. Sang
Hyang Rudra anugraha ring Sang Hyang Kala Wisesa, Sang
Hyang Dhurga dewi anugraha ring Sang Kala Dengen. ameng -
ameng padanira Paduka Bhatara Sakti, anugraha ring bumi, ring
Parahyangan, Natar Paumahan, wates setra parahyangan, saluwir
lemah angker, manusan nira aweh tadah saji ri sira watek bhuta
kala kabeh. iki tadah sajin nira watek sega, iwak sambleh, asing
kirang luput niyata pipis sebandel, patukakna sira maring pasar
agung, pilih kabedan nira, ajakan saking kala nira kabeh, nyah
kita saking kene, apan sampun sira sinaksenan wehana manusan
ira urip waras, dirgayusa.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 15
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Om Kala bhukti ya namah, bhuta ya namah, pisaca bhukti ya namah,
dhurga bhukti ya namah.
risampun puput kapujanin raris metabuh antuk arak lan berem, saha toya anyar,
lanturang kelapa lan taluh ring daksinane kaplokan nyantos pecah, pemargin
nyane taluh lan kepala paluang.

5. PUJAN CARU AYAM BULU PUTIH MULUS:


OM Indah ta kita Sang bhuta Janggitan, ring purwa desannya, Bhatara iswara
dewatanya, umanis panca waranya. tumudun pwa sira kalawan sanak
wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken tadah
caru ayam putih winolah winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak
wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. wus ta kita
pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira maring
dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira hamilara manusan
nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha.

6. PUJAN CARU AYAM BULU BANG / BIYING:


OM Indah ta kita Sang bhuta Langkir, ring daksina desannya, Bhatara brahma
dewatanya, paing panca waranya. tumudun pwa sira kalawan sanak
wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken tadah
caru ayam bang winolah winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak
wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. wus ta kita
pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira maring
dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira hamilara manusan
nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha

7. PUJAN CARU AYAM BULU PUTIH SIYUNGAN:


OM Indah ta kita Sang bhuta Lembu Kanya, ring Pascima desannya, Bhatara
Mahadewa dewatanya, pon panca waranya. tumudun pwa sira kalawan
sanak wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken
tadah caru ayam putih siyungan winolah winangun urip katekeng saruntutan
ipun, ajak wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira.
wus ta kita pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa
sira maring dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira hamilara
manusan nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha

8. PUJAN CARU AYAM BULU SELEM:


OM Indah ta kita Sang bhuta Taruna, ring Uttara desannya, Bhatara Wisnu
dewatanya, Wage panca waranya. tumudun pwa sira kalawan sanak
wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken tadah
caru ayam Selem winolah winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak
wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. wus ta kita
pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira maring
dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira hamilara manusan
nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha

9. PUJAN CARU AYAM BULU BRUMBUN:


OM Indah ta kita Sang bhuta Tiga Sakti, ring Madhya desannya, Bhatara Siwa
dewatanya, Kliwon panca waranya. tumudun pwa sira kalawan sanak
wadwanya sedaya, iki tadah sajin nira, manusan nira hangaturaken tadah
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 16
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
caru ayam Brumbun winolah winangun urip katekeng saruntutan ipun, ajak
wadwa balanya sedaya pada amukti sari saturan manusan nira. wus ta kita
pada amangan anginum atetanjekan pwa sira, pamantuka pwa sira maring
dang kahyangan sira sowang - sowang. haywa ta sira hamilara manusan
nira.
OM Siddhir astu ya namah swaha

10. PUJAN CARU ITIK BELANG KALUNG:


Om, Indah ta kita Sang Bhuta Brahala, Sang Bhuta Kapiragan, Sang Bhuta Setan,
Sang Bhuta Jim, Sang Bhuta Kakawah, Sang Bhuta hari - hari, Sang Bhuta
Rudira, ajakaken wadwan nira sadaya pada amukti saturan manusan ira,
manusan ira ngaturaken caru itik blang kalung ketekeng saruntutan ipun,
wus ta amangan anginum atatanjekan pwa sira kalawan sanak wadya niya
sedaya, pamantuka ta kita maring dang kahyangan ira sowang - sowang,
aywa ta sira amilara manusan nira, yening wenten kirang luput ipun sang
maduwe caru, nunas geng rna sinampura, apan akedik kang inaturaken,
agung pamilakunya, amilaku kedhirgayusan, tur rahayu katekeng anak
putun buyutnya.

11. CARU ITIK BULU SIKEP


Om, Indah ta kita Sang Bhuta Hulu Luwak, dateng ta kita saking gnehyan, iki
tadah sajinira sega asta kona, iwak itik bulu sikep, rinancana ingolah
linayang - layang, winangun urip, ajaken wadwa nya sadaya muwang
kalanira mekadi sang kala enjer -enjer, sang kala undar - andir, sang kala
dhurga marana, sang kala ungah - angih, sang durmanggala, sang dhurga
wisesa, pada amangan anginum, amukti sari kita, lan iki bebekel ira kabeh.
wus kita amukti sari caru iki, lah pada pamantuka mangelingaken
unggwanira suwang - suwang ri desanira, aywa kari ring karang iki, pada ta
sira aninggala rahayu.
OM Sidhirastu ya namah swaha,
OM Wam nama siwa ya
OM Swasti swasti sarwa bhuta suka pradhana purusa ya namah swaha.

12. PUJAN CARU ASU BANG BUNGKEM:


Om Pakulun Sang Bhuta Ulu Kuda, saking kidul desanya, Bhatara Brahma
dewatanya, Paing panca waranya, iki tadah sajin nira manusan nira
ngaturaken caru Asu bang bungkam, winolah winangun urip, katekeng
saruntutan ipun minakadi Tuwak saguci, bali saliyus, pada enak ta kita
amangan anginum kalawan sanak wadwan niya sadaya. wus ta kita amukti
saturan manusan nira pamantuka ta kita maring dang kahyangan nira
sowang - sowang, away ta sira amulara tur anyangkala manusan nira sang
maduwe caru. yan wenten kirang luput ipun nunas geng rna sinampura,
apan akedik kang inaturaken, agung pamilakunya, amilaku kedhirgayusan,
tur rahayu katekeng anak putun buyutnya.
Om Siddhirastu ya namah swaha.

13. PUJAN CARU ALANING DEWASA:


Om. Indah ta kita Sang Bhuta Ekawara, Sang Bhuta Dwi wara, Sang Bhuta
Triwara, Sang Bhuta Catur wara, Sang Bhuta Pancawara, Sang Bhuta
Sadwara, Sang Bhuta Saptawara, Sang Bhut Dasawara, makamiwah ta kita
Sang Hyang Dasa Sengker, mapupul ta kita kabeh, iki tadah sajin nira,
manusan nira ngaturaken caru ............. pada kenak ta kita amangan anginum
kalawan sanak waduwan nira sadaya, nanghing ta gong rena sinampura,
akedik de nira aturaken, agung ta de nira amilakunya, amilaku
kadhirgayusan awak sariran ipun sang adruwe caru.

14. NGASTAWA RSI GANA:


Om, Eka Aksara Prawaksyamam, adhya omkara sangthitah, angkara purwa
sangthopi, agni siya drakarakah,

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 17
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Sikara daksina jneyah, nertiyamnggewa sang sthitah, tawatne kara pascima,
wayabhya omkara sthitah.
Nangkara uttara wijneyah, mahkara ersaniya sajnikah, tata mantra nyeset
widwan, Gana Rsi nama raksane.
Dwija Agni nayana bayu, guna wipendriya bhujah, pramoda rupa Dewa Rsi,
Candra Gana Rsi Catur.
Om Ang Rsi Ganabhyo namah,
Om Reng Namah,
Om Teng Namah,
Om Bhyo Namah,
Om Phat Namah.

15. LANTURANG PUJA RSI GHANA:


Hana sira Rsi Gana, rupa nira dumilah kadi liman, guna nira kadi jaladi sanga,
soca nira kadi dumilah, ya ta angilangakena sakriya upaya kabeh, ring
kahyangan, ring kubon karang paumahan, kaluwarakena de nira Sang
Hyang Rsi Gana,
Om, Sang Bang Tang Ang Ing Nang Mang Sing Wang Yang
Om, Ang Ung Mang
Om, Sarwa Dewa ya namah
Om, Sarwa Kala Ya namah
Om, Asila - sila gana, Asila Bhatara Iswara, Angrangkak Bhatara Brahma,
Akilusu Bhatara Mahadewa, Atimpuh Bhatara Wisnu,
Angadeg Bhatara Siwa. Pinayungan Kala Cakra,
Anunggangi lembu putih, akalihan Bhatara Uma, Angagen Senjata Nawa
Dewata, Bajra, Dhupa, Danda, Kadga, Pasha, Angkus, Cakra, Trisula,
Om, Joh Sanak wadwan nira Kabeh
Om, Sang Bang Tang Ang Ing Nang Mang Sing Wang Yang
Om, Ang Ung Mang

16. PENGASTAWAN KOBER RSI GHANA:


Om, Dewa - dewa jagatnatha,
Gana murti suddhatmakam,
catur bhujam ghorantakam,
siwa murti rudratmakam,
Siwa putra sakti wiryam, sarwa dewa wipranatam, Bhuta pisaca raksanam,
sarwa satru winasanam.
Om, Ang sarwa wisesa punah, gring tatumpur punah,
apan aku masarira Gana Murti.

17. PENGATER CARU RSI GHANA:


Om, Pakulun Padhuka Bhatari Dhurga, Bhatara Gana, Sang Yamaraja, Sang
Gudug Basur, Sang Pulung, Sang Dengen, Sang Raksasa, Sang Wil, Sang
Bhuta Yoni Sakti, mapupul ta sira kabeh, ajakaken rwaning sira kabeh, iki
tadah sajin nira tan sopadin, aturane manusan nira sang akarya,
ayo tan wirati, den sama sukha, den sama iring, sama maweha
kadirghayusan, sang akarya muwang sang amuja.
luputa ring ila - ila, luputa ring jara merana, sama amangguhang sukha
rahayu,

Om, Kalabhyo bhokta ya namah,


Om, Pisacabhyo bhokta ya namah,
Om, Sukham bhawantu, purnam bhawantu, sriyam bhawantu ya namah swaha.

18. NGAYAB CARU RSI GHANA:

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 18
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Om, Pakulun Kaki Bhatara Kala, Paduka Bhatari Dhurga, Kaki Bhatara Gana,
Sang Hyang Panca Mukha, aja sira anyangkala swakarya ipun ...............,
apan ipun sampun angaturaken caru kabhayakalan,
Amukti pwa sira sama sukha, ri sira sang maduwe caru,
Teka Waras, Teka Waras, Teka Waras.

19. DURGA-STAWA : ( Durga-murti panca-griwam).


Anggen ring Pacaruan.
OM Durga-murti panca-griwam, Kalika Wahana-diwyam,
Krura-rupam agni-jwalam, Kala-murti Rudratmakam.
OM Sarwa-bhuta-wipranatam, Wanaspatim-krura-rupam,
Bhairawi Durga-murtinam, Sarwa-satru-bhasmi-cittam.
OM Kalantaka mrtyu-jiwam, Kala-rudhira-prakasam,
Sarwa-astra-tanpamyatam, Sarwa-satru-wipranatam.
OM Wajra-danta maha dasyam, Krura-damstre pabhaswaram,
Ghora-rupam krura-waktram, Sarwa satru andhakaram.
OM Agni-parwata-murtinam, aprameya urdhwam-akasam,
Surya-candre nilocanam, Kesa-rupam krsna-warnam.
OM Tranggana-ratna-bhusanam, Surya-sahasra-bhusanam,
Sarwa-dewa-ma- sariram, Sarwa-satru-bhasmi-cittam.

20. BHUTA-STAWA :
OM Bhuta-murti wibhaksya – mam, Kala tri-bhuta tri-dewyam,
Sarwa-praja-wisarjanam, Prabhu-wibhuh sukha-wreddhi.
OM Bhuta-rupam kali-yugam, Bhuta-raksasa-pisacam,
Gana-bhuta-wanaspatyam, Sarwa-bhuta sahasranam.
OM Durga-pati-bhuta-rupam, Uma-dewi Saraswati,
Gangga Gauri prawaksya mam, Durga-dewi namo namah.
OM Santa-rupam wibhaksya mam, Sri-dewi sarira-dewi,
Sarwa-jagat suddhatmakam, Sarwa-wighna-winasanam.
OM Ksatriyo wijayam labhati, Brahma-dewa siddhi-yogi,
Dirghayusam jagat-trayam, Jaya-satru Durga-cittam.

21. KALA-STAWA :
OM Wyaktam-raksasa-rupan ced, Baibhatsya twam ca-yah-punah,
Saumya-rupam awapnoti, Ham wande wara-dam-amum.
OM Krura-raksasa-rupan ced, wyaktam yo rakta-locanah,
Prapnoti santa-rupam twam, Tam-wande Tripurantakam.
OM Trepti-madam Wasam-karam, Suksma Sri-bimbam yasya ca,
Yonim-yo-yati bhagawan, Bahu-jam wighna-karanam.
OM Durge’pi wisame ghore, Sanggrame ripu-sangkhate,
Agni-core nipatena, Agni-graha-winalini.

22. PUJA PANGASTAWA YENING CARU MEDAGING MEMOTONG


KEPALA PITIK / ANAK AYAM ( AYAM SEMLULUNG )
OM Pasu pasa ya wimahi
sirah cedaya dhi mahi
tan no twah pracodayat
OM santhi, santhi, santhi, om

dilanjutkan dengan Mantram ngelepas prani waktu memotong kepala pitik

OM indah ta kita pȃda, saking purwa deša sinangkan ta, pamuliha kita ring
purwa deša, manembah ta kita maring dewa iswara.
OM Sang ya namah linggȃnta, wus samangkana pasang sarga kita ring dewa
iswara, aywa ta kita tan mangantiaken keturunan ira Sang Hyang
Dharma.

Tutur - tutur aywa lali, enget - enget aywa lupa, nahan teka ring dalem
kepatian, yan kita dadi jadma.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 19
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Dadi ya kita wiku sakti, saguna kayanta atur akena ring hulun, apan hulun
amantuk akena iri kita.
OM Sadya ya namah swaha.

23. PUJA CARU JIGRAMAYA :


Ih, Kita Sang Bhuta Jigramaya, marupa manca warna, Kita Ratuning Bhuta
Kala Dhengen, makanak I Pamali Pulung Raksa, I Undar - Andir,
Ekadasa Rowang-Ira, Kita anggawe kapanjingan Hyang lalah,
kasandering glap, katiben amuk, kasiratin rah, salwiring cuntaka
bhayaning pekarangan, kalebur kapunah de nira Sang Bhuta Jigramaya.
Om Ang Ksama Sampurna Ya Namah Swaha.

24. PUJA CARU ANGKUS:


Ih, Pukulun Sang Bhuta Ulu Kuda, Saking Kidul Pahing Pancawaran ta, Iki
Asu Bang Bungkem, Rinancana makadi saruntutan ipun, Tuwak Saguci,
Bali saliyus, enak sira amangan anginum tekaning anak putun buyut ira,
ajasira ngadakaken bhaya pakewuh ring gaga, ring sawah, ring
paomahan, ring pakarangan, ring empelaning toyo, tulakan kang sasab
merana kabeh.
OM Siddhirastu ya namah swaha.

25. PUJA PAMAHAYU PAKARANGAN:


Om, Indah ta Kita Bhatari Durga, dening kita hanuduh I Bhuta mangsa, apan
kita wus sinungan sajin nira.
Om, Indah ta kita hangken sapenangkan ta paran-paranya, haywa ta kita
hanglarani, hangrubheda manusan nira, iki tadah sajin nira, wus ta kita
pada hanadahan saji, mundur ta sira maring pasenetan nira, kemitan
manusan nira, siddha amangguhang dirghayusa paripurna.
OM, Siddhirastu ya namah.

26. MANTRA CARU NYAPUH PUNDUKAN UTAWI BALEDAN


Ong, Nini Pamali Wates, Kaki Pamali Wates, tan hana jurang pangkung, aku
ibu prethiwi, anglebur sakalwiring hala.
OM, Bhuta teka asih, Dewa teka purna,
Om, Sa, Ba,Ta,A, I.

27. MANTRA CARU NGERAPUH CARIK UTAWI TEGAL / SALWIRING


KARAPUH
Ih, Sang Bhuta Kala Ngadeg, Sang Bhuta Kala Bongol, Sang Bhuta
Pematang, mwang ta kita Sang Sedahan Sawah, iki tadah sajin nira
daksina banjotan, sega ireng iwak bawang jahe, mangke hulun anyapuh
ikang sawah, haywa sira mamirudha.

Om, Nini Bhatari Sapuh Jagat, ingsun I Bandesa Wayah, I Kubayan Badung, I
Pasek Pancung, ingsun wus kalugraha de Bhatara Siwa, mangenahaken
sawah palemahan iki, apan ingsun anak Bhatara Guru, wus ingsun
angasahang palemahan sawah iki, wastu asah sinah, 3x. aja sira
mangadakaken gring desti pamala-pamali, iki tadah sajin nira sowang-
sowang, poma,poma,poma.

28. PUJA CARU UMAH KAGESENGAN:


OM Sang Kala Purwa, Sang Kala Bajramuka, Sang kala Lebu langlang, Sang
kala Petra, Sang Kala Suksma, aja sira pati papanjingan pati peperet ngi,
iki tadah sajinira, penek lawan terasi, bang, bawang, jahe, maka miwah
saruntutan ipun, manawita, kirang tadahan nira, iki jinah satak
salawe,benang satukel, nguni atuku ring pasar agung, wehana anak
rabinta, muwang putu buyut, aja nara kaya muwah den pada wehaka,
raksa pada raksa, pada sidhi swaha.
29. RSI-GHANA-STAWA.
OM, Etan-mantram prawaksyami, Madhya Ongkara samsthitah,
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 20
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Ang-karah purwa samstho`api, Aghneya-sya Reng-karakah,
Śi-karo daksina jnyeyah, Nairityam Gewa samsthitah,
Tawan Ne-karah pascima, Wayau Bhyo-karah samsthitah,
Na-karottare wijnyeyah, Mah-kara airśanya ewa ca.
OM, Dwija-agni nayano wayur, Guno wiprendriyo bhujah,
Pramodo rupa weda Rsi-candra-Ghana-Rsi-catuh.
OM, Ang, Rsi-Ghana-bhyo namah swaha.

30. SAPANING PAMEGAT SOT TANAH KEALUNAN.


(Sinurat ring busung nyuh gading solas katih).

OM, Awighnam astu nama siddhyam.


OM, Sang Bhadawang Petak,Sang Bhadawang Bang, sang Bhadawang Jenar,
sang Bhadawang Ireng, sang Bhadawang Panca-warna. iki pamutus
sarining sosot. Pasadu lawan hutang, sira wenang anglepasana hutang
janma manusan-ira. Poma, poma. Petokakna kancing-ira sang
Anantabhoga, nghulun hametulaken gantulaning ikang prethiwi, hanwam
ring Sapta-patala, lawan ta sira sang Anantabhoga, ingsun hametulana
kang prethiwi, hanyus tekaning sapta-patala, iki pangraksa lawan harane,
enjek kancing-ira sang Anantabhoga, wastu teka kles hutangnya manusan-
ira pun si anu……………………………….
OM, Ang, Ung, Mang, ya namah swaha.

33. SESAPANING RSI GHANA:


Om, hana sira Sang Hyang Rsi Ghana,rupanira kadyaliman, gunan nira kaya
jaladhi,matan nira dumilah, panca maha-bhuta ring tengah. Hangilangaken
satru,Kala traya,tuju teluh tarañjana, Kalukat denira Sang Hyang Rsi
Ghana.
Om, Sa,Ba,Ta,A,I, Na,Ma,Si,Wa,Ya, Ang-Ung-Mang, Om.
Om, Indah ta kita Sang Hyang Rsi Ghana, tulung manusan nira,katiban marana
agung, aweha urip manusan nira,mwang dirghayusa paripurna,
Om, Siddhir astu ya namah swaha.

34. DURGA-STAWA
OM, Durga-murti pañca-ghriwam,Kalika wahana-diwyam,
Krura-rupam agni-jjwalam,Kala-murti Rudra-atmakam.
OM, Sarwa-bhuta wipranatam,Wanaspati krura-rupam,
Bhairawi-Durga murtinam,Sarwa-satru bhami-cittam.
OM, Kalantaka-Mrtyu jiwam,Kala-Rudhira prakasam,
Sara-astra tan-pamyatam,Sarwa-satru andhakaram,
OM, Wajra-danta maha-dasyam,Krura-damstre prabhaswaram,
Ghora-rupam krura-waktram,Sarwa satru wipranatam,
OM, Agni-parwata murtinam,Prameya urdhwam-akasam,
Surya-candra nilocanam,Kesa-rupam kresna warnam.
OM, Durga-dewya namo namah swaha.

35. PANGLUKATAN BHUTA.


OM, Korsika Iswara rupam, Twam Gargha Brahma rupaya,
Metri Mahadewa rupaya, Kurusya Wisnu dewaya,
Pratañjala Śiwa-rupam, Sarwa pãpa winasanam,
Sawa wighna winasaya, Sarwa klesa winasaya.
OM, Bhuta Kala matemahan Panca-rsi, Panca-rsi matemahan Dewa,
Dewa sumurup ring raga sarira,
OM, Namo namah swaha.

36. PANGLUKATAN BHUTA.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 21
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
OM, Sang Bregala sang Bregali, yan sira tan arep lukata, haywa sira ring kene,
haywa sira amangan yadnyan nira Bhatara, mundura sira ring Keling
jamur jipang, haywa sira mawalya muwah, apan sira panadyan wong mati
salah pati, yan sira arep lukata, yan sira mati, mati pwa sira mangke,
pamuliha atman ta ring Bhatara Rudra, yan ta sira wadon, dadi ta sira istri
lewih listwayu rupanta, yan ta sira lanang, dadi pwa sira jajaka apekik.
Tumitisa sira maring kadang warganya, maring damuh kapetanya, yan sira
tumitisa luhur-luhur, haywa lali ring rupanta tan pataleteh.
OM, Sri ya we namu namah swaha.

37. MANTRA-SESAYUT-PANCA KLUD.


OM, Sang Kala Purwa, sang Kala Sakti, sang Kala Prajamukha, sang Kala
Pretha, sang Kala Ngulaleng. Iki tadah sajin nira, iwak trasi bang, bawang
jahe, wehana sanak putunya mwang wadwan-ira sadaya, manusan-ira
hangaturaken tadah saji, Panca klud, Pamyak kala, Yan minawi hana
kirang langkung ipun, den ageng ampurane sang adrewe karya, haywa
sira ilik salah gawe, lungha ta sira amarah-marah desa, haywa marangke
mwah, den padha siddhi swaha.

38. YAMARAJA-STAWA.
OM, Yamaraja Sarameya. Sarwa Kala tahi ca twam,
Sarwa Kala-kali kalwam, Dwi-dasa panca kalwam.
OM, Panca suta Yamaraja, Panca Kala panca Bhuta,
Panca wilwila tattwanam, Panca Yaksa Raksasante.
OM, Yamaraja bhrasta-dewam, Sarwa Kala tya-rupawam,
Kala Rudra purusanca, Prajapati Kala wreddham.
OM, Dewa-raja bhrastam-kalam,Yang-kara palinang kala,
Jagat-natha ning kalawam, Minu-dewam ma Bhairawam.

39. Haraning pamali;


Pemali agung mapesengan I Gubargumi.
Mantrining pamali mapesengan I Guyang hati.
Prabekeling Pamali mapesengan I Tunjak hati.
Sedhahan Pamali mapesengan I Sandhi pati,
Penyarikan Pamali mapesengan I Tumbak api.
Kasinoman Pamali mapesengan I Kuyang-kaying.
Juru tulising Pamali mapesengan I Tuwek wesi.
Bhujangganing Pamali mapesengan I Muyang-maying.
Juru cendeking Pamali mapesengan I Pular-palir.
Dewaning pamali mapesengan Sang Ratu Mejaya.

TETANDINGAN BANTEN CARU


Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 22
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
1. CARU JIGRAMAYA
Caru ayam putih mulus maolah dadi limang tanding, malayang - layang,
majejatah lembat asem padha makatih, urab barak, urab putih, tumpeng nyane
padha madanan, olahan nyane padha winadhahan sengkuwi, sawusan pinuja, caru
punika pendhem ring bilang bucuning pekarangan, layang - layang nyane
pendhem ring tengah natar pekarangan nyane.

2. CARU ANGKUS
( Anggen Pamahayu karang Panes )
Pratekaning Caru, Luwirniya: Bubuh Pirata, Nasi Angkeb, Sorohan Asoroh, Suci
Satampan, Tumpeng siya bungkul, mawadah tamas, raka woh-wohan jangkep,
sekadi rakaning sodan. Caru Asu Bang Bungkem siki, dagingniya ingolah den
ajangkep, walulang nyane winadhahan sengkuwi mapinda asu, nasin nyane
mapinda asu, hinangkebin antuk walulangning asu. malih punyan tiyih sane katut
umbin nyane petang puwun, daksina siki, arthanya 700, katipat, sodan, katur ring
Bhatara Kala, Kasaksinin de Bhatara Surya, mwang Watek Dewata Nawa
Sanghane, sareng Hyang -Nya maka sami, sesampune puput pinuja caru ika,
carune raris pendem ring natah pekarangan nyane, nasi angkeb nyane lebarang
ring lebuhe, punyan tiyihe tanem / tandur ring jaban korine saha ring jroan korine,
bilang samping nyane. Siddha ngemangguhang kerahajengan sang maomah irya.

3. PAMAHAYU PEKARANGAN
( Pengasih bhuta, anggen Pemahayu Pekarangan )
Sarana: Sasenden anyar masurat ( merajah ) Surya lan Candra, medaging tumpeng
putih asiki, tumpeng kuning asiki, iderin antuk sarwa sekar, rakan nyane
putih kuning, iwak ayam suddhamala pinanggang, bebek putih maguling,
canang genten. sawusan pinuja pendem ring tengahing natar pekarangan,
phalaniya Dewa Teka Asih, Bhuta Teka Asih.

4. CARUNING KARANG PANES


Inilah tata cara pecaruan tanah atau pekarangan sebagai tempat tinggal, ynag
termasuk karang angker atau karang panes / nyakitin, ciri - ciri dari karang atau
tanah tersebut adalah penghuninya sering terkena musibah, sering sakit-sakitan,
sering terjadi kesalah pahaman yang berakhir dengan sering terjadinya
pertengkaran, tidak ada keharmonisan di antara sesama penghuninya, tanah atau
pekarangan yang seperti itu hendaknya di buatkan upacara pemahayu pekarangan,
agar terhindar dari hal-hal yang tidak di ingini.

Upakara Pecaruannya:
Ngadegang sanggar tutwan ring natar, munggah daksina banjotan akelan, mwang
canang lenga wangi burat wangi, canang gantal.

Caru ring sor / natar:


Bebek Belang Kalung, winolah winangun urip, walulang nyane malayang -
layang winangun urip, jejatah lembat asem, urab barak, urab putih, dados 33
tanding, walulang nyane angkebang ring caru ika, tumpeng carune 33 danan,
penyeneng, lis, segawu tepung tawar.

Nunas Tirtha Pakuluh:


Ring Pura Kahyangan Tiga Desa ngaturan Pejati, nuwur tirtha pakuluh, anggen
pamuput caru ika, taler ring Tugu Panunggun Pekarangan nuwur tirtha pamuput,
mesambleh antuk ayam / pitik selem. ring sanggah ngaturan Prayascitta luwih,
nuwur tirtha pukuluh pamuput caru ika.

Ring Natar Genah Carune:

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 23
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
madatengan ayam putih ingolah dadi limang tanding, canang, daksina,
penyeneng, di hulun padatengan nyane, banjotan akelan, sawusan meprayascitta
ring mrajan / sanggah, raris meprayascitta ring pakubon utawi ring pekarangan
umah. sawusan pupu pinuja, caru ika buncal ring pempatan agung utawi ring
segara.

5. UPACARA NYAPUH PUNDUKAN UTAWI BALEDAN

Banten pejati asoroh, rayunan putih kuning, pras pengambiyan, bubuh mewadah
suyuk 5 tanding, katipat kelanan, pras ajengan, artha 127. caru bebek selem
maolah dadi 5 tanding, jejatah lembat asem, ketengan 33 tanding, pada ngawa
sengkuwi, kulit nyane melayang - layang, saha urab barak urab putih jangkep,
parisuddha antuk toya mewadah sangku tembaga, siratang maider kiwa ping tiga.

6. UPACARA NGERAPUH CARIK UTAWI TEGALAN / SALWIRING KARAPUH

Banten sesayut asiki, maulam ayam putih pinanggang, banten pengambiyan


maulam bebek putih ginuling, pabresihan, pras, panyeneng, segawu tepung tawar,
lis, banten pejati asoroh, sodaan putih kuning, canang genten atanding, munggah
ring sanggah cucuk, katur ring Bhatara Surya, sadurunge jaga nyapuh utawi
ngeruwak, patut nuntun Linggih Bhatara Sri, mawali maring Pura Badugul,
panghuluning sawah, saha nuwur tirtha maka pamuputing yadnya.

Sesampun puput pinuja upacarane sami, raris mapulang pancung saha raris
ngambil katipate sane madaging tanah punika, raris sambehang ring pekarangane.

7. NIYAN MAPRAYASCITA UMAH KAGESENGAN ( IKI CARUNIYA )


Saluwiring durmangala, kapanjingan kuwung, gajah ngamuk, ayam masaki ring
salu, katikelan, pamisan,

SARANA:
Ngiyu anyar magambar Sang Hyang Gana, misi tumpeng ketan bang, tumpeng
ketan ireng ( injin ), sedah woh, pelawa sembur, iwak sawang kandangan, antiga,
muang sang nginolah denasangkep, jatah calon, dadi akawis, pecel winangun urip,
sami magenah ring ngiyu anyar.

Caru ring arepan sanggar, dulurana caru Panca sata ( ayam manca warna ), muang
tatebas sane kaatur ring bayu rawuh, purna suka, malara-malaradan, pageh tuwuh,
kesuma jati, prayascita, sane jagi ayaban ring umah-umah, rauhing pakurenane
sami, wusan punika caru ika buncal ring lebuh, siyokin sajeng, jinah 225, benang
atukel, wus mangkana aliya maring luwah, Brahmana Pandita sane wenang muput
caru iki, pinaka pangruwataning Dasa Mala.

8. CARU AYAM PUTIH MULUS


Bantennya : Caru ayam putih mulus magenah kangin,winolah winangun urip,
walulang nyane melayang-layang, daging nyane ingolah urab
barak urab putih, dadi jejatah lembat asem padha 5 katih, bayuhan
katik 5 akeh nyane atanding, ketengan katik siki akeh nyane 5
tanding, karangan 1 ( akarang ), babakaran 1, getih matah atakir,
nasi ketengan putih 5 tanding, cawu dandan, cawu petik sami
padha lalima tanding, tekep-tekepan 5 besik, kawangen 5, daksina
1, suci 1, banten sorohan, banten ayaban tumpeng lima asoroh, lis
1, sengkuwi / klabang dangap - dangap maulat sesuai urip, payuk
pere, sanggah cucuk asiki, munggah banten tumpeng putih
makembaran asoroh, canang sagenepa, caratan, coblong, caniga
jangkep, sesayut manut pangideran nyane, BUNGKAK NYUH
BULAN 1, menyonyo 5 katih antuk carang tiying mangdane
bolong anggen ngecoran toyan bungkak nyane.

9. CARU AYAM BIYING / WIRING


Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 24
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Bantennya : Caru ayam wiring / biying magenah kelod,winolah winangun
urip, walulang nyane melayang-layang, daging nyane ingolah
urab barak urab putih, dadi jejatah lembat asem padha 9 katih,
bayuhan katik 9 akeh nyane siya tanding, ketengan katik siki akeh
nyane 9 tanding, karangan 1 ( akarang ), babakaran 1, getih matah
atakir, nasi ketengan barak 9 tanding, cawu dandan, cawu petik
sami padha 9 tanding, tekep-tekepan 9 besik, kawangen 9, daksina
1, suci 1, banten sorohan, banten ayaban tumpeng lima asoroh, lis
1, sengkuwi / klabang dangap - dangap maulat sesuai urip, payuk
pere, sanggah cucuk asiki, munggah banten tumpeng barak
makembaran asoroh, canang sagenepa, caratan, coblong, caniga
jangkep, sesayut manut pangideran nyane, BUNGKAK NYUH
UDANG 1, menyonyo 9 katih antuk carang tiying mangdane
bolong anggen ngecoran toyan bungkak nyane.

10. CARU AYAM PUTIH SIYUNGAN


Bantennya : Caru ayam Putih Siyungan magenah kawuh,winolah winangun
urip, walulang nyane melayang-layang, daging nyane ingolah
urab barak urab putih, dadi jejatah lembat asem padha 7 katih,
bayuhan katik 7 akeh nyane pitung tanding, ketengan katik siki
akeh nyane 7 tanding, karangan 1 ( akarang ), babakaran 1, getih
matah atakir, nasi ketengan kuning 7 tanding, cawu dandan, cawu
petik sami padha 7 tanding, tekep-tekepan 7 besik, kawangen 7,
daksina 1, suci 1, banten sorohan, banten ayaban tumpeng lima
asoroh, lis 1, sengkuwi / klabang dangap - dangap maulat sesuai
urip, payuk pere, sanggah cucuk asiki, munggah banten tumpeng
kuning makembaran asoroh, canang sagenepa, caratan, coblong,
caniga jangkep, sesayut manut pangideran nyane, BUNGKAK
NYUH GADING 1, menyonyo 7 katih antuk carang tiying
mangdane bolong anggen ngecoran toyan bungkak nyane.

11. CARU AYAM IRENG


Bantennya : Caru ayam Ireng / Selem magenah kaja,winolah winangun urip,
walulang nyane melayang-layang, daging nyane ingolah urab
barak urab putih, dadi jejatah lembat asem padha 4 katih, bayuhan
katik 4 akeh nyane petang tanding, ketengan katik siki akeh nyane
4 petang tanding, karangan 1 ( akarang ), babakaran 1, getih
matah atakir, nasi ketengan selem 4 tanding, cawu dandan, cawu
petik sami padha 4 tanding, tekep-tekepan 4 besik, kawangen 4,
daksina 1, suci 1, banten sorohan, banten ayaban tumpeng lima
asoroh, lis 1, sengkuwi / klabang dangap - dangap maulat sesuai
urip,payuk pere, sanggah cucuk asiki, munggah banten tumpeng
selem makembaran asoroh, canang sagenepa, caratan, coblong,
caniga jangkep, sesayut manut pangideran nyane, BUNGKAK
NYUH MULUNG 1, menyonyo 4 katih antuk carang tiying
mangdane bolong anggen ngecoran toyan bungkak nyane.

12. CARU AYAM BRUMBUN


Bantennya : Caru ayam brumbun magenah tengah,winolah winangun urip,
walulang nyane melayang-layang, daging nyane ingolah urab
barak urab putih, dadi jejatah lembat asem padha 8 katih, bayuhan
katik 8 akeh nyane kutus tanding, ketengan katik siki akeh nyane
kutus tanding, karangan 1 ( akarang ), babakaran 1, getih matah
atakir, nasi ketengan brumbun 8 tanding, cawu dandan, cawu
petik sami padha 8 tanding, tekep-tekepan 8 besik, sengkuwi /
klabang dangap - dangap maulat sesuai urip, kawangen 8, daksina
1, suci 1, banten sorohan, banten ayaban tumpeng lima asoroh, lis
1, payuk pere, sanggah cucuk asiki, munggah banten tumpeng
brumbun makembaran asoroh, canang sagenepa, caratan, coblong,
caniga jangkep, sesayut manut pangideran nyane, BUNGKAK
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 25
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
NYUH SUDAMALA 1, menyonyo 8 katih antuk carang tiying
mangdane bolong anggen ngecoran toyan bungkak nyane.

13. CARU PANCA SATA ALIT ( AYAM BRUMBUN )

Bantennya: Medasar antuk Klakat , duwur klakate dagingin taledan, duwur


nyane dagingin beras ajumput, benang, base tampelan,
medaging tumpeng manut warna limang ceper ( Kangin
tumpeng putih 5 bungkul, Kelod tumpeng barak 9 bungkul, Kauh
tumpeng kuning 7 bungkul, Kaja tumpeng selem 4 bungkul,
Tengah tumpeng brumbun 8 bungkul ), sampiyan naga sari pada
ngawa, masesedep tepung tawar, tatebus nyane manut warna,
canang 5 tanding, medaging sengkwi 5 siki manut urip, medaging
olah-olahan urab barak urab putih, medaging sesate manut urip,
dagingin walulang nyane, layang-layang nyane dagingin
kuwangen 8 siki, banten glar sangha asoroh, taler banten caru
punika maweweh daksina 1, sodhan 1, penyeneng alit 1, pras alit
1, tulung sesayut, sangga urip, lis, padma, canang pahyasan,
payuk pere, coblong, BUNGKAK NYUH SUDAMALA 1,
dagining Rerajahan Aled caru mwang kober caru, Dagingin
sanggah cucuk asiki, api takep asiki, penjor alit asiki.

14. TETANDINGAN CARU AYAM BRUMBUN DADOS ANYIRU


Bantennya : Medasar antuk nyiru, medaging taledan, duwur nyane dagingin
beras ajumput, benang, base tampelan, duwur nyane susunin
ceper lelima, medaging tumpeng putih 5 bungkul, tumpeng barak
9 bungkul, tumpeng kuning 7 bungkul, tumpeng selem 4
bungkul, tumpeng brumbun 8 bungkul, sampiyan naga sari pada
ngawa, masesedep tepung tawar, tatebus nyane manut warna,
canang 5 tanding, duwur nyane medaging sengkwi 5 siki,
medaging olah-olahan urab barak urab putih, medaging sesate
manut urip, duwur nyane dagingin walulang nyane, duwur
layang-layang nyane dagingin kuwangen 8 siki, duwur nyane
susunin banten glar sangha asoroh, taler banten caru punika
maweweh daksina 1, sodhan 1, penyeneng alit 1, pras alit 1,
tulung sesayut, sangga urip, lis, padma, canang pahyasan, payuk
pere, coblong, BUNGKAK NYUH SUDAMALA 1, menyonyo 8
katih antuk carang tiying mangdane bolong anggen ngecoran
toyan bungkak nyane.

prayascita pabyakaonan, mebale pagenian, tingkahing kadi pakalamijian, nasi


pamali jangkep, ngadegang sanggah tutuan munggah peras daksina suci lan
perangkatan maulam jajepitan tumpeng brumbun makembaran canang sejangkep
nyane, tuwak asujang, segehan agung asiki, , gelar sangha asiki, lidi 8 katih, tulud
asiki, danyuh apesel, tetabuh tuwak, arak, berem, toyo anyar, maduluran api
takep, caru puniki wenang kapuput olih jro mangku / balian.
sehananing bebantenan caru ring manca desa inucap, sami - sami punika pada -
pada ngeed / manut sepatutan.

14. CARU MANCA SANAK


Bantennya : Pateh sekadi sahupakaraning caru manca sata, maweweh Asu
Bang Bungkem lan Bebek Bulu Sikep.

Asu Bang Bungkem, magenah Kelod Kawuh, wewalungannya melayang -


layang, dagingnya ingolah dadi jejatah bayuhan ngatik tiga, 33 tanding, jajepitan
1 tanding, karangan 1, bakaran 1, nasi ketengan belang 33 tanding, cawu dandan,
cawu tumpuk pada 33 tanding, suci menasi belang, keben - kebenan saha
dagingnya jangkep 33 siki, kawangen 33, tulang urip, tulang agung, tulang
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 26
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
cundang, tulang arba, tulang sangkur, pada 33 siki, sorohan pengulapan asoroh,
peras daksina suci asoroh, tuwak asajeng, nanceb sanggah cucuk / tutuan,
munggah peras daksina canang segenep nyane, carat menyonyo 33 / 3,
BUNGKAK NYUH SURYA 1, api takep antuk sambuk kelapa.

Bebek Bulu Sikep, magenah Kelod Kangin, wewalungannya melayang - layang,


dagingnya ingolah dadi jejatah bayuhan ngatik tiga, 88 tanding, Ketengan ngatik
siki, pada 88 tanding, jajapitan 1, karangan 1, bakaran 1, nasi ketengan mewarna
manut sewarnaning kelod kangin ( dadu ) 88 tanding, cawu dandan, cawu tumpuk
pada - pada 88 siki, keben - kebenan saha dagingnya jangkep 88 tanding,
kawangen 88, tulang lindung warna pada - pada 88 siki, peras daksina sorohan
pengulapan asoroh, nanceb sanggah cucuk munggah peras daksina suci canang
segenap nyane, kumba carat manyonyo 8, BUNGKAK NYUH GADANG 1.
nanceb sanggah tutuan munggah arda nareswari, peras daksina suci duwang
soroh, soda putih kuning, rayuan maulam jajapitan, sor surya mebale pagenian,
tingkahing banten padengen -dengenan, muang nasin pamali jangkep,
mebabangkit sami wenang.

Bebek Blangkalung, magenah ring Tengah, wewalungannya melayang - layang,


dagingnya ingolah dadi jejatah bayuhan ngatik tiga, 88 tanding, Ketengan ngatik
siki, pada 88 tanding, jajapitan 1, karangan 1, bakaran 1, nasi ketengan mewarna
manut sewarnaning kelod kangin ( dadu ) 88 tanding, cawu dandan, cawu tumpuk
pada - pada 88 siki, keben - kebenan saha dagingnya jangkep 88 tanding,
kawangen 88, tulang lindung warna pada - pada 88 siki, peras daksina sorohan
pengulapan asoroh, nanceb sanggah cucuk munggah peras daksina suci canang
segenap nyane, kumba carat manyonyo 8, BUNGKAK NYUH GADANG 1.
nanceb sanggah tutuan munggah arda nareswari, peras daksina suci duwang
soroh, soda putih kuning, rayuan maulam jajapitan, sor surya mebale pagenian,
tingkahing banten padengen -dengenan, muang nasin pamali jangkep,
mebabangkit sami wenang.

15. CARU MANCA KELUD


Bantennya :Pateh sekadi sahupakaraning caru manca sanak, maweweh Kambing
lan Angsa.

Kambing, magenah Kaja, wewalungannya melayang - layang, dagingnya ingolah


dadi jejatah lan bayuhan ngatik tiga, 44 tanding, Ketengan ngatik siki, pada 44
tanding, mapamugpug ngatik 16 atanding, jajapitan 1, karangan 1, bakaran 1,
nasinya sami ngawilang kawehing babayuhan manut sewarnannya ( selem ),
cawu dandan, cawu tumpuk pada - pada 44 siki, keben - kebenan saha dagingnya
jangkep 44 tanding, kawangen 44, sorohan pengulapan asoroh, peras daksina suci,
tulung limang warna pada - pada 44 siki, sami ngeed.

Angsa, magenah Kangin, wewalungannya melayang - layang, dagingnya ingolah


dadi jejatah bayuhan ngatik tiga 55 tanding, ketengan ngatik siki 55 tanding,
mapamugpug ngatik 25 atanding, jajapitan 1, karangan 1, bakaran 1, nasinya
sami ngawilang kawehing babayuhan manut sewarnannya ( putih ), cawu dandan,
cawu tumpuk pada - pada 55 siki, keben - kebenan saha dagingnya jangkep 55
tanding, kawangen 55, sorohan pengulapan asoroh, peras daksina suci, Nanceb
sanggar tawang munggah catur rebah, ring genah carune mabebangkit asoroh,
pregembal, ring natar bale pagenian: sesayut manca warna, manut genahnya ulam
ayam brumbun, lemah merajah Yamaraja misi tepung putih metangkeb antuk
wastra putih, sapupute rerajahane bawangen ring luwah mageng.

16. CARU BALIK SUMPAH


Bantennya : Pateh sekadi sahupakaraning caru manca kelud, maweweh antuk
godel lan kucit butuan, ngadegang sanggah tutuan munggah catur
rebah genep, wewalungan ulam caru ika, tatabin banten pepadan
dumun tur maider mapurwa daksina ping tiga, wawu raris tampah.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 27
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Godel, magenah kelod, wewalungannya melayang - layang, dagingnya ingolah
dadi jejatah bayuhan ngatik tiga 99 tanding, ketengan ngatik siki 99 tanding,
mapamugpug ngatik 45 atanding, jajapitan 1, karangan 1, bakaran 1, nasinya
sami ngawilang kawehing babayuhan manut sewarnannya ( barak ), cawu
dandan, cawu tumpuk pada - pada 99 siki, keben - kebenan saha dagingnya
jangkep 99 tanding, kawangen 99 siki, tulung limang warna pada - pada 99 siki,
sorohan pengulapan asoroh, peras daksina suci, munggah ring sanggar.

Kucit Butuan, magenah ring madya, wewalungannya melayang - layang,


dagingnya ingolah dadi jejatah bayuhan ngatik tiga 88 tanding, ketengan ngatik
siki 88 tanding, mapamugpug ngatik 40 atanding, jajapitan 1, karangan 1,
bakaran 1, nasinya sami ngawilang kawehing babayuhan manut sewarnannya
suwang - suwang, cawu dandan, cawu tumpuk pada - pada 88 siki, keben -
kebenan saha dagingnya jangkep 88 tanding, kawangen 88, sorohan pengulapan
asoroh, peras daksina suci, tulung limang warna pada - pada 88 siki, nasin nya
brumbun sami ngawilang kawehing bebayuhan, nasi ketengan brumbun 88
tanding, ring caru maguling babangkit jangkep asoroh, megayah tadah 1, sesayut
agung 1, sangga urip matumpang 35 tekaning sane mewarna,
pamugpug gayah: angsa ngatik 25, bebek ngatik 9, kuluk ngatik 25, kambing
ngatik 16, kucit ngatik 40, godel ngatik 45.

malih nasi gibungan abungkul siniyokan rah, iwak gagacok abang - kacang ijo,
daksina beras rong kulak, lawar bang, saput bang, jinah 170, malih munggah ring
sanggar, nasi mewadah niyu anyar siniokan rah, iwak gagacok bang, muang piaga
gegacok kacang ijo, getih atakir, sekar wari bang, suci asoroh ring surya, sajeng
aguci, nasi inginditan gelar sangha, nasi sokan maulam karangan, nasi maulam
gegramasan, jangan ucar, daksina beras rong kulak, lawe bang saput bang, jinah
2.500, payuk anyar madaging toya anyar magantung ring natar merajah Yama
Raja, saha eedannya jangkep, banten suci asoroh, peras lis, tulung sesayut,
panyeneng sangga urip, daksina genep, tumpeng 5 misi tasak mentah, magenah
ring glar sangha, tumpeng 5 misi tasak mentah soring tawur genahnya, tulung
jangkep ring welaban genahnya, jinah 2.500, muang tebu merajah bhuta janggitan
magenah purwa, merajah bhuta karuna magenah ring utara, merajah lembu kaniya
magenah pascima, merajah bhuta langkir magenah ring daksina, ring madya
merajah bhuta tiga sakti, pane anyar medaging tawur, sor niya tumpeng 5, ri
sampun puput pinuja amet sekuling caru pada akedik raris remes anggen jatoning
tawur raris sambehang mider kiwa ping tiga, sampun puput carune anyut ke
segara, ring we ageng wenang.

17. CARU TAWUR GENTUH


Bantennya : Pateh kadi sahupakaraning caru balik sumpah, ngadegang sanggar
surya rong tiga, munggah: Catur muka jangkepan, maweweh
antuk:

Kebo Asiki, sane durung rinakitan, magenah kaja, walulangnya me layang -


layang, dagingnya ingolah dadi jejatah bayuhan ngatik 3 ketengan ngatik siki
pada - pada 150 tanding, sami ngehed.

Kidang, magenah kangin, walulangnya malayang - layang, dagingnya ingolah


dadi jatah babayuhan ngatik tiga 55 tanding, ketengan ngatik siki, 55 tanding,
sami ngehed.

Manjangan, magenah kawuh, walulangnya malayang - layang, dagingnya


ingolah dadi jatah babayuhan ngatik tiga 77 tanding, ketengan ngatik siki, 77
tanding, sami ngehed.

Ayam Ijo Alab, magenah kaja kawuh, walulangnya malayang - layang, dagingnya
ingolah dadi jatah babayuhan ngatik tiga 21 tanding, ketengan ngatik siki, 21
tanding, sami ngehed.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 28
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Sampi, magenah kawuh, walulangnya malayang - layang, dagingnya ingolah dadi
jatah babayuhan ngatik tiga 77 tanding, ketengan ngatik siki, 77 tanding, sami
ngehed.

Kambing, magenah Kelod, walulangnya malayang - layang, dagingnya ingolah


dadi jatah babayuhan ngatik tiga 99 tanding, ketengan ngatik siki, 99 tanding,
sami ngehed ( tateleb Ngehed ) medaging bebanten jangkep anuting caru.

18. CARU MESASAPUH AGUNG


Bantennya : Upakara / upacara nyane pateh sekadi caru Tawur Gentuh,
nanging maweweh:
Kebo Tiga, magenah: Kaja, ring tengah, kelod, sami winangun urip saruntutannya
sami ngehed jangkep, nanging sampine magenah kelod, kambinge magenah
kawuh, bebangkit, pregembal tigang soroh jangkep, sami winangun urip tur
melayang - layang kadi pamolagi.

19. CARU PANCA WALIKRAMA


Bantennya : Pateh kadi sahupakaraning caru masasapuh agung, angadegang
sanggar surya rong tiga,
Makebo Lalima, genahnya manca desa, bebangkit lalima sami winangun urip tur
ngehed sejangkepan, tur manut warnaning caru lan genah tegep.

20. CARU EKA DASA LUDRA


Bantennya : Pateh sekadi caru manca wali krama,
Makebo Nem Likur, magenah ring basakih manut pangideran, ring pasih kangin,
kelod, kawuh, kaja, lan ring kentel ghumi, ring sapta patala, ring akasa, ring
madya, jangkep, wewehin antuk sarwa mangsa sami winangun urip magenah ring
madya, sami melayang - layang dadi babayuhan tiga 8 tanding, ketengan ngatik
asiki 8 tanding, tur sami ngehed.

Sarwa Mangsa:
1. Macan :

2. Alu :

3. Mamah :

4. Rase :

5. Lubak :

6. Landak :

7. Kalesih :

8. Ula :

9. Bikul :

10. Degeg :

11. Julit :

12. Lele :

13. Empas :

14. Sikep :
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 29
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
15. Gagak :

16. Irengan :

17. Bojog :

18. Godogan :

19. Ular :

20. Sakaluwir :
Mamangsa :

21. CARU RSI GANA:


Bantennya : Caru Rsi Gana punika Manista, Madya, Utama, minakadi Nista,
medasar antuk Caru Ayam Brumbun, yaning Madya, medasar
antuk Caru Panca Sanak wiyadin Panca Kelud, yan utama,
medasar antuk Caru sane Agung minakadi Balik Sumpah wiyadin
sane siyos-siyosan,

Munggwing tetandingan caru Rsi Gana sami pateh.


Metanding Caru Rsi Gana: Nasi 9 pulung, metatakan don naga sari magenah
manut pangideran, don naga sarine merajah dasa aksara manut taler genahnya
sowang -sowang, mapacekan bungan tunjung sami, sane ring tengah mepacekan
kober merajah Ganapati, saha aksaranya kadi ring sor, Ganapatine medasar antuk
wastra putih, bang - bang genah manca carune medaging tepung putih taler
merajah dasa aksara manut genahnya, ring carune medaging kuwangen 11 siki,
genahnya manut pangideran saplabur, maulam bebek putih maguling, jajeronnya
sami ingolah yan jajatah dadi 9 tanding mewarna manut pangideran, genahnya
taler manut pangideran, rajah niyu tatakan carune sekadi ring sor puniki.

Sesampune puput carune keantebang olih Sang Sadaka, carune sami tanam tur
takepin antuk pane sane merajah kadi ring sor puniki, raris urugin sapatutan,
sedaging caru Rsi Gana punika sami patut matanam ring Bangbange sane sampun
merajah.

Paileh ngolah jajeron Itik Putih: ambil punduhang babatukane, nyaline, ati,
papusuhannya, basang wayah, usus, paparu, ungsilan, limpa, raris tambus tur
ramas anggon lawar adukang dadosang siki, sesampune puput, dadosang 9
tanding suwang - suwang warnain:

- Putih, 1 Tanding magenah kangin


- Barak, 1 tanding magenah kelod
- Kuning, 1 tanding magenah kauh
- Selem, 1 tanding magenah kaja
- warna campuran selem putih ( Biru ), 1 tanding magenah Kaja Kangin
- warna campuran selem kuning ( Hijau ), 1 tanding magenah Kaja Kauh
- warna campuran Barak Kuning ( Jingga ), 1 tanding magenah Kelod kauh
- warna campuran Barak putih ( Dadu ), 1 tanding magenah Kelod kangin
- warna campuran kuning selem ( Nila ), 1 tanding magenah di tengah

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 30
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
a. Rajah Aksara Kober Rsi Gana
Antuk Kasa Putih

b. Rajah Niyu Anyar Tatakan Caru Rsi Ghana

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 31
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
c. Rajah Jit pane / jun Panekep Caru Rsi Ghana

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 32
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
d. Rajah penekep Pane / jun sane marep ketengah / jro

e. Rajah Dasar Bang-bang caru sane medaging tepung putih, jinah Bolong 9

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 33
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
f. Rajah Don Naga Sari Rsi Gana

Kangin : 10 bidang merajah

Kauh : 14 bidang merajah

Kaja : 8 bidang merajah

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 34
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Kelod : 18 bidang merajah

Madya : 16 bidang merajah

g. Rajah Don Bingin Caru Rsi Gana

Kelod Kangin : 4 bidang merajah

Kaja Kangin : 6 bidang merajah

Kaja Kauh : 1 bidang merajah

Kelod Kauh : 3 bidang merajah

h. Raja Ilih

i. Rajah Sepit

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 35
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
j. Rajah Siyut

k. Rajah Kuskusan

l. Rajah Talenan

m. NGADEGAN GANA PATI RING KOBER WENANG UTAWI RING


LEMAH / TANAH WENANG

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 36
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
n. RAJAH KASA ALED CARU RSI GANA

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 37
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
o. RAJAH BAMBANG RSI GANA

PURWA

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 38
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
p. RAJAH SEKAR TUNJUNG PUTIH
PURWA

q. RAJAH DON BINGIN


PURWA

r. RAJAH DON NAGA SARI SEMBILAN PENJURU MATA ANGIN


PURWA

Tingkahing Mendem Caru Rsi Gana


Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 39
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Meruntutatan canang tubungan, canang sari, canang pengrawos masing - masing 9
tanding, pengeresikan, lis gadang, kuwu - kuwu, lis sanjata, sengkuwi papah nyuh
gading, bambange medalem asta musti, daksina suci genep asoroh, kuskusan, sepit, ilih,
talenan anyar, belakas, sampun wus ke astawayang, kapujain olih sulinggih raris caru Rsi
Gana punika karecah ulam itik nyane sami sakaluwiring daging caru ne sami. ka aduk
dadosang asiki, raris adonan pinaka mapinda padma, genahang ring ngiyune sane ring
bucu kelod kauh, taler sane kelod, raris ka ambil antuk sang adruwe karya, kasambehang
ring natar sanggah utawi pekarangan ider tengen ping 3, sane kari punika caru Rsi Gana
ne wadahin pane, tekepin antuk paso, pinih duwur ngiyune, pedagingane rawuhing
kobernya, genahang ring tengah pane ne, raris urugin tur susunin batu, raris maancak saji
sesuwen nyane awulan pitung dina. ritatkala dina kliwon, mangdane ngaturang banten /
wangi segehan cacahan kepelan manca warna, ma be bawang jahe tetabuhan genep.
tur ngadegan sanggar surya, munggah banten sesantun sarwa pat, masuci ngulap ngambe
asoroh, pejati, rantasan putih kuning, sarwa 8000, daksina suci 2 soroh, madewa dewi.

Caru Rsi Gana ( Manut Lontar Tutur Bhama Kretih )


Iki Caru Kaputusan Sang Hyang Rsi Gana, pamari suddhaning karang panes, mwang
sanggar, ngadeg akna Tutuan, mapenjor tiying gading, matunggul kasa dua, marajah
gana ngawa bajra asiki, sane malih asiki ngaba gada.

malih rwaning bingin acarang, ring airsanya, kapwa rwanya merajah cakra, magenah ring
arepan sanggar, suci 2 genep matumpeng adanan, pras daksina, arthanya 1.700, canang
lenga wangi burat wangi, munggah ring sanggar.

mwang ring areping sanggar natarnya marajah padma astha dala, ring tengah bambang rsi
gana. raris genahin caru ris ganane, lwirnya sega 9 punjung, wadahnya tamas agung,
mahaled don sarpasari, rinajah sowang - sowang, ikang sega tancebing sekar tunjung,
sowang - sowang pada mekatih.

iwaknya, itik putih ingolah den jangkep, nora mejejatah. olahan itik putih jejeronnya
ingolah dadi urab barak urab putih, mawadah limas busung, dagingnya manadi
timbungan mewadah tekor negak 9 tekor.

1. Purwa / kangin olahan Papusuh


2. Genehyan / kelod kangin olahan Paparu
3. Daksina / kelod olahan Hati
4. Nairiti / kelod kauh olahan Basang Gede
5. Pascima / kauh olahan Betukan
6. Wayabiya / kaja kauh olahan Limpa
7. Uttara / kaja olahan Nyali
8. Ersaniya / kaja kangin olahan Ineban
9. Madya / tengah olahan Tuntunging Papusuh

Sesuratan Rwaning Sarpasari


Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 40
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
TIMUR

Surat Bambang Rsi Gana


TIMUR

Daksina sang ngerajah natare artha 135, daksina sang ngerajah rwaning sarpasari artha 77
keteng, malih jinah tatar aketeng masurat dasa aksara.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 41
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Pinaka Dasar Rsi Gana, Caru Ika Sata, Manca Sata, muwang Manca Siya:
( pilih sinalih tunggil, nganutin karya sane kagelar, agung utawi alit )

1. Purwa / kangin, Sato / Ayam Putih Mulus


olah ketengan dadi 5 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

2. Genehyan / Kelod Kangin, Sato / Ayam Bulu Wangkas


olah ketengan dadi 8 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

3. Daksina / kelod, Sato / Ayam Bulu Biying


olah ketengan dadi 9 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

4. Nairiti / kelod kauh, Sato / Ayam Bulu Buwik


olah ketengan dadi 3 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

5. Pascima / kauh, Sato / Ayam Bulu Putih Siyungan


olah ketengan dadi 7 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

6. Wayabya / kaja kauh, Sato / Ayam Bulu Ijo Gading


olah ketengan dadi 1 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

7. Uttara / kaja, Sato / Ayam Bulu Ireng


olah ketengan dadi 4 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

8. Ersaniya / kaja kangin, Sato / Ayam Bulu Klau Abu


olah ketengan dadi 6 sengkwi, bayang - bayang winangun urip.

MAWAWEH:
1. Itik Belang kalung ingolah dados 88 tanding, magenah ring Genehyan / kelod
kangin
2. Itik Cemaning ingolah dados 99 tanding, magenah ring Neriti / kelod kauh
3. Wedus / Kambing ingolah dados 11 tanding, magenah ring Wayabya / kaja kauh
4. Angsa ingolah dados 66 tanding, magenah ring Ersaniya / kaja kangin
5. Maduluran suci, dandanan caru pada sowang - sowang tegep pabaktayan caru,
mwang cawu rerod, cawu takepan, tri kona, tri nayaka, cawu petik, limas agung,
cawu surya, cawu candra, cawu segara muncar, sami pada masoroh.
6. Dulurane tatebasan manggen ring caru.
Iki tatebasan manggen ring Caru:
a. Tebasan / Sesayut Panca Kelud ( Manut Lontar Bhama Kertih )
iki sesayut Panca Kelud, kaweruhakna, lwirnya: tumpeng poleng asiki,
maplekir kawangen 5, padhang lepas 5 katih, muncuk ambengan sheet
mingmang 5, sisinya madaging penek 4, nyatur desa genahnya, mwang
payuk siki madaging toya anyar madaging sheet mingmang, mwang
pamiyak kala, nasi pangkonan pamiyak mah empat, belatin antuk pandan
iwakne: Kangin Nyalian, Kelod Udang, Kauh Yuyu, Kaja Lele, Ring Tengah
iwaknya serandu.

b. Tebasan Prayascita Sari:


Nasi aputan dadi penek kuning 4, tumpeng putih sehasta mamuncuk kuning,
mealed nasi catur warna ulam itik putih maguling, raka pada patpat sowang
- sowang, wewedian sarwa pat, tumpenge punika matajer, sekar tunjung
putih, peneke metancebang kedapan mwang sekar nagasari sami 5 katih,
katipat sari 5, tulung urip 5, peras panyeneng madaging kwangi asiki, aledan
kulit sayut busung nyuh gading, sampiyan busung nyuh gading, kalungah
nyuh gading, tetebus putih kuning, pabersihan, lis padma, kwangi manut
tumpeng mwang penek, raka - raka genep.

c. Sesayut Jaga Satru

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 42
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Sega tandekan sakulak, iwaknya ayam ingolah sesate 5, tum 5, ebatan 5
tangkih, nyah - nyah gringsing, gula kelapa mewadah ceper anuting dina
panca wara ( weton / urip )

d. Sesayut Pamiyak Kala


Sega wadah ceper asiki, mapiyak dados 4 belatin pandan, kwangi 4, raka -
raka sakawenang

e. Sesayut panundung Kala


Tumpeng 2 pacekin taji ngaad pade asiki, ulame sate biying kuning, tulung
urip 2, jaja lan raka sarwa galah.

f. Sesayut sapuh Lara


Ajengan mewadah tangkih, busung maringgit, nganutin urip panca wara,
medaging kacang, pacekin muncuk pandan.

g. Sesayut Gering Melaradan


Ajengan maawadah tangkih ron masibeh busung nganutin urip panca wara,
medaging komak mecelekin muncuk lidin ron.

h. Sesayut Durmangala
Penek asiki metusukin bawang jahe, sere barak, daksina asiki, peras
atanding, benang atukel, sesari 225 keteng, lis slepan, sampiyan nagasari
antuk slepan asiki, ulam ayam ireng rateng.

i. Sesayut Sudamala
Sega talompokan susupin sekar sudamala, iwak ayam sudamala, raka - raka
woh - wohan, tatebusan tridatu.

j. Sesayut Prayascita Kawi


Tumpeng gede 1, tumpeng ceni 2, tumpeng gede tancebin kwangi 3, tatebus
3 pasang ( antuk benang putih, sudamala, tridatu ), tumpenge cenik tancebin
sarwa sekar, tulung 2, jaja sarwa galahan, sedah woh, raka - raka dena
jangkep, ring tengah wiyadin ring madya genahnya.

k. Sesayut sapuh Awu


Tumpeng Agung 1, linting 1, lidi 3, pahangan nyuh gading 1, ambengan 11
katih, danyuh nyuh gading apesel, yeh uyah atakir, kalungah kelapa gading
1, yeh telabah atakir, yeh anyar atakir, yeh carik atakir, metatakan kulit
peras pandan maiso ( maiseh ) bebuwu penyeneng abesik metatakan sidi
tiying.

7. Ri Telas pinuja salanlaning pengelukatan, pras, lis, tatimpug, sami telas


pinuja de sang sadaka, raris gabungin sega tawur ika wadahin pane,
sambehing maider kiwa ping tiga, mwang prayascitta, durmangala, saha
sampat, tulud, prabot manusa, kulkul, sembar akna tri ketuka, mantraning
dening tetulak agung, saha gong baleganjur, duluran surak awu - awu
pangihid bhuta - bhuti.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 43
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 44
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 45
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
15. RAJAH ALED GODEL / GENAH KELOD

16.

Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 46
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.
Tuntunan Pemangku ring Bhuta Yadnya, duwen Ida Pandita Mpu Nabe Jaya Wijayananda
Kasurat olih Ida Bhawati Suarnata, Ashram Surya Bhuwana Sari, Hal | 47
Desa Kertoraharjo, Kec. Tomoni Timur, Kab. Luwu Timur.

Anda mungkin juga menyukai