FORUM DISKUSI MODUL 3 KB 5

INTEGRAL

NAMA : DESY RATNA DEWI

NOMOR PESERTA : 19050518010188
BIDANG STUDI : MATEMATIKA
SEKOLAH : SMA NEGERI MODEL TERPADU BOJONEGORO

Kerjakan soal-soal berikut ini dengan benar, sesuai dengan aturan Integral!

 sin 3 x cos 3 x dx 
2
1. …
Penyelesaian

 sin 3 x cos 3 x dx  ...

2

misal
u  sin 3 x
du  3cos 3 xdx
du
 dx
3cos 3 x
dengan metode substitusi diperoleh
du
 sin 3x cos 3x dx   u cos 3x 3cos 3x
2 2

1
 u 2 du
3
1
 u3  C
9
1
  sin 3 x   C
3

9
1
 sin 3 3 x  C
9
1
Jadi,
 sin 2 3x cos 3 x dx  sin 3 3 x  C
9

x 2 dx
 9  x2

2. …
Penyelesaian
x2
 9  x2
dx  ...

misal
x  3sin u  dx  3cos u du
 3sin u  3cos u du
2
x2
 dx  
9  x2 9   3sin u 
2

9sin 2 u
 3cos u du
9  9sin 2 u
 9sin 2 u
 3cos u du
9 cos 2 u
9sin 2 u
 3cos u du
3cos u
  9sin 2 u du
1 
  9   1  cos 2u   du
2 
9
   1  cos 2u  du
2
9
  1  cos 2u du
2
9 1 
  u  sin 2u  C 
2 2 
9 1 
  u  2sin u cos u  C 
2 2 
9
  u  sin u cos u  C 
2
9 9  x
 u  sin u cos u  C x  3sin u  u  sin 1  
2 2 3
9  x  9   x    x 
  sin 1     sin  sin 1    cos  sin 1     C cos u  1  sin 2 u
2  3  2   3    3 
2
 x
9  x  9  x  x2   1  
  sin 1        1  C 3
2  3   2  3   9 

x2
 1
x 2 dx 9  1  x   9  x   x2  9
   sin        1 
9  x2 2   3   2  3   9
C

Jadi, 

3.  sin  ln x  dx 
…
Penyelesaian

 sin  ln x  dx 
 udv  uv   vdu
misal
1
u  sin  ln x   du  cos  ln x    dx
 x
dv  dx  v  x

 udv  uv   vdu
1
 sin  ln x  dx  x sin  ln x    x cos  ln x    dx
x
 x sin  ln x    cos  ln x  dx
1
u  cos  ln x   du   sin  ln x    dx
 x
dv  dx  v  x
  sin  ln x  dx  x sin  ln x    cos  ln x  dx
 1 
 sin  ln x  dx  x sin  ln x    x cos  ln x     x sin  ln x    dx 
 x 
= x sin  ln x   x cos  ln x    sin  ln x  dx

2  sin  ln x  dx  x sin  ln x   x cos  ln x 

x sin  ln x   x cos  ln x 
 sin  ln x  dx 
2
1 1
 x sin  ln x   x cos  ln x 
2 2
1
 x  sin  ln x   cos  ln x  
2
1
 sin  ln x  dx  x  sin  ln x   cos  ln x  
Jadi, 2

16  x 2
4.
 x
dx 
…
Penyelesaian

16  x 2
 x dx  ...
misal
x  4sin u  dx  4 cos u du
16   4sin u 
2
16  x 2
 x
dx  
4sin u
4 cos u du

16  16sin 2 u
 4 cos u du
4sin u
16 cos 2 u
 4 cos u du
4sin u
4 cos u
 4 cos u du
4sin u
16 cos 2 u
 du
4sin u
4(1  sin 2 u )
 du
sin u
1  sin 2 u
 4 du
sin u
1
 4  sin u du
sin u
 4 ln csc u  cot u  cos u   C

16  x 2
Jadi,
 x
dx  4  ln csc u  cot u  cos u   C
5. Hitung luas lingkaran x  y  a
2 2 2

Penyelesaian
x2  y 2  a2
y 2  a2  x2
y   a2  x2

y  a2  x2

y   a2  x2

Luas lingkaran di atas sama dengan luas 4 kali daerah yang diarsir. Perhatikan daerah yang
diarsir

x  a sin 
dx  a cos  d

a
L  4 a 2  x 2 dx
0

a
 4  a 2   a sin   dx
2

0
a
 4  a 2  a 2 sin 2  dx
0
a
 4  a 2  1  sin 2   dx
0
 a
 4  a 2  cos 2   dx
0
a
 4  a cos  dx
0
a
 4  a cos  a cos  d
0
a
 4  a 2 cos 2  d
0
a
 4a  cos  d
2 2

1  cos 2
a
 4a 2  d
0
2
a
 2a 2  1  cos 2 d
0
a
 1 
 2a 2   sin 2  x x
 2 0 sin      sin 1  
a a
 2a 2    sin  cos   0
a
a2  x2
a cos  
  x x a x 
2 2 a
 2a sin 1    
2

 a a a  0
  a  a a  a   1  0  0 a  0  
2 2 2 2
 2a 2  sin 1       sin     
 a a a   a a a 

 2a 2  sin 1  1  0    sin 1  0   0   ingat sin 1  1 
2
     
 2 a 2     0    0  0  
  2   
 
 2a 2  
2
 a 2

Jadi, luas lingkaran x  y  a adalah  a .

2 2 2 2

6. Hitung luas daerah diantara kedua grafik y  2  x dan y  x

2 3 2

Penyelesaian
y3  x2
 y  3 x2

Berikut adalah daerah yang dibatasi oleh grafik y  2  x dan y  x

2 3 2
 y  3 x2

y  2  x2

Titik potong kedua grafik di atas diperoleh dengan metode substitusi sebagai berikut

y  2  x 2 dan y  3 x 2

2  x2  3 x2 pangkatkan tiga kedua ruas

  2 x 
2 3
 x2
  x 6  6 x 4  14 x 2  8  x 2
 x 6  6 x 4  13 x 2  8  0
Dengan horner diperoleh
0 6 0 13 0 8
1
1 1 1 5 5 8 8
1 1 5 5 8 8 0
1 1 0 5 0 8
1 0 5 0 8 0

Diperoleh akar persamaan x  6 x  13x  8  0 adalah x  1 dan x  1

6 4 2

Jika x  1  y  2  (1)  1
2


Jika x  1  y  2  (1)  1
2


Sehingga titik potong kedua grafik fungsi di atas adalah

 1,1 dan
 1,1
Jika diperhatikan daerah arsiran pada grafik fungsi di atas, arsiran sebelah kiri sumbu Y

dengan kanan sumbu Y adalah sama. Alasan matematisnya baik fungsi y  2  x dan
2

y  3 x 2 adalah fungsi genap.

Bukti :

 y  2  x2

f ( x)  2  x 2  2  x 2
f ( x)  2  ( x) 2  2  x 2
f ( x)  f ( x)
Maka merupakan fungsi genap. Grafik fungsinya simetri terhadap sumbu Y

 y  3 x2

f ( x)  3 x 2  3 x 2
f ( x)  3 ( x) 2  3 x 2
f ( x)  f ( x)
Maka merupakan fungsi genap. Grafik fungsinya simetri terhadap sumbu Y

Sehingga luas daerah yang diarsir adalah sebagai berikut

1
L  2 x  
2 3
x 2 dx karena simetri thdp sumbu Y , maka
1
1
 2   2  x 2   3 x 2 dx
0
1 2
 2  2  x  x dx
2 3

0
1
 1 3 5
 2  2 x  x3  x 3 
 3 5 0
 1 3 5  1 3 5 
 2  2(1)  (1)3  (1) 3    2(0)  (0)3  (0) 3  
 3 5   3 5  
 1 3 
 2  2     0 
 3 5 
16
 2.
15
32

15
32
Jadi luas daerah diantara kedua grafik y  2  x dan y  x adalah 15 satuan.
2 3 2