Anda di halaman 1dari 16

LIMIT FUNGSI

C. Limit Fungsi Aljabar di Tak Hingga


Terdapat perbedaan antara limit tak hingga (infinite limits) dan limit di tak hingga
(limits at infinity). Limit tak hingga suatu fungsi f(x) adalah limit untuk x mendekati
suatu bilangan real yang menghasilkan nilai tak hingga (  ). Seperti telah diuraikan di
muka bahwa nilai limit suatu fungsi f(x) untuk x mendekati a didapat dengan cara
mensubstitusikan nilai a+ (pendekatan nilai a dari kanan) dan nilai a– (pendekatan
nilai a dari kiri) ke fungsi f(x). Jika ditemukan nilai f(a+) = f(a–) = c maka diperoleh :

f(x) = c

1 1
Sebagai contoh akan diberikan dimana gambar f(x) = adalah
x2 x2
sebagai berikut : y

1
y
2
x

x
O
Dari gambar tersebut dapat dilihat bahwa f(0+) = f(0–) =  , artinya limit kiri sama
dengan limit kanan.
1
Sehingga Limit
x →0 2 = 
x
1 1
Selanjutnya akan dibahas Limit
x →0 x yang gambar fungsi f(x) = x adalah sebagai
y
berikut :

1
y
x

O
x

Limit Fungsi 1
Dari gambar tersebut dapat dilihat bahwa f(0+) =  , dan f(0–) = –  artinya limit kiri
1
dan limit kanan tidak sama. Sehingga Limit = tidak ada
x →0 x
1 1
Untuk fungsi f(x) = akan ditentukan nilai Limit
x → 3
x 3 x 3
Karena x ≥ 3 maka hanya dilihat limit kanan saja, yakni f(3+) = , sehingga :
1
Sehingga Limit
x →3 = 
x 3
Berikut akan diberikan contoh soal limit tak hingga
01. Manakah diantara bentuk limit berikut ini mendapatkan hasil tak hingga atau tidak
mempunyai limit:
3 2 4
(a) Limit
x →2 x 2  4 (b) Limit
x →5 (c) Limit 3
x 5 x →0 x
2x  6 5 3
(d) Limit 2 (d) Limit
x →2 3 (e) Limit
x →3 x  6x  9 x 8 x →7 x 2 3
Jawab
(a)  (b) Tidak ada limit (c) Tidak ada limit
(d) Tidak ada limit (e) Tidak ada limit (f) 

Limit di tak hingga fungsi aljabar mempunyai dua bentuk umum (yang biasa
dimunculkan), yakni :

Limit f(x) dan Limit [ f(x) – g(x) ]


x → g(x) x →

Untuk menyelesaikan soal limit di tak hingga ini digunakana teorema:


a
Jika a adalah bilangan real tidak nol, maka Limit
x → x = 0 , sehingga jika n adalah

f(x)
derajat tertinggi diantara f(x) dan g(x) dari bentuk Limit
x → g(x) , maka baik pembilang

maupun penyebut dibagi x n

Untuk lebih jelasnya ikutilah contoh soal berikut ini :


01. Tentukanlah hasil dari :
6x 3  4x  6 3x 2  6x  1
(a) Limit (b) Limit
x  2 3 x  2  5x  6x 2
4x  2x  3x
Jawab

Limit Fungsi 2
3
6x  4x  6 6x 3  4x  6 1/x 3
(a). Limit = Limit
x 
x
x 
4x 2  2x 3  3x 4x 2  2x 3  3x 1/x 3
6x 3 4 x 6
 
= Limit x3 x3 x3
x 
4x 2 2x 3 3 x
 
x3 x3 x3
4 6
6  
= Limit x2 x3
x  4 3
 2 
x x2
4 6
6  
=  
4 3
 2 
 
6  0  0
=
0  2  0
6
=
2
= 3

2
3x 2  6x  1 2
Limit 3x  6x  1 x 1/x
(b). Limit = x  2  5x  6x 2
x  2  5x  6x 2 2
1/x
3x 2 6x 1
 
2
= Limit x x2 x2
x 
2 5x 6x 2
 
x2 x2 x2
6 1
3 

x x2
= Limit
x  2  5  6
x2 x
6 1
3  
=  
2 5
  6
 
3 0  0
=
0  0  6
3
=
6
1
= 
2

Limit Fungsi 3
02. Tentukanlah hasil dari :
2x 3  4x 2  3x 5 3x 2  4x  6
(a) Limit
x  (b) Limit
x  3 2
3 2
x  2x  4 4x  2x  3x
Jawab
2x 3  4x 2  3x 5 2x 3  4x 2  3x 5 1/x 5
(a) Limit
x  = Limit
x  x
3 2
x  2x  4 x 3  2x 2  4 1/x 5
2x 3 4x 2 3x 5
 
= Limit x5 x5 x5
x 
x3 2x 2 4
 
x5 x5 x5
2 4
  3
2 3
= Limit x x
x  1 2 4
 
x2 x3 x5
003
=
000
3
=
0
= 
(b) Limit fungsi pecahan ini memiliki variable dengan pangkat tertinggi x 3,
sehingga
2
000
Limit 3x  4x  6 = =
0
= 0
x  4x 3  2x 2  3x 400 4

Dari contoh di atas, dapat disimpulkan bahwa penyelesaian limit tak hingga fungsi
aljabar pecahan ditentukan oleh koefisien dari variable pangkat tertinggi. Untuk lebih
jelasnya akan diuraikan pada contoh soal berikut ini :

03. Tentukanlah hasil dari :


(2x 2  3)(2x 3  x ) 4x 6  5x 4  x
(a) Limit
x  4 (b) Limit
x  2 2
5 2
x  6x  3x  4 3x (2x  4x)
Jawab
Limit (2x )(2x )  (2x )( x)  (3)(2x )  (3)( x)
2 3 2 3
(2x 2  3)(2x 3  x )
(a) Limit
x  4 = x 
5 2
x  6x  3x  4 x 4  6x 5  3x 2  4
4x 5  2x 3  6x 3  3x
= Limit
x 
x 4  6x 5  3x 2  4
(memiliki variable pangkat tertinggi x5)

Limit Fungsi 4
4000
=
0600
4
=
6
2
=
3

Limit 4x 6  5x 4  x 4x 6  5x 4  x
(b) x  = Limit
x 
2 2
3x (2x  4x) 3x [(2x 2 ) 2  2(2x 2 )(4 x)  (4 x) 2 ]

4x 6  5x 4  x
= Limit
x 
3x [(4x 4  16x 3  16 x 2 ]

4x 6  5x 4  x
= Limit
x 
12x 5  48x 4  48 x 3
(memiliki variable pangkat tertinggi x6)
400
=
000
4
=
0
= 

04. Tentukanlah hasil dari :


4x 2 x  6 x 3 x 5 4x 5 x 3  8x 4 x
(a) Limit
x  (b) Limit
x 
2x 5  4 x 4 x 3 4x 6  2 x 3 x 5  5 x 3 x 7
Jawab
2 3
Limit 4x x  6 x x
5
Limit 4x 5/2  6 x11/2 3
(a) x  = x  = 
2x 5  4 x11 / 2 2
2x 5  4 x 4 x 3

Limit 4x 5 x 3  8x 4 x 4 x13/2  8 x 9/2 4


(b) x  = Limit
x  =
4x 6  2 x11/2  5 x13 / 2 5
4x 6  2 x 3 x 5  5 x 3 x 7

05. Tentukanlah hasil dari :


(3x5  2 x) 2 (6x 4  3)(2x 3  4 x)
(a) Limit
x  (b) Limit
x  3
8 10 4 7
3x  6 x x  5x  4 x  3 x
(3x5  3 x) 2 (2x 2  4 x)
(c) Limit
x  8 12
3x  6 x
Jawab

Limit Fungsi 5
(3x5  2 x) 2 (3) 2 3
(a) Limit
x  = = 
3x 8  6 x10 6 2

(6x 4  3)(2x 3  4 x) (6)(2)


(b) Limit
x  3 = =3
4 7 4
x  5x  4 x  3 x
(3x5  3 x) 2 (2x 2  4 x) (3) 2 ( 2)
(c) Limit
x  = = –3
8
3x  6 x 12  6

06. Tentukanlah hasil dari :

Limit (3x 4  2x 2  6 x) 3 4x 3  6 x
(a) x  (b) Limit
x 
4x 2  9 x 24  3 2x 6  4 x 3
Jawab
Limit (3x 4  2x 2  6 x) 3 (3) 3
(a) x  = =3
2 24
4x  9 x  3 9

4x 3  6 x 4
(b) Limit = =2 2
x  2
2x  4 x
6 3

07. Tentukanlah hasil dari :


(a) Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) (b) Limit
x  ( 3x  2  3x  4 )
Jawab
4x  3  2x  5
(a) Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) = Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) x
4x  3  2x  5
(4 x  3)  (2 x  5)
= Limit
x 
4x  3  2x  5
2x  8
= Limit
x 
4x  3  2x  5
(memiliki variable pangkat tertinggi x)

20
=
00  00
2
=
0
= 
Limit 3x  2  3x  4
(b) Limit
x  ( 3x  2  3x  4 ) = x  ( 3x  2  3x  4 ) x 3x  2  3x  4
(3x  2)  (3x  4)
= Limit
x 
3x  2  3x  4

Limit Fungsi 6
6
= Limit
x  3x  2  3x  4

(memiliki variable pangkat tertinggi x)


0
=
30  30
0
=
2 3
= 0

Dari soal di atas dapat ditarik kesimpulan bahwa :

(1) Limit
x  ( ax  b  cx  d ) =  jika a > c

(2) Limit ( ax  b  cx  d ) =  jika a < c


x 
(3) Limit
x  ( ax  b  cx  d ) = 0 jika a = c

08. Tentukanlah hasil dari :

(a) Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 )

(b) Limit
x  ( 3x  8x  2 
2
3x 2  2 x  5 )
Jawab
(a) Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 )

4 x 2  3x  5  4x 2  7 x  2
= Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 ) x
4 x 2  3x  5  4x 2  7 x  2
(4 x 2  3x  5)  (4 x 2  7 x  2)
= Limit
x 
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
= Limit
x 
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
10 x  7
= Limit
x  4 x 2  3x  5  4x 2  7x  2
(memiliki variable pangkat tertinggi x atau x2 )
10  0
=
400  400
10
=
22
5
=
2

Limit Fungsi 7
(b) Limit ( 3x 2  8x  2  3x 2  2 x  5 )
x 
( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )
x  ( 3x  8x  2  3x 2  2 x  5 ) x
= Limit 2

( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )

(3x 2  8 x  2)  (3x 2  2 x  5)
= Limit
x 
( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )

3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5
= Limit
x 
( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )
6x  7
= Limit
x  ( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )

(memiliki variable pangkat tertinggi x atau x2 )


60
=
3 00  30 0
6 3
= x
2 3 3
= 3

Dari soal di atas dapat ditarik kesimpulan bahwa :

(1) Limit
x  ax  bx  c 
2
dx 2  ex  f =  jika a > d
be
x  ax  bx  c 
(2) Limit dx 2  ex  f
2
= jika a = d
2 a

(3) Limit
x  ax  bx  c 
2
dx 2  ex  f =  jika a < d

09. Tentukanlah hasil dari :


Limit
(a) x  ( 3x 2  5  3x 2  6 x )

(b) Limit
x  ( (x  2)(x  1)  2x 2  3x  4 )

Jawab

(a) Limit ( 3x 2  0 x  5  3x 2  6 x  0 )
x 
06
=
2 3
3 3
= x
3 3
= 3

Limit Fungsi 8
(b) Limit 2
x  ( (x  2)(x  1)  2x  3x  4 )
= Limit
x  ( x  x  2 x  2  2 x  3x  4 )
2 2

= 

10. Tentukanlah hasil dari :


(a) Limit
x  ( (2x  1)(3x  2)  (2x  5)(3x  5) )
(b) Limit ( (2 x  3)(3x  5)  (3x  4)(2 x  1) )
x 
Jawab
(a) Limit
x  ( (2x  1)(3x  2)  (2x  5)(3x  5) )

= Limit
x  ( 6 x  4 x  3x  2 
2
6 x 2  10 x  15x  25 )

= Limit
x  ( 6 x  x  2 
2
6 x 2  5x  25 )
1  (5)
=
2 6
6 6
= x
2 6 6
6 6
=
12
6
=
2

(b) Silahkan dicoba sendiri

11. Tentukanlah hasil dari:


Limit
(a) x  ( 4x 2  5x  3  (2x  1))

(b) Limit
x  ((3x  2)  9 x  4 x  5 )
2

Jawab

(a) Limit ( 4x 2  5x  3  (2x  1))


x 

= Limit
x  ( 4 x  5x  3 
2
(2 x  1) 2 )

= Limit
x  ( 4 x  5x  3 
2
4 x 2  2 x  1)

Limit Fungsi 9
 5  (2)
=
2 4
3
=
2(2)
= –3/4
(b) Silahkan dicoba

12. Tentukanlah hasil dari :

(a) Limit
x  ( 3x  7x  5 
4 2
3x 4  2x 2  3 )

(b) Limit
x  ( 2x  5x  3x 
6 4
2x 6  4x 4  8 )
Jawab
(a) Limit
x  ( 3x  7x  5  3x  2x  3 )
4 2 4 2

3x 4  7x 2  5  3x 4  2x 2  3
x  ( 3x  7x  5  3x  2x  3 )
= Limit 4 2 4 2
x
3x 4  7x 2  5  3x 4  2x 2  3
(3x 4  7x 2  5)  (3x 4  2x 2  3)
= Limit
x 
3x 4  7x 2  5  3x 4  2x 2  3
9x 2  8
= Limit
x 
3x 4  7x 2  5  3x 4  2x 2  3
(memiliki variable pangkat tertinggi x 2 atau x4 )
90
=
300  300
9
=
2 3
3
= 3
2

(b) Limit
x  ( 2x  5x  3x 
6 4
2x 6  4x 4  8 )

2x 6  5x 4  3x  2x 6  4x 4  8
x  ( 2x  5x  3x  2x  4x  8 )
= Limit 6 4 6 4
x
2x 6  5x 4  3x  2x 6  4x 4  8
(2x 6  5x 4  3x)  (2x 6  4x 4  8)
= Limit
x 
2x 6  5x 4  3x  2x 6  4x 4  8
x 4  3x  8
= Limit (variable pangkat tertinggi x 4 )
x 
2x 6  5x 4  3x  2x 6  4x 4  8
= 

Limit Fungsi 10
12. Tentukanlah hasil dari Limit ( 4x  2 x  4x  3 )
x 
Jawab
Limit ( 4x  2 x  4x  3 )
x 
4x  2 x  4x  3
= Limit
x  ( 4x  2 x  4x  3 ) x
4x  2 x  4x  3

(4x  2 x )  (4x  3)
= Limit
x 
4x  2 x  4x  3

2 x 3
= Limit
x 
4x  2 x  4x  3
(memiliki variable pangkat tertinggi x)
20
=
40  40
1
=
2

Limit Fungsi 11
SOAL LATIHAN 01
C. Limit Tak Hingga Fungsi Aljabar
6x 2  5x  2
01. = ….
2x 2  2x  1
A. –2 B. 1 C. 2
D. 3 E. 5

9x3  2x  1
02. = …
x 2  4x  2
A. 0 B. 1/2 C. 9/4
D. 9 E. 

2x 2  3
03. = ….
3x 4  2x 2  5
A. 0 B. 1/3 C. 2/3
D. 2 E. 

4x 2  3x3  2x
04. = ….
6x3  5x  2
A. –4/5 B. –1/2 C. 0
D. 2/3 E. 

9x 4  8x
05. = …
2x 4  3x 2  2
3 1 1
A. 2 B. 3 C.
2 2 2
3 2
D. E. 3
2 3
3
 3x 2  4 
06.  2  = ….
 8  6x 
A. –1/2 B. –1/8 C. 1/3
D. 3/8 E. 27/64

(3x2  4)(2x  1)
07. = ….
(x  3)(4x2  3x)
A. 1/2 B. 3/4 C. 3/2
D. 2 E. 3

(2x  4)(4x  3)
08. = …
6x 2  2x  1
A. 1/3 B. 2/3 C. 4/3
D. 2 E. 4

Limit Fungsi 12
(4x  3)3
09. = …
(2x  1)(x2  2x  3)
A. 64 B. 32 C. 24
D. 16 E. 8

(4x  2)2
10. = ….
4
16x  1
A. 1/4 B. 1 C. 2
D. 4 E. 8

3x  2x 2
11. = …
x2  4
A. 0 B. 1 C. 2
D. 2 E. 

8x  3
12. = ….
2x 2  4  2x 2  3
A. 4 2 B. 2 C. 2
D. 4 E. 2 2

3x x  2x  3
13. = ….
3
4 x  9 x  2x
A. –1/3 B. 1/2 C. 2
D. 3 E. 

x 4  2x 2 x  3x  5
14. = ….
3 x 7  4x 3 x 3  2
A.  B. 1/3 C. –1/4
D. 2/3 E. –1/2

4x x  6 x 5  2 x 3
15. = …..
6x2  5x  3x2 x
A. –2 B. –2/5 C. –1
D. 0 E. 1

(2x2  4x3  x)(2x3  4x2  5)


16. = …
(x 2  3x  6)(x2  6x4  3x  1)
A. 2/3 B. 4/3 C. 2
D. 3 E. 4

17. [√ √ ] = ….
A. -  B. 0 C. 2
D. 3 E. 

Limit Fungsi 13
18. [√ √ ] = …
A.  B. 4 C. 2 2
D. 2 E. 0

19. [√ √ ] = ….
A.  B. 3 C. 1
D. 0 E. - 

 2 
20.  4x  6x  2  4x2  2x  1 =

A. -2 B. 2 C. 2 2
D. 1 E. -4

 2 
21.  2x  3x  1  2x2  x  3  =

1
A.  3 B. 2 3 C. -2 2
2
1
D.  2 E. 
2

 2 
22  x  2x  3  2x2  x  2 

1
A. 2 3 B. 2 C. 0
2
D. -3 E. - 

 2 
23.  4x  3x  1  (2x  3) = ….
A. -13/2 B. -15/4 C. 7/2
D. 8/3 E. 9/2

 2 
24.  9x  6x  4  (3x  2) = …
A. -3 B. -2 C. -1
D. 1 E. 3

 
25. (x  1)  x 2  4x  2  = …

A. 3 B. 3/2 C. -3/2
D. -2 E. -3

Limit Fungsi 14
 2 
26.  4x  6x  2  4x 2  px  6  = 5 maka nilai p = …

A. 32 B. 26 C. 14
D. -14 E. -26

27. ( x (4x  5) - 4x 2 - 3 ) = ….
A. ∞ B. 1/2 C. 8
D. 0 E. 5/4

x 2  5x  3  ( x  1)
28. Nilai = …
2
A. –7/2 B. –7/4 C. 0
D. 1/4 E. 1/2

(3  2 x)3
29. Nilai = …
(x  1)(2 x 2  x  1)
A. –6 B. –4 C. –3
D. 3 E. 4

x 1  x 1
30. Nilai dari limit = .....
x  x2  x2
A. –2 B. –1 C. 0
D. 1 E. 

 
1  2  3  ...  x 
31. Limit
x   =…
 1 2
x 1 
 2 
A. 2 B. 1 C. 1/2
D. 1/4 E. 0

lim
32. ( x 2x  x ) = ….
x 
1
A. 2 2 B. 2 C. 2
2
D. 0 E. 2

x 2  x  11  x 2  5
33. Hitunglah
2x  4x 2  2x
A. 4 B. 2 C. 1
D. 1/2 E. 1/4

Limit Fungsi 15
20. Nilai lim (2 x  4 x 2  x  3 ) = …
x 
A. –1/2 B. –1/4 C. 0
D. 1/4 E. 1/2

21. Nilai lim  4 x 2  4 x  3  (2 x  5)  = …


x   
A. –6 B. –4 C. –1
D. 4 E. 6

Limit Fungsi 16

Anda mungkin juga menyukai