Anda di halaman 1dari 33

LIMIT FUNGSI ALJABAR

A. Limit Berhingga Fungsi Aljabar


x2  4 y f(x)
Misalkan diketahui sebuah fungsi f(x) = .
x2 4
Grafik untuk fungsi tersebut dapat dapat dilihat
pada gambar disamping. 2

22  4 0
Jika x = 2 makaf(2) = =
22 0 x
-2 0 2
sehingga f(2) tak terdefinisi.
Jika kita cari nilai-nilai f(x) untuk mendekati 2
maka nilai fungsinya dapat dilihat pada table
berikut ini

x 1,90 1,99 1,999 1,999 … 2 … 2,001 2,01 2,1

f(x) 3,90 3,99 3,999 3,999 … … 4,001 4,01 4,1

Jadi dikatakan bahwa nilai pendekatan f(x) untuk x mendekati 2 adalah 4, baik
pendekatan dari kiri ataupun pendekatan dari kanan. Atau ditulis
x2  4
lim f ( x )  lim = 4
x2 x 2 x2

Dari pendekatan contoh diatas dapat disimpulkan bahwa pengertian limit secara
intuitif adalah sebagai berikut :

Jika f(x) = L maka dapat diartikan bahwa bilamana x dekat tetapi berlainan
dari c, maka f(x) dekat ke L.

Limit Fungsi Aljabar 1


Jika a adalah bilangan real berhingga, maka dalam menentukan nilai limit fungsi f(x)
untuk x mendekati a dapat dilakukan dengan cara mensubstitusikan nilai a kefungsi
f(x) atau
lim f ( x ) = f(a)
xa
g(x)
Tetapi jika f(x) adalah fungsi pecahan dimana f(x) = maka ada kemungkinan
h(x)
hasil substitusinya tak terdefinisi, yaitu :
g(a) 0 g(a) 
lim f (x )  f(a)   atau lim f ( x )  f(a)   .
xa H(a) 0 xa H(a) 

Untuk dua bentuk diatas, fungsi f(x) nyaharus disederhanakan terlebih dahulu
0 
sehingga ketika disubstitusikan nilai f(a) tidak lagi atau
0 
x2  4 (x  2)(x  2)
Sebagai contoh =
x2 x2
= (x + 2)

= 2+2
= 4
Untuk lebih jelasnya ikutilah contoh soal berikut ini :
01. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 2  2x  15 x 2  8x  16
(a) (b)
x 2  4x  3 x 2  6x  8
Jawab

(a). Limit
x 2  2x  15
= Limit ( x  5)( x  3)
x3 x3 ( x  1)( x  3)
x 2  4x  3
x5
= Limit
x3 x  1
35
=
3 1
= 4

(b). Limit
x 2  8x  16
= Limit ( x  4)( x  4)
x4 x4 ( x  4)( x  2)
2
x  6x  8
Limit x4
= x4 x2
44
=
42
= 0

Limit Fungsi Aljabar 2


02. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 4  3x 2  4 x 3  3x 2  10x
(a) (b)
x2  x  2 x 3  4x 2  4x
Jawab
x 4  3x 2  4 ( x 2 ) 2  3( x 2 )  4
(a). Limit
x1 = Limit
x1 Misalkan x2 = p
2
x x2 2
x x2
Limit p  3 p  4
2
= x1 ( x  2)( x  1)

= Limit ( p  4)( p  1)
x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)
2 2
= x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)( x  1)


2
= x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)
2
= x1 ( x  2)

(12  4)(1  1)
=
(1  2)
10
=
3

x 3  3x 2  10x x( x 2  3 x  10)
(b). Limit = Limit
x2 2
x2 x 3  4x 2  4x x( x  4 x  4)
2
= Limit x  3 x  10
x2
x 2  4x  4

= Limit ( x  5)( x  2)
x2 ( x  2)( x  2)

Limit x  5
= x2
x2
25
=
22
7
=
0
= 

Limit Fungsi Aljabar 3


03. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 3  7 x 2  12x 2x 3  16
(a) Limit (b) Limit 2
x3 x 3  27 x  2 x  6 x  8
Jawab
Sebelum menjawab soal di atas akan kita bahas dulu pemfaktoran bentuk a3 – b3.
Menurut penjabaran Binomial Newton, diperoleh bentuk :
(a – b)3 = a3 – 3a2b + 3ab2 – b3
(a – b)3 + 3a2b – 3ab2 = a3 – b3
a3 – b3 = (a – b)3 + 3a2b – 3ab2
a3 – b3 = (a – b)3 + 3ab(a – b)
a3 – b3 = (a – b) {(a – b)2 + 3ab}
a3 – b3 = (a – b) {a2 – 2ab + b2 + 3ab}
a3 – b3 = (a – b)(a2 + ab + b2 )
Dengan cara yang sama juga diperolej pemfaktoran bentuk :
a3 + b3 = (a + b)(a2 – ab + b2 )
Sehingga
2
(a). Limit
x 3  7 x 2  12x
= Limit x( x  7 x  12)
x3 x 3  27 x3 ( x  3)( x 2  3x  9)

Limit x( x  3)( x  4)
= x3
( x  3)( x 2  3x  9)
Limit x( x  4)
= x3
( x  3x  9)
2

3(3  4)
=
(3  3(3)  9)
2

3(1)
=
27
1
= 
9
2x 3  16 2( x 3  8)
(b). xLimit
 2
Limit
= x  2 2
x 2  6x  8 x  6x  8

Limit 2( x  2)( x  2 x  4)
2
=
x  2 ( x  4)( x  2)

Limit 2( x  2 x  4)
2
= x  2 x4
2 [(2) 2  2(2)  4]
=
24
2 [4  4  4]
=
2
= 12

Limit Fungsi Aljabar 4


04. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 2  3x  18 x 2
(a) (b)
x 3 x  16
2

Jawab
x 2  3x  18 ( x  6)( x  3) x 3
(a). Limit = Limit
x3
x
x3 x 3 x 3 x 3
Limit ( x  6)( x  3)( x  3 )
= x3
x3
= Limit ( x  6)( x  3 )
x3
= (3 + 6)( 3 + 3)

= 9(2 3 )

= 18 3
x 2 Limit x 2 x 2
(b). Limit
x4 = x4 ( x  4)( x  4) x
x 2  16 x 2
x4
= Limit
x4 ( x  4)( x  4)( x  2)

Limit 1
=
x4 ( x  4)( x  2)

1
=
(4  4)( 4  2)
1
=
(8)(4)
1
=
32

05. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini


x 1  2 x2  9
(a) (b)
x 2  7 x  10 x2  5  x 1
Jawab
x 1  2 x 1  2 x 1  2
(a). Limit
x5 2 = Limit
x5 ( x  5)( x  2) x
x  7 x  10 x 1  2
Limit ( x  1)  4
= x5
( x  5)( x  2)( x  1  2)
Limit ( x  5)
= x5 ( x  5)( x  2)( x  1  2)

Limit Fungsi Aljabar 5


1
= Limit
x5 ( x  2)( x  1  2)
1
=
(5  2)( 5  1  2)
1
=
(3)(2  2)
1
=
12

Limit x2  9 Limit ( x  3)( x  3) x2  5  x 1


(b). x3 = x3 x
x2  5  x 1 x2  5  x 1 x2  5  x 1

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3
( x 2  5)  ( x  1)

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3
x2  x  6

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3 ( x  3)( x  2)

Limit ( x  3)( x  5  x  1)
2
= x3 x2
(3  3)( 3 2  5  3  1)
=
3 2
(6)(2  2)
=
5
24
=
5

06. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini


2 x2 x 3
(a) Limit (b)
x2 3  3x  3 x 1  2
Jawab
2 x2 2 x2 3  3x  3 2 x2
(a). Limit = Limit x x
x2 3  3x  3 x2 3  3x  3 3  3x  3 2 x2

= Limit (4  ( x  2))(3  3x  3 )
x2 (9  (3x  3))(2  x  2 )

= Limit (2  x)(3  3x  3 )
x2
(6  3x)(2  x  2 )

Limit Fungsi Aljabar 6


= Limit (2  x)(3  3x  3 )
x2
3(2  x)(2  x  2 )

= Limit 3  3x  3
x2
3(2  x  2 )
3  3(2)  3
=
3(2  2  2 )
33
=
3(2  2)
6
=
12
1
=
2

x 3 Limit x 3 x 3 x 1  2
(b). Limit = x3 x x
x3 x 1  2 x 1  2 x 3 x 1  2

Limit ( x  3)( x  1  2)
= x3 (( x  1)  4)( x  3 )

= Limit ( x  3)( x  1  2)
x3 ( x  3)( x  3 )

= Limit ( x  1  2)
x3
( x  3)
( 3  1  2)
=
( 3  3)
( 2  2)
=
2 3
1 3
= x
3 3
3
=
3

xa  bx 1
07. Jika nilai = maka tentukanlah nilai a dan b
x2  4x 2
Jawab
3a  b3 0
Syarat limit adalah =
32  43 0
3a  b 3 = 0
3a = b3 maka a – b = –6 …………….. (1)

Limit Fungsi Aljabar 7


Maka :
xa  bx  xa  bx  x2  4x  xa  bx
=    
x2  4x  x2  4x  x2  4x  xa  bx
1  ( x  a )  (b  x )   x  2  4  x 
=  ( x  2)  (4  x )   x  a  b  x 
2  
1  2 x  (a  b )   x  2  4  x 
=  2x  6   x  a  b  x 
2  
1  2x  6   x  2  4  x 
=  2 x  6   x  a  b  x 
2  
1  x2  4x
=  
2  xa  bx
32  43 1
Sehingga : =
3a  b3 2
2 1
=
3a  b3 2
2 1
=
3a  3a 2
maka 2 3  a = 4 jaddi a = 1 dan b = 7

3 2
x  23 x  1
08. Hitunglah
(x  1) 2
Jawab
3 2
x  23 x  1    
3 x 2  2 3 x 1
3

 
= Misalkan x = p maka
(x  1) 2 3
(3x  1) 2

p 2  2p  1
=
(p3  1) 2
(p  1)(p  1)
=
[(p  1)(p 2  p  1)]2
1
=
(p 2  p  1) 2
1
=
(12  1  1) 2
1
=
9

Limit Fungsi Aljabar 8


ax  b  x 3
09. Jika hasil dari = maka tentukanlah nilai a dan b
x4 4
Jawab
a(4) + b – = 0 maka 4a + b = 2 …………… (1)
ax  b  x 3
=
x4 4
4– 4=0

ax  b  x a( x ) 2  b  ( x ) 3
= =
x4 ( x )2  4 4

a ( x ) 2  2  4a  ( x ) 3
= =
( x )2  4 4

a [( x ) 2  4]  [ x  2] 3
= =
[ x  2][ x  2] 4
a [ x  2][ x  2]  [ x  2] 3
= =
[ x  2][ x  2] 4
a [ x  2]  1 3
= =
x 2 4
a [ 4  2]  1 3
= =
42 4
= 4a – 1 = 3 maka a = 1
4(1) + b = 2 maka b=2

3 2
x  23 x  1
10. Hitunglah
(x  1) 2
Jawab
3 2
x  23 x  1    
3 x 2  2 3 x 1
3

 
= Misalkan x = p maka
(x  1) 2 3
(3x  1) 2

p 2  2p  1
=
(p3  1) 2
(p  1)(p  1)
=
[(p  1)(p 2  p  1)]2
1
=
(p 2  p  1) 2
1 1
= =
(12  1  1) 2 9

Limit Fungsi Aljabar 9


LIMIT FUNGSI ALJABAR

SOAL LATIHAN 01
A. Limit Berhingga Fungsi Aljabar
x 2  2x  4
01. = ….
x 2  6x  2
A. –3 B. –2 C. 2
D. 3 E. 5

x2  9
02. = …
x 2  3x
A. –2 B. 0 C. 3
D. 4 E. – 

x 2  3x  10
03. = ….
x 2  2x  3
A. –4 B. –2 C. 0
D. 5 E. 

x2  4
04. = ……
x2  x  5
A. –3 B. 2 C. 3
D. 5 E. 6

2x2  x  6
05. = …
x 2  2x  5
A. 3/2 B. 7/6 C. 2/5
D. 0 E. 

x 2  5x  6
06 = …
2x2  7x  3
A. –3 B. –2/5 C. 1/5
D. 2/3 E. 2

x 2  6x  8
07. = ….
x 2  8x  16
A. –4 B. –3 C. 0
D. 2 E. 

Limit Fungsi 1
x 4  2x 2  8
08. = …
x2
A. 24 B. 16 C. 15
D. 8 E. –2

x 4  6x 2  8
09. = ….
x2  4
A. 4 B. 2 C. 0
D. –3 E. –5
x 4  10x 2  9
10. = …
x 2  7x  12
A. 28 B. 10 C. 13/6
D. –15/4 E. –48

x 4  13x 2  36
11. = …
(x 2  9)(x  2)
A. –18 B. 4 C. 8
D. 15 E. 20

x3  8
12. = …
x 2  5x  6
A. 20 B. 18 C. 10
D. –12 E. –16

x 3  27
13. = …
x2  9
A. 9/2 B. 3 C. 5/2
D. 5/4 E. 3/4

x 2  4x
14. = …
x 3  64
A. –1/8 B. –1/12 C. 1/16
D. 2/3 E. 3

x 3  7 x 2  12x
15. = …
x 3  4x 2  3x
A. 4 B. 2 C. 1/3
D. –1/4 E. –1/2

x 4  7 x 3  10x2
16. = …
4 3 2
x  2x  8x
A. –1/3 B. –1/2 C. 3
D. 8 E. 21

Limit Fungsi 2
x 4  16x 2
17. = …
x 2  4x
A. 32 B. 24 C. 16
D. 12 E. 8

(x3  1)2
18 = …..
x 2  2x  1
A. 0 B. 9 C. 13
D. ∞ E. 3
x 9
19. = …
x 3
A. 18 B. 9 C. 6
D. 3 E. 2

x2  4
20. = …
x 2
A. 2 B. 4 C. 2
D. 4 2 E. 8 2

x 2  6x
21. = …
x 6
A. 12 6 B. 3 C. 2 3
D. 3 2 E. 5

x 2
22. = …
x2  4
1 1 1
A. 3 B. 2 C. 2
10 16 8
1
D. E. 8
8

x 3
23. =…
x 2  10x  9
A. 1/24 B. 1/48 C. 1/54
D. -1/24 E. -1/48

x 2
24. 2
= ….
x  6x  8
A. 3 B. 3/8 C. 2
D. 1/4 E. 1/8

Limit Fungsi 3
x2
25. =…
3x  2  x  2
A. 3 B. 2 C. 1
D. -1 E. -2

x2  5  2
26. = …
2x  6
A. 2 B. 3/4 C. 2/3
D. 0 E. -3

4  x2  9
27. = ….
x 2  4x  5
A. 5/24 B. 8/15 C. -5/24
D. -2/15 E. 7/16

4  x2
28. = ….
3  x2  5
A. -5 B. -4 C. 4
D. 5 E. 6

3x  1  5x  1
29. = …
x 1
A. 2 B. 1 C. 1/2
D. -1/2 E. -2

x4
30. = ….
x 2  16
A.  B. 3 C. 2
D. 0 E. -3

(x  2)2
31. = …
x2  4
A.  B. 2 C. 0
D. -2 E. -4

(x  3)( x  3 )
32. = ….
x 3
A. 4 3 B. 12 C. 2 3
D. 6 3 E. 4

x 1
33. = ….
x2  3  2
A. 3 B. 2 C. 1
D. -1 E. -2

Limit Fungsi 4
x  2x  2
34. = …
2x
A. 3 B. 2 C. 1
D. 0 E. 

x x
35. = ….
x x
A. 2 B. 1 C. 0
D. -1 E. 
(x  h)2  x 2
36. = ….
h
A. 3x B. 2x C. x – 2
1
D. 4x E. x
3

f(x  h)  f(x)
37. Jika diketahui fungsi f(x) = 2x + 5 maka = ..
h
A. 3x B. 2 C. 2x
D. x2 E. 3

f(x  h)  f(x)
38. Jika diketahui fungsi f(x) = x2 – 3x maka =
h
A. 2x B. x2 – 3 C. 2x – 3
D. x2 E. 3

 1 2 
39. x 1  2  = …
 x  1
A.  B. 1 C. 0
D. 1/2 E. -1

 4 1 
40.  x2  4  x  2  = …
 
A. -1/2 B. -1/4 C. 1/4
D. 1/2 E. 2

x 3  4x2  9x  10
41. = …
x2  4
A. -4 B. -3/2 C. 0
D. 5/4 E. 2

x 3  7x2  15x  9
42. = ….
x 2  6x  9
A. -2 B. 3/2 C. 4/3
D. 2 E. 4

Limit Fungsi 5
x3  2 2
43. Nilai = …
x4  4
2 3 2
A. 2 B. 2 C.
3 8 3
3 1
D. E.
8 4

( x  9)( x  1)
44. Nilai limit = ....
x9 x 3
A. 18 B. 16 C. 12
D. 6 E. 4

Lim 9  x2
45. = ….
x 3
4  x2  7
A. 8 B. 4 C. 9/4
D. 1 E. 0

3 2
x  23 x  1
46. Hitunglah
(x  1) 2

A. 8 B. 4 C. 1/9
D. –1/8 E. –2/5

ax  b  x 3
47. Jika hasil dari = maka nilai a + b = ...
x4 4
A. 3 B. 4 C. 5
D. 6 E. 7

xa  bx 1
48. Jika nilai = maka nilai a + b = ...
x2  4x 2
A. 10 B. 8 C. 5
D. 3 E. 1

Limit Fungsi 6
LIMIT FUNGSI ALJABAR

B. Teorema Limit
Untuk a, c dan n adalah bilangan real serta f(x) dan g(x) adalah fungsi yang terdefinisi
pada real maka berlaku teorema limit:
(1) c = c dimana c  Real
(2) c. f(x) = c. f(x)

(3) [ f(x)  g(x) ] = f(x)  g(x)

(4) f(x) . g(x) = f(x) . g(x)

f(x) Limit f(x)


(5) = x a
g(x) Limit g(x)
x a

(6) [ f(x) ]n = [ f(x) ]n

Untuk lebih jelasnya pemakaian teorema di atas dalam soal limit, ikutilah contoh soal
berikut ini :

01. Jika diketahui Limit Limit


x 2 f(x) = 5 dan x 2 g(x) = –4 maka dengan teorema limit
hitunglah nilai :

(a) Limit
x 2 [2f(x) + 3g(x)]
2
(b) Limit 2
x 2 [g (x) – 6]
3

Jawab
(a) Limit
x 2
[2f(x) + 3g(x)]2 = [ 2 { Limit Limit
x 2 f(x) } + 3 { x 2 g(x) } ]
2

= [ 2 {5} + 3 {–4} ]2
= [ 10 – 12 ]2
= [ –2 ]2
= 4

Limit Fungsi Aljabar 1


(b) Limit 2 3 Limit 2 3
x 2 [g (x) – 6] = [ { x 2 g(x) } – 6 ]
= [ { –4 }2 – 6 ]3
= [ 16 – 6 ]3
= [ 10 ]3
= 1000

02. Dengan teorema limit hitunglah :


2 3
 x 2  2x  8   x 2  6x  16 
(a) Limit
x 2  2   
 x  6x  8   x 2  x  6 

Limit
 x 2  3x  18  x 2  2x  15
(b) x 3  
 x 2  7 x  12  x 2  5x  6
Jawab
2 3
 x 2  2x  8   x 2  6x  16 
(a) Limit    
x 2  x 2  6x  8   x 2  x  6 
 
2 3
 x 2  2x  8  Limit x 2  6x  16 
=  Limit
x 2 2   x 2 
 x  6x  8   x 2  x  6 
2 3
 Limit (x  4)( x  2)  Limit (x  8)(x  2) 
=  x 2
 (x  4)( x  2)   x 2 (x  3)(x  2) 
2 3
 (x  4)  Limit (x  8) 
=  Limit
x 2 (x  4)   x 2 (x  3) 
   
2 3
2  4  2  8
= 
 2  4   2  3 

= 32 23

= 72

 x 2  3x  18  x 2  2x  15
(b) Limit  
x 3  2
 x  7 x  12  x 2  5x  6
 x 2  3x  18  Limit x 2  2x  15
=  Limit  x 3
 x 3 x 2  7 x  12  x 2  5x  6

=  Limit
(x  6)(x  3)  Limit (x  5)(x  3)
 x 3 (x  2)(x  3)
 x 3 (x  4)(x  3) 

Limit Fungsi Aljabar 2



=  Limit
(x  6)  Limit (x  5)
 x 3 (x  2)
 x 3 (x  4) 
3  6  35
= 
 3  4  32
= –9 8

= –9 2 2 
= –18 2

03. Dengan teorema limit hitunglah :


3
 4x 3  2x  5x 2  3x  12x 2  5
(a) Limit  
x   6x  2x 3  6  4x  3x 2
3 2
 6x 2  8x 4  4   x 3  5x  2 
(b) Limit
x     
 4x 4  3x   x 2  6x  4x 3 
Jawab
3
 4x 3  2x  5 x 2  3x  12x 2  5
(a) Limit  
x   
 6x  2x 6  4x  3x 2
3

3
 4x 3  2x  5 x 2  Limit 3x  12x  5
2
=  Limit
x 
 x 
 6x  2x 3  6  4x  3x 2
3 0  12  0
4  0  0
=  0  2  003

3  12
 4 
=   2  3

= (2) 3 4

= –16

3 2
 6x 2  8 x 4  4   x 3  5x  2 
(b) Limit    
x   4x 4  3 x   x 2  6x  4 x 3 
3 2
 6x 2  8 x 4  4   Limit x 3  5x  2 
=  x 
Limit   x  
 4x  3x  
4   3
x  6x  4 x 
2

Limit Fungsi Aljabar 3


3 2
0  8  0 1  0  0 
=  4  0   0  0  4 

3 2
  8  1 
=  4    4 

= –1/2

Limit Fungsi Aljabar 4


LIMIT FUNGSI

SOAL LATIHAN W1002a


B. Teorema Limit

2x2  2x - 3 - 2x2 - 2x - 3
01. = ….
2
A. 0 B. 2 C. 1
2
D. 2 2 E. 1
2
2

1/2
 3x2  x   1  8x3 
02.  2  3  = …
 3  x   2x  3x 
A. -12 B. -6 C. 6
D. 8 E. 12

03. Misalkan f(x) = 2 dan g(x) = -1 maka [3f(x) – g(x)][4f(x) + 2g(x)] =


A. 42 B. 36 C. 24
D. 10 E. 10

 4   1 
04. Nilai  4  x 2  –  2  x  = …

A. –1/2 B. –1/4 C. 1/16


D. ¼ E. 1/2

Limit Fungsi 1
LIMIT FUNGSI

A. Limit Fungsi Aljabar di Tak Hingga


Terdapat perbedaan antara limit tak hingga (infinite limits) dan limit di tak hingga
(limits at infinity). Limit tak hingga suatu fungsi f(x) adalah limit untuk x mendekati
suatu bilangan real yang menghasilkan nilai tak hingga (  ). Seperti telah diuraikan di
muka bahwa nilai limit suatu fungsi f(x) untuk x mendekati a didapat dengan cara
mensubstitusikan nilai a+ (pendekatan nilai a dari kanan) dan nilai a– (pendekatan
nilai a dari kiri) ke fungsi f(x). Jika ditemukan nilai f(a+) = f(a–) = c maka diperoleh :

f(x) = c

1 1
Sebagai contoh akan diberikan dimana gambar f(x) = adalah
x2 x2
sebagai berikut : y

1
y
2
x

x
O
Dari gambar tersebut dapat dilihat bahwa f(0+) = f(0–) =  , artinya limit kiri sama
dengan limit kanan.
1
Sehingga Limit
x →0 2 = 
x
1 1
Selanjutnya akan dibahas Limit
x →0 x yang gambar fungsi f(x) = x adalah sebagai
y
berikut :

1
y
x

O
x

Limit Fungsi 1
Dari gambar tersebut dapat dilihat bahwa f(0+) =  , dan f(0–) = –  artinya limit kiri
1
dan limit kanan tidak sama. Sehingga Limit = tidak ada
x →0 x
1 1
Untuk fungsi f(x) = akan ditentukan nilai Limit
x → 3
x 3 x 3
Karena x ≥ 3 maka hanya dilihat limit kanan saja, yakni f(3+) = , sehingga :
1
Sehingga Limit
x →3 x  3 = 
Berikut akan diberikan contoh soal limit tak hingga
01. Manakah diantara bentuk limit berikut ini mendapatkan hasil tak hingga atau tidak
mempunyai limit:
3 2 4
(a) Limit
x →2 x 2  4 (b) Limit
x →5 (c) Limit 3
x 5 x →0 x
2x  6 5 3
(d) Limit 2 (d) Limit
x →2 3 (e) Limit
x →3 x  6x  9 x 8 x →7 x 2 3
Jawab
(a)  (b) Tidak ada limit (c) Tidak ada limit
(d) Tidak ada limit (e) Tidak ada limit (f) 

Limit di tak hingga fungsi aljabar mempunyai dua bentuk umum (yang biasa
dimunculkan), yakni :

Limit f(x) dan Limit [ f(x) – g(x) ]


x → g(x) x →

Untuk menyelesaikan soal limit di tak hingga ini digunakana teorema:


a
Jika a adalah bilangan real tidak nol, maka Limit
x → x = 0 , sehingga jika n adalah

f(x)
derajat tertinggi diantara f(x) dan g(x) dari bentuk Limit
x → g(x) , maka baik pembilang

maupun penyebut dibagi x n

Untuk lebih jelasnya ikutilah contoh soal berikut ini :


01. Tentukanlah hasil dari :
6x 3  4x  6 3x 2  6x  1
(a) Limit (b) Limit
x  2 3 x  2  5x  6x 2
4x  2x  3x
Jawab

Limit Fungsi 2
6x 3  4x  6 6x 3  4x  6 1/x 3
(a). Limit = Limit
x  x
x 
4x 2  2x 3  3x 4x 2  2x 3  3x 1/x 3
6x 3 4 x 6
 
= Limit x3 x3 x3
x 
4x 2 2x 3 3 x
 
x3 x3 x3
4 6
6  
= Limit x2 x3
x  4 3
 2 
x x2
4 6
6  
=  
4 3
 2 
 
6  0  0
=
0  2  0
6
=
2
= 3

3x 2  6x  1 2
Limit 3x  6x  1 x 1/x 2
(b). Limit = x  2  5x  6x 2
x  2  5x  6x 2
1/x 2
3x 2 6x 1
 
2
= Limit x x2 x2
x 
2 5x 6x 2
 
x2 x2 x2
6 1
3 

x x2
= Limit
x  2  5  6
x2 x
6 1
3  
=  
2 5
  6
 
3 0  0
=
0  0  6
3
=
6
1
= 
2

Limit Fungsi 3
02. Tentukanlah hasil dari :
2x 3  4x 2  3x 5 3x 2  4x  6
(a) Limit
x  (b) Limit
x  3 2
3 2
x  2x  4 4x  2x  3x
Jawab
2x 3  4x 2  3x 5 2x 3  4x 2  3x 5 1/x 5
(a) Limit
x  = Limit
x  x
3 2
x  2x  4 x 3  2x 2  4 1/x 5
2x 3 4x 2 3x 5
 
= Limit x5 x5 x5
x 
x3 2x 2 4
 
x5 x5 x5
2 4
  3
2 3
= Limit x x
x  1 2 4
 
x2 x3 x5
003
=
000
3
=
0
= 
(b) Limit fungsi pecahan ini memiliki variable dengan pangkat tertinggi x3,
sehingga
2 000
Limit 3x  4x  6 = =
0
= 0
x  4x 3  2x 2  3x 400 4

Dari contoh di atas, dapat disimpulkan bahwa penyelesaian limit tak hingga fungsi
aljabar pecahan ditentukan oleh koefisien dari variable pangkat tertinggi. Untuk lebih
jelasnya akan diuraikan pada contoh soal berikut ini :

03. Tentukanlah hasil dari :


(2x 2  3)(2x 3  x ) 4x 6  5x 4  x
(a) Limit
x  4 (b) Limit
x  2 2
5 2
x  6x  3x  4 3x (2x  4x)
Jawab
Limit (2x )(2x )  (2x )( x)  (3)(2x )  (3)( x)
2 3 2 3
(2x 2  3)(2x 3  x )
(a) Limit
x  4 = x 
5 2
x  6x  3x  4 x 4  6x 5  3x 2  4
4x 5  2x 3  6x 3  3x
= Limit
x 
x 4  6x 5  3x 2  4
(memiliki variable pangkat tertinggi x5)

Limit Fungsi 4
4000
=
0600
4
=
6
2
=
3

Limit 4x 6  5x 4  x 4x 6  5x 4  x
(b) x  = Limit
x 
3x (2x 2  4x)2 3x [(2x 2 ) 2  2(2x 2 )(4 x)  (4 x) 2 ]

4x 6  5x 4  x
= Limit
x 
3x [(4x 4  16x 3  16 x 2 ]

4x 6  5x 4  x
= Limit
x 
12x 5  48x 4  48 x 3
(memiliki variable pangkat tertinggi x6)
400
=
000
4
=
0
= 

04. Tentukanlah hasil dari :


(a) Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) (b) Limit
x  ( 3x  2  3x  4 )
Jawab
4x  3  2x  5
(a) Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) = Limit
x  ( 4x  3  2x  5 ) x
4x  3  2x  5
(4 x  3)  (2 x  5)
= Limit
x 
4x  3  2x  5
2x  8
= Limit
x 
4x  3  2x  5
(memiliki variable pangkat tertinggi x)

20
=
00  00
2
=
0
= 

Limit Fungsi 5
Limit 3x  2  3x  4
(b) Limit
x  ( 3x  2  3x  4 ) = x  ( 3x  2  3x  4 ) x 3x  2  3x  4
(3x  2)  (3x  4)
= Limit
x 
3x  2  3x  4
6
= Limit
x  3x  2  3x  4

(memiliki variable pangkat tertinggi x)


0
=
30  30
0
=
2 3
= 0

Dari soal di atas dapat ditarik kesimpulan bahwa :

(1) Limit
x  ( ax  b  cx  d ) =  jika a > c

(2) Limit ( ax  b  cx  d ) =  jika a < c


x 
(3) Limit
x  ( ax  b  cx  d ) = 0 jika a = c

05. Tentukanlah hasil dari :

(a) Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 )

(b) Limit
x  ( 3x  8x  2 
2
3x 2  2 x  5 )
Jawab
(a) Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 )

4 x 2  3x  5  4x 2  7 x  2
= Limit 2
x  ( 4x  3x  5  4x 2  7 x  2 ) x
4 x 2  3x  5  4x 2  7 x  2
(4 x 2  3x  5)  (4 x 2  7 x  2)
= Limit
x 
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
= Limit
x 
4 x 2  3x  5  4 x 2  7 x  2
10 x  7
= Limit
x  4 x 2  3x  5  4x 2  7x  2
(memiliki variable pangkat tertinggi x atau x2 )

Limit Fungsi 6
10  0
=
400  400
10
=
22
5
=
2

(b) Limit
x  ( 3x  8x  2 
2
3x 2  2 x  5 )

( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )
x  ( 3x  8x  2 
= Limit 3x 2  2 x  5 ) x
2

( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )

(3x 2  8 x  2)  (3x 2  2 x  5)
= Limit
x 
( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )

3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5
= Limit
x 
( 3x 2  8 x  2  3x 2  2 x  5 )
6x  7
= Limit
x  ( 3x  8 x  2  3x 2  2 x  5 )
2

(memiliki variable pangkat tertinggi x atau x2 )


60
=
3 00  30 0
6 3
= x
2 3 3
= 3

Dari soal di atas dapat ditarik kesimpulan bahwa :

(1) Limit
x  ax  bx  c 
2
dx 2  ex  f =  jika a > d
be
x  ax  bx  c 
(2) Limit dx 2  ex  f
2
= jika a = d
2 a

(3) Limit
x  ax  bx  c 
2
dx 2  ex  f =  jika a < d

06. Tentukanlah hasil dari :


(a) Limit ( (2x  1)(3x  2)  (2x  5)(3x  5) )
x 

(b) Limit 2
x  ( (x  2)(x  1)  2x  3x  4 )
Jawab
(a) Limit
x 
( (2x  1)(3x  2)  (2x  5)(3x  5) )

= Limit
x  ( 6 x  4 x  3x  2 
2
6 x 2  10 x  15x  25 )

Limit Fungsi 7
= Limit
x  ( 6 x  x  2 
2
6 x 2  5x  25 )
1  (5)
=
2 6
6 6
= x
2 6 6
6 6
=
12
6
=
2

(b) Limit 2
x  ( (x  2)(x  1)  2x  3x  4 )
= Limit
x  ( x  x  2 x  2  2 x  3x  4 )
2 2

= 

07. Tentukanlah hasil dari: Limit ( 4x 2  5x  3  (2x  1))


x 
Jawab
Limit ( 4x 2  5x  3  (2x  1))
x 
Limit
= x  ( 4 x 2  5x  3  (2 x  1) 2 )

= Limit
x  ( 4 x  5x  3 
2
4 x 2  2 x  1)
 5  (2)
=
2 4
3
=
2(2)
= –3/4

Limit Fungsi 8
LIMIT FUNGSI

SOAL LATIHAN 01
A. Limit Tak Hingga Fungsi Aljabar
6x 2  5x  2
01. = ….
2x 2  2x  1
A. –2 B. 1 C. 2
D. 3 E. 5

9x3  2x  1
02. = …
x 2  4x  2
A. 0 B. 1/2 C. 9/4
D. 9 E. 

2x 2  3
03. = ….
3x 4  2x 2  5
A. 0 B. 1/3 C. 2/3
D. 2 E. 

4x 2  3x3  2x
04. = ….
6x3  5x  2
A. –4/5 B. –1/2 C. 0
D. 2/3 E. 

9x 4  8x
05. = …
2x 4  3x 2  2
3 1 1
A. 2 B. 3 C.
2 2 2
3 2
D. E. 3
2 3
3
 3x 2  4 
06.  2
= ….
 8  6x 
A. –1/2 B. –1/8 C. 1/3
D. 3/8 E. 27/64

(3x2  4)(2x  1)
07. = ….
(x  3)(4x2  3x)
A. 1/2 B. 3/4 C. 3/2
D. 2 E. 3

Limit Fungsi 1
(2x  4)(4x  3)
08. = …
6x 2  2x  1
A. 1/3 B. 2/3 C. 4/3
D. 2 E. 4

(4x  3)3
09. = …
(2x  1)(x2  2x  3)
A. 64 B. 32 C. 24
D. 16 E. 8

(4x  2)2
10. = ….
16x4  1
A. 1/4 B. 1 C. 2
D. 4 E. 8

3x  2x 2
11. = …
x2  4
A. 0 B. 1 C. 2
D. 2 E. 

8x  3
12. = ….
2x 2  4  2x 2  3
A. 4 2 B. 2 C. 2
D. 4 E. 2 2

3x x  2x  3
13. = ….
4 x  9 x 3  2x
A. –1/3 B. 1/2 C. 2
D. 3 E. 

x 4  2x 2 x  3x  5
14. = ….
3 x 7  4x 3 x 3  2
A.  B. 1/3 C. –1/4
D. 2/3 E. –1/2

4x x  6 x 5  2 x 3
15. = …..
6x2  5x  3x2 x
A. –2 B. –2/5 C. –1
D. 0 E. 1

Limit Fungsi 2
(2x2  4x3  x)(2x3  4x2  5)
16. = …
(x 2  3x  6)(x2  6x4  3x  1)
A. 2/3 B. 4/3 C. 2
D. 3 E. 4

17. [√ √ ] = ….
A. -  B. 0 C. 2
D. 3 E. 

18. [√ √ ] = …
A.  B. 4 C. 2 2
D. 2 E. 0

19. [√ √ ] = ….
A.  B. 3 C. 1
D. 0 E. - 

 2 
20.  4x  6x  2  4x2  2x  1 =

A. -2 B. 2 C. 2 2
D. 1 E. -4

 2 
21.  2x  3x  1  2x2  x  3  =

1
A.  3 B. 2 3 C. -2 2
2
1
D.  2 E. 
2

 2 
22  x  2x  3  2x2  x  2 

1
A. 2 3 B. 2 C. 0
2
D. -3 E. - 

 2 
23.  4x  3x  1  (2x  3) = ….
A. -13/2 B. -15/4 C. 7/2
D. 8/3 E. 9/2

 2 
24.  9x  6x  4  (3x  2) = …
A. -3 B. -2 C. -1
D. 1 E. 3

Limit Fungsi 3
 
25. (x  1)  x 2  4x  2  = …

A. 3 B. 3/2 C. -3/2
D. -2 E. -3

 2 
26.  4x  6x  2  4x 2  px  6  = 5 maka nilai p = …

A. 32 B. 26 C. 14
D. -14 E. -26

27. ( x (4x  5) - 4x 2 - 3 ) = ….
A. ∞ B. 1/2 C. 8
D. 0 E. 5/4

x 2  5x  3  ( x  1)
28. Nilai = …
2
A. –7/2 B. –7/4 C. 0
D. 1/4 E. 1/2

(3  2 x)3
29. Nilai = …
(x  1)(2 x 2  x  1)
A. –6 B. –4 C. –3
D. 3 E. 4

x 1  x 1
30. Nilai dari limit = .....
x  x2  x2
A. –2 B. –1 C. 0
D. 1 E. 

 
1  2  3  ...  x 
31. Limit
x   =…
 1 2
x 1 
 2 
A. 2 B. 1 C. 1/2
D. 1/4 E. 0

lim
32. ( x 2x  x ) = ….
x 
1
A. 2 2 B. 2 C. 2
2
D. 0 E. 2

Limit Fungsi 4
x 2  x  11  x 2  5
33. Hitunglah
2x  4x 2  2x
A. 4 B. 2 C. 1
D. 1/2 E. 1/4

Limit Fungsi 5

Anda mungkin juga menyukai