Anda di halaman 1dari 8

*).

Mencari harga limit = proses mengubah Contoh :


bentuk tak tentu menjadi bentuk tertentu . X3 – 1 (X – 1)(X2 + X + 1)
Bentuk bilangan tak tentu antara lain : Limit  = limit 
2
x  1 X + 3X – 4 x  1 (X + 4)(X – 1)
0:0 ; 00 ;  +  ;  -  ;  .  ; dll. X2 + X + 1
= limit 
I. Limit F( x ) = x1 X+4
x  1+1+1
= 
a0 X n + a1X n-1 + a2X n-2 + ........... + an 1+4
F ( x )   3
b0 X m + b1X m-1 + b2X m-2 + ........ + bm = 
5
3X + 1
n  m  harga limit =  Jika f(x) =  maka carilah f(3)& limit f(x)
n = m  harga limit = a0 : b0 2X – 6 x 3
n  m  harga limit = 0 Jawab :
3(3) + 1 10
Contoh : *). f(3) =  =  = tak didefinisikan
X5 – 3X2 + X – 7 2(3) – 6 0
Limit =   (n  m) 3X + 1 9+1 10
x   2X4 + 5X3 – X2 + 1 *). Limit  =  =  = 
x  3 2X – 6 6–6 0
X2 + 2X + 1
Limit  = 0  (n  m)
III. Limit Fungsi Trigonometri :
x X3 – X – 5
( 2X + 3 ) 2 4
Sin X X
Limit  =   (n  m)
1. Limit  = 1 ; Limit  = 1
x ( 3X – 1 ) 2 9 x0 X x  0 Sin X
Tan X X
*). Limit fungsi bentuk akar ( bentuk ir-rasional ) :
Penyelesaiannya dengan mengalikan bentuk – 2. Limit  = 1 ; Limit  = 1
x0 X x  0 Tan X
sekawannya .
Sin aX a bX b
Bentuk khusus :
3. Limit  =  ; Limit  = 
x0 bX b x  0 Sin aX a
b–p Tan aX a bX b
2 2
Limit aX + bX + c – aX + pX + q =  4. Limit  =  ; Limit  = 
x 2 a x0 bX b x  0 Tan aX a
Sin aX a Tan bX b
5. Limit  =  ; Limit  = 
II. Limit F( x ) = x  0 Tan bX b x  0 Sin aX a
xa
PENYELESAIAN : Sifat :
Disubstitukan nilai a pada F ( x ) , apabila : 1. Limit [f (x)  g (x)] = limit f (x)  limit g (x)
I). F ( a ) = C / C  harga limit = C xa xa xa
II). F ( a ) = 0 / C  harga limit = 0 2. Limit [ f (x) . g (x) ] = limit f (x) . limit g (x)
III). F ( a ) = C / 0  harga limit =  xa xa xa
IV). F ( a ) = 0 / 0 ; maka F( x ) harus diubah sede- 3. Limit k . f ( x ) = k . limit f ( x )
mikian hingga didapat F ( a ) seperti bentuk : xa xa
I). atau II). atau III).  ( C = konstanta ) 4. Limit f (x) / g (x) = limit f (x) / limit g (x)
xa xa xa
KONTINUE - DISKONTINUE
y ( ax+b )n  y  an.( ax+b )n–1
Fungsi y = f ( x ) disebut Kontinue di titik x = a
apabila dipenuhi :
*). f ( a ) = ada ( terdefinisi )
y [f(x)]n  y  n.[ f(x) ]n–1 . f(x)
*). Limit f ( x ) = ada ( terdefinisi )
xa
*). Limit f ( x ) = f ( a ) 1. y  Sin x  y  Cos x
xa
2. y  Cos x  y  – Sin x
Jika salah satu saja tidak dipenuhi ,maka y = f ( x )
disebut DISKONTINUE di titik x  a . 3. y  Sin ax  y  a.Cos ax
Apabila setiap harga x memenuhi ,maka y  f ( x ) 4. y  Cos ax  y  – a.Sin ax
disebut fungsi kontinue .
5. y  Sin f(x) y  f(x).Cos f(x)
Catatan :
Jika f ( x ) bentuk pecahan akan diskontinue untuk 6. y  Cos f(x)y  – f(x).Sin f(x)
penyebutnya sama dengan nol .
Contoh : 2X + 1
F ( x )    X2 – 3X – 4  0 y  U.V  y  U.V + V.U
X2 – 3X – 4
U U.V – V.U
Diskontinue di x  –2 atau x  5
y    y  
V V2
DIFERENSIAL ( turunan )
Bentuk parameter :
y  f ( x )  Fungsi turunannya biasa dinyatakan
dengan : y  atau f  (x) atau x  f(t) dy
y  g(t)    . . . ?
dy df(x)
 atau  dx
dx dx Dalil rantai :
Turunan ke 2 ( turunan pertama di- dy dy dt
turunkan lagi ) dinyatakan dengan : Y      
d2y d2f(x) dx dt dx
y  atau f (x) atau  atau 
(dx)2 (dx)2 Contoh :
x  8t + 5 dy
y  ( 2t – 1 )2 Carilah   . . .
DEFINISI : dx
Jawab :
F(x+h) – F(x)
dx / dt  8  dt / dx  1/ 8
F(x)  Limit 
dy / dt  2.( 2t – 1 )2 – 1 . 2
h0 h
 4.( 2t – 1 )
 8t – 4
Rumus :
dy / dx  dy / dt . dt / dx
1. ya  y  0  ( 8t – 4 ) . 1/ 8
2. yx  y  1 x−5
= t – 1/ 2  t=
3. y  ax  y  a 8
atau :
4. y  xn  y  nxn-1 x–9
1
5. y  axn  y  anxn – 1 y  
8
g(x) 0 5. Diketahui kurva : y  F ( x )
1. Jika F (x )   dan f ( a )   maka : Syarat untuk :
h(x) 0 *). Mencari titik balik  F  ( x )  0
g(x)
Limit F ( x )  limit  *). Mencari titik belok  F  ( x )  0
xa x a h  ( x ) *). Interval fungsi naik  F  ( x )  0
*). Interval fungsi turun  F  ( x )  0
Contoh :
X2 + 2X – 3 2X + 2 Garis singgung kurva melalui titik ( X1 , Y1) :
Limit   limit  Gradien :
x  1 2X2 + 8X – 10 x  1 4X + 8 m  y  ( X = X1 ) atau m  F (x)
4
  Persamaan garis singgungnya :
12 Y – Y1  m . ( X – X1 )
1
atau :
 
3
Y – Y1  F ( x ) . ( X – X1 )
Catatan : Catatan :
0 g  (a) 0 Titik balik  titik stationer  titik ekstrim
Jika masih didapat bentuk  atau   
0 h  (a) 0 6. Deinisi :
maka pembilang dan penyebut diturunkan lagi . Y  ln X  Y   1 / X

ax + b *). Y  a
X
 ln Y ln a X

2. f ( x )    f(x)  ... ? ln Y X . ln a

cx + d
X 1 / ln a . ln Y

a.( cx + d ) – c.( ax + b ) dX / dY 1 / ln a . 1 / Y

f  ( x )   dY / dX ln a . Y

( cx + d )2
Y   a . ln a
X

acx + ad – acx – bc
 
( cx + d )2 *). Y  e
X
 Y  e
X
. ln e
X
 e .1
ad – bc X
   e
( cx + d )2
f (x) f (x)
Y  e  Y   f ( X ) . e
3. Benda bergerak dengan rumus: S( t )  f( t )
*). Kecepatan ( vilocity ) :
*). Y 
a
log X  X  a Y
V  dS / dt  S  ( t )
*). Percepatan ( auxilary ) : ln X  Y . ln a
Y  1 / ln a . ln X
a  dV / dt  V  ( t )
Y   1 / ln a . 1 / X

4. Laju perubahan fungsi y  f ( x ) Y   1 : ( X . ln a )


terhadap x  a adalah : a
y ( x  a ) atau f  ( a ) Y  log( aX+b ) Y   ( aX + b ) ln c
c

( Hariyana J.S ) * TIADA HARI TANPA BELAJAR *


Rumus – rumus TRIGONOMETRI
================================================================================

Sin ( X + Y ) = Sin X.Cos Y + Cos X.Sin Y Sin 2 X + Cos 2 X = 1


Sin ( X – Y ) = Sin X.Cos Y – Cos X.Sin Y Sin 2 X = 1 – Cos 2 X
Cos ( X + Y ) = Cos X.Cos Y – Sin X.Sin Y Cos 2 X = 1 – Sin 2 X
Cos ( X – Y ) = Cos X.Cos Y + Sin X.Sin Y
1 – Cos 2X
Tan X + Tan Y
Sin X = ------------------
Tan ( X + Y ) = ----------------------
2
1 – Tan X.Tan Y
Tan X – Tan Y
1 – Cos 2X
Tan ( X – Y ) = ----------------------
Cos X = ------------------
1 + Tan X.Tan Y
2

1 – Cos 2X = 2Sin 2 X
Sin X + Sin Y = 2Sin ½( X + Y ).Cos ½( X – Y ) 1 + Cos 2X = 2Cos 2 X
Sin X – Sin Y = 2Cos ½( X + Y ).Sin ½( X – Y )
Cos X + Cos Y = 2Cos ½( X + Y ).Cos ½( X – Y )
Cos X – Cos Y = – 2Sin ½( X + Y ).Sin ½( X – Y ) Sin 2 X = 1 – Cos 2 X
= ( 1 + Cos X )( 1 – Cos X )
Sin ( X + Y )
Tan X + Tan Y = ------------------- Sin 2 X
Cos X.Cos Y 1 – Cos X = -------------- = Sin X.Tan ½X
Sin ( X – Y ) 1 + Cos X
Tan X – Tan Y = ------------------- Sin X
Cos X.Cos Y 1 + Cos X = Sin X.Cot ½X = --------------
Tan ½X
1
Sin x . Cos y = 2 [ Sin (x + y) + Sin (x – y) ] 1 – Cos 2X = Sin 2X.Tan X
1
Cos x . Sin y = 2 [ Sin (x + y) – Sin ( x – y) ] Sin 2X
1
1 + Cos 2X = -------------
Cos x . Cos y = 2 [ Cos (x + y) + Cos ( x – y) ] Tan ½X
1
Sin x . Sin y = – 2 [ Cos (x + y) – Cos (x – y) ]
Sin 2X = 2Sin X.Cos X
1 – Cos 2X Sin 2X
Cos 2X = Cos 2 X – Sin 2 X Tan X = ----------------- = -----------------
= 2Cos 2 X – 1 Sin 2X 1 + Cos 2X
= 1 – 2Sin 2 X
1 – Cos X Sin X
2Tan X Tan ½X = ---------------- = ---------------
Tan 2X = ---------------- Sin X 1 + Cos X
1 – Tan 2 X

Sin X = 2Sin ½X.Cos ½X


Sin 3X = 3.Sin X – 4.Sin 3 X
Cos 3X = 4.Cos 3 X – 3.Cos X
Cos X = Cos 2 ½X – Sin 2 ½X
= 2Cos 2 ½X – 1
= 1 – 2Sin 2 ½X
CATATAN :
Bentuk ( 1 + Cos aX ) dan ( 1 – Cos aX )
2Tan ½X
sering dipakai pada soal limit Trigonometri
Tan X = ------------------
1 – Tan 2 ½X ( Hariyana J.S )
Contoh soal LIMIT :
1 – Cos X
1. Lim ----------------- = .................... ?.
x  0 Tan 2 2X
1 1 1
a. ----- b. ----- c. ----- d. 1 e. 2
8 4 2

Jawab :

1 – Cos X 2 Sin 2 ½X
Lim ----------------- = limit ----------------------
x  0 Tan 2 2X x0 Tan 2 2X
Sin ½X Sin ½X
= limit 2 . ------------- . -------------
x0 Tan 2X Tan 2X
½ ½
= 2 . ------ . ------
2 2
1
= ----- ____________________ atau _________
8

1 – Cos X Sin X.Tan ½X


Lim ----------------- = limit ----------------------
x  0 Tan 2 2X x0 Tan 2 2X
Sin X X Tan ½X
= limit ------------- . ------------ . ------------
x  0 Tan 2X Tan 2X X
1 1 ½
= ------ . ------ . ------
2 2 1
1
= ----- ____________________ atau _________
8

1 – Cos X ( 1 – Cos X ) ( 1 + Cos X )


Lim ----------------- = limit ------------------ . ------------------
x  0 Tan 2 2X x0 Tan 2 2X ( 1 + Cos X )
2
1 – Cos X
= limit ---------------------------------
x0 Tan 2 2X.( 1 + Cos X )
Sin 2 X
= limit ---------------------------------
x0 Tan 2 2X.( 1 + Cos X )
Sin X Sin X 1
= limit ------------- . ------------ . -------------------
x0 Tan 2X Tan 2X ( 1 + Cos X )
1 1 1
= ------ . ------ . -----------
2 2 (1+ 1)
1
= -----
8
1 – Cos 2X
2. Limit ----------------------- = .................. ?
x  0 X . Tan ( X / 2 )

a. – 4 b. – 2 c. 1 d. 2 e. 4

Jawab :

Ingat : 1 – Cos aX = 2Sin 2 (½aX)

1 – Cos 2X 2 Sin 2 X
Limit ----------------------- = Limit -------------------
x0 X . Tan ( X / 2 ) x0 X . Tan ½X

Sin X Sin X
= Limit 2 . ----------- . ---------------
x0 X Tan ½X
1
= 2 . 1 . -------
½
= 4

Tan 5X – Tan 2X
3. Limit --------------------------- = ............. ?.
x0 Sin 4X + Sin X
3 3 5
a. 1 b. ----- c. – ----- d. – 1 e. – -----
5 5 3

Jawab ( lihat rumus selisih dua fungsi ) :

Sin ( 5X – 2X )
-----------------------
Tan 5X – Tan 2X Cos 5X . Cos 2X
Limit --------------------------- = Limit --------------------------------
x0 Sin 4X + Sin X x0 2 Sin 5/2X.Cos 3/2X
Sin 3X 1
= Limit ------------------------ . -----------------------------
x0 Cos 5X.Cos 2X 2 Sin 5/2X.Cos 3/2X
1 Sin 3X X 1
= Limit ----------------------- . -------------- . ------------ .
-----------
x0 2 Cos 5X.Cos 2X X Sin 5/2X Cos
3/2X
= ½ . 3 . 2/5 . 1
3
= 5
Dengan turunan :
5 2
------------- – --------------
Tan 5X – Tan 2X Cos 2 5X Cos 2 2X
Limit --------------------------- = Limit ---------------------------------------
x0 Sin 4X + Sin X x0 4 Cos 4X + Cos X
5 – 2
= -----------------
4.1 + 1
3
= 5
Sin 2 x + Sin 6 x + Sin 10 x − Sin 18 x
Limit =
4. x→0 3 Sin x − Sin 3 x . . . . . ?

A. 0 B. 8 C. 32 D. 74 E. 192

Jawab :

Sin 2 x + Sin 6 x + Sin 10 x − Sin 18 x


Limit
x→0 3 Sin x − Sin 3 x
2 Sin 4 x Cos (−2x) + 2 Cos 14 x Sin (−4 x)
Limit
= x→0 2 Sin x − 2 Cos 2 x Sin (−x)
2 Sin 4 x ( Cos 2 x − Cos 14 x )
Limit
= x→0 2 Sin x − 2 Sin x Cos 2 x
2 Sin 4 x ( −2 Sin 8x Sin (−6 x) )
Limit
= x→0 2 Sin x ( 1 − Cos 2 x )
4 Sin 4 x Sin 6 x Sin 8 x
Limit
= x→0 2 Sin x . 2 Sin 2 x
Sin 4 x Sin 6 x x Sin 8 x x
Limit . . . .
= x→0 Sin x x Sin x x Sin x
= 4.6.1.8.1
= 192

Dengan diferensial
Sin 2x + Sin 6x + Sin 10x − Sin 18x
Limit
x→0 3 Sin x − Sin 3x
2 Cos 2 x + 6 Cos 6 x + 10 Cos 10 x − 18 Cos 18 x
Limit
= x→0 3 Cos x − 3 Cos 3 x
−4 Sin 2 x − 36 Sin 6 x − 100 Sin 10 x + 324 Sin 18 x
Limit
= x→0 −3 Sin x + 9 Sin 3 x
−8 Cos 2 x − 216 Cos 6 x − 1000 Cos 10 x + 5832 Cos 18 x
Limit
= x→0 −3 Cos x + 27 Cos 3 x
−8 − 216 − 1000 + 5832
= −3 + 27
4608
= 24
= 192

Anda mungkin juga menyukai