Anda di halaman 1dari 18

5.

KOMPOSISI FUNGSI DAN INVERS FUNGSI



Standar Kompetensi:
5. Menentukan komposisi dua fungsi dan invers suatu fungsi.


Kompetensi Dasar:
5.1. Menentukan komposisi fungsi dari dua fungsi

hal. 240 258

Jadwal Ulangan KD 5.1:
11 IPA 1 : Kamis, 24 Februari
11 IPA 2 : Jumat, 25 Februari
11 IPA 3 : Rabu, 23 Februari
Pengertian
Fungsi = pemetaan semua elemen pada daerah asal
(domain) ke daerah hasil (kodomain)
Domain Kodomain
Fungsi
x f(x)
A B
y
z
f(y)
f(z)
D
f
= domain fungsi f
R
f
= range kodomain
Contoh:
Jika f(x) = 2x + 5
tentukan: a. f(x) untuk domain 1 x < 3 , x bil bulat
b. Range (R
f
)
Jawab:
f(1) = 2 (1) + 5 = 3
f(0) = 5
f(1) = 7
f(2) = 9
D
f
: 1, 0, 1, 2
R
f
: 3 f(x) 9
Tambahan Domain Fungsi . . . . .
Khusus untuk fungsi berbentuk akar dan pecahan:
Nilai fungsi dalam tanda akar tidak boleh negatif ( f(x) 0 )

Nilai fungsi penyebut (bawah) tidak boleh NOL
Contoh:
Tentukan Domain dari:
a. f(x) = x
2
+ 7x 16
a. D
f
: x e Real
Jawab:
b. x 3 0
D
f
: x 3
c. 5 x 0
D
f
: x 5
SOAL
Untuk interval bil. bulat 3 x 5 tentukan Domain (D
f
) dan Range (R
f
) :
1. f(x) = 4 x
2

2. g(x) = | 2x + 6 |
Tentukan Domain dan Range dari:
a.
(1, 3)
(1, 4)

(2, 1)
(5, 4)
(2, 3)

(5, 6)
2
b.
c. d.
x x
x
x
JENIS FUNGSI
Transenden
Eksponen
Logaritma
Trigono
Siklometri
Hiperbolik
Khusus
Identitas
Konstan
Modulus
Parameter
Genap/ganjil
Genap
Ganjil
Bukan
F. Aljabar
Irasional Rasional
Polynoms
Linear
Kuadrat
Pecahan
Pangkat
F. Irasional
F. Pangkat f(x) = x
n

F. Eksponen f(x) = 2
x

F. Siklometri f(x) = arc sin x
F. Hiperbolik f(x) = cosh x
5 ) ( + = x x f
F. Konstan f(x) = 3
F. Identitas f(x) = x atau y = x
F. Modulus f(x) = | 2x 1 |
F. Parameter x = at + b , y = t
2
+ c
F. Genap f(x) = f(x)
F. Ganjil f(x) = f(x)
SIFAT FUNGSI
Surjektif
(kepada)
Into
(ke dalam)
Injektif
(satu-satu)
Bijektif
(pasangan)
Tiap elemen di B
punya
pasangan di A
Ada elemen di B
yg tidak punya
pasangan di A
Tiap elemen di B
punya pasangan
tepat satu di A
Tiap elemen di B
berpasangan
satu-satu dgn A
A B
a
b
c
e
f
g
a
b
c
e
f
g
a
b
c
d
e
f
g
a
b
c
e
f
g
SOAL
Grafik manakah yg merupakan FUNGSI:
a.
d.
b. c.
e. f.
x x x
x x x
Syarat disebut FUNGSI setiap x pada domain, punya hanya
1 pasangan pada kodomain.
ALJABAR FUNGSI
JIka ada dua fungsi: f(x) dan g(x) , maka berlaku:
1. (f + g)(x) = f(x) + g(x)
2. (f g)(x) = f(x) g(x)
3. (f x g)(x) = f(x) . g(x)
4.
5. f
n
(x) = [ f(x) ]
n

) (
) (
) (
x g
x f
x
g
f
=
|
|
.
|

\
|
Contoh:
a. (f + g)(x) = 2x 3 + 4 x = x + 1
Jika f(x) = 2x 3 dan g(x) = 4 x maka tentukan:

a. (f+g)(x) b. (f g)(x) c. (f x g)(x) d. e. f
2
(-1)

Jawab:

) 5 (
|
|
.
|

\
|
g
f
b. (f g)(x) = 2x 3 (4 x) = 3x 7
c. (f x g)(x) = (2x 3) x (4 x) = 2x
2
+ 11x 12
e. (f)
2
(x) = (2x 3)
2
= 4x
2
12x + 9 (f)
2
(-1) = 25
7
1
7
) 5 (
4
3 2
) ( . =

=
|
|
.
|

\
|

=
|
|
.
|

\
|
g
f
x
x
x
g
f
d
Kerjakan
Exercises
Hal. 253

no.
5 e
6 b
7 c
KOMPOSISI FUNGSI
(g o f)(x) = g(f(x)) , artinya: f(x) masuk ke g(x)
x f(x)
g(f(x))
f
g
g o f
A
B
C
Contoh:

Jika f(x) = 2x 5 dan g(x) = 3x + 1

tentukan: a. (f o g)(x) b. (g o f)(x) c. (f o g)(4)

Jawab:
a. (f o g)(x) = f(g(x)) = 2(3x + 1) 5 = 6x 3
b. (g o f)(x) = g(f(x)) = 3(2x 5) + 1 = 6x 14
c. (f o g)(4) = 6 . 4 3 = 21
SOAL
A. Tentukan (f o g)(x) & (g o f)(1) jika:
1. f(x) = x
2
4 , g(x) = x + 3
2. f(x) = x
2
x 6 , g(x) = x
2
+ 2
B. Tentukan f(x 2) jika:
1. f(x) = 3x + 7
2. f(x) = x
2
+ x 12
C. Tentukan f(x) jika:
1. f(x + 3) = 6 5x
2. f(2x 7) = 4x 3
3. f(2 x) = x
2
10
Menentukan f(x) atau g(x) jika diketahui komposisinya
Contoh:

1. Jika (f o g)(x) = 6x 5 dan f(x) = 2x + 1 maka g(x) = ?

Jawab:
Cara 1 : (f o g)(x) dan f(x) linear misal g(x) = ax + b
(f o g)(x) = f(g(x))
6x 5 = 2 (ax + b) + 1 = 2ax + 2b + 1
2a = 6 a = 3 2b + 1 = 5 b = 3
didapat g(x) = 3x 3
g masuk ke f
silakan cek (f o g)(x) = . . . . ?
Cara 2 : yg diketahui (f o g)(x) dan f(x)
(f o g)(x) = f(g(x)) 6x 5 = 2 g + 1 2g = 6x 6 g(x) = 3x 3
2. Jika (f o g)(x) = 6x 5 dan g(x) = 2x + 1 maka f(x) = ?

Jawab:
(f o g)(x) = f(g(x))
Cara 1 : (f o g)(x) & g(x) linear misal f(x) = ax + b
6x 5 = a(2x + 1) + b = 2ax + a + b
2a = 6 a = 3 a + b = 5 b = 8
didapat f(x) = 3x 8 cek (f o g)(x) = . . . . ?
Cara 2 : yg diketahui (f o g)(x) dan g(x)
misal g(x) = 2x + 1 = a
SOAL
1. Tentukan f(x) jika:
a. (f o g)(x) = 4x + 7
g(x) = 2x
b. (f o g)(x) = x
2
+ 3x 6
g(x) = x + 1
e. (f o g)(x 2) = x
2
+ x 12
g(x) = x + 3
c. (f o g)(x) = x
2
+ 3x 18 ;
2. Tentukan f(x) jika:
a. (g o f)(x) = 4x + 7
g(x) = 2x
b. (g o f)(x) = x
2
+ 3x 6
g(x) = x + 1
e. (g o f)(x 2) = x
2
+ x 12
g(x) = x + 3
c. (g o f)(x) = x
2
+ 3x 18 ;
Tambahan: soal dari buku Mandiri, hal. 91 - 97

Anda mungkin juga menyukai