Kompo
sisi
dan
Fungsi
Pengertian Fungsi
Fungsi adalah pemetaan semua elemen pada
daerah asal A (domain) ke daerah hasil B
(kodomain) yang memasangkan anggota A tepat
ke satu anggota B
A Fungsi B
Df = domain fungsi f
x f(x)
y f(y) Rf = range kodomain
z f(z)
Domain Kodomain
ALJABAR FUNGSI
a ada dua fungsi: f(x) dan g(x) , maka berla
1. (f + g)(x) = f(x) + g(x)
f(0) = 2(0) + 5 = 5
f(1) = 2(1) + 5 = 7 Rf : 3 f(x) 9
f(2) = 2(2) + 5 = 9
Contoh:
Contoh:
Tentukan Domain dari:
a. f(x) = x2 + 7x 16
Jawa
b: c. 5 x
a. Df : x b. x 3 0
0
Real Df : x
Df : x
3
A B
SIFAT FUNGSI
a e a e a e a e
b
b f b f c f b f
c g c g d g c g
Komposisi Fungsi
Penggabungan operasi
dua fungsi
secara berurutan akan
menghasilkan sebuah
fungsi baru.
Penggabungan tersebut
disebut
komposisi fungsi dan
A B C
f g
x y z
x A dipetakan oleh f ke y B
ditulis f : x y atau y = f(x)
y B dipetakan oleh g ke z
C
ditulis g : y z atau z = g(y)
atau z = g(f(x))
A B C
f g
x y z
gof
maka fungsi yang memetakan
x A ke z C
adalah komposisi fungsi f dan
g
ditulis (g o f)(x) = g(f(x))
Komposisi fungsi
untuk Rf Dg himpunan yang tak
kosong, fungsi komposisi dari g dan
f, ditulis gf(f dilanjutkan g) adalah
suatu fungsi yang aturannya
ditentukan oleh y = (gf)(x)=g(f(x))
untuk Rg Df himpunan yang tak
kosong, fungsi komposisi dari f dan
g, ditulis fg(g dilanjutkan f) adalah
suatu fungsi yang aturannya
Contoh: 1
f : A B dan g: B C
didefinisikan seperti pada
A gambar
B C
f g
a 1 p
2
b q
3
f : R R dan g : R R
f(x) = 3x 1 dan g(x) =
2x + 5
2
Tentukan: a. (g o f)(x)
b. (f o g)(x)
Jawab:
f(x) = x 1, g(x) = x2 1
dan
h(x) = 1/x
Tentukan: a. (f o g) o h
b. f o (g o h)
Jawab:
f(x) = x 1 f(x) = x 1
g(x) = x2 1 g(x) = x2 1
h(x) = 1/x h(x) = 1/x
((f o g) o h)(x) = (f o (f o (g o h))(x) = (f(g
g)(h(x)) oh)(x))
(f o g)(x) = (x2 1) (g o h)(x)= g(1/x)
1 = (1/x)2 1
= x2 2 = 1/x2 - 1
(f o g(h(x))) = (f o g)
(1/x) f(g o h)(x)= f(1/x2 1)
= (1/x)2 2 = (1/x2
Bersifat 1) 1
assosiatif: =(1/x)2 2
f o (g o h) = (f o g) o h =
Contoh: 3
I(x) = x, f(x) = x2 , dan
g(x) = x + 1
Tentukan:
a.(f o I)(x) dan (g o I)
b.(I o f) dan (I o g)
Jawab: Memiliki fungsi
identitas:
I(x) = x
I(x) = x
f(x) = x2
foI=Iof=f
g(x) = x + 1
(f o I)(x) = x2
(g o I)(x) = x + 1
(I o f)(x) = x2
(I o g)(x) = x + 1
(I o f)(x) = (f o I) = f
Menentukan
Suatu Fungsi
Jika Fungsi Komposisi
dan
Fungsi Yang Lain Diketahui
Contoh: 1
Diketahui :f(x) = 3x 1 dan (f o g)
(x) = x2 + 5
Tentukan
Jawab : g(x)!
f(x) = 3x 1dan (f o g)(x) = x2 +
5
fg(x)] = x2 + 5
3.g(x) 1 = x2 + 5
3.g(x) = x2 + 5 + 1
= x2 + 6
Contoh: 2
Diketahui f(x) = 2x + 5 dan (f o g)(x) = 3x2
1
Tentukan
Jawab g(x)!
f(x) = 2x + 5 dan
(fog)(x) = 3x2 - 1
fg(x)] = 3x2 - 1
2.g(x) + 5 = 3x2 - 1
2.g(x) = 3x2 - 1 - 5 = 3x2 - 6
Jadi g(x) =(3x2 - 6)
Contoh: 3
x 1
Diketahui f(x) =
x5
dan (f o g)(x) = 2x
+3
Tentukan g(x)!
f(x)=x 1
Jawab
x5
(fog)(x) = 2x + 3
fg(x)] = 2x + 3
g ( x) 1
= 2x + 3
g ( x) 5
g(x)+1 = (2x + 3)(g(x) 5)
g(x)+1 = 2xg(x) 10x + 3g(x) - 15
g(x)-2xg(x)-3g(x) = -10x -15 - 1
-2g(x)-2xg(x) = -10x - 16
g(x)[-2-2x] = -10x - 16
10 x 16 10 x 16 5 x 8
Jadi g(x) =
2x 2 2x 2 x 1
Contoh: 4
2x 3
Diketahui f(x) =
3x 1
dan (f o g)(x) = 3x
-4
Tentukan g(x)!
Jawab
2x 3
f(x) =
3x 1
(fog)(x) = 3x - 4
fg(x)] = 3x - 4
2 g ( x) 3
= 3x 4
3 g ( x) 1
2g(x)+3 = (3x - 4)(3g(x) 1)
2g(x)+3 = 9xg(x) 3x - 12g(x) + 4
2g(x)-9xg(x)+12g(x) = -3x - 3 - 4
-9xg(x)+14g(x) = -3x - 7
g(x)[-9x+14] = -3x - 7
3x 7 3x 7
Jadi g(x) =
9 x 14 9 x 14
Contoh: 5
x3
Diketahui f(x) =
4x 5
x 1
dan (f o g)(x) =
x2
Tentukan g(x)!
Jawab Dik :
x3
f(x) 4=
x 5
x 1 f(g(x)) = x =
(fog)(x) 1
x2 x2
g ( x) 3 x 1
4 g ( x) 5 x 2
(g(x)+3)(x-2) = (x+1)(4g(x)-5)
xg(x)-2g(x)+3x-6 = 4xg(x)-5x+4g(x)-5
xg(x)-4xg(x)-2g(x)-4g(x) = -5x-3x-6-5
-3xg(x)-6g(x) = -8x-11
-3xg(x)-6g(x) = -8x-11
g(x)[-3x-6] = -8x-11
g(x) = 8 x 11 8 x 11
3x 6 3x 6
Fungsi Invers
Jawab :
y = f(x) = 2x+6
y = 2x+6
2x = y-6
x = (y-6)
Jawab :
y = f(x) = 3x - 1
y = 3x - 1
3x = y + 1
x = (y + 1)
Cara 1
(fg)(x) = f(g(x))
= g(x) +3
= 5x-2+3
= 5x+1
(fg)(x) = y = 5x+1
5x = y-1
x = (y-1)/5
(fg)(x) = x -