9 4 5
2 0 8
05/10/2007
Matrik A berorde m x n
a11 a12
a
a22
21
A=
M
M
an1 an 2
K a1n
L a2 n
O M
L amn
m baris dan
n kolom
amn = unsur/elemen matrik A
a = [a1
a2 L an ]
[ ]
b1
b
b = 2
M
bn
[ ]
a
a
3
1
21 22
05/10/2007
a11 = 4
a12 = 0
a21 = 3 a22 = 1
3
Contoh :
1 2 0
1 5 2
A=
B=
dan
3
1
1
1
1
4
Agar dapat
1 5 2 1 2 0 2 7 2
dijumlahkan atau
A+B =
=
+
1 1 4 2 2 5
3
1
1
dikurangkan
orde harus sama
1 5 2 1 2 0 0 3 2
AB =
=
3
1
1
1
1
4
4
0
3
(komutatif)
A+B = B+A
(A + B) + C = A + (B + C) (asosiatif)
Sifat-sifat
A+0 = A
A + ( A) = 0
05/10/2007
[ ]
A = a jk
c A = ca jk
1 5 2
A=
3
1
1
c=4
1 5 2 4 20 8
4A = 4
=
3
1
1
12
4
4
[ ]
A = a jk
[ ]
B = b jk
C = AB
05/10/2007
Contoh :
4 7 6
A=
2
3
1
8
B = 5
9
8
4 7 6 4 x8 + 7 x5 + 6 x9 32 + 35 + 54 121
=
=
5 =
AB =
2 3 1 9 2 x8 + 3 x5 + 1x9 16 + 15 + 9 40
Sifat-Sifat
Perkalian matrik
AB BA
(cA)B = c(AB) = A(cB)
A(BC) = (AB)C
(A + B)C = AC + AB
A(B + C) = AB + AC
05/10/2007
Matrik Khusus
Matrik bujur sangkar adalah matrik yang jumlah baris
dan kolomnya sama (m x m)
1 0 0
A = 2 3 0
5 0 2
Matrik segitiga bawah
1 6 1
B = 0 2 3
0 0 2
05/10/2007
Matrik Nol
1 0 0
C = 0 1 0
0 0 1
2 0 0
2 0 0
C = 0 0 0 dan D = 0 2 0
0 0 2
0 0 4
Matrik diagonal
0 0 0
C = 0 0 0
0 0 0
Matrik Satuan(identitas)
Ir. I Nyoman Setiawan, MT.
Transpos Matrik
a11 a12
a
a22
21
A=
M
M
an1 an 2
K a1n
L a2n
O M
L amn
(A + B )T = A T + B T ,
Contoh :
5 8 1
A=
4
0
0
05/10/2007
a11
a
12
T
A =
M
a1n
a12
a22
M
a2 n
(A T )T = A dan
5 4
A T = 8 0
1 0
K am1
L am 2
O M
L amn
(AB )T = A T B T
x = [7 5 2]
7
x T = 5
2
8
A T = A, akj = a jk ( j , k = 1, 2, 3, L, n)
Matrik Tidak Simetri (skew-symmetric)
A T = A,
akj = a jk
( j , k = 1, 2, 3, L, n)
A =A
T
Tidak Simetri
9
12
0
B = 9
0
20
12 20 0
Ir. I Nyoman Setiawan, MT.
Ortogonal
23
C = 23
13
1
3
2
3
2
3
23
2
3
1
3
[ ]
[ ]
A = a jk
A T = akj
7
6
j
2
Hermitian,
jika
Anti - Hermitian,
Satuan,
jika
Contoh :
j5
3 j 4
A=
7
6
j
2
A T = A,
jika
akj = a jk
A T = A,
akj = a jk
A T = A 1 ,
Hermitian
1 j 3
4
A=
1
3
7
+
j
05/10/2007
7
3 j 4
A =
j
5
6
j
2
+
Anti-Hermitian
2 + j
j3
B=
2
j
j
Satuan
j 12
C = 1
2 3
1
2
3
1
j
2 10
Determinan
Notasi
det A
atau
A = (1) j + k a jk M jk
k =1
A
( j = 1, 2, L , atau n)
M jk = minor dari a jk
C = (1)
j+k
M jk
(1)
+ + L
j+k
kofaktor dari a jk
5 2 1
A = 0 6 3
8 4 7
+ L
+ + L
M
5 2 1
6 3
0 3
0 6
( 2)
+ (1)
A = 0 6 3 = (5)
4 7
8 7
8 4
8 4 7
= (5)(42 12) (2)(0 24) + (1)(0 48)
= (5)(30) (2)(24) + (1)(48) = 150 + 48 48 = 150
05/10/2007
11
Sifat-sifat determinan
1. Harga suatu determinan tidak berubah a
1
jika baris diganti menjadi kolom dan
b1
kolom menjadi baris
a2
b2
a1
a2 b2
a2
a1
b2
a1
=
b1
a2
a1
a2
a1
=0
a2
05/10/2007
b1
b1
b2
12
Sifat-sifat determinan
4. Jika elemen-elemen salah satu
baris atau kolom semua dikalikan
dengan faktor yang sama, maka
determinannya pun dikalikan
dengan faktor tersebut
ka1 kb1
a2
b2
=k
b1
b2
a1
b1
a2 b2
a1
b1
a2 b2
13