variabel
bebas y dan turunannya.
2
n
dy
d
y
d
y
Bentuk Umum F
: ( x, y ,
,
,....,
)0
dx dx 2
dx n
Contoh :
dy
1.x y 2 4 0
dx
d2y
dy
2. 2 y y sin x 0
dx
dx
2
d y
d y
y cos x
3.
3
2
dx
dx
3
d y
d y
2
yx 4 x 0
4. y
3
2
dx
dx
3
d y
dy
2
5.
y
cos x
4
dx
dx
4
F(x,y)=0
Contoh :
d2y
4 0
2
dx
maka :
y = 2x2 atau
y = 2x2 + x , atau
y = 2x2 5x + 3
merupakan jawab dari PD diatas.
Terlihat bahwa PD diatas mempunyai jawaban
tidak
tunggal.
Secara umum solusi dari PD diatas dapat ditulis :
y = 2x2 + c1x + c2
dimana c1 dan c2 adalah konstanta ,
M( x , y ) dx + N( x , y ) dy = 0
1. PD Variabel Terpisah
Bentuk PD : f(x) dx + g(y) dy = 0
Solusi umum PD :
f ( x)dx g ( y)dy c
, c adalah konstanta
contoh :
(x+1) dx + (y2 3) dy = 0
PD diatas menjadi :
f1 ( x)
g 2 ( y)
dx
dy o
f 2 ( x)
g1 ( y )
( x)
dx
g1 ( y )
dy c
Contoh :
1. y(x-1) dx + (y+2)x dy = 0
2. xy dx + (1 + x2) dy = 0
dy
4y
3.
dx xy 3 x
Latihan :
1. (1 + ex)dy + (1 + e-y)dx = 0
2. xln x dy + (ey + e-y)dx = 0
3. tg x dy ctg y dx = 0
4. 2(1 + x2)dy (1 y2)dx = 0
5. (1 + x2) dy + (1 + y2) dx = 0
3. PD Homogen
Suatu fungsi f(x,y) dikatakan homogen berderajat n ,
jika :
f(x, y) = n f(x,y)
PD : M( x , y ) dx + N( x , y ) dy = 0
Dikatakan PD Homogen derajat n jika :
M(x,y) dan N(x,y) adalah fungsi homogen yang
berderajat sama.
Untuk mencari solusi dari PD homogen kita lakukan
transformasi :
y = vx dan dy = v dx + x dv
dengan transformasi tsb diperoleh suatu PD dalam x
dan
v dengan variabel terpisah.
Contoh :
1. ( x y ) dx xydy 0
subtitusikan y = vx dan dy = v dx + x dv,
sehingga diperoleh:
2
0
2
x (1 2v )
dx
vdv
0
2
x
(1 2v )
2
1
1
y
ln x ln(1 2v 2 ) c ln x ln(1 2 2 ) c
4
4
x
2.
( x y )dx 3 x ydy 0
3.
xydx ( x y )dy 0
4.
( x 2 y )dx 3xydy 0
Latihan :
1. (x2 + y2)dx 2xydy = 0
2. y(x2 + y2)dx x{x + (x2 + y2)}dy = 0
3. (x3 + y3)dx + 3xy2dy = 0
4. (xsin - ycos )dx + xcos dy = 0
5. xdy ydx - (x2 y2)dx = 0
adalah :
y
x
Untuk mencari solusi dari PD Eksak dapat
melalui
persamaan (3) atau persamaan (4).
Fpersamaan (3)
Dari
M(x, y) F(x, y) M(x, y) dx A(x, y) c(y)
x
F A
mencari
c' (y) c(y)
N(x,turunkan
y)
Untuk
F(x,y) terhadap y
y y
A
A
c' (y) N(x, y) c(y) ( N(x, y) )dy c
y
y
F
N(x, y) F(x, y) N(x, y) dy B(x, y) c(x)
y
Untuk mencari c(x) turunkan F(x,y) terhadap
x
F B
Contoh :
1. (x2 y) dx x dy = 0
M
M ( x, y ) x y
1
y
N
N ( x, y ) x......... ....
1
x
2
F
N(x, y) F(x, y) N(x, y) dy - xdy -xy c(x)
y
1 3
F(x, y) - xy x c
3
y x
f (x)
N
1. Jika
5.saja,
REDUKSI
KEPERSAMAAN
DIFFERENSIAL
f ( x ) dx EKSAK
makae
PD tsb.
M N
2. Jika y x g ( y )
M
maka g ( y ) dy
e
tsb.
xM yN
1
xM yN
adalah faktor
Contoh:
1. (2y x3) dx + x dy = 0
2. 3x2y2 dx + (4x3y 12 ) dy = 0
3. (x2 + y2 + x) dx + xy dy = 0
4. (x2 + 3y2 ) dy 2xy dx = 0
5. (xy + y2) dx x2 dy = 0
6. (x2y3 + 2y) dx + (2x - 2x3y2 ) dy = 0
Latihan :
1. (x2 y) dx xdy = 0
2. (x + ycos x)dx + sin x dy = 0
3. (1 + e2)dr + 2re2 d = 0
4. (4x3y3 + x-1)dx + (3x4y2 y-1)dy = 0
5. {x (x2 + y2) y}dx + {y (x2 + y2)- x}dy =
0
6. PERSAMAAN DIFFERENSIAL
LINIER
ORDE PERTAMA
dy
Bentuk umum : y P(x)
dx
Q(x)
y e
Q( x) e
dx c
Contoh :
dy
2x
e
1.
dx
P(x) = 1 , Q(x) = 2 + e 2x dx
x
e
e
Faktor Integrasi :
I=
maka solusinya :
1 3x
x
2x
x
x
3x
x
ye (2 e )e dx (2e e )dx 2e e c
3
1 2x
y 2 e ce x
Jadi ,
3
dy
y
2 x
x
e
2.
dx
x
dy
y 2 4x
3.
dx
7. PERSAMAAN DIFFERENSIAL
BERNOULLI
dy
Bentuk umum : yP( x) y n Q( x)
dx
z : y n 1 dan
Dengan transformasi
1 dy
1 dz
y n dx 1 - n dx
(1 n) zP ( x) (1 n)Q( x)
z.e
(1 n)Q( x).e
dx c
Contoh :
dy
1.
y y 2 (1 e 3 x )
dx
dy y
2. y 2 ( x 2 3x)
dx x
3.x dy y dx y ( x x ) dx
6
dy
2
x
xy
ln x
4.
dx
Bentuk umum :
2
dy dy
dy
F ( x, y , ,
,....,
)0
dx dx
dx
atau F(x,y,p2,.,pn) = 0 dimana p = dy/dx
Ada beberapa cara untuk menyelesaikannya
1. Jika PD diatas dapat
diuraikan menjadi
PERSAMAAN
DIFFERENSIAL
ORDEn faktor
linier sedemikian shg persamaan dpt ditulis
PERTAMA
sebagai : DERAJAT TINGGI
(p F1) (p F2).. (p Fn) = 0
dimana F1, F2, ., Fn adalah fgs x dan y
F1 ( x, y ) 0 f1 ( x, y, c) 0
dx
(p F2)
dy
F2 ( x, y ) 0 f 2 ( x, y, c) 0
dx
..
(p F1)
(p F1)
dy
Fn ( x, y ) 0 f n ( x, y, c) 0
dx
1
dy f ' (p) dp dy p f 1 (p) dp
p
y p f ' (p) dp c
(3).Solusi umum dari PD telah diperoleh
x = f(p)
'
y=
pf
( p)dp c
p adalah parameter
shg :
p adalah parameter
contoh :
1. x2p2 + xy p 6y2 = 0
2. 7p3 + 3p2 = x
3. p3 + 5p2 + 7p = y
4. x4p4 - 5x2y2 + 4y4 = 0