BAB

Kemunculan Dan Perkembangan

1 Nasionalisme di Asia Tenggara

TEMA 10
( HURAIAN SUKATAN Sejarah Dunia Tingkatan 5
PELAJARAN SEJARAH
SMA BARU

Kemunculan dan
Perkembangan
Nasionalisme di ASIA
TENGGARA

Imperialisme Barat Perubahan Sistem Nasionalisme Di

di Asia Tenggara Politik Asia Tenggara

Imperialisme Barat Pengenalan Sistem Faktor-Faktor

Birokrasi Barat Kemunculan
Nasionalisme
Faktor-Faktor
Imperialisme Barat Di Filipina Perkembangan
Nasionalisme

Di Indonesia

Di Tanah Melayu Di Burma Di Indochina

Di Thailand

http://www.library.cornell.edu/colldev/mideast/suez.html.
http://www.bergen.org/technology/indust.html.
http://www tqjunior.thinkquast.org/4132/info.html
http://www.library.cornell.edu/colldev/mideast/suez.html

1
 6283230
Kemunculan Dan Perkembangan Nasionalisme di Asia
Bab Tenggara
1 Tema 9.1 dalam Huraian sukatan pelajaran sejarah SMA Baru
2003

Fokus SPMObjektif
 Menyatakan takrif dan faktor imperialisme serta
menyenaraikan kuasa-kuasa imperialisme Barat di Asia Soalan : Kuasa-kuasa Barat mula
menjalankan dasar imperialisme
Tenggara
di Asia Tenggara sejak abad ke 16
 Menghuraikan faktor-faktor yang mencetuskan lagi. Manakah antara kuasa-kuasa
nasionalisme di Asia Tenggara. Barat Berikut merupakan perintis
 Membandingkan bentuk perjuangan pemimpin kepada kegiatan imperialisme
setempat menentang penjajahan British Barat?
 Menyenaraikan akhbar dan majalah yang berperanan
dalam gerakan nasionalisme A. Belanda
 . B. Portugis
C. Amerika Syarikat
D. Sepanyol

Pengenalan Jawapan : B- Portugis

Fakta ; Portugal mendahului
kuasa Barat yang lain apabila
berjaya menawan Melaka pada
1. Imperialisme Barat di Asia Tenggara bermula sejak abad ke-16 tahun 1511.
yang didorong oleh hasrat mereka untuk menguasai ekonomi Bukti : Rujuk tajuk
kawasan tersebut. Imperialisme Barat pada halaman
2. Bagi mencapai hasrat tersebut mereka telah mengubah sistem 3 Buku Teks Sejarah Tingkatan 5.
politik di tanah jajahan untuk memudahkan eksploitasi terhadap
ekonominya.
3. Perubahan tersebut telah mencetuskan gerakan untuk
membebaskan tanah air daripada penjajahan kuasa-kuasa Barat,
yang dikenali sebagai Gerakan nasionalisme.

1.1 Imperialisme Barat di Asia

Tenggara Sudut Uji Minda

Mengapakah
1. Kegiatan imperialisme telah berlaku sejak zaman Empayar perubahan sistem
politik oleh kuasa
Yunani dan Empayar Rom lagi.
Imperialisme telah
2. Imperialisme zaman moden bermula sejak abad ke-15 apabila menimbulkan gerakan
kuasa-kuasa Barat mula menguasai wilayah-wilayah di Amerika untuk membebaskan
Latin, Afrika dan Asia. tanahair?
3. Imperialisme ini boleh ditakrifkan sebagai dasar sesebuah Negara
meluaskan pengaruhnya dan wilayahnya dengan menjajah
Negara lain untuk kepentingan tertentu seperti ekonomi, politik
dan keagamaan.

2
 1.1.1 Imperialisme Barat Koridor Sejarah

Antara Negara-negara
Barat yang terlibat dalam
1. Portugal merupakan perintis utama kepada imperialisme
kegiatan imperialisme ini
Barat .
ialah Portugis, Sepanyol,
2. Ini kerana kejayaannya menawan Melaka pada tahun 1511.
Inggeris, Belanda, Itali,
3. Imperialisme Barat ini berlaku secara tidak langsung dan
Jerman dan Amerika
Bertujuan untuk menguasai kepentingan
Syarikat
Perdagangan rempah sahaja.
4. Namun, selepas tercetusnya Revolusi Perindustrian di Eropah,
persaingan antara kuasa barat menjadi semakin sengit.
5. Menjelang tahun 1914, seluruh Asia Tenggara kecuali Thailand
telah dikuasai sepenuhnya oleh kuasa Imperialisme Barat. Fokus SPM Esei
1.1.1 Faktor-Faktor Imperialisme Barat Soalan : Bincangkan apakah
faktor-faktor
1. Kedudukan Asia Tenggara yang strategik antara China dan India yang mendorong kedatangan
telah menarik minat imperialisme Barat untuk menguasainya. kuasa Barat
2. Ini akan menjamin pasaran yang luas. di Asia Tenggara?
3. Asia Tenggara juga mempunyai banyak bahan mentah dan tanah
yang subur. Jawapan Berdasarkan Isi-isi
penting :
4. Sejak abad ke-17 berlaku kepesatan sektor perindustrian di
Eropah yang membolehkan mereka mengeluarkan pelbagai  Kedudukan strategic
barangan perkilangan secara besar-besaran.  Tanah Subur
5. Ini telah menyebabkan berlakunya pertambahan keperluan  Bahan Mentah
bekalan bahan mentah  Revolusi perindustrian
6. Keperluan untuk mencari pasaran baru bagi memasarkan  Pasaran Barangan
barangan perkilangan yang dikeluarkan oleh kilang-kilang  Perhubungan dan
mereka. pengangkutan
7. Keadaan ini telah menyebabkan berlakunya perluasan  Persaingan kuasa Barat
imperialisme Barat yang lebih pesat di Timur terutamanya di  Slogan beban orang
putih
China, India dan Asia Tenggara.
8. Ini kerana China dan India mempunyai pasaran barangan yang Esei : Pelajar harus
luas bagi barangan keluaran Barat. menghuraikan isi-isi berkenaan
9. Perkembangan di dalam sistem pengangkutan dan perhubungan satu persatu. Lihat tajuk Faktor-
juga telah mendorong berlakunya imperialisme Barat di Asia Faktor Imperialisme pada
Tenggara. halaman 5 buku teks Sejarah
10. Kapal berkuasa wap telah digunakan yang membolehkan muatan Ting. 5.
yang lebih banyak dan mempercepatkan perjalanan antara barat
dan Timur.
11. Pada tahun 1869 terusan Suez telah dibuka dan telah
memendekkan jalan perdagangan antara Barat dan Timur.
12. Perjalanan antara Barat dan Timur menjadi lebih selamat dan
menjimatkan kos
13. Penciptaan alat telegraf telah membawa perubahan kepada
perhubungan antara Barat dan Timur.
14. Perhubungan antara Majikan dan pegawai di Tanah jajahan
menjadi semakin cepat dan berkesan, urusan perdagangan dan
perniagaan menjadi semakin pesat
15. Imperialisme Barat juga telah didorong oleh persaingan antara
kuasa barat yang telah menjadikan Negara Asia Tenggara sebagai
mangsa penjajahan mereka.
Terusan seuz telah
mempercepatkan perjalanan
3 kuasa imperialism eke Asia
16. Negara yang mempunyai tanah jajahan yang banyak
Fokus SPM Objektif
melambangkan kekuatan dan kekayaan kuasa barat tersebut.
17. Negara tersebut juga akan disanjung oleh kuasa-kuasa barat yang Soalan : Orang Barat sering
lain menyebut “Tanggungjawab
18. Kuasa Imperialisme Barat seperti Belanda dan Inggeris juga menyebarkan Tamadun ” semasa
menggunakan alas an beban orang putih untuk menjalankan dasar mereka menjajah negara di Asia.
perluasan kuasa mereka. Apakah konsep tersebut mengikut
19. Mereka mendakwa bahawa mereka lebih maju dan bertamadun, pandangan masyarakat Barat?
dan menjadi tanghgunjawab mereka untuk memimpin orang timur
kea rah kehidupan yang lebih sejahtera A. Banyak beban yang
20. Kuasa Perancis pula berpegang kepada slogan tugas tertanggung oleh orang
Putih
menyebarkan tamadun iaitu bertanggungjawab untuk
B. Tugas untuk
mentamadunkan orang Timur. memberikan kemajuan di
21. Para mubaligh Kristian pula berpendapat bahawa mereka negara mundur terletak
bertanggungjawab menyebarkan agama Kristian kepada ditangan mereka.
penduduk di tanah jajahan. C. Mereka pergi membawa
22. Perkembangan yang berlaku di Barat telah membawa kepada kemajuan
imperialisme di Asia Tenggara. D. Terdapat kemajuan
23. Kuasa imperialisme sejak zaman revolusi perindustrian dinegara yang mereka
mendahului Negara-negara di sebelah timur dan ini telah jajah.
meningkatkan keyakinan orang Barat untuk melakukan apa sahaja
demi kebaikan mereka. Jawapan : B : Tugas untuk
memberikan kemajuan di negara
mundur terletak ditangan mereka.
Fakta :. Mereka juga
menggangap tugas untuk
Faktor-Faktor menyebarkan tamadun mereka
Imperialisme Barat di di luar Eropah adalah
Asia Tenggara tanggungjawab mereka.
Bukti : Rujuk Tajuk Faktor-
Faktor Imperialisme Barat di
halaman 7. Buku Teks Sejarah
Kedudukan Yang Strategik Bahan Mentah
Ting. Lima.

Pasaran Barangan Revolusi Perindistrian

Persaingan kuasa Barat Sebarkan Kristian

Unsur Patriotisme
Slogan beban Orang Putih Sistem pengangkutan
Pencapaian dalam bidang sains
dan teknologi membolehkana kita
meningkatkan keyakinan untuk
mencapai taraf sebagai Negara
Maju.

4
 Fokus SPM Esei

Soalan : Kuasa-kuasa Barat telah

memperkenalkan sistem birokrasi
mereka di Asia Tenggara.
Terangkan ciri-ciri tersebut?

Jawapan Berdasarkan Isi-isi

penting :

 Kerajaan Pusat
 Penyatuan wilayah
 Gabenor
 Biro
 Ketua Biro
 Undang-undang Barat

Esei : Pelajar harus

menghuraikan isi-isi berkenaan
1.2 PERUBAHAN SISTEM satu persatu. Lihat tajuk
POLITIK Pengenalan sistem Birokrasi
Barat pada halaman 5 buku teks
Sejarah Ting. 5.
1. Matlamat utama kuasa imperialisme Barat adalah untuk
menguasai sistem politik setempat yang mengamalkan
pemerintahan beraja.
2. Ini adalah untuk memudahkan usaha-usaha menguasai ekonomi
Negara-negara jajahan

1.2 .1 Pengenalan Sistem

Birokrasi Barat

1. Sistem politik tempatan yang dikuasai oleh raja telah digantikan Sudut Uji Minda
dengan birokrasi Barat setelah Barat menguasai Asia Tenggara.
2. Antara cirri-ciri umum sistem birokrasi Barat yang Mengapakah Kuasa
Barat memperkenalkan
diperkenalkan di Negara-negara Asia Tenggara ialah :
sistem pentadbiran
mereka di Negara-
a. Penubuhan Kerajaan Pusat negara tanah jajahan?
b. Penyatuan wilayah-wilayah di Tanah Jajahan
c. Perlantikan gabenor Jeneral sebagai ketua pentadbir di
Tanah Jajahan
d. Pelaksanaan pentadbbiran melalui biro ( Jabatan )
e. Perlantikan pegawai Barat sebagai ketua Biro
f. Pengenalan undang-undang Barat.

5
 Birokrasi Barat di Filipina Fokus SPM Objektif

1. Pada peringkat awalnya Filipina adalah terdiri daripada daerah-daerah Soalan : Sepanyol telah
kecil yang dikenali sebagai baranngay yang diperintah oleh golongan memperkenalkan sistem
pentadbirannya di Filipina. Siapakah
datu. ketua sistem pentadbiran yang
2. Kerajaan-kerajaan Islam juga telah wujud di bahagian Selatan diperkenalkan di Sepanyol?
Kepulauan Filipina.
3. Kedatangan kuasa Sepanyol telah mengubah sistem politik tempatan A. Datu
dengan mengantikan dengan sistem pentadbiran berpusat. B. Gabenor Jeneral
4. Sistem pentadbiran ini diketuai oleh Gabenor Jeneral sebagai C. Encomindra
pemerintah tertinggi . D. Barangay
Gabenor Jeneral
( Pemerintah tertinggi
Peringkat Pusat Jawapan : C : Encomindra
Fakta :. Pentadbiran peringkat
tempatan pula adalah
Ketua Datu Bandar
dilaksanakan di bawah sistem
( Pentadbir Wilayah )
Encomienda yang diketuai oleh
Encomiendera.
Ketua Datu Bandar Bukti : Rujuk Tajuk
( Pentadbir Wilayah ) Pengenalan Sistem Birokrasi
Barat di halaman 8. Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.
5. Pentadbiran peringkat tempatan pula adalah dilaksanakan di bawah sistem
Encomienda yang diketuai oleh Encomiendera.
6. Encomeiendra ini bertanggungjawab menjaga keselamatan, mengutip Fokus SPM Objektif
cukai dan mengkristiankan penduduk barangay.
7. Sistem ini amat dibenci oleh rakyat Filipina kerana cukai yang tinggi dan Soalan : Sistem Encomiendra yang
kerahan tenaga yang menyusahkan rakyat Filipina. diperkenalkan oleh Sepanyol di
Filipina diketuai oleh seorang
8. Penyatuan barangay ini telah menyebabkan berlakunya kemerosotan Encomiendra. Manakah antara
terhadap sistem pemerintahan tradisional dan pengaruh Datu. berikut merupakan tugas-tugas
Encomiendra?

Sistem i. Menjaga keamanan

Encomiendera. ii. Krsitian barangay
iii. Kutip Cukai
iv. Kerahan tenaga

A. I, II dan III
Barangay-barangay B. I, II dan IV
yang digabungkan C. I, III dan IV
D. II, III dan IV

Jawapan : A: I, II dan III

Encomiendra Fakta :. Encomeiendra ini
bertanggungjawab menjaga
keselamatan, mengutip cukai dan
mengkristiankan penduduk barangay
Jaga Keamanan Krsitiankan barangay Kutip cukai Bukti : Rujuk Tajuk
Pengenalan Sistem Birokrasi
Barat di halaman 8. Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.

6
 Koridor Sejarah
Birokrasi Barat di Indonesia Penubuhan Valksraad iaitu
satu badan Majlis Rakyat
1. Di Indonesia terdapat beberapa buah kerajaan yang berasingan yang dianggap sebagai satu
seperti kerajaan Mataram dan kerajaan Bantam di jawa.
langkah kea rah
2. Sistem pentadbiran kerajaan-kerajaan tersebut adalah berasaskan
kemerdekaan. Ia
pemerintahan beraja yang dibantu oleh golongan pembesar.
ditubuhkan hasil desakan
3. Pentadbiran daerah diketuai oleh pembesar atau bupati ( di Jawa )
Sarekat Islam
4. Kedatangan kuasa Belanda telah mengubah sistem pemerintahan
tempatan dengan membahagikan pentadbiran kepada dua iaitu
pentadbiran pusat dan pentadbiran tempatan.
5. Perubahan pentadbiran Belanda di Indonesia dapat dilihat menerusi
rajah di bawah

P Fokus SPM Objektif

E Pentadbiran Di ketuai oleh Gabenor Jeneral Soalan : Beberapa jabatan telah
N Pusat ditubuhkan di dalam pentadbiran
T pihak Belanda di Indonesia. Manakah
A antara berikut merupakan antara
D Pentadbiran Dikendalikan oleh pembesar tempatan jabatan yang ditubuhkan oleh
Tempatan dgn pengawasan pegawai Belanda Belanda di Indonesia?
B
I I. Jabatan Percukaian
R Jabatan Pelajaran dan Jabatan II. Jabatan Pertanian
Penubuhan
A Pertanian III. Jabatan Perniagaan
Jabatan
N IV. Jabatan Pelajaran
Kerajaan
B A. I dan II
Penubuhan Sebagai penasihat pentadbiran B. I dan III
E Belanda tetapi tiada kuasa
L Dewan C. II dan III
perundangan
A Tempatan D. II dan IV
N
Jawapan : D – II dan IV
D Penubuhan Merupakan Majlis Rakyat
Fakta :. Antara jabatan yang
A Volksraad ditubuhkan ialah Jabatan
Pelajaran dan Jabatan Pertanian.
Bukti : Rujuk Tajuk
Pengenalan Sistem Birokrasi
Barat di halaman 9. Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.

Sudut Uji Minda

Mengapakah
penubuhan Volksraad
di anggap sebagai satu
langkah kemerdekaan
di Indonesia ?
Gambar : Perjuangan penduduk tempatan menentang penjajah

7
Birokrasi Barat di Burma
Koridor Sejarah
1. Di Burma pemerintahan Beraja berada di bawah dinasti
Konbaung Peperangan British-Burma
2. Raja dibantu oleh Hluttaw ( Majlis diraja ) dan Wun ( Pegawai III berlaku kerana
tinggi kerajaan. keenggangan pegawai
3. Terdapat jawatan Myothugyi ( Ketua Bandar ), Ahmudan ( British membuka kasut
Pegawai diraja ) dan Athi ( Pembesar tradisional ) semasa mengadap raja
4. Struktur pentadbiran Beraja Burma dapat dilihat seperti rajah di Burma.
bawah

Sistem Beraja

Hluttaw ( Majlis Wun ( Pegawai Fokus SPM Objekti

Di raja Tinggi Kerajaan
Soalan : British telah
memperkenalkan sistem
pentadbirannya di Burma. Manakah
Myothugyi antara berikut merupakan pentadbiran
( Ketua Bandar ) yang terdapat di Burma?

I. Myothugyi
Ahmudan II. Encomiendera
( Pegawai diraja ) III. Ahmudan
IV. Athi

Athi A. I, II dan III

( Pembesar B. I, II dan IV
Tradisional ) C. I, III dan IV
D. II, III dan Iv

Jawapan : C – I, III dan IV

5. Raja juga merupakan penaung kepada golongan agama di Burma
Fakta :.Antara jawatan
iaitu sami Buddha. pentadbiran Inggeris di Burma
6. Penguasaan British ke atas Burma adalah menerusi siri peperangan ialah Myothugyi, Ahmudan dan
Inggeris-Burma I, II dan III. Athi
7. Peperangan tersebut telah menyebabkan tamatnya pemerintahan Bukti : Rujuk Tajuk
beraja di Burma dan digantikan dengan pemerintahan British. Pengenalan Sistem Birokrasi
8. Pesuruhjaya Tinggi British menjadi pemerintah tertinggi di Burma. Barat di halaman 10 Buku Teks
9. Langkah British memperkenalkan Akta kampong Ulu Burma dan Sejarah Ting. Lima.
Akta Perkampungan 1889 telah menghapuskan sistem
pemerintahan tradisional di Burma.
10. Begitu juga dengan pengaruh golongan agama yang semakin
merosot kerana fungi raja sebagai penaung sami Buddha telah
diambil alih oleh undang-undang Barat. Sudut Uji Minda
11. Jawatan pentadbiran daerah telah diambil alih oleh Myo-ok (
pegawai bandaran ) Bagaimanakah
12. Sistem undang-undang Barat telah diperkenalkan dengan pengaruh golongan
agama di Burma
menubuhkan Majlis Perundangan.
menjadi semakin
13. Beberapa buah jabatan seperti Jabatan perhutanan, jabatan kesihatan merosot?
dan jabatan pelajaran telah ditubuhkan. Birokrasi Barat di
IndoChina

8
1. Kuasa Perancis juga tidak ketinggalan untuk campurtangan di Fokus SPM Esei
IndoChina.
Soalan : Kuasa Perancis juga
2. Negara-negara di IndoChina ditadbir oleh sebuah kerajaan tidak ketinggalan untuk
pusat yang berkuasa mutlak dan memberikan kuasa penuh campurtangan di Negara-negara
kepada pembesar tempatan. Asia Tenggara dengan
3. Pentadbiran di IndoChina diketuai oleh golongan Mandarin meluaskanpengaruhnya di
yang dipengaruhi oleh sistem pentadbiran Tanah Besar china. IndoChina. Terangkan sistem
4. Mereka dipilih melalui peperiksaan dalam bidang bahasa dan birokrasi Perancis di Indochina?
kesusasteraan china.
5. Penguasaan Perancis di IndoChina telah menyebabkan Jawapan Berdasarkan Isi-isi
pentadbiran di IndoChina telah diambil alih oleh Seorang penting :
Gabenor Jeneral yang bertanggungjawab terus kepada
 Gabenor Jeneral
Kementerian Tanah Jajahan Perancis.
 Leftenan Gabenor
6. Struktur pentadbiran Perancis di Indochina dapat dilihat seperti
 Residen Jeneral
rajah di bawah :
 Residen wilayah
 Union Indochinoise
 Parlimen Perancis
Struktur Pentadbiran  Tidak campurtangan
Perancis di Indochina
Esei : Pelajar harus
menghuraikan isi-isi berkenaan
satu persatu. Lihat tajuk
Pengenalan sistem Birokrasi
Gabenor Jeneral Barat pada halaman 11 buku
teks Sejarah Ting. 5.

Leftenan Gabenor
( Pemerintahan
wilayah jajahan
Fokus SPM Objekt
/naungan
Soalan : Sebelum kedatangan
Perancis, Indochina ditedbir oleh
kerajaan Pusat yang berkuasa mutlak.
Residen Jeneral Residen Wilayah Golongan manakah yang yang
mengetuai pentadbiran di Indochina?

A. Mandarin
B. Dinasti
7. Pada tahun 1887 Perancis telah membentuk sebuah kerajaan pusat C. Wun
iaitu dengan menubuhkan Union Indochinoise. D. Golongan sami
8. Ia merupakan persekutuan Indochina yang terdiri daripada Vietnam
kemboja dan Laos. Jawapan : A- Mandarin
9. Parlimen Perancis berhak ke atas semua undang-undang di Fakta : Pentadbiran di
IndiChina. IndoChina diketuai oleh
10. Kerajaan pusat di bawah kuasa Perancis tidak campurtangan ke atas golongan Mandarin yang
pentadbiran kerajaan tempatan tetapi mereka dikenakan cukai dan dipengaruhi oleh sistem
sediakan kerahan tenaga. pentadbiran Tanah Besar china
Bukti : Rujuk Tajuk
Pengenalan Sistem Birokrasi
Barat di halaman 11 Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.

9
Birokrasi Barat di Tanah Melayu
Fokus SPM Objektif
1. Penaklukan Melaka oleh kuasa barat yang dimulai oleh Portugis,
Belanda dan Inggeris. Soalan : Sebelum kedatangan Barat,
Tanah Melayu mengamalkan
2. Penaklukan kuasa-kuasa Barat tersebut telah menghapuskan pemerintahan sendiri. Apakah bentuk
pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka yang menjadi pemerintahan tersebut?
ikutan negeri-negeri lain yang mengamalkan pemerintahan
Sistem Pembesar Empat Lipatan. A. Pembesar Lipatan
B. Pembesar Empat
3. Semasa penjajahan kuasa British di Tanah Melayu Melaka, C. Negeri Melayu tidak
Pulau Pinang dan Singapura telah digabungkan menjadi negeri- Bersekutu
negeri Selat. D. Pembesar Empat Lipatan
4. Pemerintah tertinggi bagi negeri-negeri Selat ialah Gabenor
neger-negeri Selat. Jawapan : D- Pembesar Empat
5. Ia dibantu oleh residen kaunselor bagi ketiga-tiga negeri Lipatan
Fakta : Penaklukan kuasa-kuasa
tersebut.
Barat tersebut telah
6. Jawatan penghulu diperingkat kampong masih dikekalkan. menghapuskan pemerintahan
7. Bagi negeri-negeri Perak, Selangor, Pahang dan negeri Kesultanan Melayu Melaka yang
Sembilan, British telah memperkenalkan sistem Residen. menjadi ikutan negeri-negeri lain
8. Negeri-negeri tersebut dikenali dengan nama Negeri-negeri yang mengamalkan pemerintahan
Melayu Bersekutu. Sistem Pembesar Empat Lipatan
9. Manakala bagi negeri-negeri Kelantan, Kedah Terengganu, Bukti : Rujuk Tajuk
Perlis dan Johor dikenali dengan negeri-negeri Melayu tidak Pengenalan Sistem Birokrasi
bersekutu. Barat di halaman 12 Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.

Pentadbiran British di
Tanah Melayu

Gabenor Negeri-
negeri Selat Unsur Patriotisme
Penentangan oleh masyarakat
setempat terhadap kedatangan
bangsa penjajah membuktikan
Residen Residen Penasihat British sikap bangsa kita yang sedia
Kaunselor berkorban mempertahankan
bangsa dan negara

Negeri-Negeri Negeri-Negeri Negeri-Negeri

Selat Melayu Melayu Tidak Koridor Sejarah
Bersekutu Bersekutu
.Sistem pembesar empat lipatan
ialah sistem pemerintahan yang
Melaka Perak Kedah diamalkan di Melaka dan negeri-
negeri lain yang menjadi pewaris
Pulau Pinang Selangor Kelantan kepada Kesultanan Melayu
Melaka. Sistem ini dimulai
Singapura Pahang Terengganu
dengan 4 orang pembesar utama
N. Sembilan Johor iaitu Bendahara, Penghulu
Bendahari, Temenggung dan
Perlis Laksamana, diikuti oleh 8, 16 dan
32 orang pembesar

10
 Fokus SPM Esei

10. Negeri-negeri tersebut telah diletakkan seorang penasihat Soalan : Pihak British telah
kepada sultan. membuat perubahan di dalam
11. Residen dan penasihat British tersebut diletakkan dibawah struktur pentadbiran di Tanah
Gabenor Negeri-negeri Selat. Melayu. Huraikan perubahan
12. Tugas mereka adalah untuk memberi nasihat kepada sultan tersebut di Tanah Melayu?
dalam semua pekara kecuali hal ehwal agama Islam dan adat
Jawapan Berdasarkan Isi-isi
istiadat melayu.
penting :

 Negeri-negeri Selat
 Gabenor Negeri Selat
 Residen kaunselor
 Negeri Melayu Bersekutu
 Residen
 Negeri Melayu tidak
bersekutu
 Penasihat British
 Kehakiman

Esei : Pelajar harus

menghuraikan isi-isi berkenaan
satu persatu. Lihat tajuk
Pengenalan sistem Birokrasi
Barat pada halaman 12 buku
teks Sejarah Ting. 5.

Fokus SPM Objektif

Soalan : Thailand adalah satu-

satunya Negara di Asia Tenggara
Peta : Negeri-negeri Selat, Melayu Bersekutu dan yang tidak dijajah oleh Kuasa Barat.
Tidak Bersekutu Bagaimanakah Thailand berjaya
mempertahankan kedaulatan
negaranya?

13. Terdapat beberapa perubahan lain yang diperkenalkan oleh A. Mempunyai angkatan
tentera yang kuat
British seperti Sistem kehakiman Barat, Cukai, Pembahagian B. Kebijaksanaan Raja
negeri dan daerah dan penubuhan balai polis. Mongkut dan Raja
Chulalongkorn
C. Dasar berbaik-baik dengan
semua kuasa Barat
Birokrasi Barat di Thailand D. Mengamalkan dasar tutup
Pintu
1. Sebelum tahun 1855 Thailand mengamalkan dasar tutup Jawapan : B- Kebijaksanaan
pintu tetapi dasar tersebut telah dimansuhkan oleh Raja Raja Mongkut dan Raja
Mongkut pada tahun 1852. Chulalongkorn
2. Raja Monkut dan raja Chulalongkorn telah memperkenalkan Fakta : Raja Monkut dan raja
Birokrasi Barat di Thailand dalam usaha untuk memodenkan Chulalongkorn telah
Thailand. memperkenalkan Birokrasi Barat
di Thailand dalam usaha untuk
3. Raja Monkut telah melantik 80 orang penasihat Barat untuk
memodenkan Thailand.
mengetuai pelbagai jabatan di samping melatih pegawai-
Bukti : Rujuk Tajuk
pegawai tempatan.
Pengenalan Sistem Birokrasi
Barat di halaman 12 Buku Teks
Sejarah Ting. Lima.
11
4. Raja Monkut juga telah melantik penasihat kewangan, pegawai
pelabuhan dan polis dari Britain.
5. Sementara itu penasihat kastam dan ketenteraan dari Amerika Unsur Patriotisme
Syarikat dan perancis.
Perubahan yang dilaksanakan oleh
pihak Barat telah menjadi pendorong
utama kepada kejayaan mereka
menguasai ekonomi Negara tanah
jajahan

Fokus SPM Objektif

Soalan : Majlis Penasihat Rendah

dan Majlis Mesyuarat
Tertinggi

Majlis di atas telah ditubuhkan oleh

Gambar : Raja Mongkut dan Raja Chulalongkorn Raja Chulalongkorn untuk
memperkemaskan pentadbirannya.
Apakah fungsi Majlis di atas?
6. Raja Chulalongkorn juga telah meneruskan dasar-dasar yang
A. Penasihat Raja
dibuat oleh Raja Mongkut dengan memperkenalkan Majlis B. Penasihat Menteri
Penasihat Rendah, Majlis Mesyuarat Tertinggi dan Kabinet C. Penasihat pegawai rendah
Menteri yang terdiri daripada golongan bangsawan yang D. Penasihat tertinggi
berpendidikan Barat dan mengetuai kementerian.
7. Majlis Penasihat Rendah dan Majlis Mesyuarat Tertinggi Jawapan : A- Penasihat Raja
merupakan badan penasihat raja dalam pentadbiran Negara. Fakta : Majlis Penasihat
8. Juruaudit dari Britain juga telah dilantik untuk berkhidmat Rendah dan Majlis Mesyuarat
dalam perbendaharaan Negara. Tertinggi merupakan badan
9. Keadaan ini telah menyebabkan telah muncul golongan baru penasihat raja dalam
yang terdiri daripada pentadbir yang mempunyai kedudukan pentadbiran Negara
dalam birokrasi moden berasaskan tahappendidikan mereka. Bukti : Rujuk Tajuk
Pengenalan Sistem Birokrasi
10. Sistem raja berkuasa mutlak telah digantikan dengan sistem raja
Barat di halaman 13 Buku Teks
berperlembagaan pada tahun 1932. Sejarah Ting. Lima.

Koridor Sejarah

Semua amalan yang

dianggap menggugat
kedaulatan siam cuba
dihapuskan berperingkat-
peringkat seperti amalan
mengadap raja dan juga
sistem hamba dan buruh
paksa

12
 1.3 Nasionalisme Di Asia
Tenggara
Sudut Uji Minda

Bagaimanakah agama
1. Di rantau Asia Tenggara perkembangan nasionalisme ini dapat memainkan peranan
dikesan pada kurun ke-20. penting
2. Nasionalisme ialah perasaan cinta kepada bangsa dan Negara dalammembangkitkan
yang membawa kepada gerakan membebaskan tanah air. semangat nasionalisme
3. Ia juga bermaksud membebaskan daripada cengkaman ekonomi dan di Asia Tenggara?
kebudayaan asing.

1.3.1 Faktor-faktor Kemunculan

Nasionalisme Fokus SPM Objektif
Soalan :
Penindasan

1. Perkembangan nasionalisme di Asia Tenggara berlaku secara

berasingan di Negara Asia Tenggara. Indonesia Filipina
2. Terdapat perbezaan dari segi masa dan corak gerakan nasionalisme
di Asia Tenggara. Rajah diatas menunjukkan
3. Namun begitu, fakitor pencetus kepada nasionalisme di Asia penindasan penjajah barat ke atas
tenggara mempunyai persamaan di Negara-negara Asia Tenggara. Negara Asia Tenggara. Apakah dasar
yang dilaksanakan oleh Kuasa Barat
di Negara Asia Tenggara di atas?
Dasar Kuasa Barat
I. Sistem Tanaman Paksa
1. Dasar-dasar yang telah dilaksanakan oleh kuasa penjajah barat telah II. Sistem Buruh Paksa
menimbulkan perasaan tidak puas hati kalangan rakyat tempatan di III. Sistem Polo
Asia Tenggara. IV. Sistem Tanaman wajib
2. Rakyat tempatan tidak diberikan peluang yang sewajarnya di dalam
sistem birokrasi Barat. A. I dan II
3. Mereka terus kekal dalam sistem ekonomi tradisional yang serba B. I dan III
kemiskinan. C. II dan III
D. II dan IV
4. Ini dapat dilihat di Indonesia dan Filipina, rakyat kedua Negara
tersebut ditindas dengan pengenalan sistem Tanaman paksa dan Jawapan : B- I dan III
Sistem polo. Fakta : Ini dapat dilihat di
5. Bangsa penjajah juga telah mewujudkan jurang sosial dengan Indonesia dan Filipina, rakyat
menganggap bahawa mereka berada dalam kelas tersendiri dan kedua Negara tersebut ditindas
hanya bergaul sesama mereka sendiri sahaja. dengan pengenalan sistem
6. Mereka hanya bergaul dengan rakyat tempatan yang terdiri daripada Tanaman paksa dan Sistem
golongan elit dan golongan bangsawan serta golongan pegawai polo
kerajaan yang berpendidikan barat. Bukti : Rujuk Tajuk Faktor-
7. Dasar penjajah yang membawa masuk ramai buruh asing telah Faktor Kemunculan
menimbulkan perasaan tidak puas hati di kalangan rakyat tempatan Nasionalisme di halaman 13
kerana penguasaan ekonomi oleh golongan imigran terbabit. Buku Teks Sejarah Ting. Lima.

Pengaruh Agama

1. Pengaruh agama juga telah memainkan peranan penting di

dalam mencetuskan nasionalisme di Asia Tenggara.
2. Rakyat tempatan telah dapat disatukan di bawah lambang
agama dalam menghadapi penindasan dan pengaruh
kebudayaan barat serta agama Kristian.

13
 Fokus SPM Objektif
3. Ini dapat dilihat pada Gerakan Islah di Indonesia dan di Tanah Soalan : Gerakan Islah adalah satu
perjuangan menentang penjajah dan
Melayu serta penubuhan Persatuan Belia Buddha di Burma pada bersifat keagamaan.Apakah yang
tahun 1906. diperjuangkan oleh gerakan Islah di
4. Agama telah dijadikan sebagai alat perpaduan dan golongan Asia Tenggara?
agama pula sebagai pencetus semangat nasionalisme di Asia
A. Penyebaran agama Islam
Tenggara pada peringkat awal gerakan nasionalisme. B. Berjihad menentang
5. Gerakan Islah di Tanah Melayu dan Indonesia telah Kristian
memperjuangkan Pan-Islamisme iaitu penyatuan dunia Islam C. Pan-Islamisme
bagi menentang penjajah Barat. D. Penyatuan bangsa
6. Agama Kristian juga telah menyatupadukan penduduk peribumi
di Filipina untuk menentang kuasa Sepanyol.
7. Ini adalah disebabkan penganut Kristian tempatan dianggap Jawapan : C- Pan –Islamisme
kelas kedua berbanding penganut Kristian berbangsa Sepanyol. Fakta : Gerakan Islah di Tanah
Melayu dan Indonesia telah
Karya Kesusasteraan memperjuangkan Pan-
Islamisme iaitu penyatuan
1. Karya-karya kesusasteraan yang terdapat di Asia Tenggara turut dunia Islam bagi menentang
memainkan peranan dalam membangkitkan nasionalisme di penjajah Barat.
Asia Tenggara. Bukti : Rujuk Tajuk Faktor-
2. Ia merupakan media bagi menyampaikan mesej kesengsaraan Faktor Kemunculan
dan kekecewaan terhadap penindasan penjajah. Nasionalisme di halaman 15
3. Di Filipina, karya yang ditulis oleh Jose Rizal melalui novelnya Buku Teks Sejarah Ting. Lima.
Noli Me Tangere telah mencetuskan gerakan nasionalisme di
Filipina dan inspirasi terhadap gerakan di nasionalisme di Asia
Tenggara. Fokus SPM Objektif
4. Di Indonesia pula terdapat karya-karya seperti cerpen Kerikil- Soalan : Semangat Nasionalisme di
kerikil tajam dan Ke Makam Bonda karya Chiril Anuar juga Asia Tenggara juga dicetuskan oleh
berpengaruh dalam membangkitkan semangat nasionalisme. karya-karya sastera. Manakah antara
5. Di Tanah Melayu terdapat karya Putera Gunung Tahan karya berikut merupakan karya
kesusasteraan yang mencetuskan
Pak Sako.
semangat nasionalisme di Asia
Tenggara?

I. Noli Me Tangere
II. Ke Makam Bonda
Karya Kesusasteraan yang III. Kerikil Besi
membangkitkan Semangat IV. Putera Gunung Tahan
Nasionalisme di Asia
Tenggara A. I, II dan III
B. I, II dan IV
C. I, III dan IV
D. II, III dan IV
Kerikil-kerikil
Noli Me Tangere Tajam dan Ke Putera Gunung Jawapan : B-I, II dan IV
karya Jose Rizal Makam Bonda Tahan karya Pak Fakta : Karya-karya
karya Chairil kesusasteraan yang
Sako
membangkitkan semangat
Anuar nasionalisme di Asia Tenggara
ialah Noli Me Tangere, Kerikil-
kerikil tajam, Ke Makam Bonda
dan Putera Gunung Tahan.
Bukti : Rujuk Tajuk Faktor-
Faktor Kemunculan
Nasionalisme di halaman 16
Buku Teks Sejarah Ting. Lima.

14
Sistem Pendidikan Koridor Sejarah

1. Peranan yang dimainkan oleh sistem pendidikan juga tidak dapat

Or
disangkal dalam melahirkan semangat nasionalisme di Asia Orang Belanda
ar
Tenggara.
rrr
2. Sikap penjajah yang mengamalkan dasar pilih kasih dalam Orang Indo Belanda
a
menyediakan kemudahan pendidikan telah melahirkan perasaan
tidak puas hati dikalangan rakyat tempatan.
3. Penjajah mengamalkan dasar memberikan keutamaan kepada
Orang Indonesia
sekolah yang menggunakan bahasa penjajah sebagai bahasa
pengantar.
4. Pendidikan hanya diberikan setakat peringkat rendah dan terhad
Susun lapis masyarakat Indonesia di
kepada golongan elit dan penduduk Bandar. bawah pemerintahan Belanda
5. Ini dapat dilihat di Indonesia, anak-anak golongan berkedudukan
di Jawa ( Priyayi ) diberikan pendidikan tersendiri dan
diasingkan daripada anak orang kebanyakan.
6. Di Negara Burma, pendidikan sekular dan pendidikan mubaligh
yang diperkenalkan telah mendaji ancaman kepada sekolah
Buddha. Fokus SPM Objektif
7. Di Tanah Melayu, lepasan sekolah Vernakular sukar mendapat
pekerjaan berbanding lepasan sekolah inggeris. Soalan : Kuasa Penjajah
mengamalkan dasar pilih kasih di
8. Sikap pilih kasih penjajah ini adalah bertujuan untuk dalam memberikan pendidikan
memecahkan perpaduan rakyat tempatan. kepada penduduk di Asia Tenggara.
Mengapakah mereka berbuat
demekian?

A. Memberikan pendidikan
Kemunculan Golongan Intelektual
berbeza mengikut tahap
bangsawan
1. Golongan intelektual juga merupakan pencetus kepada gerakan B. Melatih golongan elit
nasionalisme. sebagai pentadbir
2. Mereka berpeluang melanjutkan pelajaran di Barat dan Asia C. Memecahkan perpaduan
Barat dan terdedah kepada idea Barat dan Islam. rakyat tempatan
3. Golongan ini kemudiannya telah bertindak sebagai pemimpin D. Memberikan pendidikan
kepada pergerakkan nasionalisme dengan menyuarakan rasa vernacular kepada
tidak puas hati terhadap sikap penjajah yang mengamalkan dasar penduduk tempatan.
diskriminasi.
Jawapan : C- Memecahkan
4. Pada peringkat awalnya mereka hanya menuntut taraf hidup
perpaduan rakyat tempatan
bangsa mereka dibela tetapi akhirnya meminta penjajah
Fakta : Sikap pilih kasih
membebaskan negara mereka.
penjajah ini adalah bertujuan
untuk memecahkan perpaduan
Pengaruh Media Massa
rakyat tempatan.
Bukti : Rujuk Tajuk Faktor-
1. Kewujudan Media massa seperti akhbar dan majalah telah Faktor Kemunculan
meningkatkan lagi kesedaran semangat nasionalisme di Asia Nasionalisme di halaman 17
Tenggara. Buku Teks Sejarah Ting. Lima.
2. Idea-idea nasionalisme dan perasaan anti penjajah dapat
disebarkan kepada rakyat jelata walau dimana mereka berada.

15
 3. Peranan akhbar dan majalah dalam menyebarkan idea-idea
nasionalisme dapat di lihat dalam jadual di bawah: Fokus SPM Esei

Soalan : Kedatangan kuasa Barat

di Asia Tenggara yang banyak
Negara Asia Akhbar dan Majalah melakukan penindasan telah
Tenggara mewujudkan semangat
Tribune Indigene dan Nasionalisme di Asia Tenggara.
Vietnam Cloche Felee Terangkan apakah faktor-faktor
yang mencetuskan semangat
Nasionalisme di Asia Tenggara?
Tanah Melayu Al-Ikhwan, Saudara,
Warta Malaya dan Jawapan Berdasarkan Isi-isi
Majlis penting :

Filipina La Solidaridad  Dasar Penjajah

 Pengaruh Agama
 Karya sastera
Indonesia Medan Priyayi, Kaum  Pendidikan
Sunda, Utusan Hindia  Golongan Intelektual
 Pengaruh Media Massa
 Pengangkutan
4. Perkembangan ini telah menjadi ancaman kepada pihak penjajah  Pengaruh Luar
terutama berkaitan dengan kepentingan politik mereka di Tanah
jajahan.
Esei : Pelajar harus
menghuraikan isi-isi berkenaan
Pengaruh
satu persatu. Lihat tajuk
agama
Dasar Penjajah Karya Faktor-faktor Kemunculan
Barat kesusasteraan Nasionalisme pada halaman 14
buku teks Sejarah Ting. 5.

Pengaruh Sistem
Faktor Kemunculan
Luar Pendidikan
Nasionalisme Di Asia
Tenggara

Golongan
Sistem Intelektual
Pengangkutan
dan Perhubungan Pengaruh
Media Massa

Unsur Patriotisme
Gerakan Nasionalisme di Asia
Tenggara adalah satu tindakbalas
pemimpin dan rakyat tempatan
terhadap perubahan yang
mengancam kedudukan mereka di
tanah air sendiri

16
 Fokus SPM Objektif
Perkembangan Sistem Pengangkutan dan Perhubungan
Soalan : Nasionalisme di Asia
1. Perkembangan dalam sistem pengangkutan dan perhubungan Tenggara juga adalah dipengaruhi
juga telah memainkan peranan dalam kemunculan gerakan oleh perkembangan di luar Asia
Tenggara. Manakah antara peristiwa
nasionalisme di Asia Tenggara.
berikut yang mempengaruhi
2. Kemunculan alat sebaran am seperti telegraf dan telefon perkembangan Nasionalisme di Asia
telah memudahkan hubungan dikalangan nasionalis. Tenggara?
3. Kewujudan jalanraya dan jalan keretapi telah dapat
menghubungkan kawasan-kawasan yang jauh di pendalaman. I. Perang Russia Jepun
II. Perjuangan Mahatma
4. Para pemimpin dapat menyampaikan idea-idea nasionalisme Gandhi
kepada rakyat. III. Perang Dunia Kedua
IV. Pemisahan Pakistan
Pengaruh Luar dan India

A. I dan II
1. Satu lagi faktor yang membantu dalam perkembangan B. I dan III
nasionalisme di Asia Tenggara ialah pengaruh luar. C. II dan III
2. Kemenangan Jepun dalam Perang Russia-Jepun ( 1905 ) D. II dan IV
dan Perang China 1895 telah memberi ilham kepada pemimpin
nasionalis di Asia Tenggara tentang keupayaan sebuah Negara
Jawapan : A-Idan II
kecil mengalahkan Negara besar. Fakta : Kemenangan Jepun dalam
3. Perjuangan tokoh luar seperti Mahatma Gandhi di India Perang Russia-Jepun ( 1905 ) dan
menentang British telah memberikan inspirasi kepada nasionalis Perang China 1895 telah memberi
di Negara-negara Asia Tenggara. ilham kepada pemimpin nasionalis di
4. Mahatma Gandhi adalah seorang Nasionalis yang bersikap Asia Tenggara tentang keupayaan
sebuah Negara kecil mengalahkan
sederhana dalam memperjuangkan hak rakyat dan Negara besar. Perjuangan tokoh luar
kemerdekaan. seperti Mahatma Gandhi di India
5. Beliau enggan berkerjasama dengan penjajah dan mengadakan menentang British telah memberikan
mogok lapar. inspirasi kepada nasionalis di Negara-
negara Asia Tenggara.
Bukti : Rujuk Tajuk
Perkembangan Nasionalisme di
1.3.2 Perkembangan halaman 18 Buku Teks Sejarah
Nasionalisme Ting. Lima.

1. Terdapat dua tahap perkembangan Nasionalisme di Asia Tenggara

iaitu :
a. Tahap penentangan masyarakat secara terbuka,
setempat dan tidak berorganisasi.
b. Tahap Radikal dan Berorganisasi

2. Tahap pertama adalah berkaitan dengan isu-isu kebudayaan,

agama dan hak peribumi.
3. Tahap ini dipimpin oleh golongan pertengahan yang berpendidikan Gambar : Mahathma Gandhi
Barat dan Asia Barat.
4. Para pemimpin telah memberikan kesedaran politik kepada
masyarakat tempatan. Sudut Uji Minda
5. Mereka menuntut hak-hak mereka dikembalikan dan taraf hidup
mereka dibaiki. Mengapakah
6. Pada tahap kedua pula gerakan nasionalisme adalah bercorak lebih Nasionalisme tahap
radikal dan berorganisasi. pertama di Asia
7. Ini kerana kegagalan nasionalisme pada tahap pertama. Tenggara kurang
berjaya?

17
8. Gerakan tahap kedua ini dipimpin oleh golongan yang Koridor Sejarah
berpendidikan dan mempunyai pengetahuan yang luas dalam
bidang kebudayaan dan ilmu pengetahuan Barat. Jose Rizal telah dihukum
9. Golongan ini menyedari bagaimana penjajah Barat telah bunuh dengan ditembak
melakukan perubahan terhadap politik, ekonomi dan sosial mati dengan alas an terlibat
masyarakat tempatan. dalam pemberontakan pada
10. Mereka juga mempunyai matlamat yang jelas iaitu menuntut 30 Disember 1896 walaupun
kemerdekaan seterusnya membentuk kerajaan sendiri yang Jose Rizal tidak terlibat
berdaulat. dalam pemberontakan
tersebut

Perkembangan Nasionalisme di Filipina

Fokus SPM Objektif

1. Gerakan Dakyah merupakan gerakan nasionalisme terawal di Soalan : Tahap awal gerakan
Filipina dan dikalangan Negara-negara lain di Asia Tenggara. nasionalisme di Filipina adalah
bercorak sederhana. Manakah antara
2. Tahap awal gerakan Nasionalisme Gerakan ini dipimpin oleh Jose
berikut merupakan tuntutan yang
Rizal seorang nasionalis sederhana yang mempunyai pengaruh dibuat oleh gerakan Dakyah?
yang kuat dan disokong oleh golongan pertengahan yang
berpendidikan Barat. I. Kebebasan Bersuara
3. Antara tuntutan yang dituntut oleh gerakan ini ialah : II. Filipina dijadikan
wilayah Sepanyol
III. Hak yang sama seperti
a. Kebebasan berhimpun, bersuara, berbincang dan bangsa Sepanyol
kebebasan akhbar IV. Penubuhan parti
b. Filipina dijadikan sebagai wilayah Sepanyol. politik di Filipina
c. Menuntut hak yang sama seperti yang diperolehi oleh
A. I, II dan III
bangsa Sepanyol B. I, II dan IV
C. I, III dan IV
4. Tuntutan tersebut tidak mendapat perhatian yang sewajarnya dari D. II, III dan IV
Sepanyol.
5. Ini menyebabkan Jose Rizal menbuhkan Liga Filipina pada 3 Jawapan : A-I, II dan III
Fakta : Kebebasan berhimpun,
Julai 1892 yang mendesak supaya Kerajaan Sepanyol mengadakan
pembaharuan untuk kepentingan rakyat dari segi politik, ekonomi bersuara, berbincang dan
dan sosial. kebebasan akhbar, Filipina
6. Penubuhan tersebut telah menjadi ancaman kepada Sepanyol dan dijadikan sebagai wilayah
menyebabkan kerajaan Sepanyol menangkap Jose Rizal dan Sepanyol dan Menuntut hak
dibuang negeri ke Dapitan di Mindanao. yang sama seperti yang
7. Jose Rizal akhirnya telah dikenakan hukuman bunuh atas diperolehi oleh bangsa
tuduhan terlibat dalam gerakan pemberontakan. Sepanyol
8. Kematian Jose Rizal menyebabkan berakhirnya gerakan dakyah Bukti : Rujuk Tajuk
Perkembangan Nasionalisme di
tetapi telah mencetuskan gerakan nasionalisme yang lebih radikal halaman 18 Buku Teks Sejarah
pada tahap kedua. Ting. Lima.
9. Penubuhan Katipunan oleh Andres Bonifacio menandakan
bermulanya gerakan nasionalisme tahap kedua di Filipina.
10. Gerakan di tahap kedua ini bersifat radikal terhadap penjajahan
Sepanyol.
11. Perjuangan gerakan ini adalah untuk menyatukan bangsa Filipina
dan mencapai kemerdekaan melalui revolusi.
12. Fahaman revolusi tersebut telah disebarkan melalui media massa
iaitu Kalayan yang menjadi akhbar rasmi pertubuhan tersebut.
13. Pada tahun 1896, Katipunan melancarkan revolusi bersenjata untuk
menggulingkan pemerintahan Sepanyol tetapi gagal.

18
14. Selepas Kematian Bonifacio yang telah dihukum bunuh oleh
pesaingnya iaitu Emilio Aguinaldo pada tahun 1897, Katipunan
menjadi semakin lemah.
15. Pada tahun 1898, Kuasa Sepanyol telah disingkirkan dari Filipina
dengan kerjasama yang diadakan di antara Aguinaldo dengan
Amerika Syarikat.
16. Kerjasama antara Aguinaldo dan Amerika Syarikat telah
menyebabkan bermulanya campurtangan Amerika ke atas Filipina.
17. Ini dapat dilihat dengan tindakan Amerika tidak mengesahkan
pengisytiharaan kemerdekaan Filipina oleh Aguinaldo pada tahun Gambar : Emilio Aguinaldo
1899.
18. Aguinaldo telah meneruskan revolusi sehingga beliau ditangkap
pada tahun 1901. Fokus SPM Esei
19. Kerajaan Amerika terpaksa membenarkan penubuhan parti-parti
politik sederhana. Soalan : Berdasarkan
pengetahuan sejarah anda,
20. Pada tahun 1907, Parti Nasional pimpinan Sergio Osmena telah
Galurkan perkembangan
memenangi pilihanraya yang diadakan di Filipina. Nasionalisme di Negara Filipina?
21. Sergio Osmena telah dilantik mengetuai Dewan Perhimpunan.
22. Selepas pucuk pimpinan di Amerika Syarikat bertukar kepada yang Jawapan Berdasarkan Isi-isi
lebih liberal barulah nasionalis Filipina kembali menuntut penting :
kemerdekaan melalui perlembagaan.
 Dakyah
 Tuntutan
 Jose Rizal
Perkembangan Nasionalisme di Indonesia  Lebih radikal
 Katipunan
1. Perkembangan nasionalisme di Indoinesia telah bermula pada awal  Satukan bangsa
kurun ke-20.  Gunakan Media
2. Pada tahap pertama ini, tumpuan diberikan terhadap isu-isu  Revolusi
pendidikan.  Gagal
3. Mereka berpendapat pendidikan adalah lebih penting untuk  Bonifacio
kemajuan penduduk tempatan.  Kerjasama
 Penguasaan Amerika
4. Sebuah sekolah untuk kanak-kanak perempuan telah
 Aguinaldo di tangkap
ditubuhkan pada tahun 1902 oleh Raden Adjeng Kartini.
 Sergio Osmena
5. Beliau juga telah menghasilkan dua bueh novel iaitu Habis Gelap
 Tuntut Kemerdekaan
Terbitlah Terang dan Penulisan Seorang Puteri Jawa yang
mendedahkan mengenai penderitaan dan penindasan yang dialami
oleh masyarakat Indonesia. Esei : Pelajar harus
6. Perjuangannya telah memberikan inspirasi kepada pejuang- menghuraikan isi-isi berkenaan
pejuang selepasnya untuk menubuhkan pertubuhan yang lebih satu persatu. Lihat tajuk
tersusun. Perkembangan Nasionalisme
7. Antara pertubuhan yang terpenting pada peringkat ini ialah pada halaman 18 buku teks
Muhammadiyah. Sejarah Ting. 5.
8. Pertubuhan ini bermatlamat untuk menyebarkan Islam yang
sebenar dan menghindari ancaman sekularisme Barat serta agama
Kristian.
9. Banyak sekolah, klinik dan masjid telah ditubuhkan oleh
Muhammadiyah.

19
10. Pada tahap kedua gerakan nasionalisme di Indonesia lebih bersifat
perjuangan parti-parti politik radikal seperti : Fokus SPM Objektif\

a. Sarekat Islam ( SI ) Soalan : Soekarno adalah seorang

b. Parti Komunis Indonesia ( PKI ) Tokoh Nasionalis Indonesia yang
popular. Manakah antara berikut
c. Parti Nasional Indonesia ( PNI ) benar mengenai tokoh di atas?

11. Parti-parti politik di Indonesia pada tahap ini amat lantang I. Menubuhkan PNI
menuntut kemerdekaan Indonesia tidak kira secara rundingan II. Presieden pertama
Indonesia
ataupun kekerasan.
III. Pengasas Parti
12. PNI telah ditubuhkan oleh Soekarno pada tahun 1927 dan Komunis Indonesia
perjuangan amat popular dikalangan rakyat Indonesia. IV. Seorang pejuang yang
13. Soekarno telah dianggap ancaman kepada pihak Belanda, dan telah radikal
ditangkap dan dibuang daerah ke Flores ( Indonesia ) pada tahun
A. I, II dan III
1934. B. I, II dan IV
C. I, III dan IV
D. II, III dan IV
Gambar : Soekarno ialah
seorang tokoh Nasionalisme Jawapan : B-I, II dan IV
Indonesia yang radikal. Belaiu
Fakta : Soekarno ialah seorang
telah mengisytiharkan
tokoh Nasionalisme Indonesia yang
kemerdekaan Indonesia pada 17
radikal. Belaiu telah mengisytiharkan
Ogos 1945 dan telah dilantik
kemerdekaan Indonesia pada 17 Ogos
sebagai Presiden Indonesia yang
1945 dan telah dilantik sebagai
pertama.
Presiden Indonesia yang pertama.
Bukti : Rujuk Tajuk
Perkembangan Nasionalisme di
halaman 20 Buku Teks Sejarah
Ting. Lima.

Perkembangan Nasionalisme di IndoChina

1. Di Vietnam, Gerakan nasionalisme pada tahap awalnya dipelopori

oleh golongan Mandarin dan golongan bangsawan.
2. Tujuan pergerakan golongan ini ialah untuk memulihkan kembali
sistem kerajaan Tradisional di Vietnam. Koridor Sejarah
3. Manakala bagi golongan menengah yang berpendidikan Barat pula
Nquyen Thai Hoc telah melancarkan
memperjuangkan pendidikan Barat di kalangan rakyat pemberontakan Yen Bay tetapi
tempatan. berjaya dipatahkan oleh Perancis
4. Pada tahun1913, Phan Boi Chau telah menubuhkan Persatuan yang menyebBKn Nquyen Thai Hoc
Pemulihan Vietnam ( Viet Nam Quoc Phuc Hoi ) yang dan 12 lagi pemimpinnya telah
melancarkan satu gerakan revolusi di Tonkin dan Vietnam. ditangkap dan dijatuhkan hukuman
pancung pada tahun 1930.
5. Pihak Perancis berjaya mematahkan gerakan tersebut, Pha Boi
Chau telah ditangkap dan dipenjarakan.
6. Kegagalan gerakan tahap awal ini telah menyebabkan lahirnya
gerakan yang lebih radikal.
7. Gerakan nasionalisme pada tahap ini dapat dilihat pada perjuangan
Viet Nam Quoc Dang Dang ( VNQDD ) dan Parti Komunis
Vietnam ( PKV )
8. Perancis telah menangkap pemimpin-pemimpin VNQDD dan telah
menghukum Bunuh Nquyen Thai Hoc.
9. Ho Chi Minh pemimpin PKV telah melarikan diri ke Hong Kong.

20
10. Keadaan ini telah menyebabkan gerakan nasionalisme kembali Fokus SPM Objektif\
menjadi sederhana di bawah pimpinan Maharaja Bao Dai.
11. Maharaja Bao Dai cuba untuk membuat pembaharuan tetapi telah Soalan : Nasionalisme di Vietnam
disekat oleh Perancis dan baginda juga telah dilarang melibatkan pada peringkat awal adalah dipelopori
oleh golongan Mandarin. Apakah
diri dalam gerakan Nasionalisme. matlamat nasionalisme golongan
Mandarin?

A. Perjuangkan pendidikan
Barat
B. Memulihkan kembali
Gambar : Ho Chi Minh tokoh sistem beraja di Vietnam
nasionalis yang menubuhkan C. Menuntut pdmbaharuan
Parti Komunis Indo-China yang ekonomi, sosial dan politik.
telah mengisytiharkan D. Menyatupadukan rakyat
kemerdekaan Vietnam pada 2 Indo-China.
September 1945 dan menjadi
presiden Vietnam Utara
Jawapan : B-Memulihkan
kembali sistem Beraja di
Indochina.
Fakta :. Di Vietnam, Gerakan
nasionalisme pada tahap
awalnya dipelopori oleh
golongan Mandarin dan
Perkembangan Nasionalisme di Burma golongan bangsawan.
Tujuan pergerakan golongan
ini ialah untuk memulihkan
1. Gerakan Nasionalisme Burma pada tahap awal ini lebih bersifat kembali sistem kerajaan
keagamaan dan kebudayaan yang memperlihatkan perjuangan Tradisional di Vietnam
golongan sami Buddha dan golongan elit berpendidikan Barat. Bukti : Rujuk Tajuk
2. Golongan Sami Buddha telah menubuhkan Persatuan Belia Perkembangan Nasionalisme di
Buddha pada tahun 1906 yang bertujuan untuk mengekalkan halaman 22 Buku Teks Sejarah
tradisi Buddha dan memajukan pendidikan di kalangan rakyat Ting. Lima.
Burma.
3. Isu Kasut telah digunakan untuk mebangkitkan semangat
nasionalisme rakyat.
4. Persatuan Belia-Buddha telah dipimpin oleh Nasionalis yang lebih
radikal seperti U Ba Pe menjelang tahun 1916. Koridor Sejarah
5. Pada tahun 1920 Pemimpin-pemimpin tersebut telah menubuhkan
Majlis Persatuan Am Kesatuan-kesatuan Burma yang lebih Pemberontakan Saya San telah
bersifat radikal. meletus di daerah Tharawaddy,
6. Menjelang tahun 1920 tercetus revolusi pelajar yang menuntut Burma Hilir dan dipimpin oleh Saya
San bekas Pongyi dari Shwebo,
penubuhan sebuah universiti untuk mereka. bomoh dan ahli jawatan kuasa
7. Gerakan Nasionalisme tahap kedua ini muncul kerana ada laporan Eksekutif Cabang Penubuhan
Montagu-Chelsford yang menyatakan Burma masih belum Buddhis yang meminta kemerdekaan
bersedia untuk memerintah sendiri. penuh untuk Burma..
8. Gerakan golongan sami Buddha menerusi Majlis Am Sangha
Sametggi telah melancarkan pemberontakan Saya San yang
diketuai oleh Saya san sendiri.
9. Beliau merupakan bekas Pongyi dan pemimpin di Tharawaddy.
10. Selepas itu muncul pula Liga Antipemisahan yang menentang
pemisahan Burma dengan India yang akan melewatkan
kemerdekaan Burma..

21
11. Pada tahun 1935, Perlembagaan Burma telah diperkenalkan Fokus SPM Esei
yang memberikan peluang kepada Burma kea rah berkerajaan
sendiri. Soalan : Nasionalisme di Thai
12. Pada tahun tersebut juga Golongan Thakin ( Siswazah universiti ) adalah berbeza dengan Negara-negara
telah menubuhkan Parti Dobama Asiayone untuk menuntut lain di Asia Tenggara.Berdasarkan
kemerdekaan bagi Burma. pengetahuan sejarah anda terangkan
perkembangan nasionalisme di
13. Para pemimpinya adalah terdiri daripada Aung San, Kyaw Nein Thailand yang membawa kepada
dan U Nu yang mengelarkan diri mereka sebagai Tuan berlakunya Revolusi Thai 1932?
14. Pada tahun 1937, Dr. Ba Maw yang memenangi pilihanraya telah
dilantik menjadi Perdana Menteri yang pertama.
Jawapan Berdasarkan Isi-isi
penting :

 Berbeza
 Anti Raja berkuasa
mutlak
Gambar : Aung San seorang  Intelek Berpendidikan
tokoh yang aktif dalam gerakan Barat
Blok Pembebasan yang menuntut
kemerdekaan Burma  Kelemahan Raja
 Kemelesetan ekonomi
 Cengkaman ekonomi
asing

Esei : Pelajar harus

Perkembangan Nasionalisme di Thailand menghuraikan isi-isi berkenaan
satu persatu. Lihat tajuk
1. Thailand adalah merupakan satu-satunya Negara di Asia Tenggara Perkembangan Nasionalisme
pada halaman 22 buku teks
yang tidak dijajah oleh kuasa Barat.
Sejarah Ting. 5.
2. Oleh itu gerakan nasionalisme di Thailand adalah berbeza dengan
Negara-negara lain di Asia Tenggara.
3. Tahap pertama Nasionalisme di Thailand adalah perjuangan
rakyat untuk mendapatkan kuasa memerintah dan
menghapuskan kuasa mutlak raja.
4. Kemunculan ramai para intelek Thai yang berpendidikan Barat
telah memberikan pendedahan terhadap fahaman liberal, sistem
demokrasi dan sistem raja berperlembagaan.
5. Rakyat tidak puas hati dengan kelemahan pentadbiran dan sikap
boros Raja Vajiravudh.
6. Pada tahun 1932, Nai Pridi Panomyong dan Field Marshall Phibul
Songram telah menubuhkan Parti Rakyat.
7. Pada tahun tersebut juga, Parti Rakyat telah melancarkan Revolusi Sudut Uji Minda
Thai yang telah menamatkan sistem raja berkuasa mutlak.
8. Manakala gerakan nasionalisme tahap kedua pula adalah Mengapakah
disebabkan oleh rasa tidak puas hati rakyat terhadap cengkaman Nasionalisme di
ekonomi oleh kapitalis Barat dan orang Cina. Thailand berbeza
9. Phibul Songram telah meluluskan undang-undang untuk dengan Negara-negara
menyekat kebebasan dan penguasaan ekonomi oleh orang Cina. lain di Asia Tenggara?
10. Sekolah dan akhbar Cina juga telah dibubarkan.
11. Rakyat tempatan telah digalakkan melibatkan diri dalam aktiviti
ekonomi.
12. Jawatan tertinggi dalam kerajaan pula hanya untuk penganut
agama Buddha sahaja.

22
13. Nama Negara Siam juga telah ditukar kepada Thailand yang
bermaksud Tanah Bebas.
Unsur Patriotisme
14. Thailand juga telah berjaya mendapatkan semula wilayah-wilayah
di IndoChina dan di Tanah Melayu hasil kerjasama dengan Jepun Kita harus menghargai perjuangan
semasa perang dunia Kedua. nasionalis silam yang berusaha untuk
mempertahankan dan mengekalkan
kemerdekaan Negara serta mengisi
kemerdekaan tersebut dengan
kemajuan.
Kesimpulan

1. Kedatangan kuasa imperialisme ke Asia Tenggara adalah untuk

menguasai ekonomi Negara jajahan bagi memenuhi kepentingan
Negara mereka.
2. Pelbagai alas an dan cara telah digunakan oelah kuasa Barat bagi
memenuhi hasrat mereka tersebut.
3. Mereka telah mengamalkan dasar diskriminasi dan penindasan
terhadap penduduk tempatan.
4. Sikap ini telah melahirakan semangat nasionalisme di kalangan
rakyat tempatan yang anti penjajah yang akhirnya menuntut
kemerdekaan kepada tanah air mereka.
5. Para pejuang nasionalisme telah menunjukkan satu semangat juang
yang kental, berani dan pengorbanan yang tinggi.

23