Bab 6 Pembentukkan Kerajaan Islam Dan Subbangannya

BAB
PEMBENTUKAN KERAJAAN ISLAM

DAN SUMBANGANNYA
TEMA 8.3
( HURAIAN SUKATAN
PELAJARAN SEJARAH
SMA BARU
Sejarah Dunia Tingkatan
Pembentukan Kerajaan
Islam Dan
Khulafa
al-Rasyidin
Konsep Khalifah
Syarat Dan Cara
Pemilihan
Tugas Khalifah
Bani Umaiyah
Bani Abbasiyah
Turki
Uthmaniyah
Pembentukan
Kerajaan
Pembentukan
Kerajaan
Pembentukan
Kerajaan
Sumbangan
Sumbangan
Sumbangan
Kejatuhan
Kejatuhan
Faktor
Penyebaran Islam
Sumbangan
Khalifah
Pertembungan Tamadun
Islam Dengan Tamadun Lain
Di Dunia
Cara Pertembungan
Tamadun
Kesan Pertembungan
Pembentukkan Kerajaan Islam

Sumbangannya
Bab
Tema 8.3dalam Huraian sukatan pelajaran sejarah SMA Baru

2003
Zaman Khalifah al-Rasyidin
Menyatakan maksud khalifah.

Menerangkan syarat-syarat untuk
menjadi khalifah
Menjelaskan cara-cara pemilihan dan
perlantikan khalifah.
Pengenalan
1. Nabi Muhammad s.a.w telah menyampaikan khutbahnya yang
terakhir pada musim haji tahun 10 Hijtah.
2. Di dalam khutbah tersebut terdapat banyak mesej penting
antaranya ialah gesaan agar umat islam bersatu padu, mencintai
perdamaian dan berpegang kepada agama Islam dengan
berteraskan kepada al-Quran dan hadis.
3. Ia menjadi asas kekuatan umat Islam selepas kewafatan Nabi
Muhammad s.a.w.
4. Terutamanya sewaktu pemilihan untuk mendapatkan calon bagi
mengantikan baginda sebagai pemimpin kerana semasa hayatnya
baginda tidak pernah menamakan bakal penggantinya.
5. Cabaran juga terpaksa dihadapi oleh orang Islam dengan muncul
golongan yang mengaku menjadi nabi, kemunculan orang yang
enggan membayar zakat dan golongan murtad yang dikenali
sebagai golongan al-Riddah.
Nabi Muhammad s.a.w tidak

meninggalkan sebarang wasiat
atau pesanan mengenai bakal
penggantinya atau khalifahnya.
Sebaliknya Baginda menyerahkan
kepada kebijaksanaan para
sahabatnya untuk menyelesaikan
masalah pemilihan khalifah
supaya mereka dan masyarakat
islam lainnya berasa bebas
memilih antara mereka yang
difikirkan layak untuk menjawat
jawatan sebagai seorang khalifah.
Konsep Khalifah
1. Setelah wafatnya Nabi Muhammad s.a.w, negara islam telah

dipimpin oleh empat orang khalifah sehingga tahun 661 Masihi.
Zaman ini dinamakan sebagai Zaman Khalifah al-Rasyidin.
2. Terdapat empat orang khalifah yang diiktiraf sebagai khalifah alRasyidin iaitu :
a.
b.
c.
d.
Abu Bakar al-Siddiq r.a ( 632 634 Masihi ) ( Bani Tamim )

Umar bin al-Khatab r.a ( 634 644 Masihi ( Bani Adi )
Uthman bin Affan r.a ( 644 656 Masihi ) ( Bani Umaiyah )
Ali bin Abi Talib k.w ( 656 661 Masihi ) ( Bani Hasyim )
3. Khalifah adalah perkataan dalam bahasa Arab yang bererti pengganti,

iaitu pengganti yang akan melaksanakan tanggungjawab pemerintahan
dan pentadbiran kerajaan.
4. Mereka telah diberi mandat untuk memimpin dan mentadbir negara
islam berdasarkan undang-undang Syariah.
5. Khalifah bermaksud Pengganti iaitu gelaran yang disandang oleh
ketua negara Islam selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w.
6. Tugas mereka ialah memerintah dan mentadbir negara serta
mempertahankan kesucian agama islam.
7. Khalifah juga merupakan satu tanggungjawab untuk memelihara
kemurniaan agama Islam dan mengekalkan kerharmonian serta
kestabilan umat Islam.
8. Khulafa al-Rasyidin adalah merupakan suatu pemerintahan Islam
selepas kewafatan Nabi Mhammad s.a.w.
9. Setiap Khalifahnya amat menitikberatkan kesejahteraan agama, rakyat
dan Negara yang akhirnya membawa kepada perkembangan kerajaan
Islam yang kuat dan cemerlang.
Syarat Dan Cara Pemilihan Khalifah

1. Khalifah dilantik menerusi upacara mengangkat sumpah atau baiah.
2. Baiah membawa maksud taat setia dan kerelaan antara orang yang
memerintah dengan orang yang diiperintah.
3. Setiap khalifah mestilah melaksaksanakan tanggungjawab dengan
betul dan sempurna berlandaskan hukum syariah.
4. Jika hal tersebut tidak dilaksanakan, khalifah berkenaan boleh dihukum
atau dipecat daripada jawatan khalifah.
5. Menurut islam, pemilihan khalifah mestilah dibuat menerusi proses
perundingan atau musyarah setelah dirundingkan pada peringkat
tertinggi oleh ahli bijak pandai iaitu Ahli Syura
Soalan : Khalifah merupakan satu

jawatan yang bertanggungjawab
memerintah dan mentadbir sebuah
negara mengikut lunas-lunas alQuran dan Hadis.
Bagaimanakah seseorang itu
dipilih oleh rakyat untuk menjawat
jawatan tersebut?
A.
B.
C.
D.
Menerusi Baiah
Menerusi Wasiat
Monarki
Rampasan kuasa
Jawapan : A: Menerusi Baiah.

Fakta : Khalifah dilantik
menerusi upacara angkat sumpah
atau baiah.
Bukti : Rujuk Tajuk Syarat dan
Cara Pemilihan Khalifah di
halaman 143 Buku Teks Sejarah
Tingkatan Empat.
6. Antara syarat-syarat kelayakan untuk menjadi seorang khalifah adalah

seperti berikut :
a.
b.
c.
d.
e.
f.
Lelaki yang merdeka dan beragama islam

Mempunyai ilmu agama islam yang lengkap
Tubuh badan yang sihat dan tidak cacat
Adil dan mempunyai tingkah laku yang baik
Mempunyai fikiran yang cerdas dan pandai mentadbir urusan
negeri.
Bersifat berani dan warak.
7. Perlantikan khalifah Islam adalah berdasarkan

empat kaedah
pemilihan iaitu Musyawarah atau Syura iaitu permesyuaratan atau
perundingan untuk mengambil keputususan tentang sesuatu pekara.
8. Perlantikan Khalifah Abu Bakar adalah menerusi keadah ini. Ia
berlaku ketika golongan Ansar daripada Bani Saadah, hampir melantik
khalifah daripada kalangan mereka di Saqifah.
9. Atas cadangan Saidina Umar ibnu al-Khatab, dan disertai dengan
persetujuan ramai Abu Bakar telah dilantik sebagai Khalifah.
10. Kaedah yang kedua ialah menerusi cadangan satu nama sahaja,
contohnya sewaktu perlantikan khalifah Umar ibnu al-Khatab.
11. Namanya telah dicalonkan oleh Khalifah Abu Bakar sebelum beliau
wafat.
12. Kaedah yang ketiga adalah menerusi pemilihan calon- calon yang
layak. Semasa perlantikan Saidina Uthman bin Affan, enam calon
telah diusulkan di dalam pemilihan tersebut.
13. Saidina Uthman bin Affan telah terpilih didalam pemilihan tersebut.
14. Kaedah yang keempat pula adalah menerusi pencalonan sekelompok
masyarakat seperti perlantikan Khalifah Ali bin Abu Talib.
15. Semua kaedah ini adalah menerusi proses Syura atau musyawarah dan
telah diperkukuhkan dengan baiah iaitu perakuan sumpah taat setia
kepada orang yang dilantik sebagai khalifah.
16. Ia bagi menjamin perlantikan bakal pemerintah adalah orang yang
berkelayakan dan berhemah tinggi.
Tugas Khalifah
1. Khalifah adalah merupakan ketua negara yang wajib menjalankan
tugas untuk memelihara kedudukan agama Islam serta mentadbir
negara mengikut al-Quran dan Hadis.
2. Khalifah juga berkewajipan untuk menitikberatkan sistem
politik,sosial dan ekonomi supaya berlaku keseimbangan antara
keperluan rohani dengan jasmani.
3. Khalifah juga bertanggungjawab memastikan pentadbiran negara
berjalan dengan sempurna dan dapat mempertahankan negara daripada
musuh.
Selepas kewafatan Rasulullah

s.a.w, Orang-orang Ansar yang
terdiri daripada Aus dan Khazraj
telah berhimpun di Saqifah Bani
Saidah untuk memilih calun bagi
menggantikan Rasulullah. Abu
Bakar dan pembesar Quraisy yang
lain telah diberitahu tentang
keadaan tersebut Mereka telah
bergegas ke tempat itu untuk
menyelesaikan masalah pemilihan
pengganti Rasulullah s.a.w dan
Akhirnya Abu Bakar telah diberi
Soalan : Perlantikan Khalifah di

dalam Islam adalah berdasarkan
beberapa cara. Manakah antara
berikut merupakan syarat-syarat
penting untuk menjadi khalifah?
I.
II.
III.
IV.
Beragama Islam
Pengetahuan lengkap
Kaya dan dermawan
Warak
A
B
C
D
I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV
Jawapan :B- .I, II dan IV

Fakta : Lelaki yang merdeka dan
beragama islam,Mempunyai
ilmu agama islam yang
lengkap ,Tubuh badan yang sihat
dan tidak cacat, Adil dan
mempunyai tingkah laku yang
baik Mempunyai fikiran yang
cerdas dan pandai mentadbir
urusan negeri, berifat berani dan
warak.
Bukti : Rujuk Tajuk Syarat dan
Cara Pemilihan Khalifah di
Tingkatan Empat.
4. Kebajikan rakyat juga harus dititikberatkan oleh Khalifah agar

kebajikan rakyat terjaga dan dapat hidup dengan sejahtera di dunia
dan akhirat.
5. Khalifah juga bertanggungjawab menjaga dan meneruskan ajaran
Allah s.w.t.
6. Khalifah juga harus mengekalkan perpaduan ummah melalui konsep
musyawarah atau syura dan memantapkan perundangan Islam.
7. Hal-hal yang berkaitan ekonomi seperti kewangan, perbendaharaan
negara, baitulmal dan pungutan kharaj, Jizyah dan Zakat.
8. Kharaj adalah cukai yang dikenakan keatas orang bukan Islam
manakala jizyah pula ialah cukai yang dikenakan terhadap individu
bukan islam yang berselindung di negara Islam.
9. Zakat pula ialah pengeluaran sebahagian harta dan tanaman oleh orang
Islam dan ia adalah wajib untuk semua umat islam yang berkelayakan.
1. Apakah hikmah Islam mewajibkan

zakat kepada Umatnya
Sumbangan Khalifah al-Rasyidin

Pidato Khalifah Abu Bakar
setelah dilantik menjadi
Khalifah
Khalifah Abu bakar al-Siddiq

1. Abu Bakar al-Siddiq r.amenjadi khalifah pertama bagi umat
islam.Beliau adalah berketurunan Bani Tamim dan dilahirkan pada
tahun 573 Masihi.
2. Nama sebenanya adalah Abdullah bin Abu Quhafah dan dikenali
sengan gelaran al-Siddiq yang bermaksud yang membenarkan
kerana beliau sentiasa membenarkan kata-kata Nabi Muhammad
s.a.w.
3. Pemerintahannya bermula dari tahu 632 Masihi hingga 634 Masihi
yang berpusat di Madinah.
4. Beliau amat terkenal dengan sikap dan budi pekerti yang mulia,
seorang pemimpin Quraisy yang tegas dan disegani.
5. Belaiu juga terkenal dengan sifat ikhlas, jujur dan setia kepada
Rasulullah s.a.w dan merupakan slah seorang yang terawal
memeluk agama islam.
6. Setelah kewafatan Nabi Muhammad s.a.w, umat islam menghadapi
masalah perlantikan khalifah antara golongan Ansar dan
Muhajirin.
7. Orang Ansar telah bercadang untuk melantik Saad bin Ubadah
sebagai pemimpin begi menggantikan nabi Muhammad s.a.w.
8. Abu Bakar tekah berjaya menyelesaikan masalah perlantikan
khalifah dengan hanya memberi hujah, bahawa pemilihan khalifah
dikalangan orang Ansar akan meletakkan perselisihan lama antara
suku Aus dan Khazraj.
9. Abu bakar telah dilanti sebagai seorang khalifah dan telah
dipersetujui oleh semua penduduk islam.
jika aku berlaku adil dalam

urusan ku, sokonglah aku. Akan
tetapi jika aku bersalah betulkan
lah aku kembali. Kejujuran ialah
amanat, kedustaan pula ialah
suatu khianat. Taattilah aku
selama aku taat kepada Allah dan
rasul-Nya. Akan tetapi kalau aku
melanggar perintah-Nya jangan
ikut aku lagi,
SumbanganKhalifah Abu bakar al-Siddiq

1. Abu bakar telah mentadbir negara islam yang berpusat di Madinah
mengikut undang-undang dan syariat yang dilaksanakan oleh
rasulullah s.a.w.
2. Khalifah Abu bakar telah berjaya mengalahkan gerakan al-Riddah
iaitu satu gerakan yang mengengkari ajaran islam.
3. Di dalam gerakan al-Riddah itu, munculnya golongan nabi palsu
iaitu Tulaihah bin Khuwalid al-Aswad al-Absi dan Musailamah
al-Kazab.
4. Terdapat juga golongan murtad dan golongan yang enggan
membayar zakat di Bahrain, Yamamah, Oman dan Yaman.
5. Di sebelah luar pula, kerajaan Islam Madinah menghadapi
ancaman orang-orang Rom dan Parsi.
6. Kesemua cabaran dan masalah tersebut telah dapat diatasi dan
diselesaikan oleh khalifah Abu Bakar dengan tenang, bijaksana dan
bersungguh-sungguh.
7. Beberapa langkah juga telah diambil untuk menghadapi ancaman
tentera Rom dan Parsi.
8. Khalid bin al-walid telah dihantar untuk menentang tentera Parsi di
Iraq dan Usamah bin Ziad ke Ghassan.
Peta : Gerakan tentera Islam di bawah Khalifah Abu Bakar

menentang kuasa Parsi dan Rom
9. Khalifah Abu Bakar sendiri telah berjaya mengumpulkan ayatayat al-Quran yang kemudiannya dimansafkan pada zaman
pentadbiran Khalifah Uthman bin Affa r.a.
10. Beliau telah mengarahkan Zaid bin Thabit untuk menghimpunkan
tulisan al-Quran yang terdapat pada batu, kulit binatang, kayu dan
tulang untuk disalin semula.
6
.Khalid bin al-Walid telah diarahkan

oleh khalifah Abu Bakar untuk
mengetuai tentera Islam hingga
dapat menguasai Syria serta
mengalahkan tentera Byzntine pada
tahun 636 Masihi, dan seterusnya
menguasai Iraq pada tahun 637
Masihi, Manakala Mesir pula telah
ditawan daripada empayar
Byzantine pada tahun 639 Masihi.
11. Bagi melincinkan pentadbirannya Khalifah Abu bakar telah

membahagikan pentadbiran kerajaan kepada sepuluh wilayah iaitu
Makkah, Taif, Yaman, al-Jund, Khalwan, Bahrin, Jarsh, Zabid,
Hadhramaut, Nijran.
12. Setiap wilayah tadi telah dilantik seorang ketua atau amir.
13. Beliau juga telah memperkenalkan bayaran gaji untuk tentera
melalui hasil harta rampasan perang,undang-undang tanah, dan hak
rakyat terutama berkaitan dengan golongan mawali
14. Golongan Mawali ialah orang bukan Arab yang teleh memeluk
islam dan memiliki keistimewaan yang sama dengan orang Arab
Muslim.
15. Mereka telah dikenakan cukai tambahan.
16. Abu Bakar al-Siddiq telah digelar sebagai penyelamat Umat
Islam kerana jasa-jasanya menyatupadukan umat islam yang
telah berpecah-belah selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w
dengan menghapuskan gerakan al-Riddah.
17. Sebelum Abu Bakar mangkat beliau telah menamakan atau
mencadangkan agar Umar bin al-Khatab dilantik menjadi
penggantinya.
Membahagikan Tanah
Arab kepada 10 Wilayah
Menghadapi Ancaman
Rom
Mengumpulkan ayat alQuran
Soalan : Gerakan al Riddah ialah

satu gerakan yang menentang
kerajaan Islam. Golongan manakah
yang terlibat di dalam gerakan
tersebut?
I
Orng yang enggan bayar

zakat
Orang-Orang yang Murtad
Orang-orang Rom
Golongan yang mengaku
sebagai nabi.
II
III
IV
A.
B.
C.
D.
I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV
Jawapan : B : I, II dan IV
Fakta : Gerakan alRiddah ialah
satu gerakan yang mengengkari
ajaran islam, mereka termasuklah
golongan nabi palsu, orang yang
enggan bayar zakat dan orang yang
mengaku nabi palsu.
Bukti : Rujuk Tajuk Sumbangan
Khalifah Abu Bakar di halaman
144 Buku Teks Sejarah Tingkatan
Empat..
Soalan : Abu Bakar ialah Khalifah

pertama di sistem Khulafa alRasyidin. Jelaskan Sumbangan Abu
Bakar sehingga beliau digelar
Penyelamat Umat Islam? (10M)
Sumbangan Khalifah
Abu Bakar
Hancurkan Gerakan al-Riddah
Nabi Palsu
Enggan bayar Zakat
Orang Murtad
Isi berdasarkan Tema-tema Penting.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Carta Minda : Sumbangan Khalifah Abu Bakar
7.
Mentadbir Negara
Hapuskan nabi palsu
Memerangi orang Murtad
Menghapuskan orang yang
enggan bayar zakat
Menyatupadukan umat
islam
Hadapi Ancaman Rom dan
Parsi
Kumpulkan al-Quran.
Esei : Pelajar perlu menghuraikan

tema-tema satu persatu. Lihat Tajuk
Sumbangan Abu Bakar di halaman
Empat
Khalifah Umar Bin Al-Khatab
1. Beliau menggantikan khalifah Abu Bakar al-Siddiq r.a dari tahun 634
Masihi sehingga 644 Masihi.
2. Nama sebenarnya ialah Umar bin al-Khatab bin Naufal dari keturunan
Bani Adi dan telah dilahirkan pada tahun 583 Masihi.
3. Namanya telah dicadangkan oleh Khalifah Abu Bakar sewaktu beliau
sedang sakit dan telah dipersetujui oleh semua sahabat dan orang
ramai.
4. Umar al-Khatab amat terkenal dengan sifat berani dan tegas, tindakan
beliau memeluk islam merupakan satu kemenangan kepada umat
islam.
5. Belaiu telah banyak membantu Khalifah Abu Bakar di dalam
pentadbiran.
6. Khalifah Umar r.a telah diberikan gelaran Amir al-Mukminin atau
Panglima Agung orang Mukmin.
7. Semasa pemerintahannya, beliau tidak mencalonkan khalifah yang
baru. Tugas tersebut diserahkan kepada Majlis Syura.
Sumbangan Khalifah Umar al-Khatab
1. Zaman pemerintahannya dianggap sebagai zaman keemasan

kerajaan Islam di Madinah kerana banyak pembaharuan dan
perubahan yang telah berjaya dilakukan olehnnya.
2. Khalifah Umar telah melaksanakan pembaharuan dalam bidang
ketenteraan dan pentadbiran wilayah.
3. Beberapa jabatan baru telah ditubuhkan untuk melicinkan
pentadbiran negara antaranya ialah Jabatan Tentera.
4. Bagi memudahkan urusan pentadbiran, beliau telah melaksanakan
pembahagian wilayah. Setiap wilayah ditadbir oleh seorang
gabenor ( Wali ), Setiausaha dan pegawai-pegawai daripada
jabatan tertentu.
5. Antara Jabatan-jabatan yang telah dibentuk oleh Umar r.a ialah :
a.
b.
c.
d.
e.
Jabatan Kadi
Jabatan Polis
Jabatan Percukaian
Jabatan Perbendaharaan
Jabatan Setiausaha tentera.
6. Setiap jabatan ini telah diketuai oleh katib atau setiausaha.

7. Jabatan Kehakiman telah dipisahkan daripada jabatan lain dan
untuk mengelakkan salah laku hakim, mereka telah diberi gaji
bulanan yang tinggi, iaitu sekitar 500 dirham.
8. Beliau juga telah menubuhkan Majlis Syura yang dianggotai oleh
wakil Muhajirin dan Ansar.
8
Tujuan Khalifah Abu

Bakar memilih
penggantinya iaitu Umar
Pidato Khalifah Umar alAl-Khatab adalah untuk
Khatab setelah dilantik
menghindarkan
sebarang
menjadi Khalifah
pertikaian mengenai
pemilihan
selepas
Demi
Allah,khalifah
akan kubawa
kematiannya.
umatku ke jalan
yang lurus dan
selamat,
Soalan : Khalifah Umar telah

menubuhkan banyak jabatan-jabatan
baru yang bertujuan untuk
melicinkan pentadbirannya. Apakah
jawatan yang mengetuai jabatanjabatan tersebut ?
A
B
C
D
Amir
Katib
Gabenor
Wali
Jawapan : B Katib
Fakta : Setiap jabatan ini telah
diketuai oleh katib atau

setiausaha
Bukti : Rujuk Tajuk Khalifah
Umar al-Khatab di halaman 146
Buku Teks Sejarah Tingkatan
Empat.
9. Bagi
melicinkan
pentadbiran Khalifah Umar
telah
membahagikan
wilayah-wilayah
Islam
kepada beberapa kawasan
seperti Makkah, Madinah,
Kufah, Palestin, Jazirah
dan Basra.
10. Beliau
juga
telah
membahagikan
jajahan
takluk
Islam
kepada
beberapa
wilayah
dan
melantik
Wali
atau
Gabenor sebagai ketua yang bertindak sebagai pentadbir awam

dan panglima tentera.
11. Khalifah Umar juga telah membuat pembaharuan dalam bidang
sosial terutamanya bidang pendidikan.
12. Pengajaran al-Quran telah diperkembangkan iaitu dengan
menyediakan tempat pembelajaran di kawasan masjid dan telah
menghantar guru agama ke pelbagai wilayah untuk
mengembangkan bidang pendidikan.
13. Abu Sufyan pernah dihantar oleh Khalifah Umar al-Khatab ke
kawasan pendalaman untuk mengajar orang-orang Badwi di sana.
14. Khalifah Umar juga telah memperkenalkan kalender Islam dengan
menjadikan tahun Hijrah sebagai titik permulaan pengiraan tahun
menurut Islam.
15. Dalam bidang ketenteraan pula Khalifah Umar telah membentuk
tentera tetap dan tentera sukarela.
16. Tentera tetap telah dibayar gaji dan pakaian seragam.
17. Markas tentera juga dibina di Bandar utama, manakala kubu
pertahanan telah dibina di kawasan sempadan yang menghadap
Negara musuh seperti di Madinah, Kufah, Fustat dan Basrah.
18. Dalam bidang ekonomi pula khalifah Umar telah membina terusan
dan taliair untuk menigkatkan lagi hasil pertanian seperti
Empangan Abu Musa di Basrah dan Terusan Amirul
Mukminin sepanjang 111 kilometer di Mesir.
19. Rakyat juga telah digalakkan untuk meneroka tanah baru bagi
menjalankan kegiatan pertanian dan mengusahakan tanah terbiar.
20. Khalifah Umar juga telah mengenakan cukai iaitu cukai jizyah
yang dikenakan ke atas golongan Zimmi iaitu golongan yang
berada dalam Negara islam tetapi tidak beragama Islam.
21. Cukai Kharaj juga telah dikenakan berdasarkan jenis tanaman dan
kesuburan tanah.
22. Tanaman Barli dikenakan kharaj sebanyak satu dirham, gandum
dikenakan cukai dua dirham dan anggur pula telah dikenakan cukai
Soalan10: Umar
al-Khatab ialah
dirham.
khalifah
kedua negara
23. Khalifah
UmarIslam
juga telah menubuhkan Baitulmal bagi mengawal
Madinah.
Jelaskan
apakah
aliran pendapatan Negara .
2. Apakah fungsi Baitulmal kepada

Negara Islam?
sumbangan Umar al-Khatab semasa

pemerintahannya?
( 15M)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Zaman keemasan
Kalendar Hijrah
Jabatan baru
Gabenor
Markas tentera
Terusan
Jabatan Siasatan Jenayah
Ketenteraan
Pendidikan
Cukai
Peta
: Wilayah Islam di bawah Khalifah
Baitulmal
Khalifah Uthman Bin Affan
Umar

Khalifah Umar al-Khatab di
Tingkatan Empat..
1. Nama sebenar Khalifah Uthmanbin Affan ialah Uthman bin Affan bin
Abil As bin Umaiyah dari keturunan Bani Umaiyah dan lahir pada
tahun 576 Masihi.
2. Beliau terkenal kerana sifat hartawannya, seorang yang lemah lembut,
bertolak ansur, dan mempunyai sikap simpati yang tinggi terhadap
golongan yang memerlukkan.
3. Beliau digelar Zun Nurain ( Mempunyai dua cahaya ) kerana pernah
mengahwini dua orang puteri Nabi Muhammad s.a.w selepas seorang
daripadanya meninggal dunia.
4. Ahli-ahli Syura telah memilih khalifah Uthman bin Affan sebagai
Khalifah yang baru.
5. Sebelum Khalifah Umar meninggal dunia, terdapat enam orang calon
yang layak telah dicadangkan untuk menjawat jawatan sebagai
khalifah iaitu Uthman sendiri dan Ali bin Abi Talib.
6. Setelah Khalifah Umar al-Khatab meninggal, mesyuarat telah
diadakan untuk memilih penganti khalifah, Saidina Uthman dan
Saidina Ali telah mendapat undi yang sama banyak.
7. Abdul Rahman bin Auf sebagai pengerusi Masyuarat telah meninjau
pendapat orang ramai berkaitan isu tersebut, akhirnya mendapati ramai
yang bersetuju Saidina Uthman dilantik sebagai Khalifah yang ketiga.
8. Pemerintahan beliau adalah yang paling lama dikalangan Khalifah alRasyidin iaitu selama 12 tahun dari 644 Masihi hingga 656 Masihi.
9. Uthman pernah melaksanakan tugas berbahaya sewaktu menyertai
utusan Islam dalam Perjanjian Hudaibiyah.
Sumbangan Khalifah Uthman bin Affan r.a
1. Khalifah Uthman telah banyak membina kemudahan infrastruktur

kepada rakyatnya seperti kemudahan jalanraya jambatan dan rumah
rehat bagi kemudahan para pengembara.
Beliau telah berusaha untuk mempertingkatkan ekonomi dengan
mengukuhkan peranan baitumal dan menggunakannya untuk
membayai pembangunan Negara dan juga memperkuatkan tentera laut
Islam dengan peralatan yang lengkap seperti senjata dan kapal.
2. Cukai Jizyah telah dikenakan kepada penduduk bukan Islam yang
merupakan sumber penting pendapatan baitulmal.
3. Beliau juga telah berjaya memperluaskan lagi wilayah islam sehingga
ke Afghanistan, Samarkand, Cyprus dan Tripoli.
4. Di zamannya juga buat pertama kalinya angkatan tentera laut Islam
yang pertama telah ditubuhkan.
5. Khalifah Uthman juga telah berjaya mengadakan satu naskah al-Quran
yang rasmi yang di panggil Mashaf Uthman yang telah dipakai
sehingga ke hari ini.
Pidato Khalifah Uthman bin

Affan setelah dilantik menjadi
Khalifah
Ketahuilah bahawa dunia ini
dipenuhi daya.Maka janganlah
kamu tertipu oleh kemewahan
hidup serta tipu daya dunia.
Contohilah mereka yang
terdahulu daripada kamu..,
Soalan : Uthman telah dikatakan

terlibat dalam satu tugas yang
merbahaya semasa zaman rasulullah
s.a.w. Apakah tugas bahaya yang
disertai oleh Uthman?
A. Berperang dengan Rom
B. Utusan dalam perjanjian
Hudaibiyah.
C. Berperang dengan orang
Quraisy
D. Utusan dalam perjanjian
Aqabah I dan I
Jawapan : B : Utusan dalam
perjanjian Hudaibiyah.
Fakta : Uthman pernah
melaksanakan tugas berbahaya
sewaktu menyertai utusan islam
dalam perjanjian Hudaibiyah.
Bukti : Rujuk Tajuk Perjanjian
Hudaibiyah di halaman 132 Buku
Teks Sejarah Tingkatan Empat.
Khalifah Ali Bin Abi Talib R.A

10
1. Khalifah Ali bin Abu Talib lahir pada tahun 602 Masihi berketurunan
Bani Hasyim.
2. Ali bina AbuTalib adalah sepupu dan menantu Rasulullah dan
merupakan kanak-kanak yang mula-mula sekali memeluk islam.
3. Beliau telah dipelihara oleh Nabi sejak kecil dan telah banyak
berkorban untuk Nabi dan agama islam.
4. Beliau memiliki sifat keberanian yang luar biasa, memiliki ilmu yang
tinggi, jujur dan pandai berhujah.
5. Beliau telah berkahwin dengan Siti Fatimah, puteri Rasulullah s.s.w.
Sumbangan Khalifah Ali bin Abu Talib
1. Ali telah dilantik menjadi khalifah oleh seluruh masyarakat islam

Madinah kerana kepakarannya dalam selok belok hokum dan banyak
membantu menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan masyarakat
dan undang-undang Islam.
2. Beliau sentiasa berusaha untuk mengekalkan kestabilan dan
keharmonian Negara.
3. Contohnya di dalam satu peperangan saudara, iaitu Perang Siffin yang
ekoran tidak puas hati Muawiyah bin Abu Sufian.
4. Penentangan tersebut telah menyebabkan berlakunya berlakunya
peperangan Siffin diantara Muawiyah dan Ali yang akhirnya hampir
dimenangi oleh pihak Ali.
5. Walaupun tenteranya hamper mencapai kemenangan dalam peperangan
tersebut, pihak lawan telah mengangkat al-Quran dan beliau telah
sanggup untuk menghentikan peperangan tersebut dan memulakan
proses rundingan.
6. Khalifah Ali bin Abu Talib tidak pernah melupakan tentang system
pertahanan Negara dengan membina markas tentera di Parsi dan di
Sempadan Syria.
7. Kutikan Cukai Jizyah juga telah diteruskan untuk mengembangkan
ekonomi Negara.
8. Khalifah juga telah mengarahkan al-Asytar yang merupakan gabenor di
Mausil dan Bandar-bandar lain di Iraq dan Syria supaya mengikat
perjanjian dengan golongan Zimmi untuk mengenakan jizyah kepada
mereka.
9. Pekara ini dapat dilihat di dalam surat yang dihantar kepada al-Asytar.
Pidato Khalifah Ali Bin Abu

Talib setelah dilantik menjadi
Khalifah
Bekerjalah dengan jujur
demi perpaduan umat isl. Orang
Islam yang sebenarnya ialah
orang yang selalu menjaga
lidahnya dan tangannya daripada
mencaci dan mengambil hak
orang lainPatuhilah perintah
Allah dan jagan sekali-kali
derhaka kepadaNya. Apabila
kamu melihat kebaikan maka
kerjakanlah, dan apabila kamu
melihat kejahatan tinggalkanlah.
Soalan : Di dalam peperangan

manakah yang melibatkan orangorang islam berperang sesama
sendiri dan diakhiri rundingan?
A.
B.
C.
D.
Perang tabuk
Perang jamal
Perang Siffin
Perang Badar
Jawapan : C: Perang Siffin.

Fakta : Walaupun tenteranya
hamper mencapai kemenangan

dalam peperangan tersebut,
pihak lawan telah mengangkat
al-Quran dan beliau telah
sanggup untuk menghentikan
peperangan tersebut dan
memulakan proses rundingan
Bukti : Rujuk Tajuk Khalifah Ali
in bi Talib di halaman 148 Buku
11
Peta tahap perluasan kuasa Islam pada zaman Khulafa alRasyyidin.
12
Kerajaan Bani Umaiyah
Menerangkan latar belakang

pembentukan kerjaan Bani Umaiyah.
Menjelaskan sumbangan kerajaan Bani
Umayiah
Menklasifikasikan khalifah-khalifah
yang membawa kemajuan kepada
kerajaan Bani Umaiyah.
1. Kematian Khalifah Ali bin Abu Talib pada tahun 661 Masihi
menandakan berakhirnya pemerintahan khulafa al-Rasyidin.
2. Kaedah perlantikan yang mengikut system Syura juga telah berakhir.
3. Ia telah digantikan dengan system warisaniaitu diwarisi secara turun
temurun atau dikenali juga sebagai pemerintahan monarki.
Soalan : Mengapakah Hassan
menyerahkan jawatan Khalifah
kepada Muawiyah ?
Pembentukan Kerajaan Bani

Umaiyah
1. Kerajaan Bani Umaiyyah telah diasaskan oleh Muawiyah bin Abu

Suffian pada tahun 661 Masihi atau 41 Hijrah.
2. Selepas kematian Ali pada tahun 661Masihi, penyokongpenyokongnya telah melantik anaknya iaitu Hassan sebagai Khalifah
3. Hassan telah menyerahkan jawatan khalifah kepada Muawiyah demi
perpaduan di dalam islam yang telah berpecah belah.
4. Seramai 14 orang Khalifah telah memerintah kerajaan bani Umaiyyah
yang berpusat di Damsyik.
5. Kerajaan bani Umaiyyah terbahagi kepada dua tahap iaitu
Tahap
Pengasas
Pusat
Pentadbiran
Tahap Pertama Muawiyah Bin Abu Suffian

( 661 hingga 750 M)
Damsyik
Tahap Kedua
Abdul Rahman al-Dakhil
(756 hingga 1031M)
Cordova
Sepanyol
13
A. Tidak berminat menjadi

khalifah
B. Untuk perpaduan orang
islam yang telah berpecah
belah
C. Tidak mendapat sokongan
D. Takut kepada Muawiyah
Jawapan : B: Untuk perpaduan
orang islam yang telah berpecah
belah.
Fakta : Hassan telah
menyerahkan jawatan khalifah islam
kepada Muawiyah kerana perpaduan
islam yang telah berpecah belah.
Bukti : Rujuk Tajuk
Umaiyyah di halaman 150 Buku
Teks sejarah Tingkatan Empat.
NAMA KHALIFAH
Muawiyah bin Abu Suffian
( 661 680 M )
Abdul malik Bin Marwan

( 685 705 M )
Umar Bin Abdul Aziz

( 717 720 M )
Hisham Bin Abdul Malik

( 724 743 M )
SUMBANGAN
1. Pengasas kerajaan Bani
Umaiyyah
2. Pintar dan fikiran tajam
3. Ubah sistem perlantikan dari
Syura kepada warisan
6. A
n
t
a
r
a
1. Pengasas kedua kerajaan Bani

Umaiyyah
2. Membina semula kerajaan
yang hampir runtuh. Akibat
pemberontakan Khawarij dan
Syiah
1. Pemimpin yang adil dan
mempunyai semangat islam
yang kuat.
2. Mencontohi pemerintahan
khalifah Umar al-Khatab.
3. Dianggap sebagai khalifah alRasyidin yang kelima
4. Melaksanakan undang-undang
islam.
1. Pintar dan bijak
2. Kemunculan agak lewat yang
telah menyebabkan kegagalan
beliau dan khalifah selepasnya
mempertahankan kerajaan
Bani Umaiyyah.
khalifah bani Umaiyah tahap pertama yang terkenal ialah:
7. Pemerintahan Bani Umaiyah adalah bermula dari tahun 661 Masihi

hingga 750 Masihi dan pemerintahannya adalah di Damsyik.
8. Kerajaan Bani Umaiyah di Damsyik merupakan tahap pertama kerajaan
Bani Umaiyah dan pemimpinnya menggunakan gelaran Khalifah
14
Soalan : Beliau amat terkenal

sebagai pengasas pertama kerajaan
Bani Umaiyyah. Siapakah tokoh
tersebut?
A.
B.
C.
D.
Muawiyah Bin Abu Suffian

Abdul Malik Bin Marwan
Umar Bin Abdul Aziz
Marwan Bin Al-Hakam
Jawapan : B: Muawiyah bin Abu

Siffian.
Fakta :. Kerajaan Bani
Umaiyyah telah diasaskan oleh

Muawiyah bin Abu Suffian
pada tahun 661 Masihi atau 41
Hijrah
Bukti : Rujuk Tajuk
Umaiyyah Umaiyyah di halaman
Empat..
2. Mengapakah wujudnya
tahap kedua kerajaan Bani
Umaiyah di Cordova?
9. Abdul Rahman al-Dakhil atau Abdul Rahman I telah mengasaskan

pemerintahan Bani Umaiyah di Cardova dan Andalusia telah
dijadikan sebagai ibu kotanya.
10. Ia bermula dari tahun 756 masihi hingga 1031 Masihi dan merupakan
tahap kedua kerajaan Bani Umaiyah.
11. Pemimpinnya adalah menggunakan gelaran Amir.
12. Keruntuhan Bani Umaiyah tahap pertama di Damsyik adalah disebabkan
oleh gerakan Abbasiyah.
13. Hampir kesemua keturunan Bani Umaiyah telah dibunuh,kecuali Abdul
Rahman yang berjaya melarikan diri daripada tahanan di Fustat dan telah
menuju ke Palestin, Afrika Utara,Maghribi dan kemudiannya ke
Sepanyol.
14. Beliau telah mendirikan kerajaan Bani Umaiyah tahap kedua di Bumi
Eropah.
3.Bagaimanakah gerakan yang

dijalankan oleh Abbasiyah telah
menjadi faktor kepadakeruntuhan
kerajaan Bani Umaiyah tahap
pertama?
Sumbangan Kerajaan Bani Umaiyah

1. Dari segi pentadbiran dan pemerintahan,terdapat empat aspek
utama dalam sistempemerintahan danpentadbiran Kerajaan Bani
Umaiyah iaitu :
a. Pemerintahan menggunakan sistem Khalifah
b. Penggunaan sistem Wazarah iaitu Wazir telah dilantik
sebagai pentadbir kerajaan Pusat, menakala gabenor
mengetuai pentadbiran wilayah.
c. Urusetia yang menguruskan hal-hal yang berkaitan rekod,
surat-menyurat dan sebagainya dan terdapat beberapa
bahagian seperti Bahagian Surat Menyurat, Bahagian
Cukai, Bahagian Ketenteraan, Bahagian Polis, dan
Bahagian Kehakiman.Perkhidmatan PosBerkuda juga telah
diperkenalkan.
d. Sistem Hijabah iaitu terdapat pegawai yang memeriksa
orang yang mahu menemui Khalifah, mengawal
keselamatan
khalifah
dan
sebagai
pemegang
amanah.Hanya tiga pegawai sahaja yangdikecualikan
daripada sekatan ini iaitu Bilal, Ketua Pos dan Ketua
Penyelia makanan.
2. Terdapat lima wilayah pentadbiran yang besar dalam kerajaan Bani
Umaiyah iaitu:
a. Hijaz, Yaman dan seluruh Tanah arab di Bahagian tengah
b. Hulu dan Hilir Mesir
c. Kedua-dua bahagian Arab ( Bibilonia dan Asyor) dan
bukan Arab ( Parsi dan lain-lain)
d. Al-Jazirah, Armenia, Azebaijan, dan negeri-negerikecil
Asia Minor.
e. Afrika Utara hingga Barat Mesir( Andalusia dan kepulauan
Tengah )
15
Soalan : Muawiyah bin Abu Sufian

telah memulakansistem hijabah
terhadap orang yang hendak
berjumpadengan khalifah.
Siapakah orang yang dikecualikan
daripasa sistem ini?
I.
II.
III.
IV.
Gabenor
Bilal
Ketua Pos
Ketua Penyelia Makanan
A
B
C
D
I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV
Jawapan :D-II, III dan IV

Fakta :. Hanya tiga pegawai
sahaja yang dikecualikan

daripada sekatan ini iaitu Bilal,
Ketua Pos dan Ketua Penyelia
makanan.
Kerajaan Bani Umaiyyah
Umaiyyah di halaman 151 Buku
Teks Sejarah Tingkatan Empat..
3. Perlantikan beberapa orang gabenor adala untuk memastikan

keberkesanan system pentadbiran di wilayah yang besar.
4. Kewujudan system ini telah memperlihatkan pengurusan
pentadbiran yang sistematik dan jelas.
5. Ini ditambah lagi dengan penubuhan empat buah jabatan iaitu :
a.
b.
c.
d.
Jabatan Cukai
Jabatan Surat Menyurat
Jabatan Urusan Am
Jabatan Urusan Cop Mohor Pemerintahan
756-788
Abdul Rahman I
822 -825
Abdul Rahman II
6. Bagi menguatkan system ketenteraan Kerajaan Bani Umaiyah

telah menubuhkan Diwanul Jundi ( Jabatan Ketenteraan )
7. Penubuhan jabatan tentera ini telah membolehkan penubuhan
angkatan tentera darat dan laut.
912- 961
Abdul Rahman III
961 -976
Abdul Rahman IV
Peta :Kerajaan Bani Umaiyah
8. Ilmu pengetahuhan telah berkembang dengan pesat pada zaman

kerajaan Bani Umaiyyah.
9. Ilmu-ilmu ini meliputi bidang bahasa dan sastera, sains perubatan
dan ilmu agama seperti Hadith, fikah, tafsir dan Tauhid.
10. Kota Basrah telah dikenali sebagai
pusat pengajaran dan
penyebaran ilmu pengetahuan.
16
Carta Minda : Sumbangan Kerajaan Bani Umaiyyah

Pemerintah masyhur Bani Umaiyah tahap kedua di Sepanyol
Sumbangan Bani Umaiyyah

Penubuhan unit
terjemahan karya-karya
asing ke dalam bahasa
Arab telah membolehkan
semua rakyat Arab dapat
mempelajari ilmu-ilmu
penting yang merangkumi
pelbagai bidang yang
semeestinya agak sukar
jika dipelajari dengan
bahasa asing
Ilmu Pengetahuan
Bahasa
Sains
Sastera
Perubatan
Ini telah membolehkan

Arab membina tamadun
sendiri tanpa terlalu
bergantung kepada bahasa
Asing
Ilmu Agama
Tauhid
Hadith
Fekah
Tafsir
17
11. Sumbangan kerajaan Bani Umaiyah dapat dilihat seperti di bawah
Bidang
Bahasa
Tokoh
Perkembangan
Khalil b. Ahmad
(Pakar Bahasa dan
Fisiologi Arab)
Basrah dan Kufah sebagai

pusat pengajaran dan
penyebaran.
Sibawaih (Pakar
Tanda bunyi diletakkan

pada ayat-ayat al-Quran.
Soalan : Ibn-al-Nafis
terkenal
Nahu
Arab) dalam
bidang Sains dan perubatan.
Karyanya yang terkenal adalah asShamil Fil-Sinaat alJamil
Tabbibyah.Manakah
kenyataan yang
Sastera
Jarir buku
tepat berkaitan dengan
Faradaq
tersebut?
Umar bin Abi Rabiah
A. Teknik pembedahan
menggunakan pisau
B. Teknik perawatan
selepas
Ibn al-Nafis
telah
bersalin menghasilkan karya
C. Teknik pembedahan dan
as-Shamil Fil-Sinaat
perawatan selepas
Sains Danpembedahan
al-Tabbibyah iaitu
Perubata
menerangkan
teknik
D. Teknik perawatan
selepas
n kemalangan.
pembedahan dan
perawatan selepas
Jawapan : B: Teknik
pembedahan
pembedahan.
dan perawatan selepas pembedahan

Fakta : Ibn al-Nafis telah
menghasilkan karya as-Shamil FilSinaat al-Tabbibyah iaitu
menerangkan teknik pembedahan
dan perawatan selepas pembedahan.
Bin di
Al-Zubair
Kerajaan BaniUrwah
Umaiyyah
(Tokoh
Hadith)
Agama Empat.
Tingkatan
Ibn Syibah al-Zuhri

(Tokoh Hadith)
Ibn Jarih
(Tokoh Tafsir al-Quran)
Banyak usaha
untuk
memperterjemahkan bukubuku Yunani ke Dalam
Bahasa Arab
Pembinaan
Hospital
pertama
semasa
pemerintahan al- Walid bin
Abdul Malik.
Pembinaan
Hospital
penyakit
kusta
yang
pertama
pada
zaman
Khalifah Umar bin Abdul
Azizi.
Berkembang pesat pada

zaman Khalifah Umar Bin
Abdul Aziz.
Ibn al-Nafis adalah seorang doktor

dan pakar bedah, beliau telah
mendapati bahawa darah beredar
antara jantung dengan perut. Kajian
ini telah membetulkan kesilapan
teori Galen Yunani
Ilmu Fekah dan Usuluddin

semakin
berkembang
dengan kemunculan Puak
Murjiah dan Mktazilah.
12. Terdapat
juga
perkembangan
dalam
bidang kimia dan astronomi
yang menambahkan lagi
perkembangan
ilmu
pengetahuan bagi kerajaan
Bani Umaiyah.
Hasan al-Basri
Wasil bin Ata
(Tokoh Usuluddin)
18
13. Dalam system perundangan hakim telah menggunakan hukuman

berdasarkan ijtihad iaitu menggunakan daya pemikiran dalam
melaksnakan sesuatu hukum syarat.
14. Ia adalah berpandukan kitab al-Quran,Sunnah dan ijmak
( persepakatan antara ulama tentang sesuatu hukum )
15. Setiap hakim yang dilantik adalah mesti menjalankan bertindak
dengan adil tanpa memilih mana-mana pihak.
Sumbangan Kerajaan Bani Umaiyyah

di Andalus
1. Kerajaan bani Umaiyyah di Andalus diasaskan oleh Abdul

Rahman al-Dakhil.
2. Kerajaan ini bermula dari tahun 756 Masihi hingga 1031 Masihi.
Ia berpusat di Cordova, Sepanyol.
3. Kerajaan ini telah berjaya membina tamadun yang gemilang dalam
bidang agama dan bukan agama.
4. Cordova telah menjadi pusat ilmu pengetahuan di Eropah pada
kurun ke 10 Masihi.
5. Abdul Rahman III telah mengasaskan pusat pengajian tinggi yang
menjadi pusat ilmu pengetahuan di Eropah dan sebuah
perpustakaan juga telah dibina semasa al-Hakam II.
6. Semasa pemerintahan kedua-dua tokoh diatas telah wujud 17 buah
pusat pengajian serta 70 buah perpustakaan di Andalusia
Soalan
: Cordova
terkenalwujud sebuah universiti dan perpustakaan
7. Pada
masaamat
tersebut
sebagaibesar
pusat ilmu
di
yangpengetahuan
menjadi tumpuan
pelajar dari seluruh dunia untuk
Eropahmenimba
pada kurunilmu
ke 10
Masihi.
pengetahuan.
Apakah
yang menyebabkan
8. Bangsa
Eropah telah mempelajari pelbagai ilmu daripada sarjana
Cordova
menjadi
para di seluruh Andalus bukan sahaja di Bandar
islam
yangtumpuan
berkembang
pelajar?
Cordova, tetapi juga di Bandar-bandar lain seperti Seville, Toledo
Granada.
A. dan
Terdapat
sebuah Astronomi
9. Sebuah
unit terjemahan didirikan di Toledo untuk
yang terbesar.
memperterjemahkan
karya-karya Yunani kepada bahasa Arab.
B. Terdapat banyak karya10. Orang-orang
karya TamadunEropah
Yunani mendapat manfaat yang besar kerana
yang dijumpai
semula. ilmu pengetahuan daripada buku-buku
berpeluang
menimba
C. terjemahan
Terdapat sebuah
universiti karya-karya sarjana-sarjana islam yang
dan menerusi
dan
perpustakaan
yang
terkenal.
terbesar.
11. Cordova telah dianggap sebagai pusat kegemilangan ilmu dan telah
D. menjadi
Terdapatnya
banyak
jambatan
kepada masyarakat eropah.
Bangsa Eropah telah

menjadikan buku-buku
hasil penulisan cerdik
pandai Islam sebagai
bahan bacaan yang pentig
dan sebagairujukan dalam
Negara dan telah
dipasarkan di Eropah
universiti yang terkenal.
Jawapan : B :Terdapat sebuah

universiti dan perpustakaan yang
terbesar.
Fakta : Pada masa itu terdapat
sebuah universiti dan perpustakaan
yang besar yang menjadi tumpuan
pelajar dari seluruh dunia.
Bukti : Rujuk Tajuk Kerajaan
Bani Umaiyyah di Andalus di
Tingkatan Empat
12. Dalam bidang seni bina,

kerajaan Bani Umaiyyah di
Andalus telah membina
19
beberapa buah masjid dan istana yang indah di Cordova dan

Granada.
13. Masjid dan istana di Andalus telah dibina dan dihiasi dengan
tulisan khat ayat-ayat al-Quran dalam pelbagai bentuk yang
melambangkan kesenian islam.
Masjid Cordova Sepanyol

Masjid Cordova mempunyai menara
yang tinggi sekitar 36Meter.
Kubahnya adalah beralaskan kayu
berukir yang mempunyai 1293 tiang
yang diperbuat daripada marmar.
Pada waktu malam masjid ini
diterangi dengan 4700 buah lampu
dan memerlukan 11 tan minyak
Gambar : Seni bina masjid yang terdapat di Cordova

14. Dari segi ekonomi, Kerajaan Bani Umaiyah di Cordova telah
menubuhkan
baitulmal
yang
memainkan
peranan
dalammewujudkan system kewangan untuk mengimbankan
pendapatan danperbelanjaan negara.
15. Sumber penting pendapatan kerajaan ialah Kharaj ( cukai tanah ),
Jizyah ( cukai perlindungan ), zakat, usyur ( cukai 1/10 daripada
hasil pertanian ) dan Ghanimah ( harta rampasan perang )
16. Hasil barangan tembikar, barang-barang perhiasan emas dan perak
juga dihasilkan di Andalus.
17. Cordova merupakan pusat kegiatan ekonomi dan perdagangan
antarabangsa.
18. Terdapat juga kilang membuat alat-alat senjata dan industri
memproses kulit.
19. Orang islam Andalus juga turut memperlihatkan kemajuan tentang
cara memajukan tanah pertanian seperti, adanya sistem saliran,,
memilih benih-benih tumbuhan dan cara menyuburkan nya.
20
Soalan : Beberapa buah masjid dan

istana cantik yang melambangkan
perkembangan bidang seni bina
islam terdapat di Andalus.Apakah
nama Masji yang terdapat di
Sepanyol ?
A.
B.
C.
D.
Masjid Cordova
masjid Isabela
Masjid Alhambra
Masjid Andalus
Jawapan : C : Istana Alhambra.

Fakta : Antara Msjid yang
terkenal ialah Masjid Cordova.
Bukti : Rujuk Tajuk Kerajaan
Bani Umaiyyah di Andalus di
Tingkatan Empat.
Kerajaan Bani Abbasiyah
Menyatakan proses pembentukan

kerajaan Bani Abbasiyah.
Mnenjelaskan sumbangan Kerajaan
bani Abbasiyah
Menyenaraikan khalifah-khalifah
terkenal kerajaan Abbasiyah.
1. Kerajaan Bani Abbasiah telah muncul selepas kejatuhan

kerajaan Bani Umaiyah.
2. Kejatuhan kerajaan Bani Umaiyah adalah disebabkan berlakunya
penentangan di dalam dan luar Negara.
3. Sikap tidak puas hati golongan yang bukan berketurunan Arab
seperti Mawali, Parsi dan Barbar yang telah didiskriminasi oleh
pemerintah Umaiyah.
4. Mereka telah tidak diberi tempat di dalam kerajaan walaupun
mempunyai kelayakan.
5. Golongan ini juga telah dikenakan cukai yang tinggi daripada
orang Islam lain yang berketurunan Arab.
6. Golongan Mawali telah menyokong dan menyertai gerakan
Abbasiyah untuk menentang pemerintahan Bani Umaiyah.
7. Khalifah kerajaan bani Umaiyah juga tidak mempedulikan tentang
rakyatnya, disamping mengabaikan ajaran Islam, Sikap ini telah
menimbulkan kemarahan rakyat.
8. Golongan Syiah( menyokong Ali ) dan Khawarij (menentang
Ali) telah menentang kerajaan bani Umaiyah kerana amalan
pemilihan khalifah yang menggunakan sistem warisan begitu juga
dengan rakyat islam yang lain.
9. Ini semua telah menjadi penyumbang kepada kejatuhan kerajaan
Bani Umaiyah.
21
Golongan Syiah dan Khawarij telah

lahir selepas peristiwa Perang siffin
antara Khalifah Ali dan Muawiyah
yang telah menyebabkan pihak ali
telah terpecah dua iaitu Syiah dan
Khawarij
Pembentukan
KerajaanBanAbbasiyah
1. Kerajaan Abbasiyah diasaskan pada tahun 750 Masihi bersamaan

132 Hijrah dengan pertolongan pelbagai pihak, terutamanya puak
Syiah melalui suatu revolusi yang dipanggil Revolusi
Abbaysiyah.
2. Pada peringkat awal gerakan ini telah ditaja oleh Ali bin Abdullah
yang bergerak secara sulit.
3. Semasa zaman Khalifah Umar Abdul Aziz gerakan ini telah
dijalankan secara terbuka.
4. Golongan telah menggunakan nama Ahlul Bait ( keluarga Nabi
Muhammad s.a.w ) untuk mendapatkan sokongan.
5. Bandar Khurasan,Kufah dan Humaimah telah dijadikan sebagai
pusat operasi.
6. Revolusi ini mula dipimpin oleh Abu Muslim al-Khurasani dan
berpusat di Khurasan dan Salamah al-Khallal yang berpusat di
Kufah.
7. Pada tahun 750 Masihi, mereka telah berjaya menumbangkan
kerajaan Bani Umaiyyah dan mendirikan kerajaan baru yang
dipanggil kerajaan Abbasiyah.
8. Abu al-Abbas al-Saffah telah dilantik sebagai khalifah yang
pertama dan diikuti oleh 37 orang khalifah yang lain.
9. Kerajaan Abbasiyah memerintah selama lima abad iaitu dari 132
Hijrah hingga 654 Hijrah, dan kesemua khalifah Abbasiyah adalah
dilantik secara warisan sepertimana yang diamalkan oleh kerajaan
Bani Umaiyyah.
10. Kerajaan Bani Abbasiyah ini mengambil nama sempena alAbbas,iaitu Nama bapa saudara Nabi Muhammad s.a.w.
11. Semasa pemerintahan Abu Jaafar al-Mansur, pusat pemerintahan
kerajaan Bani Abbasiyah telah ditukar dari Damysik ke Baghdad.
12. Dalam zaman kerajaan Abbasiyah, terdapat dua orang khalifah
yang terangung, iaitu Khalifah Harun al-Rasyid dan anaknya alMakmun.
13. Zaman pemerintahan mereka dikemali sebagai Zaman Keemasan
atau zaman kegemilangan.
14. Pada tahun 1258 Masihi, kerajaan Abbasiyah telah tewas ditangan
tentera Monggol di bawah pimpinan Hulagu Khan dan
berakhirlah kerajaan Abbasiyah di Kota Baghdad.
Pusat pemerintahan
kerajaan Abbasiyah telah
dipindahkn ke kota
Baghdad kerana
Hulagu Khan ialah pengasas
kedudukannya yang
kerajaan IIkhan di Iran dan
strategik,cucu
subur
dan Genghiz
merupakan
kepada
Khan.
mempunyai
sistem
perhubungan yang baik
Hulagu telah berjaya mengusir
dengan
kawasan lain
Khalifah
al-Mustasim
dari Baghdad
danmenakluk sementara bahagian
Barat Syria yang berada di bawah
kekuasaan kerajaan Mamluk.
Beliau telah meninggal dunia di
Pulau Shahi setelah memeluk Islam.
Kerajaan Bani Abbasiyah

Fasa Pertama Fasa Ketiga
Kedua
Pemerintahan
Pemerintahan
KhalifahKerajaan
Khalifah
Kecil
( 749 847( M
(847
1194
) 1194M
1258 M) )
Khalifah Terkenal
22
Turki ( 847 946 M

Abu Abbas al-Saffah
( 750 -754 M )
Bani Buwayh
( 946 1055 M
Abu Jaafar alMansur

( 754 775 M )
Bani Saljuk
( 1031 1157 M )
Soalan : Baghdad merupakan pusat

kegiatan ilmiah bagi
kerajaanAbbasiyah.Bagaimanakah
kegiatan yang bercorak ilmiah
berkembang di Baghdad?
I
II
III
IV
Harun al-Rasyid
( 786 809 M )
Menulisan penulisan
Menerusi terjemahan
Menerusi Perdagangan
Menerusi diplomatik
A.
B.
C.
D.
Abdullah al-Makmun
Carta Masa :Pemerintahan Kerajaan bani Abbasiyah
I dan II
I dan III
I, III dan IV
Semua Di atas.
Jawapan : A : I dan II.

Fakta : Berlaku kegiatan
bercorak ilmiah yang pesat

melalui penulisan, terjemahan
karya asing ke dalam bahasa
Arab.
Sumbangan Kerajaan Bani Abbasiyah
1. Kota Baghdad telah memainkan peranan penting di dalam

penyebaran ilmu pengetahuan dan tamadun.
2. Zaman ini dipanggil sebagai zaman Keemasan kerajaan Abbasiyah,
ia berlaku pada masa khalifah Harun al-Rasyid dan anaknya almakmun.
3. Berlaku kegiatan bercorak ilmiah yang pesat melalui penulisan,
terjemahan karya asing ke dalam bahasa Arab.
Kerajaan Bani Abbasiyah di

halaman 156 Buku Teks
SejarahTingkatan Empat..
4. Kegiatan ilmiah tersebut

telah melahirkan ramai
tokoh, ahli bahasa dan
sastera yang serba boleh
serta tokoh lain
dalam
bidang ilmu lain, seperti
astronomi,
astrologi,
matematik, perubatan, seni
muzik dan falsafah.
23
5. Sebuah institusi keilmuan telah ditubuhkan semasa pemerintahan

Khalifah Harun al-Rasyid iaitu BaitulHikmah.
6. Institusi ini telah mengalami perkembangan yang pesat semasa
pemerintahan Al-Makmun.
7. Kegiatan utama Baitulhikmah ini ialah untuk memperterjemahkan
karya falsafah dan sains terutamanya bahasa Yunani.
8. Usaha-usaha perterjemahan karya-karya dalam bahas Yunani,
Sanskrit dan suriani telah mengalakkanlagi perlkembangan
intelektual pada waktu itu.
9. Kegiatan penulisan yang dilakukan adalah adalah mengikut tiga
tahap iaitu :
a. Tahap pertama mencatat segala idea atau percakapan
b. Tahapkedua mengumpulkan segala idea yang serupa atau
mengumpulkan hadis Nabi Muhammads.a.w ke dalam
sebuah buku.
c. Mengarang ia dilakukan dengan teliti kerana segala yang
dicatatkan itu diatur ke dalam bahagian dan bab tertentu,
serta berbeza antara satu sama lain.
9. Golongan ulama juga turut terlibat dalam bidang penulisan,
contohnya pada tahun 761 Masihi, ramai ulama telah mulamenyusun
hadis dan menghasilkan Tulisan dalam bidang fekah, tafsir, sejarah
dan sebagainya.
10. Ulama yang terkenal pada waktu itu ialah :
11.
12.
13.
14.
a. Imam Malik ( Penyusun buku al-Muwatta)

b. Ibn. Ishaq ( Penyusun Fiqah dan pendapat ijtihad )
c. Imam Abu Hanifa
d. Imam Syafii
e. Imam Ahmad bin Hanbal.
Pada zaman itujuga terdapat pemisahan antara ilmu tafsir, ilmu sirah
( sejarah Nabi Muhammad s.a.w ) dan ilmu Hadis.
Perkembangan bidang intelektual ini telah memperlihatkan orang
Islam bukan sahaja memperterjemahkan malah mencipta dan
membuat pembaharuan dalam karya yang diterjemahkan ke
dalambahasa Arab.
Mereka juga telahmembuat penambahan dan pembaharuan yang
sangat tinggi nilainya.
Peranan orang Islam adalah amat besar kepada peradaban dunia iaitu
dengan memelihara warisan ilmu daripada terkubur begitu sahaja
kerana pada waktu itu orang Eropah tidakmenghargai ilmu
pengetahuan kerana berada di zaman Gelap.
Usaha untuk mempelajari

bahasa asing adalah perlu
bagi membolehkan kita
menambah seberapa banyak
maklumat daripada tamadun
lain bagi membina tamadun
kita semdiri.
24
Soalan :
I dan II
A. I dan III
B. I, III dan IV
C. Semua Di atas.
Jawapan : A : I dan II.
Fakta : Berlaku kegiatan
bercorak ilmiah yang pesat

melalui penulisan, terjemahan
karya asing ke dalam bahasa
Arab.
Kerajaan Bani Abbasiyah di
15. Penubuhan pusat pengajian

tinggi dan peranan yang
dimainkan olehnya telah
dapat mempertingkatkan lagi
kegiatan penyelidikan hingga
hasil kajian sarjana Islam
telah tersebar ke Eropah.
16. Karya-karya tersebut mula
diterjemahkan
ke
dalam
bahasa asing yang akhirnya
telah
membawa
Eropah
kepada zaman kebangkitan.
Perkembangan ilmu yang

berlaku di kota Baghdad,
Cordova dan kota-kota
Islam yang lain telah
membuka mata orang
Eropah sehingga
mewujudkan Zaman
Renaissance di Eropah.
Peta kerajaan Bani Abbasiyah
25
Menyatakan
prosesUthmaniyah
pembentukan
Kerajaan
D Turki
kerajaan Turki Uthamaniyah.
Mnenjelaskan Faktor perkembangan
kerajaan Turki Uthaminayah.
Menyenaraikan Sumbangan kerajaan
Turki Uthmaniyah dan nama-nama
Khalifahnya.
1. Kerajaan Bani Abbasiyah semakin lemah dan menyebabkan

munculnya kerajaan-kerajaan kecil di Kawasan Parsi dan Turki.
2. Pada tahun 1258 Kerajaan Bani Abbasiyah telah berakhir kerana di
serang oleh orang-orang Mongol.
3. Pada masa tersebut telah wujud sebuah kerajaan kecil di Turki iaitu
Kerajaan Seljuk.
4. Kerajaan Turki Uthmaniyah adalah bermula sebagai sebuah kerajaan
yang kecil yang terletak di sebelah barat Anatolia ( Turki pada hari
ini ).
5. Kerajaan Anatolia adalah berada dibawah pengaruh kerajaan
Seljuk, tetapi darisegi pemerintahan dan pentadbirannya adalah
bebas daripada kerajaan Seljuk.
6. Kerajaan Anatolia ini walaupun pada asalnya adalah sebuah kerajaan
yang kecil tetapi ia telah berjaya menguasai kerajaan lain dan
akhirnya dapat membentuk Kerajaan Uthmaniyah.
Pembentukan Kerajaan Turki

Uthmaniyah
1. Kerajaan Turki Uthmaniyah terkenal sebagai sebuah empayar

islam yang terkenal dan terbesar.
2. Ia bermula dari tahun 1281 Masihi hingga 1924 Masihi dan
berlangsung selama 600 tahun.
3. Kerajaan Turki Uthmaniyah telah diasaskan oleh Uthman bin
Ertoghul.
4. Perkataan Uthmaniyah adalah berasal daripada nama pengasas
kerajaantersebut iaitu Uthman bin Ertughrul bin Sulaiman Shah
yang berasaldari suku Qayi.
5. Uthman merupakan amir atau gabenor saljuk bagi kawasan barat
Anatolia yang bersempadan dengan Empayar Byazantine ( Rom
Timur )
Soalan : Semasa kerajannya masih

baru, Kerajaan Turki Uthmaniyah
sudah menguasai kawasan-kawasan
yang dikuasau oleh Kerajaan
Byzantin. Bagaimanakah kawasankawasan tersebut diperolehi oleh
Kerajaan Turki Uthmaniyah?
A. Menerusi kegiatan politik
dan ketenteraan.
B. Menerusi perjanjian
persahabatan
C. Penyerahan kuasa oleh
pemerintah kawasan
berkenaan.
D. Menerusi ugutan kepada
pemerintah berkenaan.
Jawapan : B : Menerusi kegiatan
politik dan ketenteraan.
Fakta : Wilayah-wilayah ini
diperolehi menerusi kegiatan
politik dan ketenteraan daripada kerajaan
Byzantin.
Kerajaan Turki Uthmaniyah di
halaman 159.Buku Teks Sejarah
Tingkatan Empat
Sultan merupakan kuasa tertinggi di

sepanjang pemerintahan Kerajaan
Turki Uthmaniyah. Sultan telah
dibantu oleh Wazir Besar yang
merupakan ketua pentadbir dan
penasihat kepada sultan.
6. Pada tahun 1301 Uthman

telah berjaya menumpaskan
tentera
Byzantine.
Kemenangan
ini
telah
26
7.
8.
9.
10.
menyebabkan ramai Ghazi ataupun pahlawan tentera serta

pemimpin masyarakat bersatu di bawah Uthman dalam
memperluaskan kawasan penaklukannya.
Selepas mnakluki kawasan sekitar Anatolia, Uthman telah a
sebagai ibu negeri pemerintahannya.
Selepasa kematian Uthman pada tahun 1326, usaha perluasan
kuasa telah diteruskan oleh anaknya Orhan I dan pemerintahan
Uthmaniyah yang seterusnya.
Seramai 37 orang khalifah telah memerintah kerajaan Turki
Uthmaniyah.
Antara tokoh-tokoh yang terkenal ialah :
Jangka Masa
Pemerintahan
1280 - 1326
1326 - 1362
1362 - 1389
1389 - 1402
1413 - 1421
1421 - 1444
1444 - 1446
1451 - 148
1481 -1512
1512 - 1520
1520 - 1566
1566 - 1574
1574 - 1595
1595 - 1603
Utman bin Ertughul

Orhan I
Murad I
Bayezid I
Mehmed I
Murad II
MehmedII
( Fatih )
Bayezid II
Selim
Sulaiman Kanuni
Selim II
Murad III
Mehmed III
Carta : Pemerintah Kerajaan Turki Uthmaniyah

11. Orhan I telah berjaya menguasai kawasan Marmara, dan pantai
Aegean, Ankara dan Gallipoli.
12. Semasa pemerintahan Murad I dan Bayezid pula kerajaan
Turki Uthmaniyah telah berjaya menguasai kawasan Balkan
selatan dan utara Bullgaria, Philippopolis, Sofia, Salonica,
Kosovo, Utara Albania dan Wallachia.
13. Semasa pemerintahan Mehmed II, beliau telah menjalankan
dasar perluasan wilayah dan telah berjaya menawan Istanbul
( Constantinople ), ibu negeri Rom pada tahun 1453.
27
Soalan : Kejayaan Uthman

mengalahkan tentera Byzantine pada
tahun 1301 telah membawa
perubahan kepada kerajaan Turki
Uthmaniyah. Apkah perubahan
tersebut ?
D. Bermula zaman perluasan
kuasa kerajaan Uthmaniyah
E. Ramai Ghazi atau tentera
dan pemimpin mesyarakat
bersatu di bawah Uthman.
F. Turki telah muncul sebagai
sebuah empayar yang
terkenal
G. Rmai orang-orang Eropah
mula memeluk agama
Islam.
Jawapan : B - Ramai Ghazi atau
tentera dan pemimpin mesyarakat
bersatu di bawah Uthman
Fakta : Pada tahun 1301
Uthman telah berjaya
menumpaskan tentera Byzantine.
Kemenangan ini telah menyebabkan
ramai Ghazi ataupun pahlawan
tentera serta pemimpin masyarakat
bersatu di bawah Uthman dalam
memperluaskan kawasan
penaklukannya.
Bukti : Rujuk Tajuk
Uthmaniyah halaman 159 Buku
Teks SejarahTingkatan Empat..
14. Zaman pemerintaan Mehmed II ini telah mewujudkan

pengukuhan empayar yang berlanjutan dari penaklukan kota
Constantinople pada tahun 1453 hinggalah kepada kematian
Suleiman I pada tahun 1566.
15. Empayar Uthmaniyah ini telah berlanjutan sehingga ke awal
abad ke 20.
16. Selepas abad yang ke 16, kerajaan Uthmaniyah mula mengalami
kemerosoton dan tidak mampu untuk menguasai politik dan
ekonomi jajahannya seperti mana sebelum abad ke 16.
17. Banyak faktor yang telah menyebabkan berlakunya kemerosotan
kuasa Uthmaniyah antaranya ialah terdapat pemimpin yang
lemah, keruntuhan system pungutan cukai, pemberontakan dan
pertambahan penduduk yang pesat dan sukar di kawal dengan
sepenuhnya.
18. Kerajaan Turki Uthmaniyah telah bertahan selama hamper 600
tahun dan meliputi kawasan yang agak luas.
Soalan : Kerajaan Turki telah

mengalami kemerosotan selepas
abadyang ke 16. Apakah factor
yang menyumbang kepada
kemerosotan tersebut ? ( 10 M )
1.
2.
3.
4.
Pemimpin yang lemah

Keruntuhan system cukai
Pemberontakan
Sukar mengawal wilayah yang
luas
5. Pertambahan penduduk
Uthmaniyah di halaman 159 Buku
Peta Kerajaan Turki Uthmaniyah
Sumbangan Kerajaan Turki

Uthmaniyah
1. Kerajaan Turki Uthmaniyah telah mewujudkan sebuah empayar
yang besar yang menyatukan orang Islam diseluruh dunia.
2. Kota Istanbul telah dianggap sebagai pusat pentadbiran Dunia
Islam.
3. Selepas Sultan Selim I
menguasai Makkah pada
28
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
tahun 1517, Kerajaan Turki Uthmaniyah telah dianggap sebagai

pelindung kepada umat Islam diseruh dunia.
Sultan Selim I telah menggunakan gelaran pelindung dua
Bandar suci Makkah dan Madinah dan diterus oleh
penggantinya yang lain.
Sultan Sulaiman I telah dikenali sebagai Kanun Suleiman
kerana sumbangannya memperkenalkan sistem perundangan
yang mempertahankan dan membela nyawa, harta, kehormatan
setiap individu tanpa mengenal bangsa dan agama.
Pengenalan jawatan Kadi dan Mufti ia adalah sebahagian
sumbangan kerajaan Turki Uthmaniyah dan ia telah dijadikan
sebagai organisasi tetap pentadbiran Islam diseluruh dunia
Islam.
Terdapat juga jawatan Sheikh-us-Islam sebagai ketua ulama
dan perananya adalah mengeluarkan fatwa yang berkaitan
agama Islam.
Banyak koleksi fatwa yang telah dikeluarkan oleh Sheikh-usIslam pada zaman kerajaan Turki Uthmaniyah merupakan salah
satu sumbanagan utama kerajaan Uthmaniyah kepada agama
dan sains undang-undang yang kekal dan telah digunakan
hingga sekarang.
Kedudukan Kerajaan Turki Uthmaniyah di pusat pertemuan
jalinan kegiatan perdagangan di antara Timur dan Barat serta
antara Dunia Islam dan dunia bukan Islam.
Hubungan perdagangan telah wujud disepanjang Laut Tengah,
Merah,Laut Hindi dan Laut Mediterranean.
Kawasan kawasan tersebut telah dikuasai oleh kerajaan
Uthmaniyah yang telah membentuk jalinan perdagangan dunia
Islam yang berpusat di Istanbul.
Kerajaan Turki juga telah membawa perubahan kepada
masyarakt Eropah yang berada di wilayah Balkan yang pada
ketika itu mengamalkan sistem bangsawan berasaskan keturunan
dalam susun lapis masyarakat.
Islam telah memperkenalkan sistem yang menggalakkan
kecemerlangan individu dan telah mengubah masyarakat
Eropah yang bergantung kepada status bangsawan kepada
masyarakat yang lahir dan bergantung kepada usaha individu itu
sendiri yang akhirnya telah membawa kepada mobiliti sosial
yang lebih luas kepada masyarakat Eropah.
Perkembangan ilmu pengetahuan, pendidikan, kebudayaan,
penerbitan dan penterjemahan amat pesat berlaku dalam
kerajaan Uthmaniyah.
Sumbanga Uthmaniyah yang penting dan berpegaruh dalam
dunia Islam ialah Sistem madrasah.
Terdapat juga system pendidikan berasaskan sekolah
pengetahuan akademik, sekolah sastera, maktab tentera, maktab
teknik dan kolej perubatan.
Perkembangan sekolah pendidikan ini telah melahirkan ramai
golongan intelektual Islam. Antara yang terkenal ialah Fanari
dan Molla Lufti yang telah menulis ensiklopedia sains Islam.
29
Soalan : Sultan Sueiman I telah

dikenali sebagai al-Kanuni. Apakah
yang menyebbkan beliau digelar
sedemekian?
A
B
C
D
Penggubal undang-undang alQanuni

Memperkenalkan undangundang mempertahankan
nyawa, harta dan kehormatan
Memperkenalkan Kanun
Suleiman
Memperkenalkan undang
mengikut bangsa dan agama.
Jawapan : B - Memperkenalkan
undang-undang mempertahankan
nyawa, harta dan kehormatan
Fakta : Sultan Sulaiman I
telah dikenali sebagai Kanun

Suleiman kerana sumbangannya
memperkenalkan sistem
perundangan yang
mempertahankan dan membela
nyawa, harta, kehormatan setiap
individu tanpa mengenal bangsa
dan agama
Kerajaan Turki Uthmaniyah
4. Apakah perubahan yang dibawa

oleh Islam kepada masyarakat
Eropah yang mengamalkan sistem
kebangsawanan?
18. Seorang lagi intelektual Islam yang menghasilkan ensiklopedia

ialah katip celebi karyanya masih lagi menjadi rujukan hingga
ke hari ini.
19. Banyak perpustakaan telah ditubuhkan semasa zaman kerajaan
Uthmaniyah. Perpustakaan itu telah dibina di masjid, hospital
dan juga rumah.
20. Bidang seni bina juga tidak ketinggalan terutamanya seni bina
masjid yanggga ke hari ini.
21. Antara tokoh yang terkenal ialah Mimar Sinan yang telah
membina Masjid Sultan Ahmed( masjid Biru ) di Istanbul.
Soalan : Kerajaan Uthmaniyah telah

membina banyak perpustakaan.
Antara berikut manakah tempat
perpustakaan tersebut di bina ?
I.
II.
III.
IV.
Masjid
Hospital
Istana
Rumah
A
B
C
D
I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV
Jawapan : B I, II dan Iv
Fakta : Banyak perpustakaan
telah ditubuhkan semasa zaman

kerajaan Uthmaniyah.
Perpustakaan itu telah dibina di
masjid, hospital dan juga rumah.
Kerajaan Turki Uthmaniyah
Masjid Sultan Ahmed ( Masjid Biru di Istanbul )
Faktor-Faktor Penyebaran Islam

ke Eropah
1. Agama Islam telah sampai ke Eropah sejak zaman Kerajaan Bani
Umaiyah di Cordova Sepanyol lagi terutamanya di kawasan Sicily
dan Selatan Sepanyol.
2. Perkembangan agama islam semasa zaman kerajaan Turki
Uthmaniyah bermula apabila Sultan Mehmed Fatiih telah berjaya
menguasai kota Constantinople.
3. penaklukan kota tersebut menandakan bermulanya penyebaran
Islam ke kawasan Eropah Timur yang dikenali sebagai Balkan.
4. Penyebaran agama Islam ke Eropah adalah disebabkan oleh faktor
pegangan akidah yang kukuh dan akhlak yang tinggi di kalangan
orang Islam semasa zaman Bani Umaiyah dan Turki Uthmaniyah.
30
5. Tentera-tentera Islam juga mempunyai semanat Ghazi, iaitu

semangat kepahlawanan yang tidak gentar dan takut serta sanggup
berkorban jiwa dan raga untuk penyebaran Islam.
6. Tentera Islam juga adalah tersusun dan mempunyai kelengkapan
senjata moden.
7. Tentera islam mempunyai tentera berkuda dan kumpulan infantri
yang kuat
8. Pada waktu itu juga terdapat tentera Janissari iaitu kumpulan elit
yang terlatih dalam selok belok peperangan.Jumlah ini telah
meningkat sehingga 54 000 orang semasa zaman Murad III iaitu
zaman kerajaan Uthmaniyah berada di tahap kecemerlangan.
9. Peralatan yang digunakan oleh tentera Uthmaniyah juga adalah
moden seperti meriam besar yang telah membantu perluasan kuasa
empayar Uthmaniyah.
10. Kerajaan Uthmaniyah juga mempunyai armada laut yang kuat,
contohnya semasa pemerintahan Suleiman al-Kanuni, armada
laut Uthmaniyah mempunyai 300 buah kapal yang digunakan
untuk mengawal keselamatan di kawasan Laut Mediterranean.
11. Islam juga telah dapat berkembang di Eropah juga adalah
disebabkan oleh keadaan politik yang tidak stabil kerana sering
berlaku pertelingkahan dan peperangan di kalangan kerajaankerajaan kecil di Eropah.Ini telah memudahkan perluasan kuasa
Islam di Eopah.
12. Islam juga telah mesuk ke Eropah atas permintaan Maharaja
John VI Cantacuzens pada tahun 1346 yang membuat perjanjian
dengan Orhan untuk mendapatkan bantuan kerajaan Uthmaniyah
dalam usaha untuk mendapatkan tahta Byzantine.
13. Kelemahan dan kejatuhan kerajaan Byzantine juga telah
memberikan laluan yang mudah kepada penyebaran agama Islam,
terutamanya di kalangan masyarakat Balkan.
14. Intitusi Gereja Ortodoks, tidak lagi menjadi pelindung
masyarakat Eropah kerana Kerajaan Byzantine tidak dapat lagi
melindungi intitusi Gereja tersebut.
15. Intitusi gereja juga hampir hancur kerana berlakunya
penyalahgunaan kuasa, pergaduhan pemimpinya, kekurangan
sumber kewangan dan inilah yangmenjadi punca ramai penganut
Kristian tertarik dengan keistimewaan agama Islam.
16. Dasar tolenrasi dan diplomasi telah digunakan oleh kerajaan Turki
Uthmaniyah dalam penyebaran Islam di Balkan.
17. Masyarakat Balkan tidak dipaksa untuk menganut Islam, Islam
juga telah mengiktiraf kedudukan, perundangan, dan harta gereja
Ortodock.
18. Intitusi Gereja itu juga dibenarkan untuk melindungi kepentigan
masyarakat Kristian di kawasan Balkan.
19. Sistem sosial yang telah digunakan oleh orang Islam telah menarik
minat orang Kristian kerana dasar sosial islam ialah berasaskan
kecemerlangan individu bukannya keturunan.
20. Ini membolehkan setiap individu berusaha untuk memperbaiki diri
demi kecemerlangan diri sendiri.
21. Kerajaan Uthmaniyah juga telah membina semula sekolah, rumah
sakit dan kawasan perdagangan untuk kemudahan rakyat.
31
Jannisari ialah kumpulan tentera

infantry elit dalam sistem
ketenteraan kerajaan Uthmaniyah.
Kanak-kanak yang mengikuti
system devshirme tidak semua
akan menjadi pentadbir kerana
sebahagiannya akan diserapkan ke
dalam system ketenteraan
Uthmaniyah. Kanak-kanak
tersebut akan diberi latihan fizikl
dan ketenteraan terutamanya selok
belok dan taktik serta teknik
peperangan
Soalan : Huraikan faktor-faktor

yang telah menyumbang kepda
penyebaran Islam ke Eropah?
(20 M)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Semangat Ghazi
Peralatan Senjata
Janissari
Armada laut
Eropah tidak Stabil
Permintaan Raja Eropah
Kelemahan Byzatine
Kehancuran intitusi Gereja
Dasar Diplomasi
Dasar sosial Islam
Kemudahan
Usaha Dakwah
Ahli Sufi
Esei : Pelajar perlu

menghuraikan tema-tema satu
persatu. Lihat Tajuk Faktor
Penyebaran Agama Islam ke
Eropah di halaman 162 - 163
Buku Teks Sejarah Tingkatan
Empat.
5. Apakah tujuan dan matlamat

penubuhan unit tentera Janissari atau
Yani Cheri ?
Gambar : Tentera Turki
22. Peranan yang dimainkan oleh pendakwah juga penting yang

menyebabkan islam tersebar ke Eropah terutamanya di wilayah
Balkan.
23. Ramai orang Turki telah berpindah ke kawasan Balkan
terutamanya di Thrace, Lembah Maritsa, utara Bulgaria, dan
Albania.
24. Mereka telah membina petempatan mereka di kawasan yang
didiami oleh kumpulan mubaligh Islam, iaitu kumpulan Sufi.
25. Orang-orang Kristian tertarik dengan pengajaran ahli Sufi yang
menekankan toleransi dan asimilasi dalam ajaran mereka.
26. Penyebaran agama Islam ke Eropah telah berterusan hinggalah
abad ke-17 dan abad ke- 18 ia tersebar ke kawasan Utara Albania,
Montenegro dan Selatan- Barat Macedonia dan Crete. lam
27. Pada tahun 1520-1530 berdasarkan banci yang dibuat oleh
kerajaan Uthmaniyah telah menunjukkan hamper 19% penduduk
Balkan ialah orang Islam.
28. Mereka ini tertumpu di kawasan Bandar seperti Bosnia yang
mempunyai 45% penduduk beragama Islam.
29. Sementara itu Bandar lain yang mempunyai penduduk Islam ialah
Sofia yang mempunyai 66% penduduk Islam dan Bandar Edirne
mempunyai 82% penduduk Islam.
32
Soalan : Kerajaan Turki

Uthmaniyah menjadi kuat apabila
mendapat sokongan yang kuat
daripada kaum pendatang Turki
yang memang terkenal.
Antara berikut yang manakah ciriciri bangsa Turki?
I
II
III
IV
Sifat perkauman yang Kuat

Berani dan gagah
Semangat Jihad yang tinggi
Kuat beribadat.
A.
B.
C.
D.
I dan II
II dan III
I dan III
III dan IV
Jawapan : B : II dan III

Fakta : Kaum Turki ini amat
terkenal dengan sifat berani dan
kuat, disamping semangat jihad
yang tinggi ketika menentang
tentera Kristian Byzantin.
Bukti : Rujuk Tajuk Faktorfaktor Penyebaran Agama Islam
Ke Eropah di halaman 162 Buku
Pertembungan Tamadun Islam

Dengan Tamadun Lain di Dunia
Soalan : Semasa pemerintahan

Murad I , hubungan antara
pemerintah dengan penduduk
setempat yang beragama Kristian
terjalin dengan erat. Apakah kesan
perhubungan tersebut?
Mengetahui wujudnya pertembungan

tamadun Islam dengan tamadun lain di
dunia.
Menjelaskan cara pertembungan
tamadun Islam dengan tamadun lain.
Menerangkan kesan pertembungan
tersebut.
Ramai penduduk kristian

memeluk agama islam.
Orang-orang Eropah
tertarik hati dengan agama
Islam.
Terbentuknya unit tentera
Jannisarri atau Yeni Cheri
Ramai orang islam telah
murtad dan menganut
agama Kristian.
II
III
IV
1. Sebelum tamadun Islam bermula, telah wujud beberapa tamadun

seperti tamadun China, Mesopotamia, Mesir, Yunani, Rom dan
India.
2. Tamadun-tamadun ini telah bertembung dengan tamadun Islam,
apabila lahirnya agama Islam terutamanya semasa pemerintahan
Khalifah al-Rasyidin.
3. Pada tahun 639 Masihi di bawah pemerintahan Khalifah Umar ibn
al-Khatab, Panglima Amr ibn al-as telah menakluki Mesir.
4. Ini telah mewujudkan pertembungan tamadun antara tamadun
Islam dengan Tamadun Yunani-Rom yang telah bertapak di Mesir.
5. Perluasan kuasa kerajaan Islam ke Baghdad telah menyebabkan
berlakunya pertembungan Tamadun Islam dengan Tamadun Parsi.
6. Semasa zaman kerajaan Bani Umaiyah, penaklukan ke atas
Qayrawan di Utara Afrika pada tahun 670 Masihi dan pada tahun
711 masihi menakluki Sepanyol telah menyebabkan Islam telah
bertembung dengan tamadun Eropah.
A.
B.
C.
D.
I dan II
I, dan IV
II dan IV
III dan IV
Jawapan : A : I dan II
Fakta :. Sistem sosial yang
telah digunakan oleh orang Islam

telah menarik minat orang
Kristian kerana dasar sosial
islam ialah berasaskan
kecemerlangan individu
bukannya keturunan.
Bukti : Rujuk Tajuk Faktorfaktor Penyebaran Agama Islam
Ke Eropah di halaman 148.
Pertembungan antara tamadun

Islam dengan tamadun lain di
dunia sudah berlaku sejak zaman
awal islam lagi Nabi Muhammad
s.a.w pernah sampai ke negeri
Syam untuk menjalankan
perniagaan dan dapat melihat
33
7. Wilayah-Wilayah islam Islam telah bertembung dengan tamaduntamadun dunia yang lain antaranya ialah :
Negara
Islam
Pertembungan Dengan Tamadun Lain
Iraq
Babylon dan Parsi
Syria dan
Mesir
Yunani dan Rom
India (Zaman
Islam )
India Tempatan
China Islam
China tempatan (Buddha)
Andalus
Eropah
Soalan : Tamadun Islam telah

bertembung dengan tamadun Eropah
sejak zaman awal Islam lagi.
Huraikan bagaimanakah berlakunya
pertembungan tamadun antara
tamadun Islam dengan tamadun lain
di dunia? ( 12M )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Perniagaan
Perdagangan jarak jauh
Hubungan Diplomatik
Pemahaman
Penaklukan/ketenteraan
Interaksi dan asimilasi
Kebudayaan
Intelektual

Cara Pertembungan Tamadun di
halaman 164-165 Buku Teks
Sejarah Tingkatan Empat.
Cara Pertembungan
1. Pertembungan tamadun islam dengan tamadun lain berlaku melalui
beberapa cara iaitu :
a.
b.
c.
d.
e.
Diplomatik
Perniagaan/perdagangan
Kebudayaan
Intelektual
Penaklukan/Ketenteraan
2. Tamadun Islam telah bertembung dengan tamadun lain menerusi

kegiatan perdagangan dan perniagaan.
3. Orang-orang Islam Islam keturunan Arab memang terkenal dalam
bidang perniagaan. Semasa menjalankan perniagaan ini orang-orang
islam akan dapat menyaksikan pelbagai kebudayaan dan tamadun
bangsa-bangsa lain.
4. Nabi Muhammad s.a.w sendiri pernah terlibat dalam perdagangan dan
perniagaan sehingga sampai ke Syam ( Syria ).
5. Penguasan Islam ke atas kawasan Teluk Parsi, Laut Merah, dan Timur
Mediterranean telah membolehkan perdagangan jarak jauh menjadi
salah satu alat utama pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain.
34
6. Tamadun Islam telah bertembung dengan Tamadun China pada awal

abad ke-7 Masihi lagi. Pada waktu itu orang-orang Islam telah sampai ke
China iaitu berdagang di Bandar Canton.
7. Hubungan diplomatik juga telah menyebabkan berlakunya
pertembungan Tamadun Islam dengan tamadun lain di dunia.
8. Orang-orang Islam telah mendapatkan pengetahuan tentang cara hidup,
cara berfikir dan cara mentadbir daripada tamadun luar.
9. Semasa pemerintahan Kerajaan Bani Umaiyah, beberapa kumpulan
peneroka telah dihantar ke Utara Selat Gibralta di Selatan Sepanyol.
10. Kumpulan peneroka tersebut telah bertembung dengan petempatan
bukan Islam di Cordova, Valencia dan Rhonda.
11. Pertembungan ini telah mewujudkan hubungan diplomatik diantara
kawasan tersebut dengan tamadun Islam.
12. Pertembungan tersebut telah membolehkan berlakunya pemahaman
secara aman antara orang Islam dengan orang bukan Islam berkaitan
cara hidup, pandangan poltik, keagamaan,ekonomi dan pentadbiran.
13. Pertembungan juga berlaku apabila menerusi cara penaklukan dan
ketenteraan.
14. Usaha perluasan wilayah dan penyebaran agama Islam, Kerajaan
Khulafa al-Rasyidin, Bani Umaiyah, Bani Abbasiyah dan Turki
Uthmaniya telah membentuk ekspedisi ketenteraan.
15. Penguasaan Islam ke atas Iran dan Iraq telah menyebabkan Islam
bertembung dengan tamadun Parsi.
16. Di samping itu juga berlakunya interaksi dan asimilasi antara tamadun
Islam dengan tamadun lain.
17. Tamadun Islam telah bertembung dengan tamadun Rom ataupun Eropah
apabila dapat menguasai kawasan Mesir dan Afrika Utara.
18. Penguasaan islam terhadap kawasan-kawasan baru terutramanya di
Eropah telah mewujudkan pertembungan tanmadun dari segi
Kebudayaan.
19. Contohnya, Kemunculan kerajaan Islam di Sepanyol telah mewujudkan
satu kebudayaan baru di Eropah.Bahasa Arab telah dijadikan sebagai
bahasa utama di Sepanyol semasa pemerintahan kerajaan Bani Umaiyah
di Cordova.
20. Pada waktu itu lahir golongan orang tempatan yang beragama Kristian
tetapi mengamalkan kebudayaan Islam dan berbahasa Arab.Golongan ini
dipanggil Mozarab.
21. Islam juga telah bertembung dengan tamadun lain menerusi intelektual
yang berlaku antara ahli sufi Islam dengan orang bukan islam.
22. Penyebaran Islam di Eropah telah membawa banyak keuntungan kepada
Islam.Ia bukan sahaja memberikan keuntungan kepada golongan peniaga
yang dapat berniaga di Eropah, juga membawa keuntungan kepada para
intelek Islam.
23. Golongan intelek Islam telah dapat mendalami ilmu pengetahuan Eropah
dan berjaya memperkembangkan lagi ilmu tersebut bersesuian dengan
kehendak Islam.
35
Soalan : kemunculan Kerajaan

Islam di Eropah telah mewijudkan
golongan Mozarab. Manakah antara
berikut benar mengenai kumpulan di
atas?
A
B
C
D
Golongan kristian
yang menganut Islam.
Golongan Islam yang
berada di bawah
kekuasaan Kristian
Golongan Kristian
yang mengamalkan
kebudayaan Islam
Golongan Kristian
yang berada di bawah
kekuasaan Islam
Jawapan : C- Golongan Kristian

yang mengamalkan kebudayaan
Islam
: Pada waktu itu lahir
golongan orang tempatan yang
beragama
Kristian
tetapi
mengamalkan kebudayaan Islam
dan berbahasa Arab.Golongan ini
dipanggil Mozarab.
Fakta
Bukti : Rujuk Tajuk Cara

Pertembungan di halaman 165
Buku Teks SejarahTingkatan
Empat..
Kesan Pertembungan
1. Pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain di dunia telah

meningggalkan kesan di seluruh dunia.
2. Ini dapat dilihat menerusi sumbangan tamadun Islam kepada
peradaban manusia.Sumbangan tersebut dapat dilihat dari aspekaspek berikut :
i. Keagamaan
ii. Perluasan wilayah Islam
iii. Kebudayaan dan Intelektual
iv. Seni Bina
v. Kesusasteraan
Soalan : Petembungan tamadun

telah menyebabkan berlakunya
pertambahan wilayah Islam di India
dan China. Apakah bukti yang
mengaitkan pertambahan wilayah di
atas?
I.
II.
III.
IV.
A
B
C
D
Dari Segi Keagamaan
1. Antara sumbangan yang paling besar ialah dari segi keagamaan itu
sendiri.
2. Islam telah mengubah sistem kehidupan penganutnya dan juga
mereka yang berada di bawah takluknya.
3. Di dalam Islam nilai akidah adalah pekara paling penting, iaitu
kepercayaan kepada Allah s.w.t.
4. Islam juga telah menyediakan sistem perundangan yang
berasaskan kitab al-Quran dan Hadis.
5. Akidah dan Syariah Islam amat mudah diterima kerana ia adalah
bersifat sawajagat dan tidak terbatas kepada bangsa ataupun kaum
dan kawasan geografi.
6. Adat yang diamalkan selagi tidak bercanggah dengan islam terus
dibenarkan tanpa apa-apa sekatan.
Dari Segi Perluasan Wilayah
1. Pertembungan tamadun antara tamadun Islam dengan tamadun

lain telah menyebabkan berlakunya pertambahan wilayah
penyebaran Islam dan kawasan yang diperintah oleh orang Islam.
2. Kerajaan-kerajaan Islam telah wujud di negeri-negeri India seperti
Kerajaan Mughal di India, Wujudnya masyarakat Islam di China
3. Pemerintahan kerajaan Bani Umaiyah, Abbasiyah dan
Uthmaniyah, walaupun berbeza dari segi institusi dan organisasi
tapi telah mengamalkan sistem kerajaan pusat yang kuat.
4. Ketiga-tiga kerajaan tersebut juga telah mengamalkan sistem
pemerintahan yang berasaskan akidah dan syariah.
36
Masyarakat Islam di China

Kerajaan Islam di India
Kerajaan Islam di China
Kegiatan perdagangan
antara Islam, China dan
India.
I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV
Jawapan : I, II dan IV
: Kerajaan-kerajaan
Islam telah wujud di negerinegeri India seperti Kerajaan
Mughal di India, Wujudnya
masyarakat Islam di China
Bukti : Rujuk Tajuk Kesan
Fakta

Empat..
5. Penguasaan Islam ke atas wilayah-wilayah tersebut telah

membolehkan orang Islam menguasai ekonomi terutamanya dari
segi perdagangan dengan lebih berkesan.
6. Keselamatan disepanjang laluan perdagangan amat dijaga, bagi
membolehkan aktiviti ekonomi dan perdagangan dijalankan
dengan lebih licin.
7. Contohnya semasa zaman Uthmaniyah, armada-armada laut telah
disedikan bagi memastikan keselamatan kapal-kapal pedagang di
kawasan Teluk Parsi, Laut Merah, Laut Meditewrranean dan Laut
Hindi.
8. Kegiatan ekonomi umat Islam adalah berlangsung di banyak
kawasan. Antara pusar ekonomi Islam ialah meliputi kawasan
seperti Aden, Siraf, Basra, Iskandariah dan Istanbul.
9. Islam juga telah menguasai kegiatan perdagangan di India,
Ceylon, Kepulauan Melayu, dan China disebelah timur sejak abad
ketujuh Masihi lagi.
10. Kegiatan perdagangan juga dijalankan di kawasn sebelah barat
iaitu di Sepanyol, Selatan Peransic, Armenia, dan kawasan Selatan
Gurun Sahara di benua Afrika.
11. Laluan-laluan perdagangan di Laut Merah, Laut Mediterranean,
Teluk Parsi, Lautan Hindi, dan laut China Selatan telah dikuasai
oleh orang Islam.
12. Pada zaman pemerintahan kerajaan Uthmaniyah, Kota Istanbul
adalah merupakan pusat kegiatan ekonomi perdagangan.
13. Ini kerana ia terletak di kawasan yang strategik dan menjadi
jambatan di antara Timur dan Barat.
Soalan : Huraikan Kesan

pertembungan tamadun dari segi
pertambahan wilayah Islam di
Eropah ? ( 12 M )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bentuk Kerajaan Islam

Kerajaan Pusar
Akidah dan Syariah
Penguasaan Ekonomi
Keselamatan perdagangan
Armada laut
Istanbul sebagai pusat
kegiatan ekonomi.

Kesan Pertembungan Tamadun
di halaman 165-166 Buku Teks
Soalan : Bagaimanakah
pertembungan tamadun antara Islam
dan Eropah dari segi perdagangan
telah memberikan keuntungan
kepada Islam?
Dari Segi Kebudayaan dan

Intelektual
1. Pertembungan tamadun antara Islam dengan Eropah telah

mempengaruhi proses urbanisasi dan organisasi sosial di Bandar
dan kawasan sekitarnya.
2. Undang-undang Islam telah mempengaruhi peyelarasan undangundang di kawasan Balkan semasa zaman kerajaan Uthmaniyah.
3. Orag-orang Islam juga telah mempengaruhi perkembangan
pendidikan dengan mebangunkan kurikulum yang memberikan
penekanan bukan sahaja berbentuk agama tetapi juga pendidikan
yang merangkumi bidang sains, matematik dan teknologi.
4. Semasa zaman kerajaan Abbasiyah, pelajar telah diwajibkan untuk
mempelajari ilmu mantik ( logik ), matematik, geografi, sejarah,
sains fizikal, dan biologi.
5. Islam juga telah mempengaruhi tatatertib kehidupan harian seperti
cara berpakaian, berfikir, bertutur, berdagang dan berpolitik.
6. Semasa zaman kerajaan Umaiyah di Sepanyol, orang bukan islam
telah mengamalkan cara hidup orang Islam.
7. Mereka bercakap dalam bahasa Arab dan juga berpakaian seperti
orang Islam.
37
Menguasai bahan mentah di

Eropah
B Keselamatan aktiviti
perdagangan dapat dijaga.
C Menguasai Pelabuhanpelabuah penting
D Mengenakan cukai yang
tinggi terhadap barangan
eropah
Jawapan : B - Keselamatan
aktiviti perdagangan dapat dijaga
Fakta : Keselamatan disepanjang
laluan perdagangan amat dijaga,
bagi membolehkan aktiviti ekonomi
dan perdagangan dijalankan dengan
lebih licin
Empat..
8. Pengaruh ini telah kekal di Eropah sehingga ke pertengahan

Zaman Renaissance.
9. Golongan yang memainkan peranan penting dalam proses ini ialah
golongan Mudejar iaitu orang Islam setempat ( minoriti ) yang
terus tinggal di kawasan pemerintahan Kristian.
10. Semasa zaman Khalifah Harun al-Rasyid perpustakaan telah
ditubuhkan yang membolehkan bahan penulisan daripada tamadun
lain disimpan dan dikaji oleh cendekiawan Islam.
11. Kajian tersebut telah menyebabkan munculnya satu budaya
Bidang
Matematik dan Astronomi
Politik dan UndangUndang
Ilmu Mantik dan falsafah

Usuludin, Sains, Pemikiran
Kristis dan kesedaran
agama.
Orang yang arif tentang

kajian Perubatan dan
Farmasi
Tokoh-tokoh
al-Khawarizmi
al-Batani
Abu Ishaq
Al-Biruji
Al-Bitruni
al-Farabi
al-Miskawayh
al- Mawardi
15. Tokoh-tokoh di atas telah
memberikan sumbangan
yang
besar
kepada
perkembangan intelektual
dan ilmu pengetahuan
pada waktu itu.
Ibn-Sina
al-Kindi
Fakhr al-Din
Al-Razi
Ibn. Al-Farabi
Ibn Rushd
Imam Ghazali
Al-Zahrawi
keilmuan intelektual yang tinggi di kalangan orang Islam yang

bermula dengan proses memperterjemahkan karya-karya bukan
Islam.
12. Pada abad kelapan hingga abad ke masa keruntuhan kerajaan
Abbasiyah pada tahun 1258 Masihi adalah merupakan zaman
kemuncak keilmuan Islam.
13. Ia berlangsung selama hampir lima abad dan merupakan satusatunya era sejarah Islam yang gemilang.
14. Sumbangan tokoh-tokoh intelektual islam yang terkenal ialah
seperti di bawah :
Soalan : Manakah antara tokohtokoh di bawah, merupakan tokohtokoh yang berkaitan dengan
Usuludin, falsafah sains, pemikiran
Kritis dan agama?
I.
II.
III.
IV.
A
B
C
D
Ibn Sina
Al-Farabi
Imam Ghazali
Al-Zahrawi
I, II dan III
I, II dan IV
I, II dan IV
II, III dan IV
Jawapan : A-I, II dan III

Fakta : Ibn-Sina,al-Kindi,Fakhr alDin,Al-Razi,Ibn. Al-Farabi dan Ibn
Rushd serta Imam Ghazali telah
memberikan kesan yang mendalam
terhadap falsafah
Usuludin, Sains, Pemikiran Kristis dan
kesedaran agama.

38

Empat..
Zakaria al-Razi
6.Bagaimanakah
Mudejars memindahkan ilmu
pengetahuan islam kepada Barat. ?
Tulisan-tulisan cendekiawan
Islam telah memberikan kesan
yang mendalam terhadap
perkembangan pemikiran politik
dan perundangan dalam sejarah
orang Islam dan Barat..
16. Tokoh yang terkenal yang

banyak
memberikan
sumbangan
kepada
perkembangan islam ialah
Ibn Sina dan Ibn Rushd.
Antara sumbangan mereka
ialah :
Tokoh
Ibn Sina
Namanya yang
sebenarnya ialah
Abu Ali bin Husain
ibn Abdullah.
Di lahirkan di
Bukhara.
Sumbangan/ Karya
Ibn Rushd
Namanya ialah Abu
Walid Muhammad
bin Ahmad.
Di lahirkan di
Codova.
Ahli falsafah .
Ahli Perubatan
Menghasilkan
buku
tentang
falsafah iaitu al-mantiq, Danesh
nameh dan Uyun al-Hikmah dan
Mujiz Kabir Wa saghir.
Buku Perubatan seperti al-Shafa,
Qanum dan Sadidiyya
Kebanyakan buku perubatannya
telah digunakan di Universiti
Eropah hinggalah abad ke-19
Ahli falsafah Islam
Ahli Perubatan dan astronomi
Pernah menjadi kadi
Tulisan yang terkenal ialah Tahafut
al-Tahafut, Mabadi, al-Falasifah
dan Muwafaqati al-Hikmah Wa
Sharia.
Ideanya banyak menekankan ilmu
39
Soalan : Al-Razi adalah tokoh yang

terkenal dalam bidang Perubatan,
bukunya telah diterjemahkan ke
dalam bahasa Latin dan digunakan
diuniversiti-universiti di Eropah.
Namakan karya terkanal yang ditulis
oleh al-Razi?
A. al-Hawi
B. Al-Asrar
C. Al-Jabr wa al-Muqabalah
D. : Al-Qanun
fi al-Tibbseorang
Soalan
Beliau merupakan
tokoh yang terkenal dalam bidang
Jawapan
: A -astronomi.
al-Hawi Banyak
perubatan dan
karyaya menekankan kepada ilmu
Fakta
Zakaria
al-Razi
akal dan :mantik.
Siapak
tokoh ditelah
menghasilkan
kitab
al-Hawi
atas?
Pertembungan
halaman 167
A Al- di
Razi
Buku Teks
Ting. Empat
B Sejarah
Ibn Sina
C Ibn Rushd
D Al-Zahrawi
Jawapan : C - Ibn Rushd
Fakta : Ibn Rushd adalah tokoh
dalam bidang perubatan .Ideanya
banyak menekankan ilmu akal dan
mantik
Buku Teks Sejarah Ting. Empat
aka
Ilm
bar
Ero
zam
Tok
Ke
Me
Kit
ens
Pen
iait
terk
Seni
Bina
Islam
yang indah
Dari Segi Kesenian

1. Islam juga telah memberikan sumbangan yang penting dalam
perkembangan ketamadunan di dunia terutama di dalam bidang
seni bina.
2. Keindahan seni bina islam dapat dilihat di Masjid Cordova di
Sepanyol, Masjid Sultan Ahmed ( Masjid Biru ) di Istanbul dan
Istana Alhambra di Granada.
3. Seni bina ini melambangkan ketinggian nilai seni seni bina
islam.
4. Seni bina dalam tamadun Islam adalah berasaskan kepada
kepercayaan tauhid dan akidah.
Istana Alhambra di Granada
Soalan : Huraikan Kesan

pertembungan tamadun dari segi
Perkembangan intelektual ? ( 12 M )
Soalan : Islam telah memberikan
sumbangan
yang
penting di
dalam
Isi berdasarkan
Tema-tema
Penting.
perkembangan bidang seni bina.
Manakah
antara berikut
merupakan
1. Kurikulum
pelbagai
bidang
keindahan
seni
bina
Islam
?
ilmu
2. Wajibkan pendidikan
I.3. Masjid
di Cordova,
Cara hidup
Islam
4. Sepanyol
Mudejar
II.5. Masjid
Biru di Istanbul
Penterjemahan
III.6. Istana
Ratu Perpustakaan
Isabella di
Penubuhan
Sepanyol
7. Melahirkan ramai
IV.
Istana
Alhambra
di
Cendekiawan
Islam
Granada
I, II dan
III menghuraikan
EseiA: Pelajar
perlu
B I, IIsatu
danpersatu.
IV
tema-tema
Lihat Tajuk
C
I,
III
dan
IV Tamadun
Kesan Pertembungan
D II, 166-167
III dan IVBuku Teks
di halaman
Jawapan : B- I, II dan IV
Fakta: Keindahan seni bina islam
dapat dilihat di Masjid Cordova di
Sepanyol, Masjid Sultan Ahmed
( Masjid Biru ) di Istanbul dan Istana
Alhambra di Granada.

40

3. Salah salah seorang tokoh

yang tekenal ialah Ibn
Batutah
yang
telah
mengembara ke China,
India, dan Afrika.
4. Semasa mengembara, Ibn
Batutah telah membuat
catatan
yang
tepat
berkaitan dengan fakta
kawasan
yang
dilawatinya.
5. Catatan tesebut telah
dihargai oleh sejarawan
dan hasil karyanya telah
menjadi
rujukan
sejarawan hingga ke hari
ini.
6. Tokoh-tokoh pengembara
yang lain ialah seperti alMascudi
yang
mengembara ke China,
Parsi, Idia dan Timur
Afrika.Manakala
Ibn.
Fadhlan
pula
telah
mengembara ke Utara
Eropah pada abad ke-12.
Dari Segi Kesenian
1. Islam juga telah memberikan sumbangan yang besar di dalam

bidang kesusasteraan.
2. Terdapat penulis puisi dan novel agung dalam sejarah persuratan
manusia termasuklah Omar Khayyam yang telah menulis
Rubaiyah dan al-Jahiz terkenal dengan kitab al-Bayan.
3. Puisi yang berbentuk ketuhanan juga wujud pada waktu itu iaitu
Jalad ad-Din.
4. Wanita juga tidak ketinggalan dalam menghsilkan puisi iaitu
Rabiah al-Adawiah yang banyak menghasilkan puisi yang
bertemakan ketuhanan dan hubungan antara manusia dengan
tuhan.
Dari Segi
Pelayaran/Pegembaraan
1. Pertembungan tamadun juga telah memberikan kesan yang
penting kepada dunia pelayaran Islam kerana ia telah melahirkan
ramai tokoh-tokoh pelayaran Islam.
2. Semasa zaman kemuncak keagungan Islam, ramai cendekiawan
Islam telah mengembara dan meneroka kawasan diluar naungan
Islam untuk menambahkan ilmu pengetahuan.
41
Kesimpulan
1. Sumbangan
Tamadun
Islam telah memberikan
kesan yang besar kepada
peradaban dunia yang
bermula
dengan
kemunculan
Kerajaan
Islam di Madinah.
2. Ia bukan sahaja terbatas
kepada
umat
Islam
sahaja,malah
kepada
semua manusia tanpa
mengira agama, warna
kulit
dan
kawasan
geografi mereka.
3. Banyak pekara yang
berkaitan dengan sejarah
jatuh bangun kerajaan
Islam yang dapat kita
jadikan sebagai iktibar
dan pengajaran.
8.
.Para Cendekiawan Islam pada
awalnya hanya bergantung
kepada hasil karya daripada
tamadun luar.Mereka telah
berjaya megembangkan
ilmu tersebut sesuai
Soalandengan
: Ibn Batutah
ajaranadalah
Islam dan
merupakan
salah
seorang
ditambah dengantokoh
idea
Islam yang terkenal dalam bidang
sendiri yang bernas dan
pengembaraan dan penerokaan.
mantap.
Apakah yang dititik beratkan oleh
Ibn Batutah semasa mengembara?
A
B
C
9.
Tempat yang dilawatinya

Menyebarkan ajaran Islam
di tempat yang dilawatinya
Memastikan segala ilmu
pengetahuan tentang
Negara yang dilawatinya di
catatkan
Mencatat tepat fakta yang
berkaitan dengan kawasan
yang dilawatinya.
10.
Jawapan : D- Mencatat tepat fakta

yang berkaitan dengan kawasan
yang dilawatinya
Fakta: Semasa mengembara,
11.
Ibn Batutah telah membuat

catatan yang tepat berkaitan
dengan fakta kawasan yang
dilawatinya
4. Contohnya selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w, ia telah

mengajar betapa perlunya perpaduan dikalangan umat Islam
untuk menentukan kejayaan sesebuah kerajaan dan Negara.
5. Pemerintah juga memainkan peranan yang penting dalam
mempertingkatkan kegemilangan intelektual seperti yang
ditunjukkan oleh Kerajaan-kerajaan Islam seperti Umaiyah,
Abbasiyah dan Uthmaniyah.
6. Begitu juga dengan golongan cerdik pandai yang memainkan
peranan mengembangkan ilmu pengetahuan hasil dari kajian dan
penyelidikan karya-karya luar.
7. Segala kemudahan yang disedikan oleh kerajaan seperti tempat
pembelajaran,kemudahan
perpustakaan
adalah
untuk
42
memajukan
bidang
pendidikan.
Sikap tolenransi yang
ditunjukkan oleh kerajaan
Bani
Umaiyah
dan
Uthmaniyah
yang
berkembang di Eropah
telah
memperlihatkan
wujudnya sikap toleransi
dan kebebasan beragama
kepada
rakyatnya
bertujuan untuk menjaga
keamanan dan membawa
kepada
zaman
kegemilangan.
Islam juga tidak hanya
berkembang dalam halhal
keagamaan
sahaja,kerana Islam juga
telah mampu menguasai
segala bidang kehidupan
ekonomi, perdagangan,
politik dan sosial.
Ini
telah
membawa
kepada
kegemilangan
dalam sejarah tamadun
Islam.
Pencapaian
tamadun
Islam
telahmemperlihatkan
bahawa
pencapaian
politik, ekonomi dan
sosial boleh dilakukan
sekali
gus
dengan
pencapaian
keilmuan
keagamaan.
KBKK CARTA MINDA

BAB 6 : PEMBENTUKAN KERAJAAN ISLAM DAN
SUMBANGANNYA
A.
Sumbangan Dan Pemerintahan Empat Khalifah AlRasyidin
Khalifah ialah Pengganti iaitu gelaran yang disandang oleh ketua

negara Islam selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w.
Khalifah al-Rasyidin
Menubuhkan
Mengatasi masalah
pembahagian
Menentang
golongan murtad wilayah di bawah
dan orang-orang Gabenor.
Menetapkan
yang enggangbayar
Kemudahan
kalendar Hijrah
zakat.
infrastruktur.
Sistem pentadbiran
Keupayaan
Perluasan
wilayah.
mempertahankan tanah
Pengenalan
tentera
Pembinaan Terusan
Madinah daripada
Jabatan
ancaman luar iaitulaut.
Mengadakan
Rom
dan Parsi
penyiasatan
naskah
jenayah. al-Quran.
Menyatukan seluruh
Majlisperluasan
Syura.
umat Islam. Dasar
Wilayah
Membahagikan
Mengembangkan
Makkah kepada
10Membina
pengajian angkatan
al-Quran
wilayah.
laut
Membentuk tentera
Membayar gaji tetap dan sukarela
tentera
Perkenalkan
Mengumpulkan pelbagai cukai
tulisan al-Quran
Mendirikan
Khalifah Abu Bakar

Khalifah
Khalifah
Uthman
aljabatanUmar
baru.
pemilihan perlantikan
al-Siddiq Mengadakan
Khatab
bin Affan
khalifh
43
jjjgggt
KBKK CARTA MINDA

SUMBANGANNYA
Kerajaan-Kerajaan Islam dan sumbangannya

Kerajaan
Kerajaan
Bani
Bani
Umaiyah
Umaiyah
didi
Damysik
Cordova
Muawiyah
Abdulb.Abi
Rahman I
Sufian
Abdul Rahman II
Ab.Malik
Abdul
b.Marwan
Rahman III
Umar bin
Abdul
Abdul
Rahman
Aziz IV
Hisham bin Ab.
Malik
Sumbangannya
Sumbangannya
Khalifah Ali bin Abi

Talib
yid
Membina markas
tentera di Parsi dan
di Sempadan Syria
Berusaha kekalkan
kestabilan dan
keharmonian
Negara
Meneruskan
kutipan Jizyah
44
Penubuhan Pusat pengajian

Sistem pentadbiran dan
tinggi di Cordova
pemerintahan telah diperkemaskan
Penubuhan perpustakaan yang
Beberapa jabatan baru telah
mengembangkan lagi ilmu
ditubuhkan
pengetahuan
Sistem
tentera telah
Pembinaan
pusat penterjemahan
diperkemaskan
(Jabatan
tentera)
Cordova sebagai
pusat
Terkenal
sebagai
pusat
pengajaran
kegemilangan ilmu pengetahuan
dan intelektual
Kecemerlangan dalam bidang
Bahasa
bahasa
rasmi
seniArab
bina,sebagai
contohnya
Binaan
kerajaan
masjid Cordovadan istana
Melahirkan
tokoh
seperti Urwah
Alhambra
di Granada
dan
Ibn Zihat albin al-Zubayr
Penubuhan
Baitulmal
ZuhriPusat kegiatan ekonomi
Pembinaan
Hospital pertama dan
antarabangsa
hospital
penyakit
kusta pengairan
Pembinaan sistem
Melahirkan
Tokoh
al-Nafis
Kajian terhadapIbnbenih
yang
( pakar
bedah
yang
termasyur
di
berkualiti
Damsyik )
Hukuman adalah berdasarkan
Ijtihad berpandukan al-Quran dan
Hadis
KBKK CARTA MINDA

SUMBANGANNYA
Kerajaan Turki Uthmaniyah : Sumbangan dan Faktor Perkembangannya

Kerajaan Bani
Abbasiyah
Kerajaan Turki
Uthmaniyah
Proses pembentukan
Tokoh
Abu Abbasal-Saffah
Abu jaafar alMansur
Harun al-Rasyid
Al-Makmun
Byzantine
Ramai ghazi bersatu di bawah
Uthman
Mula menakluki Anatolia
Dianggap sebagai pusat pentadbiran Dunia
Sumbangannya
Islam
Sistem perundangan yang mempertahankan dan
membela nyawa, harta dan kehormatan tanpa
Faktor
penyebaran
ke Eropah
Pegangan
akidah
yang
kukuhIslam
dan akhlak
yang
mengira bangsa
dan
agama
tinggi.
Mewujudkan jawatan kadi dan mufti
Semangat
Ghazi
Jawatan Sheikh-ul-Islam
( ketua ulama
Peralatan
senjata
moden
mengeluarkan fatwa
) seperti tentera berkuda
dan
infantri yang
kuat
dan meriamDunia
besarIslam
Membentuk
jalinan
perdagangan
Kumpulan
Janissari
(
tentera
elit
)
yang berpusat di Istanbul
Mempunyai
armada laut
yang kuat individu
Sistem menggalakan
kecemerlangan
Keadaan
politik
yang
stabil
Perkembangan ilmu pengetahuan, pendidikan,
Perjanjian
dengan
pemerintahan
tempatan
kebudayaan,
penerbitan
dan penterjemahan.
Kelemahan
dan
kejatuhan
kerajaan
Byzantine
Pengenalan system madrasah
Institusi
telah hancur
Penulisangereja
ensiklopedia
Dasar
politikperpustakaan
dan keagamaan
yang hospital
Penubuhan
di masjid,
berteraskanlam
diplomasi
dan rumah
Dasar
islammasjid (Masjid Biru di
Bidangsosial
seni bina
Penghijrahan
orang-orang Turki ke wilayah
Istanbul)
Balkan
Usaha para pendakwah Is
Sumbangannya
Di asaskan Oleh Uthman bin
Ertughul
Uthman
Ertughul
Uthman
seorang
Orhanmerupakan
I
amir
atau
gabenor
Saljuk.
Murad I
Suleiman
Berjaya tumpaskan
tentera
I
Zaman Khalifah Harun alRasyid dan anaknya alMakmun dianggap sebagai

zaman keemasan
Baghdad sebagai pusat
kegiatan intelektual
Terdapat pusat keilmuan
seperti Baitulhikmah
Penterjemahan karya falsafah
dan sains
Penglibatan golongan ulama
dalam bidang penulisan
Melahirkan Tokoh ulama
seperti Imam Malik, Ibn
Ishak, Abu Hanifa dan lainlain
45
46
47

Bab 6 Pembentukkan Kerajaan Islam Dan Subbangannya

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 6 Pembentukkan Kerajaan Islam Dan Subbangannya

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

BAB

PEMBENTUKAN KERAJAAN ISLAM

Sejarah Dunia Tingkatan

Pembentukkan Kerajaan Islam

Tema 8.3dalam Huraian sukatan pelajaran sejarah SMA Baru

Zaman Khalifah al-Rasyidin

Menyatakan maksud khalifah.

Nabi Muhammad s.a.w tidak

1. Setelah wafatnya Nabi Muhammad s.a.w, negara islam telah

Abu Bakar al-Siddiq r.a ( 632 634 Masihi ) ( Bani Tamim )

3. Khalifah adalah perkataan dalam bahasa Arab yang bererti pengganti,

Syarat Dan Cara Pemilihan Khalifah

Soalan : Khalifah merupakan satu

Jawapan : A: Menerusi Baiah.

6. Antara syarat-syarat kelayakan untuk menjadi seorang khalifah adalah

Lelaki yang merdeka dan beragama islam

7. Perlantikan khalifah Islam adalah berdasarkan

Selepas kewafatan Rasulullah

Soalan : Perlantikan Khalifah di

Jawapan :B- .I, II dan IV

4. Kebajikan rakyat juga harus dititikberatkan oleh Khalifah agar

1. Apakah hikmah Islam mewajibkan

Sumbangan Khalifah al-Rasyidin

Khalifah Abu bakar al-Siddiq

jika aku berlaku adil dalam

SumbanganKhalifah Abu bakar al-Siddiq

Peta : Gerakan tentera Islam di bawah Khalifah Abu Bakar

.Khalid bin al-Walid telah diarahkan

11. Bagi melincinkan pentadbirannya Khalifah Abu bakar telah

Mengumpulkan ayat alQuran

Soalan : Gerakan al Riddah ialah

Orng yang enggan bayar

Soalan : Abu Bakar ialah Khalifah

Hancurkan Gerakan al-Riddah

Enggan bayar Zakat

Isi berdasarkan Tema-tema Penting.

Carta Minda : Sumbangan Khalifah Abu Bakar

Esei : Pelajar perlu menghuraikan

Khalifah Umar Bin Al-Khatab

Sumbangan Khalifah Umar al-Khatab

1. Zaman pemerintahannya dianggap sebagai zaman keemasan

6. Setiap jabatan ini telah diketuai oleh katib atau setiausaha.

Tujuan Khalifah Abu

Soalan : Khalifah Umar telah

diketuai oleh katib atau

Gabenor sebagai ketua yang bertindak sebagai pentadbir awam

2. Apakah fungsi Baitulmal kepada

sumbangan Umar al-Khatab semasa

Khalifah Uthman Bin Affan

Esei : Pelajar perlu menghuraikan

Sumbangan Khalifah Uthman bin Affan r.a

1. Khalifah Uthman telah banyak membina kemudahan infrastruktur

Pidato Khalifah Uthman bin

Soalan : Uthman telah dikatakan

Khalifah Ali Bin Abi Talib R.A

Sumbangan Khalifah Ali bin Abu Talib

1. Ali telah dilantik menjadi khalifah oleh seluruh masyarakat islam

Pidato Khalifah Ali Bin Abu

Soalan : Di dalam peperangan

Jawapan : C: Perang Siffin.

hamper mencapai kemenangan

Peta tahap perluasan kuasa Islam pada zaman Khulafa alRasyyidin.

Kerajaan Bani Umaiyah